Informacja na temat sytuacji gospodarczej na Ukrainie i jej wpływu na interesy gospodarcze Polski

Transkrypt

1 Informacja na temat sytuacji gospodarczej na Ukrainie i jej wpływu na interesy gospodarcze Polski I. Sytuacja makroekonomiczna Ukrainy Gospodarka ukraińska, jeszcze przed zaostrzeniem się sytuacji wewnętrznej w tym kraju, znajdowała się w stanie recesji. W dwóch pierwszych miesiącach I kwartału br. o 5% spadła wartość produkcji przemysłowej, o 16,8% budowlanej; spadkowi oparło się jedynie rolnictwo (+5,8%). Utrzymuje się słaba dynamika w handlu zagranicznym. Wprawdzie eksport wzrósł (po dwóch miesiącach br.) o 1,9%, do 10,5 mld USD (przy wciąŝ malejącym eksporcie metalurgii), import zmniejszył się jednak aŝ o 6,3%, do 11,4 mld USD (głównie na skutek spadku o ponad 23% importu gazu). PrzedłuŜająca się recesja powoduje kolejne redukcje prognoz wzrostu PKB Ukrainy w 2014 roku (załoŝenia rządu wzrost o 3,4%). Bank Światowy zmniejszył prognozę z 3,5% do 1%; Międzynarodowy Fundusz Walutowy z 3,5% do 0%. W planowanym na kwiecień br. przeglądzie gospodarki światowej MFW przewiduje, Ŝe Ukraina osiągnie w br. najgorszy wynik spośród państw WNP. Informacja nt. ogólnych wskaźników makroekonomicznych Ukrainy w 2013 r. oraz prognoz na 2014 r. w zał. 1 Program działalności Gabinetu Ministrów Ukrainy W dniu 4 marca 2014 r. opublikowana została informacja dot. Program działalności Gabinetu Ministrów Ukrainy. Główne cele i zadania rządu to m.in.: zapewnienie suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy; podpisanie umowy stowarzyszeniowej z Unią Europejską; rozwój dwustronnych stosunków partnerskich z Federacją Rosyjską; wznowienie współpracy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym; stabilizacja sytuacji finansowej; reforma organów ochrony prawa; tworzenie nowego systemu zarządzania państwem; przeprowadzenie lustracji; zapewnienie kontroli ze strony społeczeństwa nad wykorzystywaniem środków z budŝetu państwowego; demonopolizacja gospodarki; ochrona praw inwestorów oraz przywrócenie zaufania inwestorów; zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i energooszczędności. W celu realizacji celów i zadań Programu rząd planuje uchwalenie szeregu aktów prawnych dotyczących m.in. lustracji, Biura Antykorupcyjnego, prokuratury, zmian do ustawy budŝetowej Ukrainy oraz ustawy o zamówieniach publicznych, demonopolizacji gospodarki, ochrony konkurencji i innych. Sytuacja na rynku walutowym Od grudnia 2013 r. ukraińska waluta straciła na wartości ponad 27%. Oficjalny kurs Narodowego Banku Ukrainy dolara amerykańskiego został ustanowiony na 3 marca br. na poziomie 9,6994 UAH/USD (podczas gdy przez cały 2012 r. i 2013 r. był on utrzymywany na poziomie 7,9930 UAH/USD). Oficjalny kurs euro na 3 marca br. ustanowiony został na poziomie 13,3977 UAH/ EUR (pod koniec 2013 r. kurs ten wynosił 11,0415 UAH/EUR, a pod koniec 2012 r. 10,5371 UAH/EUR) Z kolei na rynku międzybankowym notowania amerykańskiej waluty w piątek 28 lutego ukształtowały się na poziomie 9,60-10,50 UAH/USD (średniowaŝony kurs: 9,6994 UAH/USD; dotychczas rekordowy poziom 10 UAH za dolara odnotowany został 18 grudnia 2008 r., w Na podstawie oficjalnych danych publikowanych przez Państwową SłuŜbę Statystyczną Ukrainy, Narodowy Bank Ukrainy oraz Ministerstwo Finansów Ukrainy.

2 trakcie głębokiego kryzysu finansowego i gospodarczego), a euro na poziomie 13, ,5045 UAH/EUR. Średnie kursy detaliczne ukształtowały się w dniu 28 lutego br. na poziomie (kurs kupna / kurs sprzedaŝy): 10,301-11,151 UAH/USD oraz 14,085-15,491 UAH/EUR. W warunkach przeciągającej się niestabilności naleŝy liczyć się z dalszym spadkiem kursy hrywny zdaniem niektórych ekspertów nawet do poziomu UAH za dolara. Ukraińscy bankowcy zauwaŝają, Ŝe wzrost popytu daje się zaobserwować nie tylko ze strony ludności, ale i przedsiębiorstw. Kurs dolara rósł teŝ w wyniku wyjścia na rynek walutowy państwowego przedsiębiorstwa NAK Naftohaz Ukrainy, które skupowało amerykańską walutę w celu spłaty zadłuŝenia wobec rosyjskiej spółki Gazprom z tytułu dostaw gazu ziemnego. Dotychczasowe działania Narodowego Banku Ukrainy na rzecz ustabilizowania sytuacji na rynku walutowym: odroczenie terminu realizacji zamówień na zakup waluty (postanowienia nr 49) banki komercyjne mogą dokonywać na zlecenie swoich klientów zakupów waluty dopiero w szóstym dniu operacyjnym po zaksięgowaniu przez danego klienta środków w walucie narodowej; pomoc dla zagroŝonych banków (postanowienie nr 91 z 24 lutego br.) zgodnie z tym postanowieniem bank centralny zobligował się udzielić pomocy finansowej bankom, które w ciągu ostatnich 5 dni roboczych utraciły 2% wkładów (pomoc taką do chwili obecnej udzielono 4 bankom na łączną kwotę 183 mln UAH); wprowadzenie czasowych ograniczeń wypłat wkładów dewizowych (postanowienie z 28 lutego br.) osoby fizyczne czasowo mogą dokonywać wypłat wkładów w walutach obcych do równowartości 15 tys. UAH dziennie (ok Euro), zarówno z kont bieŝących, jak i lokat (ograniczenia te nie dotyczą wypłat wkładów w hrywnie). Stan finansów publicznych Ukrainy Dług publiczny i łączne zadłuŝenie Ukrainy. Łączny dług publiczny tego kraju (zarówno bezpośrednie zadłuŝenie państwa, jak i zadłuŝenie gwarantowane przez państwo) w ostatnich latach systematycznie się zwiększa pod koniec 2012 r. dług ten wynosił 59,2 mld USD, pod koniec 2013 r. 64,4 mld USD, a na koniec stycznia 2014 r. wynosił 73,2 mld USD (około 41% PKB, rok wcześniej było to 36,6%), z czego 35,8 mld USD (48,9%) przypadało na zobowiązania zewnętrzne, a 37,3 mld USD (50,9) na wewnętrzne. Rośnie równieŝ całkowite zadłuŝenie zagraniczne Ukrainy (zadłuŝenie zarówno sektora publicznego, jak i podmiotów prywatnych) na koniec 2011 r. zadłuŝenie to wynosiło 126,2 mld USD (77,3% PKB), na koniec 2012 r. 135 mld USD (76,6% PKB), a na koniec września 2013 r. 137,7 mld USD (77,3% PKB). Rezerwy walutowe. Poziom rezerw walutowych Ukrainy od połowy 2011 r. systematycznie się obniŝa. Z najwyŝszego ich poziomu (37,5 mld USD), odnotowanego w połowie 2011 r., rezerwy te obniŝyły się do poziomu 31,7 mld USD na koniec 2011 r., następnie do 24,5 mld USD na koniec 2012 r. i do 20,4 mld USD na koniec 2013 r. Stan tych rezerw walutowych oceniany jest aktualnie na 15 mld USD (na początku lutego ich poziom oceniany był jeszcze na 17,8 mld USD). W dniu 28 lutego br. Prezes Narodowego Banku Ukrainy ocenił, iŝ obecne rezerwy walutowe wystarczą na pokrycie aktualnych zobowiązań finansowych Ukrainy. BudŜet państwa Dochody państwa jak dotychczas nie pozwalają całkowicie sfinansować wydatków budŝetowych. W 2012 r. deficyt budŝetu państwa wyniósł 53,3 mld UAH (3,7% PKB), w 2013 r. 64,7 mld UAH (3,4% PKB po trzech kwartałach 2013 r.), a w styczniu 2014 r. 1,6 mld UAH.

3 JeŜeli jednak uwzględnić równieŝ transfery z budŝetu państwa na zbilansowanie finansów państwowego przedsiębiorstwa NAK Naftohaz Ukrainy oraz Funduszu Emerytalnego Ukrainy to w rzeczywistości ten deficyt jest znacznie wyŝszy (według ocen niektórych analityków sięgający nawet do 10% PKB). Zobowiązania płatnicze Ukrainy z terminami wykonalności płatności. Obecne władze Ukrainy oceniają swoje zobowiązania płatnicze w latach na 35 mld USD, z czego 5 mld USD to płatności z tytułu dostaw gazu z Rosji. Ponad 60% zadłuŝenia Ukrainy zaciągnięte jest w walucie obcej, w tym 40% całości długu jest wyraŝone w dolarze co oznacza, iŝ osłabienie hrywny powodować będzie gwałtowny wzrost tego zadłuŝenia. Aktualne zobowiązania płatnicze. wypłata emerytur wg informacji nowego ministra pracy i polityki społecznej Ukrainy L. Denisowej w miesiącu marcu br. na wypłatę świadczeń socjalnych i emerytów z Funduszu Emerytalnego niezbędne są środki w wysokości 12 mld UAH; płatności za dostawy rosyjskiego gazu zadłuŝenie za rosyjski gaz wynosi około 2 mld USD (dotyczy to dostaw z okresu sierpień 2013 styczeń 2014); miesięczny koszt zakupu gazu zaleŝy od poboru, który waha się znacznie w zaleŝności od pory roku - w 2013 r. Ukraina importowała gaz na sumę 11,5 mld USD; zniŝka za gaz (268,5 USD za tys. m 3 ) obowiązuje jedynie przez pierwszy kwartał 2014 r., w obecnej sytuacji jest mało prawdopodobne, aby Rosja zdecydowała się na jej utrzymanie, co oznacza Ŝe cena wróci do około 400 USD za tys. m 3. zobowiązania wobec MFW w 2014 r. łączna suma kredytu naleŝnego do spłaty na rzecz MFW wyniesie 3,67 mld USD (Ukraina spłaciła 647 mln USD w styczniu 2014 r., brak jest informacji na temat spłaty 359,6 mln USD, które było zaplanowane na 12 lutego 2014 r.), największe spłaty zaplanowane są na miesiące kwiecień, czerwiec i październik. Ocena ryzyka ogłoszenie niewypłacalności przez Ukrainę Agencje ratingowe Standards&Poors i Fitach oceniają aktualnie długoterminową zdolność kredytową Ukrainy w walutach zagranicznych na poziomie CCC z prognozą negatywną (przy czym obie agencje odpowiednio i 7.02 dokonały obniŝki swoich ratingów dla Ukrainy z poziomu CCC+ ). Z kolei agencja ratingowa Moody s ocenia długoterminową zdolność kredytową tego kraju w walutach zagranicznych na poziomie Caa2 (31.01 nastąpiła obniŝka z poziomu Caa1 ) z prognozą negatywną. Oferty zagranicznej pomocy finansowej Nowe władze Ukrainy zwróciły się oficjalnie do MFW o wznowienie rozmów nt. kredytu stabilizacyjnego. W dniu 28 lutego 2014 r. Minister Finansów Ukrainy zapowiedział, Ŝe będzie wnioskował o poŝyczkę z MFW w wysokości nie mniej niŝ 15 mld USD. Aktualne oferty pomocy: MFW zapowiedział gotowość podjęcia rozmów z Ukrainą; MFW analizuje sytuację i nowe warunki pomocy; dotychczas MFW stawiał rządowi M. Azarowa trzy główne warunki: natychmiastowa podwyŝka o 40% dla odbiorców indywidualnych taryf za gaz i ciepło oraz 20% podwyŝka w 2015 r. (nowy Minister Energetyki J. Prodan dopuszcza moŝliwość podwyŝki cen dla ludności); dewaluację hrywny o 25% oraz stopniowe upłynnianie jej kursu (co juŝ się stało) i ograniczenie deficytu budŝetowego; USA wg. nieoficjalnych informacji USA gotowe jest udzielić Ukrainie pomocy w wysokości 1 mld USD (o tej ofercie poinformował Minister Spraw Zagranicznych Niemiec po rozmowach z Sekretarzem Stanu J. Karry) UE w dniu 1 kwietnia 2014 r. przedstawiciele Unii Europejskiej omówią moŝliwość udzielenia Ukrainie pomocy ze strony poszczególnych krajów-członków UE, a takŝe ze strony Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. Aktualnie UE gotowa jest udzielić

4 Ukrainie pomocy w wysokości ok. 1 mld EUR, pod warunkiem, iŝ władze kraju wznowią współpracę z Międzynarodowym Funduszem Walutowym (wypowiedź Komisarza UE ds. BudŜetu J. Lewandowskiego) Unia Europejska poinformowała oficjalnie, Ŝe jest gotowa podpisać z Ukrainą Umowę Stowarzyszeniową. Niemcy Ministerstwo Współpracy Gospodarczej i Rozwoju zapowiedziało prawie dwukrotne zwiększenie pomocy dla Ukrainy. II. Relacje gospodarcze Ukraina Rosja Ukraina posiada dwustronną umowę o wolnym handlu z Rosją. Rosja dla Ukrainy jest najwaŝniejszym partnerem gospodarczym zarówno w eksporcie (z udziałem 23,8%) jak i imporcie (z udziałem 30,2%) towarów. W eksporcie z Ukrainy dominują te same towary co i w eksporcie do Polski tj. metale Ŝelazne i wyroby z nich, produkty pochodzenia roślinnego, produkty mineralne, urządzenia mechaniczne i elektryczne oraz części zamienne i produkty chemiczne. Przedmiotem importu ukraińskiego z Rosji są przede wszystkim produkty mineralne, w tym gaz ziemny (15%), a takŝe urządzenia mechaniczne i elektryczne i części zamienne, produkty chemiczne, środki transportu. - Ukraina wyraŝa gotowość do rozmów z Rosją nt. konfliktu na Krymie. W dniu 1 marca 2014 r. Rada Federacji Rosyjskiej, na wniosek Prezydenta W. Putina, podjęła decyzję o uŝyciu sił zbrojnych na Ukrainie. Aktualnie wojska rosyjskie przejęły kontrolę nad najwaŝniejszymi obiektami na półwyspie krymskim. Wobec sytuacji na Ukrainie Rosja (wypowiedź Prezydenta W. Putina 4.03 br.) nadal uwaŝa W. Janukowycza za prawowitego Prezydenta Ukrainy, twierdząc, iŝ na Ukrainie mamy do czynienia z przewrotem, w wyniku którego powstała nowa władza, z którą Rosja nie podpisywała Ŝadnych umów. Rosja jednoznacznie neguje nowo wybrane władze na Ukrainie 25 lutego br. Rosja zamknęła swój rynek na dostawy wieprzowiny z Ukrainy. Zapowiedzi sankcji wobec Rosji: Sekretarz Stanu USA J. Kerry poinformował o rozwaŝanych sankcjach wobec interwencji Rosji na terytorium Ukrainy. Wg. Min. R. Sikorskiego w grę wchodzi zawieszenie negocjacji dotyczących umowy o współpracy Brukseli z Moskwą, a takŝe zakaz wjazdu do Unii dla konkretnych osób odpowiedzialnych za eskalację konfliktu na Krymie oraz zamroŝenie pieniędzy na kontach w europejskich bankach. JeŜeli dojdzie do wprowadzenia sankcji ekonomicznych (zamroŝenie aktywów) w związku z rosyjskim zaangaŝowaniem w konflikt ukraiński, najmocniej mogą je odczuć największe rosyjskie firmy energetyczne działające na rynkach zagranicznych. Obawy o rachunki w zachodnich bankach powinny wyraŝać mogą Gazprom (m.in. BNP Paribas Fortis i SNP Bank ) i Rosnieft ( JP Morgan Chase i Citibank ). W związku z konfliktem ukraińskim, znacząco spada kurs rubla. W weekend w wielu kantorach dolary sprzedawano po cenie powyŝej 38 RUR, a euro powyŝej 52 RUR; przy czym występowały kłopoty z dostępnością tych walut, chętnie wykupywanych przez Rosjan Cena rosyjskiego gazu dla Ukrainy W dniu 4 mara br. A. Miller, Prezes Koncernu GAZPROM w rozmowie z Premierem D. Miedwiediewem poinformował o zniesieniu z dniem 1 kwietnia br. ulgowej ceny gazu (268 USD/m3) dostarczanego dla Ukrainy zgodnie z porozumieniem z 17 grudnia 2013 r. W 2013 r. średnia cena gazu dostarczanego na Ukrainę wynosiła 400 USD/m3. Wg. Gazpromu zadłuŝenie Ukrainy z tytułu dostaw gazu wynosi na dzień 1 marca 2014 r. 1,549 mld USD.

5 III. Ukraina jako partner gospodarczy Polski Ukraina zajmuje 8 miejsce wśród najwaŝniejszych polskich rynków eksportowych z udziałem 2,81% eksportu Polski za granicę ogółem (z punktu widzenia importu 21 miejsce, udział 1,08%). W eksport na Ukrainę zaangaŝowanych jest ok. 12 tys. polskich firm, w tym w zdecydowanej większości małych i średnich przedsiębiorstw. Według wstępnych danych w 2013 r. obroty towarowe pomiędzy Polską i Ukrainą wzrosły o 1,4% i wyniosły blisko 8 mld USD, w tym Polski eksport na Ukrainę zwiększył się o 8,5% i osiągnął wartość 5,7 mld USD, natomiast import obniŝył się o 13% do poziomu 2,2 mld USD. Oznacza to kontynuację trwającej w 2012 r. tendencji wyŝszej dynamiki polskiego eksportu w stosunku do tempa zmian importu z Ukrainy. W okresie styczeń-luty 2014 r., w porównaniu do analogicznego okresu 2013 r., odnotowano spadek polskiego eksportu na Ukrainę o 11,8% (wartość 673,0 mln USD), w tym w styczniu 2014 r. eksport ten obniŝył się o 4,3% i wyniósł 320,8 mln USD, a w lutym 2014 r. o 17,7% i wyniósł 352,2 mln USD. Ukraina jest teŝ waŝnym rynkiem lokowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych polskich firm. Dotychczas polskie firmy ulokowały na Ukrainie według danych na początek października 2013 r. łącznie 831,83 mln USD (od początku 2013 r. polskie firmy wycofały z Ukrainy 84,6 mln USD). Szczegółowa informacja nt. dynamiki wymiany handlowej Polski z Ukrainą w latach , struktury obrotów oraz zagroŝeń kryzysu na relacje gospodarcze Polski z Ukrainą w zał. 2. IV. Wpływ sytuacji na Ukrainie na polsko-ukraińską współprace gospodarczą Na chwilę obecną polskie firmy nie sygnalizują powaŝniejszych negatywnych konsekwencji wydarzeń na Ukrainie dla swoich aktywów i interesów na Ukrainie. Zgłaszają jedynie nieznaczny spadek zamówień. Przedstawiciele firm spodziewają się jednak następujących zagroŝeń dla ich dalszego rozwoju działalności na ukraińskim rynku: pogorszenie się konkurencyjności polskiego eksportu i dalszy, znaczący spadek zamówień; m.in. w związku z dewaluacją ukraińskiej waluty wzrost skali nie wywiązywania się przez partnerów handlowych z ich zobowiązań płatniczych wobec polskich firm wzrost kosztów pozyskiwania i spłaty kapitału przez polskich inwestorów na rynku wewnętrznym Ukrainy.

6 Ogólne wskaźniki makroekonomiczne Ukrainy w 2013 r. 1 Zał. 1 Gospodarka ukraińska, jeszcze przed zaostrzeniem się sytuacji wewnętrznej w tym kraju, znajdowała się w stanie recesji. PKB Ukrainy, po znikomym wzroście w 2012 r. (o 0,2%), w kolejnych trzech kwartałach 2013 r. wykazywał spadki odpowiednio: -1,1%, -1,3% i -1,3% w porównaniu do wyników z analogicznych okresów 2012 r. (pięć kolejnych kwartałów spadku, poczynając od II połowy 2012 r.). Na chwilę obecną brak danych za IV kwartał 2013 r., wstępne dane mówią jednak o dobrych wynikach (wzrost o 3,7%), co pozwala zakładać, iŝ PKB Ukrainy w 2013 r. utrzyma się na poziomie z roku poprzedniego (zerowy wzrost). Jednym z głównych czynników powodujących spadek PKB Ukrainy były złe wyniki w sektorze przemysłowym i w budownictwie. Poziom produkcji przemysłowej na Ukrainie w 2013 r. obniŝył się o 4,3% (dla porównania w 2012 r. spadek ten wyniósł 0,5%), w styczniu 2014 r. tendencja ta była kontynuowana poziom produkcji obniŝył się o 5% w porównaniu do wyników ze stycznia 2013 r. Z kolei w sektorze budowlanym poziom produkcji budowlanej obniŝył się w 2013 r. o 14,% (w 2012 r. o 8,3%), a w styczniu 2014 r. o 16,4%. Tendencje te były wzmacniane przez złe wyniki w handlu zagranicznym Ukrainy. W 2013 r. odnotowano spadek eksportu towarów z Ukrainy (o 8%, podczas gdy w 2012 r. odnotowano niewielki wzrost o 0,6%) i mimo, iŝ spadek ten był mniejszy od spadku poziomu importu (o 9,1%, w 2012 r. wzrost o 2,5%) to w obrotach towarowych z zagranicą Ukraina nadal odnotowuje wysoki deficyt (13,6 mld USD w 2013 r. wobec 19,8 mld USD w 2012 r.), który tylko częściowo niwelowany jest dodatnim saldem w obrotach handlowych usługami z zagranicą. W rezultacie Ukraina systematycznie odnotowuje wysoki deficyt rachunku obrotów bieŝących bilansu płatniczego: 8,1 % PKB w 2012 r. oraz 8,5% PKB po 9 miesiącach 2013 r. Czynnikiem dotychczas łagodzącym tendencje recesyjne w gospodarce ukraińskiej były dobre wyniki ukraińskiego rolnictwa (zwłaszcza upraw zbóŝ, które stanowią waŝną pozycję eksportową tego kraju). Po słabym 2012 r. (spadek łącznej produkcji rolnej o 4,5%) w 2013 r. produkcja rolna na Ukrainie była wyŝsza w porównaniu z wynikami z 2012 r. o 13,7%, a w styczniu 2014 r. o 6% (w porównaniu do wyników ze stycznia 2013 r.). Bilans płatniczy Ukrainy był natomiast poprawiany przez napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych w 2013 r. ich poziom wzrósł łącznie o 5,6 mld USD do poziomu 58,1 mld USD na koniec roku. Złe wyniki gospodarki ukraińskiej hamowały wzrost cen w tym kraju w 2012 r. średnioroczna inflacja na Ukrainie wyniosła 0,6%, w 2013 r. odnotowano deflację na poziomie 0,3%, a w styczniu 2014 r. ceny towarów i usług konsumpcyjnych wzrosły o 0,5% (w porównaniu do cen ze stycznia 2013 r.). Recesja gospodarcza nie przełoŝyła się jednak na wzrost bezrobocia poziom bezrobocia na Ukrainie w 2012 r. wynosił 7,5%, a po trzech kwartałach 2013 r. 7%. 1 Na podstawie oficjalnych danych publikowanych przez Państwową SłuŜbę Statystyczną Ukrainy, Narodowy Bank Ukrainy oraz Ministerstwo Finansów Ukrainy.

7 Prognozy dalszego rozwoju gospodarczego Ukrainy 2 PrzedłuŜająca się recesja powoduje kolejne redukcje prognoz wzrostu PKB Ukrainy w 2013 r. Zgodnie z ostatnimi, oficjalnymi prognozami ukraińskiego rządu (dotychczas nie zrewidowanymi) PKB Ukrainy miał wzrosnąć w 2013 r. o 3,4%. Międzynarodowy Fundusz Walutowy ocenia natomiast, iŝ wzrost PKB Ukrainy w 2013 r. wyniesie 0% (według wcześniejszych prognoz 3,5%), a w 2014 r. o 1,5% (prognoza z października 2013 r.). Bank Światowy przewiduje, iŝ w 2013 r. PKB Ukrainy spadnie o 1,1% (według wcześniejszych prognoz miał nastąpić wzrost o 3,5%), w 2014 r. wzrośnie o 2%, a w 2015 r. o kolejny 1% (prognozy z września 2013 r.). Z kolei Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju szacuje spadek PKB Ukrainy w 2013 r. na poziomi 0,8%, a na 2014 r. zakłada wzrost ukraińskiej gospodarki na poziomie 1,5% (prognoza ze stycznia 2014 r.). Zał. 2 Wymiana handlowa Polski z Ukrainą w latah mln USD * Dynamika 2012=100 Obroty 8791,4 4573,5 5735,9 7479,7 7830,4 7938,2 101,4 Eksport 6436,7 3429,9 3917,4 4688,0 5279,5 5718,4 108,5 Import 2354,7 1143,6 1818,5 2791,7 2550,8 2219,7 86,9 Saldo +4095, , , , , ,6 * dane wstępne wg. GUS Struktura polskiego eksportu na Ukrainę w 2013 r. przedstawia się następująco: wyroby przemysłu elektromaszynowego 28,2% eksportu na Ukrainę ogółem, wyroby przemysłu chemicznego 18,0%, produkty mineralne 11,1%, artykuły rolno-spoŝywcze 10,6%, wyroby metalurgiczne 8,9%, wyroby przemysłu lekkiego - 7,4%, wyroby przemysłu drzewnopapierniczego 5,5%. W porównaniu do 2012 r. tylko w sekcji pojazdy i statki oraz zwierzęta Ŝywe odnotowaliśmy spadek eksportu o odpowiednio 4 i 16%. Pozostałe grupy towarowe utrzymały tendencję wzrostową, w tym dostawy produktów mineralnych wzrosły o 33% (benzyny o 48%, udział w eksporcie 5,9%). NajwaŜniejsze towary w eksporcie: benzyna, wyroby higieniczne, koks i półkoks, oleje, samochody, przewody elektryczne, wyroby walcowane z Ŝeliwa i stali, leki, AGD, płyty chodnikowe, kafle, płytki ścienne, ciągniki drogowe, przyczepy i naczepy, skóry, papier i tektura, telewizory. W strukturze importu towarów z Ukrainy największe pozycje to: wyroby metalurgiczne 31,0%, produkty mineralne - 28,4 %, artykuły rolno-spoŝywcze 21%, wyroby przemysłu 2 Przytaczane prognozy były przygotowywane przed eskalacją konfliktu na Ukrainie i nie uwzględniają negatywnego wpływu obecnej sytuacji politycznej Ukrainy na gospodarkę tego kraju.

8 elektromaszynowego 5,9%, wyroby przemysłu drzewno-papierniczego 5,9%, wyroby przemysłu chemicznego - 4,3%. NajwaŜniejsze towary w imporcie: rudy i koncentraty Ŝelaza, półprodukty z Ŝeliwa i stali, makuchy, wyroby walcowane z Ŝeliwa i stali, nasiona rzepaku, przewody elektryczne, energia elektryczna (53 mln USD), antracyt, olej i nasiona soi, Ŝelazokrzemomangan, benzol, kukurydza, węgiel (20 mln USD). W 2013 r. w porównaniu do 2012 r. spadły m.in. dostawy makuch o 40%, nasion rzepaku o 66%, wyrobów walcowanych o 13%, węgla o 25%, oleju słonecznikowego o 70%, energii elektrycznej o 12%. Wzrosła nieznacznie dynamika importu rud i koncentratów Ŝelaza, półproduktów z Ŝeliwa i stali, Potencjalne zagroŝenia dla dalszego rozwoju współpracy gospodarczej Polski z Ukrainą Zła sytuacja finansowa i gospodarcza Ukrainy, deficyt bilansu płatniczego, załamanie się sektora bankowego, narastający deficyt budŝetu państwa, w tym przede wszystkim deprecjacja hrywny moŝe doprowadzić do: znacznego podroŝenia importu, a tym samym ograniczenia popytu wewnętrznego i tym samym ostrą redukcję popytu importowego na towary z Polski, która moŝe sięgnąć nawet 30-40% w stosunku do ubiegłorocznej skali eksportu. Porównując z sytuacją spadku eksportu w wyniku kryzysu w 2008 r. wspomniana redukcja polskiego eksportu w stosunkowo mniejszym stopniu dotknęłaby artykułów rolnospoŝywczych i inne artykułów pierwszej potrzeby. Największy spadek w okresie kryzysu gospodarczego dotyczył eksportu samochodów osobowych oraz części zamiennych do nich (udział w eksporcie zmniejszył się z 5,9% do 2,64% eksportu ogółem, 290 mln USD), spadek eksportu koksu i półkoksu o 90%, paliw mineralnych o 60%. Silną stroną polskiego eksportu pozostaje jego duŝe zróŝnicowanie, przejściowe spadki wartości dostaw w jednych pozycjach, są zazwyczaj równowaŝone wzrostami w innych grupach towarowych. Skala spadku eksportu uzaleŝniona jest od polityki ukraińskiego rządu w zakresie importu kluczowych w polskim eksporcie towarów, jak m.in. oleje ropy naftowej i koks, których udział w eksporcie do tego kraju stanowi odpowiednio 5,9% i 2,3%. W ub.r. rząd Ukrainy wprowadził zakaz importu węgla oraz ograniczenia ilościowe w imporcie koksu, rozwaŝał równieŝ wprowadzenie instrumentów ograniczających import benzyn EURO 5, czy tez wprowadzenie obowiązku tzw. blendowania do benzyn bioetanolu w wysokości od 3% do 5% objętościowo. Import z Ukrainy natomiast ma charakter surowcowy (rudy i koncentraty Ŝelaza, półprodukty i wyroby ze stali, antracyt, nasiona roślin oleistych, energia elektryczna) słuŝy zaopatrzeniu polskich hut i zakładów przemysłowych, w tym przemysłu tłuszczowego w surowiec do produkcji. Ukraina powinna być zainteresowana zwiększeniem eksportu tych towarów do Polski w celu poprawy bilansu handlu zagranicznego. JednakŜe naleŝy przy tym wziąć pod uwagę, iŝ dostawcami towarów sektora surowcowego do Polski są zakłady znajdujące się we wschodniej Ukrainie, co w sytuacji niejasnej jeszcze pozycji tych regionów do polityki nowego ukraińskiego rządu moŝe stwarzać pewne zagroŝenia w przypadku zacieśnienia współpracy z Rosją. Szybka międzynarodowa pomoc finansowa, głównie ze strony państw i organizacji zachodnich, moŝe zahamować pogłębianie się zjawisk destrukcyjnych w gospodarce. W takiej sytuacji skala spadku polskiego eksportu na Ukrainę byłaby niŝsza. Trudno ocenić jak ew. podział Ukrainy na wschodnią i zachodnią (mało realny i nie wiadomo gdzie miałby przebiegać ten podział) wpłynąłby na poziom współpracy gospodarczej z Polską. ZaleŜałoby to od wielu czynników, w szczególności kierunku integracji - Unią Celną czy teŝ SWH z UE. NaleŜy zaznaczyć, iŝ wschodnia Ukraina, która skłonna byłaby do integracji gospodarczej z Unią Celną to regiony z rozwiniętym przemysłem cięŝkim, hutnictwem, górnictwem, stoczniami, przemysłem samolotowym, najwaŝniejszymi gałęziami gospodarki

9 Ukrainy, które w znacznym stopniu tworzą PKB tego kraju. W centralnej i zachodniej części Ukrainy jest największe skupisko zarówno zagranicznych, w tym polskich inwestycji zagranicznych jak równieŝ region zajmujący się głównie rolnictwem i przetwórstwem rolnospoŝywczym, turystyką.