Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału

Transkrypt

1 Zatwierdzone przez Zarząd Banku Spółdzielczego w Krzywdzie dnia r. Informacje z zakresu profilu ryzyka i poziomu kapitału Banku Spółdzielczego w Krzywdzie według stanu na dzień roku Krzywda, lipiec 2016 rok

2 1. PODSTAWA SPORZĄDZENIA INFORMACJI Niniejszy dokument stanowi realizacje postanowień Art. 111a Ustawy Prawo bankowe, Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, oraz zapisów Polityki informacyjnej w Banku Spółdzielczym w Krzywdzie, zatwierdzonej Uchwałą Rady Nadzorczej Banku. 2. INFORMACJE OGÓLNE O BANKU 1. Bank Spółdzielczy w Krzywdzie z siedzibą w Krzywdzie, ul. Łukowska 39, prowadzący działalność jako osoba prawna - spółdzielnia, którego dokumentacja jest przechowywana w Sądzie Rejonowym Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku, VI Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, wpisanym do rejestru pod numerem KRS , NIP , zwany dalej Bankiem przedstawia informacje o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczące adekwatności kapitałowej wg stanu na dzień roku. 2. Bank prowadzi działalność na terenie województwa lubelskiego. 3. Bank w okresie od r. do r. prowadził działalność poprzez: 1) Centralę w Krzywdzie, ul. Łukowska 39, 2) Oddział w Woli Mysłowskiej, nr 57, 3) Oddział w Serokomli, ul. Lubelska 5, 4) Oddział w Woli Gułowskiej, nr 66. Działalność operacyjna prowadzona była również za pośrednictwem bankowości internetowej. Bank na dzień roku nie posiadał udziałów w podmiotach zależnych nie objętych konsolidacją. 3. CELE I ZASADY POLITYKI ZARZĄDZANIA POSZCZEGÓLNYMI RODZAJAMI RYZYKA System zarządzania. System zarządzania to zbiór zasad i mechanizmów, których zadaniem jest organizacja procesów decyzyjnych i ocena działalności bankowej. Jego celem jest zapewnienie bezpieczeństwa zgromadzonych w Banku środków poprzez ustalenie ryzyka powstającego w działalności Banku, monitorowanie go i zarządzanie nim oraz zapewnienie przestrzegania przepisów. Ma za zadanie wspomagać prawidłowe, efektywne i skuteczne kierowanie Bankiem przez jego organy. System zarządzania w rozumieniu ustawodawcy, stanowi wewnętrzny instrument mający zapewnić bezpieczeństwo prowadzonej przez Bank działalności. System zarządzania ryzykiem. Bank w ramach systemu zarządzania ryzykiem: 1) stosuje sformalizowane zasady służące określaniu wielkości podejmowanego ryzyka i zasady zarządzania ryzykiem, 2) stosuje sformalizowane procedury mające na celu identyfikację, pomiar lub szacowanie oraz monitorowanie ryzyka występującego w działalności Banku, uwzględniające również przewidywany poziom ryzyka w przyszłości, 3) stosuje sformalizowane limity ograniczające ryzyko i zasady postępowania w przypadku przekroczenia limitów, 2

3 4) stosuje przyjęty system sprawozdawczości zarządczej umożliwiający monitorowanie poziomu ryzyka, 5) posiada strukturę organizacyjną dostosowaną do wielkości i profilu ponoszonego przez Bank ryzyka. Zadaniem systemu zarządzania ryzykiem jest identyfikacja, pomiar lub szacowanie oraz monitorowanie ryzyka występującego w działalności Banku. Realizacji tych zadań służą działania podejmowane przez Bank, określone wyżej. Czynności te mają służyć zapewnieniu prawidłowości procesu wyznaczania i realizacji szczegółowych celów działalności prowadzonej przez Bank. System kontroli wewnętrznej. W Banku funkcjonuje system kontroli wewnętrznej, na który składa się: 1. Kontrola wewnętrzna (funkcjonalna), 2. Audyt wewnętrzny, sprawowany przez odpowiednie komórki Banku Zrzeszającego. Kontrola wewnętrzna funkcjonalna jest sprawowana jako kontrola bieżąca na każdym stanowisku, ponadto w obszarach objętych wysokim ryzykiem operacyjnym wprowadzono zasady tzw. kontroli na drugą rękę. Kontrolą następną jest objęte każde stanowisko co najmniej raz w roku w ramach tzw. kontroli kierowniczej. Obszary obarczone wyższym ryzykiem powinny być kontrolowane z większą częstotliwością. Szczegółowe zasady kontroli wewnętrznej i audytu zawarte są w Regulaminie kontroli wewnętrznej. Podstawowe zadania organów Banku w zakresie zarządzania ryzykiem zostały określone w Strategii zarządzania ryzykiem Banku Spółdzielczego w Krzywdzie : 1. Rada Nadzorcza dokonuje okresowej oceny realizacji przez Zarząd założeń Strategii w odniesieniu do zasad zarządzania ryzykiem oraz alokacji kapitału na pokrycie istotnych rodzajów ryzyka w Banku. W tym celu Zarząd Banku okresowo, nie rzadziej niż raz do roku, przedkłada Radzie Nadzorczej syntetyczną informację na temat skali i rodzajów ryzyka, na które narażony jest Bank, prawdopodobieństwa jego występowania, skutków i metod zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad kontrolą systemu zarządzania ryzykiem oraz ocenia jej adekwatność i skuteczność. 2. Zarząd Banku odpowiada za opracowanie i wdrożenie strategii zarządzania ryzykiem, w tym za zorganizowanie, wdrożenie i funkcjonowanie systemu zarządzania ryzykiem oraz, jeśli to konieczne dokonania weryfikacji w celu usprawnienia tego systemu. Instrukcje i procedury zarządzania ryzykiem powinny obejmować pełny zakres działalności Banku. 3. Zespół zarządzania ryzykami, analiz i sprawozdawczości inicjuje i koordynuje działania w zakresie identyfikacji, pomiaru, limitowania, monitorowania i raportowania ryzyka oraz opracowuje projekty regulacji wewnętrznych Banku w zakresie zarządzania ryzykami. Monitoruje realizację wyznaczonych celów i zadań strategicznych zmierzających do utrzymania ryzyka na akceptowalnym poziomie, procesów tworzenia zysku oraz przedstawia i monitoruje pozycję Banku w zakresie bezpieczeństwa finansowego i operacyjnego. Podstawowe zadania Zespołu to gromadzenie, przetwarzanie, pomiar i raportowanie odpowiednim organom, komórkom Banku, informacji dotyczących podejmowanego przez Bank ryzyka oraz opracowywanie regulacji wewnętrznych w zakresie zarządzania ryzykami. 4. Weryfikatorzy wniosków kredytowych. Działalność weryfikatora ma na celu zmniejszenie ryzyka kredytowego Banku, poprzez wymóg dodatkowego, poza opiniującym wcześniej wniosek kredytowy inspektorem kredytowym, zaopiniowania wniosku w zakresie oceny 3

4 zdolności kredytowej i zabezpieczenia spłaty kredytu przed podjęciem decyzji kredytowej w przypadkach wskazanych w Regulaminie działania weryfikatora wniosków kredytowych. 5. Kontrola wewnętrzna w tym Audyt wewnętrzny ma za zadanie kontrolę i ocenę sprawności działania systemu zarządzania ryzykiem oraz dokonywanie regularnych przeglądów prawidłowości przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem, obowiązujących w Banku. Dostarcza obiektywnej oceny adekwatności i skuteczności funkcjonującego systemu zarządzania oraz zgodności przeprowadzanych operacji bankowych z wewnętrznymi regulacjami Banku. Zadania audytu są zlecone do realizacji przez odpowiednie służby Banku Zrzeszającego. 6. Pozostali pracownicy Banku mają obowiązek przestrzegania zasad zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, obowiązujących w Banku w formie wewnętrznych regulacji i zaleceń, uczestnictwa w postępowaniu wyjaśniającym przyczyny wystąpienia zdarzeń generujących ryzyko oraz raportowania tych zdarzeń. 4. INFORMACJE O ZASADACH ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W BANKU 1. W strukturze organizacyjnej Banku od 2007 roku funkcjonuje Zespół Zarządzania Ryzykami Analiz i Sprawozdawczości podległy Wiceprezesowi Zarządu ds. ryzyk, który na dzień roku zakresem swojego działania obejmował monitorowanie istotnych dla działalności banku ryzyk, inicjowanie i koordynowanie działań w zakresie identyfikacji, pomiaru, limitowania, monitorowania i raportowania ryzyka oraz projektowanie regulacji wewnętrznych Banku pod kątem poszczególnych rodzajów ryzyka, a także realizacja zadań komórki do spraw ryzyka braku zgodności. 2. W Banku obowiązuje Procedura szacowania kapitału wewnętrznego oraz oceny adekwatności kapitałowej w Banku Spółdzielczym w Krzywdzie, oraz polityki i zasady zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, które opisują sposób badania ryzyk oraz adekwatności kapitałowej. 3. Bank, co najmniej raz w roku określa ryzyka występujące w jego działalności oraz dokonuje klasyfikacji poszczególnych rodzajów ryzyka bankowego pod względem istotności. 4. Za ryzyka istotne uznane są te ryzyka, które spełniają przynajmniej jeden z poniższych warunków: 1) mają bezpośredni wpływ na wyniki finansowe Banku, co oznacza, że działalność Banku, generująca dane ryzyko, jest odzwierciedlona w rachunku zysków i strat i stanowi co najmniej 10% wyniku finansowego netto (np. ryzyko stopy procentowej); 2) podlegają bieżącemu monitoringowi, związanemu z obowiązkiem przestrzegania norm nadzorczych (np. ryzyko kredytowe, ryzyko operacyjne, ryzyko rynkowe/walutowe, ryzyko płynności); 3) podlegają bieżącemu zarządzaniu, wynikającemu z przepisów prawnych (np. ryzyko braku zgodności, ryzyko koncentracji, ryzyko informatyczne); 4) podlegają ocenie nadzorczej zgodnie z Metodyką BION (np. ryzyko biznesowe, w tym ryzyko strategiczne i ryzyko wyniku finansowego); 5) są ryzykami trudno mierzalnymi, a poziom tych ryzyk jest uznany przez Bank za istotny, zgodnie z metodyką opisaną w dalszej części Procedury; do ryzyk trudno mierzalnych Bank zalicza w szczególności: a) ryzyko braku zgodności; b) ryzyko cyklu gospodarczego; c) ryzyko strategiczne; 4

5 d) ryzyko utraty reputacji; e) ryzyko transferowe; f) ryzyko modeli. 5. Ryzyka uznane przez Bank za istotne będą podlegały zarządzaniu na podstawie wyodrębnionych procedur, dedykowanych danemu rodzajowi ryzyka bankowego. 6. Ryzyka uznane przez Bank za istotne oraz ryzyka nieistotne, a mogące potencjalnie wpłynąć na sytuację Banku w kategoriach ekonomicznych, będą podlegały ocenie w procesie szacowania kapitału wewnętrznego. 7. Ryzyka istotne ryzyka wymienione w Uchwale Nr 258/2011 KNF, które występują w działalności Banku. Istotność ryzyk, ich występowanie i wpływ na wynik finansowy bada się w ramach zarządczego przeglądu procesu szacowania wewnętrznych wymogów kapitałowych. Na podstawie corocznego ww. przeglądu za ryzyka istotne tj. wymienione w Uchwale Nr 258/2011 KNF, które występują w Banku, uznaje się: a) kredytowe, b) koncentracji, c) płynności, d) stopy procentowej w księdze bankowej, e) operacyjne, f) braku zgodności, g) wyniku finansowego, h) kapitałowe. 8. W stosunku do ryzyk istotnych, objętych szczególnym nadzorem, opracowane zostały metody ich pomiaru oraz opracowany system raportowania. Opis tych procesów zawierają przyjęte przez Bank procedury zarządzania wyżej wymienionymi ryzykami. 9. Opis zasad polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka oraz strategie i procesy monitorowania skuteczności zabezpieczeń i metod ograniczania ryzyka. 1) Bank w ramach realizacji polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka stosuje następujące elementy polityki ograniczania ryzyka: a) zmniejszanie ryzyka polegające na: podziale ryzyka poprzez przystępowanie do umów konsorcjum, udzielanie kredytów o wartości nieprzekraczającej przyjętego limitu udziału kredytu w finansowaniu, ograniczaniu ryzyka poprzez ustalenie limitów wewnętrznych, ograniczających podejmowanie ryzyka danego rodzaju, ustalenie w umowach kredytowych możliwości wypowiedzenia umowy w przypadku zajścia nadzwyczajnych okoliczności mających wpływ na spłatę kredytu, ilościowy rozrzut ryzyka limity dotyczące pojedynczych kredytów, limity dotyczące koncentracji kredytowej, limity dotyczące koncentracji depozytów, jakościowy rozrzut ryzyka limity zaangażowania w dany sektor, branżę, rodzaj produktu, itp.; b) przenoszenie ryzyka polegające na: ustanawianiu prawnych zabezpieczeń kredytów, rozszerzanie odpowiedzialności za spłatę kredytu, rekompensowaniu ryzyka poprzez skalkulowanie marży na ryzyko wliczanej w cenę produktu. c) podejmowanie ryzyka polegające na: 5

6 gotowości ponoszenia ryzyka - poprzez tworzenie odpowiednich rezerw celowych, kontroli współczynnika wypłacalności - w celu utrzymywania odpowiedniego poziomu funduszy własnych, monitorowaniu wskaźników struktury finansowej poprzez wyliczanie i kontrolę wskaźników jakości aktywów; d) unikanie ryzyka polegające na rezygnacji z działalności, której ryzyko przekracza wielkość zaakceptowaną przez Zarząd i Radę Nadzorczą. 10. Do głównych zadań w zakresie zarządzania ryzykiem w Banku należy: 1) Dostarczanie informacji na temat ryzyka i jego profilu. 2) Stosowanie działań profilaktycznych redukujących ryzyko i jego skutki. 3) Monitorowanie dopuszczalnego poziomu ryzyka, w tym nowych norm płynnościowych, określonych w Pakiecie CRD IV / CRR. 4) Szacowanie wymogów kapitałowych na pokrycie poszczególnych rodzajów ryzyka, zgodnie z Rozporządzeniem 575/2013 UE. 5) Analiza pokrycia wymogów kapitałowych funduszami własnymi, z uwzględnieniem buforów kapitału (zabezpieczającego i antycyklicznego). 6) Uwzględnienie efektów pomiaru ryzyka w metodach szacowania wymogów kapitałowych, z uwzględnieniem buforów kapitału (zabezpieczającego i antycyklicznego). 7) Agregacja procesów szacowania wymogów kapitałowych z procesami zarządzania ryzykiem w Banku. 8) Raportowanie wyników oceny ryzyk oraz adekwatności kapitałowej Zarządowi oraz w sposób syntetyczny Radzie Nadzorczej. 9) Audyt skuteczności zarządzania ryzykiem w Banku. 10) Wykorzystywanie przez Zarząd oraz Radę Nadzorczą wyników kontroli wewnętrznej i audytu do bieżącego zarządzania oraz nadzoru nad zarządzaniem Bankiem. Fundusze własne: 1. Podstawowym celem strategicznym w zakresie adekwatności kapitałowej jest budowa odpowiednich funduszy własnych, zapewniających bezpieczeństwo zgromadzonych depozytów, przy osiąganiu planowanego poziomu rentowności prowadzonej działalności. Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie adekwatnością kapitałową obejmujące podstawowe kierunki działań (cele pośrednie): 1) zwiększanie wysokości funduszy własnych, 2) zapewnienie odpowiedniego poziomu kapitałów Tier I, Tier podstawowy I i TIER II. 3) odpowiednie kształtowanie struktury bilansu Banku w celu utrzymania planowanego poziomu wymogów kapitałowych, dostosowanych do wymagań Rozporządzenia 575/2013 UE. 4) zarządzanie ryzykiem bankowym. 2. Fundusze własne banku obejmują: 1) fundusze podstawowe banku (kapitał Tier I); 2) fundusze uzupełniające banku w kwocie nie przewyższającej funduszy podstawowych (Kapitał Tier II). 3. Fundusze podstawowe banku obejmują: 6

7 1) fundusze zasadnicze, które stanowią: a) fundusz udziałowy, tworzony z wpłat udziałów członkowskich oraz z odpisów na oprocentowanie udziałów członkowskich z podziału zysku netto z zastosowaniem pomniejszeń, zgodnie z Rozporządzeniem 575/2013 UE, b) fundusz zasobowy, tworzony z podziału zysku netto oraz wpisowego członków, c) fundusz rezerwowy, tworzony z podziału zysku netto; 2) pozycje dodatkowe funduszy podstawowych, które stanowią: a) fundusz ogólnego ryzyka na niezidentyfikowane ryzyko działalności bankowej, b) niepodzielony zysk z lat ubiegłych, c) zysk w trakcie zatwierdzania oraz zysk netto bieżącego okresu sprawozdawczego, obliczone zgodnie z obowiązującymi zasadami rachunkowości, pomniejszone o wszelkie przewidywane obciążenia i dywidendy, w kwotach nie większych niż kwoty zysku zweryfikowane przez biegłych rewidentów, d) inne pozycje bilansu, określone przez KNF; 3) inne pomniejszenia funduszy podstawowych banku, określone przez KNF. 4. Fundusze uzupełniające banku obejmują: 1) fundusz z aktualizacji wyceny rzeczowych aktywów trwałych - utworzony na podstawie odrębnych przepisów; 2) za zgodą KNF: a) dodatkową kwotę odpowiedzialności członków banku, w części określonej przez KNF, nie większą niż wysokość wpłaconych udziałów, b) zobowiązania podporządkowane, rozumiane jako zobowiązania z tytułu przyjęcia przez bank, w kwocie i na zasadach ustalonych w decyzji KNF, wydanej na wniosek banku, pomniejszanej na koniec każdego roku w ciągu ostatnich 5 lat trwania umowy o 20% tej kwoty; suma tej kwoty i dodatkowej kwoty odpowiedzialności członków, o której mowa w lit. a, nie może przewyższać połowy funduszy podstawowych; 3) inne fundusze zaliczane do funduszy uzupełniających na podstawie odrębnych przepisów lub za zgodą KNF; 4) pomniejszenia funduszy uzupełniających, określone w Rozporządzeniu UE. Wymogi kapitałowe: 1. Bank tworzy minimalne wymogi kapitałowe na ryzyka ujęte w Rozporządzeniu UE. 2. Bank analizuje inne istotne rodzaje ryzyka, na które tworzy dodatkowe wymogi kapitałowe. Zasady tworzenia wymogów kapitałowych zawiera Instrukcja oceny adekwatności kapitałowej. 3. Bank określa limity alokacji kapitału z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka, dostosowane do skali, złożoności i poziomu ryzyka występującego w Banku. 4. Analizie poddaje się przestrzeganie ww. limitów, a każde przekroczenie jest sygnalizowane Radzie Nadzorczej wraz z informacjami na temat podjętych działań w celu uniknięcia takiej sytuacji w przyszłości. 5. Bank dokonuje okresowego przeglądu procesu szacowania wymogów wewnętrznych. Wyniki przeglądu są prezentowane Radzie Nadzorczej, która dokonuje oceny adekwatności kapitałowej. 6. Bank dąży do kształtowania jednostkowego zaangażowania kapitałowego w instytucjach finansowych i bankach (akcje i udziały, zobowiązania podporządkowane, dopłaty na rzecz spółek prawa handlowego) tak, aby nie stanowiło ono jednocześnie: 1) więcej niż 10% funduszy własnych Banku, 2) 10% funduszy własnych tych podmiotów. 7. Przekroczenie limitów, o których mowa w ust. 5 wymaga przeprowadzenia dodatkowych analiz, które winny obejmować wpływ na przestrzeganie limitów koncentracji oraz na wysokość współczynnika wypłacalności i wraz z wnioskami wymagają zatwierdzenia przez Zarząd Banku. 7

8 8. Ustalane przez Bank plany w zakresie kapitału wewnętrznego oraz poziomu wyznaczanego wewnętrznego wymogu kapitałowego winny być dostosowane do profilu ryzyka występującego realnie w Banku, z uwzględnieniem specyficznego charakteru jego działania. Zarządzanie ryzykami: 1. Bank podejmuje ryzyko na poziomie zapewniającym utrzymanie łącznego współczynnika wypłacalności na poziomie nie niższym niż 8.0%, dążenie do poziomu 12%, zgodnie ze wskazaniem KNF oraz pozostałych współczynników kapitałowych na poziomie: kapitału podstawowego Tier I wynosi 4,5 %, kapitału Tier I wynosi 6 %. 2. W cyklach, co najmniej rocznych Bank dokonuje weryfikacji istotności ryzyk, przyjmując kryteria ilościowe i jakościowe. 3. Bank tworzy procedury zarządzania ryzykami istotnymi w Banku, zatwierdzane przez Zarząd Banku. 4. Procedury zawierają zapisy dotyczące przekształcania miar ryzyka na wymogi kapitałowe. 5. Bank podejmuje ryzyko odpowiednio do posiadanych funduszy własnych. 5. CELE STRATEGICZNE W ZAKRESIE ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym Działalność kredytowa to najbardziej dochodowa część działalności Banku jednocześnie obciążona największym ryzykiem. Celem strategicznym w zakresie działalności kredytowej jest budowa odpowiedniego do posiadanych funduszy własnych bezpiecznego portfela kredytowego, zapewniającego odpowiedni poziom dochodowości. Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem kredytowym obejmujące podstawowe kierunki działań (cele pośrednie): 1. budowa bezpiecznego, zdywersyfikowanego portfela kredytowego, 2. podejmowanie działań zabezpieczających w obszarze ryzyka pojedynczej transakcji oraz ryzyka portfela, 3. działania organizacyjno-proceduralne. Cele szczegółowe zawarte są Politykach zarządzania ryzykiem kredytowym, stanowiących uszczegółowienie Strategii. Budowa zdywersyfikowanego portfela kredytowego: 1. Ryzyko kredytowe w Banku wynika między innymi z koncentracji, która jest efektem ograniczenia działalności Banku do obszaru określonego w Statucie, zatwierdzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. 2. Bank dąży do ograniczania ryzyka kredytowego oraz ryzyka koncentracji wyznaczając limity rozwoju akcji kredytowej, w odniesieniu do branż, zabezpieczeń, grup klientów, produktów itp. 3. Działalność kredytową Banku cechuje dążenie do zachowania równowagi pomiędzy dochodowością a bezpieczeństwem. Równowaga ta jest możliwa dzięki podejmowaniu przez Bank odpowiednich działań zabezpieczających przed skutkami ryzyka. Działania zabezpieczające: 1. Działania zabezpieczające podejmowane są w dwóch podstawowych obszarach: a) ryzyko pojedynczej transakcji, 8

9 b) ryzyko portfela. 2. Działania zabezpieczające w obszarze ryzyka pojedynczej transakcji to: a) wdrożenie metod oceny zdolności kredytowej dostosowanych do charakterystyki ryzyka poszczególnych grup kredytobiorców, b) wdrożenie metod ograniczających nadmierne zadłużanie się gospodarstw domowych, kredytowanych przez Bank, c) zatwierdzenie zasad monitorowania sytuacji ekonomiczno-finansowej oraz zabezpieczeń, ze szczególnym uwzględnieniem zapisów Rekomendacji T oraz Rekomendacji S, d) przeprowadzanie klasyfikacji ekspozycji kredytowych i tworzenie rezerw zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów, e) udzielanie pełnomocnictw do podejmowania decyzji kredytowych na podstawie systemu kompetencji decyzyjnych obowiązujących w Banku, f) rozdzielenie funkcji związanych z bezpośrednią obsługą klienta (gromadzenie dokumentów, przygotowanie danych do analiz, sporządzanie propozycji klasyfikacji na podstawie monitoringu sytuacji klienta) od oceny ryzyka przez decydentów, g) analiza wskaźnika LtV przy kredytach zabezpieczonych hipotecznie, h) analiza ilościowa i jakościowa podmiotów wnioskujących o kredyt. 3. Działania zabezpieczające w obszarze ryzyka portfela to: a) dywersyfikacja kredytów, b) pozyskiwanie do współpracy klientów o dobrej sytuacji ekonomicznej, sprawdzonej reputacji, dobrze współpracujących z Bankiem, c) tworzenie, weryfikacja i analiza wykonania limitów koncentracji zaangażowań i dużych zaangażowań, d) opracowanie systemu informacji zarządczej w zakresie działalności kredytowej, z uwzględnieniem analizy ilościowej i jakościowej portfela kredytowego, e) analiza rynku, w tym rynku nieruchomości, f) wykorzystanie baz danych, dotyczących zadłużenia gospodarstw domowych (np. BIK), g) ocena jakości portfela kredytowego oraz wskaźnika pokrycia rezerwami kredytów zagrożonych. 4. Polityka dotycząca zabezpieczeń zawarta jest w Polityce zarządzania ryzykiem kredytowym z uwzględnieniem ryzyka koncentracji oraz ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych oraz Polityce zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, 5. W celu ograniczania skutków ryzyka Rada Nadzorcza Banku w niniejszej Strategii zatwierdza optymalny wskaźnik DtI dla Banku na poziomie 65%. 6. Rada Nadzorcza określając poziom wskaźnika DtI odnoszący się do maksymalnego poziomu relacji wydatków związanych z obsługą zobowiązań kredytowych i zobowiązań finansowych innych niż zobowiązania kredytowe do dochodów klientów detalicznych uwzględniła m.in.: skalę oraz rodzaj prowadzonej przez bank działalności, apetyt na ryzyko, dobrą jakość portfela kredytowego banku, wysoką wiarygodność klientów, do których skierowany jest dany produkt, długość okresu zaangażowania banku w finansowanie detalicznej ekspozycji kredytowej, analizę sporządzoną przez ZZRAiS wykazującą, że portfel DEK w okresie ostatnich 12 miesięcy charakteryzował się dobrą jakością. Działania organizacyjno-proceduralne: 1. Bank zapewnia niezależność funkcji pomiaru ryzyka kredytowego od działalności kredytowej poprzez wprowadzenie zasady, że osoby opracowujące dane do analizy ryzyka kredytowego nie podejmują decyzji kredytowych. Decyzja kredytowa, która spowoduje przekroczenie zaangażowania wobec kredytobiorcy ponad wyznaczony limit wymaga dodatkowo opinii Weryfikatora wniosków kredytowych. Ocenę ryzyka portfela przygotowuje Zespół Zarządzania 9

10 Ryzykami, Analiz i Sprawozdawczości 2. Ryzyko kredytowe w Banku podlega nadzorowi ze strony Prezesa Zarządu. Natomiast nadzór nad działalnością kredytową sprawuje Wiceprezes Zarządu ds. handlowych, co zapewnia rozdzielenie funkcji oceny ryzyka od działalności operacyjnej, która to ryzyko generuje na poziomie Zarządu. 3. W Banku funkcjonują regulacje wewnętrzne obejmujące zasady zarządzania ryzykiem kredytowym, które podlegają okresowej weryfikacji. 4. Zasady zarządzania ryzykiem kredytowym są poddawane okresowej ocenie w ramach audytu wewnętrznego przez Komórkę audytu wewnętrznego odpowiednie komórki Banku Zrzeszającego. 5. Akceptowalny poziom ryzyka kredytowego, w tym ryzyka DEK oraz EKZH jest określany corocznie Uchwałą Zarządu ws. wysokości limitów i istotności ryzyk i mieści się w zaakceptowanym przez Radę Nadzorczą ogólnym apetycie na ryzyko. Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem płynności Celem strategicznym Banku w zarządzaniu płynnością jest pełne zabezpieczenie jego płynności, minimalizacja ryzyka utraty płynności przez Bank w przyszłości oraz optymalne zarządzanie nadwyżkami środków finansowych. Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem płynności obejmujące podstawowe kierunki działań (cele pośrednie): 1) zapewnienie odpowiedniej struktury aktywów, ze szczególnym uwzględnieniem aktywów długoterminowych, 2) podejmowanie działań (w tym działań marketingowych) w celu utrzymania odpowiedniej do skali działalności stabilnej bazy depozytowej, 3) utrzymanie nadzorczych miar płynności. Cele szczegółowe zawarte są Polityce zarządzania ryzykiem płynności oraz Planie finansowogospodarczym, stanowiącym uszczegółowienie Strategii. Odpowiednia struktura aktywów: 1. Realizacja strategii zarządzania płynnością następuje poprzez równoczesne zarządzanie aktywami i pasywami oraz pozycjami pozabilansowymi Banku. 2. Zarządzanie ryzykiem płynności w Banku ma charakter skonsolidowany i całościowy. Oznacza to zarządzanie płynnością zarówno w odniesieniu do pozycji bilansowych jak i pozabilansowych we wszystkich horyzontach czasowych ustalonych przez Bank i obejmuje wszystkie komórki i jednostki organizacyjne Banku. 3. Struktura posiadanych przez Bank aktywów powinna umożliwiać elastyczne dostosowywanie się do potrzeb płynnościowych. W tym celu Bank dywersyfikuje swoje aktywa według następujących kryteriów: a) płynności, b) bezpieczeństwa, c) rentowności. 4. Istotnym warunkiem utrzymania płynności w przyszłości jest zarządzanie płynnością długoterminową. Bank bada strukturę pasywów długoterminowych powiązaną ze strukturą aktywów długoterminowych i ustala limity zaangażowania w aktywa długoterminowe, określone w Polityce zarządzania ryzykiem płynności. Budowa stabilnej bazy depozytowej: 10

11 1. Bank zakłada utrzymanie dotychczasowej struktury depozytów przyjętych od klientów Banku, gdzie głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty podmiotów niefinansowych, ludności i budżetu. 2. Celem Banku jest wydłużenie średniego terminu wymagalności przyjmowanych depozytów tak, aby Bank mógł otwierać, po stronie aktywnej, pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym. Bank będzie dążył do takiego konstruowania produktów depozytowych, aby było to optymalne pod kątem ryzyka płynności. Zarządzanie bazą depozytową Banku poprzez przyjęty limit koncentracji zakłada ograniczenia w zakresie uzależnienia od poszczególnych źródeł finansowania. 3. Bank bada zachowania rynku, w tym poziom cen w celu utrzymania konkurencyjnej oferty. 4. Bank prowadzi aktywna politykę cenową (polityka stóp procentowych) zapewniającą pozyskanie depozytów. 5. Bank prowadzi działania marketingowe ( w tym działania inicjowane w ramach Zrzeszenia) opisane w Strategii działania oraz w Planach finansowo-gospodarczych, mające na celu zwiększanie bazy depozytowej. Utrzymanie nadzorczych miar płynności: 1. Z punktu widzenia zarządzania płynnością Banku najważniejsza jest analiza poziomu płynności w ujęciu krótko- i średnioterminowym. W celu posiadania pełnej oceny strukturalnej posiadanych aktywów i pasywów dokonuje się analizy w poszczególnych przedziałach czasowych. 2. Bank ogranicza ryzyko płynności poprzez stosowanie systemu limitów oraz odpowiednie kształtowanie struktury posiadanych aktywów i pasywów. 3. Bank dokonuje identyfikacji wszelkich zagrożeń związanych z ryzykiem utraty płynności. W zależności od stwierdzonego charakteru zagrożenia utraty płynności Bank postępuje według określonych procedur awaryjnych. 4. Bank systematycznie bada i przestrzega nadzorczych miar płynności określonych w odpowiedniej uchwale Komisji Nadzoru Finansowego. 5. Bank może regulować swoją płynność płatniczą poprzez wykorzystywanie szeregu instrumentów oferowanych przez Bank Zrzeszający. Po stronie aktywnej są to przede wszystkim rachunki bieżące i lokaty terminowe, które charakteryzują się wysoką płynnością. Po stronie pasywnej jest to kredyt w rachunku bieżącym, lokaty płynnościowe oraz inne kredyty celowe oferowane przez Bank Zrzeszający. Płynne finansowanie swoich klientów Bank może prowadzić poprzez system współfinansowania konsorcjalnego z Bankiem Zrzeszającym. Celem poprawy płynności, Bank może przeprowadzać z Bankiem Zrzeszającym transakcje sprzedaży wierzytelności. Działania w celu osiągnięcia nadzorczych miar płynności, wynikających z Pakietu CRDIV/CRR: 1. W związku z wejściem w życie Pakietu CRD IV / CRR Bank jest zmuszony do utrzymania wskaźnika płynności krótkoterminowej (LCR). 2. Zgodnie z zapisami Rozporządzenia UE Bank był zobowiązany do 2015r. utrzymywać wskaźnik pokrycia aktywów wymagających stabilnego finansowania pasywami stabilnymi (NSFR) na poziomie minimum 100%. 3. W celu utrzymania ww. wskaźników Bank powinien rozważyć zmianę struktury aktywów poprzez min. zamianę części lokat międzybankowych na bardziej dochodowe instrumenty obciążone umiarkowanym ryzykiem (np. jednostki uczestnictwa TFI, obligacje, papiery skarbowe cechujące się wysoką jakością i stabilnością), zgodnie z załącznikiem nr 3 do Rozporządzenia UE. 4. Akceptowalny poziom ryzyka płynności jest określany corocznie Uchwałą Zarządu ws. wysokości limitów i istotności ryzyk i mieści się w zaakceptowanym przez Radę Nadzorczą 11

12 ogólnym apetycie na ryzyko. Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej Celem zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest utrzymanie relacji przychodów i kosztów odsetkowych oraz bilansowej wartości zaktualizowanej kapitału wynikającej ze zmian stóp procentowych, w granicach nie zagrażających bezpieczeństwu Banku i akceptowanych przez Radę Nadzorczą. 1. Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem stopy procentowej obejmujące podstawowe kierunki działań (cele pośrednie): a) zapewnienie odpowiedniej struktury aktywów i pasywów oprocentowanych w celu ograniczania ryzyka bazowego oraz ryzyka przeszacowania, b) podejmowanie odpowiedniej polityki cenowej (w tym działań marketingowych) w celu utrzymania odpowiedniej do skali działalności stabilnej bazy depozytowej oraz dochodowego portfela kredytowego w celu wypracowania odpowiednich marż, c) codzienna realizacja polityki stóp procentowej w procesie sprzedaży produktów bankowych. Cele szczegółowe zawarte są Polityce zarządzania ryzykiem stopy procentowej oraz w Planie finansowo-gospodarczym, stanowiących uszczegółowienie Strategii. 2. Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej oraz marżą odsetkową opiera się na: a) analizie obecnego oraz prognozowanego kształtowania się stóp procentowych na rynku międzybankowym, b) analizach narażenia Banku na ryzyko stóp procentowych oraz analizach oprocentowania produktów Banku, c) prognozach kształtowania się przyszłego wyniku odsetkowego, d) dostępności produktów aktywnych i pasywnych, e) przestrzeganiu ustalonych limitów, f) realizowaniu celów przyjętych w strategii Banku. 3. Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej oraz marżą odsetkową odbywa się poprzez: a) kształtowanie oprocentowania aktywów i pasywów, b) wydłużanie aktywów bądź pasywów poprzez szersze zastosowanie instrumentów o stałej stopie procentowej, c) skracanie aktywów bądź pasywów poprzez zwiększanie udziału instrumentów o zmiennej stopie procentowej, d) zmianę długości zapadalności aktywów o oprocentowaniu stałym, e) zwiększenie liczby umów z klauzulą możliwej zmiany oprocentowania, f) zmniejszeniu lub zwiększeniu zaangażowania w aktywach mniej wrażliwych na zmiany stóp procentowych, g) zmianę strategii kredytowej. 4. Kształtowanie poziomu oprocentowania produktów oferowanych przez Bank uwzględnia: a) analizę oprocentowania produktów u konkurencji i na rynku międzybankowym, b) wpływ zmiany oprocentowania na inne ryzyka Banku, c) strategię działania i rozwoju Banku, d) marże realizowane na poszczególnych produktach. 5. Istotnym elementem ograniczania ryzyka stopy procentowej jest zwiększanie udziału przychodów pozaodsetkowych w przychodach ogółem między innymi poprzez sprzedaż produktów generujących opłaty i prowizje, w tym produktów elektronicznych. 6. Podstawowe wskaźniki charakteryzujące poziom (profil) ryzyka stopy procentowej są określane w Polityce zarządzania ryzykiem stopy procentowej. 12

13 7. Bank w oparciu o przeprowadzane testy warunków skrajnych przeprowadza symulację wyniku finansowego w przyszłości. 8. Bank bada wpływ istotnego wzrostu stóp procentowych na spłacalność kredytów oraz informuje klientów o wzroście ryzyka związanego ze wzrostem rynkowych stóp procentowych. 9. Akceptowalny poziom ryzyka stopy procentowej jest określany corocznie Uchwałą Rady Nadzorczej i Zarządu ws. wysokości limitów i istotności ryzyk i mieści się w zaakceptowanym przez Radę Nadzorczą ogólnym apetycie na ryzyko. Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz ryzykiem braku zgodności Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz ryzykiem braku zgodności w Banku jest ograniczanie ryzyka występowania strat operacyjnych oraz dążenie do ich minimalizowania. Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem operacyjnym oraz ryzykiem braku zgodności obejmujące podstawowe kierunki działań (cele pośrednie): 1. określenie podstawowych procesów niezbędnych do zarządzania ryzykiem operacyjnym, 2. prowadzenie i analiza rejestru incydentów i strat z tytułu ryzyka operacyjnego (w tym zawarte są straty z tytułu ryzyka braku zgodności), 3. opracowanie ogólnych zasad zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym zasady identyfikacji, oceny, monitorowania, zabezpieczania i transferu ryzyka operacyjnego, 4. zarządzanie kadrami, 5. określenie docelowego profilu ryzyka operacyjnego, uwzględniającego skalę i profil ryzyka operacyjnego obciążającego Bank, 6. zdefiniowanie tolerancji/apetytu banku na ryzyko operacyjne, oraz określone działania, które bank będzie podejmował w przypadkach, gdy wartość ta zostanie przekroczona, 7. przyjęcie założeń dla systemu kontroli wewnętrznej w zakresie ryzyka operacyjnego. Cele szczegółowe zawarte są Polityce zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz w Zasadach zarządzania ryzykiem braku zgodności, stanowiących uszczegółowienie Strategii. Podstawowe procesy niezbędne do zarządzania ryzykiem operacyjnym to: 1. Opracowanie i wdrożenie procedur zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz bezpieczeństwem Banku, dostosowanych do przepisów zewnętrznych, z wykorzystaniem procedur wzorcowych Banku Zrzeszającego. 2. Okresowa weryfikacja przyjętych procedur wewnętrznych. 3. Identyfikacja i rejestracja zdarzeń ryzyka operacyjnego oraz incydentów ryzyka braku zgodności. 4. Wycena strat zdarzeń ryzyka operacyjnego. 5. Analiza zagrożeń i propozycja działań w celu ograniczania ryzyka operacyjnego. 6. Przeprowadzanie testów warunków skrajnych oraz testów ciągłości działania. 7. Raportowanie wyników analiz i ocen Zarządowi oraz Radzie Nadzorczej 8. Podejmowanie działań ograniczających ryzyko operacyjne oraz ryzyko braku zgodności. 9. Kontrola wewnętrzna i audyt. 10. Szkolenia pracowników, członków Zarządu oraz Rady Nadzorczej. Prowadzenie i analiza rejestru incydentów i strat: 13

14 1. Rejestrowanie zdarzeń ryzyka operacyjnego oraz ryzyka braku zgodności. Stałe doskonalenie procesu identyfikacji i rejestracji incydentów i strat. 2. Analiza zdarzeń zawartych w rejestrze, wyjaśnianie ich przyczyn, analiza częstotliwości występowania. 3. Analiza strat z tytułu ww. rodzajów ryzyka oraz możliwości ograniczania ich skutków. 4. Raportowanie skutków ryzyka operacyjnego oraz ryzyka braku zgodności do Zarządu oraz Rady nadzorczej zgodnie z systemem informacji zarządczej. 5. Podejmowanie działań zmierzających do ograniczania skutków ww. zdarzeń, przy zachowaniu opłacalności podejmowanych działań. 6. Organizacja procesu zarządzania ww. ryzykami z uwzględnieniem zadań Zarządu oraz Rady Nadzorczej Banku. 7. Organizacja systemu przepływu informacji o zmianach przepisów zewnętrznych i wewnętrznych. 8. Sporządzanie mapy ryzyka w celu podejmowania działań zabezpieczających. 9. Wdrażanie i doskonalenie narzędzi informatycznych. 10. Utrzymanie narażenia Banku na ryzyko operacyjne na akceptowanym przez Zarząd i Radę Nadzorczą Banku, bezpiecznym dla działania i rozwoju Banku poziomie. Ogólne zasady zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym zasady identyfikacji, oceny, monitorowania, zabezpieczania i transferu ryzyka operacyjnego. Identyfikacja zdarzeń ryzyka operacyjnego: Identyfikacja zdarzeń ryzyka operacyjnego oraz incydentów ryzyka braku zgodności odbywa się na każdym stanowisku pracy Banku zgodnie z klasyfikacją ryzyk i wynikających z nich zdarzeń operacyjnych zawartych w załączniku nr 2 do Zasad zarządzania ryzykiem operacyjnym, który jest tożsamy z załącznikiem nr 1 do Rekomendacji M. Komórka organizacyjna Banku odpowiedzialna za prowadzenie rejestru dokonuje ostatecznej klasyfikacji zdarzenia i raportuje, zgodnie z Zasadami zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz SIZ. Bank rejestruje wszystkie zdarzenia ryzyka operacyjnego bez względu na wysokość straty i częstotliwość występowania. Progi strat przyjmowane do raportowania Zarządowi i Radzie Nadzorczej określone są w Zasadach zarządzania ryzykiem operacyjnym. Ocena i monitorowanie ryzyka operacyjnego: Zasady wyceny kosztów finansowych i niefinansowych zdarzeń ryzyka operacyjnego i ryzyka braku zgodności są opisane w Zasadach zarządzania ryzykiem operacyjnym. Na podstawie ww. Zasad komórka odpowiedzialna za prowadzenie rejestru zdarzeń ryzyka operacyjnego ma za zadanie oszacowanie kosztów zdarzeń, sporządzenie mapy ryzyka oraz raportowanie o wysokości poniesionych strat, podjętych działaniach itp. do Zarządu i Rady, w ramach systemu informacji zarządczej. Działania zabezpieczające: 1. Wdrożenie i systematyczna weryfikacja procesów zapobiegania występowaniu oraz zmniejszania skutków ryzyka, odpowiednio do rodzaju ryzyka i jego możliwego wpływu na wynik Banku. 2. Zapobieganie powstawaniu zagrożeń o charakterze katastroficznym lub zagrażającym utratą ciągłości działania Banku. 3. Zapewnienie opłacalności stosowania wybranych metod ograniczania ryzyka, odpowiednio do skali działania Banku i wielkości ryzyka. 4. Działania prewencyjne, związane z identyfikacją i monitoringiem ryzyka prowadzenia operacji, rozpoznawaniem i zapobieganiem powstawaniu zdarzeń ryzyka operacyjnego w trakcie 14

15 codziennej działalności, a także zapewnienie identyfikacji i oceny ryzyka przed podjęciem istotnych decyzji związanych z wdrożeniem nowych produktów, procesów, systemów. 5. Osłabianie i niwelowanie skutków zaistniałych zdarzeń poprzez przygotowanie odpowiednich procedur i sposobów reagowania pracowników Banku na wypadek zajścia zdarzenia ryzyka operacyjnego, a także poprzez dokonanie przeniesienia ryzyka na inne podmioty w przypadku opłacalności i dostępności takiej metody dla danego rodzaju ryzyka. 6. Stosowanie ubezpieczeń. 7. Tworzenie planów awaryjnych zachowania ciągłości działania. 8. Okresowa weryfikacja procedur obowiązujących w Banku. Transfer ryzyka: Bank stosuje następujące metody transferu ryzyka: 1. Ubezpieczenia. 2. Pokrycie kosztów strat przez pracownika winnego zaniedbań. 3. Outsourcing. Opis zasad stosowania odpowiednich form transferu ryzyka zawierają szczegółowe procedury operacyjne Banku. Zarządzanie kadrami: 1. Zapewnienie świadomości występowania ryzyka operacyjnego obciążającego bank na wszystkich szczeblach zarządzania. 2. Stosowanie zasad dobrej praktyki bankowej w relacjach z klientami. 3. Analiza skarg i wniosków związanych z działalnością Banku. 4. Organizacja szkoleń. 5. Kontrola wewnętrzna Docelowy profil ryzyka operacyjnego: Docelowy profil ryzyka operacyjnego określono na podstawie wybranych czynników ryzyka operacyjnego ujętych w metodzie oceny nadzorczej BION, i tak uzyskane oceny oznaczają: ocena 1 do 1,5 poziom niski ocena 2 do 2,5 poziom umiarkowany ocena 3 poziom podwyższony ocena 3,5 do 4 poziom wysoki Jako akceptowalny profil ryzyka operacyjnego Banku przyjmuje się uzyskiwanie w kolejnych latach ocen cząstkowych za poziom ryzyka operacyjnego oraz jakość zarządzania tym ryzykiem na poziomie nie gorszym niż 2,5. Apetyt na ryzyko operacyjne Bank zakłada tolerancję / apetyt na ryzyko operacyjne na poziomie do zł (na podaną kwotę składa się iloczyn strat poniesionych z tytułu zdarzeń ryzyka operacyjnego (w zł) na każdy 1 mln sumy bilansowej; wielkość strat przyjęta do określenia tolerancji wyznaczona została na podstawie metodyki BION dla ryzyka operacyjnego, przez przyjęcie maksymalnej wartości dla wskaźnika podwyższonego ryzyka w kwocie 1000,00 zł na każdy milion sumy bilansowej). Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego obliczony metodą wskaźnika bazowego wynosi 662 tys zł. Działania, które bank będzie podejmował w przypadkach, gdy wartość strat zostanie przekroczona to: 15

16 1. Identyfikacja przyczyn przekroczenia, 2. Określenie działań zależnych od przyczyn przekroczenia: a) organizacyjnych, b) proceduralnych, c) technicznych, 3. Weryfikacja planów awaryjnych oraz planów ciągłości działania, 4. Modyfikacja technicznych systemów zabezpieczających, 5. Weryfikacja procedur kontrolnych, 6. Weryfikacja procedur operacyjnych, 7. Szkolenia pracowników, 8. Ocena możliwości transferu ryzyka. Cele strategiczne (Polityki długoterminowe) w zakresie zarządzania ryzykiem biznesowym Celem strategicznym w zakresie ryzyka biznesowego jest utrzymanie stałej, niewrażliwej na zmiany otoczenia pozycji rynkowej i ekonomicznej Banku, poprzez właściwy proces zarządzania strategicznego, monitorowania otoczenia i postępów strategii, planowania i zarządzania wynikiem finansowym oraz pomiar wrażliwości Banku na zmianę czynników otoczenia i podejmowanie działań mających na celu zmniejszenie wrażliwości Banku w przypadku stwierdzenia nadmiernej ekspozycji na zmianę poziomu ryzyka wynikającą ze zmian sytuacji zewnętrznej. Powyższe cele realizowane są m.in. poprzez: 1. Analizę i obserwację zmienności otoczenia, na którym prowadzi działalność Bank, a w ujęciu ekonomicznym jego cykliczności. Zmiany w otoczeniu zmieniają warunki rynkowe konkurowania i wymagają z jednej strony ich monitorowania a z drugiej odpowiedniego reagowania (dostosowawczego lub korygującego). 2. Odpowiednie monitorowanie ryzyka biznesowego, które następuje wraz z wykonaniem planu finansowo-gospodarczego i polega na: analizie planu finansowo-gospodarczego w zakresie założeń i planu finansowego określonego w strategii działania Banku, zgodności osiąganego wyniku finansowego z planem finansowo-gospodarczym, a w konsekwencji z planem strategicznym, analizie sytuacji ekonomiczno- społecznej występującej na terenie działalności, śledzeniu zmian przepisów prawnych warunkujących prowadzoną działalność, uwzględnianiu ewentualnych zmian dotyczących pojawienia się na terenie działalności Banku konkurencyjnych podmiotów prowadzących działalność o zbliżonym profilu, przeprowadzeniu testu warunków skrajnych zmian w otoczeniu funkcjonowania Banku. 16

17 17

18 18

19 6. FUNDUSZE WŁASNE 1. Poniższe zestawienie przedstawia poziom poszczególnych pozycji funduszy własnych Banku według stanu na dzień roku. Rodzaj funduszu Kwota funduszy Fundusz udziałowy (z uwzględnieniem amortyzacji) Kapitał podstawowy Tier I Kapitał Tier I Kapitał Tier II 0 Razem fundusze własne (łączny uznany kapitał) Wskaźnik kapitałowy 18,13 2. Struktura funduszy własnych. Bank zgodnie z art. 127 ustawy Prawo bankowe i uchwały Nr 208/2011 KNF z dnia r. w sprawie szczegółowych zasad i warunków uwzględniania zaangażowań przy ustalaniu przestrzegania limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań, utrzymywał na koniec 2015 fundusze własne na poziomie zł pozwalającym pokryć sumę wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka, które stanowiły kwotę zł. 3. Bank nie dokonywał sekurytyzacji aktywów. 7. RYZYKO KREDYTOWE Z UWZGLĘDNIENIEM RYZYKA KONCENTRACJI ORAZ RYZYKA DETALICZNYCH EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH. Ryzyko kredytowe związane jest z możliwością wystąpienia strat finansowych spowodowanych nie wywiązaniem się kontrahenta Banku za zobowiązań wynikających z warunków umowy. Celem strategicznym zarządzania ryzykiem kredytowym Banku jest zwiększenie bezpieczeństwa działalności kredytowej, poprzez zapewnienie właściwej jakości oceny ryzyka kredytowego i efektywności podejmowania decyzji kredytowych, jak również skutecznego procesu monitorowania zaangażowania kredytowego wobec pojedynczego klienta oraz całego portfela kredytowego Banku. Należności Banku według stanu na dzień roku w złotych. poz. AKTYWA Stan na r. I. Kasa, operacje z Bankiem Centralnym ,62 1. W rachunku bieżącym ,62 2. Rezerwa obowiązkowa - 3. Inne środki - II. Dłużne papiery wartościowe uprawnione do redyskontowania - w Banku Centralnym III. Należności od sektora finansowego ,56 1. W rachunku bieżącym ,55 2. Terminowe ,01 19

20 IV. Należności od sektora niefinansowego ,29 1. W rachunku bieżącym ,00 2. Terminowe ,29 V. Należności od sektora budżetowego ,17 1. W rachunku bieżącym - 2. Terminowe ,17 VI. Należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych - z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu VII. Dłużne papiery wartościowe ,00 1. Banków ,00 2. Budżetu Państwa i budżetów terenowych - 3. Pozostałe - VIII. Udziały lub akcje w jednostkach zależnych - 1. W instytucjach finansowych - 2. W pozostałych jednostkach - IX. Udziały lub akcje w jednostkach współzależnych - 1. W instytucjach finansowych - 2. W pozostałych jednostkach - X. Udziały lub akcje w jednostkach stowarzyszonych - 1. W instytucjach finansowych - 2. W pozostałych jednostkach - XI. Udziały lub akcje w innych jednostkach ,00 1. W instytucjach finansowych ,00 2. W pozostałych jednostkach - XII. Pozostałe papiery wartościowe i inne aktywa finansowe ,17 XIII. Wartości niematerialne i prawne, ,88 w tym:- wartość firmy - XIV. Rzeczowe aktywa trwałe ,18 XV. Inne aktywa ,00 1. Przejęte aktywa - do zbycia - 2. Pozostałe ,00 XVI. Rozliczenia międzyokresowe ,66 1.Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ,11 2. Pozostałe rozliczenia międzyokresowe 6 651,55 AKTYWA RAZEM ,53 Z powyższych danych wynika, że największa pozycja w bilansie to udzielone kredyty. Zobowiązania pozabilansowe udzielone wynosiły tys. zł. Ekspozycje Banku na ryzyko kredytowe - dane syntetyczne Stan na dzień Dynamika Lp. Wyszczególnienie w stosunku do analogicznego miesiąca w roku ubiegłym A. INFORMACJE OGÓLNE 1. Główne ekspozycje na ryzyko kredytowe ogółem - wg wartości nominalnej ,0% 20

21 1.1. Środki zdeponowane na rachunkach i lokatach terminowych w podmiotach finansowych ,8% 1.2. Kredyty i pożyczki ,9% 1.3. Należności z tytułu skupionych wierzytelności, zrealizowanych gwarancji i poręczeń oraz innych należności 1.4. Papiery wartościowe - według cen nabycia ,8% 1.5. Akcje i udziały (zaliczone do aktywów trwałych) ,0% 1.6. Zobowiązania pozabilansowe udzielone ,9% 2. Główne ekspozycje na ryzyko kredytowe ogółem - wg wartości bilansowej ,0% 2.1. Środki zdeponowane na rachunkach i lokatach terminowych w podmiotach finansowych ,8% 2.2. Kredyty i pożyczki ,8% 2.3. Należności z tytułu skupionych wierzytelności, zrealizowanych gwarancji i poręczeń oraz innych należności 2.4. Papiery wartościowe ,3% 2.5. Akcje i udziały (zaliczone do aktywów trwałych) ,0% 2.6. Zobowiązania pozabilansowe udzielone ,9% 3. Rezerwy celowe, odpisy z tytułu trwałej utraty wartości, umorzenia na: ,4% 3.1. Kredyty, pożyczki, skupione wierzytelności i lokaty terminowe ,0% 3.2. Papiery wartościowe ,0% 3.3. Akcje i udziały (zaliczone do aktywów trwałych) 3.4. Zobowiązania pozabilansowe udzielone B. NALEŻNOŚCI WG SEKTORÓW - wg wartości brutto ,4% I. Należności od pod. sektora finansowego ,8% II. Należności od pod. sektora niefinansowego ,2% II.1 Należności od przedsiębiorstw i spółek państwowych II.2 Należności od przeds. i sp. prywatnych oraz spółdzielni ,7% II.3 Należności od rolników indywidualnych ,9% II.4 Należności od przedsiębiorstw indywidualnych ,9% II.5 Należności od osób prywatnych ,6% II.6 Należności od instytucji niekom. dział. na rzecz gosp. domowych ,1% III. Należności od sektora rządowego i samorządowego ,2% III.1 Należności od podmiotów sektora rządowego ,2% III.2 Należności od podmiotów samorządowych ,7% Analiza ekspozycji na ryzyko kredytowe według klas ryzyka - wg wartości brutto Stan na dzień Stan na dzień Dynamika Lp. Wyszczególnienie w stosunku do analogicznego miesiąca w roku ubiegłym A I. Struktura należności ogółem wg klas ryzyka - wg wartości brutto Struktura należności od podmiotów sektora finansowego ,4% ,8% 21

22 II. Struktura należności od podmiotów sektora niefinansowego - ogółem ,2% II.1 Struktura należności od przedsiębiorstw i spółek państwowych II.2 Struktura należności od przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni ,7% II.3 Struktura należności od rolników indywidualnych ,9% II.4 Struktura należności od przedsiębiorstw indywidualnych ,9% II.5 Struktura należności od osób prywatnych ,6% II.6 Struktura należności od instytucji niekomercyjnych dział. na rzecz gosp. domowych ,1% III. Struktura należności od sektora rządowego i samorządowego ,2% III.1 Struktura należności od podmiotów sektora rządowego ,2% III.2 Struktura należności od podmiotów samorządowych ,0% Analiza produktowa portfela kredytowego Stan na dzień Dynamika Lp. Wyszczególnienie w stosunku do końca ubiegłego roku I. II. II.1. II.2. Kredyty i pożyczki ogółem - wg wartości nominalnej ,9% Kredyty i pożyczki udzielone dla podmiotów sektora finansowego ogółem Kredyty i pożyczki udzielone dla podmiotów sektora niefinansowego - ogółem Kredyty i pożyczki udzielone dla przedsiębiorstw i spółek państwowych Kredyty i pożyczki udzielone dla przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni ,2% ,7% II.3. Kredyty i pożyczki udzielone dla rolników indywidualnych ,9% II.4. Kredyty i pożyczki udzielone dla przedsiębiorstw indywidualnych ,8% II.5. Kredyty i pożyczki udzielone dla osób prywatnych ,7% II.6. Kredyty i pożyczki udzielone dla instytucji niekomercyjnych dział. na rzecz gosp. domowych ,0% III. Kredyty i pożyczki udzielone dla sektora rządowego i samorządowego ,7% III.1. Kredyty i pożyczki udzielone dla podmiotów sektora rządowego III.2. Kredyty i pożyczki udzielone dla podmiotów samorządowych ,7% 22

23 Analiza portfela papierów wartościowych Stan na dzień Dynamika Lp. Wyszczególnienie w stosunku do końca ubiegłego roku I. Papiery wartościowe wg cen nabycia ,8% Papiery wartościowe z otrzymanym przyrzeczeniem 1. odkupu emitowane przez instytucje rządowe oraz bank centralny 2. Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu 3. Papiery wartościowe dostępne do sprzedaży ,3% 4. Papiery wartościowe utrzymywane do terminu zapadalności ,0% II. Korekty wartości papierów wartościowych ,1% 1. Odsetki od zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu 2. Korekty wartości papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu 3. Korekty wartości papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży 4. Korekty wartości papierów wartościowych utrzymywanych do terminu zapadalności ,6% 0 3 0,0% III. Papiery wartościowe wg wyceny bilansowej ,3% Papiery wartościowe z otrzymanym przyrzeczeniem 1. odkupu emitowane przez instytucje rządowe oraz bank centralny 2. Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu 3. Papiery wartościowe dostępne do sprzedaży ,7% 4. Papiery wartościowe utrzymywane do terminu zapadalności Analiza koncentracji branżowej portfela kredytowego Stan na dzień Dynamika Lp. Wyszczególnienie w stosunku do końca ubiegłego roku Razem ,0% 1. Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo ,8% 2. Górnictwo i wydobywanie ,0% 23

24 3. Przetwórstwo przemysłowe ,5% Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, 4. parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 5. Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 6. Budownictwo ,8% Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów 7. samochodowych, włączając motocykle ,0% 8. Transport i gospodarka magazynowa ,8% Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami 9. gastronomicznymi ,2% 10. Informacja i komunikacja 11. Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 12. Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości ,5% 13. Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 14. Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 15. Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne ,2% 16. Edukacja 17. Opieka zdrowotna i pomoc społeczna ,0% 18. Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 19. Pozostała działalność usługowa Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; 20. gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 21. Organizacje i zespoły eksterytorialne Analiza wskaźnikowa ryzyka kredytowego Wyszczególnienie Stan na dzień Limity Zmiana wewnętrzne Wykorzystanie limitu w analizowanym miesiącu w stosunku do końca ubiegłego roku Wskaźniki podlegające wewnętrznym limitom ostrożnościowym Współczynnik kapitału podstawowego Tier I (CET1) (%) 15,19 18,13 min % 2,93 Współczynnik kapitału Tier I (%) 15,32 18,13 min % 2,81 Łączny współczynnik kapitałowy (%) 15,32 18,13 min % 2,81 Kredyty i pożyczki - wg wartości bilansowej / Aktywa - wg wartości bilansowej [%] 54,96 49,91 max % -5,05 Kredyty preferencyjne - wg wartości nominalnej / Kredyty i pożyczki - wg wartości nominalnej [%] 12,46 9,96 max % -2,49 Kredyty i pożyczki zagrożone - wg wartości nominalnej / Kredyty i pożyczki - wg wartości nominalnej [%] Suma dużych zaangażowań w stosunku do funduszy własnych Banku 0,65 0,18 max. 3 6% -0,46 49,44 33,31 max % -16,14 Suma znacznych zaangażowań kapitałowych [%] 0,00 0,00 max. 20 0% 0,00 Wskaźniki struktury portfela kredytowego wg podmiotów Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla podmiotów finansowych w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 24

25 Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla przedsiębiorstw i spółek państwowych w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla rolników indywidualnych w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla przedsiębiorstw indywidualnych w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla osób prywatnych w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla instytucji niekomercyjnych dział. na rzecz gosp. domowych w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla podmiotów sektora rządowego - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów i pożyczek udzielonych dla podmiotów samorządowych - wg wartości nominalnej [%] Wskaźniki struktury portfela kredytowego wg produktów Udział kredytów w rachunkach bieżących w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów w ROR w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów gotówkowych w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów na cele konsumpcyjne - gotówkowe, sezonowe, na zakup pojazdów w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów na cele konsumpcyjne - ratalne w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów w rachunku karty kredytowej w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów obrotowych w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów inwestycyjnych w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów udzielonych na nieruchomości mieszkaniowe w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów udzielonych na nieruchomości w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów udzielonych na usuwanie skutków powodzi, osuwisk ziemnych i huraganów w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów studenckich w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów udzielonych na pozostałe cele w portfelu kredytowym - wg wartości nominalnej [%] 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 1,10 0,57 max. 5 11% -0,54 46,18 43,52 max % -2,67 10,39 9,87 max % -0,51 32,73 34,89 max % 2,16 0,08 0,18 max. 2 9% 0,10 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 9,52 10,98 max % 1,46 4,51 4,58 max % 0,08 0,44 0,43 max. 5 9% -0,01 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 24,96 23,50 max % -1,45 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 13,39 12,14 max % -1,25 43,78 44,50 max % 0,72 7,34 10,95 max % 3,62 4,98 3,89 max % -1,09 0,00 0,00 max. 5 0% 0,00 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 0,62 0,01 max. 5 0% -0,62 Wskaźniki koncentracji branżowej w zaangażowaniu branżowym ogółem 1. Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 65,37 66,58 max % 1,21 2. Górnictwo i wydobywanie 0,68 0,00 max. 5 0% -0,68 3. Przetwórstwo przemysłowe 0,54 0,34 max. 5 7% -0,20 4. Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych 5. Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 25

26 6. Budownictwo 8,51 8,40 max % -0,11 7. Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle 3,91 4,23 max % 0,33 8. Transport i gospodarka magazynowa 0,45 0,36 max. 5 7% -0,08 9. Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 2,76 2,76 max. 5 55% 0, Informacja i komunikacja 0,00 0,00 max. 2 0% 0, Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 0,00 0,00 max. 2 0% 0, Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 0,11 0,27 max. 2 14% 0, Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 0,00 0,00 max. 2 0% 0, Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 0,00 0,00 max. 2 0% 0, Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 17,38 17,05 max % -0, Edukacja 0,00 0,00 max. 2 0% 0, Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 0,29 0,00 max. 2 0% -0, Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 0,00 0,00 max. 2 0% 0, Pozostała działalność usługowa 0,00 0,00 max. 2 0% 0, Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby 0,00 0,00 max. 2 0% 0, Organizacje i zespoły eksterytorialne 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 Wskaźniki informacyjne Wskaźniki jakości portfela kredytowego pod względem klas ryzyka - wg wartości nominalnej Udział kredytów i pożyczek normalnych w kredytach i pożyczkach ogółem - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów i pożyczek pod obserwacją w kredytach i pożyczkach ogółem - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów i pożyczek zagrożonych w kredytach i pożyczkach ogółem - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów i pożyczek poniżej standardu w kredytach i pożyczkach ogółem - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów i pożyczek wątpliwych w kredytach i pożyczkach ogółem - wg wartości nominalnej [%] Udział kredytów i pożyczek straconych w kredytach i pożyczkach ogółem - wg wartości nominalnej [%]' 99,35 99,81 X X 0,45 0,00 0,01 X X 0,01 0,65 0,18 X X -0,46 0,62 0,00 X X -0,62 0,00 0,08 X X 0,08 0,02 0,10 X X 0,08 Wskaźniki jakości portfela kredytowego wg grup podmiotów sektora niefinansowego Wskaźnik ryzyka należności od sektora niefinansowego ogółem [%] Wskaźnik ryzyka w grupie należności od przedsiębiorstw i spółek państwowych - ogółem [%] Wskaźnik ryzyka w grupie należności od przeds i sp. prywatnych oraz spółdzielni - ogółem [%] Wskaźnik ryzyka w grupie należności od rolników indywidualnych - ogółem [%] Wskaźnik ryzyka w grupie należności od przedsiębiorstw indywidualnych - ogółem [%] Wskaźnik ryzyka w grupie należności od osób prywatnych - ogółem [%] Wskaźnik ryzyka w grupie należności od instytucji niekom. dział. na rzecz gosp. domowych - ogółem [%] Wskaźniki jakości portfela kredytowego wg produktów 0,71 0,20 X X -0,51 0,00 0,00 X X 0,00 56,47 0,00 X X -56,47 0,00 0,19 X X 0,19 0,00 0,00 X X 0,00 0,07 0,28 X X 0,21 0,00 0,00 X X 0,00 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów w rachunkach bieżących [%] 0,00 0,00 X X 0,00 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów w ROR [%] 0,00 0,00 X X 0,00 26

27 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów gotówkowych [%] 0,00 0,00 X X 0,00 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów udzielonych na cele konsumpcyjne - gotówkowe, sezonowe, na zakup pojazdów [%] 0,09 0,42 X X 0,33 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów udzielonych na cele konsumpcyjne - ratalne [%] 0,00 0,00 X X 0,00 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów w rachunku karty kredytowej [%] 0,00 0,00 X X 0,00 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów obrotowych [%] 0,00 0,69 X X 0,69 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów inwestycyjnych [%] 0,00 0,00 X X 0,00 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów na nieruchomości mieszkaniowe [%] 0,00 0,00 X X 0,00 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów na nieruchomości [%] 0,00 0,00 X X 0,00 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów udzielonych na usuwanie skutków powodzi, osuwisk ziemnych i huraganów [%] 0,00 0,00 X X 0,00 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów studenckich [%] 0,00 0,00 X X 0,00 Wskaźnik ryzyka należności z tytułu kredytów udzielonych na pozostałe cele [%] 100,00 0,00 X X -100,00 Wyszczególnienie Stan na dzień Limity Zmiana w stosunku Wykorzystanie do wewnętrzn limitu w analogicz e analizowanym nego miesiącu miesiąca w roku ubiegłym Wskaźniki koncentracji tego samego rodzaju zabezpieczenia otrzymanego lub zabezpieczenia dostarczonego przez tego samego dostawcę Blokada środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 Gwarancja 0,00 0,00 max. 5 0% 0,00 Hipoteka na nieruchomości mieszkalnej 4,01 5,11 max % 1,10 Hipoteka pozostała 23,20 22,14 max % -1,06 Kaucja 0,00 0,00 X 0 0,00 Poręczenie według prawa cywilnego 43,24 40,06 max % -3,18 Przelew (cesja) wierzytelności 1,51 0,86 max. 5 17% -0,65 Przewłaszczenie na zabezpieczenie 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 Przystąpienie do długu 0,00 0,00 max. 5 0% 0,00 Ubezpieczenie kredytu przez towarzystwo ubezpieczeniowe 0,00 0,00 max. 5 0% 0,00 Weksel własny i poręczenie wekslowe (awal) 9,90 11,83 max % 1,94 Zastaw rejestrowy 0,44 0,32 max. 5 6% -0,12 Pozostałe zabezpieczenia (pełnomocnictwo do rachunku bankowego) 17,70 19,67 max % 1,98 Wskaźniki ograniczające ryzyko detalicznych ekspozycji kredytowych Udział detalicznych ekspozycji kredytowych w portfelu kredytowym wg wartości nominalnej Detaliczne ekspozycje kredytowe zagrożone wg wartości nominalnej / detaliczne ekspozycje kredytowe ogółem wg wartości nominalnej 27,63 28,03 max % 0,39 0,08 0,35 max. 3 12% 0,27 Wskaźniki struktury produktowej portfela detalicznych ekspozycji kredytowych wg wartości nominalnej Udział kredytów w ROR 1,58 1,52 max. 5 30% -0,06 Udział kredytów gotówkowych 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 Udział kredytów na cele konsumpcyjne - gotówkowe, sezonowe, na zakup pojazdów 88,05 82,20 max % -5,85 Udział kredytów na cele konsumpcyjne - ratalne 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 27

28 Udział kredytów w rachunku karty kredytowej 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 Udział kredytów udzielonych na nieruchomości mieszkaniowe 10,37 16,25 max % 5,88 Udział kredytów udzielonych na nieruchomości komercyjne i pozostałe 0,00 0,00 max. 5 0% 0,00 Udział kredytów udzielonych na usuwanie skutków powodzi, osuwisk 0,00 0,00 max. 5 0% 0,00 ziemnych i huraganów Udział kredytów studenckich 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 Udział kredytów udzielonych na pozostałe cele 0,00 0,03 max. 5 1% 0,03 Wskaźniki ograniczające ryzyko ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie wg wartości nominalnej / Kredyty i pożyczki wg wartości nominalnej Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach mieszkaniowych wg wartości nominalnej / Kredyty i pożyczki wg wartości nominalnej Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach komercyjnych wg wartości nominalnej / Kredyty i pożyczki wg wartości nominalnej Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach mieszkaniowych zagrożone wg wartości nominalnej / Kredyty i pożyczki wg wartości nominalnej Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach komercyjnych zagrożone wg wartości nominalnej / Kredyty i pożyczki wg wartości nominalnej 27,61 26,98 max % -0,63 3,98 5,06 max % 1,08 23,63 21,92 max % -1,71 0,00 0,00 max. 2 0% 0,00 0,62 0,00 max. 2 0% -0,62 8. RYZYKO EKSPOZYCJI KREDYTOWYCH ZABEZPIECZONYCH HIPOTECZNIE Celem zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych finansujących nieruchomości oraz ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie jest zapewnienie bezpiecznej i efektywnej działalności Banku w długoterminowej perspektywie, z uwzględnieniem wrażliwości na zmiany warunków otoczenia oraz oddziaływania na poziom ryzyka. Analiza ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie w sytuacji normalnej i pod obserwacją według pierwotnych terminów zapadalności - wartość nominalna Stan na dzień Dynamika Lp. Wyszczególnienie w stosunku do końca ubiegłego roku A Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie według pierwotnych terminów zapadalności - wartość nominalna ,9% I. 1. Do 5 lat włącznie ,6% 2. Powyżej 5 do 10 lat włącznie ,3% 3. Powyżej 10 do 20 lat włącznie ,2% 4. Powyżej 20 do 30 lat włącznie 5. Powyżej 30 lat Struktura ekspozycji wobec podmiotów sektora finansowego 28

29 II. II.1 II.2 Struktura ekspozycji wobec podmiotów sektora niefinansowego Struktura ekspozycji wobec przedsiębiorstw i spółek państwowych Struktura ekspozycji wobec przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni ,9% ,7% 2.1. Do 5 lat włącznie Powyżej 5 do 10 lat włącznie ,0% 0,0% 2.3. Powyżej 10 do 20 lat włącznie ,3% 2.4. Powyżej 20 do 30 lat włącznie Powyżej 30 lat ,0% 0,0% II.3 Struktura ekspozycji wobec rolników indywidualnych ,9% 3.1. Do 5 lat włącznie ,6% 3.2. Powyżej 5 do 10 lat włącznie ,5% 3.3. Powyżej 10 do 20 lat włącznie Powyżej 20 do 30 lat włącznie ,9% 0 0,0% 3.5. Powyżej 30 lat II.4 Struktura ekspozycji wobec przedsiębiorstw indywidualnych ,4% 4.1. Do 5 lat włącznie ,1% 4.2. Powyżej 5 do 10 lat włącznie ,9% 4.3. Powyżej 10 do 20 lat włącznie ,8% 4.4. Powyżej 20 do 30 lat włącznie 4.5. Powyżej 30 lat II.5 Struktura ekspozycji wobec osób prywatnych ,5% 5.1. Do 5 lat włącznie 5.2. Powyżej 5 do 10 lat włącznie ,4% 5.3. Powyżej 10 do 20 lat włącznie ,7% 5.4. Powyżej 20 do 30 lat włącznie 5.5. Powyżej 30 lat II.6 III. III.1 III.2 Struktura ekspozycji wobec instytucji niekomercyjnych dział. na rzecz gosp. domowych Struktura ekspozycji wobec sektora rządowego i samorządowego Struktura ekspozycji wobec podmiotów sektora rządowego Struktura ekspozycji wobec podmiotów samorządowych Analiza ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie według klas ryzyka - wg wartości brutto Stan na dzień Dynamika Lp. Wyszczególnienie w stosunku do końca ubiegłego roku A Ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie według klas ryzyka - wg wartości brutto ,5% 1. Ekspozycje normalne ,9% 29

30 Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach 1.1. mieszkalnych ,9% 1.2. Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach komercyjnych ,0% 1.3. Odsetki od ekspozycji normalnych ,2% 2. Ekspozycje pod obserwacją 3. Ekspozycje zagrożone Ekspozycje poniżej standardu Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach mieszkalnych Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach komercyjnych Ekspozycje wątpliwe 3.3. Ekspozycje stracone 4. Odsetki od ekspozycji zagrożonych 5. Rezerwy celowe na ekspozycje ,4% 6. Korekty wartości ekspozycji ,8% I. Struktura ekspozycji wobec podmiotów sektora finansowego - ogółem II. Struktura ekspozycji wobec podmiotów sektora niefinansowego - ogółem ,5% 1. Ekspozycje normalne wobec podmiotów sektora niefinansowego ,9% Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach 1.1. mieszkalnych ,9% 1.2. Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach komercyjnych ,0% 1.3. Odsetki od ekspozycji normalnych ,2% 2. Ekspozycje pod obserwacją wobec podmiotów sektora niefinansowego 3. Ekspozycje zagrożone 31 Ekspozycje poniżej standardu wobec podmiotów sektora 3.1. niefinansowego Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach mieszkalnych Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach komercyjnych 31 Ekspozycje wątpliwe wobec podmiotów sektora 3.2. niefinansowego Ekspozycje stracone wobec podmiotów sektora 3.3. niefinansowego 4. Odsetki od ekspozycji zagrożonych 5. Rezerwy celowe na ekspozycje wobec podmiotów sektora niefinansowego ,4% 6. Korekty wartości ekspozycji wobec sektora niefinansowego ,8% II.1 Struktura ekspozycji wobec przedsiębiorstw i spółek państwowych II.2 Struktura ekspozycji wobec przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni ,7% 1. Ekspozycje normalne wobec przedsiębiorstw i spółek państwowych ,7% 1.1. Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach mieszkalnych 1.2. Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach komercyjnych ,7% 1.3. Odsetki od ekspozycji normalnych 30

31 2. Ekspozycje pod obserwacją wobec przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni 3. Ekspozycje zagrożone wobec przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni Ekspozycje poniżej standardu wobec przedsiębiorstw i spółek 3.1. prywatnych oraz spółdzielni Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach mieszkalnych Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach komercyjnych 31 Ekspozycje wątpliwe wobec przedsiębiorstw i spółek 3.2. prywatnych oraz spółdzielni Ekspozycje stracone wobec przedsiębiorstw i spółek 3.3. prywatnych oraz spółdzielni 4. Odsetki od ekspozycji zagrożonych 5. Rezerwy celowe na ekspozycje wobec przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni ,0% 6. Korekty wartości ekspozycji wobec przedsiębiorstw i spółek prywatnych oraz spółdzielni 5 0 0,0% II.3 Struktura ekspozycji wobec rolników indywidualnych ,8% 1. Ekspozycje normalne wobec rolników indywidualnych ,8% 1.1. Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach mieszkalnych 1.2. Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach komercyjnych ,9% 1.3. Odsetki od ekspozycji normalnych ,8% 2. Ekspozycje pod obserwacją wobec rolników indywidualnych 3. Ekspozycje zagrożone wobec rolników indywidualnych 4. Odsetki od ekspozycji zagrożonych 5. Rezerwy celowe na ekspozycje wobec rolników indywidualnych 6. Korekty wartości ekspozycji wobec rolników indywidualnych ,3% II.4 Struktura ekspozycji wobec przedsiębiorstw indywidualnych ,5% 1. Ekspozycje normalne wobec przedsiębiorstw indywidualnych ,5% 1.1. Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach mieszkalnych ,2% 1.2. Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach komercyjnych ,4% 1.3. Odsetki od ekspozycji normalnych ,0% 2. Ekspozycje pod obserwacją wobec przedsiębiorstw indywidualnych 3. Ekspozycje zagrożone wobec przedsiębiorstw indywidualnych 4. Odsetki od ekspozycji zagrożonych 5. Rezerwy celowe na ekspozycje wobec przedsiębiorstw indywidualnych 6. Korekty wartości ekspozycji wobec przedsiębiorstw indywidualnych ,4% II.5 Struktura ekspozycji wobec osób prywatnych ,5% 1. Ekspozycje normalne wobec osób prywatnych ,5% Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach 1.1. mieszkalnych ,3% 31

32 1.2. Ekspozycje zabezpieczone hipotecznie na nieruchomościach komercyjnych ,2% 1.3. Odsetki od ekspozycji normalnych ,1% 2. Ekspozycje pod obserwacją wobec osób prywatnych 3. Ekspozycje zagrożone wobec osób prywatnych 4. Odsetki od ekspozycji zagrożonych 5. Rezerwy celowe na ekspozycje wobec osób prywatnych ,1% 6. Korekty wartości ekspozycji wobec osób prywatnych ,8% II.6 Struktura ekspozycji wobec instytucji niekomercyjnych dział. na rzecz gosp. domowych III. Struktura ekspozycji wobec sektora rządowego i samorządowego - ogółem III.1 Struktura ekspozycji wobec podmiotów sektora rządowego III.2 Struktura ekspozycji wobec podmiotów samorządowych 9. RYZYKO PŁYNNOŚCI Celem strategicznym Banku w zarządzaniu płynnością jest pełne zabezpieczenie jego płynności, minimalizacja ryzyka utraty płynności przez Bank w przyszłości oraz optymalne zarządzanie nadwyżkami środków finansowych. Realizacja strategii zarządzania płynnością następuje poprzez równoczesne zarządzanie aktywami i pasywami oraz pozycjami pozabilansowymi Banku. Zarządzanie ryzykiem płynności w Banku ma charakter skonsolidowany i całościowy oraz uwzględnia pozycje bilansowe i pozabilansowe we wszystkich horyzontach czasowych ustalonych przez Bank i obejmuje wszystkie komórki i jednostki organizacyjne Banku. Wskaźniki płynności aktywów i pasywów po urealnieniu na dzień r. Analiza wskaźnikowa ryzyka płynności Banku Wyszczególnienie Stan na dzień Limity wewnętrzn e Wykorzystanie limitu w analizowanym miesiącu Zmiana w stosunku do końca ubiegłego roku Wskaźniki płynności Wskaźnik płynności bieżącej do 7 dni 6,42 7,26 min 0,6 8% 0,84 Wskaźnik płynności krótkoterminowej do 1 miesiąca 6,17 6,24 min 2,0 32% 0,07 Wskaźnik płynności do 3 miesięcy 4,93 5,63 min 2,0 36% 0,70 Wskaźnik płynności do 6 miesięcy 4,61 5,67 min 2,0 35% 1,06 Wskaźnik płynności do 1 roku 5,37 6,39 min 2,5 39% 1,02 Wskaźnik płynności do 2 lat 6,07 7,29 min 2,5 34% 1,23 Wskaźnik płynności do 5 lat 7,38 8,63 min 3,0 35% 1,25 Wskaźnik płynności do 10 lat 8,03 9,43 min 3,0 32% 1,40 Wskaźnik płynności do 20 lat 8,24 9,69 min 3,0 31% 1,46 Wskaźnik płynności powyżej 20 lat 1,00 0,99 min 0,9 91% -0,01 Wskaźniki zabezpieczenia płynności Aktywa płynne / Aktywa - wg wartości bilansowej [%] 37,64 43,27 min 25 58% 5,64 Aktywa płynne / Depozyty niestabilne (ponad osad) [%] 387,56 585,74 min % 162,51 32

33 Aktywa płynne / Zobowiązania pozabilansowe udzielone [%] 8804, ,71 min % ,71 Kredyty - wg wartości nominalnej / Aktywa - wg wartości bilansowej [%] 55,90 50,78 max 70 73% -5,12 Zobowiązania pozabilansowe udzielone / Aktywa - wg wartości bilansowej [%] 0,43 1,02 max 5 20% 0,59 Wskaźniki stabilności bazy depozytowej Depozyty stabilne / Aktywa - wg wartości bilansowej [%] 76,92 80,11 min 60 75% 2,37 Depozyty niestabilne / Aktywa - wg wartości bilansowej [%] 9,71 7,39 max 30 25% -1,50 Procentowy udział największych deponentów w depozytach klientów ogółem [%] Zobowiązania wobec sektora finansowego / Aktywa - wg wartości bilansowej [%] Kredyty i pożyczki otrzymane od sektora finansowego / Aktywa - wg wartości bilansowej [%] 9,10 10,91 max 20 55% 1,81 0,00 0,00 max 10 0% 0,00 0,00 0,00 max 10 0% 0,00 Wskaźniki finansowania aktywów Depozyty od Banków / Aktywa - wg wartości bilansowej [%] 0,00 0,00 max 10 0% 0,00 Depozyty / Kredyty, skupione wierzytelności i zrealizowane gwarancje [%] Depozyty / Kredyty i zobowiązania pozabilansowe udzielone [%] Depozyty stabilne / Kredyty, skup. wierzytelności i zreal. gwarancje [%] Depozyty stabilne / Kredyty i zobowiązania pozabilansowe udzielone [%] 154,98 172,32 min % 17,34 153,80 168,94 min % 15,14 137,61 157,77 min 90 57% 18,70 136,56 154,68 min 85 55% 16,66 Aktywa trwałe - wg wartości bilansowej / Fundusze własne [%] 16,49 14,13 max 30 47% -2,36 Wskaźniki finansowania aktywów długoterminowych Depozyty stabilne (50% ich wartości) + Fundusze własne / Należności z tytułu kredytów, skup. wierz. i zrealiz. gwarancji o terminie zapadalności powyżej 5 lat [%] Należności z tytułu kredytów, skup. wierz. i zrealiz. gwarancji o terminie zapadalności powyżej 5 lat / Kredyty, skupione wierzytelności i zrealizowane gwarancje ogółem [%] M1 Współczynnik udziału podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności w aktywach ogółem M2 Współczynnik pokrycia aktywów niepłynnych funduszami własnymi Współczynniki miar nadzorczych 520,78 469,19 min % -55,90 17,00 21,29 max 30 71% 4,29 0,38 0,49 min 0,23 47% 0,11 4,66 4,72 min 2,00 42% 0,06 Wskaźniki miar nadzorczych płynności wynikające z rozporządzenia CRR Wskaźnik płynności krótkoterminowej ((LCR - Liquidity Coverage Ratio) Wskaźnik stabilnego finansowania (NSFR - Net Stable Funding Ratio) 222% 191% min 80 % 42% % 161% brak #ARG! 9 Wskaźnik dźwigni finansowej (Leverage Ratio) 11% 191% min 80 % 42% -32 Dane wykorzystywane do analizy wskaźnikowej ryzyka płynności Wyszczególnienie Stan na dzień Zmiana w stosunku do analogicznego miesiąca w roku ubiegłym Zobowiązania wobec sektora finansowego Depozyty od Banków Kredyty i pożyczki otrzymane od sektora finansowego Depozyty klientów Depozyty stabilne (osad) Depozyty niestabilne (ponad osad)

34 Depozyty stabilne (50% ich wartości) + Fundusze własne Najwięksi deponenci Kredyty, skupione wierzytelności i zrealizowane gwarancje wg wartości - wg wartości nominalnej Należności z tytułu kredytów, skup. wierz. i zrealiz. gwarancji o terminie zapadalności powyżej 5 lat Kredyty i zobowiązania pozabilansowe udzielone Zobowiązania pozabilansowe udzielone Aktywa płynne Aktywa trwałe wg wartości bilansowej Fundusze własne, zobowiąz. podporządkow. oraz rezerwa na ryzyko Aktywa - wg wartości bilansowej Wskaźniki osadu. Wskaźniki osadu obliczone na podstawie stanów minimalnych i średnich w 12-tu ostatnich miesiącach [%] Lp. Wyszczególnienie A. Wskaźnik osadu ogółem 93,05 I. Wskażnik osadu dla r-ków bieżących ogółem 89,60 II. Wskaźnik osadu dla dep. term. i zablok. ogółem 95,38 A.1 Podmioty finansowe (niebankowe) 0,00 a) rachunki bieżące 0,00 b) depozyty terminowe i zablokowane 0,00 A.2 Podmioty niefinansowe ogółem 94,59 a) rachunki bieżące 90,52 b) depozyty terminowe i zablokowane 97,52 A.2.1 Gospodarstwa domowe 94,62 a) rachunki bieżące 90,59 b) depozyty terminowe i zablokowane 97,52 A.2.2 Przedsiębiorstwa i instyt.niekomerc. 53,10 a) rachunki bieżące 53,10 b) depozyty terminowe i zablokowane 0,00 A.3 Instytucje sektora rządowego i samorządowego 50,82 a) rachunki bieżące 50,67 b) depozyty terminowe i zablokowane 51,01 Powyższe wskaźniki zbliżone są do wskaźników optymalnych do miary płynności finansowej. Urealnienie depozytów terminowych dokonano na podstawie osadu, który wynosi 95,38%, natomiast depozyty bieżące na podstawie osadu, który wynosi 89,60% Wskaźnik osadu ogółem wynosi 93,05%. 10. RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ W Banku występują cztery podstawowe rodzaje ryzyka: 1) ryzyko bazowe wynika z niedoskonałego powiązania (korelacji) stóp bazowych stosowanych w Banku, dla instrumentów generujących przychody i koszty odsetkowe; podstawowe znaczenie ma tu rozpiętość między różnymi stopami bazowymi, która może zmienić się niespodziewanie i niesymetrycznie oraz wzajemna relacja posiadanych przez Bank 34

35 aktywów i pasywów w ramach poszczególnych stawek bazowych; ryzyko bazowe związane jest również z ograniczonymi możliwościami zmiany oprocentowania poszczególnych aktywów i pasywów, z uwagi na niski poziom zastosowanych stóp procentowych; ryzyko bazowe wzmocnione jest poprzez stosowane przez Bank mnożniki (wskaźniki) określających relację zmiany oprocentowania aktywów i pasywów w stosunku do zmiany stawek bazowych, 2) ryzyko niedopasowania terminów przeszacowania wynika z różnic w czasie pomiędzy wystąpieniem zmian stóp procentowych aktywów, pasywów i zobowiązań pozabilansowych posiadających różne okresy przeszacowania stóp procentowych, 3) ryzyko krzywej dochodowości wynika ze zmiany relacji pomiędzy stopami procentowymi odnoszącymi się do różnych terminów, a dotyczącymi tego samego rynku lub indeksu; relacja ta zmienia się, kiedy kształt krzywej dochodowości dla danego rynku ulega spłaszczeniu lub ulega odwróceniu, w wyniku którego stopy krótkoterminowe będą wyższe od stóp długoterminowych, 4) ryzyko opcji klienta wynika z prawa (nie obowiązku) posiadanego przez klienta do zmiany wielkości i harmonogramu przepływów gotówkowych aktywów, pasywów lub pozycji pozabilansowych Banku, np. kredyty i papiery wartościowe zawierające ryzyko wcześniejszej spłaty lub ryzyko wydłużenia terminu spłat, kredyty o zmiennej stopie procentowej mające wyraźne lub ukryte opcje na górny limit stopy procentowej (lub też brak opcji na dolny limit), prawo wycofania depozytu przed upływem terminu. Wg stanu na dzień r. Zestawienie aktywów i pasywów oprocentowanych wg terminów przeszacowania Wskaźniki niedopasowania (luki) Data przeszacowania 01 sty sty mar maj wrz cze gru 19 Wyszczególnienie Razem 1 dzień od 2 do 30 dni pow. 1 m-ca do 3 m- cy pow. 3 m-cy do 6 m-cy pow. 6 m-cy do 12 m-cy pow. 1 roku do 2 lat pow. 2 lat do 5 lat powyż ej 5 lat Redyskonto Aktywa Pasywa Luka Luka narastająco Wskaźnik luki I* 0,08-0,14 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Wskaźnik luki II** -0,06 0,08-0,06-0,06-0,06-0,06-0,06-0,06-0,06 Wskaźnik ważony I*** -0,05 0,08-0,13 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Papiery skarb. Aktywa Pasywa Luka

36 Luka narastająco Wskaźnik luki I* 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Wskaźnik luki II** 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Wskaźnik ważony I*** 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 WIBID/WIBOR Aktywa Pasywa Luka Luka narastająco Wskaźnik luki I* -0,02-0,01 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Wskaźnik luki II** -0,03-0,02-0,03-0,03-0,03-0,03-0,03-0,03-0,03 Wskaźnik ważony I*** -0,03-0,02-0,01 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Stopa Banku Aktywa Pasywa Luka Luka narastająco Wskaźnik luki I* 0,00 0,14 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Wskaźnik luki II** 0,14 0,00 0,14 0,14 0,14 0,14 0,14 0,14 0,14 Wskaźnik ważony I*** 0,14 0,00 0,14 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 RAZEM Aktywa Pasywa Luka Luka narastająco Wskaźnik luki I* 0,06-0,01 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Wskaźnik luki II** 0,05 0,06 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 0,05 Wskaźnik ważony I*** 0,05 0,06-0,01 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 RAZEM Aktywa z wyłączeniem Pasywa aktywów Luka i pasywów Luka narastająco <2% Wskaźnik luki I* 0,18 0,82 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 36

37 Wskaźnik luki II** 1,00 0,18 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 Wskaźnik ważony II**** 0,96 0,18 0,78 0,00 0,00 0,00 * Wskaźnik luki I - liczony jako udział luki danego okresu przeszacowania w aktywach razem danej grupy ** Wskaźnik luki II - liczony jako udział luki narastająco w aktywach razem danej grupy *** Wskaźnik ważony I - wskaźnik luki I ważony okresem pozostającym do końca roku bieżącego **** Wskaźnik ważony II - wskaźnik luki z wyłączeniem aktywów i pasywów <2%, ważony okresem w skali 12 m-cy 37

38 Wg stanu na dzień r. 38

39 Wg stanu na dzień r. 39

40 11. RYZYKO OPERACYJNE System zarządzania ryzkiem operacyjnym Banku jest wdrażany według postanowień uchwały nr 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) z dnia 04 października 2011 roku, w sprawie szczegółowych zasad funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz szczegółowych warunków szacowania przez banki kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz zasad ustalania polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w banku. Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym obejmuje identyfikację, pomiar, limitowanie, monitorowanie, raportowanie oraz redukowanie tego ryzyka i jest realizowany w sposób ciągły poprzez moduł RIRO z sytemu Novum Bank Enterprise NOE, na którym Bank pracuje. Rada Nadzorca sprawuje nadzór nad strategią zarządzania ryzykiem operacyjnym Banku oraz prawidłowością funkcjonowania procesu zarządzania tym ryzykiem. Zarząd Banku zapewnia zasoby niezbędne do prawidłowej realizacji procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym. Okres badania W ramach badania ryzyka operacyjnego za okres od dnia 1 styczeń 2015 do dnia 31 grudzień 2015r. wykonano przegląd: 1. Rejestru Zdarzeń Ryzyka Operacyjnego. 2. Mapy ryzyka. 3. Analizy informacji związanych ze skalą działalności Banku 4. Straty bezpośrednie i pośrednie zdarzenia w okresie od 1 styczeń 2015 do 31 grudzień 2015r. 5. Straty w odniesieniu do wymogu kapitałowego Okres 12 miesięcy od: 1 styczeń 2015 do: 31 grudzień 2015 Straty w odniesieniu do wymogu kapitałowego Suma strat z tytułu zdarzeń ryzyka operacyjnego Wymóg kapitałowy na pokrycie zdarzeń ryzyka operacyjnego, wyliczony metodą BIA % sumy strat w wyliczonym wymogu na ryzyko operacyjne A B A/B 2 730, ,00 0,41 Bank rejestruje zdarzenia rzeczywiste, które przyniosły rzeczywiste lub potencjalne straty. Suma strat z tytułu ryzyka operacyjnego z okresu 12 miesięcy 2015 r. wyniosła 2 730,24 zł. Do jej wyliczenia ujęto sumę strat rzeczywistych, oraz potencjalnych, powstałą w wyniku wystąpienia zdarzeń w okresie dwunastu miesięcy. Odnotowane zdarzenia nie zagrażały bieżącemu bezpieczeństwu procesów operacyjnych Banku. Bank przyjął limity wewnętrzne ryzyka operacyjnego, stanowiące krytyczne wskaźniki ryzyka (KRI). Analiza danych o skali działalności odnosi się do następujących zasobów: - ludzie - procesy - systemy - czynniki zewnętrzne Przyjęte przez Bank wskaźniki KRI służą monitorowaniu, ocenianiu i postępowaniu z ryzykiem operacyjnym. Dzięki adekwatnemu doborowi wskaźników do skali działalności, Bank jest w stanie właściwie oceniać i monitorować poziom narażenia na ryzyko w każdym z wyodrębnionych rodzajów zasobów. Limity KRI przedstawiały się następująco: 40

41 KLUCZOWE WSKAŹNIKI RYZYKA ZASOBY NAZWA WSKAŹNIKA I Kwartał 2015 II Kwartał 2015 III Kwartał 2015 IV Kwartał 2015 Limit kwartalny WYKORZYSTANIE LIMITU (%) LUDZIE 1. Liczba pracowników min 25 96% 2. Liczba pracowników odchodzących z pracy max 1 0% 3. Liczba godzin poświęcona na szkolenia min 40 56% 5. Kwota strat popełnianych błędów przez pracowników, które rodzą konsekwencje finansowe dla Banku (w zł.) max % PROCESY 1. Liczba nowych rachunków na koniec kwartału (ilość szt.): % - lokat min % - rachunków bieżących min 80 81% - rachunków kredytowych min % 2. Liczba klientów na koniec kwartału min % 3. Liczba zrealizowanych przelewów wychodzących koniec kwartału (ilość szt.) min % 4. Kwota straty ze zrealizowanych transakcji, reklamacji (błędy przy wprowadzaniu danych) w kwartale (w zł.) max % SYSTEMY 1. Liczba zakupionego niestandardowego oprogramowania w kwartale (ilość szt.) max 3 0% 2. Czas niedostępności bankomatów w kwartale (w godzinach) max % 3. Czas niedostępności serwerów w kwartale (w godzinach) 1,0 1,5 15,3 1,5 max 48 3% 4. Czas awarii systemu informatycznego w kwartale (w godzinach) max 700 0% CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE 1. Wartość straty z tytułu oszukańczych transakcji (zewnętrznych) w kwartale (w zł.) max % 2. Wartość straty z tytułu zrealizowanych nieautoryzowanych dostępów do systemu bankowego w kwartale (w zł.) max % 3. Powstała strata w wyniku aktów wandalizmu w kwartale (w zł.) max % 12. RYZYKO BRAKU ZGODNOŚCI W 2015 roku przeprowadzone zostały kontrole wewnętrzne funkcjonalne w następujących obszarach: W 2015 roku przeprowadzone zostały kontrole wewnętrzne funkcjonalne w następujących obszarach: kontrola stanowisk kasowych obejmująca: ewidencję dokumentów w raporcie kasowym, analizę dowodów kasowych, sprawdzenie stanu gotówki. kontrola zagadnień z zakresu księgowości dotycząca: wykorzystania Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, analizy wykonania planu finansowego, analizy sprawozdań, przeglądu kwot wysokich, analizy dokumentów wysyłanych i przyjętych w wybranym dniu, sprawdzenie poprawności naliczania zobowiązań podatkowych i składek przekazywanych do ZUS, poprawność amortyzacjo środków trwałych, sprawdzenie kopi zapasowych i sposobu ich przechowywania. kontrola zagadnień z zakresu działalności depozytowej i rachunków bieżących dotycząca: dokumentacji lokat terminowych, naliczanie i dopisywanie odsetek, dokumentacji założonych rachunków ROR, dokumentacji zapisów na wypadek śmierci, ewidencji druków ścisłego zarachowania, pobierania opłat i prowizji za czynności bankowe, 41

42 prawidłowości realizacji zajęć komorniczych prawidłowości udzielania kredytów w ROR. kontrola zarządzania ryzykiem stopy procentowej i wyliczania kapitału wewnętrznego dotycząca: funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem stopy procentowej, analizy przestrzegania ustanowionych limitów, analizy wyliczania kapitału wewnętrznego. Kontrola dotycząca działalności kredytowej obejmująca następujące zagadnienia: poprawność sporządzania umów kredytowych, celowość wykorzystania kredytu, aktualizację stóp procentowych w systemie komputerowym, udokumentowanie prawidłowości naliczania odsetek i ich ewidencjonowanie, klasyfikacja należności odpowiednio do terminowości spłat rat kapitału i odsetek, prawidłowość pobierania prowizji od udzielonych kredytów, kompletność gromadzonych dokumentów niezbędnych do podjęcia decyzji kredytowej, zgodność podjętych decyzji z dokumentacją udzielenia kredytu, poprawność ustanawiania zabezpieczeń, Kontrola zarządzania ryzykiem kredytowym dotycząca: analizy ekspozycji na ryzyko kredytowe wg klas ryzyka, analizy produktowej portfela kredytowego, analizy wskaźnikowej. Kontrola zarządzania ryzykiem płynności dotycząca: źródeł finansowania działalności Banku, zrywalności depozytów oraz przedterminowej spłaty kredytów, stabilności bazy depozytowej, analizy wskaźnikowej ryzyka płynności. Kontrola dotycząca systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym, obejmująca: sprawdzenie poprawności sporządzania raportów ryzyka operacyjnego, analizę planów utrzymania ciągłości działania, analizę danych o skali działalności (KRI), Kontrola dotycząca zagadnień z działu kadr obejmująca: prawidłowość prowadzenia akt osobowych, prawidłowość prowadzenia list osobowych, prawidłowość planowania urlopów wypoczynkowych, prawidłowość prowadzenia ewidencji czasu pracy, W ramach audytu wewnętrznego w 2015 roku odbyły się dwie kontrole w łącznym wymiarze 29 osobodni: pierwszą przeprowadzono w dniach kwietnia, drugą w dniach lipca. Przedmiotem kontroli były następujące tematy: prawidłowość zarządzania ryzykiem stopy procentowej, prawidłowość zarządzania ryzykiem płynności, wdrożenie rekomendacji M, prawidłowość zarządzania ryzykiem operacyjnym, ocena szacowania kapitału ICAAP, ocena procesu zarządzania ryzykiem kredytowym Opisane niedociągnięcia zawarte w protokołach były usuwane na bieżąco i nie niosły za sobą strat finansowych ani utraty reputacji. Zdarzenia opisane w rejestrze RIRO nie miały charakteru zdarzeń ryzyka braku zgodności. Nie odnotowano żadnych skarg Klientów. 42

43 PODSUMOWANIE: Na przestrzeni 2015 roku nie wystąpiły zdarzenia, które można byłoby zakwalifikować do nieprzestrzegania zgodności z przepisami prawa i regulacjami wewnętrznymi i tym samym umieszczać je w załączniku do Zasad zarządzania ryzykiem braku zgodności. 13. ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA 1. Punktem wyjściowym dla ustalenia kapitału wewnętrznego Banku jest kapitał regulacyjny. 2. Bank stosuje metodę wyznaczania kapitału wewnętrznego opisaną w Procedurze szacowania kapitału wewnętrznego oraz oceny adekwatności kapitałowej w Banku Spółdzielczym w Krzywdzie. 3. Bank dokonuje agregacji kapitału regulacyjnego na poszczególne rodzaje ryzyka, tym samym oblicza łączną wielkość kapitału wewnętrznego w oparciu o metodę minimalnego wymogu kapitałowego. w odniesieniu do: 1) ryzyka kredytowego z zastosowaniem metody standardowej do wyliczania minimalnych wymogów kapitałowych, 2) ryzyka rynkowego rozumianego wobec braku portfela handlowego oraz działalności walutowej jako ryzyko stopy procentowej w portfelu bankowym, 3) ryzyka operacyjnego z zastosowaniem metody wskaźnika bazowego do wyliczania minimalnych wymogów kapitałowych Proces szacowania kapitału wewnętrznego stanowi integralną część systemu zarządzania Bankiem oraz podejmowania decyzji o charakterze zarządczym w Banku z uwzględnieniem strategii Banku, polityki zarządzania kapitałem oraz planów kapitałowych. Celem procesu szacowania kapitału wewnętrznego w Banku jest ustalenie wielkości kapitału wewnętrznego niezbędnego do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, z uwzględnieniem przewidywanego poziomu ryzyka. 43

44 WYLICZENIE WYMOGU KAPITAŁOWEGO Z TYTUŁU RYZYKA KREDYTOWEGO Z DNIA: : 44