MINISTERSTWO ŚRODOWISKA. Wytyczne do polityki łowieckiej

Transkrypt

1 MINISTERSTWO ŚRODOWISKA DEPARTAMENT LEŚNICTWA Wytyczne do polityki łowieckiej Kierownictwo resortu przyjęło przedłożony dokument pt. Wytyczne do polityki łowieckiej uznając go, za materiał wyjściowy do prac nad polityką łowiecką w Polsce. - pkt.5. notatki z posiedzenia kierownictwa MŚ z dnia 10 grudnia 2002r. Warszawa 10 grudnia 2002 r. 1

2 SPIS TREŚCI 1. Wstęp 2. Cel opracowania 3. Ogólna charakterystyka dotychczasowych rozwiązań prawnych łowiectwa w Polsce 4. Zakres unifikacji i harmonizacji polskiego prawa łowieckiego z przepisami Unii Europejskiej 5. Określenie wytycznych do polityki łowieckiej 2

3 1. WSTĘP Wraz z nasileniem się w środowisku naturalnym niekorzystnych zmian, powstałych głównie w wyniku działań antropogenicznych, znacznie wzrosło zainteresowanie społeczeństwa ochroną środowiska i ocaleniem naturalnych jeszcze ekosystemów i dzikich zwierząt. Łowiectwo jest szczególną dziedziną życia społecznego, łączącego w sobie harmonijnie ochronę przyrody i wykonywanie polowania. Nie można pominąć także łowiectwa jako źródła dochodu dla gospodarki. W ostatnich latach obserwujemy wyraźny wzrost znaczenia łowiectwa w zakresie edukacji ekologicznej a także roli kulturotwórczej. Racjonalne gospodarowanie populacjami dzikich zwierząt i ochrona ich środowiska to jedno z głównych zadań współczesnego łowiectwa. W ostatnim, całkiem nieodległym okresie w związku ze zmieniającymi się warunkami przyrodniczymi i działalnością człowieka obserwujemy zakłócenie równowagi pomiędzy wieloma gatunkami zwierzyny a nadmierną ekspansją niektórych drapieżników i gatunków będących pod ścisłą ochroną. Łowiectwo jako jedna z dziedzin gospodarki, poprzez zabiegi hodowlane powinno przyczyniać się z jednej strony do stwarzania optymalnych warunków przyrodniczych zwierzętom łownym, a z drugiej pozwalać na skuteczną ochronę gatunków rzadkich i ginących. W warunkach polskich takie czynniki, jak historyczno-emocjonalne, kulturotwórcze, powiązane z ochroną przyrody i pielęgnowaniem tradycji oraz zwyczajów myśliwskich odegrały zasadniczą rolę przy tworzeniu modelu naszego łowiectwa. Celem polityki łowieckiej w warunkach polskich, stanowiącej element ochrony środowiska przyrodniczego, jest zróżnicowany rozwój populacji zwierząt łownych i ochrona jej różnorodności w powiązaniu z gospodarką leśną, rolną i rybacką oraz pielęgnowanie polskich zwyczajów i tradycji myśliwskich. Cele te powinny być realizowane w zgodzie z : - Konstytucją RP, - ratyfikowanymi konwencjami i obowiązującym w Polsce porządkiem prawnym, a po integracji Polski z Unią Europejską z postanowieniami regulacji i dyrektyw przeniesionymi do polskiego prawa, - polityką ekologiczną państwa, oraz z : - ustawą Prawo łowieckie, - ustawą o lasach, - ustawą o ochronie przyrody, - ustawą o ochronie zwierząt, - ustawą o broni i amunicji. 3

4 2. CEL OPRACOWANIA Zasadniczym celem niniejszego opracowania jest, przedstawienie wytycznych do krajowej polityki w dziedzinie łowiectwa w oparciu o obowiązujące przepisy prawne, wyniki badań naukowych i praktyki. Zakładając konieczność realizacji ustawowych celów polityki łowieckiej, niezbędne jest wykonywanie podstawowych zasad gospodarki łowieckiej, do których należy zaliczyć m.in. : ochronę populacji zwierząt łownych, zrównoważone i selekcyjne użytkowanie populacji zwierząt łownych, utrzymanie równowagi przyrodniczej pomiędzy wybranymi gatunkami zwierząt dziko żyjących, prowadzenie zasiedlania gatunków zagrożonych, ochronę i kształtowanie środowiska życia zwierząt łownych, zachowanie interesów gospodarki leśnej, rolnej i rybackiej w aspekcie szkód wyrządzonych przez zwierzęta łowne. Przyjęte wytyczne do krajowej polityki łowieckiej powinny zapewnić: organom państwowym reprezentującym Skarb Państwa nadzór nad realizacją polityki w dziedzinie łowiectwa, społeczeństwu zminimalizowanie uciążliwości w zakresie powstania szkód ze strony zwierzyny i przy wykonywaniu polowania, Polskiemu Związkowi Łowieckiemu realizację ustawowych obowiązków, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony przyrody i racjonalnej gospodarki łowieckiej w zgodzie z celami gospodarki leśnej, rolnej i rybackiej, a także w harmonizacji z prawem unijnym, Lasom Państwowym, możliwość efektywnego wpływu na gospodarkę łowiecką pod kątem potrzeb trwałości lasu i efektywności gospodarki leśnej oraz możliwości prowadzenia prawidłowej gospodarki łowieckiej w ośrodkach hodowli zwierzyny w celu oddziaływania na stan lasu i stan populacji zwierząt łownych z zamiarem utrzymania równowagi ekologicznej w ramach uprawnień przyznanych im ustawą o lasach i ustawą Prawo łowieckie. 4

5 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA DOTYCHCZASOWYCH ROZWIĄZAŃ PRAWNYCH W ŁOWIECTWIE Ustawa - Prawo łowieckie wraz z aktami wykonawczymi (rozporządzeniami) jest konsekwencją przyjętego modelu polskiego łowiectwa, którego zasadnicze rozwiązania prawne i organizacyjne zasadzają się m.in. na : 1) określeniu w ustawie Prawo łowieckie, łowiectwa jako elementu ochrony środowiska, 2) przyjęciu zasady, że zwierzęta łowne w stanie wolnym, jako dobro ogólnonarodowe stanowią własność Skarbu Państwa, 3) ustanowieniu Ministra Środowiska naczelnym organem administracji rządowej w zakresie łowiectwa, 4) sprawowaniu przez wojewodów i starostów administracji w zakresie łowiectwa, 5) ustanowieniu Polskiego Związku Łowieckiego zrzeszeniem osób fizycznych i prawnych, prowadzących w imieniu właściciela gospodarkę łowiecką, 6) podziale przez wojewodę obszaru kraju na obwody łowieckie, 7) wydawaniu przez Ministra Środowiska w oparciu o delegacje ustawy rozporządzeń wykonawczych, 8) prowadzeniu planowanej gospodarki łowieckiej w oparciu o roczne i wieloletnie plany hodowlane, 9) wydzierżawianiu obwodów łowieckich Polskiemu Związkowi Łowieckiemu, 10) możliwości wyłączenia przez Ministra Środowiska obwodów łowieckich z wydzierżawienia i przekazania ich w zarząd na ośrodki hodowli zwierzyny Lasom Państwowym, Polskiemu Związkowi Łowieckiemu i instytucjom naukowo- badawczym, 5

6 11) zobowiązanie dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego do wynagradzania szkód w uprawach i płodach rolnych wyrządzanych przez zwierzynę i podczas wykonywania polowania, 12) wprowadzeniu obowiązku uzyskania zezwolenia na obrót zwierzyną żywą i tuszami oraz sprzedaż usług turystycznych obejmujących polowania, 13) ustanowieniu generalnej zasady zabraniającej zamkniętego chowu i hodowli zwierzyny, 14) przyjęciu ustawowego katalogu kar za wykroczenia i przestępstwa z zakresu gospodarki łowieckiej, 15) przyjęciu ustawowego katalogu kar za wykroczenia i przestępstwa z zakresu gospodarki łowieckiej, 16) wprowadzeniu prawnego obowiązku kultywowania zwyczajów i tradycji myśliwskiej i łowieckiej. W ocenie Najwyższej Izby Kontroli będącej wynikiem przeprowadzonej w 2002 roku kontroli kompleksowej, Minister Środowiska prawidłowo wykonywał obowiązki naczelnego organu administracji rządowej w zakresie łowiectwa. 6

7 4. ZAKRES HARMONIZACJI POLSKIEGO PRAWA ŁOWIECKIEGO Z PRZEPISAMI UNII EUROPEJSKIEJ Uzyskanie członkostwa Polski w Unii Europejskiej, gdzie ochrona środowiska zajmuje ważne miejsce, powinno przynieść naszym obywatelom i gospodarce znaczne korzyści i niewątpliwie wpłynie także pozytywnie na ochronę zwierzyny i gospodarkę łowiecką. Polityka ochrony środowiska Unii Europejskiej służy zachowaniu i polepszaniu stanu środowiska naturalnego. Szczególny nacisk kładziony jest na rozważne i racjonalne korzystanie z zasobów naturalnych i rozwijanie współpracy międzynarodowej dotyczącej rozwiązywania światowych, krajowych i regionalnych problemów ochrony środowiska. Mimo, że nie ma jednej wspólnej polityki łowieckiej pozostaje ona sprawą prawa państwowego, to są jednak instrumenty prawne pośrednio wpływające na łowiectwo. Wśród nich należy wymienić Dyrektywę Ptasią dyrektywa Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków m.in. zobowiązującą do ścisłej ochrony ptactwa przelotowego w okresie lęgów. W Polsce poluje się w tym okresie na słonki i jakkolwiek nie wpływa to zasadniczo na stan populacji, przygotowywana jest w tym zakresie nowa regulacja prawna. Dyrektywa Flora, fauna i habitat - zwaną potocznie siedliskową - dyrektywa Rady 92/43/EWG w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, zgodnie z którą (uwzględniając powyższe) wszystkie nasze rodzime gatunki zwierząt posiadać będą okres ochronny w czasie rozrodu. Dyrektywa Rady 91/477/EWG mówiąca o kontroli pozyskiwania i posiadania broni, zwana skrótowo o broni będzie miała wpływ na kształt naszych przepisów prawnych mających zastosowanie w łowiectwie. Dotyczy to ograniczeń w stosowaniu amunicji zwierającej ołów, co wymaga znowelizowania ustawy o broni i amunicji. Należy przypomnieć, że już art. 1 ustawy Prawo łowieckie stwierdza, że łowiectwo w Polsce jest integralnym elementem ochrony środowiska co oznacza w praktyce poddanie prawa łowieckiego zasadom ochrony środowiska. W krajowej polityce łowieckiej ww. elementy powinny znaleźć swoje pełne potwierdzenie. 7

8 5. OKREŚLENIE WYTYCZNYCH DO POLITYKI ŁOWIECKIEJ Na tle wyżej przedstawionych uwarunkowań prawnych, organizacyjnych i międzynarodowych, które generalnie określają model polskiego łowiectwa, w celu dalszej optymalizacji tego modelu i poprawy stanu gospodarki łowieckiej należy przyjąć następujące wytyczne do działań w zakresie polityki łowieckiej w kraju: - utrzymanie dotychczasowej zasady własności zwierzyny w stanie wolnym, jako stanowiącej własność Skarbu Państwa, - zapewnienie harmonijnej współpracy leśnictwa, rolnictwa i łowiectwa z uwzględnieniem nadrzędności i potrzeb przyrodniczych, - utrzymanie opartego na kryteriach przyrodniczo-łowieckich podziału kraju na obwody łowieckie przy cechowaniu dotychczasowej powierzchni minimalnej 3 tys. ha, - utrzymanie dotychczasowych rozwiązań dotyczących Polskiego Związku Łowieckiego, któremu powierza się wykonanie w imieniu państwa zadań z zakresu gospodarki łowieckiej, - zapewnienie skutecznej ochrony praw właścicieli gruntów, w tym prawa do wynagrodzenia szkody; w celu realizacji ww. wytycznych konieczne będzie : - prowadzenie dalszego przeglądu rozwiązań prawnych w zakresie łowiectwa oraz określenie ewentualnej potrzeby nowelizacji proces ten wymaga szczególnej współpracy Ministra Środowiska z Lasami Państwowymi, Polskim Związkiem Łowieckim, ośrodkami naukowymi, Państwową Radą Ochrony Przyrody, administracją rządową i samorządową oraz organizacjami pozarządowymi, - podjęcie działań w celu skuteczniejszego wykorzystania dotychczasowych efektów badań naukowych i zwiększenia ich koordynacji tematycznej, 8

9 określenie optymalnych zasad i sposobów prowadzenia inwentaryzacji zwierzyny jako elementu planowania łowieckiego i strategii gospodarowania zwierzyną, określenie przyczyn spadku populacji zwierzyny drobnej, ale także na niektórych terenach spadku populacji jelenia szlachetnego i dzika oraz podjecie skutecznych działań zmierzających do zatrzymania tych tendencji, monitorowanie i ocenę liczebności zwierzyny płowej w aspekcie szkód wyrządzanych w lasach, prowadzenie oceny wpływu presji drapieżników (szczególnie lisa) na populacje zwierzyny drobnej i wilka na populację jeleniowatych ze szczególnym uwzględnieniem Bieszczadów i północno wschodniej części kraju, podejmowanie dalszych działań w zakresie ograniczania i eliminowania szkodnictwa łowieckiego m.in. przez powoływanie przez wojewodów Państwowej Straży Łowieckiej w podległych im województwach, nadanie gospodarce łowieckiej w ośrodkach hodowli zwierzyny celów wyznaczonych ustawą, podejmowanie szerszej współpracy z mediami w zakresie informacji i edukacji łowieckiej społeczeństwa, utrzymanie dotychczasowego nadzoru Ministra Środowiska, szczególnie w zakresie wydawanych przez Lasy Państwowe i Polski Związek Łowiecki aktów normatywnych dotyczących łowiectwa, zdynamizowanie współpracy międzynarodowej, w szczególności z Międzynarodową Radą Łowiectwa i Ochrony Zwierzyny (CIC) i Federacją Organizacji Łowieckich Unii Europejskiej (FACE) oraz związkami myśliwych w krajach o wysokim poziomie gospodarki łowieckiej, w zakresie utrzymania równowagi biologicznej i dalszego harmonizowania polskiego prawa łowieckiego z rozwiązaniami Unii Europejskiej. 9