Działalność izby rzemieślniczej w dziedzinie oświaty, szkolenia dorosłych i młodocianych pracowników

Transkrypt

1 Janusz Bańkowski Izba Rzemieślnicza Mazowsza, Kurpi i Podlasia w Warszawie Działalność izby rzemieślniczej w dziedzinie oświaty, szkolenia dorosłych i młodocianych pracowników Izba Rzemieślnicza Mazowsza, Kurpi i Podlasia w Warszawie jest organizacją samorządu gospodarczego rzemiosła i małej przedsiębiorczości. Siedzibą Izby jest Warszawa, natomiast statutową działalność prowadzi na terenie znacznej części województwa mazowieckiego (w dawnych województwach: ciechanowskim, ostrołęckim, płockim, siedleckim) oraz części łódzkiego i lubelskiego. Izba zrzesza w swych strukturach 24 cechy rzemiosł różnych oraz 10 spółdzielni rzemieślniczych wielobranżowych zlokalizowanych w miastach powiatowych i Ogólnopolskie Stowarzyszenie Parkieciarzy z siedzibą w Warszawie. Za pośrednictwem tych organizacji Izba zrzesza właścicieli zakładów rzemieślniczych różnych branż, wśród których do najliczniejszych zaliczyć można: piekarstwo, cukiernictwo, wędliniarstwo, fryzjerstwo, mechanika, blacharstwo, lakiernictwo pojazdowe, stolarstwo, parkieciarstwo i rzemiosło materiałów budowlanych. Biorąc pod uwagę rozległy teren działalności oraz w celu zapewnienia bieżących kontaktów i przepływu informacji do środowiska i zrzeszonych 83

2 organizacji, kontaktu z instytucjami współpracującymi i partnerskimi, w byłych miastach wojewódzkich: Ciechanowie, Płocku i Siedlcach funkcjonują biura pełnomocników Izby. Przytoczone wyżej informacje wskazują na specyfikę działalności Izby działa ona w terenie znacznie zróżnicowanym pod względem rozwoju gospodarczego przy dominującej wyraźnie, nad pozostałym obszarem województwa mazowieckiego, Warszawie. Na mapie gospodarczej terenu objętego działaniem Izby dużą rolę odgrywają małe i średnie przedsiębiorstwa, w tym także zakłady rzemieślnicze. Są one w przeważającej części powiatów kołem zamachowym w rozwoju rynku lokalnego i regionalnego. Potwierdzeniem tego stanowiska jest rosnący udział małych i średnich firm, m.in. w strukturze zatrudniania, wytwarzania produktu narodowego, itp. Tendencje te wymuszają potrzebę elastycznego dostosowywania się do szybko postępujących zmian w gospodarce. Aby sprostać temu zadaniu zachodzi potrzeba modernizacji zakładów, wprowadzania nowych technologii produkcji wyrobów i świadczenia usług, a także szkolenia i doskonalenia jako nieodłącznego elementu działalności firm. Zarówno Izba jak również zrzeszone organizacje cechowe starają się podejmować działania mające na celu stwarzanie zrzeszonym członkom i nie tylko możliwość szkolenia i doskonalenia zawodowego. Rzemiosło i jego organizacja uczestniczą w procesie edukacji zawodowej przygotowując przyszłych fachowców poszukiwanych przy produkcji i usługach. Małe i średnie zakłady rzemieślnicze obok działalności gospodarczej zajmują się także szkoleniem młodocianych pracowników. Polega to głównie na tworzeniu bazy szkolenia praktycznego bardzo istotnego elementu szkolenia zawodowego. Można stwierdzić, iż rzemiosło jest dużą szkołą zawodu, bowiem w około 1300 zakładach rzemieślniczych objętych działalnością Izby zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego znajduje prawie 4000 młodocianych pracowników. 84

3 Dla wielu z nich, szczególnie z powiatów słabiej rozwiniętych gospodarczo, oddalonych od centrum jest to jedyna niekiedy możliwa forma nauki i zdobycia zawodu. Nauka w warunkach naturalnej pracy pozwala tym młodym ludziom stojącym u progu drogi zawodowej zdobyć zawód, poznać warunki prowadzenia zakładu, zdobyć doświadczenie tak wysoko cenione dziś na trudnym rynku pracy. Od kilku lat obserwujemy jednak systematyczne obniżanie się liczby młodocianych pracowników podejmujących tę formę kształcenia, co wynika między innymi z: wzrostu formalnych obciążeń pracodawców zatrudniających młodocianych pracowników, ograniczania zachęt materialnych dla pracodawców prowadzących przygotowanie zawodowe, preferencji dla kształcenia ogólnego wobec szkolenia zawodowego, niżu demograficznego i zmiany systemu edukacji, malejącego znaczenia gospodarczego niektórych zawodów, zwłaszcza o charakterze usługowym. Jeśli zjawisko to będzie wykazywać stałą tendencję to w niedalekiej przyszłości możemy się spodziewać, że na rynku pracy zacznie brakować wykształconych i dobrze przygotowanych fachowców w niektórych zawodach np.: krawiec miarowy, szewc, kowal, stolarz, tapicer. Należy przyznać, że przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników odbywa się w coraz lepiej wyposażonych i wprowadzających nowe technologie w produkcji i usługach zakładach rzemieślniczych. Gwarantuje to prowadzenie szkolenia na coraz wyższym poziomie. Gwarantem dobrego poziomu szkolenia jest także, sprawowany przez Izbę i z jej upoważnienia cechy, nadzór nad przebiegiem przygotowania zawodowego pracowników młodocianych w rzemiośle. Istotnym elementem rzemieślniczego systemu edukacji jest potwierdzanie kwalifikacji zawodowych czeladniczych i mistrzowskich. Powołane przez Zarząd izbowe komisje egzaminacyjne przeprowadzają egzaminy 85

4 i nadają tytuły zawodowe czeladnika i mistrza w 31 zawodach. Średnio w każdym roku egzaminom tym w Izbie poddaje się około 2600 osób, z tego na tytuł czeladnika 2300 i mistrza 300 osób. Wielu osobom uzyskane tą drogą kwalifikacje zawodowe w decydujący sposób pomagają w poszukiwaniu i podjęciu pracy lub uruchomieniu i prowadzeniu działalności gospodarczej na własny rachunek. Z oferty Izby w zakresie możliwości zdobycia kwalifikacji zawodowych korzystają osoby ze środowiska rzemieślniczego, a także właściciele i pracownicy innych zakładów i instytucji mających siedziby na terenie województwa mazowieckiego i ościennych. Korzystają z niej również osoby zagrożone bezrobociem i bezrobotne chcące uzupełnić, podnieść lub uzyskać nowe kwalifikacje zawodowe. W tym zakresie utrzymywana jest współpraca z powiatowymi urzędami pracy. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom środowiska i kandydatów do egzaminów za pośrednictwem funkcjonującego przy Izbie Mazowieckiego Centrum Edukacji, Promocji i Doradztwa Rzemiosła i Przedsiębiorczości oferowane i realizowane są różnego rodzaju szkolenia i kursy, między innymi : kursy zawodowe kwalifikacyjne, szkolenia przygotowujące do egzaminów czeladniczych i mistrzowskich, kursy BHP, kursy komputerowe, podatkowe i specjalistyczne według określonych programów, kursy pedagogiczne dla instruktorów praktycznej nauki zawodu w zakładach pracy i mistrzów szkolących w zakładach rzemieślniczych, inne kursy i szkolenia w oparciu o występujące zapotrzebowanie rzemiosła i lokalnych społeczności z kręgów gospodarczych. Mając na względzie doskonalenie zawodowe właścicieli i pracowników małych i średnich przedsiębiorstw Izba oferuje i organizuje szereg szkoleń i seminariów tematycznych. Dotyczą one między innymi pro- 86

5 wadzenia firm, korzystania z funduszy pomocowych Unii Europejskiej (łącznie z ofertą pomocy przy pisaniu wniosków o uzyskanie dotacji z tych źródeł) i innych, według własnego rozeznania i zgłaszanych propozycji. Z naszych obserwacji wynika, że zainteresowanie tego rodzaju ofertami stale rośnie. Izba ze swej strony dokłada wszelkich starań, aby ich tematyka oraz przygotowanie i przeprowadzenie spełniały oczekiwania uczestników. Wysoki poziom świadczonych usług potwierdza wdrożony w Izbie System Zarządzania Jakością zgodnie z wymogami normy ISO 9001:2000. Z opinii uczestników, wyrażanych w anonimowych ankietach wynika, że szkolenia, kursy, seminaria są przygotowywane i prowadzone na dobrym poziomie. W oparciu o rozeznanie i występujące zapotrzebowanie lokalnych środowisk rzemieślniczych i kupieckich przy Izbie powołana została Państwowa Komisja Egzaminacyjna do przeprowadzania egzaminów i nadawania tytułów kwalifikacyjnych w zawodach sprzedawca i kelner. Dzięki tej inicjatywie szereg osób uzyskało kwalifikacje zawodowe wykorzystywane przy wykonywaniu zawodu, prowadzeniu działalności gospodarczej oraz uprawnienia dotyczące kwalifikacji zawodowych niezbędnych przy zatrudnianiu młodocianych pracowników w celu przygotowania zawodowego w tych zawodach. W roku 2004 Izba we współpracy z partnerską Izbą Rzemieślniczą we Frankfurcie n/ Odrą zrealizowała dwa projekty pt.: Porównanie i opracowanie dydaktyki i metodyki szkolenia mechaników samochodowych, Metody dydaktyczne w nowoczesnym fryzjerstwie. Projekty te zostały zrealizowane przy wsparciu finansowym ze środków Programu Leonardo da Vinci. W obu tych programach uczestniczyli właściciele zakładów rzemieślniczych mistrzowie zatrudniający młodocianych pracowników w celu przygotowania zawodowego. Wybór tematów okazał się trafny w stosunku do mistrzów, bowiem odczuwali oni brak literatury 87

6 dydaktycznej odnoszącej się do nowoczesnych treści szkoleniowych oraz systemu podnoszenia własnych kwalifikacji dydaktycznych. Realizacja projektów miała na celu podniesienie poziomu umiejętności pedagogicznych, umiejętności kształcenia młodocianych pracowników w bardziej sprawny sposób oraz przekazywania nowoczesnej wiedzy i umiejętności. Opracowana podczas projektu procedura miała umożliwić w przyszłości dostosowywanie i przenoszenie na teren działalności promotora metod i programów szkoleniowych, a w odniesieniu do mistrzów szkolących intensywny rozwój umiejętności zawodowych i przyswojenie metod nauczania tych umiejętności. Najważniejszą i najtrwalszą częścią projektu są zdobyte przez uczestniczących w nich mistrzów wiedza, doświadczenie, umiejętności zawodowe, które będą przekazywać szkolonym uczniom i zatrudnionym w zakładach fryzjerskich i mechaniki pojazdowej pracownikom. Trwałym elementem zrealizowanych projektów pozostają opracowane przez Izbę z udziałem benificjentów i wydane w formie broszurowej materiały, które są udostępniane właścicielom zakładów, organizacjom rzemieślniczym oraz innym zainteresowanym tą tematyką podmiotom gospodarczym. W oparciu o zgłaszane zapotrzebowanie środowiska rzemieślniczego i lokalnych przedsiębiorców Izba podjęła, wspólnie z wyspecjalizowaną firmą szkoleniową, sprawę organizacji szkoleń w zakresie wdrażania systemu HCCP w małych i średnich przedsiębiorstwach branży spożywczej. Podjęte działania pozwoliły przeszkolić i dostarczyć niezbędnej wiedzy praktycznej oraz przygotować pracodawców i ich kadry pracownicze do samodzielnego opracowania, wdrożenia i realizowania w praktyce tego systemu. Podkreślając dobre przygotowanie i profesjonalne przeprowadzenie szkoleń uczestnicy przyznawali, że zdobyta wiedza będzie miała wpływ na wypełnianie norm w produkcji i obrocie żywnością. W znacznym stopniu przyczyniać się także będzie do podnoszenia konkurencyjności prowadzonych przez nich zakładów na ryku lokalnym, krajowym i europejskim. 88

7 Rozwijająca się gospodarka, wejście Polski do Unii Europejskiej nakazuje bieżące śledzenie i analizowanie obszarów i zainteresowanie właścicieli małych i średnich firm w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego. Poznanie ich oczekiwań, ścisła współpraca przy określaniu tematyki i programów różnego rodzaju kursów i szkoleń może przynieść wymierne korzyści w dostosowywaniu się do norm i warunków obowiązujących w Unii Europejskiej. 89