Szkoła Podstawowa nr 17 w Pabianicach PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z GEOGRAFII

Transkrypt

1 Szkoła Podstawowa nr 17 w Pabianicach PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z GEOGRAFII Pabianice r. Przedmiotowy system oceniania z geografii został opracowany w oparciu o: a) podstawa programowa kształcenia ogólnego - geografia - klasy V-VIII b) Program nauczania geografii dla szkoły podstawowej wydawnictwa Nowa Era Planeta Nowa c) Wewnątrzszkolny System Oceniania I. Przedmiotem oceny jest: 1. Aktualny stan wiedzy ucznia i jego umiejętności. 2. Tempo przyrostu wiadomości i umiejętności. 3. Osiągnięcia i umiejętności ponad przedmiotowe. 4. Stosowanie wiedzy geograficznej w praktyce. 5. Logiczne myślenie, rozumowanie i kojarzenie faktów. 6. Aktywność i postawa. II. Obszary aktywności podlegające ocenie Na lekcjach geografii oceniane są następujące obszary aktywności ucznia: Czytanie map różnej treści, Wyjaśnianie prawidłowości występujących w cyklach astronomicznych i społecznych Umiejętność dokonywania planowych oraz systematycznych obserwacji, Umiejętność odczytywania i wykorzystywania oraz sporządzania dokumentacji geograficznej (dane statystyczne, wykresy, diagramy, ryciny), Umiejętność dokonywania obliczeń (odległości, różnicy wysokości, średnich temperatur, amplitudy, spadku temperatury z wysokością, wysokości słońca w różnych szerokościach geograficznych, różnic czasowych), Umiejętność posługiwania się słownictwem, terminologią i symboliką geograficzną, Wartościowanie działalności człowieka w środowisku przyrodniczym. 1

2 III. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów 1. Formy oceniania: sprawdziany ( testy), kartkówki, prace projektowe (prace długoterminowe) wypowiedzi ustne, samodzielna praca na lekcji, prace domowe, 2. Skala ocen: zeszyt ćwiczeń, aktywność na lekcji, praca w grupie, przygotowanie do lekcji, udział w dyskusji, udział w konkursach: przyrodniczych i ekologicznych. a) Zgodnie z WSO stosuję się skalę ocen od 1 do 6. Znakiem plus (+) oceniana jest na bieżąco aktywność ucznia na lekcji. b) Trzy znaki plus (+) równa się ocenie bardzo dobrej. c) Brak pracy domowej lub nieprzygotowanie do lekcji zaznaczane jest minusem (-). trzy znaki minus (-) to tzw. koniec szans. Jeżeli uczeń nie wykonuje zadanej pracy przez nauczyciela również otrzymuje - przy jednej godzinie zajęć w tygodniu można zgłosić jedno nieprzygotowanie d) Praca klasowa może zawierać zadanie wykraczające poza podstawy programowe (na ocenę celujący) trzeba osiągnąć co najmniej 91% punktów przewidzianych na sprawdzianie. c) Stosuje sie wagę ocen z poszczególnych form aktywności ucznia oraz sposób zapisu w dzienniku lekcyjnym: d) Oceny semestralne uwzględniają oceny cząstkowe z zachowaniem następującej hierarchii: 1. sprawdziany, 1. prace projektowe lub długoterminowe 2.kartkówka, 2. wypowiedzi ustne, 2. aktywność na lekcji/praca zgodna z instrukcją, 3. praca domowa, 3. zeszyt ćwiczeń, 3. praca w grupie. 2

3 e) W przypadku wystawiania ocen śródrocznych i rocznych ocenę celującą otrzymuje uczeń, który otrzymał oceny bardzo dobre i celujące oraz osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych np., geograficznym, turystycznym itp IV. Zasady poprawiania ocen 1. Każdy uczeń ma prawo do poprawy niedostatecznych ocen cząstkowych według następujących zasad: - Uczeń ma również prawo do poprawy dopuszczających i dostatecznych ocen cząstkowych z pracy klasowej i sprawdzianu w ciągu tygodnia od daty otrzymania. 2. Nieobecni uczniowie piszą w terminie ustalonym z nauczycielem. Jeżeli uczeń nie przystąpi do pisania pracy klasowej w wyznaczonym drugim terminie, nauczyciel ma prawo do przeprowadzenia jej na lekcji, na której uczeń jest obecny. 3. Uczniowie nieobecni piszą sprawdzian na żądanie nauczyciela w możliwie najkrótszym terminie. 4. Zapisywanie poprawionych ocen w dzienniku poprawiona ocena sprawdzianu piszemy po łamanej np.1/3, 5. Ostatni sprawdzian przed wystawieniem oceny śródrocznej lub rocznej musi być przeprowadzona w takim terminie, aby uczeń miał możliwość poprawy oceny z tej pracy klasowej (nie przewiduje sie poprawy oceny cząstkowej tuż przed klasyfikacją). V. Ustalenia końcowe 1. Każdy uczeń jest oceniany zgodnie z zasadami sprawiedliwości. 2. Uczeń powinien być oceniany systematycznie. 3. Na koniec semestru nie przewiduje sie żadnych sprawdzianów poprawkowych czy zaliczeniowych. 4. Nie będzie pozytywnie oceniany uczeń, który uchyla sie od oceniania. 5. Aktywność na lekcji jest oceniana plusami. Przez aktywność na lekcji rozumiemy: częste zgłaszanie sie na lekcji i udzielanie poprawnych odpowiedzi, poprawne wnioskowanie; poprawne wykonywanie doświadczeń; aktywna prace w grupie; wykonywanie dodatkowych zadań. 3

4 6. Przy ocenianiu, nauczyciel uwzględnia możliwości intelektualne ucznia. 7. Ustalona przez nauczyciela na koniec roku szkolnego ocena niedostateczna może być zmieniona tylko w wyniku egzaminu poprawkowego zgodnie z zasadami określonymi w WSO. VI. Kryteria i wymagania na poszczególne stopnie: Stopień dopuszczający: obejmują te elementy treści, które mogą świadczyć o możliwości opanowania, przy odpowiednim nakładzie pracy, pozostałych elementów tej treści. Stanowią je elementy najłatwiejsze, najczęściej stosowane, praktyczne, niewymagające większych modyfikacji, niezbędne do uczenia się ogółu podstawowych wiadomości i umiejętności. Stopień dostateczny: obejmują treści najprzystępniejsze, najprostsze, najbardziej uniwersalne, niezbędne na danym etapie kształcenia i na wyższych etapach, bezpośrednio użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia. Stopień dobry: obejmują elementy treści umiarkowanie przystępne, bardziej złożone i mniej typowe, w pewnym stopniu hipotetyczne, przydatne na dalszym etapie kształcenia, pośrednio użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia. Stopień bardzo dobry: obejmują elementy treści trudne do opanowania, złożone i nietypowe, występujące w wielu równoległych ujęciach, wyspecjalizowane, o trudno przewidywalnym zastosowaniu. Stopień celujący: obejmują wiadomości i umiejętności z wybranej dziedziny geografii, wykraczające trudnością poza poziom rozszerzony, szczególnie złożone i oryginalne, twórcze naukowo, wąsko specjalistyczne. Dostosowanie wymagań z przyrody dla uczniów z dysfunkcjami zdiagnozowanymi przez Poradnię Pedagogiczną (zawartymi w opinii). 1. Wskazane jest preferowanie wypowiedzi ustnych. Częściej sprawdzać wiadomości w formie ustnej. 2. Umożliwić poprawę sprawdzianu pisemnego w formie ustnej. 3. Umożliwić uczniom korzystanie z map, mało szczegółowych. 4. Umożliwić uczniom korzystanie z map, na których zaznaczony jest chociaż jeden kierunek. 4

5 5. Upewnić się, czy podczas rozwiązywania ćwiczenia uczeń rozumie treść( ewentualna pomoc w czytaniu polecenia). 6. Podczas oceny prac pisemnych nie uwzględniać poprawności ortograficznej. 7. Unikać sytuacji presji czasowej: Ograniczenie ilości treści do napisania na lekcji. Akceptacja braku pełnych notatek z lekcji, z równoczesnym mobilizowaniem do uzupełnienia w domu. Wydłużenie czasu na napisanie pracy klasowej ( przy dobrej koncentracji umożliwienie napisania pracy na przerwie przy słabej po lekcji). Dzielenie sprawdzianu na mniejsze części. 8. Częściej stosować w celu sprawdzenia wiedzy i umiejętności formy testu lub odpowiedzi ustnej. 9. W przypadku ucznia z dysgrafią wskazane jest akceptowanie pisma drukowanego, pisma na maszynie, komputerze, zwłaszcza prac obszernych (referatów). 10. Nie należy również oceniać estetyki pisma, np. w zeszytach. Jeśli pismo dziecka jest trudne do odczytania, można zamienić pracę pisemną na wypowiedź ustną. 11. Unikać wyrywania do odpowiedzi. Jeśli to możliwe uprzedzić ucznia (na przerwie lub na początku lekcji), że będzie dzisiaj pytany. 5

6 Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z geografii dla klasy 7 oparte na Programie nauczania geografii w szkole podstawowej Planeta Nowa Wymagania na poszczególne oceny konieczne (ocena dopuszczająca) podstawowe (ocena dostateczna) rozszerzające (ocena dobra) dopełniające (ocena bardzo dobra) wykraczające (ocena celująca) 1. Podstawy geografii (rozdział dodatkowy) terminu geografia przedstawia podział nauk geograficznych podaje wymiary Ziemi siatka geograficzna, południk, równoleżnik, zwrotnik, długość geograficzna, szerokość geograficzna globusie i na południk: 0 i 180 oraz półkulę wschodnią i półkulę zachodnią globusie i na równik oraz półkule: północną i południową przedstawia różnicę między geografią fizyczną a geografią społecznoekonomiczną źródła informacji geograficznej cechy kształtu Ziemi odczytuje wartości szerokości geograficznej zwrotników, kół podbiegunowych oraz biegunów cechy siatki geograficznej określa położenie geograficzne punktów i obszarów na różnicę między siatką kartograficzną a siatką geograficzną szereguje skale od największej do najmniejszej różnicę, czym się zajmują poszczególne nauki geograficzne przedstawia poglądy na kształt Ziemi dowody na kulistość Ziemi cechy południków i równoleżników odczytuje długość i szerokość geograficzną na globusie i na odszukuje obiekty na na podanych współrzędnych geograficznych przedstawia skalę w postaci mianowanej i podziałki liniowej metody prezentacji zjawisk na mapach omawia sposoby podaje przykłady praktycznego zastosowania geografii różnicę między elipsoidą a geoidą układu współrzędnych geograficznych oblicza na współrzędnych geograficznych rozciągłość równoleżnikową i południkową treści map wykonanych w różnych skalach posługuje się skalą mapy do obliczania odległości w terenie i na metody prezentacji zjawisk na mapach charakteryzuje rzeźbę terenu na rysunku poziomicowego i mapy określa przedmiot badań poszczególnych nauk geograficznych ocenia umiejętności określania współrzędnych geograficznych w życiu człowieka oblicza skalę mapy na odległości rzeczywistej między obiektami przedstawionymi na możliwość praktycznego wykorzystania map w różnych skalach interpretuje treści różnego rodzaju map i przedstawia ich zastosowanie 6

7 mapa, skala, siatka kartograficzna, legenda mapy elementy mapy rodzaje skal wysokość względna, wysokość bezwzględna, poziomica odczytuje z mapy wysokość bezwzględną podaje na atlasu nazwy map ogólnogeografic znych i tematycznych między wysokością względną i wysokością bezwzględną określa na rysunku poziomicowego cechy ukształtowania powierzchni terenu charakteryzuje mapy ze względu na ich prze 2. Środowisko przyrodnicze przedstawiania rzeźby terenu na oblicza wysokości względne omawia podział map ze względu na treść, skalę i prze nej odszukuje w atlasie mapy i określa ich przynależność do poszczególnych rodzajów podaje cechy położenia w Europie na mapy nej podaje całkowitą i administracyjną powierzchnię na geometryczny środek kraje sąsiadujące z Polską i wskazuje je na omawia cechy położenia Europy i na mapy nej opisuje granicę między Europą a Azją na mapy nej Europy odczytuje szerokość i długość geograficzną punktów na i Europy oblicza rozciągłość południkową i rozciągłość równoleżnikową Europy i charakteryzuje na map geologicznych obszar na tle struktur geologicznych Europy opisuje cechy różnych typów genetycznych gór przedstawia współczesne obszary występowania rozróżnia konsekwencje położenia matematycznego, fizycznogeograficz nego oraz geopolitycznego opisuje jednostki geologiczne i podaje ich charakterystyczne cechy określa na mapy geologicznej obszary poszczególnych fałdowań na terenie Europy i wykazuje konsekwencje rozciągłości południkowej i rozciągłości równoleżnikowej i Europy wykazuje zależność między występowaniem ruchów górotwórczych w Europie a współczesnym ukształtowaniem powierzchni wykazuje zależność między występowaniem 7

8 długość granic z sąsiadującymi państwami terminu geologia najważniejsze wydarzenia geologiczne na obszarze terminów plejstocen i holocen terminów krajobraz polodowcowy i rzeźba glacjalna formy terenu utworzone na obszarze przez lądolód skandynawski pasy rzeźby terenu i wskazuje je na główne rodzaje skał pogoda, klimat, ciśnienie atmosferyczne, niż baryczny, wyż baryczny cechy klimatu morskiego i klimatu kontynentalnego na przebieg granic na mapy płytową budowę litosfery proces powstawania gór na mapy geologicznej ruchy górotwórcze w Europie i w i wskazuje na nej góry fałdowe, zrębowe oraz wulkaniczne w Europie i w zlodowacenia na obszarze nizinne i górskie formy polodowcowe porównuje krzywą hipsograficzną i Europy dokonuje podziału surowców mineralnych strefy klimatyczne świata na mapy tematycznej cechy przejściowości lodowców na Ziemi i wskazuje je na nej świata charakteryzuje działalność rzeźbotwórczą lądolodu i lodowców górskich na obszarze omawia na mapy nej cechy ukształtowania powierzchni Europy i opisuje rozmieszczenie surowców mineralnych w na mapy tematycznej omawia warunki klimatyczne w Europie charakteryzuje czynniki kształtujące klimat w odczytuje wartości temperatury powietrza i wielkości opadów atmosferycznych z klimatogramów, na czym polega asymetria dorzeczy Wisły i Odry opisuje na mapy cechy oraz walory Wisły i Odry charakteryzuje i mechanizm powstawania lodowców wykazuje pasowość rzeźby terenu przedstawia czynniki kształtujące rzeźbę powierzchni rozpoznaje główne skały występujące na terenie przykłady gospodarczego wykorzystania surowców mineralnych w pogodę kształtowaną przez główne masy powietrza napływające nad teren na map tematycznych rozkład temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych w niszczącą i budującą działalność Bałtyku procesy i czynniki glebotwórcze typy zlodowaceń w Europie a współczesnym ukształtowaniem powierzchni wpływ wydobycia surowców mineralnych na środowisko przyrodnicze wykazuje wpływ zmienności pogody w na rolnictwo, transport i turystykę ocenia gospodarcze rzek główne źródła zanieczyszczeń Morza Bałtyckiego ocenia przydatność przyrodniczą i gospodarczą lasów w argumenty przemawiające za koniecznością zachowania walorów dziedzictwa przyrodniczego planuje wycieczkę do parku narodowego lub rezerwatu przyrody 8

9 elementy klimatu terminu średnia dobowa wartość temperatury powietrza czynniki, które warunkują zróżnicowanie temperatury powietrza i wielkość opadów w rodzaje wiatrów system rzeczny, dorzecze, zlewisko, przepływ na główne rzeki Europy i określa na mapy nej położenie Morza Bałtyckiego główne cechy fizyczne Bałtyku gleba, czynniki glebotwórcze, proces glebotwórczy, profil glebowy, poziomy glebowe typy gleb w klimatu zróżnicowanie długości okresu wegetacyjnego w na mapy tematycznej wody Europy na mapy nej rozpoznaje typy ujść rzecznych charakteryz uje temperaturę wód oraz zasolenie Bałtyku na tle innych mórz świata świat roślin i zwierząt Bałtyku opisuje charakterystyczne typy gleb w przedstawia na mapy tematycznej rozmieszczenie gleb na obszarze na danych wskaźnik lesistości gatunkową lasów w przykłady rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i rozpoznaje typy wybrzeży Bałtyku wyróżnia najważniejsze cechy typów gleb na profili glebowych omawia funkcje lasów omawia na mapy przestrzenne zróżnicowanie lesistości w ocenia rolę parków narodowych i innych form ochrony przyrody w zachowaniu naturalnych walorów środowiska przyrodniczego zbiorowisk leśnych w unikalne na skalę światową obiekty przyrodnicze objęte ochroną na terenie ocenia najważniejsze działania w zakresie ochrony środowiska 9

10 terminu lesistość różne rodzaje lasów w formy ochrony przyrody w na parki narodowe pomników przyrody na obszarze wybranego regionu charakteryzuje wybrane parki narodowe w 3. Ludność i urbanizacja w politycznej Europy największe i najmniejsze państwa Europy administracyjnej poszczególne województwa i ich stolice demografia, przyrost naturalny, współczynnik przyrostu naturalnego, współczynnik urodzeń, współczynnik zgonów na szereguje województwa pod względem powierzchni od największego do najmniejszego prezentuje na danych zmiany liczby ludności po II wojnie światowej na wykresu przyrost naturalny w w latach przestrzenne zróżnicowanie współczynnika przyrostu naturalnego w na danych omawia zmiany na politycznej Europy w drugiej połowie XX wieku oblicza współczynnik przyrostu naturalnego zróżnicowania przyrostu naturalnego w Europie i w czynniki wpływające na liczbę urodzeń w porównuje udział poszczególnych grup wiekowych ludności w na danych omawia zmiany, które zaszły w podziale administracyjnym po 1 stycznia 1999 r. na danych uwarunkowania przyrostu naturalnego w na tle Europy płci i wieku ludności na tle struktur państw europejskich na piramidy płci i wieku czynniki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze wpływające na analizuje na ekonomiczne skutki utrzymywania się niskich lub ujemnych wartości współczynnika przyrostu naturalnego w krajach Europy i konsekwencje starzenia się społeczeństwa europejskiego skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności w Europie i w ocenia skutki migracji zagranicznych w i w Europie na 10

11 danych państwa o różnym współczynniku przyrostu naturalnego w Europie piramida płci i wieku, średnia długość trwania życia odczytuje dane dotyczące struktury płci i wieku oraz średniej długości trwania życia w na danych terminu wskaźnik gęstości zaludnienia czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności w migracja, emigracja, imigracja, saldo migracji, przyrost rzeczywisty, współczynnik przyrostu rzeczywistego średnią długość trwania życia Polaków na tle europejskich społeczeństw zróżnicowania gęstości zaludnienia w Europie i w omawia na mapy tematycznej przestrzenne zróżnicowanie gęstości zaludnienia w główne migracji zagranicznych w określa kierunki napływu imigrantów do podaje najważniejsze cechy migracji wewnętrznych w charakteryzuje mniejszości narodowe i grupy etniczne w podaje bezrobocia w porównuje wielkość bezrobocia w i innych krajach europejskich na danych oblicza wskaźnik gęstości zaludnienia na mapy cechy rozmieszczenia ludności w opisuje skutki migracji zagranicznych w porównuje przyrost rzeczywisty ludności w i w państwach Europy migracji wewnętrznych w porównuje narodowościową ludności z analogicznymi strukturami ludności w państwach europejskich określa na danych różnicę w strukturze zatrudnienia ludności w poszczególnych województwach porównuje stopę bezrobocia w krajach europejskich rozmieszczenie ludności w państwach Europy i oblicza przyrost rzeczywisty i współczynnik przyrostu rzeczywistego charakteryz uje skutki migracji wewnętrznych w rozmieszczenia mniejszości narodowych w przedstawia wyznaniową Polaków na tle innych państw Europy zatrudnienia wg działów gospodarki w poszczególnych województwach pozytywne i negatywne skutki urbanizacji charakteryz uje przemiany współczesnych miast problemy mieszkańców dużych miast wielkość miast w i ich problemy mniejszości narodowych w Europie i w analizuje na skutki bezrobocia w na zmiany zachodzące w procesie urbanizacji w po II wojnie światowej 11

12 różnicę między emigracją a imigracją odczytuje dane dotyczące wielkości i kierunków emigracji z główne skupiska Polonii terminu migracje wewnętrzne migracji wewnętrznych mniejszości narodowe w na regiony zamieszkałe przez mniejszości narodowe struktura zatrudnienia, struktura wykształcenia, bezrobocie, stopa bezrobocia, ludność aktywna zawodowo odczytuje z danych wielkość zatrudnienia w poszczególnych typy zespołów miejskich w i podaje ich przykłady podaje różnicę między aglomeracją monocentryczną a policentryczną podaje największych miast w podaje przykłady miast o różnych funkcjach w wskaźnik urbanizacji w i krajach Europy rozmieszczenie oraz wielkość miast w charakteryz uje funkcje miast w miast w rozmieszczenie wg grup wielkościowych przemiany współczesnych miast 12

13 sektorach gospodarki odczytuje z mapy zróżnicowanie przestrzenne bezrobocia w i w Europie urbanizacja, wskaźnik urbanizacji odczytuje z danych wskaźnik urbanizacji w i w krajach Europy terminu miasto największe miasta i wskazuje je na funkcje miast 4. Rolnictwo i przemysł funkcje rolnictwa warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicz e rolnictwa w na map opisuje warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rolnictwa w prezentuje na danych wielkościową gospodarstw rolnych w przedstawia rolnictwo jako sektor gospodarki oraz jego rolę w społeczno- - gospodarczym kraju regiony rolnicze o najkorzystniejszyc h warunkach do omawia poziom mechanizacji i chemizacji rolnictwa w charakteryz uje czynniki wpływające na rozmieszczenie upraw w porównuje produkcję roślinną w na tle przedstawia korzyści i szanse dla polskiego rolnictwa w Unii Europejskiej dokonuje na danych analizy zmian pogłowia zwierząt 13

14 tematycznych regiony rolnicze w plon, zbiór główne uprawy w na główne obszary upraw w chów, hodowla, pogłowie główne zwierzęta hodowlane w na obszary hodowli zwierząt gospodarskich dokonuje podziału przemysłu na sekcje i działy funkcje przemysłu źródła energii typy elektrowni na największe elektrownie w największe porty morskie w i wskazuje je na przedstawia gospodarcze głównych upraw w prezentuje na danych upraw wskazuje rejony warzywnictwa i sadownictwa w przedstawia gospodarcze produkcji zwierzęcej w czynniki lokalizacji hodowli bydła, trzody chlewnej i drobiu w omawia cechy polskiego przemysłu zmian w strukturze przemysłu lokalizuje na elektrownie cieplne, wodne i niekonwencjonaln e opisuje wielkość energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych opisuje na danych wielkość przeładunków w portach morskich produkcji rolnej w przedstawia użytkowania ziemi w na tle innych krajów Europy prezentuje na danych hodowli w przedstawia przemysł jako sektor gospodarki i jego rolę w społecznogospodarczym kraju nierównomierneg o rozmieszczenia przemysłu w prezentuje na danych produkcji energii elektrycznej w na tle krajów Europy na danych przeładunków w portach morskich połowów ryb w produkcji w innych krajach Europy porównuje produkcję zwierzęcą w na tle produkcji w innych krajach Europy rozwój przemysłu w po II wojnie światowej i skutki restrukturyzacji polskiego przemysłu na zmiany zachodzące współcześnie w polskiej energetyce określa na uwarunkowania gospodarki morskiej w problemy przemysłu stoczniowego w gospodarskich w po 2000 r. i wyjaśnia ich przedstawia perspektywy gospodarki morskiej w 14

15 5. Usługi w podaje przykłady różnych rodzajów usług w terminu komunikacja wyróżnia rodzaje transportu w porty handlowe, śródlądowe oraz lotnicze wyróżnia rodzaje łączności turystyka, walory turystyczne, infrastruktura turystyczna dokonuje podziału turystyki i wskazuje na regiony turystyczne eksport, import, bilans handlu zagranicznego państwa będące głównymi partnerami handlowymi omawia zróżnicowanie usług w rodzaje transportu lądowego w na map tematycznych gęstość dróg kołowych i autostrad w na mapy tematycznej gęstość sieci kolejowej w na danych morską flotę transportową w czynniki turystyki i wskazuje na polskie obiekty, znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO towarową handlu międzynarodoweg o przedstawia usługi jako sektor gospodarki oraz ich rolę w społecznogospodarczym kraju charakteryz uje udział poszczególnych rodzajów transportu w przewozach pasażerów i ładunków ruch pasażerski w portach lotniczych nierównomierneg o dostępu do środków łączności na terenie charakteryz uje obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO charakteryz uje na przykładach walory turystyczne przedstawia niskiego salda bilansu handlowego w zróżnicowania sieci transportowej w określa transportu w gospodarczym prezentuje na problemy polskiego transportu wodnego i lotniczego określa łączności w gospodarczym na wpływy z turystyki w i w krajach Europy ocenia na atrakcyjność turystyczną wybranego regionu ocenia handlu zagranicznego dla polskiej gospodarki ocenia na poziom turystyki zagranicznej w na tle innych krajów Europy na zmiany, jakie zaszły w geograficznych kierunkach wymiany międzynarodowej przykłady sukcesów polskich firm na arenie międzynarodowej 15

16 6. Zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego źródła zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego podaje kwaśnych opadów omawia rodzaje zanieczyszczeń i ich źródła charakteryzuje wpływ poszczególnych sektorów gospodarki na stan środowiska podaje źródła zanieczyszczeń komunalnych analizuje na mapy tematycznej stan zanieczyszczeń wód śródlądowych omawia skutki zanieczyszczeń środowiska naturalnego ustala na, jakie regiony w cechują się największym zanieczyszczenie m środowiska przyrodniczego 7. Relacje między elementami środowiska geograficznego powódź, dolina rzeczna, koryto rzeczne, terasa zalewowa, sztuczny zbiornik wodny powodzi w główne źródła energii w województwach pomorskim i łódzkim migracji do stref podmiejskich wyludniania się wsi oddalonych od dużych miast zjawisko powodzi nej obszary zagrożone powodzią rozmieszczenie największych sztucznych zbiorników wodnych podaje energetyki wiatrowej i słonecznej w województwach pomorskim i łódzkim omawia migracji do stref podmiejskich czynniki sprzyjające powodziom w określa rolę przeciwpowodzio wą sztucznych zbiorników wpływ warunków pozaprzyrodniczy ch na wykorzystanie OZE w województwach pomorskim i łódzkim omawia na map tematycznych zmiany liczby ludności w strefach podmiejskich Krakowa i Warszawy konsekwencje stosowania różnych metod ochrony przeciwpowodzio wej omawia największe powodzie w i ich skutki korzyści płynące z wykorzystania źródeł odnawialnych do produkcji energii analizuje dane statystyczne dotyczące liczby farm wiatrowych w Łódzkiem i Pomorskiem omawia wpływ migracji do stref podmiejskich na przekształcenie struktury określa na przykładach wpływ wylesiania dorzeczy, regulacji koryt rzecznych, stanu wałów przeciwpowodzio wych, zabudowy teras zalewowych i sztucznych zbiorników wodnych na wezbrania oraz występowanie i skutki powodzi w analizuje na przykładach warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze sprzyjające produkcji energii ze źródeł odnawialnych i nieodnawialnych 16

17 podstawowe cechy gospodarki centralnie sterowanej i gospodarki rynkowej centra logistyczne, spedycja główne atrakcje turystyczne wybrzeża Bałtyku i Małopolski województw podlaskiego i zachodniopomors kiego obszary o dużym wzroście liczby ludności omawia cechy gospodarki przed 1989 r. i po nim omawia na mapy sieć autostrad i dróg ekspresowych rodzaje usług, które rozwijają się dzięki wzrostowi ruchu turystycznego województw podlaskiego i zachodniopomors kiego gminy o dużym spadku liczby ludności analizuje współczynnik salda migracji na przykładzie województw zachodniopomors kiego i podlaskiego omawia zatrudnienia w konurbacji katowickiej i aglomeracji łódzkiej przed 1989 r. główne inwestycje przemysłowe we Wrocławiu i w jego okolicach tematycznej przykłady miejsc, w których przebieg autostrad i dróg ekspresowych sprzyja powstawaniu centrów logistycznych położenie głównych atrakcji wybrzeża Bałtyku i Małopolski demograficznej okolic Krakowa i Warszawy określa zmiany w użytkowaniu i zagospodarowaniu stref podmiejskich na przykładzie Krakowa i Warszawy wpływ migracji na wieku ludności obszarów wiejskich opisuje zmiany, jakie zaszły w strukturze produkcji po 1989 r. w konurbacji katowickiej i aglomeracji łódzkiej omawia rolę transportu morskiego w innych działów gospodarki analizuje dane statystyczne dotyczące ruchu turystycznego nad Morzem Bałtyckim i w Krakowie określa wpływ walorów przyrodniczych wybrzeża Bałtyku oraz dziedzictwa kulturowego Małopolski na rozwój turystyki na tych obszarach lub ograniczające tę produkcję oraz określa ich wpływ na rozwój energetyki identyfikuje na przykładach związki między rozwojem dużych miast a zmianami w użytkowaniu i zagospodarowaniu terenu, stylu zabudowy oraz strukturze demograficznej w strefach podmiejskich ukazuje na przykładach wpływ procesów migracyjnych na wieku i zmiany zaludnienia obszarów wiejskich wykazuje na wpływ przemian politycznych i gospodarczych w po 1998 r. na zmiany struktury zatrudnienia w regionach kraju identyfikuje związki między przebiegiem autostrad a lokalizacją przedsiębiorstw przemysłowych oraz centrów 17

18 8. Mój region i moja mała ojczyzna logistycznych i handlowych na wybranym obszarze kraju identyfikuje związki między transportem morskim a lokalizacją inwestycji przemysłowych i usługowych na przykładzie Trójmiasta terminu region położenie swojego regionu na nej i wskazuje na nej sąsiednie regiony najważniejsze walory przyrodnicze regionu terminu mała ojczyzna na nej, topograficznej lub na planie miasta obszar charakteryzuje środowisko przyrodnicze regionu oraz określa jego główne cechy na map tematycznych rozpoznaje skały występujące w regionie miejsca zamieszkania wyróżnia najważniejsze cechy gospodarki regionu na danych i map tematycznych określa obszar utożsamiany z własną małą ojczyzną jako symboliczną przestrzenią w wymiarze lokalnym rozpoznaje uwarunkowania zróżnicowania środowiska przyrodniczego w swoim regionie genezę rzeźby powierzchni swojego regionu prezentuje główne cechy struktury demograficznej ludności regionu prezentuje główne cechy gospodarki regionu walory środowiska geograficznego małej ojczyzny historię małej ojczyzny na przedstawia w dowolnej formie (np. prezentacji multimedialnej, plakatu, wystawy fotograficznej) przyrodnicze i kulturowe walory swojego regionu formy współpracy między własnym regionem a partnerskimi regionami zagranicznymi prezentuje na informacji wyszukanych w różnych źródłach i w dowolnej formie (np. prezentacji multimedialnej, plakatu, wystawy fotograficznej) atrakcyjność osadniczą oraz gospodarczą małej ojczyzny jako miejsca podaje przykłady osiągnięć Polaków w różnych dziedzinach życia społecznogospodarczego na arenie międzynarodowej projektuje na wyszukanych informacji trasę wycieczki krajoznawczej po własnym regionie wykazuje na obserwacji terenowych przeprowadzonych w wybranym miejscu własnego regionu zależności między elementami środowiska geograficznego planuje wycieczkę po swojej małej ojczyźnie 18

19 małej ojczyzny przedstawi a źródła informacji o małej ojczyźnie walory środowiska geograficznego małej ojczyzny w terenie obiekty charakterystyczne dla małej ojczyzny i decydujące o jej atrakcyjności zamieszkania i określonej działalności gospodarczej projektuje na własnych obserwacji terenowych działania służące zachowaniu walorów środowiska geograficznego (przyrodniczego i kulturowego) oraz poprawie warunków życia lokalnej społeczności 19