Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego. Stan na dzień r.

Transkrypt

1 Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego Raport monitoringowy z realizacji Wieloletniego regionalnego planu działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie śląskim na lata Stan na dzień r. Strona 1 z 79

2 Spis treści Wstęp Metodologia prowadzenia monitoringu Wieloletniego regionalnego planu w 2013 i w 2014 roku Działania monitoringowe prowadzone w 2013 roku Działania monitoringowe prowadzone w 2014 roku Streszczenie oczekiwane produkty i uzyskane rezultaty w odniesieniu do przyjętych w Wieloletnim regionalnym planie kierunków działań Struktura sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim Centra Integracji Społecznej Kluby Integracji Społecznej Zakłady Aktywności Zawodowej Warsztaty Terapii Zajęciowej Spółdzielnie socjalne działające w województwie śląskim w 2014 roku Organizacje pozarządowe prowadzące odpłatną działalność statutową i/lub działalność gospodarczą Wyniki badań monitoringowych przeprowadzonych w 2014 roku rozwinięcie Rezultaty działań realizowanych w ramach Priorytetu I Integracja i reintegracja społeczna Rezultaty działań realizowanych w ramach Priorytetu II Współpraca sektora ekonomii społecznej z otoczeniem instytucjonalnym i pozainstytucjonalnym, w tym ze środowiskiem biznesu na rzecz rozwoju lokalnego Rezultaty działań realizowanych w ramach Priorytetu III Edukacja i profesjonalizacja sektora ekonomii społecznej Rezultaty działań realizowanych w ramach Priorytetu IV Promocja ekonomii społecznej Zakończenie Aneks Kwestionariusze ankiety Kwestionariusz ankiety dla OWES wyłonionych w konkursie z 2012 roku Kwestionariusz ankiety dla OWES wyłonionych w konkursie z 2011 roku Kwestionariusz ankiety dla JST Strona 2 z 79

3 Kwestionariusz ankiety dla WUP Kwestionariusz ankiety dla PUP Kwestionariusz ankiety dla spółdzielni socjalnych Strona 3 z 79

4 Wstęp W dniu 25 kwietnia 2013 roku Zarząd Województwa Śląskiego uchwałą nr 837/251/IV/2013 przyjął Wieloletni regionalny plan działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie śląskim na lata Wyznacza on główne cele Samorządu Województwa w obszarze ekonomii społecznej, w tym działania, ich realizatorów oraz źródła finansowania. Plan ES został opracowany metodą partycypacyjną z udziałem ponad 100 osób, wchodzących w skład Wojewódzkiego Zespołu ds. Ekonomii Społecznej oraz 5 tematycznych zespołów zadaniowych. Podmiotem odpowiedzialnym za koordynowanie realizacji Wieloletniego regionalnego planu.. oraz monitorowanie jego wdrażania jest Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego. Monitoring prowadzony jest w ramach zadania nr 4 Badania i analizy projektu systemowego pn. Kształcenie i doradztwo dla kadr pomocy i integracji społecznej. Jego celem jest gromadzenie informacji pozwalających na dokonanie oceny stanu realizacji Planu oraz weryfikację założonych kierunków działania. Realizatorami poszczególnych działań Wieloletniego regionalnego planu są: Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej w województwie śląskim; Centrum Ekonomii Społecznej dla województwa śląskiego; samorządy powiatowe i gminne (JST); Samorząd Województwa Śląskiego, tj. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego; Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego; Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach; Lokalne Grupy Działania (LGD) funkcjonujące w regionie; Powiatowe Urzędy Pracy; Ośrodki Pomocy Społecznej i Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie; przedsiębiorstwa społeczne o charakterze rynkowym: spółdzielnie socjalne, spółdzielnie pracy, spółdzielnie inwalidów, w tym niewidomych, spółdzielnie o charakterze konsumenckim i wzajemnościowym, organizacje pozarządowe prowadzące odpłatną działalność statutową i/lub działalność gospodarczą oraz spółki z o.o. non-profit; podmioty ekonomii społecznej o charakterze integracyjnym: Zakłady Aktywności Zawodowej, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Centra Integracji Społecznej oraz Kluby Integracji Społecznej; organizacje pozarządowe, w tym parasolowe; Regionalne Ośrodki Europejskiego Funduszu Społecznego działające na terenie regionu; izby gospodarcze i rzemieślnicze, organizacje pracodawców; szkoły i uczelnie wyższe, ośrodki szkoleniowe, placówki doskonalenia nauczycieli. Strona 4 z 79

5 Wdrożenie Planu ma doprowadzić do osiągnięcia następujących rezultatów: I. Rezultaty krótkookresowe do 2015 roku: zwiększenie liczby osób zatrudnionych w podmiotach ekonomii społecznej o charakterze rynkowym i integracyjnym (w tym zagrożonych wykluczeniem społecznym i wykluczonych społecznie: długotrwale bezrobotnych, ubogich, niepełnosprawnych, bezdomnych, uzależnionych, byłych więźniów itp.); zwiększenie liczby funkcjonujących podmiotów ekonomii społecznej o charakterze rynkowym i integracyjnym w województwie śląskim; wzrost zainteresowania społecznego sektorem ekonomii społecznej w regionie w wyniku prowadzenia działań promocyjnych i edukacyjnych takich jak konferencje, wizyty studyjne, spotkania, konkursy nt. ekonomii społecznej, opracowanie logo sektora ES w województwie. II. Rezultaty średniookresowe do 2017 roku: zwiększenie liczby osób zatrudnionych w podmiotach ekonomii społecznej o charakterze rynkowym i integracyjnym (w tym zagrożonych wykluczeniem społecznym i wykluczonych społecznie: długotrwale bezrobotnych, ubogich, niepełnosprawnych, bezdomnych, uzależnionych, byłych więźniów itp.); zwiększenie liczby funkcjonujących podmiotów ekonomii społecznej o charakterze rynkowym i integracyjnym w województwie śląskim; wzrost świadomości społecznej decydentów politycznych i pracowników samorządów terytorialnych o korzyściach związanych z działalnością sektora ES; upowszechnienie stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych jednostek samorządu terytorialnego; wzrost ilości i jakości usług świadczonych przez PES o charakterze rynkowym i integracyjnym w gminach i powiatach województwa śląskiego; zwiększenie liczby usług/ produktów zlecanych podmiotom ES o charakterze rynkowym i integracyjnym przez samorządy terytorialne (wzrost liczby umów partnerskich pomiędzy PS a JST); rozszerzenie oferty instrumentów finansowych przeznaczonych dla sektora ekonomii społecznej w regionie. III. Rezultaty długookresowe do 2020 roku: zbudowanie i rozpoznawanie regionalnej marki sektora ekonomii społecznej; pozytywny wizerunek sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim; ustabilizowanie się poziomu zatrudnienia w podmiotach ekonomii społecznej o charakterze rynkowym i integracyjnym w gminach i powiatach (w tym osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i wykluczonych społecznie: długotrwale bezrobotnych, ubogich, niepełnosprawnych, bezdomnych, uzależnionych, byłych więźniów itp.); Strona 5 z 79

6 osiągnięcie względnie stabilnej sytuacji finansowej, prawnej i organizacyjnej przez PES w województwie śląskim; złagodzenie niektórych lokalnych problemów społecznych (np. bezrobocie osób niepełnosprawnych); dostosowanie i uproszczenie regulacji prawnych dotyczących funkcjonowania sektora ekonomii społecznej. Niniejszy raport monitoringowy sporządzony został w oparciu o dane zgromadzone od wybranych podmiotów zaangażowanych bezpośrednio i pośrednio w rozwój sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim, przedstawionych na poniższym schemacie, oraz informacje zebrane od dwóch OWES, które prowadzą swoją działalność na terenie całego województwa śląskiego. Schemat 1 Pozyskiwanie danych w celu monitoringu realizacji Planu Działań na rzecz rozwoju ekonomii społecznej w województwie śląskim Uwaga: Kolorem niebieskim oznaczono podmioty, które wzięły udział w badaniu monitorującym. Źródło: Wieloletni regionalny plan działań na rzecz promocji i upowszechniania ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie śląskim na lata , s. 96. Strona 6 z 79

7 Podstawowym źródłem informacji na temat osiągniętych rezultatów są dla ROPS ośrodki wsparcia ekonomii społecznej. W województwie śląskim działa 7 takich podmiotów. 4 z nich wyłonione zostały w wyniku konkursu przeprowadzonego w 2012 roku przez Marszałka Województwa Śląskiego w ramach Poddziałania Wsparcie ekonomii społecznej" PO KL Przyporządkowane one zostały do czterech subregionów województwa śląskiego. Tabela 1 Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej wyłonione w konkursie z roku 2012 Subregion Nazwa OWES Instytucja prowadząca Północny Centralny Zachodni Południowy Jurajski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej w Subregionie Północnym Województwa Śląskiego Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej Subregionu Centralnego Inkubator Ekonomii Społecznej Subregionu Zachodniego Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej Subregionu Południowego Agencja Rozwoju Regionalnego w Częstochowie S.A. Rudzka Agencja Rozwoju Inwestor sp. z o.o. Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS Stowarzyszenie Bielskie Centrum Przedsiębiorczości Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji zawartych na efs.slaskie.pl Data rozpoczęcia działalności Trzy pozostałe OWES-y wyłonione zostały w konkursie zorganizowanym w 2011 roku przez Marszałka Województwa Śląskiego w ramach Poddziałania Wsparcie ekonomii społecznej" PO KL Prowadzą one swoją działalność na terenie całego województwa śląskiego. Tabela 2 Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej wyłonione w konkursie z roku 2011 Nazwa projektu Realizator projektu Data rozpoczęcia realizacji projektu Spółdzielnie socjalne drugiej generacji- II edycja Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej Inkubator Społecznej Miasto Gliwice/ Gliwickie Centrum Przedsiębiorczości Organizacji Pozarządowych Województwa Śląskiego Spółdzielnie socjalne nowej ery Fundacja Regionalnej Agencji Promocji Zatrudnienia Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji zawartych na efs.slaskie.pl Strona 7 z 79

8 1. Metodologia prowadzenia monitoringu Wieloletniego regionalnego planu w 2013 i w 2014 roku 1.1. Działania monitoringowe prowadzone w 2013 roku W 2013 roku Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej Województwa Śląskiego sporządził dwa raporty monitorujące realizację Wieloletniego regionalnego planu działań na rzecz promocji i upowszechniania ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie śląskim na lata raport ramowy oraz raport roczny. W pierwszym z nich przedstawiono zestawienie wszystkich działań na rzecz sektora ekonomii społecznej, jakie w okresie od grudnia 2012 roku do czerwca 2013 roku zostały podjęte przez ROPS. W raporcie rocznym, obrazującym stan zastany na dzień roku, zaprezentowano wyniki badań monitoringowych, którymi objęto: podmioty ekonomii społecznej (tj. centra integracji społecznej, kluby integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej, zakłady aktywności zawodowej), ośrodki wsparcia ekonomii społecznej, powiatowe urzędy pracy oraz Wojewódzki Urząd Pracy. Prośbę o udział w badaniu skierowano również do spółdzielni socjalnych oraz organizacji pozarządowych działających na terenie województwa śląskiego, jednak odpowiedziało na nią jedynie 8 NGO. Tabela 3 Podmioty, które wzięły udział w monitoringu Planu ES w 2013 roku l.p. Typ podmiotu Liczba podmiotów, do których wysłano kwestionariusz Liczba podmiotów, które wzięły udział w badaniu 1 Centra Integracji Społecznej 10 5 (50%) 2 Kluby Integracji Społecznej (71%) 3 Zakłady Aktywności Zawodowej 8 6 (75%) 4 Warsztaty Terapii Zajęciowej (38%) 5 Powiatowe Urzędy Pracy (81%) 6 Wojewódzki Urząd Pracy 1 1 (100%) 7 Urząd Miasta (42%) 8 Urząd Gminy (25%) 9 Starostwo Powiatowe 17 6 (35%) 10 Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej 7 7 (100%) 11 Organizacje pozarządowe (4%) 12 Spółdzielnie socjalne 18 0 Do objętych badaniami instytucji rozesłano kwestionariusze ankiety, które zawierały kilkadziesiąt pogrupowanych tematycznie pytań. Jako, że zadania, które zgodnie z Planem ES mają być realizowane przez poszczególne typy podmiotów są zróżnicowane, konieczne było stworzenie ośmiu odrębnych wersji narzędzia badawczego. Badania prowadzone w 2013 roku ujawniły pewne istotne problemy, które utrudniają prowadzenie monitoringu: Strona 8 z 79

9 Ankiety nie wypełniła żadna ze spółdzielni socjalnych funkcjonujących na terenie województwa śląskiego. Spośród 200 organizacji pozarządowych, do których wysłano kwestionariusz, wypełniło go jedynie 8. Response rate w przypadku gmin wyniósł 25%, a w przypadku Starostw Powiatowych wskaźnik ten osiągnął wartość 35%. Brak 100% zwrotów pozwolił na dokonanie jedynie szacunkowej oceny stopnia, w jakim założenia zawarte w Wieloletnim regionalnym planie działań na rzecz promocji i upowszechniania ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie śląskim na lata zostały osiągnięte w I połowie 2013 roku. Instytucje wskazane, jako realizatorzy założeń Planu w niektórych przypadkach nie prowadzą statystyk, które pozwalałyby na ocenę stanu jego wdrożenia. Braki danych dotyczyły między innymi ilości podmiotów ekonomii społecznej, które funkcjonują w danym podregionie, liczby PES, które uzyskały konkretny rodzaj wsparcia czy ilości przeprowadzonych działań promocyjnych oraz szkoleniowych. Dostrzegalny jest rozdźwięk pomiędzy niektórymi zadaniami, nakładanymi na poszczególne typy podmiotów na mocy obowiązujących przepisów prawnych oraz tymi, które spoczywają na nich zgodnie z zapisami znajdującymi się w Planie. Pewne działania na rzecz sektora ekonomii społecznej nie są przez te podmioty podejmowane w związku z tym, iż nie są one do tego ustawowo zobowiązane i nie posiadają środków na ich realizację Działania monitoringowe prowadzone w 2014 roku W 2014 roku, w celu uzyskania bardziej kompletnych danych na temat postępu działań realizowanych w ramach Planu ES, zmodyfikowano sposób ich gromadzenia. Mając powyższe na względzie przeprowadzono badanie metodą CAWI (Computer- Assisted Web Interview). Elektroniczne kwestionariusze ankiety przygotowane w programie LimeSurvey rozesłano do następujących typów podmiotów: ośrodków wsparcia ekonomii społecznej działających na terenie województwa śląskiego; jednostek samorządu terytorialnego; powiatowych urzędów pracy; Wojewódzkiego Urzędu Pracy. O udział w badaniu poproszono łącznie 223 podmioty. Strona 9 z 79

10 Tabela 4 Podmioty, które wzięły udział w badaniu monitorującym realizację Planu ES w 2014 roku L.p. Typ podmiotu Liczba podmiotów, do których wysłano kwestionariusz Liczba podmiotów, które wzięły udział w badaniu 1 Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej 7 5 (71%)* 2 Urząd Miasta (83%) 3 Urząd Gminy (88%) 4 Urząd Miasta i Gminy (70%) 5 Starostwo Powiatowe (88%) 6 Powiatowy Urząd Pracy (84%) 7 Wojewódzki Urząd Pracy 1 1 (100%) * W badaniu monitorującym nie wzięły udziału: Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej oraz Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej Subregionu Centralnego. Z uwagi na zróżnicowanie zadań realizowanych przez wyżej wymienione typy podmiotów opracowano 4 wersje narzędzia badawczego. Pytania zawarte w kwestionariuszach ankiety miały pozwolić na dokonanie oceny stanu wdrożenia Planu ES. Ich układ odpowiadał celom szczegółowym i kierunkom działań przyjętym w Planie. Badanie prowadzone było w kwietniu i maju 2014 roku, a dane zgromadzone w jego trakcie odnoszą się do stanu na dzień 31 grudnia 2013 roku. Ponadto, w ramach monitoringu, dokonano aktualizacji wykazu podmiotów ekonomii społecznej działających w województwie śląskim. Przeprowadzono ją między innymi w oparciu o: dane zamieszczone na stronie Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego, bazę spółdzielni socjalnych stworzoną w ramach projektu FIO, sprawozdania CIS-ów i KIS-ów za rok 2013 złożone w Centralnej Aplikacji Statystycznej, przegląd stron internetowych podmiotów ES oraz wywiady telefoniczne. W celu pozyskania informacji na temat spółdzielni socjalnych działających w województwie śląskim, zdecydowano się również na realizację badań metodą CAWI wśród tych podmiotów. Elektroniczne kwestionariusze ankiety rozesłano do 49 spółdzielni socjalnych. Wypełniło je 12 podmiotów. Strona 10 z 79

11 2. Streszczenie oczekiwane produkty i uzyskane rezultaty w odniesieniu do przyjętych w Wieloletnim regionalnym planie kierunków działań Wyniki przeprowadzonego badania monitoringowego zostały zaprezentowane w poniższych tabelach, w układzie analogicznym do części programowej Wieloletniego regionalnego planu działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w województwie śląskim na lata W każdej z nich oczekiwane rezultaty zestawione zostały z rezultatami ilościowymi osiągniętymi w 2013 roku. Priorytet I: Integracja i reintegracja społeczna Cel szczegółowy 1: Zwiększenie udziału podmiotów ekonomii społecznej w procesie integracji i reintegracji społecznej oraz zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Kierunek działania 1.1.: Formalno-prawne wsparcie środowisk wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez rozwój przedsiębiorczości społecznej. Działanie : Inicjowanie tworzenia nowych przedsiębiorstw społecznych. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba utworzonych przedsiębiorstw społecznych do 2020 roku Liczba utworzonych miejsc pracy w spółdzielniach socjalnych w latach Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku min Działanie : Opracowanie stabilnego systemu współfinansowania wspierającego tworzenie miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych obejmującego m.in. dotacje, niskoprocentowe pożyczki, staże itp. Oczekiwane rezultaty w latach Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku Liczba utworzonych funduszy pożyczkowych 1 1* Liczba utworzonych funduszy poręczeniowych 1 0 *Fundusz pożyczkowy został utworzony w ramach projektu systemowego pn. Wsparcie inżynierii finansowej na rzecz rozwoju ekonomii społecznej", realizowanego w zakresie Działania 1.4 PO KL. 1 Z uwagi na niemożność pozyskania danych pozwalających na zweryfikowanie postępów w realizacji dwóch działań wyszczególnionych w Planie ES nie zostały one ujęte w tabelach. Są to: Działanie : Włączenie treści dotyczących gospodarki społecznej do kształcenia na poziomie wyższym oraz Działanie : Zajęcia fakultatywne dające kwalifikacje do działania w formule PES dla uczniów szkół średnich zawodowych. Strona 11 z 79

12 Kierunek działania 1.2.: Rozwój działalności rynkowej przez przedsiębiorstwa społeczne. Działanie : System wsparcia szkoleniowo-doradczego dla podmiotów ekonomii społecznej i organizacji pozarządowych na poziomie wyspecjalizowanych ośrodków realizujących program Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. Oczekiwane rezultaty Osiągnięte rezultaty Wartość docelowa w latach w 2013 roku Liczba kompleksowo działających OWES na terenie województwa śląskiego 4 7 Liczba podmiotów ekonomii społecznej, które skorzystały z oferty wsparcia * * Według informacji przekazanych przez GCOP wsparło ono 670 NGO, jednak liczba ta może uwzględniać również organizacje pozarządowe nie będące przedsiębiorstwami społecznymi. Priorytet II: Współpraca sektora ekonomii społecznej z otoczeniem instytucjonalnym i pozainstytucjonalnym, w tym ze środowiskiem biznesu na rzecz rozwoju lokalnego Cel szczegółowy 2: Rozwój międzysektorowej współpracy podmiotów ekonomii społecznej. Kierunek działania 2.1.: Wsparcie działań na rzecz ekonomii społecznej na poziomie gminnym i powiatowym. Działanie : Powołanie Powiatowych Rad Pożytku Publicznego lub komórek/stanowisk odpowiedzialnych za współpracę z PES. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba powiatów, które powołały komórki odpowiedzialne za współpracę z podmiotami ekonomii społecznej lub utworzyły Powiatowe Rady Pożytku Publicznego Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku Działanie : Włączenie problematyki ekonomii społecznej do dokumentów strategicznych gminy i powiatu. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba dokumentów strategicznych zawierających problematykę ekonomii społecznej Wartość docelowa 27- powiaty i 83- gminy Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 15- powiaty i 44- gminy Strona 12 z 79

13 Działanie : Zlecanie zadań publicznych przedsiębiorstwom społecznym przez jednostki samorządu terytorialnego. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba umów na realizację zadań publicznych podpisanych z przedsiębiorstwami społecznymi Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku Kierunek działania 2.2.: Diagnozowanie sektora ekonomii społecznej w regionie. Działanie : Przygotowanie i przeprowadzenie badań regionalnych z obszaru ekonomii społecznej. Oczekiwane rezultaty w latach Wartość docelowa Liczba badań 2 Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 0 (2013 rok) 2 (2012 rok) Działanie : Prowadzenie diagnozy i monitorowanie sytuacji sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba raportów monitoringowych przygotowanych przez ROPS Liczba opracowanych narzędzi analityczno-diagnostycznych Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 2 rocznie Kierunek działania 2.3.: Sieciowanie, partnerstwa lokalne i wymiana informacji. Działanie : Gromadzenie i wymiana informacji na temat działalności sektora ES w podregionach. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba raportów monitoringowych o działalności sektora ES w podregionach Wartość docelowa 1 raport rocznie z każdego z 4 OWES-ów Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 2 z 1 OWES Działanie : Wspieranie partnerstw/paktów na rzecz rozwoju ekonomii społecznej, w tym współpracy pomiędzy JST, NGO, PES i biznesem. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba podmiotów zaangażowanych w działania partnerskie na rzecz przedsiębiorczości społecznej Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku Strona 13 z 79

14 Działanie : Organizowanie forów i spotkań służących wymianie informacji między przedstawicielami administracji publicznej a przedstawicielami PES. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba zorganizowanych spotkań dot. ekonomii społecznej w województwie Wartość docelowa min. 2 w roku Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 114 Działania : Organizacja wizyt studyjnych umożliwiających wymianę informacji na temat sektora ekonomii społecznej. Oczekiwane rezultaty Wartość Osiągnięte rezultaty w latach docelowa w 2013 roku Liczba wizyt studyjnych Działanie : Organizacja/udział w targach przedsiębiorczości społecznej. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba zorganizowanych targów przedsiębiorczości społecznej Liczba podmiotów ekonomii społecznej biorących udział w targach Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 3 12 min. 30 co najmniej 91 Priorytet III: Edukacja i profesjonalizacja sektora ekonomii społecznej Cel szczegółowy 3: Podniesienie poziomu wiedzy i upowszechnianie umiejętności praktycznych w sektorze ekonomii społecznej i jej otoczeniu. Kierunek działania 3.1.: Nowe działania edukacyjne w formie studiów, szkoleń i zajęć fakultatywnych. Działanie : Studia podyplomowe z ekonomii społecznej. Oczekiwane rezultaty w latach Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku Liczba uruchomionych edycji studiów podyplomowych z tematyki ES min. 7 1* Liczba osób, które ukończyły studia podyplomowe z ES min * *Dane te odnoszą się tylko i wyłącznie do studiów podyplomowych uruchomionych przez ROPS w ramach projektu pn. Kształcenie i doradztwo dla kadr pomocy i integracji społecznej województwa śląskiego. Strona 14 z 79

15 Działanie : Organizacja szkoleń z zakresu PR, dziennikarstwa i promocji sektora ES dla osób zatrudnionych w PS. Oczekiwane rezultaty Wartość Osiągnięte rezultaty w latach docelowa w 2013 roku Liczba przeprowadzonych szkoleń min. 1 w roku 10 Działanie : Organizacja szkoleń dla kadr pomocy i integracji społecznej z obszaru ekonomii społecznej. Oczekiwane rezultaty w latach Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku Liczba przeprowadzonych szkoleń min. 1 w roku 13 Liczba osób przeszkolonych z zakresu ES Działanie : Badanie i definiowanie potrzeb oraz określanie kierunków rozwoju zawodowego kadry PES. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba przeprowadzonych badań związanych z tematyką rozwoju zawodowego kadr ES Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 2 1 Kierunek działania 3.2.: Edukacja wyjaśniająca zasady działania gospodarki społecznej. Działania : Opracowanie i realizacja programu edukacyjnego skierowanego do potencjalnych partnerów biznesowych PS oraz odbiorców usług/produktów. Działanie : Opracowanie i realizacja programu edukacyjnego skierowanego do potencjalnych partnerów samorządowych i innych podmiotów działających na rzecz rozwoju lokalnego. Działanie : Opracowanie i realizacja programu edukacyjnego skierowanego do organizacji pozarządowych, które zamierzają rozpocząć odpłatna działalność statutową i/lub działalność gospodarczą oraz mogą wspierać aktywizację i integrację społeczną pracowników PES wywodzących się z grup problemowych. Działanie : Opracowanie i realizacja programu edukacyjnego skierowanego do młodzieży, szkół, nauczycieli prowadzących zajęcia, w szczególności z przedmiotów: WOS i przedsiębiorczość. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba opracowanych programów edukacyjnych nt. gospodarki społecznej Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 4 1 Strona 15 z 79

16 Kierunek działania 3.3.: Działania uzupełniające w ramach programów wspierających ekonomię społeczną. Działanie : Przygotowanie przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego, instytucji rynku pracy oraz pomocy społecznej do wspierania rozwoju podmiotów ekonomii społecznej. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba pracowników JST przeszkolonych w zakresie przedsiębiorczości społecznej Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 200 co najmniej 73 Działanie : Organizacja sytemu staży i praktyk, w tym w służbach zatrudnienia oraz pomocy i integracji społecznej dla osób zainteresowanych pracą w PES. Oczekiwane rezultaty Wartość Osiągnięte rezultaty w latach docelowa w 2013 roku Liczba osób, które odbyły staże w PES 200 co najmniej 100 Działanie : Upowszechnianie informacji o obowiązujących regulacjach prawnych dotyczących przedsiębiorczości społecznej, informowanie o możliwości stosowania klauzul społecznych w ramach prawa zamówień publicznych. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba JST w województwie śląskim przygotowanych do stosowania klauzul społecznych Wartość docelowa 50% wszystkich JST w regionie Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 11% JST Kierunek działania 3.4.: Bezpośrednie wsparcie szkoleniowo-edukacyjne i doradcze dla środowisk wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym. Działanie : Opracowanie i realizacja cyklu szkoleń dla rodziców/opiekunów osób niepełnosprawnych w zakresie reintegracji społeczno-zawodowej osób niepełnosprawnych. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba przeszkolonych rodziców/opiekunów osób niepełnosprawnych w zakresie reintegracji społeczno-zawodowej osób niepełnosprawnych Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku Strona 16 z 79

17 Działanie : Prowadzenie działań edukacyjnych w zakresie podstawowego wsparcia przedsiębiorstw społecznych. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba przedsiębiorstw społecznych, które skorzystały z podstawowego wsparcia (działań edukacyjnych) Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 50 0 Priorytet IV: Promocja ekonomii społecznej Cel szczegółowy 4: Podniesienie poziomu świadomości społecznej dotyczącej sektora ekonomii społecznej oraz utrwalenie jego pozytywnego wizerunku. Kierunek działania 4.1.: Zgromadzenie, uporządkowanie, udostępnianie i bieżąca aktualizacja informacji na temat ekonomii społecznej w przestrzeni rzeczywistej i wirtualnej oraz jej promocja. Działanie : Promocja sektora ekonomii społecznej w przestrzeni wirtualnej. Oczekiwane rezultaty Wartość Osiągnięte rezultaty w latach docelowa w 2013 roku Liczba utworzonych serwisów internetowych nt. ES 1 1 Działanie : Prowadzenie działań promocyjnych na rzecz ekonomii społecznej, w tym spółdzielczości uczniowskiej w regionie. Oczekiwane rezultaty w latach Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku Liczba przeprowadzonych wydarzeń/działań promocyjnych min. 6 rocznie 17 Liczba wydanych publikacji nt. ES min Liczba inicjatyw na rzecz spółdzielczości uczniowskiej 10 0 Działania : Organizacja konkursów z zakresu ekonomii społecznej w województwie śląskim. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba zorganizowanych konkursów z obszaru ekonomii społecznej Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku min. 4 6 Strona 17 z 79

18 Kierunek działania 4.2.: Budowa marki sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim. Działania : Opracowanie hasła i logo sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim oraz książki znaku (manuala) w wersji papierowej i elektronicznej. Oczekiwane rezultaty w latach Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku Liczba opracowanych i upowszechnionych znaków identyfikacyjnych sektora ekonomii społecznej w regionie 1 1 Liczba opracowanych książek (manuala) 1 0 Działanie : Monitorowanie utworzonej marki i jej rozpoznawalności w wymiarze rzeczywistym oraz wirtualnym za pomocą dostępnych narzędzi do monitowania. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba przeprowadzonych badań dot. rozpoznawalności marki ES Wartość docelowa 1 badanie co 2 lata Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 0 Kierunek działania 4.3.: Promocja wsparcia dla środowisk wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym. Działanie : Kampania promocyjna dotycząca stosowania klauzul społecznych, zatrudniania niepełnosprawnych oraz zaangażowania wolontariuszy, w tym z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym wraz z promocją korzyści płynących z tych rozwiązań i przykładami dobrych praktyk. Oczekiwane rezultaty w latach Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku Liczba przeprowadzonych działań promocyjnych 8 Liczba działań jest nieznana* *OWES-y nie potrafiły wskazać liczby przeprowadzonych działań promocyjnych. Kierunek działania 4.4.: Współpraca z mediami regionalnymi i lokalnymi w zakresie promocji ekonomii społecznej. Działanie : Opracowanie i upowszechnianie artykułów promocyjnych na temat ekonomii społecznej, w tym w mediach lokalnych i regionalnych. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba opracowanych i upowszechnionych artykułów promocyjnych na temat ES Wartość Osiągnięte rezultaty docelowa w 2013 roku 8 co najmniej 19 Strona 18 z 79

19 Działanie : Organizacja szkoleń dla dziennikarzy z zakresu retoryki i kultury środowiska ekonomii społecznej. Oczekiwane rezultaty w latach Liczba przeprowadzonych szkoleń dla dziennikarzy Wartość docelowa Osiągnięte rezultaty w 2013 roku 4 0 Strona 19 z 79

20 3. Struktura sektora ekonomii społecznej w województwie śląskim Instytucje realizujące zadania w zakresie integracji społecznej i zawodowej osób wykluczonych oraz zagrożonych wykluczeniem społecznym, a także podmioty prowadzące działalność gospodarczą, z której zysk przeznaczany jest na cele społeczne stanowią kluczowe ogniwa sektora ekonomii społecznej. Jak wynika ze zgromadzonych danych w województwie śląskim działa 97 podmiotów ekonomii społecznej o charakterze integracyjnym. Dokładna liczba przedsiębiorstw społecznych nie jest znana, bowiem brakuje zbiorczych baz poszczególnych typów PES o charakterze rynkowym. Problem dotyczy zwłaszcza organizacji pozarządowych, które prowadzą odpłatną działalność statutową i/lub działalność gospodarczą, a także spółek non-profit (jedyną spółką non-profit, którą udało się zidentyfikować w trakcie badania, jest Agencja Rozwoju Regionalnego w Częstochowie S.A, prowadząca Jurajski Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej). Tabela 5 Liczba podmiotów ekonomii społecznej działających w 4 subregionach województwa śląskiego z podziałem na typy (stan na dzień ) Typ podmiotu Centra Integracji Społecznej Kluby Integracji społecznej Zakłady Aktywności Zawodowej Warsztaty Terapii Zajęciowej Ilość podmiotów w subregionie Północnym Centralnym Zachodnim Południowym Razem Spółdzielnie socjalne NGO prowadzące odpłatną działalność statutową i/lub brak danych brak danych brak danych brak danych brak danych działalność gospodarczą Spółki non-profit 1 brak danych brak danych brak danych 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych pochodzących od OWES, Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego, sprawozdań CIS i KIS za rok 2013 złożonych w CAS, Ogólnopolskiego Katalogu Spółdzielni Socjalnych, przeglądu stron internetowych oraz wywiadów telefonicznych Centra Integracji Społecznej W województwie śląskim działa 12 centrów integracji społecznej. Funkcjonują one na terenie dwóch subregionów - centralnego oraz północnego. Założycielami 7 z nich są organizacje pozarządowe. 4 CIS-y prowadzone są przez jednostki samorządu Strona 20 z 79

21 terytorialnego - UM Mikołów, UM Świętochłowice, UM Częstochowy oraz Gminę Koniecpol. Jedno z centrów integracji społecznej zostało założone przez Akcję Katolicką Archidiecezji Częstochowskiej. Mapa 1 Centra Integracji Społecznej w województwie śląskim Źródło: Opracowanie własne ROPS Strona 21 z 79

22 3.2. Kluby Integracji Społecznej Działania na rzecz integracji społecznej i zawodowej osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym prowadzone są również w 23 Klubach Integracji Społecznej, działających w regionie. Aż 17 spośród nich funkcjonuje w miastach i gminach subregionu centralnego, w tym 3 w Katowicach. Jednostki samorządu terytorialnego utworzyły 12 KIS-ów. 8 podmiotów powstało z inicjatywy organizacji pozarządowych. Mapa 2 Kluby Integracji Społecznej w województwie śląskim Źródło: Opracowanie własne ROPS Strona 22 z 79

23 3.3. Zakłady Aktywności Zawodowej Rehabilitacja społeczna i zawodowa osób niepełnosprawnych intelektualnie oraz z zaburzeniami psychicznymi prowadzona jest w 9 zakładach aktywności zawodowej działających w województwie śląskim. Caritas Archidiecezji Katowickiej oraz Bielskie Stowarzyszenie Artystyczne Teatr Grodzki założyły po 2 ZAZ-y. 3 zakłady aktywności zawodowej zostały utworzone przez jednostki samorządu terytorialnego - Powiat Wodzisławski, Miasto Żory oraz Miasto Ruda Śląska. Mapa 3 Zakłady Aktywności Zawodowej w województwie śląskim Źródło: Opracowanie własne ROPS Strona 23 z 79

24 3.4. Warsztaty Terapii Zajęciowej W województwie śląskim działają także 53 warsztaty terapii zajęciowej. 48 z nich prowadzonych jest przez podmioty niepubliczne. Najwięcej WTZ zlokalizowanych jest na terenie subregionu centralnego Mapa 4 Warsztaty Terapii Zajęciowej w województwie śląskim Źródło: Opracowanie własne ROPS Strona 24 z 79

25 3.5. Spółdzielnie socjalne działające w województwie śląskim w 2014 roku Ustalenie liczby aktywnych spółdzielni socjalnych jest trudne, bowiem część podmiotów figurujących w Krajowym Rejestrze Sądowym nie prowadzi już swojej działalności. W Ogólnopolskim Katalogu Spółdzielni Socjalnych stworzonym w ramach projektu FIO wskazano 90 podmiotów, które aktualnie funkcjonują na terenie województwa śląskiego 2, jednak przegląd stron internetowych oraz wywiady telefoniczne potwierdziły aktywność 72 z nich. Blisko połowa ze spółdzielni (29) ma swoją siedzibę w subregionie centralnym. Miastami, w których działa najwięcej podmiotów tego typu są: Cieszyn (8), Katowice (8), Bielsko-Biała (7) oraz Częstochowa (6). Mapa 5 Spółdzielnie socjalne w województwie śląskim Źródło: Opracowanie własne ROPS 2 ( ). Strona 25 z 79

26 Spółdzielnie socjalne z naszego regionu prowadzą swoją działalność w rozmaitych obszarach. Najwięcej podmiotów działa w branży kultura i rozrywka, do której zaliczono organizację imprez, warsztatów i koncertów, usługi animacyjne, a także prowadzenie klubokawiarni i galerii sztuki. 9 przedsiębiorstw społecznych działa w branży gastronomicznej, a 8 świadczy usługi porządkowe. Tabela 6 Obszary działalności spółdzielni socjalnych w województwie śląskim w 2014 roku Branża Liczba spółdzielni socjalnych prowadzących działalność w danej branży Kultura i rozrywka 11 Inne 11 Gastronomia 9 Usługi porządkowe 8 Reklama i poligrafia 7 Handel 7 Prace remontowo- budowlane 7 Produkcja 5 Usługi opiekuńcze (nad dziećmi 5 i osobami starszymi) Usługi dla firm 4 Edukacja 3 Rzemiosło 3 Transport i motoryzacja 2 *Niektóre spółdzielnie prowadzą swoją działalność w kilku obszarach, toteż zostały przyporządkowane do więcej niż jednej branży. Źródło: Opracowanie własne ROPS Spośród 12 spółdzielni socjalnych, które wzięły udział w prowadzonym w ramach monitoringu badaniu, jedna - Spółdzielnia Socjalna Kino Marzenie - została utworzona przy współpracy jednostki samorządu terytorialnego oraz NGO. Organizacja pozarządowa była również założycielem Spółdzielni Socjalnej SUPERMAXXX. Pozostałe podmioty zostały utworzone przez osoby fizyczne. 4 spółdzielnie powstały przy współpracy z ośrodkami wsparcia ekonomii społecznej - Spółdzielnia Socjalna Ogrody Smaku, Spółdzielnia Socjalna Ekozofia Niepełnosprawnych, Spółdzielnia Socjalna Las i ogród oraz Spółdzielnia Socjalna Mastvita. Dwie spółdzielnie - Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna "BARKA" oraz Spółdzielnia Socjalna LILAI DESIGN otrzymały wsparcie w postaci dotacji od powiatowych urzędów pracy. Przedsiębiorstwa społeczne, które wzięły udział w badaniu liczą średnio 6 członków, przy czym wielkość kadry waha się od 2 do 9 osób. Dla większości z nich podstawowym źródłem finansowania jest prowadzona działalność gospodarcza. Jedna ze spółdzielni utrzymuje się z dotacji z Unii Europejskiej oraz wsparcia pomostowego, inna zaś z dofinansowania kosztów pracy, które uzyskuje z PFRON. Strona 26 z 79

27 3.6. Organizacje pozarządowe prowadzące odpłatną działalność statutową i/lub działalność gospodarczą Liczba organizacji pozarządowych prowadzących odpłatną działalność statutową i/lub działalność gospodarczą funkcjonujących w województwie śląskim nie jest znana. Jedynie dwa OWES-y biorące udział w badaniu potrafiły wymienić nazwy kilku NGO będących przedsiębiorstwami społecznymi, które prowadzą swoją działalność w ich subregionach. Ośrodek Wsparcia Subregionu Południowego wskazał 17 takich podmiotów, zaś Jurajski Ośrodek Wsparcia w Subregionie Północnym 7. W oparciu o dane pochodzące od tych OWES powstał zamieszczony poniżej wykaz organizacji pozarządowych prowadzących odpłatną działalność statutową i/lub działalność gospodarczą. Subregion południowy (na podstawie danych od OWES Subregionu Południowego): 1. Polska Fundacja Przeciw Wykluczeniu Społecznemu Nasza Przyszłość 2. Podbeskidzkie Towarzystwo Sportowe Janosik 3. Stowarzyszenie Miłośników Sztuki 4. Stowarzyszenie Miłośników Dzięgielowa 5. Stowarzyszenie Teatr Inspiracji 6. Fundacja Habitat Foundation Group 7. Stowarzyszenie Dbaj o kręgosłup 8. Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości Społecznej Być razem 9. Śląska Fundacja Błękitny Krzyż 10. Fundacja Pies w służbie człowieka 11. Fundacja Wspierania Sportu i Zdrowia 12. Fundacja Drachma 13. Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze oddział Beskid Śląski 14. Fundacja Łatka 15. Stowarzyszenie Promocji i Rozwoju Ustronia 16. Fundacja Kultury Kalejdoskop 17. Fundacja Na Rzecz Wspierania Innowacyjności i Rozwoju Kapitału Ludzkiego Mikstura.It Subregion północny (na podstawie danych od JOWES): 1. Fundacja FForma 2. Fundacja Integracji Społecznej FENIKS 3. Stowarzyszenie "Żarecka Akademia Rozwoju" 4. Fundacja MOZAIKA 5. Ochotnicza Straż Pożarna we Mstowie 6. Fundacja "Takjak" 7. Polskie Stowarzyszenie Jazzu Tradycyjnego Strona 27 z 79

28 4. Wyniki badań monitoringowych przeprowadzonych w 2014 roku rozwinięcie 4.1. Rezultaty działań realizowanych w ramach Priorytetu I Integracja i reintegracja społeczna Kierunek działania 1.1 Formalno-prawne wsparcie środowisk wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez rozwój przedsiębiorczości społecznej. Działanie Inicjowanie tworzenia nowych przedsiębiorstw społecznych. Podmioty biorące udział w badaniu monitorującym realizację Planu ES w 2013 roku utworzyły łącznie 19 spółdzielni socjalnych. 7 z nich zostało założonych dzięki pomocy ośrodków wsparcia ekonomii społecznej- 3 przy pomocy Gliwickiego Centrum Organizacji Pozarządowych, 2 dzięki wsparciu Fundacji Regionalnej Agencji Promocji Zatrudnienia oraz 2 przy wsparciu Jurajskiego Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej w Subregionie Północnym. Jednostki samorządu terytorialnego w 2013 roku pomogły w utworzeniu 8 spółdzielni socjalnych. Aż trzy z nich powstały dzięki wsparciu Urzędu Miasta w Cieszynie. Powiatowe Urzędy Pracy z Rudy Śląskiej, Chorzowa, Cieszyna i Rybnika przyznały łącznie dotacje na utworzenie 4 spółdzielni socjalnych. Tabela 7 Liczba spółdzielni socjalnych utworzonych dzięki pomocy realizatorów Planu ES Podmiot wspierający utworzenie spółdzielni Spółdzielnie utworzone w 2012 roku Spółdzielnie utworzone w 2013 roku OWES 0 7 JST 2 8 WUP 0 0 PUP 0 4 RAZEM 2 19 Źródło: Badanie monitorujące realizację Planu ES Przedsiębiorstwa społeczne powstałe dzięki wsparciu wyżej wymienionych podmiotów zatrudniały na koniec 2013 roku łącznie 113 osób. Strona 28 z 79

29 Tabela 8 Liczba pracowników zatrudnionych w spółdzielniach socjalnych powstałych dzięki pomocy realizatorów Planu ES Podmiot wspierający utworzenie spółdzielni Liczba pracowników zatrudnionych w spółdzielniach OWES 37 JST 44 PUP 32 RAZEM 113 Źródło: Badanie monitorujące realizację Planu ES Działanie Opracowanie stabilnego systemu współfinansowania wspierającego tworzenie miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych obejmującego m.in. dotacje, niskoprocentowe pożyczki, staże itp. Kolejnym działaniem, wyszczególnionym w ramach Priorytetu I, jest współfinansowanie miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych. W 2013 roku takiego rodzaju wsparcie świadczyło 13 spośród 26 powiatowych urzędów pracy, które wzięły udział w badaniu. Na przestrzeni 2012 i 2013 roku 12 z nich sfinansowało łącznie 195 miejsc pracy w podmiotach ekonomii społecznej. Dwa urzędy pracy nie posiadały danych dotyczących ilości stanowisk utworzonych w PES, toteż niemożliwe jest dokładne określenie, ile osób uzyskało zatrudnienie. Wojewódzki Urząd Pracy nie oferował w 2013 roku takiego rodzaju pomocy. Tabela 9 Liczba miejsc pracy w podmiotach ekonomii społecznej utworzonych dzięki finansowemu wsparciu PUP Lata Liczba miejsc pracy utworzonych w PES RAZEM 195 Źródło: Badanie monitorujące realizację Planu ES Nowe miejsca pracy utworzone zostały w spółdzielniach socjalnych, fundacjach, stowarzyszeniach oraz w spółce non-profit. Dużym ułatwieniem dla osób prowadzących przedsiębiorstwa społeczne oraz tych, które dopiero planują ich utworzenie jest również możliwość skorzystania z funduszu pożyczkowego lub poręczeniowego. Pozwalają one na uzyskanie zewnętrznego źródła finasowania działalności gospodarczej, w szczególności tym osobom, które mają problemy ze zdobyciem finasowania komercyjnego np. kredytu bankowego. W roku 2013 fundusze pożyczkowe i/lub poręczeniowe nie zostały utworzone przez żadną z instytucji rynku pracy działających na terenie województwa śląskiego. Należy jednak zaznaczyć, iż preferencyjne pożyczki dla podmiotów ekonomii społecznej udzielane są w ramach projektu systemowego pn. Wsparcie inżynierii finansowej na rzecz rozwoju ekonomii społecznej", realizowanego w zakresie Działania 1.4 PO KL. Strona 29 z 79

30 Podmiotem odpowiedzialnym za jego wdrożenie jest Bank Gospodarstwa Krajowego, który powierzył rolę Pośrednika Finansowego Towarzystwu Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych S.A. (TISE) 3. O przyznanie pożyczki udzielanej w ramach projektu mogą ubiegać się: spółdzielnie pracy; spółdzielnie inwalidów i niewidomych; organizacje pozarządowe lub podmioty, które wymienione zostały w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o pożytku publicznym i wolontariacie (Dz. U. z dnia 29 maja 2003 r. z późn. zm.). Kierunek działania 1.2 Rozwój działalności rynkowej przez przedsiębiorstwa społeczne. Działanie Identyfikacja i wyszukiwanie obszarów rynkowych ważnych ze względów społecznych, a możliwych do zagospodarowania przez podmioty ekonomii społecznej. Tylko 1 (JOWES), spośród 5 ośrodków wsparcia ekonomii społecznej biorących udział w badaniu dostrzega w swoim subregionie obszary rynkowe, które mogłyby zostać zagospodarowane przez PES. Podobnego zdania były 53 jednostki samorządu terytorialnego (22 urzędy miasta, 20 urzędów gminy, 5 urzędów miasta i gminy oraz 6 starostw powiatowych). Wśród obszarów, które były najczęściej wskazywane jako możliwe do zagospodarowania przez PES znalazły się: usługi opiekuńcze nad dziećmi - 38 wskazań, usługi porządkowe - 36 wskazań oraz dbanie o zieleń - 32 wskazania. Nie zaobserwowano różnic w specyfice branż związanych z działalnością PES pomiędzy poszczególnymi podregionami. 3 ( ). Strona 30 z 79

31 Tabela 10 Obszary rynkowe, które mogłyby zostać zagospodarowane przez PS Źródło: Badanie monitorujące realizację Planu ES Obszary możliwe do zagospodarowania przez Liczba wskazań spółdzielnie socjalne Usługi opiekuńcze nad dziećmi 38 Usługi porządkowe 36 Dbanie o zieleń 32 Usługi pralnicze 23 Odśnieżanie 22 Usługi opiekuńcze nad seniorami 22 Usługi cateringowe 19 Usługi rzemieślnicze 11 Drobne prace budowlane 10 Inne 2 Działanie System wsparcia szkoleniowo-doradczego dla podmiotów ekonomii społecznej i organizacji pozarządowych na poziomie wyspecjalizowanych ośrodków realizujących program Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. Ośrodki wsparcia ekonomii społecznej, które wzięły udział w badaniu, w 2013 roku udzieliły pomocy 823 podmiotom ekonomii społecznej. Znakomitą większość beneficjentów wsparcia stanowiły organizacje pozarządowe prowadzące odpłatną działalność statutową i/lub działalność gospodarczą. Aż 670 NGO wsparło Gliwickie Centrum Organizacji Pozarządowych, jednak nie można wykluczyć, iż w liczbie tej zawierają się także organizacje pozarządowe, które nie są przedsiębiorstwami społecznymi. W okresie tym pomoc uzyskało również 6 podmiotów ekonomii społecznej o charakterze integracyjnym - 2 warsztaty terapii zajęciowej wsparte przez Fundację Regionalnej Agencji Promocji Zatrudnienia, 2 zakłady aktywności zawodowej, które uzyskały pomoc od Gliwickiego Centrum Organizacji Pozarządowych oraz Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej Subregionu Południowego, a także 2 centra integracji społecznej, które korzystały ze wsparcia GCOP oraz Jurajskiego Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej. Od 2012 roku pomoc uzyskały łącznie 1252 PES. Strona 31 z 79

32 Tabela 11 Liczba podmiotów ekonomii społecznej, którym OWES udzieliły wsparcia Typ podmiotu Liczba podmiotów, które OWES wsparły w 2012 roku Liczba podmiotów, które OWES wsparły w 2013 roku Warsztaty Terapii Zajęciowej 0 2 Zakłady Aktywności Zawodowej 1 2 Centra Integracji Społecznej 1 2 Kluby Integracji społecznej 0 0 NGO prowadzące odpłatną działalność statutową i/lub działalność gospodarczą Spółdzielnie socjalne 0 19 Spółki non-profit 0 2 RAZEM Źródło: Badanie monitorujące realizację Planu ES 4.2. Rezultaty działań realizowanych w ramach Priorytetu II Współpraca sektora ekonomii społecznej z otoczeniem instytucjonalnym i pozainstytucjonalnym, w tym ze środowiskiem biznesu na rzecz rozwoju lokalnego Kierunek działania 2.1 Wsparcie działań na rzecz ekonomii społecznej na poziomie gminnym i powiatowym. Działanie Powołanie Powiatowych Rad Pożytku Publicznego lub komórek/stanowisk odpowiedzialnych za współpracę z PES. Na terenie 4 spośród 14 powiatów, które wzięły udział w badaniu działają Powiatowe Rady Działalności Pożytku Publicznego. Są to 2 jednostki samorządu terytorialnego z subregionu centralnego - Tarnowskie Góry i Zawiercie oraz 2 JST z subregionu zachodniego - Wodzisław Śląski i Rybnik. Komórki/stanowiska zajmujące się udzielaniem wsparcia i informacji podmiotom ekonomii społecznej oraz osobom zainteresowanym utworzeniem PES zostały wyodrębnione w 24 jednostkach samorządu terytorialnego, w tym w 9 powiatach. Komórki/stanowiska te działają między innymi w wydziałach spraw społecznych, referatach ds. organizacji pozarządowych, wydziałach polityki społecznej oraz referatach funduszy nieinwestycyjnych. 3 urzędy wskazały jako podmiot odpowiedzialny za pomoc PES - inkubator ekonomii społecznej, a 2 - ośrodek pomocy społecznej. Strona 32 z 79

33 Spośród 26 PUP, które wypełniły kwestionariusz ankiety w 17 funkcjonuje stanowisko oferujące pomoc podmiotom ekonomii społecznej oraz osobom, które chciałyby je utworzyć. Zadania te urzędy pracy powierzają specjaliście ds. aktywizacji (PUP w Częstochowie, PUP w Jaworznie, PUP w Będzinie), specjaliście ds. ekonomii społecznej (PUP Ruda Śląska), specjaliście ds. programów (PUP w Tychach), pracownikowi ds. dotacji i refundacji (PUP w Świętochłowicach), doradcy zawodowemu (PUP w Chorzowie), a także referentowi (PUP w Cieszynie). Podmioty ekonomii społecznej mogą uzyskać również pomoc w punkcie obsługi dla osób z niepełnosprawnością (PUP Mikołów), działach/referatach ds. instrumentów rynku pracy (PUP-y w Raciborzu, Bytomiu, Lublińcu i Sosnowcu) oraz działach/referatach ds. poradnictwa zawodowego (PUP w Katowicach i PUP w Rybniku). Działanie Włączenie problematyki ekonomii społecznej do dokumentów strategicznych gminy i powiatu. Problematykę ekonomii społecznej w swoich dokumentach strategicznych uwzględniło 46 jednostek samorządu terytorialnego (24 urzędy miasta, 14 urzędów gminy, 2 urzędy miasta i gminy oraz 6 starostw powiatowych) i 9 powiatowych urzędów pracy. Odnoszące się do niej zapisy znalazły się w 59 dokumentach uchwalonych przez JST (31 Strategiach rozwiązywania problemów społecznych, 11 Strategiach rozwoju lokalnego oraz 17 Programach współpracy z organizacjami pozarządowymi ), a także 10 dokumentach obowiązujących w powiatowych urzędach pracy (między innymi w Staregii zatrudnienia, Planie działań urzędu oraz w Programie wsparcia ekonomii społecznej ). Działanie Zlecanie zadań publicznych przedsiębiorstwom społecznym przez jednostki samorządu terytorialnego. Wykres 1 Zlecanie przedsiębiorstwom społecznym zadań publicznych przez JST oraz PUP Jednostki samorządu terytorialnego Powiatowe urzędy pracy 11% 5% Tak 8% Nie 84% Trudno powiedzieć 92% Źródło: Badanie monitorujące realizację Planu ES Jedynie 8 spośród 156 JST, które wzięły udział w badaniu zleca przedsiębiorstwom społecznym realizację zadań publicznych. Są to: Starostwo Powiatowe w Tarnowskich Strona 33 z 79