Co partie startujące w wyborach myślą o polskiej polityce wschodniej? Wyniki badao ankietowych

Transkrypt

1 Co partie startujące w wyborach myślą o polskiej polityce wschodniej? Wyniki badao ankietowych Polska polityka zagraniczna, w tym polityka wschodnia, nie jest najważniejszym tematem trwającej kampanii wyborczej. Nie należy się też spodziewad, aby te kwestie były zasadniczym kryterium podejmowania przez większośd obywateli ostatecznej decyzji przy urnie wyborczej. Jednak uznaliśmy, że opinia publiczna powinna otrzymad informację, w jaki sposób poszczególne ugrupowania polityczne zamierzają realizowad polską politykę zagraniczną wobec wschodnich sąsiadów Polski i Unii Europejskiej, a więc wobec krajów Partnerstwa Wschodniego i Rosji. Dlatego też do partii politycznych i komitetów wyborczych, które zarejestrowały listy w całym kraju zostały wysłane ankiety zawierające pytania o kluczowe kwestie polskiej polityki wschodniej. Do 30 września 2011 ankiety odesłało 5 komitetów wyborczych PO, PSL, PJN, Ruch Palikota i SLD. 1. Priorytety polskiej polityki wschodniej Jeśli chodzi o generalne priorytety polskiej polityki wschodniej, to między partiami nie ma w tym obszarze poważniejszych różnic, chod jest nieco inne rozłożenie akcentów. Platforma Obywatelska (PO) stawia na dalszy rozwój Partnerstwa Wschodniego (PW), pogłębienie unijnego dialogu z Rosją, kontynuację pogłębionego dialogu z Ukrainą (dwustronnego i na forum unijnym), wsparcie dla transformacji demokratycznej na Białorusi, pogłębienie dialogu polskorosyjskiego na płaszczyźnie europejskiej oraz dalszy rozwój współpracy transgranicznej z Obwodem Królewieckim (Kaliningradzkim). PO chce też utrzymad pozycję Polski jako głównego sprzymierzeoca Kijowa na forum unijnym. Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL) dążyd będzie do utrzymania zaufania, intensywnych kontaktów i dialogu tak z krajami PW, jak i z Rosją, chce też doprowadzid do finalizacji umów stowarzyszeniowych z maksymalnie dużą liczbą paostw PW, a także kształtowad zgodną presję UE na Białoruś i wspierad białoruską opozycję. Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD) opowiada się za rozszerzeniem przestrzeni stabilności i dobrobytu na Wschód, stworzeniem paostwom wschodnioeuropejskim systemu zachęt, który mobilizowałby je do podejmowania wyborów zgodnych z wartościami UE. Jako jedyna partia wśród tych, które odesłały ankietę, SLD wymienia też liberalizację reżimu wizowego oraz obronę praw 1

2 naszych rodaków za granicą do zachowania i kultywowania swojej tożsamości. Opowiada się też za stworzeniem Trójkąta Kaliningradzkiego na wzór Trójkąta Weimarskiego. Ruch Palikota (RP) na pierwszym miejscu stawia rozwój polskiego eksportu do Rosji i innych krajów b. ZSRR, a także wspieranie praworządności. Z kolei Polska Jest Najważniejsza (PJN) na pierwszym miejscu stawia przyznanie najbardziej rozwiniętym krajom na Wschodzie (Mołdawii, Ukrainie) perspektywy członkostwa, opowiada się też za dalszym rozwojem Partnerstwa Wschodniego, wspieraniem nowych mediów i społeczeostwa obywatelskiego w krajach PW, a także za włączeniem Rosji w racjonalny dyskurs o wspólnym sąsiedztwie i za zapewnieniem dywersyfikacji źródeł surowców energetycznych. 2. Polityka wobec poszczególnych sąsiadów Białoruś. Wszystkie partie polityczne chcą wspierad zmiany w tym kraju. PO opowiada się za kontynuacją polityki opartej na zasadzie warunkowości, zwiększeniem wsparcia na rzecz budowy społeczeostwa obywatelskiego oraz za wprowadzeniem małego ruchu granicznego. PSL chce dalej wspierad opozycję białoruską, kształtowad zgodną presję UE na władze Białorusi oraz zapewnid praktyczne kontakty z Polską mieszkaocom Białorusi. SLD chce wspierad liberalizację Białorusi, bronid praw polskiej mniejszości oraz rozwijad współpracę bilateralną. Ruch Palikota stawia za cel doprowadzenie do reform gospodarczych. Z kolei PJN dąży do wspierania gospodarki wolnorynkowej, nowych mediów, niezależnych ośrodków informacji i społeczeostwa obywatelskiego, chce też uwolnienia więźniów politycznych. Rosja. Polskie partie polityczne opowiadają się też za intensyfikacją współpracy i dialogu z Rosją. PO opowiada się za pogłębieniem unijnego dialogu z Rosją oraz kontynuacja polsko-rosyjskiego dialogu historycznego i kulturowego wykorzystując do tego Centra Dialogu i Porozumienia. Chce też dalszego rozwoju współpracy transgranicznej z Obwodem Królewieckim. PSL chce utrzymad intensywny dialog polityczny i społeczny oraz kontynuowad badania historyków nad tragicznymi wydarzenia z historii. SLD opowiada się za wypracowaniem nowej formuły koperacji Polska-Rosja i UE-Rosja, ożywieniem kontaktów dwustronnych oraz za stworzeniem Trójkąta Kaliningradzkiego. Ruch Palikota stawia wyłącznie na rozwój polskiego eksportu. Natomist PJN opowiada się za wspomaganiem procesu transformacji i demokratyzacji kraju, wspieraniem nowych mediów i społeczeostwa obywatelskiego. Ukraina. Polskie partie polityczne opowiadają się za wspieraniem integracji Ukrainy z UE, chod różnie rozkładają akcenty. PO dążyd będzie do zawarcie umowy stowarzyszeniowej Ukrainy z UE, jak też do liberalizacji wizowej, oraz do kontynuacji dwustronnego dialogu politycznego, ale też historycznego, kulturowego i społecznego. Podobne cele ma PSL (umowa stowarzyszeniowa oraz wzmacnianie instytucjonalnych form współpracy). Również SLD chce wspierad europejski wybór Ukrainy, rozwijad wszechstronną współpracę bilateralną oraz liberalizację reżimu wizowego. Ruch Palikota stawia na zapewnienie dobrych warunków do współpracy gospodarczej. PJN idzie najdalej, dążąc do przyznania Ukrainie perspektywy członkostwa, wspierania rządów prawa i transformacji kraju oraz ściślejszej integracji politycznej i gospodarczej z UE. 2

3 3. Europeizacja polskiej polityki wschodniej Najbardziej w skutecznośd polityki unijnej wobec Wschodu wierzy PSL, SLD i RP w opinii tych partii polska polityka wschodnia powinna byd realizowana w ścisłej współpracy z instytucjami UE. W opinii PO polska polityka wschodnia powinna byd realizowana zarówno w ścisłej współpracy z instytucjami UE, jak też we współpracy z wybranymi krajami UE. Z kolei PJN stawia przede wszystkim na współpracę z wybranymi krajami UE 4. Partnerzy Polski w UE w realizacji polskiej polityki wschodniej: Wszystkie partie stoją na stanowisku, że w realizacji polskiej polityki wschodniej powinniśmy współpracowad z Niemcami i (poza SLD), ze Szwecją. PO i PSL wskazują też na Rumunię, PSL i SLD też na Francję, SLD zaś na trzy paostwa bałtyckie, PJN z kolei na Czechy i Słowację. 5. Kontynuacja programu PW w obecnej postaci Za kontynuacją programu Partnerstwa Wschodniego opowiada się PO i RP. W opinii PO stanie sie ono parasolem dla całej unijnej polityki wobec wschodnich partnerów. Nie wymaga fundamentalnych zmian w odniesieniu do przyjętych ram realizacji, obszarów współpracy, lecz przyśpieszenia realizacji poszczególnych projektów. PSL, SLD i PJN widzą potrzebę zmian w programie. Zdaniem tych partii inicjatywa nie powinna byd realizowana w obecnej postaci. W opinii PSL należałoby powiązad realizację projektów w ramach PW z procesem stowarzyszenia poszczególnych krajów z UE oraz zwiększyd poziom finansowania i upraszczad procedury. SLD uważa, że do programu PW należałoby dodad liberalizację systemu wizowego i działania wzmacniające europejski wybór krajów partnerskich. PJN chce z kolei wpisania w PW perspektywy członkostwa oraz zapewnienia większych środków finansowych na realizację celów bilateralnych. 6. Czy kraje, które nie spełniają standardów demokratycznych powinny byd objęte programem PW: Większośd partii, poza RP, chce aby kraje które nie spełniają standardów demokratycznych (Azerbejdżan, Białoruś) pozostały objęte programem Partnerstwa Wschodniego. 7. Polityka wobec Rosji Partie są podzielone odnośnie traktowania Rosji przez Unię Europejską. PO, RP i PJN uważają, że Rosja powinna byd traktowana jak każde inne paostwo sąsiadujące z UE. W wyjątkowy sposób chcą traktowad Rosję PSL i SLD. Za to wszystkie partie są zdania, że w ciągu 4 lat Rosja powinna byd członkiem Światowej Organizacji Handlu (WTO). 8. Perspektywa członkostwa krajów PW w UE: Partie różnią się, jeśli chodzi o perspektywę członkostwa w UE dla krajów PW. PO nie dałaby takiej perspektywy Azerbejdżanowi w ogóle, Ukrainie, Gruzji i Mołdawii w ciągu 4 lat, zaś Armenii i Białorusi tak, ale w dłuższej perspektywie. W opinii PSL perspektywę członkostwa powinny uzyskad wszystkie kraje PW w ciągu 4 lat. Z kolei SLD dałby taką perspektywę wszystkim krajom partnerskim, ale w dalszej perspektywie w zależności od tempa dostosowania się do warunków członkostwa. Ruch Palikota nie widzi potrzeby dawania perspektywy członkostwa krajom Kaukazu Południowego, 3

4 pozostałe paostwa mogą taką perspektywę otrzymad w dłuższym okresie czasu (Białoruś, Mołdawia i Ukraina nawet 20 lat). W opinii PJN w ciągu 4 lat perspektywę członkostwa mogłyby otrzymad Gruzja, Mołdawia i Ukraina, w ciągu 10 lat Armenia i Białoruś, w ciągu 15 lat zaś Azerbejdżan. Wszystkie partie opowiadają się z członkostwem Ukrainy w UE, nawet gdyby wiązało się to z otwarciem dla Ukraioców polskiego rynku pracy, otwarciem europejskiego rynku dla ukraioskiego rolnictwa, czy też koniecznością podzielenia się z Ukrainą funduszami strukturalnymi (wyjątek PSL brak odpowiedzi). 9. Polityka wizowa Wszystkie partie opowiadają się za szybkim zniesieniem wiz dla paostw PW, tylko PSL uzależnia to od tempa zmian i działao dostosowawczych, a w przypadku Białorusi też zmian politycznych. Zdaniem PO, PSL, PJN i RP Rosjanie nie powinni otrzymad przed Ukraiocami prawa do podróżowania do UE bez wiz. Za taką możliwością opowiada się jedynie SLD. 10. Gruzja i Ukraina w NATO Jeśli chodzi o członkostwo Gruzji w NATO w ciągu 4 lat to wszystkie partie są przeciw z wyjątkiem Ruchu Palikota. PSL nie wypowiedziało się w tej kwestii. SLD, PJN i RP opowiedziało się za członkostwem Ukrainy w NATO nawet jeśli wywołałoby to opór ze strony Rosji. Zdaniem RP w interesie Polski jest spełnianie przez Ukrainę zachodnich standardów cywilnej kontroli nad armią. Przeciw opowiada się PO, wyraźnej opinii nie ma PSL, wskazując, że członkostwo w NATO zależy od samych Ukraioców. 11. Co zrobid dla skuteczności pomocy Partie mają różne pomysły w kwestii poprawy skuteczności polskiej pomocy dla krajów wschodnich. PO uważa, że trzeba dobrze analizowad cele oraz wypracowad mechanizmy wieloletniego finansowania konkretnych projektów. Zdaniem SLD trzeba w dalszym ciągu rozwijad współpracę transgraniczną z udziałem polskich jednostek samorządu terytorialnego oraz organizacji pozarządowych oraz wzmocnid zaplecze eksperckie polskiej polityki zagranicznej. PJN twierdzi, że trzeba sprawid, by pomoc była bardziej widoczna i przekładała sie na życie zwykłych obywateli. Z kolei RP stoi na stanowisku, że trzeba ustalid z góry jasne cele i monitorowad wykonanie. Wszystkie partie są za zwiększeniem polskiej pomocy w ciągu kolejnych 4 lat. PO uważa, że wystarczy o 25 %, PSL dwulub trzykrotnie, SLD, PJN i RP dwukrotnie. PO, PSL, RP uważają, że Rosja nie powinna otrzymywad pomoc od rządu RP pomocy rozwojowej. Za są SLD (pomoc dla organizacji pozarządowych, ale też regionów FR podejmujące współpracę transgraniczną z PL) i PJN (pomoc dla organizacji pozarządowych, niezależnych mediów). 12. Co zrobid w zakresie pomocy dla Białorusi: PO, PLS i PJN uważają, że należy zwiększą wsparcie dla niezależnych mediów. PO opowiada sie też za wsparciem opozycji politycznej, jako przyszłego partnera w negocjacjach z władzami oraz wprowadzeniem małego ruch graniczny. Wspierad opozycję chce także PJN. PSL chce zapewnid Białorusinom możliwośd podejmowania studiów i szkoleo w Polsce i w innych krajach UE. RP opowiada sie za rozwojem programu średnioterminowych stypendiów na polskich uczelniach dla Białorusinów. Zdaniem SLD w dalszym ciągu trzeba wspierad organizacje pozarządowe i ruchy. Należy także zdynamizowad kontakty polsko-białoruskie, min. poprzez liberalizację systemu wizowego, systemy stypendialne dla młodzieży białoruskiej i rozwój współpracy gospodarczej. W opinii PJN 4

5 należy zwiększyd system stypendialny dla białoruskiej młodzieży, rozwijad sied internetową w kraju, wystąpid ponownie z ofertą pomocy w transformacji i demokratyzacji Białorusi, zadbad o to, aby programy unijne miały przełożenie na zwykłych obywateli. Opinia udostępniona przez Prawo i Sprawiedliwośd na temat polskiej polityki wschodniej, przygotowana dla Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych Wobec antydemokratycznego reżimu na Białorusi stosowad należy sprawdzoną metodę kija i marchewki. Nagradzad współpracę i respektowanie praw obywatelskich, ganid i piętnowad represje. W opinii PIS członkostwo Ukrainy w UE stanowi dla Polski żywotny interes gospodarczy, ale również w dziedzinie bezpieczeostwa. Nie możemy zatem ustawad w wysiłkach promujących ten kraj w instytucjach euroatlantyckich. Zdaniem PiS dzisiejsza Rosja to nieprzewidywalny partner. Powinniśmy o tym przypominad naszym sojusznikom. Powinniśmy nakłaniad ich, aby w relacjach z Rosją, starali się przyjmowad postawę solidarną wobec naszych obaw i warunkową wobec Rosji. PiS ma jednak nadzieję, że kiedyś kraj ten może podążyd ścieżką demokratycznej transformacji podobną do przemian w Europie Środkowej. Powinniśmy dążyd do partnerskich relacji bilateralnych. Należy odejśd od koncepcji pragmatycznych stosunków, czyli poszukiwania złudnych profitów kosztem zawieszenia naszej aktywności zarówno wobec zaszłości historycznych, katastrofy smoleoskiej jak i osłabienia naszego wsparcia europejskich ambicji paostw post-sowieckich. opracował: Paweł Bagioski 5