SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Transkrypt

1 Załącznik nr 4a ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH nr 1 im. Stefana Batorego W GDAŃSKU GIMNAZJUM NR 35 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI TERMIN REALIZACJI: rok szkolny 2016/2017 OPRACOWANIE: mgr Agnieszka Jaśkiewicz 1

2 Szkolny Program Profilaktyki opracowano na podstawie: 1) analizy realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki na rok 2015/2016; 2) analizy wniosków z raportu końcowego z ewaluacji wewnętrznej w zakresie wymagania: 1.4 respektowanie norm społecznych (ewaluacja 2011/2012) oraz 2.5 kształtuje się postawy uczniów (ewaluacja 2012/2013) oraz ponownie respektowanie norm społecznych (ewaluacja 2013/2014); przyczyny powstawania agresji i przemocy w szkole (ewaluacja 2014/2015). 3) uwag i wniosków zgłaszanych przez nauczycieli, rodziców i uczniów w trakcie roku szkolnego. 4) zadań priorytetowych określonych przez MEN i Pomorskiego Kuratora Oświaty. Wprowadzenie: Od 2002 roku każda szkoła ma obowiązek stworzyć i realizować własny program profilaktyki. Niniejszy program jest skierowany do całego środowiska naszej szkoły, czyli do uczniów, rodziców i nauczycieli. Jego realizatorami są: Dyrektor oraz wszyscy nauczyciele. Skuteczność tego programu w głównej mierze zależy od naszego zaangażowania, spójności i poczucia celowości podejmowanych działań. Działania te wyznaczają strukturę programu, która zgodnie ze współczesnym modelem profilaktyki obejmuje cztery strategie: informacyjną, edukacyjną, alternatywną oraz interwencyjną. 2

3 Podstawa prawna: 1) Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. 2) Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111 poz.35). 3) Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 75, poz.468). 4) Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 10, poz. 55). 5) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 i ost. zm. z 25 czerwca 2002 r. Dz. U. Nr 84, poz. 763). 6) Rozporządzenie MEN z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. z 1999 r. Nr 67, poz. 67, poz. 756 i Dz. U. z 2002 r. Nr 121, poz. 1037, Dz. U. z 2009 r. Nr 131, poz. 1079, Dz. U ). 7) Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U z dn.7 maja 2013 r.) 8) Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach o oddziałach oraz ośrodkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1489) 9) Rozporządzenie MEN z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. poz. 1249). 3

4 Charakterystyka grupy odbiorców: Zespół Szkół Specjalnych nr 1 w Gdańsku obejmuje swoją opieką młodzież uczącą się w gimnazjum i zasadniczej szkole zawodowej. Niniejszy program adresowany jest do gimnazjalistów. Są to uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim i umiarkowanym oraz z deficytami w obrębie funkcji percepcyjno motorycznych. W większości przypadków dysfunkcje intelektualne uczniów spowodowane są brakiem właściwej stymulacji środowiskowej. Nasi wychowankowie pochodzą z bardzo różnych środowisk społecznych (z różnych dzielnic Gdańska i jego okolic). Przeważają jednak rodziny o dość niskim statusie społecznym rodzice, którzy nie ukończyli żadnej szkoły lub z podstawowym lub zawodowym wykształceniem. Często są to rodziny rozbite, gdzie dzieci wychowuje jedno z rodziców. Większość rodzin boryka się z dużymi problemami materialnymi i korzysta z różnorodnych form opieki społecznej. Część rodzin ze względu na małą wydolność wychowawczą jest objętych opieką kuratora sądowego. Przekazywane przez rodziców wzorce zachowania i normy etyczno - moralne często odbiegają od powszechnie akceptowanych. W domach rodzinnych jako skuteczne metody wychowawcze stosowane są kary cielesne. Zdarza się, że uczniowie w swoich środowiskach spotykają się z pijaństwem, przemocą i agresją ze strony najbliższych im osób. Każdy z naszych uczniów codziennie ma kontakt z rówieśnikami i dorosłymi spoza naszej szkoły. Codziennie więc są narażeni na różnorodne wpływy i oddziaływania zarówno środowiska rodzinnego, szkolnego, jak i ludzi całkowicie obcych. Wielu z nich należy do grupy podwyższonego ryzyka, tzn. podejmuje lub podejmowało następujące zachowania ryzykowne: palenie tytoniu, używanie alkoholu (upijanie się), eksperymentowanie ze środkami psychoaktywnymi (marihuana, środki wziewne), zachowania agresywne, przedwczesna inicjacja seksualna. 4

5 Diagnoza problemowa: I. Diagnozę przeprowadzono na podstawie: wyników badania ankietowego wśród uczniów i nauczycieli w ramach ewaluacji wewnętrznej w zakresie wymagania: 1.4 respektowanie norm społecznych (ewaluacja 2011/2012) oraz 2.5 kształtuje się postawy uczniów (ewaluacja 2012/2013) oraz ponownie respektowanie norm społecznych (ewaluacja 2013/2014); przyczyny powstawania agresji i przemocy w szkole (ewaluacja 2014/2015); obserwacji zachowań uczniów w szkole oraz informacji zwrotnych od nauczycieli, psychologa i pedagoga szkolnego oraz samych uczniów; analizy dotychczasowej dokumentacji psychologiczno pedagogicznej uczniów (opinie, wywiady środowiskowe, notatki służbowe, dzienniki lekcyjne, dzienniki psychologa i pedagoga, wnioski ze sprawozdań z pracy wychowawczej). II. Wnioski z przeprowadzonej diagnozy środowiska szkolnego, określające główne obszary profilaktyki w szkole: 1) Głównym problemem w opinii uczniów i nauczycieli są zachowania agresywne. Świadomość dotycząca zjawiska przemocy i agresji jest wśród uczniów gimnazjum stosunkowo niska. Z badania ankietowego wynika, że uczniowie przyznają się do następujących zachowań agresywnych: przeklinanie, przezywanie innych uczniów, popychanie. W opinii nauczycieli do zachowań problemowych w tym obszarze należą: przeklinanie, przezywanie innych uczniów, zaczepianie 2) Spośród środków uzależniających największym problemem uczniów gimnazjum jest palenie papierosów. Zdarzają się przypadki uczniów eksperymentujących z alkoholem i in. substancjami psychoaktywnymi. 3) Kolejnym obszarem problemowym jest brak motywacji do nauki, wyrażający się w następujących zachowaniach: niechęć do podejmowania wysiłku umysłowego 5

6 spóźnienia, opuszczanie pojedynczych zajęć lekcyjnych i wagary przeszkadzanie w prowadzeniu zajęć (w tym używanie telefonów komórkowych, mp3 itp. podczas lekcji) III. Z badania przeprowadzonego wśród nauczycieli wynika, iż Szkolny Program Profilaktyki powinien obejmować następującą tematykę: 1) przeciwdziałanie agresji i przemocy fizycznej oraz konsekwencje prawne wynikające z łamania prawa w tym aspekcie 2) przeciwdziałanie uzależnieniom oraz przedstawienie konsekwencji zdrowotnych wynikających z używania substancji uzależniających 3) akceptacja siebie nawzajem, tolerancja 4) szerzenie kultury osobistej oraz kultury słowa 5) problematyka dotycząca wiedzy o życiu i rozwoju psychoseksualnym człowieka oraz zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa 6) uświadamianie o nieuchronności konsekwencji za własne zachowania łamiące prawa innych osób 7) problematyka przemocy domowej 8) prawidłowy stosunek uczniów do nauczycieli oraz osób starszych 9) krytycyzm wobec siebie i oceny swojego zachowania 6

7 Główne założenia i cele programu: Program obejmuje działania z obszaru profilaktyki pierwszorzędowej, czyli skierowanej do całej zbiorowości uczniowskiej i ich rodziców, ale przede wszystkim działania z obszaru profilaktyki drugorzędowej mające charakter reaktywny i terapeutyczny. Wynika to ze specyfiki pracy w naszej szkole, gdzie wszyscy uczniowie należą do grupy osób zdiagnozowanych z uwagi na występujące u nich różne trudności w funkcjonowaniu codziennym. Program ma charakter zintegrowanych działań informacyjnych, edukacyjnych, alternatywnych oraz interwencyjnych aktywizujących całe środowisko szkolne, czyli uczniów, ich rodziców, nauczycieli i społeczność lokalną. Działania te mają na celu: 1) Promowanie zdrowego stylu życia, dbałości o dobre samopoczucie fizyczne i psychiczne oraz zadowolenie z życia bez sięgania po środki uzależniające. 2) Kształtowanie odpowiedzialności za swoje zdrowie i bezpieczeństwo oraz umiejętności ochrony swojego organizmu przed zagrożeniem 3) Rozwój zainteresowań jako sposób podniesienia własnej samooceny, osiągania dobrego samopoczucia i zadowolenia z życia bez sięgania po środki uzależniające. 4) Zmiana niekorzystnych norm obserwowanych w środowisku szkolnym i wprowadzenie innych, tj. : a) norma nieagresji w relacjach uczeń uczeń oraz uczeń nauczyciel, b) postawa szacunku i akceptacji siebie nawzajem oraz tolerancji inności, c) norma kultury osobistej i kultury słowa. 5) Dostarczenie adekwatnych informacji o skutkach palenia tytoniu, picia alkoholu, odurzania się narkotykami, zachowań agresywnych i wczesnej aktywności seksualnej tak, by obalić błędne przekonania i stereotypy w tym zakresie i umożliwić dokonywanie racjonalnych wyborów. 7

8 6) Kształtowanie umiejętności psychologicznych i prospołecznych chroniących przed podejmowaniem zachowań ryzykownych. 7) Stymulacja rozwoju społeczno moralnego w zakresie krytycyzmu wobec siebie, umiejętności oceny zachowania swojego i innych osób, przewidywania konsekwencji własnych zachowań dla siebie samych, a także innych osób. 8) Zapobieganie pogłębianiu się problemów już zaobserwowanych i zdiagnozowanych w środowisku szkolnym. 9) Stwarzanie realnych możliwości wycofywania się uczniów z zachowań ryzykownych. 10) Spowodowanie powrotu uczniów do utraconych w wyniku podejmowania zachowań ryzykownych pozycji i ról społecznych w szkole i w domu. Zakładane rezultaty programu: Uczniowie nabędą wiedzę o tym, że: można uzależnić się od wielu rzeczy; alkohol i narkotyki są silnymi truciznami; zażywanie środków psychoaktywnych pociąga za sobą skutki zdrowotne, społeczne i psychiczne; istnieją sposoby zaprzestania palenia tytoniu; wszystkie problemy można rozwiązywać bez używania przemocy i agresji; można skutecznie oprzeć się presji rówieśników w sytuacjach podejmowania zachowań ryzykownych okres dorastania jest specyficznym okresem w rozwoju człowieka Uczniowie nabędą umiejętności: spostrzegania siebie jako wartościowego człowieka; dbania o własne zdrowie fizyczne i psychiczne; konstruktywnego radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych w tym rezygnacji z zachowań agresywnych; nawiązywania i utrzymywania prawidłowych i satysfakcjonujących kontaktów z rówieśnikami i dorosłymi; 8

9 zachowań asertywnych zwłaszcza w sytuacjach odmawiania; rozpoznawania i wyrażania uczuć - w tym kontrolowania swojej złości i wyrażania jej w sposób bezpieczny dla siebie i otoczenia; odreagowywania napięć emocjonalnych; podejmowania właściwych wyborów. Rodzice naszych uczniów: otrzymają realne wsparcie w pełnieniu roli wychowawczej; nabędą wiedzę w zakresie rozwoju potrzeb dziecka, zagrożeń, czynników ryzyka i profilaktyki, kontaktów z dzieckiem, komunikacji i rozwiązywania problemów, znaczenia norm i wymagań w rozwoju dziecka; rozwiną swoje umiejętności wychowawcze, co zaowocuje poprawą relacji z własnymi dziećmi; nabędą świadomość roli więzi emocjonalnej jako czynnika wpływającego na rozwój dziecka i chroniącego przed zachowaniami ryzykownymi; będą chętnie podejmować współpracę ze szkołą w obszarze profilaktyki zachowań ryzykownych oraz korzystać z pomocy innych instytucji wspierających dziecko i rodzinę lub oferujących pomoc specjalistyczną. Nauczyciele: zyskają większą świadomość zachowań ryzykownych podejmowanych przez młodzież gimnazjalną naszej szkoły; uświadomiwszy sobie wagę konsekwencji tych zachowań na przyszłość uczniów zaangażują się w realizację działań profilaktycznych; uczestnicząc w proponowanych formach szkolenia rozwiną swoje kompetencje wychowawcze i profilaktyczne, zwłaszcza w obszarach, które sami ocenili jako problemowe, poznają nowe techniki pracy z młodzieżą; rozwiną umiejętności komunikacyjne, co wpłynie na wzrost umiejętności radzenia sobie w trudnych rozmowach z uczniami; nabędą umiejętność działania w sposób wieloaspektowy, zorganizowany i konsekwentny. 9