Wyroby magnezjowo-węglowe z zastosowaniem surowców magnezjowych z alternatywnych źródeł właściwości i zastosowanie

Transkrypt

1 MATERIA Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 68, 4, (2016), Wyroby magnezjowo-węglowe z zastosowaniem surowców magnezjowych z alternatywnych źródeł właściwości i zastosowanie MAŁGORZATA SKALSKA 1*, MARIAN DARŁAK 1, EDYTA ŚNIEŻEK 2, DOMINIKA MADEJ 2, JACEK SZCZERBA 2* 1 Zakłady Magnezytowe ROPCZYCE S.A. 2 AGH Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki, Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych, al. A. Mickiewicza 30, Kraków * jszczerb@agh.edu.pl, Malgorzata.Skalska@ropczyce.com.pl Streszczenie Część magnezjowa w wyrobach niewypalanych, zawierających węgiel, stanowi główny element ich odporności na oddziaływania korozyjno-erozyjne procesów stalowniczych. Staranny dobór surowców decyduje o trwałości wyłożenia ogniotrwałego. W artykule przedstawiono właściwości wyrobów wyprodukowanych z zastosowaniem surowców z alternatywnych źródeł oraz wyniki przeprowadzonych testów z ich zastosowaniem w kadziach stalowniczych. Artykuł stanowi podsumowanie uzyskanych efektów podczas realizacji prac badawczo-rozwojowych prowadzonych w ramach realizacji POIG Działanie 1.4 Zastosowanie kruszyw otrzymanych z krajowych surowców alternatywnych w materiałach ogniotrwałych. Słowa kluczowe: woda zasolona, kruszywo magnezjowe, kalcynacja, topienie, mikrostruktura MAGNESIA-CARBON PRODUCTS MADE FROM RAW MATERIALS ORIGINATED FROM ALTERNATIVE RESOURCES PROPERTIES AND APPLICATION Magnesia in the unfired refractories containing carbon is the main factor which infl uences resistance to corrosion and erosion processes, occurring in the steelmaking process. The careful selection of raw materials determines durability of refractory linings. The article presents the properties of the magnesia-carbon refractories produced using raw materials from alternative sources and the results of tests of their use in a steel ladle. The article is a summary of the results obtained during the performance of research and development conducted in the framework of a POIG project: Action 1.4 The application of aggregates obtained from domestic alternative resources in refractory materials. Keywords: Saline water, Magnesia aggregate, Calcination, Fusion, Microstructure 1. Wstęp Wyroby magnezjowo-węglowe są przeznaczone głównie do pracy w urządzeniach nowoczesnego przemysłu stalowego jako ich wyłożenia ogniotrwałe. Wynika to z wysokiej temperatury topnienia i wysokiej odporności na korozyjne oddziaływanie stopionego metalu i żużla stalowniczego w wysokich temperaturach podstawowego ich składnika tlenkowego, czyli MgO. Rola węgla w materiałach magnezjowo-węglowych, oprócz aspektu jego niezwilżalności przez ciekłe żużle i metale, sprowadza się do kontroli i poprawy ich właściwości termicznych. Wynika to z jego wysokiej przewodności cieplnej, niskiej rozszerzalności, co wpływa na poprawę odporności na łuszczenie wyrobów magnezjowych w wysokich temperaturach. Ponadto węgiel wykazuje bardzo dobrą odporność na działanie ciekłego metalu oraz ciekłych żużli [1-7]. Strefy żużla kadzi stalowniczych, ze względu na realizowane w nich skomplikowane procesy pozapiecowej obróbki stali i ich oddziaływanie niszczące na wyłożenie ogniotrwałe, stanowią doskonałe miejsce oceny jakościowej zabudowywanych wyrobów magnezjowo-węglowych. Uwzględniając ten fakt, wyprodukowano wyroby magnezjowo-węglowe w gatunku CarmagMWL734 testy przemysłowe z zastosowaniem w ich części magnezjowej kruszyw topionych, które otrzymano w procesie topienia magnezji kaustycznej, pozyskanej w eksperymentalnej linii z zasolonych wód. Przeprowadzono badania wyrobów, obejmujące ich podstawow e właściwości fi zykochemiczne oraz dodatkowo wykonano obserwacje mikrostruktury i analizę chemiczną w mikroobszarach. Celem pracy było porównanie trwałości eksploatacyjnej otrzymanych w ramach pracy wyrobów magnezjowo-węglowych w odniesieniu do powszechnie stosowanych wyrobów tego typu. Realizacja celu pracy obejmowała, obok otrzymania wyrobów, zabudowywanie ich w strefie żużla kadzi obok standardowo stosowanych w celu porównania sposobu zużycia. Po zakończeniu kampanii kadzi pobrano wyroby i wykonano analizę post-mortem. ISSN

2 M. SKALSKA, M. DARŁAK, E. ŚNIEŻEK, D. MADEJ, J. SZCZERBA 2. Część eksperymentalna Opracowano technologię dla gatunku próbnego CarmagMWL734 testy przemysłowe z zastosowaniem w części magnezjowej otrzymanego kruszywa topionego w procesie topienia magnezji kaustycznej, pozyskanej w eksperymentalnej linii z zasolonych wód, zastępując nim typowo stosowane kruszywo topione chińskie. Wyroby w gatunku, CarmagMWL734 testy przemysłowe formowano w dwóch formatach 20/ i 20/ Formowanie wyrobów próbnych przebiegało bez zastrzeżeń. Wyroby po zaformowaniu ustawiono na wozie do suszenia (Rys.1). Po zakończeniu procesu suszenia pobrano wyroby obu wyprodukowanych formatów i oznaczono ich właściwości fizyczne, mechaniczne, skontrolowano skład chemiczny i fazowy oraz przeprowadzono obserwację mikrostruktury. Porowatość otwartą i gęstość pozorną wyznaczono metodą ważenia hydrostatycznego zgodnie z normą PN-EN 993-1:1998, a wytrzymałość na ściskanie zgodnie z normą PN-EN 993-5:2001. Oznaczenie składu chemicznego wykonano za pomocą spektroskopii fl uorescencji rentgenowskiej przy wykorzystaniu spektrometru WDXRF Axios max fi rmy PANalytical z lampą Rh o mocy 4 kw. Skład fazowy oznaczono metodą dyfrakcji promieni rentgenwskich przy wykorzystaniu dyfraktometru rentgenowskiego X Pert Pro fi rmy PANalytical (promieniowanie monochromatyczne CuKα; zakres kątowy 2θ 5-90 ; krok 0,008 ). Identyfi kację składników fazowych przeprowadzono, wykorzystując oprogramowanie X Pert HighScore Plus. Obserwacje mikrostruktury i analizę składu chemicznego w mikroobszarach wykonano za pomocą skaningowego mikroskopu elektronowego Nova NanoSEM 200 (FEI Company) z analizatorem EDS fi rmy EDAX. Badane wyroby MgO-C poddano testowi eksploatacyjnemu i badaniom post-mortem. Do przeprowadzenia testu post-mortem wybrano strefę żużla kadzi stalowniczej CELSA ZWK w miejscu jej najwyższego zużycia od strony argonowania. Wyroby próbne CarmagMWL734 testy przemysłowe zabudowano obok wyrobów standardowo stosowanych, zawierających importowane kruszywo topione w części magnezjowej. Celem było sprawdzenie właściwości eksploatacyjnych w strefi e najwyższego zużycia strefy żużla kadzi wyrobów z zastosowaniem kruszywa topionego, otrzymanego w procesie topienia kalcynowanej magnezji, pozyskanej w eksperymentalnej instalacji z zasolonych wód. Wyprodukowane wyroby MgO-C w gatunku Carmag MWL734 testy przemysłowe zabudowano w kadzi nr 8 huty CELSA ZWK. Kadź została zatrzymana po 16 wytopach wskutek uszkodzenia jej metalowych, górnych części podczas oczyszczania ze skrzepów. Z zabudowy pobrano próbki materiałów CarmagMWL734 testy przemysłowe i poddano badaniom post-mortem, które polegały na charakterystyce wyrobów pod kątem ich składu chemicznego i fazowego, porowatości otwartej i gęstości pozornej oraz mikrostruktury. 3. Wyniki i dyskusja 3.1. Charakterystyka wyrobu MgO-C Carmag MWL734 testy przemysłowe Na Rys. 2 przedstawiono fotografię tekstury, a na Rys. 3 i 4 mikrostrukturę wyrobów Carmag MWL734 testy przemysłowe. Przeprowadzone obserwacje mikrostruktury wyrobów wykazały jednorodność pod względem budowy w przypadku obu wyprodukowanych formatów wyrobów w ramach partii próbnej. W osnowie widoczny jest równomiernie rozprowadzony grafit płatkowy. Szkielet główny wyrobów tworzą ziarna topionego kruszywa o zróżnicowanej wielkości kryształów peryklazu. W Tabeli 1 zestawiono wybrane właściwości badanych wyrobów. Charakteryzowały się one zbliżonym składem chemicznym. Zawartość MgO przekraczała 95% mas., a węgla 11% mas. Głównymi występującymi domieszkami były tlenki CaO, SiO 2 i Al 2 O 3. Porowatość otwarta wynosiła 5,6% dla wyrobu w formacie 20/10-100, a dla formatu 20/ była ona o 1,6% niższa. Po koksowaniu jej wartość wzrosła odpowiednio do 10,3% i 9,7%. Wytrzymałość na ściskanie przed i po koksowaniu była o 3,2 MPa i 2,0 MPa wyższa w przypadku wyrobu o niższej porowatości format 20/ i wynosiła odpowiednio 49,1 MPa i 28,1 MPa. Rys.1. Fotografi a wyrobów CarmagMWL734 testy przemysłowe ustawione na wozie do suszenia. Fig. 1. A photograph of the CarmagMWL734 testy przemysłowe products placed on a coffer for drying. Rys. 2. Fotografi a tekstury wyrobów, CarmagMWL734 testy przemysłowe. Fig. 2. A photograph of texture of the CarmagMWL734 testy przemysłowe products. 356 MATERIA Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 68, 4, (2016)

3 WYROBY MAGNEZJOWO-WĘGLOWE Z ZASTOSOWANIEM SUROWCÓW MAGNEZJOWYCH Z ALTERNATYWNYCH ŹRÓDEŁ Tabela 1. Zestawienie wyników badań wyrobów CarmagMWL734 testy przemysłowe w formatach 20/ i 20/ Table 1. A sheet of test results for the CarmagMWL734 testy przemysłowe products in the 20/ and 20/ formats. Właściwość Format 20/ / / Gęstość z wymiarów po zaformowaniu [g/cm 3 ] 3,00-3,05 Gęstość z wymiarów wyciętych próbek walców Ø = H = 50 mm [g/cm 3 ] 2,99-3,03 3,01-3,02 Porowatość otwarta przed koksowaniem [%] 5,6 4,0 Gęstość pozorna przed koksowaniem [g/cm 3 ] 3,01 3,02 Wytrzymałość na ściskanie przed koksowaniem [MPa] 45,9 49,1 Porowatość otwarta po koksowaniu w 980 C/2h [%] 10,3 9,7 Gęstość pozorna po koksowaniu w 980 C/2h [g/cm 3 ] 2,96 2,96 Wytrzymałość na ściskanie po koksowaniu w 980 C/2h [MPa] 26,1 28,1 Strata prażenia [% mas.] 11,94 11,75 Skład chemiczny [% mas.] C 11,00 11,25 MgO 94,51 94,73 Al 2 O 3 0,65 0,54 SiO 2 0,74 0,71 CaO 3,29 3,24 Mn 3 O 4 0,09 0,09 Cr 2 O 3 0,10 0,11 P 2 O 5 0,02 0,02 Fe 2 O 3 0,57 0,54 Rys. 3. Mikrostruktura wyrobu Carmag MWL734 testy przemysłowe w formacie 20/10-100; M MgO, G grafi t płatkowy. Fig. 3. Microstructure of a Carmag MWL734 testy przemysłowe product in the 20/ format; M MgO, G flake graphite. W Tabeli 2 przedstawiono zidentyfi kowane składniki fazowe wyrobów CarmagMWL734 testy przemysłowe. Poza MgO i C stwierdzono obecność Ca 2 SiO 4 oraz CaO, co dobrze koreluje z wynikami składu chemicznego (Tabela 1). Szczegółowe obserwacje mikrostruktury przeprowadzono przy wykorzystaniu skaningowego mikroskopu elektronowego i uzupełnione je analizą chemiczną w mikroobszarach. Wyniki badań mikrostruktury wyrobów CarmagMWL734 testy przemysłowe (SEM/EDS) przedstawiono na Rys. 5. Przestrzeń pomiędzy ziarnami topionego MgO (szare obszary) stanowił grafit płatkowy (czarne obszary). Na podstawie analizy EDS stwierdzono, że w ziarnach MgO występował krzemian wapnia typu Ca 2 SiO 4. Rys. 4. Mikrostruktura wyrobu Carmag MWL734 testy przemysłowe w formacie 20/30-120; M MgO, G grafi t płatkowy. Fig. 4. Microstructure of a Carmag MWL734 testy przemysłowe product in the 20/ format; M MgO, G fl ake graphite Test eksploatacyjny i badania postmortem Na Rys. 6 przedstawiono wyłożenie ogniotrwałe strefy żużla kadzi z wyrobami CarmagMWL734 testy przemysłowe zabudowanymi w warstwach 21, 22, 23 i 24, natomiast na Rys. 7 przedstawiono fotografi ę strefy z wyrobami Carmag MWL734 testy przemysłowe po pracy. Testowane wyroby pracowały bez zastrzeżeń i uzyskały porównywalny stopień zużycia w stosunku do wyrobów standardowo stosowanych, produkowanych na bazie kruszywa topionego magnezjowego chińskiego. Pobrano, do badań wyroby po wykonaniu 16 wytopów i wykonano analizę post- -mortem. MATERIA Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 68, 4, (2016) 357

4 M. SKALSKA, M. DARŁAK, E. ŚNIEŻEK, D. MADEJ, J. SZCZERBA Tabela 2. Fazy zidentyfi kowane rentgenografi cznie w tworzywie magnezjowo-węglowym CarmagMWL734 testy przemysłowe. Table 2. Phases indentifi ed by XRD in the CarmagMWL734 testy przemysłowe products. CarmagMWL 734 testy przemysłowe przed pracą Skład fazowy MgO C Ca 2 SiO 4 CaO a) b) Rys. 5. (a) Mikrostruktura w obrazie SEM CarmagMWL734 testy przemysłowe ; szare pola ziarna topionego MgO, czarne pola grafi t płatkowy, 1 faza krzemianowa typu C 2 S; (b) analiza EDS w punkcie 1 Ca 2 SiO 4 ; M MgO, G grafi t płatkowy. Fig. 5. (a) SEM image of CarmagMWL734 testy przemysłowe microstructure; dark areas fused MgO grains, black areas flake graphite, 1 silicate phase of the C 2 S type; (b) EDS analysis in point 1 Ca 2 SiO 4 ; M MgO, G fl ake graphite. Rys. 6. Fotografi a zabudowanych wyrobów CarmagMWL734 testy przemysłowe Fig. 6. A photograph of built-in CarmagMWL734 testy przemysłowe products. Rys. 7. Fotografi a strefy żużla z testowanymi wyrobami,,carmagmwl734 testy przemysłowe po 16 wytopach. Fig. 7. A photograph of slug zone with the tested CarmagMWL734 testy przemysłowe products after 16 melting processes. Na Rys. 8 przedstawiono próbki wyrobów po pracy ze wskazaniem pozostałej grubości. Na Rys. 9 przedstawiono fotografi ę próbek po przecięciu ze wskazaniem miejsca badań 1, 2, 3 i 4. Wyroby po pracy posiadały zwartą teksturę, a narost żużlowy ściśle przylegał do ich części roboczej. W Tabeli 3 przedstawiono wyniki składu chemicznego w przekroju wyrobu po pracy oraz dla porównania jego skład chemiczny przed pracą. Część wyrobu znajdująca się w bezpośrednim kontakcie z żużlem wzbogacona została głównie w tlenki CaO (0,22% mas.), Al 2 O 3 (0,21% mas.) i SiO 2 (0,10% mas.). W części tej nastąpił spadek zawartości MgO o około 0,5% mas. w odniesieniu do wyrobów wyjściowych. W pozostałych częściach wyrobu, oznaczona ilość wymienionych tlenków (CaO, Al 2 O 3 i SiO 2 ) była na poziomie porównywalnym do ich ilości w wyrobie przed pracą oraz wzrosła ilość MgO (0,05-0,08% mas.). 358 MATERIA Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 68, 4, (2016)

5 WYROBY MAGNEZJOWO-WĘGLOWE Z ZASTOSOWANIEM SUROWCÓW MAGNEZJOWYCH Z ALTERNATYWNYCH ŹRÓDEŁ Na Rys. 10 przedstawiono na wykresie rozkład porowatości otwartej i gęstości pozornej w przekroju wyrobu po pracy. W każdej badanej części wyrobu gęstość pozorna materiału obniżała się i najniższą wartość (2,86 g/cm 3 ) osiągnęła w strefi e 4 część wyrobu najbardziej oddalona od strefy roboczej. Stwierdzono, że wraz ze spadkiem gęstości pozornej rosła porowatość otwarta osiągając najwyższą wartość 12,9%. Tabela 3. Skład chemiczny wyrobu Carmag MWL734 testy przemysłowe po pracy w przekroju od strony roboczej (1) do niepracującej bezpośrednio (4) w porównaniu do ich składu chemicznego wyrobów przed pracą. Table 3. Chemical composition of the Carmag MWL734 testy przemysłowe product in cross sections from a working side (1) to nonworking one (4) after melting processes, when compared to an original product. Skład chemiczny Miejsce badania wyrobu po pracy [% mas.] Wyrób przed pracą C 11,22 10,88 11,93 10,95 11,25 Na 2 O 0,01 0, MgO 94,23 94,82 94,78 94,81 94,73 Al 2 O 3 0,75 0,54 0,54 0,54 0,54 SiO 2 0,81 0,69 0,72 0,70 0,71 P 2 O 5 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 K 2 O 0, CaO 3,46 3,22 3,26 3,24 3,24 TiO 2 0,03 0,03 0,03 0,02 - Cr 2 O 3 0,10 0,10 0,10 0,10 0,11 Mn 3 O 4 0,09 0,09 0,07 0,08 0,09 Fe 2 O 3 0,50 0,50 0,47 0,49 0,54 Rys. 8. Fotografi a próbek wyrobów Carmag MWL734 testy przemysłowe ze wskazaniem ich grubości po 16 wytopach. Fig. 8. A photograph of the tested CarmagMWL734 testy przemysłowe products with an indication of thickness after 16 melting processes. Rys. 9. Fotografi a tekstury w przekroju wyrobów po pracy i tekstury w przekroju ze wskazaniem miejsc pobrania próbek do badań. Fig. 9. A photograph of texture in cross section of products after melting processes; places of collection of test samples indicated. Rys. 10. Rozkład porowatości otwartej i gęstości pozornej w przekroju wyrobu po pracy. Fig. 10. Open porosity distribution and apparent porosity in a cross section of product after melting processes. MATERIA Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 68, 4, (2016) 359

6 M. SKALSKA, M. DARŁAK, E. ŚNIEŻEK, D. MADEJ, J. SZCZERBA Rys. 11. Fotografia mikrostruktury testowanego wyrobu po pracy od strony roboczej z żużlem. Fig. 11. A photograph of microstructure of the tested product in working side with slug after melting processes. Rys. 12. Fotografia typowej mikrostruktury wyrobu po 16 wytopach od strony niepracującej bezpośrednio; M MgO, G grafit płatkowy. Fig. 12. A photograph of microstructure of the tested product in nonworking side after 16 melting processes; M MgO, G flake graphite. a) b) c) d) Rys. 13. Obrazy SEM mikrostruktury warstw 1, 2, 3, 4 wyrobów MgO-C CarmagMWL734 testy przemysłowe po pracy: a) warstwa 1 od strony roboczej; 1 faza glinianowa typu C12A7 w otoczeniu MgO, 2 faza glinianowa typu C12A7 (C CaO, A Al2O3), 3 MgO, b) warstwa 2, c) warstwa 3, d) warstwa 4; w warstwach 2-4 (poza strefą reakcyjną) szare pola to ziarna topionego MgO z wtrąceniami lub przerostami fazy krzemianowej typu C2S (jasne pola, C CaO, S SiO2); czarne pola na wszystkich obrazach to grafit płatkowy. Fig. 13. SEM images of microstructure of the layer 1, 2, 3 and 4 in MgO-C CarmagMWL734 testy przemysłowe product after melting processes: a) layer 1 from the working side; 1 aluminate phase of the C12A7 type surrounded by MgO, 2 aluminate phase of the C12A7 (C CaO, A Al2O3), 3 MgO, b) layer 2, c) layer 3, d) layer 4; dark areas in the layers 3-4 (beside the reaction zone) refer to fused MgO with inclusions or interlayers of silicate phase of the C2S type (light areas, C CaO, S SiO2); black areas in each image refer to flake graphite. 360 MATERIA Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 68, 4, (2016)

7 WYROBY MAGNEZJOWO-WĘGLOWE Z ZASTOSOWANIEM SUROWCÓW MAGNEZJOWYCH Z ALTERNATYWNYCH ŹRÓDEŁ Na Rys.11 i 12 przedstawiono fotografi e mikrostruktury wytrobu po pracy. Wykonane obserwacje mikroskopowe potwierdziły typowy sposób zużywania się wyrobów CarmagMWL734 testy przemysłowe charakterystyczny dla wyrobów typu MgO-C. Zmiany dotyczą wyłącznie cienkiej warstwy kontaktowej wyrobu z żużlem. Mikrostruktura pozostałej części wyrobu jest porównywalna jak dla wyrobu przed pracą. Wyraźnie jest widoczny grafit płatkowy równomiernie rozłożony w osnowie wyrobu oraz ziarna topionego MgO tworzącego szkielet podstawowy wyrobu. W badanym przekroju wyrobów wykonano obserwacje mikroskopowe (SEM) mikrostruktury warstw 1, 2, 3, i 4, pokazanych na Rys. 9, oraz oszacowano ich skład fazowy, korzystając z wyników analizy EDS w mikroobszarach. Wyniki tych badań przedstawiono na Rys. 13. Cechą charakterystyczną mikrostruktury materiału MgO-C było występowanie zwartych, topionych ziaren tlenku magnezu. Z uwagi na to, że surowiec bogaty był w wapno w składzie chemicznym ziaren topionego MgO, określanym przy użyciu metody EDS, stwierdzono występowanie submikronowych wtrąceń tlenku wapnia. Nie spowodowało to obniżenia właściwości użytkowych badanych wyrobów. W warunkach pracy wyrobów nastąpiło utlenienie metalicznego glinu. Na podstawie analizy post-mortem stwierdzono kolejno, że w strefi e wyrobu, który był w bezpośrednim kontakcie z żużlem miało miejsce wzbogacenie go w Al 2 O 3 pochodzącego z żużla. W kolejnym etapie CaO reagował z Al 2 O 3 z utworzeniem faz z układu CaO-Al 2 O 3. Rentgenografi cznie identyfi kowano głównie fazę mayenitu, Ca 12 Al 14 O 33. Obecność mayenitu świadczyć może o dyfuzji do wyrobu glinu z odtleniania stali. Podziękowanie Praca fi nansowana w ramach grantu POIG UDA-PO- IG / Literatura [1] Schacht,Ch. A.: Refractories Handbook, Marcel Dekker, Inc. New York (2004). [2] Routschka, G. (Ed.): Pocket Manual of Refractory Materials: Basic-Structures-Properties, 2 nd edition, Vulkan-Verlag, Essen (2004). [3] Musante, L., Martorello, L. F., Galliano, P. G., Cavalieri, A. L., Tomba Martinez, A. G.: Mechanical behavior of MgO-C refractory bricks evaluated by stress-strain curves, Ceram. Int., 38, (2012), [4] Baudson, H., Debucquoy, F., Huger, M., Gault, C., Rigaud, M.: Ultrasonic measurement of Young s modulus MgO/C refractories at high temperature, J. Eur. Ceram. Soc., 19, (1999), [5] Boquan, Z., Wenjie, Z., Yashuang, Y.: Current situation and development of low-carbon magnesia-carbon materials research, Refractories, 40, 1, (2006), [6] Uchida, S., Ichikawa, K., Niihara, K.: High-temperature properties of unburned MgO-C bricks containing Al and Si powders, J. Am. Ceram. Soc., 81, 11, (1998), [7] Zhang, S., Marriot, N. J., Lee, W. E.: Thermochemistry and microstructures of MgO-C refractories containing various antioxidants, J. Eur. Ceram. Soc., 21, (2001), Otrzymano 5 października 2016, wersja poprawiona 9 listopada 2016, zaakceptowano 11 listopada Podsumowanie W pracy przedstawiono wyniki badań wyrobów magnezjowo-węglowych, do otrzymania których wykorzystano kruszywo topione uzyskane z wodorotlenku magnezu, pozyskanego z alternatywnego źródła jakim były zasolone wody. Wyroby magnezjowo-węglowe wyprodukowane z zastosowaniem takiego kruszywa uzyskały akceptowany poziom jakości. Wyroby te zabudowane w strefi e najwyższego zużycia strefy żużla kadzi wykazały porównywalne zużycie do wyrobów standardowo stosowanych. Analiza post-mortem badanych wyrobów po zakończonej kampanii kadzi potwierdziła, że sposób ich zużycia był typowy jak w przypadku wyłożenia ogniotrwałego typu magnezjowo-węglowego. Magnezjowe kruszywo topione, otrzymane poprzez topienie magnezji kalcynowanej pozyskanej w eksperymentalnej instalacji z zasolonych wód, może stanowić alternatywę dla tradycyjnie produkowanych kruszyw topionych stosowanych w produkcji wyrobów magnezjowo-węglowych. MATERIA Y CERAMICZNE /CERAMIC MATERIALS/, 68, 4, (2016) 361