MATURA 2015 JĘZYK POLSKI

Transkrypt

1 MATURA 2015 JĘZYK POLSKI Propozycje tematów na część ustną egzaminu maturalnego I LITERATURA 1. Koniec i początek biblijne i literackie wizje stworzenia i zagłady świata. Omów problem, analizując wybrane teksty. 2. Jacy jesteśmy naprawdę? Przedstaw opinie o naszych narodowych wizerunkach utrwalone w literaturze. 3. Człowiek w teatrze świata. Omów sposoby funkcjonowania motywu w wybranych utworach literackich. 4. Dylematy moralne bohaterów literackich. Omów problem na przykładzie trzech wybranych utworów XIX wieku. 5. Polacy w karykaturze. Scharakteryzuj wizerunek naszych rodaków w twórczości Ignacego Krasickiego. 6. Motyw domu i jego funkcje w utworach literackich z różnych epok. Omów na podstawie wybranych przykładów. 7. Motyw sądu, procesu, śledztwa w literaturze. Omów zagadnienie na wybranych przykładach. 8. Totalitaryzm i jego oblicza. Omów temat, analizując wybrane utwory literatury polskiej i obcej. 9. Na dowolnie wybranych przykładach omów różne kreacje bohatera literackiego naznaczonego tragizmem. Odwołaj się do utworów pochodzących z różnych epok i reprezentujących odmienne rodzaje literackie. 10. Rewolucja konieczność, ocalenie czy zagłada? Odpowiedz na pytanie, odwołując się do trzech utworów literackich, prezentujących ten motyw. 11. Biografia jako klucz do odczytania twórczości pisarza (np. J. Kochanowskiego, A. Mickiewicza, J. Słowackiego, A. Wata, F. Dostojewskiego, F. Kafki, M. Bułhakowa). 12. Literackie portrety sławnych kobiet. Omów przynajmniej dwa przykłady uwzględniając cechy literatury biograficznej. 13. Literatura faktu jako zjawisko kulturowe XX wieku. Omów na wybranych przykładach jej problematykę i cechy charakterystyczne. 14. Przedstaw utwory obrazujące różne oblicza władzy. Które z nich i dlaczego powinny, Twoim zdaniem, stanowić kodeks rządzących? 15. Przenikanie się świata realnego i fantastycznego w utworach literackich. Omów temat, analizując celowo wybrane przykłady. 1

2 16. Praca jako dobrodziejstwo i przekleństwo człowieka. Omów temat na celowo wybranych utworach. Uwzględnij kontekst historyczny i kulturowy. 17. W jaki sposób literatura podejmuje zadania moralizatorskie? Omów problem, charakteryzując wybrane bajki i przypowieści (podaj wyróżniki gatunkowe, typy alegorii, tematykę etc.) 18. Motywy biblijne i mitologiczne funkcjonujące w literaturze i języku. Omów temat na wybranych przykładach z literatury dawnej i/lub współczesnej. Analizując zjawisko, uwzględnij kontekst kulturowy. 19. Literackie portrety zbrodniarzy. Przedstaw sposoby kreowania bohatera, analizując co najmniej trzy przykłady. 20. Walka dobra ze złem. Na podstawie wybranych przykładów zanalizuj literackie ujęcia tego tematu, porównaj zastosowane w nich środki wyrazu. 21. Parodia, ironia, groteska sposobem walki z wadami człowieka i społeczeństwa. Omów, analizując celowo wybrane przykłady z literatury. 22. Różne źródła buntu. Zanalizuj problem na wybranych przykładach literackich, pochodzących z 2-3 epok. 23. Różne sposoby przedstawiania problematyki antysemityzmu i Holocaustu w literaturze. Omów, analizując celowo dobrane przykłady z literatury polskiej i obcej. 24. Omów funkcje motywu natury w utworach literackich, pochodzących z różnych epok. 25. Idealiści i marzyciele w literaturze polskiej. Scharakteryzuj sposoby ich kreowania w wybranych utworach różnych epok. 26. Samotni z wyboru czy konieczności? Omów źródła samotności wybranych bohaterów literackich różnych epok, analizując przynajmniej trzy dzieła. 27. Poezja księdza Jana Twardowskiego na tle polskiej poezji religijnej. Omów zagadnienie na wybranych przykładach, porównaj zastosowane w nich środki wyrazu. 28. Literackie obrazy czasu apokalipsy spełnionej i odwróconego Dekalogu. Wskaż i scharakteryzuj funkcje, jakie pełnią w wybranych utworach. 29. Wpływ domu oraz doświadczeń życiowych na kształtowanie postawy moralnej i społecznej bohaterów literackich. Omów, analizując wybrane przykłady. 30. Wielkie karty naszej historii, utrwalone w różnych formach zapisu literackiego (kronika, epos, pieśni patriotyczne). Omów temat, analizując wybrane przykłady. 31. Analizując wybrane teksty, przedstaw różne sposoby mówienia o wojnie w poezji i prozie XX wieku. 32. Stereotypy kobiecości w literaturze. Wskaż źródła, przejawy i skutki na przykładzie wybranych tekstów literackich. 33. Utopie i antyutopie w literaturze sposoby kreowania i ich funkcje. Omów na wybranych przykładach. 34. Motyw dworku szlacheckiego od Reja do literatury XX wieku. Omów zagadnienie, analizując trzy lub cztery utwory. 2

3 35. Omów różne obrazy Boga w literaturze. (np. Bóg śmiejący się, Bóg sędzia, Bóg opatrzność, Bóg artysta), analizując wybrane utwory. 36. Labirynt jako metafora świata i bytu ludzkiego. Omów funkcje motywu na wybranych przykładach literackich. 37. Przemiana wewnętrzna bohatera literackiego i jej znaczenie. Analizując temat, odwołaj się do znanych postaci literatury polskiej i obcej. 38. Motyw podróży i jego różne ujęcia w literaturze. Omów, odwołując się do dzieł pochodzących z różnych epok. 39. Matki-Polki, emancypantki, lalki, Przedstaw sposoby kreowania kobiet w literaturze różnych epok. 40. Związki literatury staropolskiej z filozofią. Omów temat analizując wybrane teksty. 41. Analizując wybrane dzieła literackie, przedstaw różne sposoby funkcjonowanie motywu miasta w literaturze. 42. Kreacja głównego bohatera w literaturze fantasy. Omów temat na wybranych dziełach, porównując przynajmniej dwa przykłady. 43. Literackie portrety matek. Omów sposoby kreowania bohatera, analizując utwory z różnych epok. 44. Motyw tańca i biesiady w literaturze polskiej. Omów, analizując wybrane przykłady. 45. Tytuł i motto jako klucze do interpretacji dzieła. Omów, analizując wybrane przykłady. 46. Rozmowy człowieka z Bogiem w literaturze. Omów problem, analizując wybrane utwory literackie. 47. Literackie wizje Arkadii. Omów funkcjonowanie motywu na co najmniej trzech przykładach. 48. Literackie historie niedopowiedziane do końca. Przywołaj i omów te utwory, które Cię zainspirowały do rozważań o pełniejszym ich zakończeniu. 49. Szaleni i odważni dwa sposoby kreowania bohatera w literaturze na przestrzeni wieków. Zanalizuj wybrane celowo utwory. 50. Fantasy czy fantastyka naukowa która z tych dwóch konwencji literackich jest Ci bliższa? Dlaczego? Odpowiadając na pytania, odwołaj się do wybranych utworów. 51. Świat jako teatr. Omów sposoby funkcjonowania toposu, odwołując się do wybranych tekstów literackich, pochodzących z różnych epok. 52. Bezkompromisowość i ugodowość (konformizm). Przedstaw przykłady bohaterów literackich, reprezentujących wymienione postawy wobec życia. Uwzględnij kontekst kulturowy i historyczny. 53. Poezja religijna - wczoraj i dziś. Interpretując wybrane utwory, omów ewolucję gatunków literackich i sposoby wyrażania uczuć. 54. Swój i obcy w epice polskiej XIX i XX. Omów problem, analizując wybrane przykłady literackie. 3

4 55. Sztuka przemawiania i/lub mówienia na podstawie analizy wybranych tekstów literackich renesansu, baroku i oświecenia. Uwzględnij charakterystykę środków językowych. 56. Ślady wątków biograficznych w twórczości pisarza. Omów na przykładzie analizy utworów wybranego autora. 57. To się czyta dzisiaj modni pisarze, modne książki. Omów na przykładzie dwóch trzech twórców spoza szkolnego kanonu przyczyny popularności niektórych autorów i książek. Sformułuj własną opinię na ten temat [Wharton, Coelho, Caroll, Libera, Pilch i inni]. 58. Pamiętnik, dziennik, autobiografia, wywiad, jako formy z pogranicza gatunków. Omów na wybranych przykładach, uwzględniając uwarunkowania społeczne, obyczajowe, społeczne, historyczne sprzyjające rozwojowi literatury o charakterze dokumentu osobistego. 59. Manifesty programowe kolejnych pokoleń artystycznych i grup literackich oraz ich realizacje literackie. Omów i zanalizuj przynajmniej trzy przykłady. 60. Artysta jako bohater literacki. Omów różne kreacje bohaterów analizując wybrane utwory. 61. Rosja w oczach swoich pisarzy próba oceny i porównania sposobu mówienia o państwie i społeczeństwie (np. Puszkin, Gogol, Dostojewski, Bułhakow) 62. Tragizm jako kategoria estetyczna i egzystencjalna. Omów analizując teksty literackie z różnych epok. 63. Gatunek z pogranicza literatury, np. reportaż, felieton, esej. Omów cechy gatunkowe na przykładzie wybranych utworów jednego gatunku; uwzględnij relację między warstwą informacyjną a autorską, interpretacją i oceną przedstawionych faktów. 64. Młodość jako temat i problem w literaturze XIX i XX wieku. Omów interpretując wybrane utwory literackie. 65. Porównaj różne sposoby przedstawienia motywu Erosa i Thanatosa w literaturze pięknej. 66. Jak literatura przedstawia rytuały i święta? Omawiając różne obrazy, zwróć uwagę na funkcje, jakie pełnią w danym dziele literackim. 67. Kreacja podmiotu lirycznego w poezji polskiej i obcej. Zanalizuj wybrane celowo dobrane utwory. 68. Proza kobieca, poezja kobieca czy można wyróżnić takie kategorie literackie? Odpowiedz, analizując wybrane utwory napisane przez kobiety 69. Mickiewicz w Wielkopolsce. W swoim omówieniu uwzględnij listy poety, analizę stosownych utworów literackich oraz prace badawcze. 70. Portrety samotników w literaturze od Legendy o św. Aleksym do literatury współczesnej. Scharakteryzuj kilku bohaterów. Uzasadnij wybór. 71. Motyw miłości w literaturze polskiej i obcej. Porównaj funkcjonowanie motywu w trzech różnych epokach. 4

5 II ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI 1. Na przykładzie wybranych utworów omów związki malarstwa i poezji z kręgu impresjonizmu. 2. Bóg uwielbiany, Bóg odrzucony, Bóg uczłowieczony. Zanalizuj różne oblicza Stwórcy w literaturze i malarstwie. 3. Literackie i malarskie sposoby tworzenia wizji apokaliptycznych. Omów zagadnienie, sięgając do tekstów literackich i dzieł malarskich dawnych i współczesnych. 4. Piękno i brzydota kobiecego ciała. Omów funkcjonowanie motywu, analizując różne teksty kultury. 5. Scharakteryzuj różne rodzaje związków między literaturą a muzyką poważną. Omów temat odwołując się do konkretnych przykładów literackich i muzycznych. 6. Czy katedra gotycka jest syntezą mistyki i matematyki? Odpowiedz na pytanie, analizując wybrane dzieła architektury i utwory poezji współczesnej, nawiązujące do stylu gotyckiego. 7. Dwór szlachecki jako przestrzeń narodowa i rodzinna. Zanalizuj wybrane przykłady literackie, dzieła filmowe i plastyczne. 8. Symbolizm w sztukach plastycznych i literaturze. Porównaj środki obrazowania w różnych tekstach kultury. 9. Film jako dopełnienie dzieła literackiego. Omów te ekranizacje utworów literatury polskiej i obcej, które stanowią oryginalną interpretację reżysera. 10. Graffiti omów funkcje zastosowanych środków wyrazu językowych i plastycznych. 11. Impresjonizm w sztukach plastycznych i literaturze. Porównaj środki obrazowania w różnych tekstach kultury. 12. Portret Żyda w literaturze polskiej i malarstwie. Przedstaw sposoby kreowania bohatera, analizując wybrane dzieła. 13. Koncepcja piękna w literaturze, malarstwie i architekturze. Dokonaj analizy wybranych dzieł. 14. Wieś polska w wybranych utworach literackich, filmowych i malarskich. Zaprezentuj temat analizując środki wyrazu charakterystyczne dla poszczególnych tekstów. 15. Motyw biesiady w literaturze, piosence i filmie. Porównaj sposoby jego funkcjonowania, odwołując się do wybranych celowo przykładów. 16. Motyw ogrodu w literaturze i sztukach plastycznych. Omów, analizując wybrane przykłady. 17. Omów różne sposoby funkcjonowania motywu ikaryjskiego w malarstwie i literaturze. Zanalizuj celowo wybrane utwory. 18. Portret Sarmatów w literaturze i malarstwie. Zanalizuj celowo wybrane utwory. 5

6 19. Omów różne sposoby funkcjonowania motywu lustra w literaturze i sztuce. Zanalizuj celowo wybrane utwory. 20. Literackie i filmowe podróże w przeszłość dokąd, z kim i po co? Scharakteryzuj funkcje tego motywu w wybranych dziełach. 21. Śmierć jako stały motyw, towarzyszący refleksji artystów. Dokonaj analizy wybranych tekstów literackich, dzieł filmowych oraz plastycznych i uzasadnij, jaki sens nadano temu doświadczeniu. 22. Motyw gór w literaturze i sztukach plastycznych. Omów sposoby jego wykorzystania i funkcje, które pełni. 23. Omów różne formy odwołań do motywu Apokalipsy w literaturze, plastyce i filmie. Porównaj zastosowane w nich środki wyrazu. 24. Motywy biblijne jako temat różnych dziedzin sztuki. Przedstaw zjawisko, analizując wybrane utwory (literackie i z innych dziedzin sztuki). 25. Motyw powstania (np. styczniowego, warszawskiego) w malarstwie i utworach literackich i/lub filmie. Omów, analizując wybrane przykłady. 26. Adaptacja utworów literackich jako sposób ich interpretacji przez reżysera, scenarzystę /próba porównania dzieła literackiego i jego wersji filmowej: język filmu i język literatury/. 27. Sztuka wobec niewyrażalnego. Symbol jako środek wyrazu w poezji i malarstwie. Omów, analizując przykłady z kilku lub jednej epoki. 28. Klasycyzm jako kanon estetyczny w literaturze, malarstwie i architekturze. Omów na wybranych przykładach ( jeśli to możliwe, uwzględnij zabytki architektoniczne swojego regionu). 29. Portret Polaków w literaturze i malarstwie. Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł. 30. Kicz i dzieło sztuki. Omów istotę dzieła sztuki i cechy kiczu, na przykładzie analizy wybranych utworów literackich i malarskich. 31. Antyk i Biblia jako źródło motywów w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie, analizując przykłady z dwóch wybranych epok. 32. Technika impresjonistyczna w malarstwie i literaturze podobieństwa i różnice. Omów zagadnienie, analizując wybrane przykłady. 33. Motyw Stabat Mater Dolorosa w literaturze, malarstwie i rzeźbie. Omów, analizując wybrane przykłady. 34. Dramaty Szekspira i ich realizacje teatralne i/lub filmowe. Omów problem konkretyzacji literackich, teatralnych i/lub filmowych. 35. Prezentując cechy wybranego stylu architektonicznego, zastanów się, w jakim stopniu wyraża on ducha swojej epoki. Przedstaw temat odnosząc się do tekstów kultury. Uwzględnij kontekst kulturowy. 36. Biografia wielkich ludzi i artystów jako źródło inspiracji dla twórców filmu. omów problem analizując wybrane trzy przykłady. 37. Symbolika ogrodów i kwiatów w literaturze i malarstwie różnych epok. Omów zagadnienie analizując wybrane przykłady. 6

7 38. Subkultura punków jako wyraz niepokojów społecznych w Polsce lat osiemdziesiątych. Przeanalizuj zjawisko, posługując się różnymi tekstami kultury (m.in. filmami, tekstami piosenek, artykułami prasowymi). 39. Funkcja prowokacji w dziele literackim i plastycznym. Omów zagadnienie analizując wybrane przykłady. 40. Portret, autoportret w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie analizując wybrane dzieła z dwóch epok. 41. Człowiek zagubiony w świecie. Porównaj literacki obraz rzeczywistości ukazanej w Procesie Franza Kafki z wymową malarstwa Edwarda Muncha. 42. Omów różne koncepcje piękna ludzkiego ciała analizując wybrane utwory w literaturze i sztuce. 43. Stanisław Wyspiański artysta wszechstronny. Udowodnij tezę, analizując wybrane dzieła literackie i plastyczne tego twórcy. Wskaż związki między nimi. 44. Symbolika religijna w tekstach piosenek rockowych. Przeanalizuj utwory wybranego zespołu lub zespołów. III JĘZYK 1. Scharakteryzuj język wybranej postaci publicznej (polityka, aktora, prezentera etc.). Oceń poprawność stylistyczną i językową. 2. Język bohaterów Wesela St. Wyspiańskiego i Chłopów Wł. Reymonta. Dokonaj analizy, uwzględniając gwarę ludową oraz język warstw wykształconych. 3. Dokonując analizy języka piosenek Twojego ulubionego zespołu, wyjaśnij zasadność doboru środków wyrazu. 4. Wybierz 15 nowych nazw sklepów, kawiarni, instytucji itp. Opisz ich formę językową (np. pochodzenie, formę słowotwórczą). Oceń ją pod względem poprawności i walorów stylistycznych. Na podstawie zebranego materiału określ, jakie tendencje są charakterystyczne dla tworzenia nazw. 5. Omów sposoby budowania funkcji perswazyjnej w różnych komunikatach (np. reklama, kazanie, liryka apelu). Wskaż charakterystyczne środki językowe i pozawerbalne, służące oddziaływaniu na odbiorcę. 6. Język prasy młodzieżowej. Analizując teksty wybranych czasopism młodzieżowych, przedstaw cechy pokoleniowej odmiany języka. 7. Język instrukcji. Dokonaj analizy wybranych fragmentów tekstów instruktażowych, uwzględniając ich poprawność językową i komunikatywność. 8. Zanalizuj odmiany komizmu słownego w tekstach piosenek lub w tekstach kabaretowych wybranych autorów (J. Przybory, A. Osieckiej lub innych). 9. Teksty piosenek zespołów młodzieżowych jako próba opisania rzeczywistości. Wskaż środki językowe, które służą temu opisowi. Omów ich funkcje. 7

8 10. Stylizacja biblijna w literaturze polskiej. Odwołując się do wybranych przykładów zanalizuj charakterystyczne środki językowe. 11. Język reklamy. Scharakteryzuj problem, ze szczególnym uwzględnieniem funkcji przekazów językowych i użytych środków perswazji. 12. Tak mówią bohaterowie literaccy. Omów język trzech wybranych postaci literackich, ze szczególnym uwzględnieniem cech, ujawniających ich przynależność środowiskową i charakter. 13. Błędy językowe we współczesnej polszczyźnie. Dokonaj analizy zagadnienia w oparciu o przykłady z prasy, radia, telewizji i reklamy. 14. Omów słownictwo specjalistyczne związane z rozwojem informatyki. Oceń funkcjonalność zapożyczeń. 15. Oceń poprawność języka prasy współczesnej. Dokonaj klasyfikacji błędów, pojawiających się w wybranych przez Ciebie czasopismach. 16. Manipulacja językowa w tekstach propagandowych lat pięćdziesiątych i współczesnych. Zanalizuj celowo wybrane przykłady. 17. Różne środowiska różne sposoby komunikowania się, np. gwara uczniów szkół średnich, kibiców sportowych, informatyków komputerowców, miłośników wędkowania itp. Omów, analizując wybrane przykłady. 18. Rola frazeologizmów w poezji współczesnej. Omów, analizując wybrane przykłady twórczości kilku poetów. 19. Na podstawie wybranego dzieła literackiego zanalizuj język przekładu dwóch tłumaczy. Przedstaw różnice i omów ich znaczenie. 20. Symboliczna wymowa imion i nazwisk w literaturze i jej funkcje. 21. Od Safony do Wojaczka - zanalizuj środki wyrazu, jakimi posługiwali się twórcy erotyków na przestrzeni epok. 22. Moda językowa. Przeanalizuj zjawisko na przykładach ze współczesnej polszczyzny. Wskaż charakterystyczne środki językowe i ich źródła. 23. Wymień i omów charakterystyczne środki wyrazu blogów internetowych. 24. Żargon zawodowy informatyków. Na wybranych przykładach omów wpływ nowych technologii na język ich użytkowników. 25. Językowe sposoby wyrażania uczuć w listach Twojego pokolenia i pokolenia romantyków (analiza listów współczesnych oraz listów z epoki romantyzmu). opracowały: mgr Jolanta Zielińska mgr Alicja Maksymiuk mgr Emilia Zborała mgr Katarzyna Płócienniczak 8