Instytut Medycyny Pracy imienia prof. dra med. Jerzego Nofera w Łodzi SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI INSTYTUTU ZA 2014 ROK

Transkrypt

1

2 Instytut Medycyny Pracy imienia prof. dra med. Jerzego Nofera w Łodzi SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI INSTYTUTU ZA 2014 ROK Opracowano w Dziale Zarządzania Wiedzą Łódź, 2015

3 SPIS TREŚCI I. O Instytucie 5 1. Struktura organizacyjna Instytutu 5 2. Rada Naukowa Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi Kadra Instytutu Medycyny Pracy 23 II. Struktura zadań Główne kierunki badawcze Realizacja zadań Sieci naukowe Ekspertyzy, opinie, orzeczenia Komisja Bioetyczna 30 III. Osiągnięcia Instytutu w zakresie działalności naukowo-badawczej Potencjał naukowy 31 A. Uprawnienia do nadawania stopni naukowych 31 B. Rozwój kadry naukowej 31 C. Udział we władzach towarzystw i organizacji naukowych (krajowych i 35 międzynarodowych) D. Udział w zespołach eksperckich 37 E. Redakcja czasopism (redaktorzy naczelni) 43 F. Członkostwo w zespołach redakcyjnych Osiągnięcia naukowe 46 A. Dorobek publikacyjny 46 B. Nagrody i wyróżnienia Upowszechnianie wiedzy 50 A. Szkolenia i kursy 50 B. Konferencje, seminaria i ważniejsze wydarzenia 51 C. Promocja działalności Instytutu w mediach 53 IV. Streszczenia wykonanych prac naukowo-badawczych Identyfikacja oraz ocena zagrożeń wywołanych czynnikami chemicznymi; 54 tworzenie systemu zapobiegania szkodliwym skutkom zdrowotnym. 2.Identyfikacja czynników genetycznych decydujących o indywidualnej wrażliwości 67 na czynniki chemiczne 3. Patologia zawodowa zasady wczesnej diagnostyki, orzecznictwa i profilaktyki Patogeneza, diagnostyka i terapia zatruć ostrych i przewlekłych Ocena biologicznego działania, narażenia zawodowego i zdrowotnych skutków 88 ekspozycji na pyły przemysłowe 6. Ocena narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne w środowisku pracy 90 2

4 7. Ocena biologicznego działania i zdrowotnych skutków ekspozycji na hałas i pola 91 elektromagnetyczne 8. Ocena ekspozycji na promieniowanie rentgenowskie Fizjologiczna, psychologiczna i psychospołeczna ocena uciążliwości i zdolności do 95 pracy oraz opracowanie zasad doboru zawodowego 10. Ocena środowiskowych zagrożeń zdrowia Epidemiologiczna ocena ryzyka zdrowotnego ekspozycji zawodowej i 99 środowiskowej 12. Promocja zdrowia w miejscu pracy Organizacja ochrony zdrowia pracujących Programy nauczania oraz kształcenia w zakresie medycyny pracy, higieny pracy 109 oraz zdrowia publicznego 15. Systemy kontroli zapewnienia jakości 114 V. Współpraca naukowa z zagranicą Międzynarodowe programy naukowe Udział w konferencjach, wyjazdach szkoleniowych 117 VI. Systemy zarządzania jakością w laboratoriach Akredytacja Dobra Praktyka Laboratoryjna (DPL) Dobra Praktyka Wytwarzania (DPW) Badania biegłości 128 VII. Działalność kliniczna 132 VIII. Naukowe bazy danych Krajowe rejestry danych Bazy faktograficzne Bazy bibliograficzne i repozytoria 142 IX. Wydawnictwa naukowe Czasopisma Książki 150 X. Budżet 151 XI. Załączniki 154 Załącznik 1. Wykaz publikacji 154 A. Artykuły w czasopismach z części A listy MNiSW 154 B. Artykuły w czasopismach z części B listy MNiSW 170 C. Artykuły w czasopismach z części C listy MNiSW 175 D. Artykuły, w których pracownicy IMP współpracowali przy badaniach 175 E. Monografie 178 3

5 F. Rozdziały 178 G. Pozostałe publikacje 179 Załącznik 2. Wykaz referatów wygłoszonych podczas konferencji krajowych 183 Załącznik 3. Wykaz referatów wygłoszonych podczas konferencji międzynarodowych 197 organizowanych w kraju Załącznik 4. Wykaz referatów wygłoszonych podczas konferencji międzynarodowych 198 Załącznik 5. Dokumentacja fotograficzna ważniejszych wydarzeń w 2014 r

6

7 I. O INSTYTUCIE 1. Struktura organizacyjna Instytutu według stanu na dzień r. RADA NAUKOWA - Przewodniczący DYREKTOR Z-CA DYREKTORA ds. NAUKOWYCH Z-CA DYREKTORA ds. MEDYCZNYCH I ROZWOJU KADR NAUKOWYCH Z-CA DYREKTORA ds. EKONOMICZNO- ADMINISTRACYJNYCH - GŁÓWNY KSIĘGOWY Z-CA DYREKTORA ds. INNOWACJI I WDROŻEŃ PEŁNOMOCNIK DYREKTORA ds. JAKOŚCI Biuro Zapewnienia Jakości PEŁNOMOCNIK DYREKTORA ds. INFORMATYKI Zespół Informatyków PEŁNOMOCNIK DYREKTORA ds. DOZYMETRII Zakład Polityki Zdrowotnej Pracownia Organizacji i Zarządzania w Opiece Zdrowotnej Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Zakład Epidemiologii Środowiskowej Pracownia Epidemiologii Centralny Rejestr Chorób Zawodowych Pracownia Środowiskowych Zagrożeń Reprodukcji Ośrodek Referencyjny Badań i Oceny Ryzyka Zdrowotnego Związanych z Azbestem prof. dr hab. med. Marcin Kamiński prof. dr hab. med. Konrad Rydzyński prof. dr hab. med. Wojciech Hanke prof. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska mgr inż. Barbara Jurewicz mgr Kamilla Szcześniak dr Marek Dobecki dr Marek Dobecki mgr inż. Jacek Maciaszczyk mgr inż. Jacek Maciaszczyk dr Joanna Domienik dr Jerzy Kopias dr Jerzy Kopias dr Elżbieta Korzeniowska prof. dr hab. med. Wojciech Hanke dr hab. med. Beata Pepłońska prof. IMP prof. dr hab. med. Neonila Szeszenia-Dąbrowska prof. dr hab. med. Wojciech Hanke prof. dr hab. med. Neonila Szeszenia-Dąbrowska 5

8 Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia Pracownia Aerozoli Pracownia Zagrożeń Biologicznych, Rejestr Czynników Biologicznych i Krajowy Punkt Informacyjny Zakład Fizjologii Pracy i Ergonomii Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy Pracownia Stresu Zawodowego Pracownia Diagnostyki Psychologicznej Laboratorium Badań Produktów Leczniczych i Weterynaryjnych w Systemie Jakości GMP Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Pracownia Oceny Toksyczności Pracownia Biochemii Środowiskowej Pracownia Toksykologii Molekularnej Krajowe Centrum Metod Alternatywnych do Oceny Toksyczności Pracownia Genetyki Molekularnej i Epigenetyki Pracownia Monitoringu Biologicznego Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego Pracownia Szacowania Ryzyka Zdrowotnego Pracownia Higieny Pracy Krajowe Centrum Informacji Toksykologicznej Krajowy System Informowania o Kosmetykach Biuro ds. Notyfikacji Kosmetyków w Bazie Cosmetic Products Notification Portal prof. dr hab. med. Irena Szadkowska-Stańczyk dr Stella Bujak-Pietrek (od r.) dr Anna Kozajda dr hab. Alicja Bortkiewicz prof. IMP dr Dorota Merecz-Kot dr Dorota Merecz-Kot dr Małgorzata Waszkowska dr Joanna Piasecka-Zelga prof. dr hab. Wojciech Wąsowicz dr Krystyna Sitarek prof. dr hab. Jolanta Gromadzińska dr hab. med. Maciej Stępnik prof. IMP dr hab. med. Maciej Stępnik prof. IMP dr hab. Edyta Reszka prof. IMP dr Beata Janasik prof. dr hab. Sławomir Czerczak prof. dr hab. Sławomir Czerczak dr Sławomir Brzeźnicki mgr inż. Anna Piekarska-Wijatkowska mgr inż. Anna Piekarska-Wijatkowska mgr inż. Anna Piekarska-Wijatkowska 6

9 Zakład Ochrony Radiologicznej Pracownia Oceny Narażenia Zawodowego Pracownia Oceny Narażenia Populacji dr hab. Marek Zmyślony prof. IMP dr Sylwia Papierz dr Joanna Domienik Pracownia Zagrożeń Elektromagnetycznych dr Piotr Politański Laboratorium Wzorców Wtórnych Zakład Zagrożeń Fizycznych Dział Zarządzania Wiedzą Sekcja Informacji Naukowej Biblioteka Naukowa Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii Oddział Chorób Zawodowych Przychodnia Chorób Zawodowych Oddział Toksykologii mgr Andrzej Bednarek dr hab. Małgorzata Pawlaczyk-Łuszczyńska prof. IMP dr Jolanta Przyłuska dr Jolanta Przyłuska dr Jolanta Przyłuska prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa dr hab. med. Marta Wiszniewska prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa dr hab. med. Anna Krakowiak prof. IMP Poradnia Toksykologiczna Pracownia Diagnostyki Toksykologicznej Pracownia Diagnostyki Alergologicznej i Chorób Zawodowych Pracownia Dermatologii Centrum Ochrony Zdrowia Pracujących Klinika Audiologii i Foniatrii Pracownia Audiologiczna Pracownia Foniatryczna Pracownia Logopedyczna Pracownia Zaburzeń Równowagi Dział Farmacji Szpitalnej Pełnomocnik do spraw praw pacjentów dr Renata Winnicka mgr Ewa Nowakowska-Świrta prof. dr hab. med. Marta Kieć-Świerczyńska dr med. Marcin Rybacki prof. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska lek. Piotr Kotyło dr hab. med. Ewa Niebudek-Bogusz prof. IMP dr hab. med. Ewa Niebudek-Bogusz prof. IMP dr hab. med. Ewa Zamysłowska-Szmytke prof. IMP mgr Anna Stejskał dr med. Jacek Rzepecki 7

10 Ośrodek Kształcenia Lekarzy w zakresie Zdrowia Publicznego Dział Finansowo-Księgowy Sekcja Płac Sekcja Ewidencji Majątku Dział Administracyjno-Techniczny Sekcja Administracyjna Sekcja Techniczna Sekcja Zamówień Publicznych dr med. Andrzej Marcinkiewicz mgr Karina Michałowska mgr Aneta Ogińska mgr Barbara Borowiecka mgr inż. Piotr Zwoliński mgr inż. Piotr Zwoliński mgr inż. Piotr Krauze mgr Paulina Tomczak Dział Zarządzania Projektami, Innowacji i Wdrożeń mgr Kamilla Szcześniak Sekcja Organizacji Szkoleń Sekretariat Dział Zarządzania Kadrami Oficyna Wydawnicza Audytor Wewnętrzny Radca Prawny Inspektor ds. bhp Inspektor ds. ppoż. Inspektor ds. obronnych Elżbieta Stodulska lic. Teresa Borowiecka mgr Aleksandra Piotrowska mgr Katarzyna Rogowska mgr Monika Kalinowska mgr Mariusz Marusiński mgr Ewa Ogrodnik inż. Andrzej Berner inż. Andrzej Berner Ośrodek Współpracy z ŚOZ (WHO Collaborating Centre) Krajowy Ośrodek ds. Orzecznictwa i Aktywizacji Zawodowej Osób Niepełnosprawnych p.o. prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa 8

11 Centra doskonałości: Centrum Doskonałości: Biologia Molekularna i Epidemiologia Raka Środowiskowego i Zawodowego EPIMOL (Centre of Excellence in Molecular Biology and Epidemiology of Occupational & Environmental Cancer) Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy; Zakład Epidemiologii Środowiskowej; o Pracownia Epidemiologii, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy; o o o o o Pracownia Genetyki Molekularnej i Epigenetyki, Pracownia Biochemii Środowiskowej, Pracownia Toksykologii Molekularnej, Krajowe Centrum Metod Alternatywnych do Oceny Toksyczności, Pracownia Monitoringu Biologicznego. Centrum Kompetencji: Zawodowe Uszkodzenia Słuchu HEARLOSS (Centre of Competence in the Field of Occupational Hearing Loss) Zakład Zagrożeń Fizycznych; Klinika Audiologii i Foniatrii; o o o o Pracownia Audiologiczna, Pracownia Foniatryczna, Pracownia Logopedyczna, Pracownia Zaburzeń Równowagi. Centrum Testowania Substancji Chemicznych, Produktów Leczniczych i Wyrobów Medycznych CHEMBIOTEST (Centre of Excellence in Testing Chemical Substances, Medicinal and Medical Products) Zakład Toksykologii i Kancerogenezy; o o Pracownia Oceny Toksyczności, Pracownia Biochemii Środowiskowej, 9

12 o o Pracownia Toksykologii Molekularnej, Krajowe Centrum Metod Alternatywnych do Oceny Toksyczności, Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia o Pracownia Zagrożeń Biologicznych, Rejestr Czynników Biologicznych i Krajowy Punk Informacyjny, Laboratorium Badań Produktów Leczniczych i Weterynaryjnych w Systemie Jakości GMP. 10

13 11

14 12

15 2. Rada Naukowa Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi Rada Naukowa Przewodniczący Rady: prof. dr hab. med. Marcin Kamiński 1) dr hab. n. med. Alicja Bortkiewicz prof. IMP 2) prof. dr hab. Sławomir Czerczak 3) prof. dr hab. med. Jan Goch 4) prof. dr hab. Jolanta Gromadzińska 5) prof. dr hab. med. Andrzej Grzybowski 6) prof. dr hab. med. Marek Janiak 7) prof. dr hab. Marek Jakubowski do 31 grudnia 2012 r. 8) prof. dr hab. med. Marta Kieć-Świerczyńska 9) dr hab. med. Zbigniew Kołaciński prof. IMP 10) dr Elżbieta Korzeniowska od 1 stycznia 2013 r. 11) dr Anna Kozajda 12) dr hab. med. Anna Krakowiak prof. IMP 13) dr hab. med. Beata Kręcisz prof. IMP 14) prof. dr hab. Waldemar Lutz 15) dr hab. med. Irena Maniecka-Bryła prof. nadzw. UM 16) dr Dorota Merecz-Kot 17) dr hab. med. Ewa Niebudek-Bogusz prof. IMP 18) prof. dr hab. med. Cezary Pałczyński 19) dr hab. Małgorzata Pawlaczyk-Łuszczyńska prof. IMP 20) dr hab. med. Beata Pepłońska prof. IMP od 19 kwietnia 2014 r. 21) dr Jolanta Przyłuska 22) prof. dr hab. med. Anna Skoczyńska 23) dr hab. med. Jan Stetkiewicz prof. IMP 24) dr hab. med. Maciej Stępnik prof. IMP 25) prof. dr hab. med. Jacek Suzin 13

16 26) prof. dr hab. med. Marek Synder 27) prof. dr hab. med. Irena Szadkowska-Stańczyk 28) prof. dr hab. med. Neonila Szeszenia-Dąbrowska 29) prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa 30) dr med. Ewa Wągrowska-Koski do 18 kwietnia 2014 r. 31) prof. dr hab. Wojciech Wąsowicz 32) dr hab. med. Marta Wiszniewska 33) prof. dr hab. Maciej Zalewski 34) dr hab. n. med. Marek Zmyślony prof. IMP Członkowie Rady Naukowej zgodnie z art. 30 ust. 5 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych 1) prof. dr hab. med. Wojciech Hanke 2) prof. dr hab. med. Konrad Rydzyński 3) prof. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska Komisja ds. oceny wykonania planu naukowego Przewodniczący: prof. dr hab. med. Jan Goch Z-ca przewodniczącego: prof. dr hab. med. Irena Szadkowska-Stańczyk Członkowie: 1) prof. dr hab. Sławomir Czerczak 2) prof. dr hab. Jolanta Gromadzińska 3) prof. dr hab. Waldemar Lutz 4) dr hab. Małgorzata Pawlaczyk-Łuszczyńska prof. IMP 5) dr Jolanta Przyłuska sekretarz 6) dr hab. med. Jan Stetkiewicz prof. IMP 7) prof. dr hab. med. Jacek Suzin 8) prof. dr hab. med. Neonila Szeszenia-Dąbrowska 14

17 9) prof. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska 10) prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa 11) dr med. Ewa Wągrowska-Koski do 18 kwietnia 2014 r. 12) prof. dr hab. Wojciech Wąsowicz 13) prof. dr hab. Maciej Zalewski Komisja ds. stopni naukowych w dziedzinie nauk medycznych w zakresie medycyny Przewodnicząca: prof. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska Z-cy przewodniczącej: 1) prof. dr hab. med. Marta Kieć-Świerczyńska 2) dr hab. med. Jan Stetkiewicz prof. IMP Członkowie: 1) dr hab. n. med. Alicja Bortkiewicz prof. IMP 2) prof. dr hab. med. Jan Goch 3) prof. dr hab. med. Andrzej Grzybowski 4) prof. dr hab. med. Wojciech Hanke 5) prof. dr hab. med. Marek Janiak 6) prof. dr hab. med. Marcin Kamiński 7) dr hab. med. Zbigniew Kołaciński prof. IMP 8) dr hab. med. Anna Krakowiak prof. IMP 9) dr hab. med. Ewa Niebudek-Bogusz prof. IMP 10) prof. dr hab. med. Cezary Pałczyński 11) prof. dr hab. med. Konrad Rydzyński 12) prof. dr hab. med. Anna Skoczyńska 13) prof. dr hab. med. Jacek Suzin 14) prof. dr hab. med. Marek Synder 15) prof. dr hab. med. Irena Szadkowska-Stańczyk 16) prof. dr hab. med. Neonila Szeszenia-Dąbrowska 17) prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa 15

18 Komisja ds. stopni naukowych w dziedzinie nauk medycznych w zakresie biologii medycznej Przewodniczący: prof. dr hab. Wojciech Wąsowicz Z-ca przewodniczącego: 1) prof. dr hab. Marek Jakubowski do 31 grudnia 2012 r. 2) dr hab. med. Jan Stetkiewicz prof. IMP Członkowie: 1) dr hab. n. med. Alicja Bortkiewicz prof. IMP 2) prof. dr hab. Sławomir Czerczak 3) prof. dr hab. Jolanta Gromadzińska 4) prof. dr hab. med. Marek Janiak 5) prof. dr hab. med. Marcin Kamiński 6) dr hab. med. Anna Krakowiak prof. IMP 7) prof. dr hab. Waldemar Lutz 8) prof. dr hab. med. Konrad Rydzyński 9) dr hab. med. Maciej Stępnik prof. IMP 10) prof. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska 11) prof. dr hab. Maciej Zalewski 12) dr hab. n. med. Marek Zmyślony prof. IMP Komisja ds. stopni naukowych w dziedzinie nauk o zdrowiu Przewodnicząca: prof. dr hab. med. Irena Szadkowska-Stańczyk Z-ca przewodniczącej: prof. dr hab. med. Wojciech Hanke Członkowie: 1) dr hab. n. med. Alicja Bortkiewicz prof. IMP 2) prof. dr hab. Sławomir Czerczak 3) prof. dr hab. med. Jan Goch 16

19 4) prof. dr hab. med. Andrzej Grzybowski 5) dr hab. med. Irena Maniecka-Bryła prof. nadzw. UM 6) prof. dr hab. med. Cezary Pałczyński 7) prof. dr hab. med. Konrad Rydzyński 8) prof. dr hab. med. Marek Synder 9) prof. dr hab. med. Neonila Szeszenia-Dąbrowska 10) prof. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska 11) prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa 12) dr hab. n. med. Marek Zmyślony prof. IMP Komisja ds. kwalifikacji osób na stanowiska pracowników naukowych Przewodniczący: prof. dr hab. Sławomir Czerczak Z-ca przewodniczącego: prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa Członkowie: 1) dr. hab. n. med. Alicja Bortkiewicz prof. IMP 2) prof. dr hab. med. Marta Kieć-Świerczyńska 3) dr Anna Kozajda 4) dr hab. med. Beata Kręcisz prof. IMP 5) prof. dr hab. Waldemar Lutz 6) dr hab. med. Jan Stetkiewicz prof. IMP 7) dr hab. med. Maciej Stępnik prof. IMP 8) prof. dr hab. med. Irena Szadkowska-Stańczyk 9) prof. dr hab. med. Neonila Szeszenia-Dąbrowska 10) prof. dr hab. Wojciech Wąsowicz 11) dr hab. med. Marta Wiszniewska 12) dr hab. n. med. Marek Zmyślony prof. IMP 17

20 Osoba spoza Rady Naukowej mgr Sylwia Olesińska sekretarz Komisja oceniająca dorobek naukowy pracowników Przewodnicząca: prof. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska Członkowie: 1) dr hab. n. med. Alicja Bortkiewicz prof. IMP 2) prof. dr hab. med. Wojciech Hanke 3) dr Dorota Merecz-Kot 4) prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa 5) prof. dr hab. Wojciech Wąsowicz 6) bezpośredni zwierzchnik służbowy ocenianego pracownika Osoba spoza Rady Naukowej mgr Aleksandra Piotrowska sekretarz Posiedzenia Rady Naukowej 11 marca 2014 r. odbyło się I/2014 posiedzenie Rady Naukowej Po otwarciu posiedzenia i przyjęciu porządku obrad przyjęto protokół z III/2013 posiedzenia Rady Naukowej w dniu 30 września 2013 r. oraz: zaopiniowano i przyjęto Sprawozdanie z działalności Instytutu za 2013 r. zaopiniowano i przyjęto Plan działalności Instytutu na 2014 r. zaopiniowano wniosek Zespołu powołanego w postępowaniu o nadanie tytułu naukowego profesora nauk medycznych dr hab. n. med. Rafałowi Longinowi Górnemu w przedmiocie wystąpienia do Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów Naukowych z wnioskiem o nadanie tytułu profesora nadano stopień naukowy doktora nauk medycznych w dyscyplinie medycyna lek. Sylwii Świderskiej-Kiełbik wszczęto przewody doktorskie w dziedzinie nauk o zdrowiu lek. Małgorzaty Lipowskiej oraz mgr Agnieszki Jankowskiej 18

21 wszczęto przewód doktorski w dziedzinie nauk medycznych w zakresie medycyny lek. Aleksandry Cyran rozpatrzono wniosek Komisji ds. stopni naukowych w dziedzinie nauk medycznych w zakresie medycyny w przedmiocie powołania 3 członków Komisji habilitacyjnej w postępowaniu habilitacyjnym dr med. Marty Wiszniewskiej powołano nowego recenzenta w przewodzie doktorskim mgr Agaty Szyjkowskiej rozpatrzono wniosek Rady Naukowej do Dyrektora Instytutu o mianowanie prof. dr hab. med. Jolanty Walusiak-Skorupy na stanowisko profesora zwyczajnego na czas nieokreślony zaopiniowano wniosek Komisji ds. kwalifikacji na stanowiska pracowników naukowych w sprawie zatrudnienia na stanowisku profesora nadzwyczajnego dr hab. med. Ewy Zamysłowskiej-Szmytke zaopiniowano wniosek Komisji konkursowej ds. zatrudnienia pracowników naukowych w sprawie zatrudnienia na stanowisko asystenta przyjęto sprawozdanie z wyników przeglądu kadrowego Komisji oceniającej dorobek naukowy pracowników zaopiniowano zmiany w strukturze organizacyjnej Instytutu, polegające na: ustanowieniu Pełnomocnika Dyrektora ds. Dozymetrii; utworzeniu Centrum Ochrony Zdrowia Pracujących w Klinice Chorób Zawodowych i Toksykologii; przeniesieniu Pracowni Diagnostyki Alergologicznej z Kliniki Alergologii i Zdrowia Środowiskowego do Kliniki Chorób Zawodowych i Toksykologii oraz na zmianie jego nazwy na Pracownię Diagnostyki Alergologicznej i Chorób Zawodowych zaopiniowano kandydatów na funkcje kierowników komórek organizacyjnych. 16 maja 2014 r. odbyło się II/2014 posiedzenie Rady Naukowej Po otwarciu posiedzenia i przyjęciu porządku obrad przyjęto protokół z I/2014 posiedzenia Rady Naukowej w dniu 11 marca 2014 r. oraz: wygłoszono wspomnienie o dr med. Ewie Wągrowskiej-Koski zaopiniowano Sprawozdanie finansowe Instytutu za 2013 r. zaopiniowano wniosek Zespołu powołanego w postępowaniu o nadanie tytułu naukowego profesora nauk medycznych dr hab. n. med. Alicji Bortkiewicz prof. IMP w sprawie wystąpienia do Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów Naukowych z wnioskiem o nadanie tytułu profesora przyjęto informację Komisji ds. stopni naukowych w dziedzinie nauk o zdrowiu dotyczącą przewodu doktorskiego mgr inż. Anny Piekarskiej-Wijatkowskiej wszczęto przewód doktorski w dziedzinie nauk medycznych w zakresie biologii medycznej mgr Ewy Błaszczyk 19

22 rozpatrzono wniosek Komisji ds. stopni naukowych w dziedzinie nauk medycznych w zakresie medycyny w sprawie powołania 3 członków Komisji habilitacyjnej w postępowaniu habilitacyjnym dr Kingi Polańskiej zaopiniowano wnioski Komisji konkursowych ds. zatrudnienia pracowników naukowych w sprawie zatrudnienia na stanowisku asystenta w Przychodni Chorób Zawodowych Kliniki Chorób Zawodowych i Toksykologii IMP oraz w Zakładzie Bezpieczeństwa Chemicznego zaopiniowano zmiany w strukturze organizacyjnej Instytutu polegające na: likwidacji Centrum Testowania Substancji Chemicznych i Materiałów Biomedycznych i utworzeniu Centrum Testowania Substancji Chemicznych, Produktów Leczniczych i Wyrobów Medycznych zaopiniowano kandydatów na funkcje Pełnomocnika Dyrektora i kierowników jednostek organizacyjnych. 9 lipca 2014 r. odbyło się III/2014 posiedzenie Rady Naukowej Po otwarciu posiedzenia i przyjęciu porządku obrad przyjęto protokół z II/2014 posiedzenia Rady Naukowej w dniu 16 maja 2014 r. oraz: rozpatrzono wniosek Komisji habilitacyjnej w sprawie nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego w dziedzinie nauk medycznych w dyscyplinie medycyna dr med. Marcie Wiszniewskiej dokonano zmiany Przewodniczącego komisji egzaminacyjnej z dyscypliny podstawowej - biofizyki, w przewodzie doktorskim mgra Marcina Brodeckiego, w dziedzinie nauk o zdrowiu wyznaczono promotora pomocniczego w przewodzie doktorskim lek. Aleksandry Cyran, w dziedzinie nauk medycznych w dyscyplinie medycyna zaopiniowano kandydata na kierownika komórki organizacyjnej. 29 września 2014 r. odbyło się IV/2014 posiedzenie Rady Naukowej Po otwarciu posiedzenia i przyjęciu porządku obrad przyjęto protokół z III/2014 posiedzenia Rady Naukowej w dniu 9 lipca 2014 r. oraz: rozpatrzono wniosek Komisji habilitacyjnej w sprawie nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego w dziedzinie nauk medycznych w dyscyplinie medycyna dr Kindze Polańskiej zaopiniowano wnioski Komisji konkursowych ds. zatrudnienia pracowników naukowych w sprawie zatrudnienia na stanowisku asystenta w Pracowni Diagnostyki Toksykologicznej, Oddziału Toksykologii Kliniki Chorób Zawodowych i Toksykologii oraz w Zakładzie Psychologii Pracy zaopiniowano zmiany w strukturze organizacyjnej Instytutu polegające na: likwidacji Kliniki Alergologii i Zdrowia Środowiskowego z wyłączeniem Pracowni Dermatologii; przeniesieniu 20

23 Pracowni Dermatologii do Kliniki Chorób Zawodowych i Toksykologii; likwidacji Biura Sieci Doskonałości ECNIS; likwidacji Biura Współpracy z Zagranicą; zmianie nazwy Zakładu Psychologii Pracy na Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy zaopiniowano kandydatów na funkcje kierowników komórek organizacyjnych. 16 grudnia 2014 r. odbyło się V/2014 posiedzenie Rady Naukowej Po otwarciu posiedzenia i przyjęciu porządku obrad przyjęto protokół z IV/2014 posiedzenia Rady Naukowej w dniu 29 września 2014 r. oraz: rozpatrzono wniosek Komisji ds. stopni naukowych w dziedzinie nauk medycznych w zakresie medycyny w przedmiocie powołania 3 członków Komisji habilitacyjnej w postępowaniu habilitacyjnym dr Joanny Jurewicz wszczęto przewody doktorskie w dziedzinie nauk medycznych w zakresie biologii medycznej mgr Edycie Wieczorek oraz mgr. inż. Markowi Zielińskiemu zaopiniowano wniosek Komisji ds. kwalifikacji osób na stanowiska pracowników naukowych w sprawie zatrudnienia na stanowisku profesora nadzwyczajnego dr hab. n. med. Kingi Polańskiej zaopiniowano wnioski Komisji konkursowych ds. zatrudnienia pracowników naukowych w sprawie zatrudnienia na stanowisku asystenta w Pracowni Biochemii Środowiskowej Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy zaopiniowano kandydata na funkcję kierownika komórki organizacyjnej zaopiniowano zmiany dotyczące Kryteriów oceny dorobku naukowego pracownika. Zakładowe organizacje związkowe Komisja Zakładowa NSZZ Solidarność przy Instytucie Medycyny Pracy im. prof. dra med. Jerzego Nofera w Łodzi Przewodnicząca: Kamila Michałowska Z-ca przewodniczącej: dr hab. n. med. Alicja Bortkiewicz prof. IMP Sekretarz: Ewa Filipowska Skarbnik: mgr Wiesława Bednarek Członkowie: Anna Kucharska, mgr Ewa Twardowska, dr hab. n. med. Marek Zmyślony prof. IMP 21

24 Zarząd Związku Zawodowego Pracowników IMP Przewodnicząca: mgr Iwona Rogalska Z-ca przewodniczącej: mgr inż. Piotr Krauze Skarbnik: Elżbieta Miazek Zarząd Terenowego Oddziału Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy Przewodniczący: dr hab. med. Zbigniew Kołaciński prof. IMP Z-ca przewodniczącego: dr med. Jacek Rzepecki Skarbnik: lek. Maciej Czerniak Sekretarz: lek. Diana Tymoszuk Zarząd Terenowego Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pielęgniarek i Położnych przy Instytucie Medycyny Pracy im. prof. dra med. Jerzego Nofera w Łodzi Przewodnicząca: Renata Rubaszewska Z-ca przewodniczącej: Agnieszka Kleczyńska Sekretarz: mgr Marta Swarzyńska Skarbnik: Bożena Gozdek Członek: Anna Tulińska Zakładowa Organizacja Związkowa Niezależnego Związku Zawodowego Pracowników Diagnostyki Laboratoryjnej Województwa Łódzkiego Pełnomocnik: mgr Anna Pirowicz 22

25 3. Kadra Instytutuu Medycyny Pracy w 2014 roku / wg stanuu na dzień r. a) Struktura zatrudnienia W tym pracownicy: naukowo-badawczy inżynieryjno-techniczni administracyjno-ekonomiczni obsługi i robotniczy inni (rezydenci) RAZEM osób b) Kadra naukowo-badawcza Kadra naukowo-badawcza: Asystent Adiunkt Profesor nadzwyczajny Profesor zwyczajny Profesor wizytujący RAZEM osób 23

26 c) Samodzielni pracownicy naukowi Samodzielni pracownicy naukowi z tytułem profesora 12 ze stopniem doktora hab. 18 RAZEM 30 osób Samodzielni pracownicy naukowo-badawczy z tytułem naukowym profesora (12 osób) Czerczak Sławomir, Gralewicz Sławomir, Gromadzińskaa Jolanta, Hanke Wojciech, Kieć-Świerczyńska Marta, Pałczyński Cezary, Rydzyński Konrad, Szadkowska-Stańczyk Irena, Szeszenia-Dąbrowska Neonila, Śliwińska-Ko owalska Mariola, Walusiak-Skorupa Jolanta, Wąsowicz Wojciech ze stopniem doktora habilitowanego (18 osób) Bortkiewicz Alicja, Hałatek Tadeusz, Krakowiak Anna, Kręcisz Beata, Kołaciński Zbigniew,, Makowiec-Dąbrowska Teresa, Niebudek-Bog gusz Ewa, Pawlaczyk-Łuszczyńska Małgorzata, Pepłońska Beata, Polańska Kinga, Pyżalski Jacek, Reszka Edyta, Sińczuk-Walczak Halina, Stetkiewicz Jan, Stępnik Maciej, Wiszniewska Marta, Zamysłowska-Szmytke Ewa, Zmyślonyy Marek 24

27

28 II. STRUKTURA ZADAŃ 1. Główne kierunki badawcze Plan naukowy Instytutu przyjęty na 2014 rok obejmował 314 zadań, w tym 75 tematów statutowych w ramach następujących kierunków badawczych: Identyfikacja oraz ocena zagrożeń wywołanych czynnikami chemicznymi; tworzenie systemu zapobiegania szkodliwym skutkom zdrowotnym: o ocena ekspozycji na czynniki chemiczne w środowisku pracy i wpływ na zdrowie zatrudnionych, o ocena toksycznego działania nanocząstek, o ocena toksycznego działania czynników chemicznych, o ocena zagrożeń wywołanych czynnikami chemicznymi i zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego. Identyfikacja czynników genetycznych decydujących o indywidualnej wrażliwości na czynniki chemiczne: o badanie markerów stresu oksydacyjnego, o badanie uszkodzeń DNA. Patologia zawodowa zasady wczesnej diagnostyki, orzecznictwa i profilaktyki: o diagnostyka i profilaktyka chorób zawodowych, o orzecznictwo. Patogeneza, diagnostyka i terapia zatruć ostrych i przewlekłych: o diagnostyka i terapia ostrych zatruć, o informacja toksykologiczna. Ocena biologicznego działania, narażenia zawodowego i zdrowotnych skutków ekspozycji na pyły przemysłowe. Ocena narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne w środowisku pracy. Ocena biologicznego działania i zdrowotnych skutków ekspozycji na hałas i pola elektromagnetyczne. Ocena ekspozycji na promieniowanie rentgenowskie. Fizjologiczna, psychologiczna i psychospołeczna ocena uciążliwości i zdolności do pracy oraz opracowanie zasad doboru zawodowego. Ocena środowiskowych zagrożeń zdrowia: o ocena wpływu środowiska na zdrowie. Epidemiologiczna ocena ryzyka zdrowotnego ekspozycji zawodowej i środowiskowej: o epidemiologiczna ocena ryzyka zdrowotnego, o ocena ryzyka zapadalności na choroby azbestozależne. 25

29 Promocja zdrowia w miejscu pracy. Organizacja ochrony zdrowia pracujących: o organizacja ochrony zdrowia, o podtrzymywanie zdolności do pracy starszych pracowników. Programy nauczania oraz kształcenia w zakresie medycyny pracy, higieny pracy oraz zdrowia publicznego. Systemy kontroli zapewnienia jakości: o zarządzanie jakością usług laboratoryjnych. 26

30 2. Realizacja zadań w 2014 r. według podstawowych źródeł finansowania Zakład Działalność statutowa PW 1 Granty 2 Umowy międzynarodowe 3 POIG 4 POKL 5 Działalność lecznicza Pozostałe umowy 6 Razem zrealizowane Biuro Zapewnienia Jakości 1-1 Zakład Polityki Zdrowotnej Krajowe Centrum Promocji Zdrowia Zakład Epidemiologii Środowiskowej Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia Zakład Fizjologii Pracy i Ergonomii Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy Laboratorium Badań Prod. Leczniczych i Wet Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego Zakład Ochrony Radiologicznej Zakład Zagrożeń Fizycznych Dział Zarządzania Wiedzą Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii w tym: - Oddz. i Przychodnia Chorób Zawodowych Oddz. Toksykologii Pracownia Dermatologii* Klinika Audiologii i Foniatrii Ogółem zrealizowanych * do r. w Klinice Alergologii i Zdrowia Środowiskowego Plan naukowy Instytutu przewidziany na 2014 r. obejmował 314 zadań, zrealizowano łącznie 319 zadań. Wszystkie tematy statutowe formalnie rozliczono i odebrano w trakcie sympozjów sprawozdawczych w styczniu 2015 r. W poszczególnych grupach zadań według źródeł finansowania wykonanie planu przedstawia się następująco: Działalność statutowa: zaplanowano 75, realizowano 75 zadań; PW: zaplanowano 2, realizowano 2; Granty: zaplanowano 10, realizowano 11; 1 PW Projekt Wieloletni 2 Granty granty współfinansowane z NCN 3 Umowy Międzynarodowe realizowane w ramach: PNWB (Polsko-Norweskiej Współpracy Badawczej), SPPW ( Szwajcarsko-Polskiego Programu Badawczego), 7 Programu Ramowego. Programu Life Long Learning, współpracy z IARC, projektu Europa Centralna 4 POIG Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 5 POKL Program Operacyjny Kapitał Ludzki 6 Pozostałe umowy umowy z podmiotami gospodarczymi, SPB Specjalny Projekt Badawczy, Innowacja Społeczna, współpraca z Regionalnym Centrum Polityki Społecznej, Współpraca z Biurem ds. zapobiegania Narkomanii. 27

31 POKL: zaplanowano 1, realizowano 1; Działalność lecznicza: zaplanowano 4, realizowano 4; Pozostałe umowy: zaplanowano 206, realizowano Sieci naukowe Centrum Zaawansowanych Technologii BioTechMed Instytut Medycyny Pracy w Łodzi od 2004 r. współpracuje z Centrum Zaawansowanych Technologii BioTechMed w Łodzi w ramach umowy konsorcjum. W skład centrum obecnie wchodzi 8 jednostek naukowych i 9 przedsiębiorstw. Koordynatorem Centrum jest Politechnika Łódzka. Główne cele Centrum to: wspólne prowadzenie wieloletnich prac badawczo-rozwojowych i badawczo-wdrożeniowych ukierunkowanych na opracowanie nowych technologii i usług służących ochronie i poprawie zdrowia ludzi oraz ochronie środowiska, transfer zaawansowanych technologii i najlepszych dostępnych technik z tego zakresu do praktyki gospodarczej, tworzenie firm typu spin-off/start-up wykorzystujących wyniki prac prowadzonych w Centrum Zaawansowanych Technologii BioTechMed, prowadzenie zintegrowanej działalności edukacyjnej, szkoleniowej i ekspertyzowej. 28

32 4. Ekspertyzy, opinie, orzeczenia Wykonane w 2014 roku opracowania dla potrzeb Ministerstwa Zdrowia, Inspekcji Sanitarnej, służby medycyny pracy, sądów, prokuratury, podmiotów gospodarczych dotyczyły m.in.: diagnostyki i orzecznictwa w zakresie chorób zawodowych oraz kwalifikacji do pracy, pomiarów pola elektromagnetycznego dla celów bezpieczeństwa i higieny pracy, oceny narażenia zawodowego na szkodliwe czynniki biologiczne, oceny narażenia radiacyjnego w miejscu pracy, oznaczeń stężeń włókien azbestu w próbkach powietrza oraz próbkach materiałów, oceny narażenia zawodowego na pyły przemysłowe, oznaczeń toksyn w ślinie i w moczu, badań produktów leczniczych i wyrobów medycznych o dopuszczalności do stosowania u ludzi. Jednostka organizacyjna Ekspertyzy, opinie, orzeczenia Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego 50 Zakład Toksykologii i Kancerogenezy 515 Zakład Polityki Zdrowotnej 2 Zakład Zagrożeń Fizycznych 19 Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia 276 Zakład Fizjologii Pracy i Ergonomii 13 Zakład Ochrony Radiologicznej 111 Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy 26 Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii 727 Laboratorium Badań Produktów Leczniczych i Weterynaryjnych 200 Razem

33 5. Komisja Bioetyczna W 2014 roku odbyły się 4 posiedzenia Komisji Bioetycznej. Komisja zaopiniowała: 5 wniosków Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy, 5 wniosków Kliniki Chorób Zawodowych i Toksykologii, 5 wniosków Kliniki Audiologii i Foniatrii, 3 wnioski Zakładu Epidemiologii Środowiskowej, 2 wnioski Kliniki Alergologii i Zdrowia Środowiskowego, 1 wniosek Zakładu Ochrony Radiologicznej, 1 wniosek Zakładu Psychologii Zdrowia i Pracy, 1 wniosek Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy, 1 wniosek spoza IMP Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy. 30

34

35 III. OSIĄGNIĘCIA INSTYTUTU W ZAKRESIE DZIAŁALNOŚCI NAUKOWO- BADAWCZEJ 1. Potencjał naukowy A. Uprawnienia do nadawania stopni naukowych Dziedzina Dyscyplina dr Stopień naukowy dr hab. Nauki medyczne medycyna biologia medyczna doktor nauk medycznych doktor habilitowany nauk medycznych Nauki o zdrowiu doktor nauk o zdrowiu B. Rozwój kadry naukowej wszczęte przewody doktorskie: lek. Aleksandra Cyran: Ocena barier w aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych na poziomie opieki profilaktycznej nad pracownikiem Promotor: prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa Recenzenci: prof. dr hab. med. Anna Skoczyńska, dr hab. med. Wojciech Piotrowski mgr Agnieszka Jankowska: Ocena przydatności wybranych modeli bezpomiarowych do szacowania narażenia inhalacyjnego na szkodliwe substancje chemiczne w środowisku pracy Promotor: prof. dr hab. Sławomir Czerczak Recenzenci: prof. dr hab. inż. Andrzej Świątkowski, prof. dr. hab. Wiesław Szymczak lek. Małgorzata Lipowska: Analiza poprawności i skuteczności orzeczeń wydawanych przez ZUS o celowości przekwalifikowania zawodowego Promotor: prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa Promotor pomocniczy: dr hab. med. Marta Wiszniewska Recenzenci: dr hab. n. med. Anna Wilmowska-Pietruszyńska, dr hab. n. med. Renata Złotkowska mgr Ewa Błaszczyk: Poziom adduktów BPDE-1-DNA oraz zmian cytogenetycznych w komórkach nabłonkowych z jamy ustnej u dzieci narażonych środowiskowo na czynniki genotoksyczne Promotor: dr hab. n. med. Danuta Mielżyńska- Švach Recenzenci: prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, prof. dr hab. Joanna Rzeszowska-Wolny 31

36 mgr Edyta Wieczorek: Rola wybranych metaloproteinaz macierzy zewnątrzkomórkowej i tkankowych inhibitorów metaloproteinaz w raku pęcherza moczowego Promotor: dr hab. n. med. Edyta Reszka prof. IMP Recenzenci: prof. dr. hab. n. med. Waldemar Różański, prof. dr. hab. n. med. Piotr Widłak mgr Marek Zieliński: Narażenie środowiskowe na trwałe zanieczyszczenia organiczne a markery stresu oksydacyjnego u kobiet w okresie ciąży i laktacji oraz wskaźniki antropometryczne noworodka Promotor: prof. dr hab. Jolanta Gromadzińska Recenzenci: prof. dr. hab. n. farm. Jan Ludwicki, prof. dr hab. med. Barbara Kamer zakończone przewody doktorskie: lek. Sylwia Świderska-Kiełbik; Alergia IgE zależna układu oddechowego uwarunkowana kontaktem z ptakami ozdobnymi w środowisku pracy Promotor: dr hab. med. Anna Krakowiak prof. IMP Recenzenci: prof. dr hab. med. Marta Kieć-Świerczyńska, dr hab. med. Adam Antczak prof. UM wszczęte postępowanie habilitacyjne: dr Joanna Jurewicz: Wpływ czynników środowiskowych, zawodowych i stylu życia na płodność mężczyzn Skład Komisji habilitacyjnej: Przewodniczący: prof. dr. hab. med. Jerzy Marcinkowski Recenzenci: prof. dr. hab. med. Jacek Suzin, prof. dr hab. med. Lechosław Putowski prof. dr hab. med. Marek Mędraś Sekretarz: dr hab. med. Marta Wiszniewska Członkowie: dr hab. med. Beata Pepłońska prof. IMP, prof. dr hab. med. Leszek Bablok wszczęte i zakończone postępowania habilitacyjne: dr med. Marta Wiszniewska: Astma związana z pracą u osób narażonych na alergeny o dużej masie cząsteczkowej aspekty kliniczne i diagnostyczne Skład Komisji habilitacyjnej: Przewodniczący: prof. dr. hab. n. med. Tadeusz Płusa Recenzenci: prof. dr hab. n. med. Barbara Rogala, prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński, prof. dr hab. med. Wojciech Hanke Sekretarz: dr hab. n. med. Marek Zmyślony prof. IMP Członkowie: prof. dr hab. med. Marek Jakóbisiak, prof. dr hab. med. Konrad Rydzyński 32

37 dr Kinga Polańska: Ekspozycja na czynniki środowiskowe w życiu płodowym i po urodzeniu i jej wpływ na parametry urodzeniowe noworodka oraz rozwój psychomotoryczny dzieci Skład Komisji habilitacyjnej: Przewodniczący: prof. dr hab. med. Anna Dobrzańska Recenzenci: prof. dr hab. n. med. Ewa Florek, prof. dr hab. med. Ryszard Lauterbach, prof. dr hab. med. Neonila Szeszenia-Dąbrowska Sekretarz: dr hab. n. med. Edyta Reszka prof. IMP Członkowie: dr hab. n. med. Małgorzata Kowalska, prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa zakończone postępowania o nadanie tytułu profesora: prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa Recenzenci: prof. dr hab. med. Jan Samoliński, prof. dr hab. med. Jan Zejda, prof. dr hab. n. med. Ewa Jassem, prof. dr hab. n. med. Anna Bodzenta-Łukaszyk Rozwój kadry naukowej w IMP w okresie Doktor Doktor habilitowany Rok Osoby spoza IMP pracownicy IMP osoby spoza IMP pracownicy IMP Profesor

38 (2)* (1)* Razem *Stopień naukowy uzyskany przez pracownika poza IMP W 2014 r. stopień naukowy doktora uzyskał 1 pracownik Instytutu dr Sylwia Świderska-Kiełbik. Wszczęto 3 postępowania habilitacyjne (dr Marta Wiszniewska, dr Kinga Polańska oraz dr Joanna Jurewicz), z których 2 zakończono. Tytuł profesora nadano 1 osobie dr hab. Jolancie Walusiak- Skorupie. 34

39 C. Udział we władzach towarzystw i organizacji naukowych (krajowych i międzynarodowych) Imię i nazwisko Nazwa organizacji Funkcja Aniołczyk Halina Bonczarowska Marzena Bortkiewicz Alicja Brzeźnicki Sławomir Czerczak Sławomir Dobecki Marek Drabek Marcin Gromadzińska Jolanta Gromiec Jan Hanke Wojciech Jankowska Agnieszka Jeżak Karolina Jurewicz Joanna Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Polskie Towarzystwo Badań Radiacyjnych Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Scientific Committee on Cardiology in Occupational Health Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Stowarzyszenie przeciwko Przemocy w Pracy Godność Polskie Towarzystwo Toksykologiczne Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Polskie Towarzystwo Epidemiologii Środowiskowej Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych (KEJN) Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego Polskie Towarzystwo Epidemiologii Środowiskowej członek Komisji rewizyjnej członek komisji ds. Problemów Elektromagnetycznych członek Zarządu Głównego Rozpoczęcie pełnienia funkcji (rok) 2013 członek Zarządu 2009 członek Zarządu Głównego 2009 prezes 2001 członek Zarządu Głównego sekretarz sekretarz 2002 wiceprezes 2001 wiceprezes 2010 wiceprezes 2010 członek Komitetu 2011 członek Zarządu Głównego 2009 skarbnik 2012 członek Komisji Rewizyjnej

40 Kieć-Świerczyńska Marta Konieczko Katarzyna Kozajda Anna Krakowiak Anna Krawczyk-Szulc Patrycja Kręcisz Beata Kula Małgorzata Kupczewska- Dobecka Małgorzata Merecz-Kot Dorota Mościcka-Teske Agnieszka Niebudek-Bogusz Ewa Pałaszewska-Tkacz Anna Pałczyński Cezary Polańska Kinga Rybacki Marcin Rydzyński Konrad Henryk Skalski Soćko Renata Stępnik Maciej Szubert Zuzanna Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego Polskie Towarzystwo Toksykologiczne Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Stowarzyszenie przeciwko Przemocy w Pracy Godność Polskie Towarzystwo Badań nad Stresem Traumatycznym Stowarzyszenie przeciwko Przemocy w Pracy Godność Polskie Towarzystwo Audiologiczne i Foniatryczne Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy Polskie Towarzystwo Epidemiologii Środowiskowej Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy Polskie Towarzystwo Zdrowia Publicznego Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Polskie Towarzystwo Toksykologiczne Polskie Towarzystwo Demograficzne członek Zarządu Głównego członek Zarządu Głównego 2001 sekretarz 2012 skarbnik członek Zarządu Głównego sekretarz członek Zarządu Głównego członek Zarządu Głównego wiceprezes przewodnicząca prezes 2005 sekretarz 2007 sekretarz 2005 skarbnik skarbnik 2010 członek Zarządu Głównego członek Zarządu Głównego członek Komisji Rewizyjnej członek Zarządu Głównego członek Zarządu Głównego członek prezydium Zarządu Głównego

41 Śliwińska- Kowalska Mariola Świdwińska- Gajewska Anna Walusiak-Skorupa Jolanta Wąsowicz Wojciech Wziątek Agata Zmyślony Marek Polskie Towarzystwo Audiologiczne i Foniatryczne International Association of Physicians in Audiology (IAPA) International Commission on Biological Effects of Noise Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Polskie Towarzystwo Medycyny Pracy Polskie Towarzystwo Toksykologiczne Polskie Towarzystwo Higienistów Przemysłowych Polskie Towarzystwo Badań Radiacyjnych przewodnicząca 2007 członek Zarządu Kierownik Grupy I: Noise-Induced Hearing Loss członek Zarządu Głównego p.o. prezesa przewodniczący Zarządu Głównego członek Zarządu Głównego wiceprezes Zarządu Głównego, przewodniczący Komisji ds. Problemów Bioelektromagnetycznych D. Udział w zespołach eksperckich Imię i nazwisko Aniołczyk Halina Bortkiewicz Alicja Nazwa zespołu Zespół Ekspertów ds. Czynników Fizycznych, Grupa ds. Pól Elektromagnetycznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Komisja Trójstronna ds. Społeczno- Gospodarczych Komisja Pól Elektromagnetycznych Niejonizujących Komitetu Fizyki Medycznej, Radiobiologii i Diagnostyki Obrazowej PAN Zespół Ekspertów ds. Czynników Fizycznych, Grupa ds. Pól Elektromagnetycznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Rozpoczęcie pełnienia funkcji (rok) 37

42 Scientific Committee on Cardiology in Occupational Health Brodecki Marcin Polskie Centrum Akredytacji w zakresie akredytacji laboratoriów badawczych wykonujących testy specjalistycznej aparatury rentgenowskiej Brzeźnicki Sławomir Czerczak Sławomir Dobecki Marek Komisja Techniczna KT 246 Polskiego Komitetu Normalizacyjnego Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Zespół Ekspertów ds. Aktualizacji Wykazu Czynników Rakotwórczych Międzyresortowa Komisja ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Międzynarodowy Program Bezpieczeństwa Chemicznego; Międzynarodowe spotkania IPCS; IOHA Zespół Ekspertów ds. Aktualizacji Wykazu Czynników Rakotwórczych Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Komitet Techniczny w Polskim Centrum Akredytacji w Warszawie Polski Komitet Normalizacyjny, Komitet Techniczny 159 ds. Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych w Środowisku Pracy

43 Gadzicka Elżbieta Gralewicz Sławomir Gromadzińska Jolanta Gromiec Jan Scientific Committee on Cardiology in Occupational Health Komisja Pól Elektromagnetycznych Niejonizujących Komitetu Fizyki Medycznej, Radiobiologii i Diagnostyki Obrazowej PAN Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Polski Komitet Normalizacyjny - Komitet Techniczny ds. Zagrożeń Chemicznych i Pyłowych Zespół Ekspertów TNO Quality of Life Normalizacyjna Komisja Problemowa ds. Zagrożeń Pyłowych i Chemicznych w Środowisku Pracy Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Zespół Ekspertów ds. Aktualizacji Wykazu Czynników Rakotwórczych Centrum Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy (ISGUM) Hanke Wojciech Komitet Zdrowia Publicznego PAN Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Kapitaniak Bronisław ISO International Organization for Standardization CEN European Committee for Standardization 39

44 Kołaciński Zbigniew Krajowy Zespół Specjalistów ds. Ratownictwa Chemicznego i Ekologicznego Konsultant Wojewódzki w dziedzinie toksykologii klinicznej dla woj. łódzkiego Knol-Michałowska Kamila Konieczko Katarzyna Kupczewska-Dobecka Małgorzata Ligocka Danuta Maciejewska Aleksandra Pakulska Daria Pałaszewska-Tkacz Anna Pawlaczyk-Łuszczyńska Małgorzata National Observatory on Cyber Crime Northern Dimension Partnership in Public Health and Social Well-being Zespół Ekspertów ds. Aktualizacji Wykazu Czynników Rakotwórczych Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych, Grupa ds. Aerozoli Przemysłowych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Międzynarodowy Program Bezpieczeństwa Chemicznego, Międzynarodowe Spotkania IPCS Zespół Ekspertów ds. Aktualizacji Wykazu Czynników Rakotwórczych Zespół Ekspertów ds. Czynników Fizycznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Normalizacyjna Komisja Problemowa nr 157 ds. Zagrożeń Fizycznych w Środowisku Pracy Polskie Centrum Akredytacji - ekspert techniczny w zakresie zagrożeń wibroakustycznych

45 Współprzewodniczenie zespołowi ds. uszkodzeń słuchu spowodowanych działaniem hałasu (Team 1 - Noise-induced hearing loss) w International Commission on Biological Effects of Noise (ICBEN) Piasecka-Zelga Joanna Plichta Piotr Przyłuska Jolanta Pyżalski Jacek Zakład Certyfikacji TEXTIL-CERT, ekspert ds. realizacji procedur oceny zgodności dla wyrobów medycznych Narodowy Program Foresight Polska 2020 ISCH COST Action IS1210 Rada Dyrektorów Łódzkiej Akademickiej Sieci Bibliotecznej (ŁASB) ISCH COST Action IS1210 Rybacki Marcin Rydzyński Konrad Sitarek Krystyna Soćko Renata National Observatory on Cyber Crime Nieformalna grupa ekspertów ds. chorób zawodowych przy Komisji Europejskiej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego SCENIHR Working Group Guidance on the Determination of Potential Health Effects of Nanomaterials Used in Medical Devices Working Group on Nano-Silica of the Scientific Committee of Consumer Safety (SCCS), (SANCO) Scientific Committee on Emerging and Newly Identified Health Risks (SCENIHR) Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy

46 Stetkiewicz Jan Stępnik Maciej Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Krajowa Komisja Etyczna do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Krajowy punkt kontaktowy ds. walidacji metod alternatywnych w Polsce Zespół Doradczy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach Szadkowska-Stańczyk Irena Szeszenia-Dąbrowska Neonila Śliwińska-Kowalska Mariola Walusiak-Skorupa Jolanta Wąsowicz Wojciech Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych, Zespół Ekspertów ds. Czynników Biologicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Rada Programowa Narodowego "Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata " Collegium Oto-Rhino-Laryngologicum Amicitiae Sacrum Konsultant Krajowy w dziedzinie audiologii i foniatrii Zespół Konsultanta Krajowego w dziedzinie otorynolaryngologii Konsultant Wojewódzki w dziedzinie medycyny pracy dla woj. łódzkiego Komisja do Spraw Produktów Biobójczych Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA, European Food Safety Authority) Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD, Organisation for Economic Co-operation and Development)

47 Zespół ekspertów ds. czynników chemicznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy Winnicka Renata Zmyślony Marek Komisja do Spraw Diagnostyki Toksykologicznej Zespół Ekspertów ds. Czynników Fizycznych, Grupa ds. Pól Elektromagnetycznych przy Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy E. Redakcja czasopism (redaktorzy naczelni) Imię i nazwisko Rydzyński Konrad Szadkowska-Stańczyk Irena Śliwińska-Kowalska Mariola Tytuł czasopisma International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health Lista MNiSW (2014) Rozpoczęcie pełnienia funkcji (rok) A 2000 Medycyna Pracy A 2000 Otorynolaryngologia Przegląd Kliniczny B 2002 F. Członkostwo w zespołach redakcyjnych Imię i nazwisko Tytuł czasopisma Lista MNiSW (2013) Funkcja Rozpoczęcie pełnienia funkcji (rok) Bortkiewicz Alicja Medycyna Pracy A komitet redakcyjny International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health A redaktor tematyczny 2012 Czerczak Sławomir Medycyna Pracy A redaktor tematyczny Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy. Biuletyn Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN B redaktor tematyczny 43

48 International Journal of A komitet redakcyjny Occupational Medicine and Environmental Health Gromiec Jan Medycyna Pracy A komitet redakcyjny Turkish Journal of - komitet naukowy 2014 Occupational Health Safety and Environment Hanke Wojciech Medycyna B Rada Programowa 2007 Środowiskowa Medycyna Pracy A komitet redakcyjny 1999 International Journal of A komitet redakcyjny 2011 Occupational Medicine and Environmental Health Jóźwiak Zbigniew Art of Dentistry B członek Rady Kieć-Świerczyńska Marta Kołaciński Zbigniew Promotor BHP. Bezpieczeństwo, Komfort, Praca Naukowej - członek Rady Naukowej Dermatologia Praktyczna B członek Rady Naukowej Medycyna Pracy A komitet redakcyjny Postępy Dermatologii i A komitet redakcyjny Alergologii/Advances in Dermatology and Allergology International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health A redaktor tematyczny Nefrologia i B komitet redakcyjny Dializoterapia Polska Medycyna Pracy A redaktor tematyczny Korzeniowska Elżbieta Kręcisz Beata Dermatologia Praktyczna B członek Rady Naukowej Makowiec- International Journal of A komitet redakcyjny Dąbrowska Teresa Occupational Safety and Merecz-Kot Dorota Mościcka-Teske Agnieszka Ergonomics Medycyna Pracy A komitet redakcyjny, redaktor tematyczny Ergonomia. An B komitet redakcyjny International Journal of Ergonomics and Human Factors International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health A redaktor tematyczny Medycyna Pracy A redaktor tematyczny 44

49 Niebudek-Bogusz Ewa Otorynolaryngologia - Przegląd Kliniczny B sekretarz redakcji, członek Rady Naukowej Pałczyński Cezary Alergia B Członek Rady 2005 Naukowej Medycyna Pracy A redaktor tematyczny 2007 International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health A komitet redakcyjny 2007 Pepłońska Beata International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health A redaktor tematyczny 2011 Medycyna Pracy A komitet redakcyjny 2013 Przyłuska Jolanta Forum Bibliotek B członek komitetu 2009 Medycznych redakcyjnego Puchalski Krzysztof Medycyna Pracy A redaktor tematyczny Rydzyński Konrad Polski Merkuriusz B komitet redakcyjny 2014 Lekarski Medycyna Pracy A komitet redakcyjny Sakowski Piotr Medycyna Pracy A redaktor tematyczny 2013 Stetkiewicz Jan Medycyna Pracy A komitet redakcyjny Szadkowska- Stańczyk Irena International Journal of Occupational Medicine and Environmental A redaktor tematyczny Szeszenia- Dąbrowska Neonila Śliwińska-Kowalska Mariola Walusiak-Skorupa Jolanta Health Medycyna Środowiskowa B Rada Programowa 2007 Medycyna Pracy A komitet redakcyjny Alergia, Astma, B sekretarz redakcji 1996 Immunologia - Przegląd Kliniczny Noise & Health A komitet redakcyjny 2000 International Journal of A redaktor tematyczny 2013 Occupational Medicine and Environmental Health Medycyna Pracy A komitet redakcyjny 2000 Medycyna Pracy A komitet redakcyjny 2013 International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health A redaktor tematyczny 2012 Wąsowicz Wojciech Medycyna Pracy A komitet redakcyjny International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health A redaktor tematyczny 2012 Wiszniewska Marta Medycyna Pracy A redaktor tematyczny

50 2. Osiągnięcia naukowe A. Dorobek publikacyjny W 2014 r. pracownicy Instytutu byli autorami 204 publikacji, w tym 109 prac o zasięgu międzynarodowym, z których 103 posiadały Impact Factor o sumarycznej wysokości 268,571 punktów. Dorobek publikacyjny Instytutu z lat (ostatnie 5 lat) rok ogółem o zasięgu międzynarodowym z IF Suma IF , , , , ,571 1 w tym 5 artykułów, w których autorzy z IMP występują jako collaborators z IF + 1 zagraniczna bez IF + 5 collaborators = 109 Liczba monografii autorstwa pracowników Instytutu: 3 Liczba podręczników/monografii redagowanych przez pracowników Instytutu: 1 Liczba publikacji z listy A (punktacja MNiSW) afiliowanych przez Instytut: 103 Liczba publikacji z listy B (punktacja MNiSW) afiliowanych przez Instytut: 39 Rozdziały w monografiach: 12 Pozostałe publikacje (bez pkt.): 41 Liczba publikacji w poszczególnych kwartylach wg Journal Citation Report (Thomson Reuters): Q1 JCR: 26, Q2 JCR: 20, Q3 JCR: 21, Q4 JCR: 36. Wykaz publikacji w załączniku 1. 46

51 Publikacje IMP w 2014 r lista A 103 lista B 39 książki (monografie, poradniki, podręczniki,, raporty) 4 rozdziały inne (bez pkt) 41 B. Nagrody i wyróżnienia Nagrody i wyróżnienia otrzymane w 2014 r. Wyróżnienie w 42. edycji Ogólnopolskiegoo Konkursuu Poprawy Warunków Pracy organizowanego przez Ministerstwo o Pracy i Polityki Społecznej, dla artykułu pt.. Analiza specjacyjna związków chromu w powietrzu środowiska pracy p z zastosowaniem techniki łączonej HPLC-ICP-MS (Talanta 2013, vol. 117 s ) autorstwa mgr Magdaleny Stanisławskiej, dr Beaty Janasik orazz prof. dr hab. Wojciechaa Wąsowicza. Nagroda dla IMP w konkursie NSZZ Solidarnośćć Pracodawca przyjazny pracownikom. W VII edycji konkursu przyznano 19 wyróżnień dla a firm z całej Polski, wśród których znalazł się również IMP. Laureaci konkursu zostali nagrodzeni m.in. za przestrzeganiee prawa pracy, przepisów BHP i organizowanie się związków zawodowych w zakładach pracy. Zakładowi pracy wyróżnionemu certyfikatem Pracodawca Przyjazny Pracownikom przysługuje prawo posługiwania się nim przez okres trzech lat. Nagroda Państwowej Inspekcji Pracy im. Haliny Krahelskiejj dla dr Elżbiety Korzeniowskiej kierownika Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy. 25 listopadaa 2014 r. na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła o się uroczystość wręczenia Nagrody im. Haliny Krahelskiej oraz nagród w XXI edycji e konkursu Pracodawca organizator pracy bezpiecznej. Nagroda im. Haliny Krahelskiejj przyznawana jest przez Głównego Inspektora Pracy zaa osiągnięcia w zakresie ochrony pracy i ochrony zdrowia w środowisku pracy. Medale im. prof. W. Chodźki Pro Hominis Sanitate dla d prof. dr hab. med. Konrada Rydzyńskiego i prof. dr hab. med.. Wojciecha Hanke orazz dla Instytutu Medycyny Pracy 47

52 w Łodzi. Odznaczenia wręczono podczas Międzynarodowej Konferencji Naukowej Dni Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, która odbywała się w dniach października 2014 r. pod hasłem Sytuacja zdrowotna w Polsce w okresie transformacji systemowej. Medale na ręce nagrodzonych złożył Prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego prof. dr hab. Alfred Owoc. Nagroda specjalna Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego Skrzydła wyobraźni" dla dr. hab. Jacka Pyżalskiego za szczególne osiągnięcia w działalności innowacyjnej dla edukacji. Odznaczenie wręczono podczas obejmującego cały kraj Podsumowania Ruchu Innowacyjnego w Edukacji w dniu 13 czerwca 2014 r. Medal Stowarzyszenia Elektryków Polskich dla dr Haliny Aniołczyk przyznany w dniu 17 października 2014 r. w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi, podczas uroczystości 95-lecia powstania Oddziału Łódzkiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich (SEP). II miejsce w konkursie Województwo w kadrze dla Moniki Schmidt-Iltchev z Biura Zarządzania Projektami, Innowacji i Wdrożeń IMP za zdjęcia Biblioteki IMP, promujące projekt Praca, Zdrowie, Środowisko - platforma informatyczna do efektywnego zarządzania wiedzą i badaniami naukowymi. Wyróżnienie dla projektu współrealizowanego przez Zakład Psychologii Pracy IMP w konkursie Regaty rozwoju: liderzy innowacji i współpracy ponadnarodowej POKL realizowanym przez Komisję Krajową NSZZ Solidarność za projekt Wpływ poprawy psychospołecznych warunków pracy na ograniczenie kosztów ekonomicznych w firmach przechodzących procesy modernizacyjne i adaptacyjne. I miejsce w finale wojewódzkim ogólnopolskiego konkursu "Firma Przyjazna Rodzicom" w kategorii Duże przedsiębiorstwo dla Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera. Nagroda za plakat zaprezentowany podczas Łódzkich Dni Medycyny Pracy: II miejsce Kamil Zaborowski, Adam Dudarewicz, Małgorzata Zamojska-Daniszewska, Małgorzata Pawlaczyk-Łuszczyńska (Ocena ekspozycji zawodowej na hałas emitowany przez technologiczne urządzenia ultradźwiękowe niskiej częstotliwości) oraz III miejsce Anna Najder, Aleksandra Wójcik (Psychospołeczne zagrożenia zawodowe badanie w grupie dziennikarzy radiowych za pomocą Skali Ryzyka Psychospołecznego). Prezydent Bronisław Komorowski nadał odznaczenia państwowe osobom zasłużonym w służbie państwu i społeczeństwu. Wśród nagrodzonych znaleźli się pracownicy Instytutu, których odznaczono za wybitne zasługi w działalności na rzecz ochrony zdrowia pracowników, za osiągnięcia w pracy naukowej i dydaktycznej: 48

53 o Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski prof. dr hab. med. Neonila Szeszenia- Dąbrowska; o Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski dr hab. n med. Alicja Bortkiewicz, prof. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska, prof. dr hab. Wojciech Wąsowicz, dr med. Ewa Wągrowska-Koski (pośmiertnie). Medale imienia prof. dra hab. med. Jerzego Nofera jako wyraz wdzięczności za przyczynienie się do rozwoju Instytutu oraz wniesienie istotnego wkładu w jego działalność podczas obchodów 60-lecia Instytutu Medycyny Pracy otrzymali: o lic. Teresa Borowiecka, o dr hab. n. med. Alicja Bortkiewicz prof. IMP, o prof. dr hab. Sławomir Czerczak, o dr Marek Dobecki, o prof. dr hab. med. Paweł Górski, o dr Jan Gromiec, o Monika Gruszkiewicz, o prof. dr hab. med. Wojciech Hanke, o prof. dr hab. med. Marcin Kamiński, o prof. dr hab. Danuta Koradecka, o dr Małgorzata Kotwica, o Suvi Lehtinen, o Elżbieta Lewandowska, o dr hab. Małgorzata Pawlaczyk-Łuszczyńska prof. IMP, o dr Jolanta Przyłuska, o Elżbieta Rokita, o Irena Rolińska, o Henryk Roliński, o prof. dr hab. med. Konrad Rydzyński, o dr Krystyna Sitarek, o dr Mirosław Stasik, o prof. dr hab. med. Neonila Szeszenia-Dąbrowska, o prof. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska, o dr hab. Stanisław Tarkowski, o dr med. Ewa Wągrowska-Koski przyznany pośmiertnie, o prof. dr hab. Wojciech Wąsowicz. 49

54 3. Upowszechnianie wiedzy A. Szkolenia i kursy W 2014 r. łącznie przeprowadzono 47 kursów, w których uczestniczyły 1282 osoby. Tematyka szkoleń obejmowała: obowiązkowe kursy dla lekarzy do specjalizacji z medycyny pracy, alergologii, chorób płuc, audiologii i foniatrii, kursy dla lekarzy z zakresu: o badania osób narażonych na promieniowanie jonizujące, o przeprowadzania badań lekarskich kandydatów na kierowców i kierowców, o zasad przeprowadzania badań lekarskich i wydawania orzeczeń lekarskich osobom ubiegającym się lub posiadającym pozwolenie na broń. W związku z wejściem nowej ustawy dotyczącej kierowców zorganizowano 4 kursy doskonalące dotyczące: zmian w psychologicznym orzecznictwie o zdolności do kierowania pojazdami w świetle nowych przepisów (2 kursy), a także nowych zasad przeprowadzania badań lekarskich kandydatów na kierowców i kierowców (2 kursy). Lp. Temat kursu Liczba osób Liczba godz. Kursy dla lekarzy do specjalizacji w dziedzinie medycyny pracy 1 Medycyna Pracy wprowadzający (2 kursy) Medycyna Pracy podstawowy cz. I (2 kursy) podstawowy cz. II (2 kursy) Czynniki alergizujące w środowisku pracy (2 kursy) Leczenie ostrych zatruć i postępowanie reanimacyjne (2 kursy) 5 Medycyna i higiena pracy (4 kursy) Zasady diagnostyki, orzecznictwa i profilaktyki chorób zawodowych skóry (2 kursy) 7 Zasady diagnostyki, orzecznictwa i profilaktyki chorób zawodowych narządu głosu i słuchu (2 kursy) 8 Zasady przeprowadzania badań lekarskich i wydawania orzeczeń lekarskich osobom ubiegającym się lub posiadającym pozwolenie na broń i orzecznictwa o predyspozycjach zdrowotnych do posługiwania się bronią w ramach obowiązków zawodowych (2 kursy) 9 Zasady przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników narażonych na działanie promieniowania jonizującego (4 kursy) Zasady przeprowadzania badań lekarskich kandydatów na kierowców i kierowców i orzecznictwa o predyspozycjach zdrowotnych do pracy na stanowisku kierowcy (2 kursy)

55 Kursy dla lekarzy do specjalizacji z innych dziedzin 11 Alergia zawodowa (do alergologii) (2 kursy) Choroby zawodowe układu oddechowego (do chorób płuc) (2 kursy) 13 Choroby zawodowe z audiologii i foniatrii (do audiologii i foniatrii) Kursy dla lekarzy do uprawnień 14 Narażenie na promieniowanie jonizujące orzecznictwo lekarskie 15 Zasady przeprowadzania badań lekarskich kandydatów na kierowców i kierowców (2 kursy) 16 Zasady przeprowadzania badań lekarskich i wydawania orzeczeń lekarskich osobom ubiegającym się lub posiadającym pozwolenie na broń (2 kursy) Inne kursy dla lekarzy (doskonalące) 17 Nowe zasady przeprowadzania badań lekarskich kandydatów na kierowców i kierowców (2 kursy) 18 Zmiany w psychologicznym orzecznictwie o zdolności do kierowania pojazdami w świetle nowych przepisów (2 kursy) 19 Hałas, hałas infradźwiękowy i ultradźwiękowy na 9 16 stanowiskach pracy metoda pomiarów i ocena narażenia 20 Warsztaty Ochrona przed PEM IMP Łódź R a z e m B. Konferencje, seminaria i ważniejsze wydarzenia z 2014 r. W 2014 r. na 60 konferencjach i seminariach zorganizowanych w kraju wygłoszono lub zaprezentowano w formie plakatu 200 referatów. Podczas 4 konferencji międzynarodowych zorganizowanych w kraju wygłoszono 7 referatów, a na 24 konferencjach odbywających się za granicą przedstawiono 38 referatów lub plakatów. Zawilgocenie i zagrzybienie mieszkań na terenie Łodzi w aspekcie stanu zdrowia populacji czynniki przyczynowe i sposoby zapobiegania, , Łódź, prof. dr hab. med. I. Szadkowska-Stańczyk XI Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Otorynolaryngologia, VI Konferencja Polskiego Towarzystwa Audiologicznego i Foniatrycznego , Łódź, prof. dr hab. med. M. Śliwińska-Kowalska Szkolenie Zastosowanie bezpomiarowych modeli do oceny narażenia zawodowego, , Łódź, mgr A. Jankowska 51

56 Szkolenie Obowiązek rejestrowania przez pracodawcę czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym i pracowników narażonych na te czynniki aktualne rozwiązania prawne , Łódź, mgr inż. K. Konieczko Obchody 60-lecia Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi, , Łódź Łódzkie Dni Medycyny Pracy, , Łódź, prof. dr hab. med. J. Walusiak-Skorupa, w ramach obchodów 60-lecia IMP VII Ogólnopolski Zjazd Naukowy Toksykologów Klinicznych, , Łódź, dr hab. med. A. Krakowiak, w ramach obchodów 60-lecia IMP Konferencja Zarządzanie Wiedzą w Instytucjach Naukowych, , Łódź, dr J. Przyłuska, w ramach obchodów 60-lecia IMP Konferencja Sprawność Kierowcy a Bezpieczeństwo na Drodze, , Łódź, dr hab. A. Bortkiewicz, w ramach obchodów 60-lecia IMP Seminarium Rola Prewencji Wypadkowej w Utrzymaniu Aktywności Zawodowej Pracowników 50+, , Łódź, dr hab. A. Bortkiewicz, w ramach obchodów 60-lecia IMP Spotkanie ekspertów Northern Dimension Partnership in Public Health and Social Wellbeing Task Group on Occupational safety and Health, , Łódź, mgr P. Sakowski, w ramach obchodów 60-lecia IMP Konferencja Managing Health Inequalities, , Bruksela, prof. dr hab. med. J. Walusiak-Skorupa, mgr P. Sakowski Procedury kontrolne dotyczące kosmetyków listy pytań kontrolnych zgodnie z rozporządzeniem 1223/200 - szkolenie dla pracowników WSSE i wybranych pracowników PSSE, oraz , Łódź, mgr inż. A. Piekarska-Wijatkowska 10 Jubileuszowe Warsztaty Ochrona przed PEM. Doskonalenie metod pomiarowych pól elektromagnetycznych oraz oceny ekspozycji zawodowej i środowiskowej. Nowa dyrektywa 2013/35/UE, , Łódź, dr. H. Aniołczyk Konferencja Szkoleniowa Badania profilaktyczne pracowników zakładów przetwórstwa azbestu, , Łódź, prof. dr hab. med. N. Szeszenia-Dąbrowska Szkolenie Czynniki rakotwórcze w środowisku pracy obowiązki pracodawcy i służb BHP, , Łódź, prof. dr hab. S. Czerczak Aktualne problemy w higienie pracy. XV Sympozjum PTHP, , Łódź, prof. dr hab. S. Czerczak Cykl konferencji podsumowujących realizację Projektu pn. Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych, Gdańsk, Poznań, Kraków, Toruń, Warszawa, dr E. Korzeniowska. 52

57 Pełen wykaz referatów wygłoszonych podczas konferencji krajowych, międzynarodowych organizowanych w kraju i międzynarodowych w załącznikach 2, 3 i 4. C. Promocja działalności Instytutu w mediach Instytut w rankingu Webometrics w lipcu 2014 r., w rankingu Webometrics IMP zajął wysokie - 5 miejsce wśród 131 wyróżniających się instytucji naukowych w Polsce i 731 miejsce pośród 8 tys. instytucji badawczych na całym świecie, które wg kryteriów Webometrics najskuteczniej upowszechniają wypracowaną wiedzę w Internecie. Nowa strona internetowa czasopisma Medycyna Pracy wszystkie artykuły naukowe opublikowane w Medycynie Pracy w 2014 r. otrzymały cyfrową identyfikację DOI i były publikowane na bieżąco w wersji online first na nowej stronie czasopisma ( wdrożonej przez Oficynę Wydawniczą w ramach realizacji projektu Index Plus. Strona umożliwia użytkownikom wysyłanie znajomym za jej pośrednictwem powiadomień o ciekawych artykułach, dzielenie się nimi poprzez portale społecznościowe, przeszukiwanie treści w oparciu o słowa kluczowe, dziedziny i autorów, kontakt z autorami, zapoznawanie się z treścią artykułów jeszcze przed opublikowaniem pełnego numeru czasopisma (w wersji online first). Na stronie określono też zakres wykorzystania artykułów, zgodny z licencją CC-BY-NC (Creative Commons Uznanie autorstwa Użycie niekomercyjne 3.0). Akademickie Targi Pracy 2 kwietnia 2014 r. IMP wziął po raz trzeci udział w Akademickich Targach. Stoisko IMP najczęściej odwiedzali studenci biotechnologii, biologii, chemii oraz zdrowia publicznego, co świadczy o dużym zainteresowaniu młodych ludzi Instytutem jako miejscem przyjaznym dla rozwoju kariery zawodowej. Projekt Praktykuj w Łodzi Staże wakacyjne 2014 w 2014 r. IMP ufundował 8 staży w ramach projektu organizowanego przez Biuro Rozwoju Przedsiębiorczości i Miejsc Pracy w Departamencie Architektury i Rozwoju Urzędu Miasta Łodzi. Studenci w czasie praktyk zapoznali się z tematyką prac wykonywanych w IMP i uczestniczyli w powierzonych im zadaniach. Stażyści w anonimowej ankiecie ocenili bardzo wysoko poziom zdobytego doświadczenia w Instytucie, docenili swoich opiekunów oraz całą organizację staży. VII Europejskie Forum Gospodarcze - Łódzkie 2014 r. IMP podczas imprezy występował jako jeden z wystawców przedstawiając swoją ofertę usług dla zainteresowanych gości. Stoisko IMP spotkało się z dużym odbiorem uczestników Forum. 53

58

59 IV. STRESZCZENIA WYKONANYCH PRAC NAUKOWO-BADAWCZYCH 1. Identyfikacja oraz ocena zagrożeń wywołanych czynnikami chemicznymi; tworzenie systemu zapobiegania szkodliwym skutkom zdrowotnym Badanie toksyczności reprodukcyjnej i rozwojowej 4-chloro-3-metylofenolu u szczurów, IMP 1.26, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: dr Krystyna Sitarek Cel projektu: Ocena wpływu 4-chloro-3-metylofenolu (PCMC) podawanego drogą pokarmową w trzech zróżnicowanych dawkach na płodność szczurów obu płci oraz wczesny rozwój potomstwa. Materiał i metody: W I etapie realizacji tematu ustalono zakres stosowanych dawek PCMC dla samic i samców, przeprowadzono ocenę cyklu estralnego samic kontrolnych i narażanych na PCMC w dawkach dziennych 100, 200 i 400 mg/kg oraz oceniono toksyczność związku dla samców. Wyniki i wnioski: PCMC podawany samicom szczura per os w zakresie dawek mg/kg powoduje istotne wydłużenie czasu trwania cyklu estralnego narażanych samic. Czas trwania fazy rujowej (estrus) był dłuższy, a czas trwania fazy porujowej (metaestrus) u wszystkich samic narażanych był krótszy niż u samic kontrolnych. odsetek samic ciężarnych (wskaźnik płodności) w grupie kontrolnej i grupach narażanych na PCMC w dawkach dziennych 100 mg/kg i 200 mg/kg był podobny i wynosił %, a w grupie narażanych na PCMC w dawce 400 mg/kg był istotnie niższy i wynosił 63%. PCMC wywiera toksyczne działanie u samców, na co wskazuje istotnie mniejszy niż w kontroli przyrost masy ciała w grupach narażanych w dawkach 100 mg/kg i 400 mg/kg oraz mniejsze bezwzględne masy mózgowia i najądrzy i większe względne masy śledziony, jąder i nadnerczy w grupie narażanej w najwyższej dawce 400 mg/kg. Toksykokinetyka 1-metylonaftalenu u szczurów w warunkach narażenia inhalacyjnego oraz ocena in vitro działania mutagennego ekstraktów moczu zwierząt eksponowanych na 1-metylonaftalen, IMP 1.17, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: dr Radosław Świercz Cel projektu: W roku 2014 celem pracy było przeprowadzenie badania oceniającego toksykokinetykę 1-metylonaftalenu u szczurów w sytuacji wielokrotnej ekspozycji inhalacyjnej na 1-metylonaftalen. Materiał i metody: Doświadczenia przeprowadzono na szczurach samcach szczepu Wistar, stada Outbred Imp: Wist, o masie g pochodzących z hodowli Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi. Zwierzęta były eksponowane donosowo w komorze inhalacyjnej na 1-metylonaftalen o stężeniu 50 lub 200 mg/m 3. Czas wielokrotnej ekspozycji inhalacyjnej wynosił 5 dni (6 godzin/dzień). Podczas ekspozycji inhalacyjnej oraz 18 godzin po jej zakończeniu od zwierząt pobierano krew. 54

60 Zaraz po zakończeniu ekspozycji inhalacyjnej oraz po 18, 48 i 72 godzinach od zwierząt pobrano wątrobę, płuco, nerki, śledzionę, tłuszcz, mózg i mocz. Do oznaczeń ilościowych badanych analitów zastosowano metodę chromatografii gazowej. Wyniki i wnioski: 1. Po narażeniu inhalacyjnym na pary 1-metylonaftalenu szybkość zaniku 1-metylonaftalenu we krwi szczurów przebiega zgodnie z modelem kinetycznym dwuprzedziałowym otwartym. 2. Stwierdzone wzrastające stężenie kwasu 1-naftalenokarboksylowego w moczu zwierząt podczas kolejnych dni ekspozycji świadczy o indukcji enzymatycznej u zwierząt narażanych na 1-metylonftalen. 3. Stężenie kwasu 1-naftalenokarboksylowego i 1-metylonaftalenu w moczu jest dobrym biomarkerem w ocenie wielkości narażenia inhalacyjnego na 1-metylonaftalen. Neurotoksyczność benzoimidazolu-2-ilokarbaminian metylu badania czynnościowe oraz patomorfologiczne, IMP 1.15, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: dr Piotr Lutz Cel projektu: Ocena toksycznego działania karbendazymu pochodnej benzimidazolu pod względem indukowania zmian w układzie nerwowym oraz w narządach wewnętrznych samców szczura Outbred Imp: WIST po 28-dniowym narażeniu na ten związek. Wyniki i wnioski: Narażenie na karbendazym w najwyższej dawce (1,5 g/kg m.c.) wywołało wzrost aktywności lokomocyjnej i eksploracyjnej w porównaniu z kontrolą 24 godziny po zakończeniu narażenia. Grupy narażone różniły się miedzy sobą grupa narażana na najniższą dawkę (0,17 g/kg m.c.). miała niższą aktywność ruchową niż grupa traktowana powtarzanymi dawkami wysokimi. Po zakończeniu badań behawioralnych zwierzęta zostały uśmiercone w celu pobrania tkanek (mózg, wątroba, jądro, nerw kulszowy, krew). W badaniu histologicznym nie wykazano zmian w wybranych fragmentach mózgu (hipokamp), nerwie kulszowym oraz w wątrobie pomiędzy grupami narażonymi a kontrolą. Zmiany natomiast pojawiły się w jądrach. We wszystkich narażonych grupach zaobserwowano obkurczenie kanalików nasiennych oraz rozwarstwienie nabłonka komórek plemnikotwórczych. Jedynie w grupie narażonej na najwyższe dawki związku masa jąder była znamiennie niższa w porównaniu z kontrolą. W badaniach hematologicznych narażenie na karbendazym wywołało spadek liczby leukocytów we wszystkich badanych grupach. Obniżona liczba limfocytów stwierdzona została w grupie narażonej na najwyższą dawkę badanego związku. Zmiany morfologiczne mogą sugerować zaburzenia równowagi neurohormonalnej w obrębie osi mózg przysadka gonady czego jednym z przejawów jest obserwowany wzrost aktywności lokomocyjnej i eksploracyjnej szczurów. 55

61 Nowe biokompatybilne warstwy Si-DLC na implanty kostne, INNOTECH-K1/IN1/18/156542/ NCBR/12, Laboratorium Badań Produktów Leczniczych i Weterynaryjnych w Systemie Jakości GMP Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Joanna Piasecka-Zelga Od początków implantologii do dnia dzisiejszego jednym z najpopularniejszych i podstawowych materiałów implantacyjnych stosowanych w ortopedii jest metal. Pojawia się jednak problem powszczepiennych powikłań na tle alergicznym jak: trudności w gojeniu się ran pooperacyjnych oraz zwiększone ryzyko infekcji bakteryjnej, spowolnienie zrostu kostnego, tworzenie się stawów rzekomych, obluzowanie protezy w wyniku zaniku kości wokół wszczepu czy pojawienie się skórnych wyprysków alergicznych. Proponowanym od ponad 20 lat w literaturze naukowej sposobem poprawy biozgodności metalicznych implantów jest zastosowanie na ich powierzchni biokompatybilnej warstwy węglowej. Zapewnia ona biokompatybilność, zwiększoną odporność na korozję, bardzo dobre właściwości mechaniczne, stabilność chemiczną oraz dobre właściwości trybologiczne. Oczekiwanym i finalnym rezultatem projektu będzie opracowanie i wdrożenie innowacyjnej technologii w firmie MEDGAL oraz wprowadzenie na rynek szerokiej gamy wyrobów implantacyjnych pokrytych warstwami Si-DLC o podwyższonej biokompatybilności zapełniając tym samym lukę, która obecnie istnieje na rynku nie tylko polskim, ale w skali międzynarodowej. Polimorfizm i ekspresja metaloproteinaz macierzy zewnątrzkomórkowej (MMPs) i tkankowych inhibitorów metaloproteinaz (TIMPs) u kobiet z rakiem piersi, IMP 1.7, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: mgr Edyta Wieczorek Cel projektu: Zaproponowana w projekcie analiza polimorfizmu genetycznego oraz ekspresji wybranych genów MMPs i TIMPs, umożliwi przybliżenie roli czynników genetycznych w progresji choroby nowotworowej tj. w pobudzeniu do wzrostu komórek raka, tworzeniu przerzutów i angiogenezie. Dodatkowo, włączenie do analizy rozpoznania histopatologicznego, i niektórych parametrów opisujących stan kliniczny pacjentki (wielkość guza, stopień zaawansowania klinicznego, przerzuty do węzłów chłonnych, receptory hormonalne), pozwoli na zbadanie przypuszczalnej roli metaloproteinaz i ich inhibitorów w etiologii raka piersi. Materiał i metody: 1. Wykonano oznaczenie genotypów MMP1, 2, 9, 12 i TIMP1, 3 u 50 kobiet z rakiem piersi; 2. Przeprowadzono analizę statystyczną polegającą na zbadaniu związku pomiędzy: 1) ekspresją wybranych MMPs i TIMPs, a polimorfizmem genetycznym MMPs i TIMPs do analizy potencjalnego funkcjonalnego polimorfizmu, 2) ekspresją genów MMP1 i TIMP1 a stężeniami enzymów MMP1 i TIMP1, 3) ekspresją genu MMP a ekspresją genu TIMP 56

62 do analizy potencjalnej równowagi między MMP a TIMP w raku piersi, 4) ekspresją genów MMPs i TIMPs a aktywnością wybranych enzymów antyoksydacyjnych: SOD2, CAT, GPX1. Wyniki i wnioski: Uzyskano wyniki z oznaczeń siedmiu polimorfizmów genetycznych: MMP1 (rs , rs5854) MMP2 (rs243865), MMP9 (rs ), MMP12 (rs ) i TIMP1 (rs ), TIMP3 (rs ) u 50 kobiet z rakiem piersi oraz uzupełniono bazę danych. Wykonano analizy statystyczne, w grupie 95 kobiet z przewodowym inwazyjnym rakiem piersi (IDC), 1. Analiza funkcjonalnego polimorfizmu dla MMP1, 2, 9, 12 i TIMP1, 3 nie wykazała związku pomiędzy wybranymi polimorfizmami genetycznymi a ekspresją genów, 2. Nie wykazaliśmy istotnego związku pomiędzy ekspresją genów MMP1 i TIMP1 a stężeniami MMP1 i TIMP1 w osoczu krwi, 3. Nie wykazaliśmy istotnych statystycznie zależności pomiędzy polimorfizmem genetycznym MMP1, 2, 9, 12 i TIMP1, 3 a charakterystyką nowotworu (cecha T - guz, G - stopień zróżnicowania, cecha N - węzły chłonne), 4. Analizy związku pomiędzy ekspresją genów MMP1, 2, 9, 12 i TIMP1, 3 a wiekiem, BMI, statusem palenia, statusem menopauzalnym, terapią hormonalną (czynniki hormonalne egzogenne), receptorami estrogenowymi (ER), progesteronowymi (PgR), statusem HER2, charakterystyką nowotworu (T, G, N), aktywnością SOD2, CAT, GPX1, wykazały jedynie istotny statystycznie związek pomiędzy ekspresją TIMP3 a wiekiem (p=0,018), MMP1 a statusem palenia (p=0,014), TIMP3 a statusem menopauzalnym (p=0,005). Zaobserwowano także związek bliski istotnemu statystycznie pomiędzy ekspresją genu TIMP1 a stopniem zróżnicowania G (p=0,07), 5. Wykazaliśmy korelację pomiędzy ekspresją genu MMP1 a TIMP1 i TIMP3, 6. Analizy stężeń MMP1 i TIMP1 w osoczu nie wykazały istotnego związku z wiekiem, BMI, statusem palenia, statusem menopauzalnym, terapią hormonalną (czynniki hormonalne egzogenne), receptorami ER, PgR, statusem HER2 i charakterystyką nowotworu (T, G, N). Na podstawie wyników uzyskanych w pracy można stwierdzić, iż różnice w ekspresji genów MMP1, 2, 9, 12 i TIMP1, 3 w leukocytach krwi obwodowej pacjentek z przewodowym inwazyjnym rakiem piersi (IDC) nie mają związku z oceną kliniczną nowotworu, oraz statusem ER, PgR czy HER2. Zaobserwowaliśmy brak korelacji pomiędzy ekspresją MMP1 i TIMP1 a ich stężeniem w osoczu. W badaniu również nie potwierdziliśmy znaczenia funkcjonalnego dla wybranych polimorfizmów genetycznych. MARINA Zarządzanie ryzykiem w zakresie nanomateriałów; / 2011 MARINA, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Ramy czasowe: Kierownik tematu: prof. Konrad Rydzyński Celem projektu MARINA jest opracowanie i walidacja metod do zarządzania ryzykiem stwarzanym przez nanomateriały. Projekt obejmuje 17 pakietów zadaniowych, które dotyczą szacowania 57

63 i zarządzania ryzykiem związanym z nanomateriałami w zakresie charakterystyki cząstek, oceny narażenia, oraz ryzyka dla zdrowia z nim związanego. W projekcie tym zostaną opracowane nowoczesne narzędzia referencyjne dla każdego z głównych tematów i zintegrowane w jedną, spójną strategię. W ramach pakietów zadaniowych WP5 i WP6 realizowanych przez Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia opracowane zostanie wieloetapowe podejście do oceny narażenia na nanocząstki na podstawie ich charakterystyki oraz przeprowadzonych pomiarów dokumentujących stopień uwalniania. W ramach WP5 dokonana zostanie analiza stopnia uwalniania nanocząstek podczas testów na ścieranie różnego typu materiałów. Podczas tego zadania zgromadzone i dostarczone zostaną przez IMP informacje dotyczące od 15 do 30 scenariuszy narażenia. Narzędzia opracowane w niniejszych zadaniach zostaną połączone w celu opracowania wielostopniowego podejścia do oceny narażenia człowieka. Ocena aktywności metaloestrogenowej nanocząstek srebra w warunkach in vitro, IMP 1.29, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: dr Joanna Roszak Cel projektu: Określenie w warunkach in vitro potencjalnej aktywności metaloestrogenowej wybranych nanocząstek srebra (AgNPs). Materiał i metody: Oceniono zdolność wybranych AgNPs do indukcji estrogeno-zależnej proliferacji komórek MCF-7 raka piersi człowieka w teście E-Screen oraz ekspresję receptorów estrogenowych (ER) na poziomie mrna w reakcji PCR w czasie rzeczywistym. Wyniki i wnioski: Wyniki uzyskane dla kontroli dodatniej 17β-estradiolu (E2) potwierdziły przydatność testu E-Screen (3-krotny wzrost proliferacji komórek w porównaniu do kontroli ujemnej oraz brak wzrostu proliferacji po E2 w obecności antagonisty tych receptorów - ICI). Badane nanocząstki AgNPs, a także AgNO 3 (forma jonowa srebra) w zastosowanych niecytotoksycznych stężeniach (2-0,02 µgag/ml) nie powodowały wzrostu proliferacji komórek MCF-7 w porównaniu do próby kontrolnej. Nanocząstki AgNP17 i AgNP55 w najwyższym możliwym do zastosowania stężeniu (2 µgag/ml) nie powodowały istotnych zmian ekspresji mrna dla ERα w porównaniu do próby kontrolnej. W zastosowanych warunkach i w zakresie użytych stężeń wybrane AgNPs nie wykazywały aktywności estrogenowej. Postępowanie patentowe dla Tools and methods useful in characterising the immunotoxic activity of xenobiotic substances, POIG /10, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Ramy czasowe: Kierownik tematu: prof. Konrad Rydzyński Celem projektu jest zapewnienie ochrony patentowej platformie skriningowej do badania immunotoksyczności substancji leczniczych o nazwie Fluorescent Cell Chip FCC. 58

64 Tworzenie bazy danych Centralnego Rejestru Danych o Narażeniu na Substancje, Mieszaniny, Czynniki lub Procesy Technologiczne o Działaniu Rakotwórczym lub Mutagennym (badanie ciągłe), IMP 24.3, Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego Kierownik tematu: mgr inż. Katarzyna Konieczko Cel projektu: Opracowywanie analiz i zaleceń dotyczących rejestrowania zawodowego narażenia na substancje, mieszaniny, czynniki i procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym na podstawie gromadzonych corocznie danych oraz problemów zgłaszanych przez pracodawców i służby kontrolne. Wyniki i wnioski: W 2013 r. liczby zakładów pracy zgłaszających poszczególne grupy czynników były o ok. 7% większe niż w roku Wzrosła liczba osób narażonych na substancje i mieszaniny oraz na procesy technologiczne związane z narażeniem na WWA pochodzące z produktów węglopochodnych. Nieznacznie zmniejszyła się liczba osób narażonych na promieniowanie jonizujące i pyły drewna twardego. Liczba zgłoszonych substancji zmniejszyła się z 313 do 304, co było spowodowane zmniejszeniem liczby wykazanych frakcji ropopochodnych, ale jednocześnie wykazano 39 substancji, które nie znajdowały się w obowiązującym wcześniej wykazie. Dziesięć spośród nich nie ma ustalonej klasyfikacji zharmonizowanej, ale zgłoszono je na podstawie klasyfikacji dostawcy są to cytostatyki (cisplatyna, cyklofosfamid, doksorubicyna, etopozyd, karmustyna, temozolomid), chloramfenikol, kwarc, arsenian(iii) sodu i metanosulfonian metylu. Statystyczny pracownik był narażony średnio na 2,8 różnych substancji. Opracowane szczegółowe zalecenia dotyczące sposobu prowadzenia rejestrów przez pracodawców ze szczególnym uwzględnieniem rozszerzenia obowiązującego wykazu oraz interpretacją pojęć kontakt z czynnikiem rakotwórczym/mutagennym i narażenie na ten czynnik, były szczegółowo przedstawione na szkoleniach dla pracodawców i służb kontrolnych oraz na sympozjum PTHP. Analiza ryzyka związanego z nanotechnologiami pod kątem wyznaczenia dopuszczalnych poziomów w środowisku pracy dla 4 substancji w postaci nanocząstek, IMP 24.10, Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego Kierownik tematu: mgr Anna Świdwińska-Gajewska Cel projektu: Zgromadzenie i analiza istniejących danych i opracowanie dokumentacji charakteryzujących 2 substancje w postaci nanocząstek fuleren oraz jedno- i wielościenne nanorurki węglowe, uwzględniając w szczególności zagrożenia wynikające z narażenia w środowisku pracy. Materiał i metody: Analizie poddane zostały istniejące propozycje dopuszczalnych poziomów narażenia w środowisku pracy zaproponowane przez międzynarodowe grupy ekspertów, wraz z ich podstawami, jak również publikacje naukowe dotyczące charakterystyki, narażenia zawodowego i działania biologicznego poszczególnych substancji. Wyniki i wnioski: Opracowane dokumentacje mogą być pomocne przy szacowaniu ryzyka i ustalaniu normatywów higienicznych przez zespoły ekspertów w Polsce. Artykuły, które ukażą się drukiem 59

65 mogą być cennym źródłem informacji dla służb zajmującym się bezpieczeństwem pracy, jak również pracodawców i pracowników, uświadamiając konieczność właściwej oceny ryzyka pracy z nanomateriałami. Ocena stresu oksydacyjnego wywołanego działaniem składników dymów/pyłów spawalniczych na podstawie oznaczeń izoprostanów w moczu jako biomarkera wolnorodnikowej peroksydacji lipidów, IMP 1.27, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: mgr Magdalena Stanisławska Cel projektu: W pierwszym roku realizacji tematu celem był dobór odpowiedniej grupy pracowników narażonych na dymy/pyły spawalnicze zawierające mieszaninę metali, w tym metale o działaniu kancerogennym, takie jak związki chromu Cr(VI), niklu oraz przeprowadzenie w grupie pracowników narażonych na dymy/pyły spawalnicze badań z zakresu monitoringu środowiska. Materiał i metody: W celu kompleksowej oceny narażenia konieczne było opracowanie metody oznaczania manganu we krwi. Analiza zebranych próbek powietrza w strefie oddychania pracowników oraz pobranych próbek materiału biologicznego umożliwią ocenę wpływu narażenia spawaczy na generowanie procesów stresu oksydacyjnego na podstawie oznaczeń głównego biochemicznego markera izoprostanów w moczu. Wyniki i wnioski: Opracowana metoda oznaczania manganu we krwi, oraz wyniki analiz zebranych próbek powietrza w strefie oddychania pracowników i analiz próbek materiału biologicznego są pierwszym etapem i narzędziem do realizacji badań koniecznych do kompleksowej oceny narażenia łącznie z wpływem na generowanie procesów stresu oksydacyjnego. Ocena wpływu powszechnie stosowanych składników kosmetyków na przenikanie nanocząstek srebra przez skórę, IMP 1.30, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: dr Marek Nocuń Cel projektu: Sprawdzenie wpływu wybranych powszechnie stosowanych składników kosmetyków, takich jak: 1) sole glinu (mające za zadanie uniedrożnienie porów), 2) parabeny (środki konserwujące) oraz 3) ftalany (plastyfikatory) na przenikanie nanocząstek srebra (AgNPs) przez skórę. Materiał i metody: Cel realizowano poprzez pomiar przenikalności AgNPs bez lub w obecności wybranych związków chemicznych: AlCl 3 ; metyloparaben (MPB), ftalan dibutylu (DBP), według wytycznej OECD No. 428 (Skin Absorption: In Vitro Method, 2004) przy użyciu termostatowanego systemu komór typu Franza. Badania prowadzono z wykorzystaniem AgNPs o dwóch wielkościach cząstek (17 lub 55 nm) zawieszonych w dwóch różnych stabilizatorach koloidu (cytrynian sodu lub PEG). Wyniki i wnioski: Zastosowany model doświadczalny z wykorzystaniem systemu komór typu Franza przeznaczonych do dyfuzji statycznej zostanie zaimplementowany do panelu badań dostępnych w Pracowni Toksykologii Molekularnej i będzie wykorzystywany do oceny przenikalności substancji 60

66 chemicznych przez skórę w trakcie kolejnych badań przeprowadzanych w Zakładzie Toksykologii i Kancerogenezy. Toksyczność manganu. Badania porównawcze skutków neurotoksycznych narażenia na wybrane nanocząstki manganu i rozpuszczalną sól manganu w warunkach in vitro i in vivo, IMP 1.24, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: dr hab. Maciej Stępnik Cel projektu: Porównanie neurotoksyczności manganu w formie jonowej (MnCl 2 *4H 2 O) i nanocząstek. Materiał i metody: Badania prowadzono na modelach komórek neuronalnych in vitro oraz in vivo na szczurach. Opracowano warunki syntezy koloidu nanocząstek tlenku manganu modyfikowanych poli (alkoholem winylowym), który wykazywał zadowalającą stabilność w podłożu hodowlanym i do badań in vivo. Wyniki i wnioski: W przypadku komórek PC-12 wykazano, iż efekt cytotoksyczny pojawiał się szybciej w komórkach narażanych na nanomn. W przypadku komórek SH-SY5Y wykazano znacznie większy efekt cytotoksyczny w komórkach narażanych na Mn 2+ aniżeli na nanomn. W przypadku narażenia na Mn 2+ komórki SH-SY5Y zróżnicowane (PMA, RA+PMA, IGF) wykazywały większą wrażliwość w porównaniu do komórek niezróżnicowanych. Badania kinetyki eliminacji z krwi obwodowej szczura manganu podanego dootrzewnowo w formie Mn 2+ oraz nanomn, wykazały wyższe stężenia Mn we krwi i szybszą eliminację po podaniu Mn 2+. Wykazano niewielki, porównywalny efekt genotoksyczny (test kometowy na limfocytach krwi obwodowej) u szczurów narażanych na Mn 2+ oraz nanomn. Przeprowadzone badania behawioralne (zwierzęta narażone na obie formy Mn i.p. w 4 lub 8-krotnej dawce 10 mg Mn/kg mc/d) wykazały, iż obie formy Mn wywołują znamienne zmniejszenie masy ciała szczurów we wszystkich narażanych grupach oraz, że Mn istotnie hamuje spontaniczną aktywność lokomocyjną (najsilniejszy efekt po nanomn). Planuje się przygotowanie 3 publikacji z uzyskanych wyników. Stężenie izoprostanu F2 -IsoP w materiale biologicznym w próbie populacji osób województwa łódzkiego, IMP 1.32, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: mgr inż. Marek Zieliński Cel projektu: Oznaczenie stężenia izoprostanu F2-IsoP w 300 próbach moczu osób zdrowych zaliczonych do grupy kontrolnej (kobiet i mężczyzn) i na podstawie otrzymanych wyników oraz sporządzonej ankiety określenie zależności między stężeniem izoprostanu w moczu a nawykami żywieniowymi, paleniem tytoniu, narażeniem środowiskowym i zawodowym na substancje chemiczne, stylem życia czy płcią. Materiał i metody: W pierwszym roku projektu (2014) opracowano ankiety, które będą pomocne przy formułowaniu wniosków po wykonaniu oznaczeń izoprostanu F2-IsoP w pozyskanym materiale biologicznym, ustalono grupę badaną i źródła pozyskania materiału biologicznego. W roku

67 zgromadzono również 300 prób moczu potrzebnych do oznaczeń w następnych latach. Ponadto dopracowano metodykę przygotowania (oczyszczania) prób przy użyciu kolumienek SPE oraz zoptymalizowano metodykę analizy metodą GC/MS. Przeprowadzano również modyfikacje w końcowym etapie derywatyzacji z różnymi rozpuszczalnikami (nonan, toluen, odczynnik derywatyzacyjny BSTFA), w których nastrzykiwano próbę. Wyniki i wnioski: W pierwszym roku trwania projektu zebrano wszystkie próby konieczne do wykonania analiz w kolejnych latach, wykonano badania ankietowe oraz dopracowano technikę GC/MS oznaczania izoprostanów w moczu oraz przeprowadzono walidację metody. Badanie interakcji selen-rtęć jako potencjalnego mechanizmu detoksykacyjnego u pracowników zawodowo narażonych na rtęć, IMP 1.31, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: prof. Wojciech Wąsowicz Cel projektu: Ocena wzajemnego oddziaływania rtęć-selen (Hg Se) w grupie osób zawodowo eksponowanych na Hg i w grupie porównawczej. Materiał i metody: W pierwszym roku realizacji projektu (2014) wybrano 2 grupy osób eksponowanych zawodowo na rtęć (n=51) oraz grupę porównawczą (n=52) biorące udział w powyższym projekcie badawczym. Opracowano oraz dokonano walidacji metody oznaczania rtęci w materiale biologicznym (krew/mocz/surowica/włosy) z zastosowaniem analizatora rtęci DMA-80 firmy Milestone. Zebrano materiał biologiczny i przeprowadzono badania kwestionariuszowe. Ponadto opracowano metodę oceny ekspresji genów kodujących wybrane selenobiałka: GPX1 (peroksydazy glutationowej, cytozolowej), GPX3 (peroksydazy glutationowej, osoczowej) i SEPP1 (selenobiałka P). Wyniki i wnioski: Wykonano walidację metody oznaczania rtęci we krwi, moczu i surowicy. Określono parametry walidacyjne dla oznaczeń Hg-U, Hg-B, oraz Hg-S: poprawność (Hg-U: 9,2%, Hg-B: 7,8%, Hg-S: 17,9%), powtarzalność, jako precyzja oznaczeń dla pojedynczego wzorca (Hg-U: 1,6%, Hg-B: 3,3%, Hg-S: 4,8%), odzysk (Hg-U: 91%, Hg-B: 92%, Hg-S: 82%). Wykonano oznaczenia biomarkerów narażenia na rtęć, oznaczono Hg we krwi, moczu, surowicy oraz w powietrzu na stanowiskach pracy pracowników w 2 zakładach gospodarki odpadami (utylizacja lamp rtęciowych), w zakładzie chloroalkalicznym oraz w grupie porównawczej. Ponadto wykonano oznaczenia biomarkerów efektu działania, oznaczono stężenia Se w surowicy oraz w moczu w 2 wybranych grupach: zawodowo narażonych na rtęć oraz w grupie porównawczej. Zoptymalizowano metodę oceny ekspresji genów kodujących wybrane selenobiałka. Zaprojektowano startery specyficzne dla badanych genów, ustalono warunki amplifikacji, wykonano krzywe 62

68 kalibracyjne do zbadania wydajności reakcji oraz obliczono ilościową ekspresję poszczególnych genów. Wpływ ekspozycji zawodowej na arsen nieorganiczny na wzajemne zależności i poziom arsenu(iii), selenu(iv, VI) i cynku w materiale biologicznym, IMP 1.20, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: dr Beata Janasik Cel projektu: Ocena wzajemnego oddziaływania nieorganicznych form arsen-selen oraz wpływ obu metaloidów na stężenie cynku w surowicy osób zawodowo eksponowanych na arsen, co pozwoli ocenić biologiczne interakcje pomiędzy nieorganicznymi formami arsenu i selenu, a także wskaże na możliwe uwalnianie cynku z palców cynkowych. Materiał i metody: Wykonano oznaczenia stężeń arsenu całkowitego (Astot) oraz jego form chemicznych w moczu w grupie badanej (n=61), obejmującej osoby zawodowo narażone na arsen nieorganiczny. Wyniki i wnioski: Zakres stężeń Astot mieścił się w zakresie 2,8 do 511,6 µg/l (5,2 do 227,4 µg/g kreatyniny). Średnie stężenia poszczególnych form arsenu w moczu wynosiły odpowiednio: As III - 4,3±3,6 µg/l, As V -1,9±2,1 µg/l, MMA-4,3±3,0 µg/l, DMA-19,3±19,3 µg/l, AsB-14,9±48,4 µg/l. W grupie kontrolnej (n=52), stężenia arsenu całkowitego mieściły się w zakresie 1,2-124,2 µg/l (0,7-73,9 µg/g kreatyniny). Średnie stężenia poszczególnych form arsenu w moczu wynosiły odpowiednio: As III -0,3±2,7 µg/l, As V -0,2±2,4 µg/l, MMA-0,3±2,3 µg/l, DMA-4,1±2,8 µg/l, AsB-1,3±5,6 µg/l. Średnie stężenia selenu w surowicy w grupie badanej oraz kontrolnej wynoszą odpowiednio: 55,6±17,5 µg/l do 58,7±24,5 µg/l. Zakończono kluczowy etap projektu, pozwalający na przygotowanie bazy do obliczeń statystycznych, umożliwiającej realizację założeń projektu. Udział białek chaperonowych (SOD1, TrxR, PDI) receptora estrogenowego alfa oraz wybranych czynników egzogennych w patogenezie raka piersi, IMP1.12, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: mgr inż. Magdalena Król Cel projektu: Porównanie ekspresji genów TXNRD1, PDIA2, SOD1, ESR1 w tkance guza i prawidłowej pobranej śródoperacyjnie od 50 pacjentek oddziału chirurgii onkologicznej Regionalnego Ośrodka Onkologicznego w Łodzi z rozpoznanym nowotworem piersi. Analiza otrzymanych wyników korygowana będzie o czynniki endo- i egzogenne tj. stężenie selenu i TBARS oraz nawyki dietetyczne czy stosowane używki w ocenie ekspresji wyżej wymienionych białek. Materiał i metody: W 2014 roku zostały dokończone oznaczenia ekspresji genów ESR1, PDIA2, TXNRD1 i SOD1 w tkankach prawidłowych i w guzach. Wyniki i wnioski: 1. Wykazano istotną statystycznie różnicę w wieku i stężeniu selenu dla pacjentek z różnym rozpoznaniem histopatologicznym guza. 63

69 2. Stwierdzono istotną statystycznie różnicę w ekspresji genu ESR1 pomiędzy tkanką prawidłową i guzem, dla całej badanej grupy kobiet: 1,112 (NRQ=0,899, błąd st.: 0,691-1,154; p=0,027). 3. Wykazano istotną statystycznie różnicę w ekspresji genu ESR1 pomiędzy tkanką prawidłową i guzem w grupie kobiet z innym niż przewodowy typem nowotworu: 1,161 (NQR=0,861, błąd st.: 0,699-1,091; p=0,025, oraz w grupie kobiet u których nie stwierdzono przerzutów do węzłów chłonnych (N0): 1,12 (NQR=0,89, błąd st.: 0,721-1,105; p=0,013). Istotną statystycznie różnicę w ekspresji genu PDIA2 pomiędzy tkanką prawidłową i guzem stwierdzono dla grupy kobiet o wielkości guza pomiędzy 2 a 5 cm (T2): 1,171 (0,854, błąd st.: 0,665-1,096; p=0,023). 4. Nie wykazano istotności korelacji pomiędzy wiekiem, BMI, stężeniem Se czy TBARS, a ekspresją genów ESR1, TXNRD1, PDIA2, SOD1. 5. Zaobserwowano pozytywne, istotne statystycznie korelacje pomiędzy ekspresją genów: ESR1 vs. PDIA2 (r=0,596, p<0,001 i r=0,584, p=0,001) oraz TXNRD1 vs. PDIA2 (r=0,562, p<0,001 i r=0,635, p<0,001) odpowiednio w tkance prawidłowej i w guzie. 6. Wykazano pozytywną, istotną statystycznie korelację pomiędzy ekspresją genu ESR1 i TXNRD1 w tkance prawidłowej (r=0,401, p=0,03), ale nie zaobserwowano takiej zależności w guzie (p=0,112). 7. Ekspresja genu ESR1 jest niższa o 11% w tkance nowotworowej w stosunku do tkanki prawidłowej dla całej badanej grupy kobiet. Podobne zależności występują również w przypadku innych niż przewodowy typ nowotworu piersi (14%) oraz wśród kobiet u których nie stwierdzono przerzutów do węzłów chłonnych (11%). 8. Wzajemne zależności pomiędzy ekspresją genów ESR1 i PDIA2 oraz TXNRD1 i PDIA2 nie są zaburzane w tkance nowotworowej. Natomiast związek pomiędzy zależnością ekspresji genów ESR1 i TXNRD1 pozostaje niejasny, ze względu na utratę istotności statystycznej, tej zależności w tkance nowotworowej. 9. Czynniki takie jak wiek, BMI, stężenie Se czy TBARS nie mają istotnego wpływu na ekspresję wybranych genów, w badanej grupie pacjentek. UHI Rozwój i zastosowanie strategii i środków ograniczających zjawisko miejskich wysp ciepła, 3 CE292P3, Klinika Alergologii i Zdrowia Środowiskowego Ramy czasowe: Kierownik tematu: prof. Cezary Pałczyński Celem projektu UHI była ocena zagrożeń jakie niosą ze sobą miejskie wyspy ciepła określenie ich zasięgu, położenia i wpływu na ludzi. Zwrócenie uwagi publicznej, ustanowienie polityki i działań praktycznych zmierzających do ograniczenia negatywnych efektów połączonych z naturalnym i antropogenicznym wzrostem ryzyka związanego ze zjawiskiem miejskiej wyspy ciepła (MWC). 64

70 Cele szczegółowe obejmowały: pogłębienie wiedzy na temat wpływu warunków urbanistycznych na efekt zjawiska miejskiej wyspy ciepła, utworzenie międzynarodowej sieci wymiany danych dotyczących monitoringu zjawiska MWC, opracowanie odpowiednich strategii dla łagodzenia negatywnych efektów MWC, udoskonalenie zasad planowania przestrzennego oraz aktywacja zarządów miast w kierunku podjęcia działań zmierzających do łagodzenia skutków zjawiska MWC. Zawartość elementów śladowych we włosach jako narzędzie biomonitoringu zanieczyszczenia środowiska. Możliwość zastosowania techniki spektrometrii mas z plazmą indukcyjnie sprzężoną w połączeniu z ablacją laserową LA-ICP-MS, IMP 1.21, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: mgr Renata Brodzka Cel projektu: Ocena możliwości wykorzystania techniki LA-ICP-MS do prowadzenia biomonitoringu zawartości pierwiastków niezbędnych i toksycznych w pojedynczym paśmie włosa jako narzędzia oceny wpływu środowiska życia. Materiał i metody: Zorganizowano 2 grupy badane (po ok. 50 osób każda) zamieszkujące regiony różniące się czystością powietrza: z zanieczyszczonym powietrzem region łódzki (Polska) i zielony region Nadrenii i Palatynatu (Niemcy), jako grupę porównawczą. Przeprowadzono badania ankietowe, opracowano, zoptymalizowano oraz dokonano walidacji metody oznaczania metali na przykładzie As, Cd, Pb, Cu, Zn dwoma technikami: ICP-MS oraz LA-ICP-MS. Ponadto wykonano oznaczenia wybranych metali w pobranych próbkach włosów od dwóch grup badanych powyższymi technikami. Wyniki i wnioski: Realizacja tematu pozwoliła ocenić możliwość wykorzystania techniki spektrometrii mas z plazmą indukcyjnie sprzężoną w połączeniu z ablacją laserową LA-ICP-MS do oznaczeń pierwiastków niezbędnych i toksycznych w pojedynczym paśmie włosa, jako narzędzia do biomonitoringu ekspozycji środowiskowej. Ponadto wprowadzenie mikropróbkowania za pomocą ablacji laserowej umożliwi w przyszłości szybką i prostą analizę porównawczą składu pierwiastkowego włosa, bez wstępnego etapu mineralizacji, a co za tym idzie praktyczne zastosowanie w monitoringu wielkości narażenia środowiskowego. Identyfikacja substancji emitowanych przez ekopapierosy, IMP 24.13, Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego Kierownik tematu: dr Wiktor Wesołowski Cel projektu: Analiza jakościowa substancji zawartych w płynach do e-papierosów. Opisano toksyczność wykrytych składników analizowanych płynów w oparciu o dane literaturowe, a także przedstawiono klasyfikację tych składników zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008CLP. Materiał i metody: Opracowano metodę analityczną pozwalającą na pełną identyfikację lotnych składników w badanych liquidach. Zastosowano metodę chromatografii gazowej z detekcją mas (GC-MS). Przebadano 50 płynów do e-papierosów, w których zidentyfikowano ponad 100 substancji. 65

71 Wyniki i wnioski: Zasygnalizowano potrzebę ustanowienia normatywów higienicznych dla głównych składników płynów, przede wszystkim glikolu propylenowego, który zgodnie z najnowszymi doniesieniami nie jest całkowicie bezpieczny dla zdrowia, wobec tego istnieje konieczność jego monitorowania. Monitoring poziomu stężeń CO 2 i NO 2 jako wskaźników skuteczności wentylacji i jakości powietrza w szkołach na terenie Łodzi i okolic, IMP 24.11, Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego Kierownik tematu: dr Sławomir Brzeźnicki Cel projektu: Dokonanie oceny jakości powietrza w salach szkolnych w oparciu o monitoring stężeń wybranych czynników ditlenku węgla jako wskaźnika wentylacji i ditlenku azotu jako wskaźnika zanieczyszczeń pochodzących z ruchu ulicznego. Dodatkowe badania stężeń takich czynników jak aldehydy, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne i benzen pozwoli na uzyskanie informacji na temat zanieczyszczeń pochodzenia zewnętrznego i wewnętrznego. Materiał i metody: Do badań wytypowano 20 szkół zlokalizowanych na terenie Łodzi jak również na terenach położonych poza miastem. Jakość powietrza jest monitorowana w czterech miejscach w każdej szkole (w trzech salach lekcyjnych oraz na zewnątrz budynku szkoły). Przyjęta strategia pomiarowa w odniesieniu do CO 2 i NO 2 jest zgodna ze standardami badań realizowanych we współpracy z WHO. Wyniki i wnioski: Wstępne wyniki badań wskazują, iż stosowane w szkołach systemy wentylacji nie zapewniają właściwych warunków nauki. Rejestrowane stężenia CO 2 w wielu przypadkach przekraczają poziom 1800 mg/m 3, a we wszystkich pobranych próbkach powietrza stwierdzono również obecność formaldehydu. Uwagę zwracają również wartości wilgotności powietrza utrzymujące się na poziomie poniżej 25% co może powodować dolegliwości ze strony układu oddechowego. Opracowanie metod oznaczania 12 szkodliwych substancji chemicznych w powietrzu na stanowiskach pracy do oceny narażenia zawodowego, PW II.P.09, Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Sławomir Brzeźnicki Ustanowienie normatywu higienicznego, określającego najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) substancji w powietrzu środowiska pracy wymaga opracowania metody analitycznej, umożliwiającej oznaczanie tego stężenia. Przewidywane jest opracowanie 12 metod analitycznych. Badania doświadczalne obejmować będą dobór warunków pochłaniania z powietrza (wybór sorbentu, wpływ ruchu i objętości powietrza, wydajność pochłaniania i odzysku), ustalenie warunków analizy oraz badanie parametrów walidacyjnych metody, takich jak: oznaczalność, zakres stosowania ilościowego, precyzja, specyficzność. Metody charakteryzować się będą oznaczalnością na poziomie co najmniej 66

72 1/10 proponowanej wartości NDS, specyficznością wobec spodziewanych substancji współwystępujących i spełniać kryteria normy PN EN 482:2006 (U). Opracowanie dokumentacji dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego dla 30 czynników chemicznych szkodliwych dla zdrowia, PW II.P.08, Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego Ramy czasowe: Kierownik tematu: prof. Sławomir Czerczak Opracowanie dokumentacji dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego i wniosków wdrożeniowych dla 13 substancji chemicznych. Oddziaływanie zróżnicowanej ekspozycji na dymy spawalnicze stali nierdzewnych na ekspresję czynników transkrypcyjnych NF-kB i AP-1 i wybrane biomarkery narażenia i skutków, 2013/09/B/NZ7/04092, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr hab. Tadeusz Hałatek W 2014 r. zorganizowane zostały badania terenowe, w tym wytypowano grupę narażoną spawaczy stali chromowo-niklowych oraz grupę kontrolną. Przeprowadzono identyfikację, analizę pierwiastkową, analizę struktury i morfologii pyłów pobranych na stanowiskach pracy. W próbkach pyłów/dymów spawalniczych oznaczano stężenia związków chromu, niklu, manganu i żelaza. Wykonano badania spirometryczne płuc badanych robotników. Przeprowadzono pobieranie materiału biologicznego (moczu i krwi). Opracowano metody dotyczące oceny ekspresji NF-kappaB i AP-1. Rozpoczęto oznaczanie stężenia metali: chromu, niklu, manganu, żelaza, cynku i miedzi w pobieranym materiale biologicznym oraz kreatyniny w moczu. 2. Identyfikacja czynników genetycznych decydujących o indywidualnej wrażliwości na czynniki chemiczne Poziom niskocząsteczkowych antyoksydantów we krwi kobiet ciężarnych a ryzyko rozwoju alergii u ich dzieci, IMP 1.23, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: prof. Jolanta Gromadzińska Cel projektu: Ocena stężeń witamin antyoksydacyjnych (witamina A, -karoten, witamina E) w osoczu kobiet ciężarnych oraz poszukiwanie zależności pomiędzy poziomem antyoksydantów a ryzykiem występowania alergii skórnej, oddechowej i pokarmowej u małych dzieci. Materiał i metody: Badanie realizowane jest na próbach osocza gromadzonych w banku prób w ramach realizacji projektu K140/P01/2007/2.2.2 oraz PNRF -218-AI-1/07. Analizy wykonano u 250 kobiet ciężarnych z prawidłowo przebiegającą ciążą, w wieku lat (30,1 3,5 lat) mieszkanek Polski centralnej. Krew pobierano przy okazji rutynowych badań w pierwszym 67

73 trymestrze ciąży. Po rozdzieleniu prób na osocze i elementy komórkowe, przeprowadzano ekstrakcję witamin A i E oraz -karotenu z osocza do heksanu, następnie stężenie powyższych związków oznaczano techniką wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detektorem UV-Vis. Wyniki i wnioski: Przeprowadzenie zaplanowanych badań dostarczyć może nowych informacji dotyczących znaczenia niskocząsteczkowych antyoksydantów w okresie prenatalnym na ryzyko rozwoju alergii u małych dzieci. Wykaże także rolę właściwie skomponowanej diety kobiet ciężarnych dla prawidłowego rozwoju ich noworodków. W chwili obecnej wyniki tych badań będą miały wyłącznie charakter poznawczy. W przyszłości stanowić mogą przyczynek do stosowania zalecanych przez lekarza indywidualnych wskazań dietetycznych dla pacjentek, u których analizowano poziomy niskocząsteczkowych antyoksydantów we krwi. Markery stresu oksydacyjnego, polimorfizm genów kodujących reduktazę tioredoksyny i receptor estrogenowy alfa u kobiet z rakiem piersi z Łodzi i okolic, IMP 1.2, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: mgr inż. Magdalena Król Cel projektu: Ocena zależności pomiędzy genotypem receptora estrogenowego alfa (ER α) oraz reduktazy tioredoksyny (TrxR) a ekspresją genów ER α i β i markerami stresu oksydacyjnego u 150 pacjentek z rakiem piersi pochodzących z województwa łódzkiego. Materiał i metody: W 2014 roku zostały wykonane oznaczenia SNP dla genu ESR1 (rs i rs ) i TXNRD1 (rs i rs ) oraz ekspresji genu TXNRD1 w limfocytach krwi obwodowej. Oznaczono również ekspresję genów ESR1 i ESR2 w tkance prawidłowej i w guzie. Otrzymane wyniki zostały poddane analizie statystycznej (test T, test chi-kwadrat, test Manna- Whitneya, REST2009, regresja logistyczna, korelacja Pearsona i rang Spearmana). Wyniki i wnioski: 1. Wykazano istotną statystycznie różnicę wieku pacjentek [lata] w grupach o różnym rozpoznaniu histopatologicznym guza (typ przewodowy vs. inny typ): 59,7±10,8 vs. 65,4±10,3; p=0, Stwierdzono istotne statystycznie różnice w stężeniu Se [ng/l] (68,0±16,3 i 80,5±20,4; p=0,0001), stężeniu TBARS [nmol/ml] (2,13 (1,72-2,55) i 2,70 (2,02-3,06); p=0,001) i ekspresji genu TXNRD1 (NQ=0,0478±0,006 i NQ=0,042±0,006; p=0,001) pomiędzy grupą kobiet z rozpoznaniem przewodowego i nieprzewodowego typu nowotworu piersi. 3. Nie stwierdzono różnic w BMI i aktywności GPx3 w grupach o różnym rozpoznaniu histopatologicznym guza (typ przewodowy vs. inny typ). 4. Nie wykazano istotnych statystycznie różnic częstości występowania genotypów ESR1 i TXNRD1 pomiędzy grupami o różnym rozpoznaniu histopatologicznym guza. 5. Zaobserwowano istotną statystycznie różnicę w ekspresji genu ESR1 1,112 (NRQ=0,899, błąd st.:0,691-1,154; p=0,027) pomiędzy tkanką prawidłową i guzem bez względu na rozpoznanie histopatologiczne. 68

74 6. Stwierdzono istotną statystycznie zależność pomiędzy ekspresją genu ESR1 i ESR2 w tkance prawidłowej (r(x,y)=0,639; p=0,0003) i w guzie (r=0,479; p=0,012). 7. Wykazano istotną statystycznie różnicę stężenia Se [ng/l] w grupie kobiet z typem przewodowym nowotworu piersi, wykazujących aktywność receptorów estrogenowego i progesteronowego, ale nie wykazujących nadekspresji receptora HER2 (grupa DP ang. double positive), a grupą nie wykazującą aktywności żadnego z wymienionych receptorów. Odpowiednio dla DP i TN 68,7±15,7 i 66,9±19,8; p=0, Zaobserwowano istotną statystycznie różnicę aktywności GPx3 [je/ml] (0,173±0,024 i 0,157±0,019; p=0,039) i ekspresji genu TXNRD1 (NQ=0,0479±0,0057 i NQ=0,0414±0,004; p=0,022) pomiędzy grupą DP, a grupą wykazującą nadekspresję receptora HER2 przy jednoczesnym braku aktywności receptorów estrogenowego i progesteronowego. 9. Wykazano związek pomiędzy rozpoznaniem histopatologicznym nowotworu piersi, a parametrami stresu oksydacyjnego takimi jak: stężenia selenu i TBARS oraz ekspresja genu TXNRD Wykazano związek pomiędzy aktywnością receptorów estrogenowego, progesteronowego i HER2 w tkance, a markerami stresu oksydacyjnego we krwi takimi jak: stężenie selenu, aktywność GPx3 i ekspresja TXNRD1. Ocena wpływu uwarunkowań genetycznych i suplementacji selenem na markery stresu oksydacyjnego u ludzi, IMP 1.13, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: dr Ewa Jabłońska Cel projektu: Ocena wpływu indywidualnych uwarunkowań genetycznych na markery stresu oksydacyjnego u osób suplementowanych selenem. Materiał i metody: Przeprowadzono badanie interwencyjne z udziałem 95 niepalących ochotników (43 mężczyzn, 52 kobiety średnia wieku 36 lat), którzy byli suplementowani preparatem selenu przez sześć tygodni. Ochotnicy zostali wybrani na podstawie genotypu GPX1 (rs ) i SEPP1 (rs ). Materiał do badań (krew żylną) pobierano w czterech punktach czasowych: przed rozpoczęciem suplementacji, po dwóch i sześciu tygodniach suplementacji oraz cztery tygodnie po zakończeniu suplementacji. Ocena odpowiedzi biologicznej u osób suplementowanych i różniących się między sobą genotypem GPX1 i SEPP1, objęła analizę dynamiki zmian statusu selenowego, markerów stresu oksydacyjnego, a także analizę ekspresji genów kodujących selenobiałka GPx1, GPx4, SeP, TRxR1, Sep15, SelS, SelW oraz białko SBP2. Dodatkowe oznaczenia genetyczne objęły: polimorfizm genetyczny o charakterze SNP dla genów: GPX1, GPX4, SEPP1, SEP15, SOD1, SOD2, CAT oraz polimorfizm o charakterze delecji w regionie genów GSTM1 i GSTT1. Wyniki i wnioski: Wieloczynnikowa analiza zależności pomiędzy badanymi markerami potwierdziła hipotezę, że polimorfizm genetyczny genów kodujących selenobiałka oraz enzymy antyoksydacyjne wpływają na odpowiedź biologiczną związaną z suplementacją selenem na poziomie stresu oksydacyjnego. 69

75 Profil ekspresji genów zależnych od Nrf2 w leukocytach krwi obwodowej osób o różnym statusie selenowym, IMP 1.8, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: dr hab. Edyta Reszka Cel projektu: Zbadanie potencjalnego związku pomiędzy ekspresją wybranych genów zaangażowanych w obronę antyoksydacyjną i biotransformację ksenobiotyków, regulowanych przez czynnik transkrypcyjny nuclear factor (erythroid-derived 2)-like 2 (NFE2L2, NRF2) a statusem selenowym określonym na podstawie stężenia selenu (Se) i aktywności peroksydazy glutationowej (GPx3) w osoczu. Materiał i metody: Zebrano i zabezpieczono materiał biologiczny w postaci krwi obwodowej, pobieranej do zamkniętego zestawu zawierającego heparynę litową i EDTA jako antykoagulant od 96 niepalących mężczyzn w średnim wieku 60,3±16 lat (zakres lat) oraz z BMI 27,16±3.82 kg/m 2 (zakres 19,69-38,51 kg/m 2 ). Wyniki i wnioski: 1) zoptymalizowano metodę qrt-pcr do badania ekspresji 17 genów w leukocytach krwi obwodowej, 2) zoptymalizowano metody do badania polimorfizmu 14 genów (16 polimorfizmów), 3) stwierdzono prawdopodobny związek pomiędzy stężeniem Se w osoczu a odpowiedzią cytoprotekcyjną na poziomie genu u ludzi, 4) wykazano polimorfizm funkcjonalny HMOX1 G>C (Asp7His) (rs ), CAT G>A (rs ), GSTP1 A>G (Ile105Val) (rs1695), GSTA1 C>T (rs ) na poziomie genu u ludzi. Wpływ polimorfizmu genów naprawy DNA na stopień uszkodzenia DNA wynikającego z narażenia zawodowego osób pracujących w salonach kosmetycznych, IMP 1.18, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: dr Peter Grešner Cel projektu: Ocena czy polimorfizm genetyczny białek zaangażowanych w procesy naprawy DNA wpływa na wybrane parametry stresu oksydacyjnego oraz na stopień uszkodzenia DNA wynikającego z narażenia zawodowego na rozpuszczalniki organiczne u osób wykonujących zabiegi stylizacji paznokci w salonach kosmetycznych. Materiał i metody: Przeprowadzono badania kwestionariuszowe, oznaczono (a) poziom uszkodzeń DNA, (b) poziom wybranych markerów stresu oksydacyjnego i procesów antyoksydacyjnych, (c) polimorfizm pojedynczego nukleotydu w genach naprawy DNA jak również (d) stężenie metabolitów substancji chemicznych w moczu w grupie 100 kobiet wykonujących zabiegi stylizacji paznokci w salonach kosmetycznych oraz 100 kobiet z grupy kontrolnej. Wyniki i wnioski: Wstępna analiza statystyczna uzyskanych danych doświadczalnych sugeruje, że stężenia substancji lotnych w próbkach powietrza są bardzo niskie w stosunku do obowiązujących wartości granicznych, przy czym najwyższe stężenia wykazuje etanol i aceton. Mimo tego jednak wydaje się, iż poziomy niektórych markerów stresu oksydacyjnego (GPx1, Cp, SOD1, SOD1/GPx1) oraz oksydacyjnych uszkodzeń DNA u osób pracujących w salonach kosmetycznych różnią 70

76 się w sposób statystycznie istotny od wartości obserwowanych w grupie kontrolnej, i dodatkowo mogą ulegać modulacji wpływem zmienności genetycznej białek Ogg1, Xrcc1 i Rad51. Profil ekspresji metaloproteinaz macierzy zewnątrzkomórkowej oraz genów zaangażowanych w regulację potencjału redoks u pacjentów z rakiem pęcherza moczowego, IMP 1.22, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: mgr Edyta Wieczorek Cel projektu: Analiza potencjalnej zależności pomiędzy ekspresją genów kodujących metaloproteinazy macierzy zewnątrzkomórkowej (MMPs) oraz wybranych enzymów zaangażowanych w regulację potencjału redoks (SOD2, CAT, GPX1) u pacjentów z rozpoznanym rakiem pęcherza moczowego, z uwzględnieniem ekspresji genów kodujących tkankowe inhibitory MMPs (TIMPs) oraz czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego (VEGF). Badanie to przybliży zrozumienie roli MMPs, TIMPs i VEGFA w połączeniu z enzymami wpływającymi na równowagę redoks, w etiologii i przebiegu raka pęcherza moczowego. Materiał i metody: 1. zbadano ekspresję genów MMPs: MMP1, MMP2, MMP9, MMP12, 2. zbadano ekspresję genów TIMPs: TIMP1 i TIMP3, 3. zbadano ekspresję genów VEGF: VEGFA, 4. zbadano ekspresję genów zaangażowanych w regulację potencjału redoks: SOD2, GPX1, CAT. Badania przeprowadzono w leukocytach krwi obwodowej w grupie badanej tj. 40 pacjentów z rakiem pęcherza moczowego (40 prób pierwsza diagnoza i 40 prób pierwsza wznowa) i w grupie kontrolnej 100 osób. Wyniki i wnioski: Uzyskano wyniki z oznaczeń ekspresji genów MMP1, 2, 9, 12, TIMP1, 3, VEGFA, SOD2, GPX1 i CAT w leukocytach krwi obwodowej łącznie dla 180 prób. Opracowanie, walidacja i wdrożenie metody analizy markera oksydacyjnych uszkodzeń DNA: 8-oksy-7,8-dihydro-2 -deoksyguanozyny w moczu, IMP 1.28, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Kierownik tematu: dr Dorota Błędzka-Boruta Cel projektu: Opracowanie metody analizy markera oksydacyjnych uszkodzeń DNA (8-oksy-7,8- dihydro-2 -deoksygunozyny, 8-oxodG) w moczu z wykorzystaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej sprzężonej z tandemową spektrometrią mas (LC-MS/MS). Materiał i metody: W oparciu o dostępne dane z piśmiennictwa oraz doświadczenie zespołu badawczego opracowana została metoda oznaczania 8-oxodG w moczu z wykorzystaniem układu LC-MS/MS. Dobrane zostały optymalne warunki rozdziału chromatograficznego substancji, takie jak skład fazy ruchomej i fazy stacjonarnej, objętość nastrzyku oraz temperatura. Wykonano optymalizację parametrów detekcji z wykorzystaniem tandemowego kwadrupolowego detektora mas, 71

77 która obejmowała między innymi dobranie trybu jonizacji, napięcia przyłożonego do kapilary i stożka, energii fragmentacji i temperatury gazu suszącego. Ponadto, opracowany został kwestionariusz służący do zbierania danych demograficznych i biometrycznych oraz informacji dotyczących nawyków żywieniowych, palenia tytoniu itp. od badanej populacji ogólnej mieszkańców Polski centralnej. Wyniki i wnioski: Najważniejszym osiągnięciem pierwszego roku realizacji tematu jest opracowanie metody ilościowego oznaczania stężenia markera oksydacyjnych uszkodzeń DNA (8-oxodG) w moczu z wykorzystaniem wysoce specyficznej metody ze wzorcem wewnętrznym znakowanym izotopowo ([ 15 N 5 ]8-oxodG) przy użyciu rekomendowanej przez ESCULA (European Standards Committee on Urinary (DNA) Lesion Analaysis) do oznaczeń tego związku techniki LC-MS/MS. Ponadto opracowano formularz do badania kwestionariuszowego uwzględniający czynniki, które mogą modulować wydalanie 8-oxodG z moczem. Ocena indywidualnej odpowiedzi biologicznej na suplementację selenem w zależności od polimorfizmu genetycznego selenobiałek, PB1666/B/P01/2011/40, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Ewa Jabłońska Ostateczna analiza uzyskanych wyników pozwoli na weryfikację hipotezy badawczej czy polimorfizm genetyczny genów kodujących selenobiałka oraz enzymy antyoksydacyjne wpływa na odpowiedź biologiczną związaną z suplementacją selenem na poziomie stresu oksydacyjnego. Potwierdzenie tej hipotezy może mieć istotne znaczenie nie tylko w zakresie poszerzenia wiedzy na temat czynników wpływających na biologiczną aktywność selenu ale również w zakresie bezpieczeństwa stosowania suplementów diety. Wpływ indywidualnej zmienności genetycznej na poziom markerów stresu oksydacyjnego i uszkodzenie DNA wynikające z narażenia zawodowego osób zajmujących się wykonywaniem manicure/pedicure w salonach kosmetycznych, PB2011/01/B/N27/04681, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Peter Gresner W roku 2014 kontynuowano badania materiału zebranego od osób z grupy kontrolnej: oznaczenie uszkodzeń DNA w limfocytach krwi obwodowej, oznaczenie markerów stresu oksydacyjnego oraz oznaczenie metabolitów substancji lotnych w moczu. Dokończono również badania polimorfizmu genetycznego wybranych białek naprawy DNA, białek metabolizujących ksenobiotyki oraz białek antyoksydacyjnych. 72

78 Wpływ zróżnicowanej ekspozycji na arsen (III) oraz kadm na aktywację szlaku Nrf2-Keap1 głównego systemu adaptacyjnego reagowania w celu ochrony przed czynnikami toksycznymi, 2012/07/B/NZ7/04257, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Beata Janasik Nieorganiczne związki arsenu (As) oraz kadm (Cd) sklasyfikowane są przez Międzynarodową Agencję do Badań nad Rakiem (IARC) jako czynnik kancerogenny dla człowieka. Główną teorią leżącą u podstaw mechanizmów kancerogenezy tych czynników jest rola stresu oksydacyjnego. Badania ostatnich lat wskazują, że główną rolę w równoważeniu zaburzeń oksydoredukcyjnych komórki i związanych z tym następstw w przypadku narażenia na As (III) i Cd odgrywa czynnik transkrypcyjny Nrf2 (nuclear erythroid2-related factor) wiążący się z elementem odpowiedzi antyoksydacyjnej (ARE) jądrowego DNA. Podczas zaburzeń oksydoredukcyjnych, w odpowiedzi na działanie czynników zaburzających równowagę redox, białko NrL2 jest uwolnione z kompleksu Keapl-Nrf2 i przemieszcza się z cytoplazmy do jądra komórkowego aktywując odpowiednie geny cytoprotekcyjne. Dlatego też czynnik Nrf2 jest określany jako niezbędne białko w procesach chroniących komórki przed genetycznymi uszkodzeniami pod wpływem działania kancerogenów. Jednakże, najnowsze prace ukazują również 'ciemną stronę' czynnika Nrf2. Niezależne badania wskazują odpowiedzialność Nrf2 za procesy zwiększonej przeżywalności komórek nowotworowych i stymulację procesów kancerogenezy. Zawodowa ekspozycja na arsen i kadm jest udowodnionym czynnikiem kancerogennym. Jednak obecnie zwraca się uwagę na możliwość indukowania procesów kancerogenezy również w przypadku ekspozycji środowiskowej. Celem projektu jest ocena wpływu zróżnicowanej ekspozycji na arsen nieorganiczny i kadm, ze szczególnym uwzględnieniem ekspozycji środowiskowej na profil metylacji genomowego DNA. W 2014 roku w ramach realizacji grantu odbyła się kontynuacja rekrutacji grup badanych oraz wykonanie oznaczeń arsenu, kadmu, selenu, cynku w materiale biologicznym oraz analiza polimorfizmu genetycznego w obrębie czynnika Nrf2 oraz enzymów GSTO2 i GSTP1. Uzyskane wyniki pozwolą na wstępną ocenę istniejących zależności/różnic pomiędzy badanymi grupami. Ocena in vitro wybranych efektów pronowotworowych sprzyjających rozwojowi raka piersi po narażeniu na nanoczastki srebra w kombinacji z powszechnie stosowanymi składnikami kosmetyków: solami glinu, parabenami oraz ftalanami, 2012/07/B/NZ7/04197, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr hab. Maciej Stępnik Charakterystyka fizyko-chemiczna nanocząstek srebra (AgNPs) w formie wyjściowej oraz po zawieszeniu w wodzie i podłożach hodowlanych. Ocena absorpcji przez skórę in vitro samych AgNPs oraz w kombinacji z solami glinu, parabenami i ftalanami (OECD TG 428). Ocena 73

79 cytotoksyczności, genotoksyczności (test kometowy) i mutagenności (test mikrojądrowy OECD TG 487) AgNPs, wybranych soli glinu, parabenów i ftalanów stosowanych pojedynczo oraz w kombinacjach na komórki prawidłowe nabłonka gruczołu piersiowego (linia MCF-10A) oraz komórki raka piersi (linie MCF-7 i MDA-MB-231). 3. Patologia zawodowa zasady wczesnej diagnostyki, orzecznictwa i profilaktyki Przenikanie radonu przez materiały budowlane i wykończeniowe, IMP 16.9, Zakład Ochrony Radiologicznej Kierownik tematu: dr Jerzy Olszewski Cel projektu: Określenie współczynnika przenikania promieniotwórczego gazu radonu 222 Rn przez warstwy materiałów budowlanych i wykończeniowych stosowanych w budownictwie rodzinnym i wielorodzinnym. Materiał i metody: Wykonano specjalną komorę pomiarową z otworem o średnicy 16 cm na którym mocowany był badany materiał. Komora umieszczana była w komorze radonowej. Pomiary stężeń radonu w obu komorach mierzone były metodą scyntylacyjną. Do obliczenia szybkości przenikania radonu przez materiał, podawanej w m/s wykorzystano opracowanie (wzór) podany w raporcie Roland Lofstrom, Energy Technology, Norwegia. Do obliczania współczynników zastosowano metody numeryczne rozwiązywania równań. Przebadano 10 materiałów stosowanych w budownictwie, głównie papy i folie hydro- i paroizolacyjne. Wyniki i wnioski: Dla różnych materiałów współczynniki przenikania radonu były od do 1, Dla porównania szybkość przenikania radonu przy nieosłoniętym otworze wynosi 0, Doświadczenie zdobyte w trakcie realizacji tematu będzie podstawą do uzyskania akredytacji na pomiary przenikalności. Ocena narażenia soczewek oczu u lekarzy kardiologów interwencyjnych pod kątem wystąpienia zaćmy, IMP 16.8, Zakład Ochrony Radiologicznej Kierownik tematu: dr Joanna Domienik Cel projektu: Ocena wpływu promieniowania (w zakresie niskich dawek) na rozwój zaćmy popromiennej. Jest to pilotażowe badanie epidemiologiczne przeprowadzane w grupie lekarzy kardiologów interwencyjnych z obszaru Łodzi i Bydgoszczy. Materiał i metody: W chwili obecnej zrekrutowano 69 lekarzy kardiologów i 23 osoby do grupy kontrolnej. Z uwagi na pilną potrzebę przeanalizowania problemu indukcji zaćmy popromiennej u osób narażonych zawodowo ze względu na najnowsze rekomendacje ICRP (Międzynarodowa Komisja Ochrony Radiologicznej) znacząco obniżające roczny limit dawki na soczewkę oczu z 150 msv do 20 msv w badaniach zastosowane zostało podejście retrospektywne. Niemniej, utworzona kohorta stanowić będzie podstawę do badań prospektywnych, które poszerzą naszą wiedzę 74

80 na temat aspektów biologicznych działania promieniowania takich jak rozwój zaćmy i jego dynamika dzięki dalszemu śledzeniu osób z kohorty. Dodatkowo, zebrana kohorta będzie częścią tworzonej obecnie kohorty europejskiej do badań, mających na celu ustalenie zależności dawka-skutek dla efektów nienowotworowych w soczewce oka takich jak zaćma. Umożliwi to włączenie się w nurt europejskich badań dotyczących najważniejszych aspektów dozymetrii soczewki ocznej i dyskusji na temat biologicznych efektów promieniowania jonizującego w zakresie niskich dawek będący w chwili obecnej jednym z gorących tematów w ochronie radiologicznej i radiobiologii. Wyniki i wnioski: Uzyskane na podstawie pomiarów wyniki dotyczące dawek na soczewki oczu pozwolą na dokładniejsze oszacowanie dawek skumulowanych w soczewkach oczu u lekarzy kardiologów interwencyjnych biorących udział w badaniu. Zasoby osobiste jako moderator relacji między systemem pracy a występowaniem klasycznych czynników ryzyka chorób układu krążenia na przykładzie pracowników zmianowych, IMP 21.7, Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy kierownik tematu: mgr Anna Najder Cel projektu: Określenie roli zasobów indywidualnych istotnych dla utrzymania zdrowia kardiologicznego osób pracujących. Osoby narażone na choroby układu krążenia to m.in. osoby otyłe, a także te pracujące zmianowo. Założono zatem, że zasoby osobiste mogą mieć istotny udział w kształtowaniu zdrowego stylu życia (w tym właściwej masy ciała) i mogą być moderatorami relacji pomiędzy występowaniem czynników ryzyka chorób układu krążenia a systemem zmianowym. Materiał i metody: Grupę badaną stanowi 300 mężczyzn w wieku 40+ zatrudnionych w systemie 3- zmianowym. Udział w badaniu był dobrowolny i poprzedzony uzyskaniem pisemnej zgody badanego. Badanie składa się z dwóch części oceny stanu zdrowia (pomiary antropometryczne, badanie krwi oraz ustrukturalizowany wywiad zdrowotny) i badania kwestionariuszowego pozwalającego na diagnozę zasobów psychologicznych. Wyniki i wnioski: Intencją na 2015 r. jest wykazanie, że zasoby osobiste sprzyjają zachowaniom zdrowotnym, a w konsekwencji podtrzymaniem dobrego zdrowia. Rozwój określonych zasobów osobistych pozwoliłby na ograniczanie kosztów związanych z leczeniem chorób przewlekłych, których występowanie w znacznym stopniu jest zależne od prowadzonego stylu życia. Wpływ poprawy psychospołecznych warunków pracy na ograniczenie kosztów ekonomicznych w firmach przechodzących procesy modernizacyjne i adaptacyjne projekt badawczy, POKL /10, Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Dorota Merecz-Kot Celem projektu jest wypracowanie i upowszechnienie nowych narzędzi wspomagających firmy przechodzące procesy adaptacyjne i modernizacyjne w planowaniu strategii BHP z uwzględnieniem zarządzania ryzykiem psychospołecznym i szacowaniem jego kosztów ekonomicznych na podstawie 75

81 badań 3750 pracownic i 3750 pracowników firm z uwzględnieniem potrzeb 15 branż z całego kraju. W ramach projektu dostarczone zostaną narzędzia do realizacji kluczowego elementu zarządzania ryzykiem psychospołecznym, jakim jest diagnoza i monitoring stanu zagrożeń psychospołecznych (wraz z kosztami jakie za sobą niosą). W module szkoleniowym na portalu Obserwatorium Ryzyka Psychospołecznego (ORP), oraz podczas szkoleń i konferencji użytkownikom i uczestnikom będzie przekazywana ogólna wiedza na temat pozostałych elementów zarządzania ryzykiem psychospołecznym. Przedstawione zostaną sposoby modyfikacji niektórych elementów organizacji pracy i zarządzania (w zakresie na przykład strategii BHP) oraz spektrum działań informacyjnych i zaradczych na rzecz pracowników. Osiągnięcie celu umożliwi diagnozowanie i monitorowanie zagrożeń psychospołecznych w powiązaniu z szacowaniem kosztów ryzyka na podstawie wskaźników istotnych z punktu widzenia pracodawcy i pracowników (takich jak np. absencja, wypadki przy pracy, zaangażowanie w pracę, zadowolenie z pracy czy intencja zmiany pracy). Zasady dobrej praktyki w opiece profilaktycznej nad pracownikami, IMP 12.18, Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii Kierownik tematu: prof. Jolanta Walusiak-Skorupa Cel projektu: Opracowanie systemu dobrej praktyki w opiece profilaktycznej nad pracownikami. W pierwszym etapie zaplanowano analizę oczekiwań uczestników systemu opieki profilaktycznej. Materiał i metody: Badanie zostało przeprowadzone metodą ankietową w grupach: 216 pracowników, 186 pracodawców, specjalistów ds. BHP oraz 111 lekarzy służby medycyny pracy (smp). Wyniki i wnioski: Jedynie około 37% pracowników i 12% pracodawców ocenia opiekę profilaktyczną w Polsce bardzo dobrze lub dobrze. 69% badanych pacjentów widzi potrzebę edukacji zdrowotnej w miejscu pracy, a 38% często lub zawsze otrzymuje porady nt. profilaktyki i zdrowego trybu życia podczas badania profilaktycznego. Ponad 31% pracodawców przyjmuje zaświadczenia o braku przeciwwskazań do pracy z jednostek smp, z którymi nie mają podpisanej umowy. Jakością opieki profilaktycznej przy wyborze jednostki smp kieruje się jedynie 36,4% pracodawców, a ceną 62,3%. 93% ankietowanych pracodawców chciałoby, żeby w ramach opieki profilaktycznej były przeprowadzane programy profilaktyczne w miejscu pracy. Zdaniem ponad 40% lekarzy, badanie profilaktyczne powinno być połączone z kompleksową oceną stanu zdrowia pracownika. Prawie 23% uważa, że pacjent powinien mieć możliwość kontynuowania pracy, nawet jeśli to zwiększa ryzyko dla zdrowia. Ponad 61% lekarzy smp, 46% pracowników oraz 59% pracodawców jest przeciwnych zniesieniu obligatoryjności badań profilaktycznych. Uzyskane wyniki wskazują na potrzebę szerszej realizacji zadań smp, przy jednoczesnym rozważeniu możliwości udzielenia pracownikowi prawa do podejmowania decyzji o zwiększeniu ryzyka zdrowotnego. 76

82 Skutki zdrowotne w układzie nerwowym (neuron obwodowy) u narażonych zawodowo na skojarzone działanie arsenu, ołowiu i miedzi, IMP 12.16, Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii Kierownik tematu: dr hab. Halina Sińczuk-Walczak Cel projektu: Rozpoznanie stanu układu nerwowego u pracowników narażonych zawodowo na łączne działanie ias, Pb, Cu oraz ustalenie czy stwierdzone zmiany są następstwem złożonego narażenia zawodowego, czy działaniem jednego z czynników szkodliwych. Materiał i metody: Badaniami objęto grupę 22 pracowników hutnictwa miedzi w wieku od 28 do 58 lat i okresie zatrudnienia od 3 do 40 lat. Wyniki i wnioski: Stężenie arsenu całkowitego w moczu (As tot -U) wynosiło średnio 31,4μg/l (DSB=35μg/l). Stężenie ołowiu we krwi (Pb-B) wynosiło średnio 163,2μg/l (DSB=500μg/l). Stężenie miedzi w surowicy (Cu-S) w granicach wartości referencyjnych 0,8-1,6mg/l. Badani podawali skargi ze strony ośrodkowego (bóle głowy, wzmożona pobudliwość emocjonalna) i obwodowego układu nerwowego (parestezje w kończynach, stany kurczowe mięśni, bóle i męczliwość kończyn dolnych). Przedmiotowym tj. fizykalnym badaniem neurologicznym nie stwierdzono obecności objawów ogniskowych organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Nie wykazano objawów uszkodzenia obwodowego układu nerwowego (PUN), które można by wiązać przyczynowo z narażeniem zawodowym. W ocenie indywidualnej przeprowadzonych badań nerwów obwodowych techniką ENeG wykazano nieprawidłowości w 31,8% o zróżnicowanym obrazie elektrofizjologicznym i stopniu nasilenia, bez klinicznych objawów polineuropatii. Badania czynności bioelektrycznej mózgu EEG, poszerzone o badanie wzrokowych potencjałów wywołanych WPW były niewielkiego stopnia, wymagają porównania z wynikami grup referencyjnych. Współistnienie objawów alergicznego zapalenia spojówek i nieżytu nosa wśród pacjentów z podejrzeniem alergii o etiologii zawodowej, IMP 12.17, Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii Kierownik tematu: dr hab. Marta Wiszniewska Cel projektu: Ocena uwarunkowań współwystępowania objawów alergicznego zapalenia spojówek (AZS) u osób z zawodowym alergicznym nieżytem nosa (ANN), częstości występowania objawów spojówkowych podczas swoistej próby prowokacyjnej (SICT), zależności między obecnością i nasileniem objawów a rodzajem alergenu, przydatności metod diagnostyki AZS oraz określenia koniecznego zakresu badań i przygotowania algorytmu diagnostycznego. Materiał i metody: Badaniem objęto: 105 pacjentów z podejrzeniem ANN, zawodowo narażonych na alergeny o małej i dużej m.cz. Dokumentacja medyczna tych osób została poddana analizie pod kątem uwarunkowań współwystępowania objawów AZS u osób z ANN oraz częstości występowania objawów spojówkowych podczas SICT. 77

83 72 pacjentów z podejrzeniem zawodowego ANN, u których przeprowadzono badanie lekarskie i ankietowe, punktowe testy skórne, oznaczenie sige dla alergenów zawodowych, SICT ocenianą na podstawie objawów klinicznych, badania cytologicznego popłuczyn nosowych (NLF) i łez. Wyniki i wnioski: SICT indukuje reakcję ze strony górnych dróg oddechowych oraz spojówek, co znajduje odzwierciedlenie w badaniu przedmiotowym, badaniu popłuczyn nosowych (NLF) i łez. Zawodowy ANN jest rozpoznawany u ponad połowy osób zgłaszających objawy ze strony górnych dróg oddechowych, a wśród nich u niemal 1/3 stwierdza się również wzrost odsetka eozynofilów we łzach. Nie stwierdzono istotnych różnic w częstości napływu eozynofilów w badaniu NLF i łez po SICT pomiędzy osobami narażonymi na alergeny o dużej i małej m.cz. U osób zawodowo narażonych na alergeny o dużej m.cz. wykazano w badaniu NLF istotny wzrost odsetka eozynofilów zarówno w 4 jak i 24 h po SICT oraz istotny wzrost eozynofili w badaniu cytologicznym łez w 6 i 24 h po SICT zarówno wśród pacjentów z zawodowym AZS, jaki i zawodowym ANN także w postaci izolowanej. Ocena cytologiczna łez w 1 h po SICT nie wykazuje jeszcze zmian pomimo późniejszego istotnego wzrostu ilości eozynofili u osób z alergią zawodową. Czynniki ryzyka i uwarunkowania zawodowych chorób alergicznych u uczniów fryzjerskich, IMP 12.19, Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii Kierownik projektu: dr Patrycja Krawczyk-Szulc Cel projektu: Ocena częstości występowania uczulenia na alergeny zawodowe oraz określenie czynników ryzyka i uwarunkowań powstawania alergii zawodowej u uczniów kształcących się w kierunku zawodu fryzjera. Aktualnie realizowane zadanie jest kontynuacją i uzupełnieniem prowadzonych do tej pory badań wśród uczniów kształcących się w zawodzie fryzjera. Materiał i metody: Przebadano 72 uczniów I klasy, 64 uczniów klasy II i 58 uczniów klasy III. U wszystkich przeprowadzono badanie ogólnolekarskie z wypełnieniem ankiety na temat aktualnego stanu zdrowia, ewentualnych dolegliwości ze strony skóry i układu oddechowego. U uczniów klasy I i III wykonano diagnostykę alergologiczną oceniającą nadwrażliwość na alergeny pospolite i zawodowe. Wyniki i wnioski: Najczęstsze problemy zdrowotne we wszystkich klasach szkoły fryzjerskiej to zmiany skórne. 2 uczniów I klasy było uczulonych na alergeny zawodowe. U uczniów klasy I stwierdzono zwiększone ryzyko występowania objawów związanych z pracą u osób farbujących włosy (OR=3,04 95%CI: 1,01-5,08). U uczniów klasy III czynnikami ryzyka wystąpienia objawów w pracy było farbowanie włosów (OR=3,8 95%CI: 1,17-6,82) i piercing/kolczykowanie (OR=4,2 95%CI: 1,21-4,45). W badaniu stwierdzono także istotnie niższe wartości spirometryczne w zakresie wskaźnika Tiffneau u uczniów po 3 latach nauki. 78

84 Uzyskane wyniki wskazują na konieczność dokładnej oceny i monitorowania stanu zdrowia adeptów sztuki fryzjerskiej od początku nauki rzemiosła, ze szczególnym uwzględnieniem zmian skórnych stanowiących najistotniejszy problem w badanej populacji. Ocena potencjału badań profilaktycznych z zakresu medycyny pracy do zwiększenia skutecznej prewencji cukrzycy i nadciśnienia tętniczego w Polsce, IMP 10.21, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Kierownik tematu: dr Andrzej Marcinkiewicz Cel projektu: Ocena możliwości skutecznego włączenia obowiązkowych dla pracowników badań profilaktycznych do działań z zakresu prewencji nadciśnienia i cukrzycy na każdym z jej etapów: prewencji pierwotnej (wobec pacjentów z grup ryzyka, nie korzystających w związku z brakiem dolegliwości ze świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej); prewencji drugorzędowej (wobec pacjentów, u których nadciśnienie tętnicze lub cukrzyca już występują, ale ze względu na ich bezobjawowy przebieg w pierwszej fazie, mają poczucie zdrowia i przez to nie podejmują leczenia) oraz prewencji trzeciorzędowej (pacjenci z rozpoznanymi chorobami, ale nie uzyskujący zakładanych efektów terapeutycznych, w związku z niestosowaniem się do zaleceń lekarskich, niewłaściwym przyjmowaniem leków, brakiem kontroli ciśnienia tętniczego czy glikemii). Materiał i metody: W pierwszym roku realizacji tematu dokonano przeglądu piśmiennictwa dotyczącego zasad stosowania oraz efektów prewencji pierwotnej i wtórnej nadciśnienia tętniczego i cukrzycy. Przygotowano koncepcję czteroetapowego badania kwestionariuszowego opartego na badaniach profilaktycznych do celów kodeksu pracy oraz opracowano dla potrzeb badania czteromodułową ankietę skierowaną kolejno do pacjenta, lekarza medycyny pracy, lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz końcową dla lekarza medycyny pracy. Orzekanie o predyspozycjach zdrowotnych do kierowania pojazdami silnikowymi identyfikacja najczęściej występujących problemów i nieprawidłowości na podstawie badań wykonywanych w trybie odwoławczym, IMP 12.15, Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii Kierownik tematu: dr Ewa Wągrowska-Koski (obecnie: dr Marcin Rybacki) Cel projektu: Identyfikacja najczęściej występujących problemów w orzekaniu o predyspozycjach zdrowotnych do kierowania pojazdami silnikowymi, ocena zgodności orzeczeń wydanych na podstawie badań przeprowadzonych w wojewódzkich ośrodkach medycyny pracy i wykonywanych w trybie odwoławczym. Materiał i metody: Analizie poddano 838 dokumentacji medycznych z badań przeprowadzonych w PCHZ w trybie odwoławczym od orzeczeń WOMP-ów. W większości przypadków stanowiska orzecznicze o przeciwwskazaniach zdrowotnych do kierowania pojazdami wydane w WOMP-ach i w PCHZ były zgodne. Największy odsetek zgodnych orzeczeń odnotowano w grupie osób, u których 79

85 przyczyną negatywnego orzeczenia była padaczka, natomiast najwięcej rozbieżnych stanowisk dotyczyło osób, u których stwierdzono zaburzenia równowagi. Wyniki i wnioski: Wyniki analiz pozwoliły na przedstawienie poniższych wytycznych dotyczących przeprowadzania badań lekarskich osób kierujących pojazdami silnikowymi, które nie są ujęte w przepisach prawa: Dokumentacja powinna zawierać wyniki i nazwy testów użytych do oceny widzenia stereoskopowego i rozpoznawania barw. Pacjenci wymagający korekcji wzroku, powinni być poddawani badaniu okulistycznemu przy użyciu własnych okularów czy soczewek kontaktowych. Osoby z rozpoznaną padaczką powinny być dodatkowo poddawane badaniu psychologicznemu, w celu wykluczenia zaburzeń organicznego uszkodzenia mózgu oraz oceny wpływu przyjmowanych leków na sprawność psychoruchową. Stwierdzone nieprawidłowe wyniki prób statyczno-dynamicznych powinny być weryfikowane metodami, służącymi ocenie czynnościowej sprawności narządu równowagi. Wyniki badań będą wykorzystywane dla celów dydaktyczno-szkoleniowych na kursach dla lekarzy specjalizujących się w medycynie pracy i ubiegających się o uzyskanie uprawnień do przeprowadzania badań lekarskich kierowców. Antyoksydacyjna rola melatoniny i witaminy C w przebiegu procesu zapalnego w drogach oddechowych u myszy z astmą indukowaną przez diizocyjaniany, IMP 11.6, Klinika Alergologii i Zdrowia Środowiskowego Kierownik tematu: dr Dominika Świerczyńska-Machura Cel projektu: Określenie wpływu wybranych antyoksydantów (melatoniny i witaminy C) na przebieg alergicznego procesu zapalnego w drogach oddechowych indukowanego przez diizocyjaniany w modelu doświadczalnym u myszy. Materiał i metody: Doświadczenie przeprowadzono na 72 myszach samicach szczepu BALB/cJ/Han/IMP, które poddano ekspozycji wziewnej diizocyjanianem toluenu (2,4-TDI) oraz dodatkowo suplementacji melatoniną w 4 różnych dawkach. Po zakończeniu eksperymentu dokonano oceny składu komórkowego wyindukowanego zapalenia oraz stężenia niektórych cytokin (IL-4, TNF-α, IFN-γ) w popłuczynach pęcherzykowo-oskrzelikowych (BAL), w pobranych wątrobach i surowicy krwi oceniono stężenie produktów peroksydacji lipidów (TBARS). Wyniki i wnioski: Wykazano statystyczny spadek stężenia IL-4, TNF- α, IFN-γ w większości grup narażanych TDI i suplementowanych melatoniną w stosunku do grupy bez antyoksydanta. Wykazano także istotny spadek całkowitej liczby komórek w BAL oraz liczby neutrofilów w prawie wszystkich grupach z melatoniną w stosunku do grupy bez antyoksydanta. Istotny spadek poziomu TBARS w surowicy krwi oraz wątrobach zaobserwowano we wszystkich grupach z podawaną melatoniną w stosunku do odpowiednich grup kontrolnych. 80

86 Choroby skóry i układu oddechowego u pracowników salonów kosmetycznych rodzaj i rozpowszechnienie zmian chorobowych, diagnostyka, predyspozycje, profilaktyka, IMP 11.2, Klinika Alergologii i Zdrowia Środowiskowego Kierownik tematu: prof. Marta Kieć-Świerczyńska Cel projektu: Ocena skutków zdrowotnych pracy w salonach kosmetycznych określenie rozpowszechnienia chorób skóry i układu oddechowego wśród ich pracowników. Ustalenie czynników przyczynowych tych chorób, z uwzględnieniem wpływu środowiska pracy. Materiał i metody: W 2014 roku kontynuowano badania pracowników salonów kosmetycznych, celem określenia częstości chorób skóry i układu oddechowego oraz ustalenia ich związku z pracą. W badaniu ankietowym uczestniczyło 75 kobiet, w badaniu dermatologicznym, testach punktowych i płatkowych 68. Przeanalizowano 143 kwestionariusze i badania kliniczne 93 kosmetyczek z 2013 i 2014 roku. Badanie dermatologiczne i testy wykonano w grupie kontrolnej u 77 kobiet, wyniki porównano testem Fishera. W badaniu kwestionariuszowym skargi ze strony układu oddechowego zgłaszało 42,1% kosmetyczek, nosa 70,3%, spojówek 57,9%, wyprysk rąk 42,7%. Wywiadem potwierdzono występowanie kaszlu u 18,3% (częściej niż w grupie kontrolnej, p=0,001), duszności 11,8%, objawów dotyczących nosa 40,9%, spojówek 23,6%. 57,4% uczestników zgłaszane objawy wiązała z pracą. Zmiany skórne rąk stwierdzono u 23,6% badanych, u 90,9% kojarzone z pracą. Punktowe testy skórne wypadły dodatnio u 36,5% (kontrola 29,9%), testy płatkowe u 40,9% (kontrola 35,1%). Uczulenie dotyczyło głównie metali: niklu (37,6%, kontrola 27,3%, p=0,190) i palladu. U 3,2% odnotowano dodatnie reakcje z akrylanami. Dane kliniczne i wyniki testów wskazywały na rozpoznanie alergicznego nieżytu nosa u 17,2%, spojówek 7,5%, astmy 5,4%, atopowego zapalenia skóry 3,2%. Częstość tych chorób była porównywalna z grupą kontrolną. Pozazawodowe alergiczne kontaktowe zapalenie skóry z uczulenia na nikiel lub Quaternium 15 rozpoznano u 29,1% (brak różnicy z kontrolą), zawodowe z uczulenia na akrylany u 1 manikiurzystki. Reakcje z podrażnienia związane z pracą (statystycznie częściej związane z narażeniem na akrylany), dotyczące nosa rozpoznano u 19,3% kosmetyczek, spojówek 12,9%, układu oddechowego 18,3%, skóry rąk 22,6%. Wyniki i wnioski: Badania wskazują na znaczne rozpowszechnienie związanych z pracą reakcji z podrażnienia błon śluzowych i skóry wśród kosmetyczek oraz na wysoką częstość uczulenia na nikiel wśród Polek. Ocena działania alergizującego ruchomych aparatów ortodontycznych, IMP 11.7, Klinika Alergologii i Zdrowia Środowiskowego Kierownik tematu: dr hab. Beata Kręcisz Cel projektu: W pierwszym roku realizacji projektu badawczego uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej na prowadzenie przedstawionych badań. Nawiązano współpracę z Zakładem Ortodoncji Łódzkiego Uniwersytetu Medycznego. Opracowano panel alergenów do diagnostyki uczulenia 81

87 kontaktowego na metale u dzieci planowanych do leczenia ortodontycznego. Ponadto opracowano kartę badania pacjenta. Materiał i metody: U 45 dzieci (20 dziewczynek i 25 chłopców) w wieku od 6 do 11 lat podczas badania ortodontycznego przeprowadzono badanie ankietowe i testy płatkowe z opracowanym panelem alergenów. W grupie kontrolnej 30 dzieci (16 dziewczynek i 14 chłopców) w wieku od 8 do 11 lat przeprowadzono testy płatkowe z tym samym panelem alergenów. Wyniki i wnioski: W badanej grupie nikt dotychczas nie był leczony aparatami ortodontycznymi. 16 dziewczynek i 2 chłopców miało przekłute uszy, ale wszyscy przedmioty metalowe tolerowali dobrze. Na podstawie testów płatkowych stwierdzono u 2 dziewczynek i jednego chłopca słabododatnie (+) odczyny z niklem, przy czym bez istotności klinicznej tego odczynu. W grupie kontrolnej uczulenie na nikiel obserwowano u 1 dziewczynki. Ocena częstości występowania astmy zależnej od pracy zawodowej w populacji pacjentów podlegających specjalistycznej opiece alergologicznej, IMP 11.5, Klinika Alergologii i Zdrowia Środowiskowego Kierownik tematu: prof. Cezary Pałczyński /dr Wojciech Dudek Cel projektu: Określenie częstości występowania astmy oskrzelowej związanej z pracą (WRA ang. Work-Related Asthma) w populacji pacjentów Poradni Alergologicznej zgłaszających się po poradę z powodu astmy oskrzelowej. Materiał i metody: Badanie przeprowadzono wśród 1000 dorosłych osób z rozpoznaną astmą oskrzelową podlegających specjalistycznej opiece alergologicznej. Wykonano badania kwestionariuszowe, których wyniki zweryfikowano kwestionariuszem szczegółowym w połączeniu z oceną wyniku testu przez lekarza udzielającego porady specjalistycznej. Wyniki i wnioski: Uzyskane wyniki posłużą do stworzenia łatwego i szybkiego narzędzia diagnostycznego (ankieta bądź wytyczne w formie gotowych pytań do wywiadu lekarskiego), pozwalającego na najtrafniejsze wytypowanie osób, u których może występować WRA i u których trzeba będzie wdrożyć dalsze postępowanie diagnostyczne, a następnie działania profilaktyczne w miejscu pracy. Predykatory umieralności z powodu niedrobnokomórkowego raka płuca badanie terenowe, IMP 10.13, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Kierownik tematu: dr Beata Świątkowska Cel projektu: Kliniczno-kontrolne badanie przypadków jest częścią międzynarodowego projektu Early stage non-small cell lung cancer study. Materiał i metody: Główne zadania obejmowały organizację badania terenowego, w tym wybór przypadków raka płuca oraz grupy kontrolnej, przeprowadzenie wywiadów kwestionariuszowych, wypełnienie kart klinicznych i patomorfologicznych pacjentów, uzyskanie i przetworzenie materiału biologicznego od osób objętych badaniem. 82

88 Wyniki i wnioski: Badanie dotyczy jednego z najbardziej aktualnych problemów współczesnej epidemiologii. Identyfikacja wariantów wrażliwości genetycznej oraz definicja osób wysokiego ryzyka, które mogą korzystać z programów badań prewencyjnych, w tym przesiewowych w kierunku raka płuca, ma obecnie istotne implikacje praktyczne. Wykorzystanie wyników projektu zwłaszcza badanie szerokiego spektrum potencjalnych czynników ryzyka zachorowania na raka płuca jest bardzo ważnym zagadnieniem szczególnie w kontekście promocji zdrowia i przyszłych działań zapobiegawczych mających na celu obniżenie zachorowalności na ten nowotwór. Zapalenie alergiczne w poszczególnych typach astmy związanej z pracą w aspekcie narażenia na czynniki o małej i dużej masie cząsteczkowej, 2011/03/N/NZ7/06284, Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii Ramy czasowe: Kierownik tematu: lek. Agnieszka Lipińska-Ojrzanowska Badania epidemiologiczne wskazują, że od 5 do 25 % przypadków astmy rozpoznawanej u osób dorosłych wykazuje związek z pracą, przy czym astmę zawodową rozpoznaje się jedynie w blisko połowie tych schorzeń. Celem projektu jest określenie różnic w patogenezie, uwarunkowaniach i obrazie klinicznym poszczególnych postaci astmy oskrzelowej związanej z pracą, tj. astmy zawodowej i zaostrzającej się w środowisku pracy, w zależności od rodzaju narażenia na alergeny o małej i dużej masie cząsteczkowej. Klasyczny podział astmy zawodowej obejmuje tę o podłożu niealergicznym i alergicznym. Etiologiczny podział astmy oskrzelowej alergicznej obejmuje astmę atopową związaną z obecnością swoistych przeciwciał w klasie IgE i nieatopową rozpoznawaną po wykluczeniu atopii, której mechanizm pozostaje niewyjaśniony i wymaga prowadzenia dalszych badań. Istnieje możliwość że proces zapalenia alergicznego przebiega w różny sposób w astmie zawodowej wywołanej przez czynniki o małej i dużej masie cząsteczkowej, jak również w astmie pogarszającej się w środowisku pracy. Ocena przydatności wideostrobokimografii w diagnozowaniu zaburzeń głosu o podłożu zawodowym, IMP 18.12, Klinika Audiologii i Foniatrii Kierownik tematu: dr hab. Ewa Niebudek-Bogusz Cel projektu: Zastosowanie algorytmów analizy komputerowej obrazów do jakościowego i ilościowego opisu drgań fonacyjnych zarejestrowanych w badaniach wideostroboskopowych. Materiał i metody: Spośród zapisów badań wideostroboskopowych wykonanych u 85 osób, do dalszej analizy zakwalifikowano obrazy wideostroboskopii przeprowadzone u 30 osób z patologią zawodową głośni (grupa badana). W tym 15 pacjentów ze stwierdzonymi guzkami głosowymi i 15 pacjentów z niedomykalnością głośni oraz u 15 osób z głosem prawidłowym. Zastosowano algorytmy cyfrowego przetwarzania oraz segmentacji obrazów. Wyznaczono sygnały pola światła głośni dla poszczególnych faz w kolejnych cyklach fonacji oraz zbudowano glottowibrogramy stanowiące przestrzenno-czasowe zobrazowanie drgań fałdów głosowych. 83

89 Wyniki i wnioski: Za pomocą metod komputerowych określono parametry geometryczne pola głośni dla każdego obrazu sekwencji wideostroboskopowej. Obliczono uśrednione profile szerokości pola głośni w fazie zamknięcia cyklu fonacyjnego dla trzech poziomów d1, d2, d3 odpowiadających 25%, 50% i 75% długości głośni. W poszczególnych ww. grupach badanych zaobserwowano różnice istotne statystycznie dla tych wartości. Na poziomie d1 szerokość pola głośni w fazie zamknięcia cyklu fonacyjnego wynosiła dla guzków głosowych: 2,0%, dla niedomykalności głośni 4,3%, dla głosu prawidłowego 0,1%, natomiast na poziomie d2 odpowiednio: 0,2;4,6 i 0,6%, a na poziomie d3:4,2;5,3 i 1,2%. W badaniach potwierdzono przydatność opracowanych metod analizy kimograficznej w obiektywizacji wyników badań wideostroboskopowych. Czynnościowa ocena stanu pacjentów z zawrotami głowy i zaburzeniami równowagi, IMP 18.11, Klinika Audiologii i Foniatrii Kierownik tematu: dr hab. Ewa Zamysłowska-Szmytke Cel projektu: Celem badań w roku 2014 był wybór skali dla oceny układu równowagi i ich odniesienie do zaburzeń w badaniach obiektywnych. Materiał i metody: Wybrano i przetłumaczono kwestionariusze dla monitorowania rehabilitacji: VSS (Vestibular symptoms scale) i DHI (Dizziness Handicap Inventory), ocena funkcjonalna wg ćwiczeń Cawthworne-Cooksey (CC), skala nasilenia lęku/depresji Duke a, ocena równowagi według BBS (Berg Balance Scale) oraz skali Tinetti, ilościowe: test sięgania (FR, functional reach) i test Up&go. Wyniki testów odniesiono do parametrów obiektywnych w badaniach 50 pacjentów zgłaszających dolegliwości (zawroty głowy, zaburzenia równowagi) w wieku średnio 53 lata (17 osób nieprawidłowa próba kaloryczna). Wyniki i wnioski: Stwierdzono, że stopień niesprawności (DHI podskala F), nasilenie dolegliwości w skali CC oraz wyniki testów FR, Up&go, BBS, DGI i Tinetti zależą od stopnia uszkodzenia błędników i korelują z wynikiem posturografii; nasilenie objawów przedsionkowych (DHI P) oraz FR i Up&go korelują z wynikami testów kinetycznych. Wyniki FR, BBS i DGI korelują z dolegliwościami w skali DHI F. Skale DHI oraz ocena funkcjonalna CC mogą zostać wykorzystane do monitorowania dolegliwości, DGI, skala Berg (BBS) i Tinetti oraz testy FR i Up&go mogą być stosowane do oceny ilościowych zaburzeń równowagi u osób z uszkodzeniami przedsionkowymi. Skale funkcjonalne (FR i UP&go) mogą być stosowane dla obiektywnej oceny układu równowagi dla potrzeb medycyny pracy. Opracowanie kryteriów oceny testu rozumienia zdań w szumie (HINT) dla celów kwalifikacji do pracy na stanowiskach wymagających szczególnej sprawności narządu słuchu, IMP 18.9, Klinika Audiologii i Foniatrii Kierownik tematu: lek. Piotr Kotyło Cel projektu: Ocena wyników testu rozumienia w szumie (Hearing in Noise, HINT) u osób z uszkodzeniami słuchu oraz opracowanie kryteriów dla zastosowania tego testu w medycynie pracy. 84

90 Materiał i metody: Badania przeprowadzono w grupie 46 ochotników w średnim wieku 50,7 ±8,3 lat z uszkodzeniami słuchu różnej głębokości. HINT wykonywano w trzech różnych sytuacjach akustycznych: podczas podawania sygnału mowy i szumu maskującego z przodu HINT- Front; podczas podawania sygnału mowy z przodu i szumu maskującego do ucha prawego HINT_R lub do ucha lewego HINT_L. Wynik zbiorczy (HINT_Composite score) obliczano wg wzoru. [(2xHINT-Front +HINT_L+HINT_R)]/4. Parametrem ocenianym była wartość stosunku sygnału do szumu (Signal-to-Noise-Ratio S/N) wyrażona w dba i ustalana dla punktu, w którym osoba badana powtarzała prawidłowo 50% słów prezentowanych z danej listy zdań. Wyniki i wnioski: Wykazano istotną statystycznie zależność pomiędzy wynikami HINT a audiometrią tonalną i audiometrią mowy (50% progiem rozróżniania mowy, SRT). Zakres normy HINT (wyliczony jako wartość średnia ± 2SD) w grupie spełniającej kryterium orzecznicze słuchu prawidłowego, tj. średniego progu słuchu dla częstotliwości mowy 40 dbhl w uchu lepiej słyszącym, wyznaczono na poziomie S/N: -3,85; -4,07; -4,67; -4,43 dba odpowiednio dla HINT_front, HINT_R, HINT_L, HINT_ Composite score. HINT może być rekomendowany jako test referencyjny w badaniach profilaktycznych słuchu. Ocena procesów przetwarzania słuchowego u osób zdrowych, IMP 18.10, Klinika Audiologii i Foniatrii Kierownik tematu: prof. Mariola Śliwińska-Kowalska Cel projektu: Celem pracy w 2014 roku było opracowanie przedziału wartości referencyjnych u dorosłych z prawidłowym słuchem dla dwóch testów wyższych funkcji słuchowych: Testu Różnicy Poziomów Maskowania (Masking Level Difference, MLD) oraz Testu Rozróżniania Przerw w Szumie (Gaps In Noise, GIN). Materiał i metody: Do analizy zakwalifikowano 85 osób (49 kobiet i 36 mężczyzn) w wieku od 18 do 55 lat (średnia wieku 24,7±6,9) z prawidłowym słuchem, bez odchyleń w badaniu otolaryngologicznym. Wykluczono występowanie chorób przewlekłych w wywiadzie. Po wykonaniu kalibracji i wstępnym odsłuchaniu testów, u każdej osoby przeprowadzono kolejno test MLD i test GIN. Test GIN wykonywano oddzielnie dla każdego ucha, natomiast test MLD był wykonywany dla obu uszu jednocześnie. Wyniki i wnioski: Uzyskano następujące przedziały wartości referencyjnych: Różnica Poziomów Maskowania 9-12 db dla testu MLD oraz powyżej 60 % wszystkich rozpoznanych przerw dla testu GIN. Nie wykazano zależności wyników testu MLD od płci ani od wieku badanych osób. Mężczyźni mieli istotnie lepszy poziom detekcji przerw w teście GIN niż kobiety. Nie wykazano natomiast statystycznej zależności pomiędzy tymi testami. Uzyskane przedziały wartości referencyjnych dla testu MLD oraz GIN dla populacji polskiej są analogiczne do wartości normatywnych dla innych populacji. 85

91 4. Patogeneza, diagnostyka i terapia zatruć ostrych i przewlekłych Aktualizacja i weryfikacja baz danych znajdujących się w Krajowym Centrum Informacji Toksykologicznej. Przygotowanie materiałów o charakterze informacyjnym lub prewencyjnym, IMP 24.1, Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego Kierownik tematu: mgr inż. Anna Piekarska-Wijatkowska Cel projektu: 1. Uzupełnianie bazy danych ITOX o nowe preparaty wchodzące do obrotu i stosowania na terenie Polski; 2. Prowadzenie serwisu informacyjnego dla służb medycznych, sanitarnych, służb związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy oraz osób prywatnych; 3. Śledzenie epidemiologii ostrych zatruć w aglomeracji łódzkiej. Materiał i metody: Do uzupełnienia bazy ITOX wykorzystano dane z 900 kart charakterystyki dla preparatów chemicznych. Zaktualizowano 100 dokumentów w bazie. Udzielono około 300 informacji toksykologicznych, wykorzystując bazy: ITOX, POISINDEX oraz TOMES Plus. Do opracowania epidemiologii ostrych zatruć w Łodzi wykorzystano dane przekazane do Krajowego Centrum Informacji Toksykologicznej (w postaci ankiet) przez Oddział Toksykologii (OT) Kliniki Chorób Zawodowych i Toksykologii IMP w Łodzi. Wypełnione ankiety dotyczyły pacjentów leczonych w OT oraz konsultowanych przez lekarzy OT w 2013 roku. Utworzono dwie komputerowe bazy danych, do których wprowadzono informacje zawarte w ankietach, a wyniki wykorzystano do przygotowania raportu Przyczyny ostrych zatruć w Oddziale Toksykologii Kliniki Chorób Zawodowych i Toksykologii IMP w Łodzi w 2013 roku. Wpływ przewlekłego narażenia zawodowego na ołów na ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego. Rola stresu oksydacyjnego, PB2011/01/B/N27/01325, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Małgorzata Trzcinka-Ochocka Uważa się, że mechanizm wywoływania wzrostu ciśnienia wskutek oddziaływania ołowiu jest wielotorowy i częściowo jest wynikiem stresu oksydacyjnego. Jednak precyzyjny mechanizm obserwowanego nadciśnienia tętniczego będącego efektem długotrwałego, narażenia na ołów ciągłe nie jest w pełni rozpoznany, dlatego projekt ten może przyczynić się do poszerzenia wiedzy na ten temat, jak również określić rolę stresu oksydacyjnego w nadciśnieniu tętniczym u narażonych zawodowo na ołów. Wyniki obecnego tematu posłużą do skompletowania informacji na temat skutków zdrowotnych narażenia na ołów. Wyniki tej pracy mogą zostać wykorzystane w ochronie i profilaktyce zdrowia pracowników narażonych zawodowo na ołów. 86

92 Zespół niskiej trijodotyroniny w przebiegu ostrych zatruć lekami psychotropowymi, IMP 13.2, Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii Kierownik tematu: dr hab. Anna Krakowiak Cel projektu: Ocena występowania zespołu niskiej trijodotyroniny (ZNT3) u chorych zatrutych lekami psychotropowymi. Materiał i metody: Została przeprowadzona analiza retrospektywna 50 historii chorób pacjentów hospitalizowanych w 2013 r. z powodu zatrucia karbamazepiną, kwasem walproinowym i amitryptyliną. U wszystkich zakwalifikowanych pacjentów zostało przeprowadzone podmiotowe i przedmiotowe badanie lekarskie, oznaczenie we krwi stężenia T3, T4 i TSH; oznaczenie stężenia alkoholu etylowego, oznaczenia stężeń analizowanych leków psychotropowych w surowicy krwi. Wyniki i wnioski: W omawianym przedziale czasu z powodu zatrucia wybranymi lekami psychotropowymi hospitalizowano 50 pacjentów, w tym 30 (60%) zatrutych karbamazepiną, 16 (32%) kwasem walproinowym oraz 4 (8%) osoby zatrute amitryptyliną. W badanej grupie 50 pacjentów obecność alkoholu we krwi wykryto u 17 (34%), 43 (86%) osoby były zatrute w stopniu lekkim, 7 (14%) w stopniu średnim. Jedynym powikłaniem obserwowanym w przebiegu hospitalizacji było zapalenie płuc wystąpiło u 7 (14%) pacjentów, w tym istotnie statystycznie częściej w grupie pacjentów o średnim stopniu zatrucia niż lekkim, p <0,05. Najwyższą wartość stężenia hormonu T3 odnotowano w dniu przyjęcia i była ona istotnie statystycznie wyższa od wartości tego parametru mierzonego w kolejnej dobie hospitalizacji. Najwyższą wartość stężenia hormonu T4 odnotowano w dniu przyjęcia i była ona istotnie statystycznie wyższa od wartości tego parametru mierzonych w kolejnej dobie hospitalizacji, w dniu wypisu, jak i podczas badania follow-up (4 tygodnie po hospitalizacji). Stężenia hormonu TSH mierzone przy przyjęciu, jak i w kolejnej dobie hospitalizacji były istotnie statystycznie niższe od analizowanych wartości tego parametru w dniu wypisu, jak i w badaniu follow-up. Nie obserwowano istotnych różnic w zakresie stężeń hormonów tarczycy pomiędzy analizowanymi grupami pacjentów w zależności od stopnia ciężkości zatrucia wg skali PSS. Wyniki uzyskanych badań w grupie pacjentów zatrutych wg skali PSS w stopniu lekkim lub średnim analizowanymi lekami psychotropowymi nie pozwalają na rozpoznanie zespołu ZNT3 u żadnego pacjenta. Ostre zatrucia atypowymi neuroleptykami wśród pacjentów oddziału toksykologii hospitalizowanymi w latach rozpowszechnienie, obraz kliniczny zatrucia, algorytm postępowania terapeutycznego, czynniki determinujące przebieg zatrucia, IMP 13.1, Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii Kierownik tematu: dr hab. Anna Krakowiak Cel projektu: Opisanie obrazu klinicznego zatruć wybranymi atypowymi neuroleptykami (kwetiapina, klozapina i olanzapina). 87

93 Materiał i metody: Retrospektywny przegląd dokumentacji medycznej pacjentów leczonych na Oddziale Toksykologii. Wyniki i wnioski: W omawianym przedziale czasu z powodu zatrucia wybranymi atypowymi neuroleptykami hospitalizowano 257 pacjentów, w tym 77 (29,96%) zatrutych kwetiapiną, 51 (19,86%) klozapiną i 116 (45,49%) olanzapiną. W badanej grupie 257 pacjentów obecność alkoholu we krwi wykryto u 52 (20,23%) osób. Cechą istotną najczęściej obserwowaną w badaniu klinicznym w dniu przyjęcia była tachykardia jej obecność odnotowano u 130 (50,8%) pacjentów, w tym najczęściej wśród pacjentów zatrutych olanzapiną i kwetiapiną 66 (57,4%) i 39 (50,6%). W grupie pacjentów zatrutych klozapiną statystycznie częściej istniała konieczność wykonania procedury intubacji w dniu przyjęcia do szpitala. Do najczęściej obserwowanych objawów klinicznych w przebiegu zatrucia analizowanymi atypowymi neuroleptykami należały: tachykardia, senność i podwyższone ciśnienie tętnicze krwi. Zapalenie płuc, jako powikłanie w przebiegu zatrucia występowało statystycznie częściej w grupie pacjentów zatrutych klozapiną. Do czynników determinujących przebieg zatrucia (obecność powikłań) należały: rodzaj przyjętego leku, wydolność układu oddechowego, stan świadomości przy przyjęciu. U 163 (63,67%) pacjentów proces diagnostyczno-terapeutyczny w Oddziale Toksykologii zakończono skierowaniem do oddziału psychiatrycznego. Przebieg zatruć analizowanymi atypowymi neuroleptykami może mieć niekiedy powikłany charakter, rzadko dochodzi jednak do zgonów. 5. Ocena biologicznego działania, narażenia zawodowego i zdrowotnych skutków ekspozycji na pyły przemysłowe Ocena procesów produkcji, stosowania i użytkowania nanomateriałów w Polsce w kontekście ich uwalniania do środowiska, IMP 3.11, Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia Kierownik tematu: prof. Irena Szadkowska-Stańczyk Cel projektu: Analiza zakresu nanoprodukcji i nanotechnologii w Polsce oraz ocena uwalniania do środowiska nanoobiektów, podczas wybranych procesów i zastosowania wybranych nanomateriałów. Materiał i metody: Ocenę zakresu nanoprodukcji i nanotechnologii przeprowadzono na podstawie źródeł internetowych i statystyk GUS. Oceny uwalniania do środowiska nanocząstek dokonano na podstawie pomiarów liczby cząstek <100 nm i <1000 nm (CPC), pola powierzchni (AeroTrak) oraz masy (DustTrak) stwierdzonych w próbach powietrza podczas takich procesów i użytkowania produktów zawierających nanocząstki jak: produkcja sadzy, użytkowanie impregnatów i dezodorantów w aerozolu, obróbka materiałów stomatologicznych, użytkowanie materiałów budowlanych czy pokrywanie powłokami bakteriobójczymi tkanin. 88

94 Wyniki i wnioski: Wykazano, że w produkcję oraz w działalność naukowo-badawczą zaangażowanych jest w Polsce 171 jednostek i 4126 osób. Procesy i produkty zawierające nanocząstki objęte pomiarami uwalniały do środowiska nanoobiekty w zróżnicowanym stopniu. Największy ich wzrost (ponad 20 krotny) stwierdzono podczas ręcznej aplikacji impregnatów w aerozolu. W przypadku stosowania dezodorantów oraz materiałów budowlanych, uwalnianie nanocząstek było niższe (kilkakrotny wzrost), a podczas obróbki materiałów stomatologicznych czy też ścierania i pokrywania tkanin powłoką bakteriobójczą, znikome. Ocena ekspozycji pracowników i użytkowników nanomateriałów wymaga szczegółowych badań z zastosowaniem odrębnej metodyki. Badania selektywności oznaczeń krystalicznej krzemionki prowadzonych metodami spektrometrii w podczerwieni (FT-IR) oraz opracowanie sposobów ograniczania wpływu czynników zakłócających analizy, IMP 3.13, Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia Kierownik tematu: dr Aleksandra Maciejewska Cel projektu: Zbadanie selektywności metod oznaczania respirabilnego kwarcu i krystobalitu, opartych na technice spektrometrii w podczerwieni oraz opracowanie sposobów minimalizowania wpływu składników pyłów zakłócających wyniki tych oznaczeń. Materiał i metody: Do badań wybrano 3 substancje mineralne, występujące w pyłach środowiska pracy i wykazujące interferencje widmowe w zakresie podczerwieni: krzemionkę bezpostaciową, kaolinit i albit. Analizowano także przypadek współwystępowania w badanych próbkach obu oznaczanych odmian krystalicznej krzemionki. W celu przeprowadzenia badań przygotowano 17 mieszanin kwarcu wzorcowego z interferentami w różnych stężeniach. Próbki do badań spektrometrycznych sporządzono w formie standardowych pastylek z KBr jako nośnikiem. Wyniki i wnioski: Przeprowadzone badania pozwoliły stwierdzić, że występowanie w analizowanym pyle interferentów lub współwystępowanie dwóch odmian krystalicznej krzemionki przyczynia się do znacznego zawyżania wyników oznaczeń kwarcu i krystobalitu. Ograniczenie obserwowanego skutku interferencji można osiągnąć poprzez obliczanie zawartości kwarcu i krystobalitu na podstawie pasm absorpcji spoza podstawowego zakresu cm -1, skalowane odjęcie widma interferenta, a w przypadku występowania kaolinitu także korzystając z metody krzywej korekcyjnej. Ekspresja selenobiałek i genów regulowanych przez czynnik transkrypcyjny NRF2 w etiologii i przebiegu raka pęcherza moczowego, 2012/05/B/NZ5/01406, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr hab. Edyta Reszka Głównym celem badania jest poszukiwanie zależności pomiędzy ekspresją genów regulowanych przez NRF2 oraz ekspresją selenobiałek w etiologii raka pęcherza moczowego (w porównaniu do osób zdrowych, zaliczonych do grupy porównawczej) i w trakcie przebiegu raka pęcherza moczowego 89

95 (w porównaniu z parametrami klinicznymi: kategoria T i G, liczba i rozmiar guzów, wznowy, progresja). Dodatkowo w badaniu analizowano: hipermetylację regionów promotorowych, uszkodzenia DNA oraz stężenie selenu (Se). W drugim etapie projektu wytypowano chorych na raka pęcherza moczowego do badania oraz zbadano uszkodzenia DNA, analizę stężenia Se, analizę ekspresji genów i hipermetylacji DNA. 6. Ocena narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne w środowisku pracy Krajowy Rejestr Czynników Biologicznych w Miejscu Pracy nadzór merytoryczny i analiza danych oraz aktualizacja zawartości strony internetowej Krajowego Punktu Informacyjnego ds. Czynników Biologicznych, IMP 3.1, Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia Kierownik tematu: dr Anna Kozajda Cel projektu: Kontynuowano merytoryczny nadzór nad funkcjonowaniem systemu rejestracji celowego użycia czynników biologicznych w Polsce, udzielano konsultacji użytkownikom bazy z poziomu WSSE, odpowiedzialnym za weryfikację danych od pracodawców oraz opracowano aktualny, tabelaryczny raport dotyczący celowego użycia czynników biologicznych w zakładach pracy w Polsce. Drugim celem realizowanego tematu było prowadzenie Krajowego Punktu Informacyjnego ds. Czynników Biologicznych. Wyniki i wnioski: Aby spełnić różnorodne oczekiwania i potrzeby potencjalnych odbiorców, merytoryczny zakres informacji udostępnianych przez KPI na stronie internetowej obejmuje szerokie spektrum zagadnień opracowanych na różnym poziomie uszczegółowienia. Jak co roku pracownicy Krajowego Punktu Informacyjnego udzielali odpowiedzi na pytania zainteresowanych podmiotów na drodze elektronicznej, telefonicznej, pocztowej lub poprzez kontakt osobisty. Konsultacje te dotyczyły zagrzybienia pomieszczeń, dokonywania oceny ryzyka zawodowego, przeprowadzania pomiarów, sposobu wypełniania formularza zgłoszeniowego o użyciu czynnika biologicznego oraz interpretacji przepisów prawnych. Z zapytaniami zgłaszali się pracodawcy kierowani do KPI przez PIS, specjaliści ds. bhp oraz osoby prywatne. Kontynuowano udzielanie informacji o zagrzybieniu pomieszczeń i niskiej jakości powietrza wewnętrznego oraz ich wpływu na stan zdrowia mieszkańców i użytkowników. Wstępne rozpoznanie problemu ekspozycji na grzyby pleśniowe w powietrzu wewnętrznym pojazdów wyposażonych w klimatyzację jako potencjalnego zagrożenia dla zdrowia kierowców, IMP 3.10, Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia Kierownik tematu: dr Anna Kozajda Cel projektu: Rozpoznanie problemu wpływu funkcjonowania klimatyzacji na zanieczyszczenie powietrza wewnątrz samochodów w aspekcie potencjalnego narażenia kierowców na pleśnie. Materiał i metody: Badaniem objęto 67 pojazdów, w tym 37 samochodów osobowych (29 z klimatyzacją, 8 bez klimatyzacji) oraz 30 autobusów miejskich (20 z klimatyzacją, 90

96 10 bez klimatyzacji) w dwóch seriach pomiarowych w zależności od okresu eksploatacji kabinowego filtra powietrza. Wyniki i wnioski: Średnie stężenie pleśni po 10 minutach włączonej klimatyzacji w stosunku do stężenia początkowego w samochodach osobowych w I i II serii pomiarowej wynosiło odpowiednio 18,2% i 17,1%. Analogicznie w samochodach bez klimatyzacji stwierdzono poziomy: 28,3% i 32,9%. Wskaźnik ten w autobusach w I i II serii pomiarowej wynosił odpowiednio 39,3% i 45,2% (klimatyzacja) i 27,9% i 32,8% (bez klimatyzacji). Wykazano, że funkcjonowanie klimatyzacji w pojazdach nie stanowi istotnego źródła pleśni w aspekcie narażenia kierowców. Stwierdzono istotną zależność od okresu eksploatacji filtra, ale kierunek tej zależności pozostaje w związku z faktem, czy samochód posiadał układ klimatyzacyjny. W samochodach z klimatyzacją dłuższemu okresowi eksploatacji towarzyszyły niższe stężenia pleśni. Odwrotną tendencję wykazano w samochodach bez klimatyzacji. Powyższych zależności nie stwierdzono w autobusach. Wykazano, że w samochodach bez klimatyzacji spada sprawność oczyszczania powietrza wewnętrznego z alergizujących rodzajów pleśni Cladosporium i Penicillium w porównaniu z samochodami klimatyzowanymi. 7. Ocena biologicznego działania i zdrowotnych skutków ekspozycji na hałas i pola elektromagnetyczne Wpływ pól elektromagnetycznych emitowanych przez routery WiFi na zakłócenia układu neurowegetatywnego, IMP 16.10, Zakład Ochrony Radiologicznej Kierownik tematu: dr Piotr Politański Cel projektu: Zbadanie wpływu pól elektromagnetycznych (PEM) emitowanych przez routery WiFi na możliwość wystąpienia zaburzeń układu neurowegetatywnego osób znajdujących się w ich bezpośrednim otoczeniu. Celem na rok 2014 były: przegląd literatury tematu, dobór testów do celów projektu, wstępna selekcja osób do grup ekspozycyjnych. Materiał i metody: Dokonano przeglądu literatury tematu, na skutek którego można było dokonać doboru testów do celów projektu. Rozpoczęto rekrutację ochotników do badań. Wyniki i wnioski: W wyniku zrealizowanych badań dokonano przeglądu literatury naukowej poświęconej oddziaływaniu PEM na funkcjonowanie ludzkiego układu nerwowego z położeniem szczególnego nacisku na najnowsze prace dotyczące współczesnych bezprzewodowych systemów łączności oraz transmisji danych. W przeglądzie uwzględniono przede wszystkim prace, które nie pozostawiały wątpliwości co do doboru metod badawczych do analizowanego problemu oraz w precyzyjny sposób opisywały warunki ekspozycji na PEM. Było to szczególnie istotne, gdyż można znaleźć w literaturze prace analizujące wpływ PEM emitowanego przez telefon 91

97 komórkowy, który podczas ekspozycji nie emituje PEM, a jeśli to robi, to następuje to w sposób całkowicie niekontrolowany. Na podstawie przeglądu literatury wypracowano protokół badawczy. Badania będą przeprowadzone na grupie ok. 10 zdrowych mężczyzn w wieku lat Planuje się 3-krotną całonocną ekspozycję każdej badanej osoby w podwójnie ślepym układzie. Dwukrotnie będzie uruchomiony router (źródło PEM), z czego tylko raz będzie on emitować PEM. Podczas trzeciej nocy router nie będzie włączony. Przeprowadzane będą badania polisomnograficzne (PSG), zmienności rytmu serca (HRV) oraz analiza zapisów elektroencefalograficznych (EEG) badanych ochotników. Ekspozycja współczesnego człowieka na pola elektromagnetyczne, IMP 18.8, Zakład Ochrony Radiologicznej Kierownik tematu: dr Halina Aniołczyk Cel projektu: Opracowanie narzędzia do oceny ekspozycji komunalnej współczesnego człowieka na PEM dla potrzeb badania skutków zdrowotnych tej ekspozycji. Koncepcja narzędzia badawczego opiera się na komplecie danych o poziomach PEM występujących w miejscach najczęstszego przebywania człowieka wraz z identyfikacją źródeł PEM w danej lokalizacji. Materiał i metody: Utworzono 4 bazy danych: 1 komplet informacji o badanej osobie, miejscu zamieszkania, rodzaju i częstości stosowania urządzeń nowoczesnych technologii; 2 dane PMŚ o poziomach PEM dla danej lokalizacji; 3 dane IMP o poziomach tła PEM według 4 stopniowej klasyfikacji środowiska komunalnego dużych miast; 4 katalog o urządzeniach nowoczesnych technologii wraz z oceną poziomów PEM. Wyniki i wnioski: Analiza danych z pomiarów, według własnej, 4 stopniowej klasyfikacji środowiska wielkiego miasta wykazała, że: najwyższe wartości chwilowe natężenia PEM RF wynosiły: na obszarze city do 2,2 V/m (Me0,74V/m), na obszarze centrum i obrzeży dużych osiedli mieszkaniowych do 1,4 V/m (Me0,60V/m), na obszarze osiedli domków jednorodzinnych i rezydencji do 1,0 V/m (Me0,44V/m). Dla najczęściej stosowanych urządzeń wartości natężenia pola w miejscach przebywania użytkownika wynosiły: telefon komórkowy 0,18 9,15 V/m (Me1,83V/m), telefon DECT 0,26 2,3 V/m (Me1,1V/m), router Wi-Fi 0,19 2,11 V/m (Me0,45(V/m). Najwyższe wartości stwierdzono przy kuchenkach mikrofalowych 4 60 V/m (Me10V/m) i zabawkach sterowanych radiem 5,6 33 V/m (Me19,3V/m). Ocena wpływu hałasu generowanego przez technologiczne urządzenia ultradźwiękowe niskich częstotliwości na stan słuchu pracowników, IMP 17.2, Zakład Zagrożeń Fizycznych Kierownik tematu: mgr Adam Dudarewicz Cel projektu: Ocena stanu słuchu oraz narażenia na hałas słyszalny i ultradźwiękowy operatorów technologicznych urządzeń ultradźwiękowych niskich częstotliwości. 92

98 Materiał i metody: W ciągu pierwszego roku prac zostały ustalone metody badawcze, które zostały wdrożone w trakcie badań pilotażowych w trzydziestoosobowej grupie pracowników narażonych na hałas ultradźwiękowy. Badania obejmowały: 1) pomiary hałasu i hałasu ultradźwiękowego na stanowiskach pracy; 2) badania słuchu (audiometria tonalna, audiometria wysokich częstotliwości, emisje otoakustyczne przejściowe TEOAE, emisje otoakustyczne produktów zniekształceń nieliniowych DPOAE); 3) badanie kwestionariuszowe dotyczące stanu zdrowia, słuchu i identyfikacji czynników ryzyka wpływających na wielkość utraty słuchu. Dla każdej ze zbadanych osób przeprowadzono oceny narażenia na hałas słyszalny i hałas ultradźwiękowy. Wyniki i wnioski: Wyniki badań słuchu badanych osób zostały porównane z wynikami badań słuchu osób narażonych wyłącznie na hałas słyszalny na stanowiskach pracy. Badania pilotażowe wskazują, że słuch pracowników narażonych na hałas słyszalny i hałas ultradźwiękowy jest w lepszym stanie niż słuch pracowników narażonych wyłącznie na hałas słyszalny o podobnych wartościach. Analiza czynników warunkujących subiektywny odbiór uciążliwości hałasu turbin wiatrowych, IMP 17.1, Zakład Zagrożeń Fizycznych Kierownik tematu: dr hab. Małgorzata Pawlaczyk-Łuszczyńska Cel projektu: Analiza obiektywnych i subiektywnych czynników wpływających na odbiór uciążliwości hałasu turbin wiatrowych przez ludność mieszkającą w ich sąsiedztwie. Materiał i metody: Przeprowadzono badania kwestionariuszowe dotyczące subiektywnego odbioru hałasu turbin wiatrowych (HTW) w grupie 538 osób mieszkających w sąsiedztwie farm wiatrowych. Dla obszarów zamieszkiwanych przez respondentów wyznaczono prognozowane poziomy dźwięku A i przeprowadzono wyrywkowe pomiary hałasu. Wyniki i wnioski: HTW o prognozowanym poziomie dźwięku A rzędu db był oceniany jako uciążliwy na zewnątrz i wewnątrz mieszkań, odpowiednio przez 27,3 i 18,0% respondentów. Subiektywny odbiór uciążliwości HTW był uzależniony od poziomu dźwięku/odległości od najbliższej turbiny, ogólnego nastawienia do farm wiatrowych, wrażliwości na hałas oraz ukształtowania terenu (uciążliwość hałasu w otwartej przestrzeni) lub nasilenia ruchu drogowego (uciążliwość hałasu w pomieszczeniach). Około 49-66% zmienności w odbiorze uciążliwości wyjaśniały ww. czynniki. Odsetek osób oceniających HTW jako uciążliwy zwiększał się wraz ze wzrostem poziomu dźwięku (iloraz szans OR:1,10-1,12) i wrażliwości na hałas (OR:1,45-1,50), a malał przy zwiększaniu odległości (OR:0,10-0,20) i pozytywnym nastawieniu do farm wiatrowych (OR:0,18-0,28). Pagórkowate (lub górzyste) ukształtowanie terenu zwiększało (w porównaniu do płaskiego terenu) szansę odbioru hałasu jako uciążliwego (OR:3,58-3,83). Odwrotny efekt powodowało nasilenie ruchu drogowego (OR:0,26-0,29). Na podstawie 93

99 wyznaczonych zależności ekspozycja-efekt prognozowano, że do 10% ludności mieszkającej w odległości powyżej 1250 m może odbierać HTW jako uciążliwy (na zewnątrz pomieszczeń). 8. Ocena ekspozycji na promieniowanie rentgenowskie Inwazyjny pomiar wysokiego napięcia na lampie RTG w odniesieniu do kalibracji aparatury dozymetrycznej i zapewnienia bezpieczeństwa radiologicznego w pracowni rentgenowskiej, IMP 16.11, Zakład Ochrony Radiologicznej Kierownik tematu: mgr Marcin Brodecki Cel projektu: Opracowanie i wdrożenie metody inwazyjnego pomiaru wysokiego napięcia na lampie rentgenowskiej. Materiał i metody: Wysokie napięcie przyłożone między elektrodami lampy RTG determinuje jakość obrazu rentgenowskiego, na podstawie którego dokonuje się diagnozy klinicznej, jak również wpływa na narażenie radiacyjne zarówno pacjenta jak i personelu medycznego. Wysokie napięcie jest tym samym kluczowym parametrem charakteryzującym każde urządzenie rentgenowskie i w świetle stosownych przepisów prawnych podlega corocznej kontroli. Kontroli takiej dokonują akredytowane laboratoria badawcze z wykorzystaniem nieinwazyjnych mierników wysokiego napięcia. Mierniki takie w celu zapewnienia właściwej spójności pomiarowej winny być okresowo kalibrowane. Zgodnie z zaleceniami Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej wzorcowania w tym zakresie powinny odbywać się metodami inwazyjnymi w wykorzystaniem dzielnika napięcia, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie właściwej charakterystyki sygnału napięciowego. Wyniki i wnioski: Laboratorium Wzorców Wtórnych jako pierwsze laboratorium dozymetryczne w kraju chce wdrożyć powyższą technikę pomiarową. Planowanym efektem praktycznym z realizacji tematu jest uzyskanie akredytacji Polskiego Centrum Akredytacji w zakresie wzorcowania sprzętu do pomiaru wysokiego napięcia na lampie RTG. Do planowanych efektów naukowych zaliczyć należy natomiast podjęcie działań zmierzających ku wyjaśnieniu i normalizacji stosowanych wielkości do opisu wysokiego napięcia w rentgenodiagnostyce oraz porównaniu wpływu stosowania poszczególnych wielkości na ochronę radiologiczną. Narażenie radiacyjne soczewek oczu personelu medycznego zawodowo narażonego na promieniowanie rentgenowskie jako czynnik ryzyka wystąpienia katarakty popromiennej, 2013/09/N/NZ7/02123, Zakład Ochrony Radiologicznej Ramy czasowe: Kierownik tematu: mgr Marcin Brodecki W roku 2014 zrekrutowano placówki służby zdrowia, w których wykonane zostaną pomiary dozymetryczne; badanie angiograficznych widm promieniowania rentgenowskiego (pierwotnych i wtórnych); wyznaczenie współczynników konwersji Sv/Gy dla oceny narażenia radiacyjnego 94

100 soczewek oczu; wdrożenie metod kalibracji detektorów termoluminescencyjnych i rozpoczęcie pomiarów dozymetrycznych w warunkach klinicznych. 9. Fizjologiczna, psychologiczna i psychospołeczna ocena uciążliwości i zdolności do pracy oraz opracowanie zasad doboru zawodowego Opracowanie propozycji wprowadzenia zmian do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe oraz poradnika nt. ergonomii pracy z notebookiem, IMP 20.4, Zakład Fizjologii Pracy i Ergonomii Kierownik tematu: dr inż. Zbigniew W. Jóźwiak Cel projektu: Opracowanie propozycji zmian w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. z dnia 10 grudnia 1998 r.) aktualizujących to Rozporządzenie do bieżącego stanu wiedzy i technologii. Opracowanie poradnika nt. ergonomii pracy z notebookiem. Materiał i metody: W ramach realizacji zadania dokonano przeglądu aktualnie obowiązujących rozwiązań w zakresie ergonomii pracy z monitorami ekranowymi na świecie, opracowano kwestionariusz ankiety dotyczącej ergonomii pracy przy komputerach i przeprowadzono badanie ankietowe w grupie 355 osób. W ramach zadania wykonano także u 15 osób badania instrumentalne polegające na rejestracji i analizie sygnałów powierzchniowego EMG (mięsień czworoboczny) oraz goniometrycznych (szyja i nadgarstek) w czasie wykonywania 30-minutowego zadania z użyciem komputera przenośnego w typowych konfiguracjach, w jakich obserwuje się wykorzystanie notebooków. Wyniki i wnioski: Stwierdzono, że wykorzystanie podstawki pod notebooka w sposób statystycznie istotny wpływa na zmniejszenie kąta pochylenia głowy podczas obsługi komputera, a praca z dodatkową myszą i klawiaturą zmniejsza kąty odchylenia nadgarstka. Na podstawie wyników uzyskanych z badań oraz analizy piśmiennictwa zaproponowano wprowadzenie zapisów dotyczących minimalnych warunków ergonomii używania notebooków na stanowiskach pracy aktualizujących Rozporządzenie MPiPS w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Czynniki determinujące powrót do zawodowej aktywności osób po pierwszym ostrym incydencie sercowo-naczyniowym, IMP 20.5, Zakład Fizjologii Pracy i Ergonomii Kierownik tematu: dr Elżbieta Gadzicka Cel projektu: Kontynuacja badań ankietowych oraz wstępna analiza statystyczna danych. Materiał i metody: Do 306 osób hospitalizowanych z powodu pierwszego zawału wysłano ankiety. Otrzymano zwrot 142 (46,4%) ankiet. O informacje na temat losów osób, od których nie otrzymano ankiet zwrócono się do Wydziału Spraw Obywatelskich MSW. Na podstawie otrzymywanych ankiet 95

101 uzupełniono bazę danych dotyczących stanu zdrowia, klasycznych czynników ryzyka chorób sercowonaczyniowych, rodzaju i charakteru pracy, czynników środowiska pracy, podjętej rehabilitacji, stylu życia. Wyniki i wnioski: Do pracy powróciło 77% osób. Średni wiek pracujących przed zawałem wynosił 52,2 ±7,1 lata, obecnie 58,8±6,9 lat. Badani powrócili do pracy średnio po 6,6 miesiącach, Osoby, które nie podjęły pracy podawały, że jedną z przyczyn były dolegliwości bólowe 14% (20), lęk przed ponownym incydentem 5,6% (8). Grupa pracujących nie różniła się od grupy, która nie powróciła do pracy pod względem wieku, wykształcenia z wyjątkiem wykształcenia wyższego, które dominowało w grupie pracujących (22% vs. 9%, p=0,017), poziomem klasycznych czynników ryzyka, charakterem i lokalizacją zawału, frakcją wyrzutową lewej komory, podjętą rehabilitacją. W grupie tej istotnie częściej występowała nerwica (24% vs. 11%, p=0,05) i więcej osób oceniało swój stan zdrowia gorzej niż przed zawałem (76% vs. 55% p=0,013). Analiza statystyczna nie jest zakończona z uwagi na oczekiwanie na dalsze informacje o pacjentach. Efektem naukowym i praktycznym badania będzie rozpoznanie czynników warunkujących decyzję o podjęciu pracy. 10. Ocena środowiskowych zagrożeń zdrowia Środowiskowe uwarunkowania gęstości mammograficznej badanie pilotowe, IMP 10.16, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Kierownik tematu: dr hab. Beata Pepłońska Cel projektu: Opracowanie i weryfikacja narzędzi i procedur badania dotyczącego środowiskowych uwarunkowań gęstości mammograficznej u kobiet. Procedury badania obejmują: wywiad kwestionariuszowy, pomiary antropometryczne, pobranie próbki krwi i moczu oraz badanie mammograficzne. Materiał i metody: W drugim roku realizacji projektu, po weryfikacji narzędzi badawczych, kontynuowano terenowy etap badania. Do dnia r. zgodę na udział w badaniu wyraziło 201 kobiet (92% zidentyfikowanych). Przeprowadzono 187 (93%) wywiadów kwestionariuszowych. Materiał biologiczny (krew i mocz) pobrano od 170 (85%) kobiet, u których wykonano pomiary antropometryczne. Badanie analizatorem składu ciała wykonano u 112 kobiet (56%). Pobrany materiał biologiczny został przetworzony i zabezpieczony. Na bieżąco wykonywano analizę stężeń hormonów w osoczu krwi (estradiolu, testosteronu, prolaktyny i DHEAs) oraz białka SHBG. Opracowano program do tworzonej bazy danych z wywiadów. Zaktualizowano bazę zdjęć mammograficznych i bazę danych z pomiarów analizatorem składu ciała. Analiza stężeń kadmu w próbkach moczu oraz wprowadzanie danych z wywiadów jest w toku. Wyniki i wnioski: Materiał uzyskany w trakcie projektu posłuży do przetestowania hipotezy dotyczącej związku pomiędzy stężeniem kadmu a gęstością mammograficzną. Na podstawie 96

102 zebranych danych z wywiadu i prób biologicznych możliwe będą w następnych etapach analizy innych hipotez dotyczących środowiskowych uwarunkowań gęstości mammograficznej. Czynniki stylu życia i ich wpływ na jakość nasienia, IMP 10.19, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Kierownik tematu: dr Joanna Jurewicz Cel projektu: Ocena wpływu czynników związanych ze stylem życia na jakość nasienia. Materiał i metody: Badaniem zostało objętych 344 mężczyzn, którzy zgłosili się do poradni leczenia niepłodności w celach diagnostycznych z prawidłową płodnością (liczba plemników mln/ml w nasieniu). Każdy z badanych został poproszony o wypełnienie kwestionariusza. Wywiad obejmował dane odnośnie cech społeczno-demograficznych, zawierał również szczegółowe pytania na temat przebytych chorób mogących mieć wpływ na jakość nasienia. Czynniki stylu życia (aktywność fizyczna, dieta, używanie telefonów komórkowych, noszenie luźnej bielizny, korzystanie z sauny, spożywanie alkoholu i kawy) zostały oszacowane na podstawie kwestionariusza, a dotyczyły okresu ostatnich trzech miesięcy przed badaniem nasienia. Wyniki i wnioski: Czynniki związane ze stylem życia mogą wpływać na jakość nasienia: otyłość, nadwaga, używanie telefonów komórkowych >11 lat wpływały negatywnie na jakość nasienia (obniżenie objętości nasienia, ruchliwości plemników, wzrost nieprawidłowości w morfologii plemników). Natomiast noszenie luźnej bielizny, uprawianie aktywności fizycznej oraz dieta charakteryzująca się dużym spożyciem warzyw i owoców, produktów pełnoziarnistych, drobiu oraz ryb, wpływało pozytywnie na jakość nasienia (zwiększenie ruchliwości plemników, zmniejszenie liczby plemników z uszkodzeniami DNA). Uzyskane wyniki stanowią cenne narzędzie dla lekarzy pierwszego kontaktu, lekarzy specjalistów zajmujących się problemami niepłodności, instytucji samorządowych i rządowych zajmujących się planowaniem ochrony zdrowia. Polska Kohorta Matka-Dziecko (REPRO_PL) śledzenie kohorty dzieci, IMP 10.20, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Kierownik tematu: dr hab. Kinga Polańska Cel projektu: Śledzenie dzieci urodzonych w Polskiej Kohorcie Matka-Dziecko (REPRO_PL). W ramach realizacji tematu przygotowano przegląd piśmiennictwa dotyczącego wpływu czynników środowiskowych na rozwój neurobehawioralny dzieci. Materiał i metody: W ramach realizacji tematu przeprowadzono wywiady kwestionariuszowe, ocenę stanu zdrowia oraz rozwoju neurobehawioralnego dzieci w wieku wczesnoszkolnym. W grupie dzieci badanych wykonano także punktowe testy skórne, badanie czynności płuc oraz pomiar stężenia NO w powietrzu wydychanym. Od dzieci pobrany został oraz odpowiednio zabezpieczony materiał biologiczny celem analiz możliwych do realizacji w ramach przyszłych projektów badawczych. Wyniki i wnioski: Analiza dotycząca wpływu czynników środowiskowych na rozwój psychoruchowy dzieci w pierwszych latach po urodzeniu na podstawie danych z kohorty REPRO_PL wykazała 97

103 negatywny wpływ prenatalnej ekspozycji na składniki dymu tytoniowego na rozwój umiejętności motorycznych (β=-2,6, p=0,02). Narażenie na ETS po urodzeniu negatywnie wpływało na rozwój zdolności poznawczych (β=-0,2, p=0,05) i motorycznych dzieci (β=-0,5, p=0,01). Odnotowano również negatywny wpływ prenatalnego narażania na ołów na zdolności poznawcze w wieku 2 lat (β=-6.2, p=0.06). Niedowaga przed ciążą wiązała się z ograniczeniem zdolności językowych (β=-5,0; p=0,01) natomiast zalecany poziom rekreacyjnej aktywności fizycznej pozytywnie wpływał na te umiejętności (β=5,2; p=0,05). Analizy dla dzieci rocznych wykazały zwiększone ryzyko wystąpienia świstów w przypadku ekspozycji na ETS oraz zwiększonego stężenia Zn i Cu we krwi pępowinowej. Dodatkowo odnotowano negatywną zależność między stężeniem witaminy D we krwi pępowinowej a ryzykiem wystąpienia świstów w wieku 2 lat. Kluczowym pozostaje pytanie czy obserwowane zależności występują również w wieku wczesnoszkolnym, czy też są kompensowane przez inne czynniki, co będzie przedmiotem kolejnych analiz. HEALS Zdrowie a środowisko, w oparciu o badania kwestionariuszowe na dużej populacji (Health and Environment-wide Associations Based on Large Population Surveys); FP7/603946/2013, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Ramy czasowe: Kierownik projektu: dr hab. Kinga Polańska Projekt HEALS (Wpływ środowiska na zdrowie na podstawie badań populacyjnych) jest realizowany w ramach 7 Programu Ramowego Komisji Europejskiej w latach W projekcie uczestniczy 29 instytucji z 15 krajów. Zasadniczym celem projektu jest ocena indywidualnej ekspozycji na czynniki środowiskowe oraz jej wpływu na zdrowie. Narażenie na czynniki środowiskowe rozpatrywane jest kompleksowo, co oznacza że oceniany jest wpływ szeregu czynników oddziaływujących na jednostkę w ciągu całego życia, a nie jako pojedynczy czynnik środowiskowy związany z danym efektem zdrowotnym. Projekt zakłada również ocenę indywidualnej wrażliwości na działanie czynników środowiskowych w tym interakcje między czynnikami środowiskowymi i genetycznymi. Wyniki uzyskane w projekcie pozwolą na kompleksową ocenę ekspozycji na czynniki środowiskowe z uwzględnieniem indywidualnej wrażliwości i jej wpływu na stan zdrowia. W ramach realizacji projektu w 2014 roku opracowana została logistyka realizacji procedur badawczych w grupie kobiet ciężarnych (z ciążą pojedynczą i mnogą). Przygotowane zostały ankiety, oraz wypracowane procedury zbierania, transportu, przechowywania i analizowania materiału biologicznego. Dodatkowo nawiązana została współpraca z ośrodkami (szpitale, gabinety lekarskie), które będą realizowały badanie oraz przeprowadzone zostało szkolenie personelu w zakresie realizacji badania. 98

104 11. Epidemiologiczna ocena ryzyka zdrowotnego ekspozycji zawodowej i środowiskowej Ocena ryzyka zapadalności na choroby azbestozależne i umieralności wśród osób zawodowo narażonych na pył azbestu na podstawie wieloletniej obserwacji epidemiologicznej, IMP 10.14, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Kierownik tematu: prof. Neonila Szeszenia-Dąbrowska Cel projektu: Zgromadzenie danych dotyczących liczby osób narażonych zawodowo na pył azbestu, określenie wielkości narażenia, chorobowości i zapadalności na choroby azbestozależne wśród osób narażonych zawodowo oraz liczby zgonów osób objętych programem Amiantus ( w tym ze stwierdzoną azbestozą). Materiał i metody: Wykorzystano dane z dokumentacji zakładów przetwórstwa azbestu, Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych, programu Amiantus oraz dane o zgonach z GUS. Wyniki i wnioski: Liczbę osób zawodowo narażonych na pył azbestu w Polsce oszacowano na ok. 150 tys. W zakładach przetwórstwa surowca pracowało ok osób. W latach odnotowano 2596 przypadków zawodowych chorób azbestozależnych, co stanowiło 55,2% wszystkich zawodowych chorób azbestozależnych zarejestrowanych w latach Od roku 2001 odnotowywano znaczne zwiększenie liczby przypadków azbestozy, raka płuca i międzybłoniaka opłucnej, co było rezultatem wprowadzenia ogólnopolskiego programu profilaktycznych badań lekarskich pracowników narażonych w przeszłości na pył azbestu ( Amiantus") oraz długiego okresu latencji tych schorzeń. Skutków byłych ekspozycji w populacji narażonych zawodowo należy się spodziewać przez najbliższe lat. CLOCKSHIFT Ryzyko raka piersi a epigenetyczne efekty pracy zmianowej nocnej oraz stylu życia (Breast Cancer Risk and Epigenetic Effects of the Rotating Night Shift Work and Lifestyle); EOG89/2013, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr hab. Beata Pepłońska Rak piersi jest jednym z najbardziej powszechnych typów raka stanowiącym 22.8% wszystkich zachorowań na raka na całym świecie (Globocan, 2008). Wpływ pracy zmianowej nocnej na zdrowie, a zwłaszcza na ryzyko zachorowania na raka w ostatnich latach przyciąga uwagę naukowców oraz interesariuszy z całego świata, włączając Norwegię i Polskę. Pomimo wciąż rosnącej ilości dowodów sugerujących powiązanie pracy zmianowej nocnej z ryzykiem raka piersi, mechanizmy warunkujące ten związek pozostają niewyjaśnione. Przewidujemy, że promotory genów rytmu dobowego i cyklu komórkowego genów regulatorowych są różnie metylowane u pielęgniarek pracujących na zmianach nocnych w porównaniu do tych pracujących w ciągu dnia i promotory tych genów są różnie metylowane w przypadkach raka piersi vs. kobiet zdrowych, co może być związane z pracą nocną i czynnikami stylu życia. 99

105 Dzięki wspólnej inicjatywie polskich oraz norweskich naukowców będziemy w stanie przetestować mechanistyczne hipotezy adresujące szereg kluczowych zagadnień mogących mieć znaczenie w powstawaniu raka piersi u kobiet pracujących w systemie zmianowym nocnym. To odkrywcze badanie ma potencjał by wyjaśnić nowatorski mechanizm, w którym narażenie w zawodach związanych z pracą w nocy może mieć wpływ na fenotyp. Ponieważ niektórym epigenetycznym wydarzeniom można zapobiegać, wyniki uzyskane w tym badaniu mogą doprowadzić do nowych strategii zapobiegania nowotworom. Monitorowanie i analiza zapadalności na choroby zawodowe w Polsce, IMP 10.4, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Kierownik tematu: prof. Neonila Szeszenia-Dąbrowska Cel projektu: Ocena zapadalności na choroby zawodowe w 2013 roku oraz zapadalności na choroby zawodowe wśród rolników w latach Materiał i metody: Analizę zapadalności na choroby zawodowe przeprowadzono na podstawie przypadków chorób zawodowych obligatoryjnie zgłaszanych przez Stacje Sanitarno- Epidemiologiczne z terenu całego kraju do Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych IMP w Łodzi. Analiza ma charakter wyczerpujący. Dokumentem źródłowym była Karta stwierdzenia choroby zawodowej, wypełniana przez państwowych inspektorów sanitarnych. Zapadalność przeanalizowano z uwzględnieniem województw, jednostki chorobowej, okresu narażenia zawodowego, płci i wieku pracownika. W analizie uwzględniono czynniki przyczynowe chorób zawodowych oraz sektory gospodarki narodowej. Wyniki i wnioski: W 2013 r. stwierdzono w Polsce ogółem 2214 przypadków chorób zawodowych. Zapadalność wyrażała się współczynnikiem 15,6 przypadków na pracujących. Utrzymywał się obserwowany od kilku lat trend spadkowy, w porównaniu rokiem 2012 wynosił 7,8%. Do najczęstszych przyczyn chorób zawodowych należą pyły (35% przypadków). Najwyższe wartości współczynnika odnotowano w górnictwie (271,1), przetwórstwie przemysłowym (24,3), edukacji (22,4), opiece zdrowotnej i pomocy społecznej (20,5). Analiza 2559 przypadków chorób zawodowych stwierdzonych u rolników w latach wykazała, że ok. 90% patologii wywołane zostało na skutek działania czynników biologicznych. Niemal co trzecia patologia przypisana działaniu czynników biologicznych ma podłoże alergiczne. Choroby zakaźne lub pasożytnicze stanowiły 60,6% przypadków. Najczęstsze wśród nich były choroby przenoszone przez kleszcze borelioza (83,8%) i kleszczowe zapalenie mózgu (7,7%). Analiza wskazuje na konieczność wprowadzenia zmian systemowych w orzekaniu o chorobach zawodowych, umożliwiających rolnikom równoprawne korzystanie z opieki zdrowotnej oraz zabezpieczenia społecznego jakie przysługują pracującym w innych sektorach gospodarki narodowej. 100

106 IPRI Zbiorcza analiza umieralności i zachorowalności na nowotwory złośliwe wśród pracowników zatrudnionych w europejskim przemyśle gumowym od 1975 roku; IPRI , Zakład Epidemiologii Środowiskowej Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Beata Świątkowska Badanie jest częścią międzynarodowego projektu dotyczącego częstości występowania nowotworów złośliwych wśród pracowników zatrudnionych po roku 1975 w przemyśle gumowym. Badanie będzie polegało na zbiorczej analizie siedmiu europejskich kohortowych badań epidemiologicznych obejmujących pracowników zatrudnionych w produkcji opon i wyrobów gumowych po roku Kohorty będą pochodziły z pięciu krajów europejskich (Niemiec, Włoch, Polski, Szwecji oraz Wielkiej Brytanii). Według opinii, wydanej przez ekspertów Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC) zatrudnienie w przemyśle gumowym wiąże się ze zwiększonym ryzykiem występowania raka pęcherza moczowego, raka płuca i raka krtani oraz białaczek. Badanie umożliwi ocenę umieralności i ryzyka zgonów z powodu nowotworów złośliwych wśród zatrudnionych w przemyśle gumowym po roku 1975, kiedy to warunki higieniczne panujące w europejskich zakładach uległy poprawieniu. Celem badania jest analiza częstości występowania zgonów z powodu nowotworów w wieloośrodkowej grupie pracowników zatrudnionych w europejskim przemyśle gumowym od 1975 roku w odniesieniu do wskaźników narażenia: roku pierwszego zatrudnienia, stażu pracy oraz działu produkcji. Badanie zostanie przeprowadzone metodą kohortową. Badanie zakłada obserwację dwóch polskich kohort (badanie follow-up) około 12 tys. pracowników przemysłu gumowego. Dla każdej osoby włączonej do kohorty planowane jest uzyskanie informacji, czy osoba żyje czy zmarła; dla zmarłych ustalenie dokładnej daty oraz przyczyny zgonu. Status członków kohorty zostanie uzyskany z zbioru Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL) lub z lokalnych rejestrów Urzędów Stanu Cywilnego (USC) w całej Polsce. Rozwój azbestozy i zmian opłucnowych u byłych pracowników zakładów przetwórstwa azbestu po zakończeniu ekspozycji zawodowej, IMP 10.15, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Kierownik tematu: dr Zuzanna Szubert Cel projektu: Ocena rozwoju pylicy i zmian opłucnowych u byłych pracowników zakładów przetwórstwa azbestu na podstawie wieloletniej obserwacji zmian w układzie oddechowym. Materiał i metody: Analizą objęto 3614 osób zgłaszających się na badania lekarskie w latach , u których wykonano co najmniej dwukrotnie zdjęcie radiologiczne klatki piersiowej. Wyniki i wnioski: Wykazano wzrost ryzyka progresji cieni śródmiąższowych wraz ze zwiększaniem się poziomu narażenia na pył azbestu: z kategorii gęstości cieni 0 na 1 o 71% u osób ze skumulowanym wskaźnikiem narażenia mg/m 3 xlata, ponad 3-krotny u osób ze wskaźnikiem 101

107 narażenia powyżej 50 mg/m 3 xlata oraz z kategorii gęstości 1 na 2 blisko 4-krotny u osób z najwyższym poziomem narażenia, w stosunku do grupy osób o narażeniu poniżej 25 mg/m 3 xlata. Ryzyko progresji rozległości rozlanych zgrubień opłucnej jest statystycznie istotne dla najwyższego poziomu narażenia, tj. ponad 50 mg/m 3 xlata dla progresji rozległości z 0 na 1 jest blisko 2,5-krotne, dla progresji z 1 na 2 ponad 4-krotne, dla progresji z 2 na 3 - ponad 2-krotne, w stosunku do grupy osób o narażeniu poniżej 25 mg/m 3 xlata. Uzyskane rezultaty będą przedmiotem publikacji dotyczącej oceny wpływu skumulowanej dawki pyłu azbestu na występowanie wymienionych patologii azbestozależnych u byłych pracowników zakładów przetwórstwa azbestu. Wykorzystane zostaną także do badań profilaktycznych tych pracowników. Ocena ekspozycji środowiskowej i zawodowej mieszkańców Polski oraz ryzyka zapadalności na choroby azbestozależne jako podstawy Narodowego Programu Eliminacji Chorób Azbestozależnych w Polsce, IMP 10.18, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Kierownik tematu: prof. Neonila Szeszenia-Dąbrowska Cel projektu: Ocena zanieczyszczenia środowiska azbestem oraz analiza zapadalności i umieralności na choroby azbestozależne wśród osób narażonych na azbest zawodowo i w środowisku komunalnym wraz z oszacowaniem strat zdrowotnych wyrażonych ryzykiem zgonu przypisanym skutkom azbestu. Przedstawione w sprawozdaniu dane umożliwiają opracowanie krajowego profilu azbestowego, który stanowi podstawę do przygotowania rekomendowanego przez WHO Narodowego Programu Eliminacji Chorób Azbestozależnych. Materiał i metody: Do realizacji tematu wykorzystano: (1) Dane z dokumentacji: zakładów przetwórstwa azbestu, Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych, programu Amiantus, dane o zgonach z GUS, (2) Wyniki badań: umieralności w kohorcie pracowników zakładów przetwórstwa azbestu, umieralności osób ze stwierdzoną azbestozą, kliniczno-kontrolnego badania przypadków raka płuca w kohorcie zawodowo narażonych na azbest, (3) Dane z opracowań IMP w Łodzi w ramach Programu oczyszczania kraju z azbestu. Wyniki i wnioski: Stwierdzono, że aktualne zanieczyszczenie środowiska na terenie kraju związane jest głównie z emisją włókien azbestu z ulegających degradacji wyrobów azbestowo-cementowych. Na podstawie pomiarów przeprowadzonych na terenie kraju średnie stężenie włókien azbestu oszacowano na 492 wł/m3 (95% pu: ). Wyniki pomiarów stężenia włókien w powietrzu atmosferycznym, zużycie azbestu w zakładach przetwórstwa surowca, średnie zużycie azbestu na 1 mieszkańca oraz zapadalność na międzybłoniaka wśród mieszkańców wskazują na stosunkowo niski poziom ekspozycji środowiskowej na pył azbestu. 102

108 Ekspozycja na ftalany a wynik ciąży i rozwój psychoruchowy dzieci, PB 2011/01/B/NZ7/06462, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr hab. Kinga Polańska Celem głównym projektu jest ocena wpływu narażenia na ftalany na parametry urodzeniowe i rozwój psychoruchowy dzieci. Cele szczegółowe dotyczą: oceny narażenia na ftalany w życiu płodowym i pierwszych latach życia dziecka; oceny wpływu narażenia na ftalany na długość trwania ciąży i parametry urodzeniowe ze szczególnym uwzględnieniem masy urodzeniowej, długości ciała oraz obwodów głowy i klatki piersiowej; oceny wpływu narażenia na ftalany na rozwój psychoruchowy dzieci w wieku 2 lat. Wyniki uzyskane w ramach projektu pozwolą określić poziom ekspozycji na ftalany kobiet ciężarnych i ich dzieci obserwowany w Polsce. Ponadto wyniki te pozwolą poszerzyć istniejący stan wiedzy w zakresie wpływu omawianej ekspozycji na wynik ciąży i rozwój psychoruchowy dzieci. ABClean UE wolna od azbestu; LLP ES-LEONARDO-LMP, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Beata Świątkowska Celem projektu ABClean jest poprawa profilaktyki i bezpieczeństwa w miejscu pracy, poprzez dodanie do tradycyjnego szkolenia BHP środowiskowego wymiaru. Projekt podnosi świadomość na temat ryzyka ekspozycji na pył azbestu oferując całościowe spojrzenie na poszczególne procedury tj. identyfikację, usuwanie, prace rozbiórkowe, gospodarkę odpadami i procedury prawne oraz zobowiązania których mają się podjąć zarówno pracodawcy jak i pracownicy. Projekt ABClean zapewni: standard kompetencji zawodowych (poziom 4 EQF) opisujący główne kompetencje i potrzeby szkoleniowe przedstawiciela ABClean w sektorze budowlanym; kurs online łączący teoretyczne i praktyczne materiały szkoleniowe (studia przypadków, najlepsze praktyki, filmy oraz listy kontrolne); karty memo (ang. memo cards) mające zapewnić wizualne i interaktywne szkolenie. Nadzór i koordynacja badań profilaktycznych pracowników w zakładach przetwórstwa azbestu w Polsce, MZ/Amiantus/2014, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Ramy czasowe: 2014 Kierownik tematu: prof. Neonila Szeszenia-Dąbrowska Wynikiem realizacji umowy z Ministerstwem Zdrowia w 2014 roku jest raport zawierający analizę wyników badań lekarskich pracowników zakładów przetwórstwa azbestu przebadanych w Programie Amiantus w 2013 roku oraz ocenę częstości występowania patologii związanych z narażeniem na pył azbestu w grupie osób przebadanych w latach obejmującą m.in. analizę trendów 103

109 zapadalności, wielkość narażenia, staż pracy w narażeniu, okres latencji, rodzaj produkcji, palenie papierosów. Opracowanie i analiza danych epidemiologicznych dotyczących chorób zawodowych występujących w Polsce w 2013 r. przy użyciu danych z Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych, MZ/2013, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Ramy czasowe: 2014 Kierownik tematu: prof. Neonila Szeszenia-Dąbrowska Choroba zawodowa jest pojęciem medyczno-prawnym, na które składa się rozpoznanie lekarskie oraz decyzja administracyjna o stwierdzeniu choroby zawodowej, będąca podstawą do ubiegania się pracownika o rekompensatę finansową związaną z utratą zdrowia. Częstość występowania patologii zawodowej i jej postaci kliniczne pozostają w ścisłym związku z czynnikami natury medycznej jak i społeczno-ekonomicznymi (m.in. rozwojem przemysłu, wprowadzaniem nowych substancji i wiedzą teoretyczną dotyczącą ich działania na organizm, warunkami i organizacją pracy, rozwojem ochrony zdrowia a także systemem zabezpieczenia społecznego dla osób poszkodowanych). Wszystkie te czynniki mają wpływ na częstość występowania i rodzaj patologii zawodowych. 12. Promocja zdrowia w miejscu pracy HProIMMUNE Promocja szczepień wśród personelu medycznego w Europie; ZP/2010/1102, Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Dorota Chromińska-Szosland Głównym celem projektu jest promowanie i rozwój szczepień wśród różnych grup fachowych pracowników służby zdrowia. Grupami docelowymi będą osoby mające bezpośredni kontakt z osobami chorymi. Należą do nich: 1. lekarze, ich asystenci i pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej, 2. pracownicy służby zdrowia zatrudnieni w szpitalach (lekarze, pielęgniarki, laboranci, farmaceuci, personel pomocniczy) oraz 3. profesjonaliści zdrowia publicznego i administratorzy opieki zdrowotnej odpowiedzialni za organizację szczepień dla pracowników opieki zdrowotnej. 13. Organizacja ochrony zdrowia pracujących Opieka profilaktyczna nad pracującą ciężarną specjalistyczny portal medyczny, IMP 10.17, Zakład Epidemiologii Środowiskowej Kierownik tematu: dr Andrzej Marcinkiewicz Cel projektu: Na lata zaplanowano opracowanie, utrzymanie oraz bieżące aktualizowanie specjalistycznego portalu medycznego, poświęconego opiece profilaktycznej nad pracującą ciężarną pt. Praca w ciąży. 104

110 Materiał i metody: Portal ma formę strony internetowej oraz swój odpowiednik na portalu społecznościowym fanpage. Zadaniem portalu dedykowanego ciężarnym, pracodawcom, ginekologom-położnikom oraz lekarzom medycyny pracy jest przede wszystkim dostarczanie aktualnej wiedzy, przepisów prawnych, standardów oraz przydatnych w praktyce wzorów dokumentów poszczególnym odbiorcom serwisu. Jego celem jest również aktywizowanie lekarzy do wdrażania dobrych praktyk opieki profilaktycznej nad pracującą ciężarną, ale także kształtowanie prozdrowotnych postaw wśród ciężarnych i pracodawców. Wyniki i wnioski: W pierwszym roku funkcjonowania portal Praca w ciąży odwiedziło 391 osób, które podczas 486 unikalnych sesji aktywnie korzystały z serwisu. Natomiast strona na facebook u, na której opublikowano 14 nowych postów, została odczytana łącznie 688 razy. Umieszczona na portalu ankieta, stanowiąca z jednej strony narzędzie badawcze sytuacji zawodowej ciężarnych, a z drugiej pełniąca rolę informacyjną o czynnikach zawodowych i pozazawodowych mogących wpływać na przebieg ciąży, wypełniona została przez 24 ciężarne oraz przez 12 kobiet, które już urodziły dziecko. Dobra praktyka w podtrzymywaniu zdolności do pracy starszych pracowników, IMP 8.8, Zakład Polityki Zdrowotnej Kierownik tematu: mgr Piotr Sakowski Cel projektu: Zidentyfikowanie dobrych praktyk w podtrzymywaniu zdolności do pracy osób starszych. Materiał i metody: W harmonogramie projektu na rok 2014 zostały zaplanowanie następujące zadania: 1. Dokończenie badania kwestionariuszowego wśród przedsiębiorców w Polsce; 2. Opracowanie narzędzia do oceny zidentyfikowanych praktyk; 3. Ocena zidentyfikowanych praktyk. Wyniki i wnioski: W opinii zespołu badawczego, uwzględniając cele projektu, za najlepszą (wzorcową) praktykę można uznać takie działania, które ukierunkowane są na kompleksowe podtrzymanie zdolności do pracy, w tym w szczególności na zdrowie starszych pracowników, a przy tym mają charakter ciągły. Ponadto są zainicjowane przez pracodawcę w porozumieniu z pracownikami, którzy nie ponoszą żadnych kosztów związanych z podejmowanymi działaniami na rzecz ich zdrowia. Taka praktyka uwzględnia możliwość dopasowania działań do indywidualnych potrzeb pracowników, zaś pracownicy mogą sami zdecydować czy chcą korzystać z proponowanych rozwiązań. Dodatkowym atutem takiej praktyki jest istnienie mechanizmu pozwalającego na dokonanie oceny podjętych działań (w celu wprowadzenia ewentualnych poprawek). 105

111 Czynniki organizacyjne i indywidualne sprzyjające zachowaniom kontrproduktywnym, IMP 21.5, Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy Kierownik tematu: dr Agnieszka Mościcka-Teske Cel projektu: Określenie zależności pomiędzy wybranymi właściwościami środowiska pracy oraz cechami osobowości a podejmowaniem przez pracowników zachowań kontrproduktywnych (sabotażowych). Materiał i metody: W zakresie właściwości środowiska pracy uwzględnione zostały: polityka firmy, klimat społeczny, organizacja pracy, jakość komunikacji interpersonalnej oraz dopasowanie do środowiska pracy. W zakresie cech indywidualnych uwzględnione zostały: wymiar osobowości uczciwość-skromność (element modelu osobowości HEXACO) oraz cechy Ciemnej Triady: narcyzm, makiawelizm i psychopatia. Wyniki i wnioski: Uzyskane wyniki wykazały, że częstszemu występowaniu zachowań sabotażowych sprzyjają zarówno cechy indywidualne pracowników (cechy osobowości), jak i właściwości otoczenia zawodowego. Najsilniejsze zależności wykryto pomiędzy tendencją do zachowań kontrproduktywnych a cechami osobowości określanymi jako Ciemna Triada. Właściwości środowiska pracy również okazały się istotnie związane z częstością zachowań kontrproduktywnych badania wykazały, że sprzyja im polityka firmy nastawiona głównie na wydajność, występowanie tzw. nieporządku organizacyjnego, negatywny klimat społeczny oraz zaburzona komunikacja interpersonalna. W trakcie realizacji projektu została również zaadaptowana i zweryfikowana nowa metoda diagnostyczna lista kontrolna działań kontrproduktywnych (CWB-C Spectora), na którą istnieje ogromne zapotrzebowanie zarówno ze strony ekspertów (psychologów, lekarzy, inspektorów BHP), jak i pracodawców i pracowników. Wzmocnienie potencjału profesjonalistów zajmujących się ochroną zdrowia pracujących w zakresie polepszania zdrowia starszych pracowników; e-capacit8, Zakład Polityki Zdrowotnej Ramy czasowe: Kierownik tematu: mgr Piotr Sakowski Ogólnym celem projektu jest wzmocnienie potencjału specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia pracujących (SOZP) w zakresie opieki nad starszymi pracownikami. Cel ten jest oparty na założeniu, że wiele z bieżących działań ukierunkowanych na pogodzenie zdrowia pracownika i jego zdolności do pracy nie uwzględnia zaangażowania SOZP. Brak jest systemowego podejścia do problemu, odpowiedniego szkolenia, na którym SOZP mogliby opierać swoje działania. Należy podkreślić, że SOZP stanowią liczną grupę profesjonalistów, którzy swoim zaangażowaniem będą mogli przyczynić się do poprawy zdrowia starszych pracowników, pod warunkiem, że będą mieli dostęp do odpowiednich materiałów edukacyjnych. 106

112 Ogólny cel będzie zrealizowany poprzez stworzenie materiałów edukacyjnych przygotowanych odpowiednio do potrzeb SOZP w poszczególnych krajach biorących udział w projekcie. Materiały te zostaną udostępnione zainteresowanym osobom poprzez ogólnie dostępną platformę e-learningową. Głównym rezultatem projektu będzie zapoznanie SOZP ze współczesnymi praktykami w obszarze ochrony zdrowia starszych pracowników. IOM Ocena praktycznego wdrożenia postanowień dyrektyw unijnych dot. bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy (Evaluation of the practical implementation of EU Occupational Safety and Health (OSH) Directives in EU Member States with a view to assessing their relevance, effectiveness and coherence, and identifying possible improvements to the regulatory framework); VC/2013/0049, Zakład Polityki Zdrowotnej Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Jerzy Kopias Projekt realizowany jest przez konsorcjum złożone z trzech partnerów (główny wykonawca: COWI, Dania), na zlecenie Komisji Europejskiej, a jego głównym celem jest ocena stanu transpozycji oraz praktycznego wdrożenia postanowień dyrektyw unijnych dot. bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy. W ramach projektu zespół badawczy dokonał przeglądu aktualnie obowiązujących aktów prawnych wdrażających m.in. postanowienia Dyrektywy Ramowej (89/391/EEC) oraz kilkunastu pokrewnych dyrektyw szczegółowych. Wnioski płynące z ww. przeglądu, uzupełnione o dodatkowe informacje pozyskane w trakcie wywiadów swobodnych z reprezentantami stron dialogu społecznego (m.in. przedstawicielami Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Gospodarki oraz reprezentantami pracodawców i pracowników), zostały zawarte w raporcie krajowym, który następnie został przekazany głównemu wykonawcy projektu. EUOSHA Bezpieczna i zdrowa praca w każdym wieku (Safer and healthier work at any age); EUOSHA-PRU/2013/C/02, Zakład Polityki Zdrowotnej Ramy czasowe: Kierownik tematu: mgr Maciej Dobras Projekt realizowany jest przez konsorcjum złożone z siedmiu partnerów (główny wykonawca: Milieu, Belgia), na zlecenie EU OSHA, a jego głównym celem jest poprawa bezpieczeństwa i zdrowia starszych pracowników. W ramach projektu zespół badawczy przeprowadzi, zarówno na poziomie krajowym jak i międzynarodowym, ocenę istniejących rozwiązań prawno-organizacyjnych odnoszących się do bezpieczeństwa i zdrowia starszych pracowników, w tym stosownych działań podejmowanych bezpośrednio w przedsiębiorstwach. Na podstawie doświadczeń pracodawców oraz wiedzy ekspertów z większości krajów unijnych opracowany zostanie katalog dobrych praktyk, który będzie zawierał opisy tzw. "case studies" (studiów przypadku) przykładów modelowych rozwiązań na rzecz poprawy bezpieczeństwa i zdrowia starszych pracowników. 107

113 Głównym efektem realizacji projektu będzie raport krajowy, w którym opisany zostanie m.in. polski system ochrony zdrowia pracujących, w tym podsystem dot. rehabilitacji i RTW (powrotu do pracy) osób starszych. Innym, równie istotnym elementem projektu będzie organizacja dwóch warsztatów, podczas których partnerzy społeczni i inni interesariusze będą mieli okazję wymienić poglądy nie tylko na temat skuteczności aktualnie obowiązujących środków ochrony bezpieczeństwa i zdrowia starszych pracowników, ale także na temat przyszłych i najbardziej pożądanych działań w tym obszarze. Skłonność pracodawców do inwestowania w zdrowie pracowników, IMP 8.4, Zakład Polityki Zdrowotnej Kierownik tematu: mgr Maciej Dobras Cel projektu: Głównym celem naukowym projektu jest pozyskanie wiedzy na temat skłonności pracodawców do inwestowania w zdrowie pracowników, w tym usystematyzowanie aktualnego stanu wiedzy i postaw polskich pracodawców w przedmiotowym zakresie. Drugim, równoległym i równie istotnym celem projektu jest identyfikacja uwarunkowań systemowych, które ograniczają działania pracodawców na rzecz umacniania zdrowia pracowników, a także poznanie ich oczekiwań wobec państwa, w tym służb i innych podmiotów właściwych do realizacji zadań z zakresu ochrony zdrowia pracujących. Wyniki i wnioski: Kontynuowano prace o charakterze preparacyjnym (tj. przełożenie narzędzia badawczego tradycyjnego kwestionariusza ankiety na wersję elektroniczną; przeprowadzono badanie pilotażowe elektronicznej wersji kwestionariusza; dokonano korekt i opracowano finalną wersję narzędzia; wylosowano docelową grupę pracodawców) oraz uruchomiono właściwe badanie ankietowe. EFFECT Zwiększenie skuteczności inicjatyw: równowaga praca życie (Enhancing the effectiveness of work-life balance initiatives use); EOG78/2013, Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Dorota Merecz-Kot Projekt ma na celu zbadanie społecznych, organizacyjnych jak i indywidualnych uwarunkowań wykorzystania inicjatyw Równowaga Praca Życie (Work Life Balance; WLB) i zachowaniu zdrowej równowagi pomiędzy pracą i innymi dziedzinami życia. Proponowany projekt jest wielopoziomowym badaniem łączącym indywidualne i organizacyjne perspektywy, oraz pozytywne i negatywne sposoby interakcji między życiem zawodowym a pozostałymi aspektami życia i postrzegania równowagi praca-życie. Projekt badawczy obejmuje zarówno badania grup fokusowych oraz badania ankietowe. Integracja tych dwóch rodzajów metodologicznego podejścia umożliwia rozszerzone badanie zjawisk, które znajdują się w zakresie naszego zainteresowania. Do grup fokusowych będziemy rekrutować próbę polskich migrantów zarobkowych w Norwegii, 108

114 którzy mają obowiązek opieki nad dziećmi w wieku 0-6 lat w Norwegii lub w Polsce bądź w obu, i próbę polskich pracowników w Polsce, którzy nigdy nie żyli za granicą ( 12 grup fokusowych ). W badaniu ilościowym 600 pracowników dużych firm i 200 z sektora MŚP będą badani dwa razy z 8-miesięczną przerwą pomiędzy badaniami. Wyniki projektu poszerzą zakres wiedzy dotyczącej równowagi praca-życie i pozwolą na określenie warunków dla skutecznego wdrażania praktyk / inicjatyw równowaga praca-życie. 14. Programy nauczania oraz kształcenia w zakresie medycyny pracy, higieny pracy oraz zdrowia publicznego Opracowanie danych statystycznych dotyczących zasobów i działalności służby medycyny pracy w Polsce za rok 2013, MZ/Dane statystyczne/2014, Zakład Polityki Zdrowotnej Ramy czasowe: 2014 Kierownik tematu: mgr Mariola Wojda Na zlecenie Ministerstwa Zdrowia Zakład Polityki Zdrowotnej opracowuje raport zawierający zbiorczą charakterystykę zasobów kadrowych i działalności służby medycyny pracy w Polsce, z uwzględnieniem podziału administracyjnego kraju. Oczekiwane wyniki projektu: zestawienie zbiorcze w formie raportu obrazującego zasoby kadrowe i zakres działalności służby medycyny pracy w Polsce - informacje przekazywane są do Departamentu Polityki Zdrowotnej MZ; tablice wynikowe wraz z komentarzem do Rocznika Statystycznego GUS; publikacja GUS - Zdrowie i ochrona zdrowia; konferencja naukowo-szkoleniowa zorganizowana w IMP dla osób odpowiedzialnych w poszczególnych wojewódzkich ośrodkach medycyny pracy za zadania związane ze sprawozdawczością statystyczną; Nierównowaga zaangażowanie-nagroda, jako moderator relacji pomiędzy dopasowaniem człowieka do organizacji a stresem, IMP 21.06, Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy Kierownik tematu: dr Małgorzata Waszkowska Cel projektu: Określenie związku pomiędzy różnymi typami dopasowania człowieka do organizacji a odczuwanym stresem z uwzględnieniem równowagi pomiędzy wysiłkiem a nagrodą, jako czynnikiem modyfikującym tę relację. Materiał i metody: Przeprowadzono badania w ogólnopolskiej 715-osobowej grupie osób zatrudnionych w dużych przedsiębiorstwach na stanowiskach kierowniczych średniego szczebla. Zastosowano w nich następujące narzędzia diagnostyczne: Kwestionariusz do Badania Subiektywnego Dopasowania Człowiek Organizacja J. Czarnoty-Bojarskiej, kwestionariusz ERI (Efford-Reward 109

115 Imbalance) J. Siegrista, Kwestionariusz Stresu Ogólnego (PSS-10) Cohena, jedno-itemowe skale do pomiaru zadowolenia z pracy i subiektywnej oceny zdolności do pracy. Wyniki i wnioski: Wyniki wstępnej analizy statystycznej wskazują na istotne związki pomiędzy zmiennymi charakteryzującymi dopasowanie do organizacji, równowagę wysiłek nagroda oraz odczuwany stres. Kolejne analizy będą miały na celu weryfikację hipotezy o modyfikującym wpływie równowagi wysiłek nagroda na związek pomiędzy dopasowaniem człowieka do organizacji a stresem. SYSCANCER Zintegrowany system informatyczny wspomagający badania nad nowotworami pochodzenia środowiskowego; POIG /13, Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Ramy czasowe: Kierownik tematu: prof. Konrad Rydzyński Nowotwory złośliwe stanowią w Polsce problem o narastającym znaczeniu medycznym i ekonomicznym. Wyniki analiz epidemiologicznych wskazują iż szeroko pojmowane czynniki środowiskowe, włączając w to czynniki zawodowe, są odpowiedzialne za występowanie około co najmniej 19% przypadków nowotworów złośliwych. Jeśli uwzględnimy także czynniki zależne od stylu życia, a mające związek z szeroko pojętym środowiskiem, w którym żyjemy to odsetek ten może dochodzić do 70 80%. Identyfikowanie środowiskowych czynników rakotwórczych, wczesnych biomarkerów ekspozycji i choroby nowotworowej, tudzież identyfikowanie populacji wrażliwych na działanie tych czynników jest kluczowe dla potrzeb prewencji chorób nowotworowych, przekłada się także na ekonomię i finanse państwa między innymi poprzez wydłużenie aktywności zawodowej i olbrzymią redukcję kosztów związanych z leczeniem osób z chorobą nowotworową. Prowadzenie populacyjnych badań epidemiologicznych pozwala na wskazanie czynników ryzyka chorób cywilizacyjnych, czynników wpływających na nieskuteczność terapii oraz zwiększających ryzyko występowania groźnych powikłań w przebiegu tych chorób i wpisuje się w program badań strategicznych wielu ośrodków światowych. Warunkiem osiągnięcia znaczącego postępu w omawianym obszarze jest realizacja badań w interdyscyplinarnych konsorcjach, w których oprócz lekarzy, patomorfologów, powinni znaleźć się eksperci z dziedziny biologii molekularnej, biochemii, genetyki, epidemiologii, statystyki i informatyki. Proponowany projekt ma na celu utworzenie struktury i narzędzi operacyjnych oraz podstaw dla prowadzenia badań populacyjnych, tworzenia baz danych, oraz głębokich analiz gromadzonych danych z perspektywą znacznego postępu w identyfikacji przyczyn środowiskowych chorób nowotworowych w Polsce. Zatem głównym celem projektu jest utworzenie infrastruktury informatycznej dla potrzeb badań nad środowiskowymi uwarunkowaniami nowotworów złośliwych. 110

116 Budowanie i rozwój zaplecza edukacyjno-informacyjnego z zakresu medycyny pracy i zdrowia środowiskowego, IMP 24.4, Dział Zarządzania Wiedzą Kierownik tematu: dr Jolanta Przyłuska Cel projektu: Utworzenie, udostępnianie i rozpowszechnianie specjalistycznego zbioru dokumentów drukowanych oraz elektronicznych źródeł wiedzy jako wsparcie edukacyjno-informacyjne w prowadzonych badaniach naukowych i działalności szkoleniowej. Materiał i metody: Zaplecze edukacyjno-informacyjne tworzono w oparciu o bieżące zasoby drukowane, kolekcje czasopism elektronicznych i baz danych jak też poprzez zapewnienie dostępu do nowych źródeł wiedzy. Zbiory tematyczne udostępniane są pracownikom IMP, uczestnikom kursów i szkoleń organizowanych przez IMP, pracownikom stacji sanitarno-epidemiologicznych, lekarzom, studentom zdrowia publicznego i kierunków pokrewnych. Wyniki i wnioski: Realizacja projektu umożliwiła użytkownikom pozyskanie fachowej informacji z zakresu medycyny i nauk pokrewnych oraz zapewniła wsparcie edukacyjne w podejmowanych pracach naukowo-badawczych. Opracowanie narzędzi do dokumentacji i analizy bibliometrycznej dorobku naukowego pracowników IMP, IMP 5.1, Dział Zarządzania Wiedzą Kierownik tematu: dr Jolanta Przyłuska Cel projektu: Projekt obejmuje budowanie i rozwój narzędzi do rejestrowania i analizy danych o publikacjach naukowych pracowników IMP w celu dokumentowania, archiwizowania, przetwarzania i wyszukiwania danych. Materiał i metody: Realizacja zadania opiera się na utrzymaniu i administrowaniu bazy bibliograficznej dokumentującej publikacje naukowe pracowników IMP, oraz na utworzeniu serwisu informacyjnego o bibliometrii na stronach internetowych Biblioteki IMP. W 2014 r. wprowadzono do bazy 221 opisów bibliograficznych wraz ze wskaźnikami Impact Factor (IF) i punktacją MNiSW. Wykonano analizy bibliometryczne na potrzeby sprawozdawczości i ocen ilościowych. Kontynuowano tworzenie serwisu internetowego o bibliometrii. Wyniki i wnioski: Wzrost liczby wykonywanych analiz bibliometrycznych na potrzeby ocen dorobku publikacyjnego pracowników i instytucji wskazuje na potrzebę utrzymania i rozwoju narzędzi do rejestrowania danych o dorobku publikacyjnym IMP. Realizacja zadań umożliwia użytkownikom pozyskiwanie informacji o publikacjach naukowych IMP i ich wartości punktacyjnej, pozwala na promowanie osiągnięć naukowych i rozpowszechnianie wyników badań. W ramach rozwijania zaplecza edukacyjno-informacyjnego zbiorów Biblioteki Naukowej IMP opracowano i zaktualizowano bazę bibliograficzną publikacji pracowników. Opracowano analizy bibliometryczne na potrzeby ocen ilościowych dorobku publikacyjnego. 111

117 Praca, zdrowie, środowisko platforma informatyczna do efektywnego zarządzania wiedzą i badaniami naukowymi, POIG /10-02, Dział Zarządzania Wiedzą Ramy czasowe: Kierownik projektu: dr Jolanta Przyłuska Gromadzenie publikacji pracowników Instytutu za dany rok (ok. 300 rocznie). Wprowadzenie danych opracowanie publikacji wg aktualnych standardów opisu bibliograficznego wraz ze wskaźnikami do analizy bibliometrycznej. Opracowanie tematyczne publikacji do indeksu słów kluczowych. Archiwizacja danych i pełnych tekstów publikacji. Wykorzystywanie modułów bibliometrycznych do analiz (indywidualnych, okresowych, rocznych). Aktualizacja serwisu internetowego o bibliometrii na stronach Biblioteki Naukowej. Wprowadzanie danych do bazy rankingowej, coroczne opracowanie rankingu pracowników i zakładów. Związek pomiędzy postawami matki a sposobem żywienia dziecka: rola stylu przywiązania, kompetencji żywieniowych i przekonań dotyczących łączenia obowiązków rodzinnych i zawodowych, IMP 21.3, Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy Kierownik tematu: mgr Adrianna Potocka Cel projektu: Określenie związku pomiędzy postawami matki a sposobem żywienia dziecka. Materiał i metody: Badania przeprowadzone zostały w ogólnopolskiej grupie ok. 400 matek dzieci w wieku przedszkolnym (3-5 lat). Weryfikacji podlegał model teoretyczny, zgodnie z którym styl przywiązania matki (wzór emocjonalno-społecznego funkcjonowania), jej kompetencje żywieniowe (dojrzałość w kontekście żywienia) oraz przekonania matki dotyczące łączenia obowiązków rodzinnych i zawodowych to czynniki mogące kształtować sposób żywienia dziecka. Skutkiem praktykowanego przez matkę wzoru żywieniowego jest bilans energetyczny dziecka (przejawiający się w aktualnej masie ciała dziecka) oraz ilość, rodzaj i częstotliwość spożywanych produktów (zgodnych lub nie z zaleceniami żywieniowymi dla dzieci). Wyniki i wnioski: 1. Styl przywiązania badanych matek istotnie wiąże się z masą ciała ich dziecka (współczynniki korelacji wahały się od -0,14 do -0,18; p<0,005). 2. Dojrzałość żywieniowa badanych matek istotnie wiąże się z masą ciała ich dziecka (współczynniki korelacji wahały się od -0,16 do -0,27; p<0,005). 3. Poziom RO (dojrzałość w kontekście racjonalnego odżywiania) matki istotnie różnicował udział procentowy energii z węglowodanów [F(2, 397)=4,617 p=,01041] i tłuszczu [F(2, 397)=4,608 p=,01050] w diecie dziecka. 4. Preferowany przez matkę model rodziny istotnie różnicował udział procentowy energii z białka w diecie dziecka [F(2,397)=3,763 p=0,02403]. W diecie dzieci matek z dużym nasileniem przekonań świadczących o preferowaniu klasycznego modelu rodziny zaobserwowano istotnie mniejszy (p= 0,019) procentowy udział energii z białka (%EB= 14%) 112

118 w porównaniu do diety dzieci matek charakteryzujących się z dużym nasileniem przekonań świadczących o preferowaniu nowoczesnego modelu rodziny (%EB= 15%) co w większym stopniu pokrywa się z zaleceniami żywieniowymi (%E B = 10-12%). 5. Największe znaczenie dla sposobu żywienia dziecka przez matkę okazała się mieć jej dojrzałość w kontekście racjonalnego odżywiania (RO). Dzieci matek z dużą RO miały bardziej prawidłową masę ciała w porównaniu do dzieci matek z niską RO. Prezentyzm adaptacyjny i nieadaptacyjny uwarunkowania indywidualne i organizacyjne, IMP.21.4, Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy Kierownik tematu: mgr Agata Wężyk Cel projektu: Głównym celem tej fazy projektu była realizacja badań pilotażowych baterii wybranych testów oraz realizacja badań właściwych. Materiał i metody: Opracowaliśmy kwestionariusz Motywów prezentyzmu oraz ankietę dotyczącą ostatniej sytuacji, w której badany był w pracy pomimo dolegliwości zdrowotnych. Rozpoczęliśmy badania właściwie, z których dane posłużą weryfikacji modelu prezentyzmu adaptacyjnego i nieadaptacyjnego. Na chwilę obecną przebadano ok. 370 osób, pracowników różnych grup zawodowych (głównie pracowników umysłowych). W okresie najbliższych dwóch miesięcy przewiduje się dalsze badania u osób na stanowiskach z przewagą pracy fizycznej. Wyniki i wnioski: Wstępne analizy pokazały, że zjawisko prezentyzmu jest powszechne spośród badanych osób ponad 75% było w ciągu 6 miesięcy poprzedzających badanie co najmniej raz w pracy, pomimo odczuwania dolegliwości zdrowotnych, najczęściej związanych z górnymi drogami oddechowymi (przeziębienie, katar, kaszel, grypa, itp.). W większości przypadków okres obecności w pracy pomimo doświadczania dolegliwości to 2-3 dni (32,1% respondentów) lub 4-5 dni (22,9%). W ostatniej fazie projektu, zebrane dane będą analizowane pod kątem określenia wyznaczników indywidualnych i organizacyjnych prezentyzmu w różnych grupach zawodowych. Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych, Szwajcarsko-Polski Program Współpracy nr 2/P/SPPW/KIK/68; Nr programu KIK/68, Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Ramy czasowe: Kierownik tematu: dr Elżbieta Korzeniowska Zasadniczym celem projektu jest wdrożenie programów edukacyjno-interwencyjnych w zakładach pracy w Polsce nakierowanych na ograniczenie konsumpcji alkoholu, tytoniu i środków psychoaktywnych. Najważniejszymi celami na 2014 rok były: organizacja konferencji podsumowujących projekt oraz certyfikacja firm biorących udział w projekcie. 113

119 15. Systemy kontroli zapewnienia jakości Utrzymanie i doskonalenie systemów zarządzania jakością usług laboratoryjnych, IMP 4.5, Biuro Zapewnienia Jakości Kierownik tematu: dr Marek Dobecki Cel projektu: Utrzymanie i doskonalenie odpowiedniego systemu zarządzania w akredytowanych laboratoriach IMP oraz w laboratoriach IMP stosujących w badaniach zasady Dobrej Praktyki Laboratoryjnej (DPL) lub Dobrej Praktyki Wytwarzania (DPW). Materiał i metody: W 2014 r. kontynuowano prace związane z utrzymaniem i doskonaleniem właściwego systemu zarządzania i związanej dokumentacji, w zależności od prowadzonej działalności technicznej w laboratoriach zakładów IMP. Przeprowadzono inspekcje wewnętrzne i audyty wewnętrzne oraz przeglądy zarządzania. Wyniki i wnioski: W laboratoriach Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy, Zakładu Bezpieczeństwa Chemicznego, Zakładu Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia, Zakładu Zagrożeń Fizycznych i Zakładu Ochrony Radiologicznej odbyły się z wynikiem pozytywnym oceny ze strony Polskiego Centrum Akredytacji, w celu potwierdzenia kompetencji wykonywania badań i zgodności systemu zarządzania z aktualnymi wymaganiami akredytacji. Pracownia Toksykologii Molekularnej Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy utrzymała certyfikat na wykonywanie badań w systemie DPL. Pracownia Oceny Toksyczności oraz Pracownia Biochemii Środowiskowej Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy planują uzyskać certyfikat na wykonywanie badań w systemie DPL. Laboratorium Badań Produktów Leczniczych i Weterynaryjnych w Systemie Jakości GMP utrzymało zezwolenie na wykonywanie badań w systemie DPW. Poza aspektami prawnymi, stosowanie przez laboratoria IMP właściwego, formalnie uznanego systemu zarządzania i organizacji badań daje możliwość pozyskiwania nowych klientów i może przyczynić się do uzyskania lepszych wyników ekonomicznych. 114

120 WSP PRACA NA UK OW A Z ZAGRANIC

121 V. WSPÓŁPRACA NAUKOWA Z ZAGRANICĄ 1. Międzynarodowe programy naukowe trwające i rozpoczęte w 2014 roku Kontrakty zrealizowane i rozliczone w ramach Programów Ramowych Unii Europejskiej 7 PROGRAM RAMOWY Nazwa Akronim Symbol/numer ewidencyjny Okres trwania Managing risks of nanomaterials MARINA Assessing individual exposure to environmental stressors and predicting health outcomes: paving the way for an EU-wide assessment Low dose research towards multidisciplinary integration European epidemiological study on radiation-induced lens opacities for interventional cardiologist HEALS FP7/603946/ DoReMi OPRRA Kontrakty zrealizowane i rozliczone w ramach innych programów Unii Europejskiej LEONARDO DA VINCI Nazwa Akronim Symbol/numer ewidencyjny Okres trwania Development of the ABClean qualification standard and its implementation ABClean LLP ES-LEONARDO-LMP PUBLIC HEALTH PROGRAMME Nazwa Akronim Symbol/numer ewidencyjny Okres trwania Promotion of immunization for health professionals in Europe Strengthening occupational health professionals' capacities to improve the health of the ageing workforces HProImmune ZP/ e-capacit8 ZP/

122 CENTRAL EUROPE Nazwa Akronim Symbol/numer ewidencyjny Okres trwania Development and application of mitigation and adaptation strategies and measures for counteracting the global Urban Heat Islands phenomenon UHI 3CE292P Kontrakty zrealizowane i rozliczone w ramach programów spoza Unii Europejskiej SZWAJCARSKO-POLSKI PROGRAM WSPÓŁPRACY Nazwa Akronim Symbol/numer ewidencyjny Okres trwania Szwajcarsko-Polski Program Współpracy pt Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych - Projekt nr 2/P/SPPW/KIK/ POLSKO-NORWESKA WSPÓŁPRACA BADAWCZA Nazwa Akronim Symbol/numer ewidencyjny Okres trwania Breast cancer risk and epigenetic effects of the rotating night shift work and lifestyle CLOCKSHIFT EOG/ Enhancing the effectiveness of work-life balance initiatives use EFFECT EOG/ Pozostałe programy Nazwa Symbol/numer ewidencyjny Okres trwania Safer and healthier work at any age II PRU/2013/ Safer and healthier work at any age I PRU/2013/C/ Evaluation of the practical implementation of EU Occupational Safety and Health VC/2023/

123 Early-stage non small cell lung cancer study (LUN) IARC GEP/2013/ Early-stage non small cell lung cancer study (LUN) IARC/GEP/2014/ Introduction to psychosocial risk management in micro and small enterprises. Development of a multilingual campaign toolkit for raising awareness and motivation to manage psychosocial risks in Europe s micro and small enterprises PRU/2013/C Udział w zagranicznych konferencjach i wyjazdach szkoleniowych Tytuł konferencji, spotkania, szkolenia Liczba uczestników Liczba referatów/ plakatów Data Miasto kraj Imię, nazwisko Konferencje zagraniczne International Conference on Monitoring and Surveillance of Asbestos-Related Diseases 2014 International Conference of Environmental and Occupational Health (ICEOH 2014) NANOTOX 2014, 7th International Nanotoxicology Congress 7th International Occupational Health and Safety Conference European Association of Poisons Centres and Clinical Toxicologists (EAPCCT) oraz w obradach Zarządu EAPCCT American Industrial Hygiene Conference & Exposition (AIHce) 2014 i udział w posiedzeniu zarządu IOHA 11th International Congress on Noise as a Public Health Problem, ICBEN 2014 The 8th International Symposium on Modern Principles of Air Monitoring and Biomonitoring. AIRMON Espoo, Finlandia Putra Jaya, Malezja Antalya, Turcja Stambuł, Turcja Bruksela, Belgia San Antonio, USA Nara, Japonia Marsylia, Francja Beata Świątkowska Magdalena Stanisławska, Beata Janasik Konrad Rydzyński, Marek Nocuń Jan Gromiec Anna Krakowiak Jan Gromiec Małgorzata Pawlaczyk- Łuszczyńska Sławomir Czerczak, Małgorzata Kupczewska- Dobecka 117

124 GEOHealth Hub Program Kijów, Ukraina Wojciech Hanke 15th International Symposium on Trace Elements in Man and Animals (TEMA 15) 24th International Epidemiology in Occupational Health (EPICOH) Conference, Challanges for Occupational Epidemiology in the 21st Century HProImmune Promotion of Immunization for Health Professionals in Europe XX World Congress on Safety and Health at Work 2014: Global Forum for Prevention 50th Congress of the European Societies of Toxicology EUROTOX 2014 Conference on Noise Control Engineering Noise-Con th European Conference on Medical Physics Orlando, USA Chicago, USA Ateny, Grecja Frankfurt, Niemcy Edynburg, Wielka Brytania Fort Lauderdale, Floryda, USA Ateny, Grecja Wojciech Wąsowicz Weronika Burdelak, Beata Pepłońska Eliza Goszczyńska, Kamila Knol- Michałowska Mariola Wojda, Maciej Dobras Peter Grešner, Dorota Błędzka, Jolanta Gromadzińska Małgorzata Pawlaczyk- Łuszczyńska Joanna Domienik Przywództwo w edukacji i dbałości o zdrowie i dobrostan psychiczny pracowników edukacji International Congress on Environmental Health ICEH CISA th European Week of Regions and Cities 5th Congress of the European Academy of Paediatric Societies - EAPS Young Researchers Conference on Environmental Epidemiology PPTOX IV Environmental Stressors in Disease and Implications for Human Health Jyväskylä, Finlandia Porto, Portugalia Bruksela, Belgia Barcelona, Hiszpania Barcelona, Hiszpania Jacek Pyżalski Peter Grešner Marta Wiszniewska, Jolanta Walusiak- Skorupa, Maciej Dobras, Piotr Sakowski Kinga Polańska Emila Dziewirska Boston, USA Wojciech Hanke 118

125 Symposium Healthy Ageing of Roma Communities: Endowers - Realities - Perspectives European Environmental Summit 5th POINTERS Conference,,Prevention of Occupational Infection, Treatment and Exposure Reporting Strategies Szkolenia i staże Dwutygodniowy staż (short term scientific mission - STSM) w Finnish Institute of Occupational Health, Centre of Expertise for Health and Work Ability, w ramach międzynarodowego projektu COST TD1206 Development and Implementation of European Standards on Prevention of Occupational Skin Diseases (StanDerm), finansowanego z funduszy Unii Europejskiej Monitoring and Evaluating the Health Risk from Air Pollution in Buildings Including Emissions from Building Materials and Consumer Products TSE Inhalation Exposure Training Przygotowanie kadry administracji publicznej Mołdawii do zadań związanych z procesem zbliżania systemu zarządzania chemikaliami do standardów unijnych i międzynarodowych Trzytygodniowy kurs z epidemiologii radiacyjnej i dozymetrii HEALS Task 17.2 EXHES Phase I. Protocol Finalisation and Training Spotkania ekspertów Scientific Committee on Consumer Safety Working Group on Nano in Cosmetics Pecs, Węgry Maciej Dobras Wilmslow, Wielka Brytania Cardiff, Wielka Brytania Helsinki, Finlandia Ispra, Włochy Veszprem, Szabadsagpuszta, Wegry Kiszyniów, Mołdawia Monachium, Niemcy Monachium, Niemcy Luksemburg, Luksemburg Dorota Błędzka Marcin Rybacki Dorota Chomiczewska- Skóra Agata Wziątek Piotr Lutz, Radosław Świercz Maciej Stępnik Szymon Gryglak Kinga Polańska Konrad Rydzyński 119

126 Europejska Grupa Dozymetryczna EURADOS Annual Meeting th MidWinter Meeting (ARO) Międzynarodowy Zjazd Otorynolaryngologów organizowany przez Association for Research in Otolaryngology Non-small cell, early stage lung cancer study (LUN Study) 28th Meeting of the Committee for Risk Assessment Budapeszt, Węgry San Diego, USA Praga, Czechy Helsinki, Finlandia EuroLifestyle Network Palma de Mallorca, Hiszpania European Academy of Allergy and Clinical Immunology, spotkanie Occupational Allergy Interest Group oraz spotkanie ws. Task Force on Occupational Hypersensitivity Pneumonitis WHO Environmental Noise Guidelines for the European Region OECD Expert Meeting on the Adaptation of the Genotoxicity in vitro Micronucleus Assay TG 487 for Testing of Nanomaterials Udział w posiedzeniu komisji EFSA, wyjazd ekspercki na zaproszenie organizatorów Academy of Doctors of Audiology ADA 2014 Raising the stakes Scientific Committee on Emerging and Newly Identified Health Risks (SCENIHR) Meeting-WG on Nano in Cosmetics Kopenhaga, Dania Berno, Szwajcaria Paryż, Francja Parma, Włochy Las Vegas, USA Luksemburg, Luksemburg Luksemburg, Luksemburg Joanna Domienik, Małgorzata Adamowicz, Sylwia Papierz, Marcin Brodecki, Marek Zmyślony Śliwińska- Kowalska Mariola Beata Świątkowska Sławomir Czerczak Piotr Sakowski Jolanta Walusiak- Skorupa, Marta Wiszniewska Mariola Śliwińska- Kowalska Maciej Stępnik Wojciech Wąsowicz Mariola Śliwińska- Kowalska Konrad Rydzyński Konrad Rydzyński 120

127 Udział w zebraniu zarządu Europejskiego Towarzystwa Badań nad Stresem Traumatycznym,,ESTSS strategic planning and board meeting Spotkania robocze Occupational Allergy działającej w ramach European Academy of Allergy and Clinical Immunology dotyczy opracowywanego dokumentu Task Force: Occupational Anaphylaxis Zagrzeb, Chorwacja Zurich, Szwajcaria management and prevention EU MARINA Munster, Niemcy Udział w spotkaniu dt. przygotowania nowego projektu w ramach konkursu Open Project for the European Radiation Research Area (OPERRA) HEALS Health and Environment-wide Associations based on Huge Population Surveys Evaluation of the practical implementation of EU Occupational Safety and Health (OSH) Directives in EU Member States with a view to assessing their relevance, effectiveness and coherence, and identifying possible improvements to the regulatory framework COST TD1206 Development and Implementation of European Standards on Prevention of Occupational Skin Diseases (StanDerm) HEALS Health and Environment-wide Associations based on Large Population Surveys Bruksela, Belgia Rzym, Włochy Bruksela, Belgia Erlangen, Niemcy Saloniki, Grecja ICSC Meeting Bonn, Niemcy Final meeting of the OECD CFE inter-laboratory comparison project Ispra, Włochy Dorota Merecz-Kot Jolanta Walusiak- Skorupa Maciej Stępnik Joanna Domienik Kinga Polańska Maciej Dobras, Piotr Sakowski Dorota Chomiczewska- Skóra, Beata Kręcisz Joanna Jurewicz, Kinga Polańska Sławomir Czerczak, Daria Pakulska Joanna Roszak 121

128 Workshop on Quality in Analytical Measurements: From specification to decision Lizbona, Portugalia Danuta Ligocka ABClean Wilno, Litwa Beata Świątkowska, Katarzyna Kalska- Sochacka Working Group on European Occupational Diseases Statistics Towards optimal use of ongoing longitudinal observational studies in Europe: an integrative study to address the casual association between shift work breast and prostate cancer (OPTICOSHIFT) HEALS Health and Environment-wide Associations based on Large population Surveys MARINA Release scenarios: Occupational, Consumer and Environment Towards a European human biomonitoring initiative DoReMi Integrating Low Dose Research - The Third Periodic Meeting Scientific Committee on Consumer Safety Luksemburg, Luksemburg Bruksela, Belgia Ljubljana, Słowenia Hoofddorp, Holandia Bruksela, Belgia Monachium, Niemcy Luksemburg, Luksemburg Wojciech Sobala Konrad Rydzyński, Beata Pepłońska Joanna Jurewicz, Kinga Polańska Urszula Mikołajczyk, Stella Bujak- Pietrek Danuta Ligocka Joanna Domienik Konrad Rydzyński 7th Meeting of the Transnational Scientific Board (TSB) & 8th Meeting of the Steering Committee (SC) w ramach projektu UHI Urban Heat Islands, Final Conference COST (Action BM1201) Early Origins of Chronic Lung Disease a Bird s Eye View on the Ageing Lung Scientific Committee on Emerging and Newly Identified Health Risks (SCENIHR) RAC-30 Meeting of the Committee for Risk Assessment Wiedeń, Austria Groningen, Holandia Luksemburg, Luksemburg Helsinki, Finlandia Beata Kręcisz, Wojciech Dudek, Ilona Sakowska Wojciech Hanke Konrad Rydzyński Sławomir Czerczak 122

129 Twentieth Annual Meeting of the Baltic Sea Network on Occupational Health and Safety HEALS Health and Environment-wide Associations based on Huge Population Surveys WHO Environmental Noise Guidelines for the European Region COST TD1206 Development and Implementation of European Standards on Prevention of Occupational Skin Diseases (StanDerm) EFFECT Enhancing the Effectiveness of Work-Life Balance Initiatives use RAC-31A Meeting of the Committee for Risk Assessment ABClean LLP ES-LEONARDO- LMP RAC-31B Meeting of the Committee for Risk Assessment The 2nd workshop,,towards a European human biomonitoring initiative 3nd Management Committee meeting of COST Action IS1210,,Appearance Matters: Tackling the Physical and Psychosocial Consequences of Dissatisfaction with Appearance Wilno, Litwa Piotr Sakowski Edynburg, Wielka Brytania Berno, Szwajcaria Amsterdam, Holandia Oslo, Norwegia , Helsinki, Finlandia Triest, Włochy Helsinki, Finlandia Bruksela, Belgia Kristianstad, Szwecja Kinga Polańska Kamil Zaborowski Beata Kręcisz Anna Najder, Agata Wężyk, Dorota Merecz- Kot Sławomir Czerczak Beata Świątkowska, Katarzyna Kalska- Sochacka Sławomir Czerczak Danuta Ligocka Piotr Plichta 123

130

131 VI. SYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ W LABORATORIACH Laboratoria IMP posiadające akredytację lub działające zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej (DPL) i Dobrej Praktyki Wytwarzania (DPW) są zobowiązane do stosowania odpowiednich postanowień zawartych w procedurach opracowanych w Biurze Zapewnienia Jakości na podstawie: normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005+Ap1:2007 oraz dodatkowych wymagań jednostki akredytującej w przypadku wzorcowań przyrządów dozymetrycznych w radiologii oraz badań czynników szkodliwych w środowisku pracy i materiale biologicznym; rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 maja 2013 r. w sprawie Dobrej Praktyki Laboratoryjnej i wykonywania badań zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej (Dz. U poz. 665) w przypadku badań w kierunku oceny toksyczności substancji i preparatów chemicznych; rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wymagań Dobrej Praktyki Wytwarzania (Dz. U Nr 19 poz. 99) oraz dodatkowych wymagań jednostki udzielającej uznania w przypadku badań wyrobów medycznych. 1. Akredytacja W IMP w Łodzi akredytację posiadają laboratoria: Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy o Pracownia Biochemii Środowiskowej o Pracownia Monitoringu Biologicznego Zakładu Bezpieczeństwa Chemicznego o Pracownia Higieny Pracy Zakładu Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia o Pracownia Aerozoli Zakładu Zagrożeń Fizycznych Zakładu Ochrony Radiologicznej o Laboratorium Wzorców Wtórnych o Pracownia Oceny Narażenia Zawodowego o Pracownia Zagrożeń Elektromagnetycznych. 124

132 Zakład Toksykologii i Kancerogenezy Zakres akredytacji Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy (Certyfikat nr AB 1432) obejmuje następujące badania: w Pracowni Biochemii Środowiskowej a) oznaczanie kotyniny w próbkach śliny i moczu; b) oznaczanie polichlorowanych bifenyli w próbkach gleby, lotnego popiołu i osadów; c) oznaczanie zawartości polichlorowanych dibenzo-p-dioksyn i dibenzofuranów, i polichlorowanych bifenyli w próbkach mleka ludzkiego, mleka krowiego, mleka liofilizowanego i odżywek mlecznych. w Pracowni Monitoringu Biologicznego a) pobieranie próbek krwi, b) oznaczanie kadmu i ołowiu we krwi, c) oznaczanie selenu w surowicy/osoczu, d) pobieranie próbek powietrza, e) oznaczanie metali w powietrzu na stanowiskach pracy. Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego Zakres akredytacji Pracowni Higieny Pracy Zakładu Bezpieczeństwa Chemicznego (Certyfikat nr AB 215) obejmuje następujące badania: a) pobieranie próbek powietrza; b) oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy: rozpuszczalników organicznych, formaldehydu i glutaralu, substancji niskowrzących, anestetyków halogenowych, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, izocyjanianów, c) identyfikacja rozpuszczalników organicznych w wyrobach przemysłu chemicznego. Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia Zakres akredytacji Pracowni Aerozoli Zakładu Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia (Certyfikat nr AB 497) obejmuje następujące badania: a) pobieranie próbek powietrza; b) oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy: pyłu całkowitego, pyłu respirabilnego, 125

133 włókien azbestu, włókien mineralnych. Zakład Zagrożeń Fizycznych Zakres akredytacji Zakładu Zagrożeń Fizycznych (Certyfikat nr AB 328) obejmuje: a) pomiary w środowisku pracy: hałasu słyszalnego, hałasu infradźwiękowego, hałasu ultradźwiękowego, drgań ogólnych, drgań miejscowych b) dobór ochronników słuchu. Zakład Ochrony Radiologicznej Zakres akredytacji Zakładu Ochrony Radiologicznej (Certyfikat nr AB 327) obejmuje następujące badania: w Laboratorium Wzorców Wtórnych a) pomiar powierzchniowej gęstości śladów od promieniowania alfa, b) pomiar ekspozycji na promieniowanie alfa. w Pracowni Oceny Narażenia Zawodowego a) pomiar indywidualnego równoważnika dawki Hp(10) promieniowania fotonowego, b) pomiar indywidualnego równoważnika dawki Hp(0,07) promieniowania fotonowego, c) pomiar indywidualnego równoważnika dawki Hp(10) oraz przestrzennego równoważnika dawki H*(10) promieniowania fotonowego. w Pracowni Zagrożeń Elektromagnetycznych a) pomiar natężenia pola elektrycznego i magnetycznego w środowisku pracy, b) pomiar natężenia pola elektrycznego i magnetycznego w środowisku ogólnym. Zakres akredytacji Laboratorium Wzorców Wtórnych Zakładu Ochrony Radiologicznej (Certyfikat nr AP 075) obejmuje wzorcowania przyrządów dozymetrycznych do pomiaru dawki i mocy dawki promieniowania fotonowego. W 2014 r. w komórkach organizacyjnych Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy (badania), Zakładu Bezpieczeństwa Chemicznego (badania), Zakładu Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia (badania), Zakładu Zagrożeń Fizycznych (badania) i Zakładu Ochrony Radiologicznej (badania i wzorcowania) odbyły się z wynikiem pozytywnym oceny przeprowadzone przez Polskie Centrum Akredytacji (PCA), w celu potwierdzenia, że ww. zakłady w dalszym ciągu spełniają kryteria akredytacji. 126

134 W 2014 r. kontynuowano prace związane z doskonaleniem i utrzymaniem systemu zarządzania w akredytowanych laboratoriach IMP. Prace te obejmowały aktualizację dokumentacji systemu zarządzania i działalności laboratoryjnej pod kątem spełnienia zmieniających się wymagań jednostki akredytującej i przepisów prawa. Wykonano następujące prace: a) wprowadzono zmiany do 5 procedur systemu zarządzania, 1 instrukcji roboczej oraz do 3 formularzy, b) przeprowadzono 16 audytów wewnętrznych oraz 5 przeglądów zarządzania, c) wprowadzano zmiany i uzupełnienia do procedur laboratoryjnych, w tym opracowano 1 nową procedurę badawczą, nowe wydania 7 procedur badawczych. Biuro Zapewnienia Jakości prowadziło ustawiczne szkolenia pracowników ww. zakładów w zakresie różnych aspektów wdrażania założeń znowelizowanej dokumentacji systemu zarządzania. 2. Dobra Praktyka Laboratoryjna (DPL) Pracownia Toksykologii Molekularnej Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy posiada uprawnienia do wykonywania badań zgodnie z kryteriami DPL w zakresie cytotoksyczności podstawowej oraz działania genotoksycznego/mutagennego substancji chemicznych z zastosowaniem technik in vitro (Certyfikat nr 6/2013/DPL). W ww. Pracowni, realizowano prace wynikające z potrzeby doskonalenia dokumentacji i wprowadzenia nowych metod badań. W Pracowni Oceny Toksyczności oraz w Pracowni Biochemii Środowiskowej Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy wdrażano zasady DPL. Biuro Zapewnienia Jakości przeprowadziło 3 kontrole wewnętrzne oraz 3 audyty badań w laboratoriach Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy, udzielało bieżących konsultacji oraz przeprowadziło szkolenia stanowiskowe pracowników. 3. Dobra Praktyka Wytwarzania (DPW) Laboratorium Badań Produktów Leczniczych i Weterynaryjnych w Systemie Jakości GMP posiada Zezwolenie nr GIF-IW-400/0013_01_01/04/79/14 na wykonywanie badań biologicznych w zakresie pirogenności, toksyczności, aktywności hemolizy, działania drażniącego i uczulającego, reaktywności śródskórnej produktów leczniczych i weterynaryjnych. Zezwolenie jest potwierdzeniem zgodności systemu zarządzania w Laboratorium z wymaganiami Dobrej Praktyki Wytwarzania (DPW). W celu spełnienia wymagań Zasad Dobrej Praktyki Wytwarzania w Laboratorium Badań Produktów Leczniczych i Weterynaryjnych w Systemie Jakości GMP prowadzono działalność zmierzającą do utrzymania i doskonalenia systemu zarządzania. 127

135 Biuro Zapewnienia Jakości przeprowadziło 1 audyt wewnętrzny oraz audyty sprawozdań z badań wykonanych w Laboratorium, udzielało bieżących konsultacji oraz przeprowadziło szkolenia stanowiskowe pracowników. 4. Badania biegłości Instytut Medycyny Pracy prowadził działania na rzecz laboratoriów badań środowiskowych działających na terenie kraju, dotyczące spełnienia określonych wymagań akredytacji przez te laboratoria. Do działań tych należy zaliczyć zorganizowanie i przeprowadzenie badań biegłości (porównań międzylaboratoryjnych) dla tych laboratoriów. Komórki organizacyjne Instytutu powadzą badania biegłości (porównania międzylaboratoryjne) zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17043:2011 Ocena zgodności - Ogólne wymagania dotyczące badania biegłości, dla następujących rodzajów badań: Program badań biegłości dla laboratoriów wykonujących analizy czynników chemicznych w środowisku pracy. Organizatorem programu jest Pracownia Monitoringu Biologicznego Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy. W roku 2014 w programie badań biegłości uczestniczyło 19 laboratoriów badań środowiskowych. Przeprowadzono 2 rundy kontrolne, które obejmowały oznaczania próbek metali na filtrach membranowych (żelazo, mangan, miedź i ołów). Materiał kontrolny składał się z odpowiedniego dla danej techniki analitycznej/metody medium pochłaniającego (nośnika) i substancji chemicznej o określonym poziomie stężeń. Otrzymane od uczestników wyniki analiz próbek kontrolnych, po danej rundzie opracowano statystycznie. Wyniki opracowań dla każdej oznaczanej substancji przekazano uczestnikom badań w formie raportu. Program badań biegłości dla laboratoriów wykonujących analizy czynników chemicznych w środowisku pracy. Organizatorem programu jest Pracownia Higieny Pracy Zakładu Bezpieczeństwa Chemicznego. W roku 2014 w programie badań biegłości uczestniczyło 60 laboratoriów badań środowiskowych. Przeprowadzono 2 rundy kontrolne, które obejmowały oznaczania próbek związków organicznych na węglu aktywnym (benzen, toluen), związków nieorganicznych w roztworze wodnym (amoniak, ditlenek azotu) oraz formaldehyd w acetonitrylu. Materiał kontrolny składał się z odpowiedniego dla danej techniki analitycznej/metody medium pochłaniającego (nośnika) i substancji chemicznej o określonym poziomie stężeń. Otrzymane od uczestników wyniki analiz próbek kontrolnych, 128

136 po danej rundzie opracowano statystycznie. Wyniki opracowań dla każdej oznaczanej substancji przekazano uczestnikom badań w formie raportu. Program badań biegłości poprzez porównania międzylaboratoryjne w zakresie pomiarów hałasu w środowisku pracy. Organizatorem programu jest Zakład Zagrożeń Fizycznych. W roku 2014 w programie uczestniczyło 31 laboratoriów badań środowiska pracy. Obiektem badań były specjalnie przygotowane stanowiska pracy, o ustalonym źródle dźwięku, na których wykonywano cztery różne czynności. Sesja badania biegłości obejmowała wykonanie pomiaru przez uczestnika i porównywanie dla każdej czynności wyników pomiarów poziomu dźwięku (równoważnego poziomu dźwięku A, maksymalnego poziomu dźwięku A i szczytowego poziomu dźwięku C). Ocenę wyników przekazano uczestnikom w formie raportów. Program badań biegłości poprzez porównania międzylaboratoryjne w zakresie pomiarów drgań miejscowych w środowisku pracy. Organizatorem programu jest Zakład Zagrożeń Fizycznych. W roku 2014 w programie uczestniczyło 11 laboratoriów badań środowiska pracy. Uczestnicy badań biegłości mierzyli drgania przenoszone przez rękojeść wiertarki. Sesja badania biegłości obejmowała wykonanie pomiaru przez uczestnika drgań przenoszonych przez rękojeść wiertarki i porównywanie wyników pomiarów skutecznego ważonego częstotliwościowo przyspieszenia drgań. Ocenę wyników przekazano uczestnikom w formie raportu. Program badań biegłości poprzez porównania międzylaboratoryjne w zakresie pomiarów drgań ogólnych w środowisku pracy. Organizatorem programu jest Zakład Zagrożeń Fizycznych. W roku 2014 w programie uczestniczyło 10 laboratoriów badań środowiska pracy. Sesja badania biegłości obejmowała wykonanie pomiaru przez uczestnika drgań przenoszonych w pozycji leżącej na stanowisku do badań drgań ogólnych i porównywanie wyników pomiarów skutecznego ważonego częstotliwościowo przyspieszenia drgań. Ocenę wyników przekazano uczestnikom w formie raportu. Porównania międzylaboratoryjne i badania biegłości w zakresie pomiarów pól elektromagnetycznych. Organizatorem badań jest Pracownia Zagrożeń Elektromagnetycznych Zakładu Ochrony Radiologicznej. 129

137 W roku 2014 w badaniu uczestniczyło 25 laboratoriów badawczych środowiska pracy i środowiska ogólnego. Badania porównawcze dotyczyły pomiaru natężenia pola elektrycznego oraz natężenia pola magnetycznego na ustalonym stanowisku pomiarowym. Otrzymane wyniki badań opracowano statystycznie, a ocenę wyników wysyłano do każdego uczestnika w formie raportu. Międzylaboratoryjne badania porównawcze pomiaru głównych parametrów fizycznych rejestrowanych przez sprzęt do kontroli aparatury rtg w zakresie stomatologii, radiologii konwencjonalnej, fluoroskopii, mammografii i tomografii komputerowej. Organizatorem badań jest Laboratorium Wzorców Wtórnych Zakładu Ochrony Radiologicznej. W badaniu uczestniczyło 27 laboratoriów badawczych i placówek wykonujących testy specjalistyczne w celu kontroli jakości aparatury rentgenowskiej. Badania porównawcze dotyczyły pomiaru następujących parametrów fizycznych: dla zakresu stomatologicznego wysokie napięcie, czas ekspozycji, warstwa półchłonna, wielkość ogniska lampy rtg, elementy geometrii obrazu, dla zakresu ogólnodiagnostycznego wysokie napięcie, czas ekspozycji, wydajność lampy rtg, wielkość ogniska lampy rtg, elementy geometrii obrazu, gęstość optyczna, luminancja, natężenie oświetlenia, dla fluoroskopii moc dawki (kermy), elementy geometrii obrazu, dla mammografii dawka pochłonięta (kerma) w powietrzu, moc dawki (kermy), wysokie napięcie, czas ekspozycji, gęstość optyczna, luminancja, dla tomografii komputerowej wysokie napięcie, warstwa półchłonna, dawka pochłonięta w powietrzu/iloczyn dawki pochłoniętej w powietrzu i długości (DLP). Otrzymane wyniki badań opracowano statystycznie, a ocenę wyników wysyłano do każdego uczestnika w formie raportu. Laboratoria IMP brały udział z bardzo dobrymi lub dobrymi wynikami w następujących badaniach biegłości/porównaniach międzylaboratoryjnych: German External Quality Assessment Scheme zorganizowanym przez Institute and Out-Patient Clinic for Occupational, Social and Environmental Medicine of University Erlangen-Nuremberg (Niemcy) Program dotyczy oznaczania metali we krwi, moczu, surowicy w zakresie stężeń stwierdzanych w narażeniu środowiskowym i zawodowym. W programie uczestniczyła Pracownia Monitoringu Biologicznego Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy. 130

138 United Kingdom National External Quality Assessment Service zorganizowanym przez UK NEQAS, Wolfson EQA Laboratory (Wielka Brytania) Program dotyczy oznaczania ołowiu i kadmu we krwi. W programie uczestniczyła Pracownia Monitoringu Biologicznego Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy. Interlaboratory Quality Control Program for Metal (PICC-MET) zorganizowanym przez Instituto Nacional de Seguridad e Higiene en el Trabajo (Hiszpania) Program dotyczy oznaczania metali na filtrach membranowych. W programie uczestniczyła Pracownia Monitoringu Biologicznego Zakładu Toksykologii i Kancerogenezy. Programa Interlaboratorios de Control de Calidad zorganizowanym przez Instituto Nacional de Seguridad e Higiene en el Trabajo (Hiszpania) Program dotyczy oznaczania następujących substancji chemicznych w środowisku pracy: benzenu, toluenu, m-ksylenu i trichloroetanu. W programie uczestniczyła Pracownia Higieny Pracy Zakładu Bezpieczeństwa Chemicznego. Programy kontroli poziomów leków i narkotyków we krwi, etanolu, metanolu i izopropanolu we krwi, glikolu etylenowego w surowicy i hemoksymetrów zorganizowane przez Labquality (Finlandia) W programach uczestniczyła Pracownia Diagnostyki Toksykologicznej. RIQAS Blood gas programme organizowanym przez Randox Laboratories (Wielka Brytania) Program obejmuje kontrolę gazometrii i elektrolitów. W programie uczestniczyła Pracownia Diagnostyki Toksykologicznej. 131

139

140 VII. DZIAŁALNOŚĆ KLINICZNA Klinika Chorób Zawodowych i Toksykologii Oddział Chorób Zawodowych Przyjęto ogółem 463 pacjentów, w tym wszystkich hospitalizowano. Wydano 463 orzeczenia lekarskie. Opracowano 4 opinie sądowe. Rozpoznano ogółem 92 choroby zawodowe, w tym: Pylica krzemowa płuc 5 Pylica spawaczy 1 Pylica azbestowa płuc 2 Choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem 1 azbestu Astma oskrzelowa 26 Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych 5 pochodzenia zawodowego Reakcja alergiczna po gumie lateksowej 2 Alergiczny nieżyt nosa 12 Nowotwory złośliwe rak płuc 1 Nowotwór układu krwiotwórczego 1 Nowotwór fałdu głosowego 1 Nowotwory wywołane działaniem promieniowania jonizującego Kontaktowe alergiczne zapalenie skóry 3 Pokrzywka kontaktowa 3 Przewlekłe okołostawowe zapalenie barku 3 Zespół cieśni nadgarstka 6 Zespół rowka nerwu łokciowego 1 Zespół kanału Guyon a 1 Obustronny odbiorczy ubytek słuchu 9 Alergiczne zapalenie spojówek 1 Epidemiologiczne wirusowe zapalenie spojówek 1 lub rogówki Zespół wibracyjny postać mieszana 1 Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa

141 Średni okres pobytu pacjenta wynosił 2,9 dnia. Wskaźnik wykorzystania łóżek w Klinice Chorób Zawodowych wyniósł 49%. Przychodnia Chorób Zawodowych Przyjęto ogółem 966 pacjentów. W okresie sprawozdawczym udzielono 708 porad lekarskich. Wydano: 219 zaświadczeń lekarskich, 512 orzeczeń lekarskich, 2 ekspertyzy lekarskie, 17 opinii lekarskich. Rozpoznano ogółem 12 chorób zawodowych, w tym: rak krtani 1 choroby narządu głosu 11 Liczba innych badań wyniosła 592, w tym: EKG 379 EEG 27 EMG + opis 131 pole widzenia 55 Liczba konsultacji udzielonych przez lekarzy wyniosła 1406, w tym: neurologa 478 okulistę

142 Oddział Toksykologii Przyjęto ogółem 2619 pacjentów, w tym 2489 hospitalizowano i 130 obserwowano. Średni okres pobytu pacjenta 2,58 dnia. Wskaźnik wykorzystania łóżek 109,97 Wykonanie osobodni 4069 Wskaźnik śmiertelności 0,20 % W okresie sprawozdawczym nastąpiło 5 zgonów. Wśród pacjentów hospitalizowanych stwierdzono: ostre zatrucia pozazawodowe 2489 ostre zatrucia zawodowe 0 inne przypadki 130 Pracownia Diagnostyki Toksykologicznej Prowadzono działalność usługową w ramach tematu ZLL/8/2011 Badania toksykologiczne w materiale biologicznym. W 2014 roku w Pracowni Diagnostyki Toksykologicznej wykonano ogółem badań diagnostycznych, w tym: dla Oddziału Toksykologii dla Oddziału Chorób Zawodowych 56 dla Przychodni Chorób Zawodowych 23 w ramach tematu ZLL/8/2011 (inni zleceniodawcy) 3414 Badania przeprowadzone w Pracowni Diagnostyki Alergologicznej i Chorób Zawodowych w 2014 r.: Test prowokacyjny z alergenami 100 Test prowokacyjny z placebo 70 Test nadreaktywności oskrzeli z metacholiną 170 Próba rozkurczowa 160 Spirometria 4500 Testy skórne punktowe wykonano zestawów założono alergenów Badanie plwociny indukowanej

143 Badanie popłuczyn nosowych 500 Oznaczanie IgE całk. 150 Oznaczanie sige 690 Wymazy z nosa 10 Ocena cytologiczna preparatów mikroskopowych (plwociny indukowanej, popłuczyn nosowych, łez, wymazów z nosa) Oznaczanie markerów zapalenia (w materiale biologicznym u ludzi i zwierząt) 1300 Test rękawiczkowy Próby oziębieniowe 80 Pletyzmografia 10 Palestezjometria 80 Klinika Alergologii i Zdrowia Środowiskowego Pracownia Dermatologii Przyjęto łącznie 246 pacjentów. Udzielono 727 konsultacji. Wykonano 277 testów punktowych u 21 osób. Założono 9150 alergenów u 183 pacjentów. Klinika Audiologii i Foniatrii W roku 2014 przyjęto ogółem 2614 pacjentów w ramach umowy z NFZ, w tym: 1306 w poradni audiologicznej 365 w poradni foniatrycznej 943 w poradni logopedycznej Liczba konsultacji udzielonych przez lekarzy laryngologów/audiologów/foniatrów, na potrzeby Kliniki Chorób Zawodowych i Toksykologii wyniosła 345. Liczba badań wyniosła 3052, w tym: Wideolaryngostroboskopia 480 Audiometria tonalna 984 Emisja otoakustyczna

144 Próby nadprogowe 110 Potencjały słuchowe wywołane z pnia mózgu 170 Audiometria słowna 56 Tympanometria 454 Wideonystagmografia 428 Inne

145

146 VIII. NAUKOWE BAZY DANYCH 1. Krajowe rejestry danych Centralny Rejestr Chorób Zawodowych gromadzi dane o przypadkach chorób zawodowych i jest podstawą monitorowania zapadalności na te choroby w Polsce. Założony w 1971 roku, prowadzony jest wspólnie z Głównym Inspektoratem Sanitarnym (GIS). W Rejestrze zgromadzono dane o ponad 300 tys. przypadków chorób zawodowych. W 2014 r. podsumowano dane z lat ubiegłych, stwierdzono 2214 przypadków chorób zawodowych w 2013 roku tj. o 7,8% mniej w porównaniu z rokiem Zachorowania wśród mężczyzn stanowiły 65,9% wszystkich stwierdzonych przypadków. Zachorowalność ogólną kształtowały głównie: choroby zakaźne lub pasożytnicze, pylice płuc, przewlekłe choroby narządu głosu, ubytek słuchu i choroby obwodowego układu nerwowego stanowiąc 79,8% stwierdzonych przypadków. Zapadalność na choroby zawodowe w Polsce w 2013 r. wyrażała się współczynnikiem 15,6 przypadków na pracujących. Najwyższe wartości współczynnika odnotowano w górnictwie (271,1), przetwórstwie przemysłowym (24,3), edukacji (22,4), opiece zdrowotnej i pomocy społecznej (20,5). Wyniki corocznej analizy przekazywane są do Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Głównego Urzędu Statystycznego, Głównego Inspektora Sanitarnego oraz wszystkich WSSE i WOMP. Prowadzenie Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych i analiz występowania chorób zawodowych w Polsce zgodne jest z Rozporządzeniem 1338/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie statystyk Wspólnoty w zakresie zdrowia publicznego oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Dane o chorobach zawodowych przekazywane są corocznie do EUROSTATU. Dostęp: dla uprawnionych pracowników Instytutu. Opracowanie: Zakład Epidemiologii Środowiskowej. Krajowy Rejestr Czynników Biologicznych (KRCB) gromadzi informacje od pracodawców o zamierzonym użyciu czynników biologicznych w celach naukowo-badawczych, przemysłowych lub diagnostycznych. Założony w 2005 roku do prowadzenia nadzoru stosowania czynników biologicznych w miejscu pracy. Do grudnia 2014 r. w KRCB zarejestrowano 539 zakładów pracy stosujących czynniki biologiczne z czego najwięcej w celach diagnostycznych 394, w celach naukowo-badawczych 106, oraz w celach przemysłowych 39. Największa grupa zakładów to przyszpitalne laboratoria diagnostyczne (205), laboratoria wchodzące w strukturę powiatowych i wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz niepubliczne laboratoria diagnostyczne (186), jednostki naukowo-badawcze oraz szkoły wyższe (57), zakłady wodociągów i kanalizacji (37) i zakłady przemysłowe (54). W 2014 r. w KRCB na dzień 10 grudnia zarejestrowano ogółem 4053 pracowników narażonych na czynniki biologiczne, w tym 3715 kobiet (91,7%) i 338 mężczyzn (8,3%). 137

147 W ramach KRCB funkcjonuje Krajowy Punkt Informacyjny (KPI), który prowadzi działalność konsultacyjno-edukacyjną wspomagającą zainteresowane podmioty w ocenie ekspozycji i szacowania ryzyka dla zdrowia wynikającego z narażenia na czynniki biologiczne w miejscu pracy. KPI pomaga w planowaniu i realizacji działań profilaktycznych oraz w prawidłowym rejestrowaniu przez pracodawców wiarygodnych informacji o czynnikach biologicznych. Rejestr wykorzystywany jest do corocznych raportów dotyczących celowego użycia czynników biologicznych w zakładach pracy w Polsce. Dostęp: przez Internet dla uprawnionych osób na podstawie identyfikatora i hasła. Opracowanie: Zakład Środowiskowych Zagrożeń Zdrowia. Krajowy System Informowania o Kosmetykach do 10 lipca 2013 roku gromadził dane o kosmetykach, wprowadzanych do obrotu na terenie Polski oraz informacje o przypadkach zachorowań, spowodowanych użyciem kosmetyku. Dane z przesyłanych do Systemu formularzy zgłoszeniowych wprowadzano do baz: PROD oraz Centralny Rejestr Kosmetyków. W dniu 11 lipca 2013 roku na terenie całej Unii Europejskiej zaczęło obowiązywać nowe prawo kosmetyczne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009, a Krajowy System Informowania o Kosmetykach przekształcił się w archiwum. W celu zapewnienia odpowiedniej opieki medycznej w przypadku problemów zdrowotnych oraz nadzorowania rynku informacje o kosmetykach i przypadkach zachorowań powinny być przechowywane przez właściwe organy Krajowy System Informowania o Kosmetykach do 11 lipca 2020 roku (art. 38 rozporządzenia nr 1223/2009). Z dostępu do informacji, zgromadzonych w bazach danych KSIoK korzystają pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Opracowanie: Krajowe Centrum Informacji Toksykologicznej. Rejestr Dawek Fotonowego Promieniowania Jonizującego na podstawie polskich przepisów ochrony radiologicznej Zakład Ochrony Radiologicznej Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi wykonuje pomiary metodą pasywną z zakresu dozymetrii indywidualnej osób zawodowo narażonych na promieniowanie X i gamma odpowiednio od 1966 roku metodą dozymetrii filmowej oraz od 2011 roku metodą dozymetrii termoluminescencyjnej. Wszystkie wyniki gromadzone są w bazie danych, która zawiera ponad 2 miliony rekordów. W 2014 roku analizowano dane z roku poprzedniego. Indywidualny równoważnik dawki Hp(10) wyznaczany jest odpowiednio na podstawie analizy zaczernienia emulsji fotograficznej w przypadku dawkomierzy fotometrycznych oraz analizy liczby zliczeń dla dawkomierzy termoluminescencyjnych. W 2013 roku dozymetrią indywidualną objętych było osób zatrudnionych w 4398 laboratoriach i zakładach. Średni indywidualny równoważnik dawki Hp(10) wynosił 0,49 msv. Zakład Ochrony Radiologicznej wykonuje także pomiary indywidualnego równoważnika dawki Hp(0.07) u osób wykonujących zabiegi z zakresu radiologii interwencyjnej. Wspomniane pomiary przeprowadzane są z wykorzystaniem dawkomierzy w kształcie 138

148 pierścionka z umieszczonymi wewnątrz detektorami termoluminescencyjnymi. W 2013 roku średni indywidualny równoważnik dawki Hp(0.07) wynosił 3,7 msv. Rejestrem dawek objęta jest również tzw. dozymetria środowiskowa służąca do kontroli środowiska pracy. W 2013 roku oceną objęto 190 pracowni, w których występowało narażenie na promieniowanie X oraz gamma. Łącznie pomiarami przestrzennego równoważnika dawki H*(10) metodą termoluminescencyjną objęto 132 zakłady pracy, w większości były to placówki służby zdrowia, a średnia dawka wynosiła 0,027 msv. Baza danych jest wykorzystywana przez pracowników Zakładu Ochrony Radiologicznej do szczegółowej analizy narażenia osób zawodowo narażonych na promieniowanie fotonowe. Corocznie sporządzane są ekspertyzy dotyczące dawek zgromadzonych w rejestrze dla potrzeb Państwowej Agencji Atomistyki i innych instytucji, a także osób prywatnych. Zakład Ochrony Radiologicznej posiada akredytację laboratorium badawczego nr AB 327 w zakresie wyznaczania indywidualnego równoważnika dawki promieniowania fotonowego oraz akredytację laboratorium wzorcującego nr AP 075 w zakresie wzorcowania przyrządów dozymetrycznych do pomiaru mocy dawki i dawki promieniowania fotonowego, wydane przez Polskie Centrum Akredytacji. Dostęp: dla uprawnionych pracowników Instytutu. Opracowanie: Zakład Ochrony Radiologicznej. Centralny Rejestr Danych o Narażeniu na Substancje, Preparaty, Czynniki lub Procesy Technologiczne o Działaniu Rakotwórczym lub Mutagennym gromadzi dane o stanowiskach pracy, na których pracownicy są narażeni na czynniki rakotwórcze i mutagenne. Baza funkcjonuje od 1999 roku. Służy do opracowywania zbiorczych analiz wykorzystywanych do celów statystycznych oraz w celu wspomagania zarządzania ryzykiem związanym z narażeniem zawodowym na substancje i preparaty rakotwórcze lub mutagenne. W 2014 r. opracowano analizę danych za 2013 r. wraz z porównaniem z 2012 r., ze szczególnym zwróceniem uwagi na zgłoszone substancje bez klasyfikacji zharmonizowanej, oraz weryfikację zaleceń dotyczących prowadzenia rejestrów. Centralny Rejestr Czynników Rakotwórczych jest aktualizowany raz w roku na podstawie danych przekazywanych przez Państwowych Wojewódzkich Inspektorów Sanitarnych z całego kraju. Dostęp: dla uprawnionych pracowników Instytutu, Ministra Zdrowia, Głównego Inspektora Sanitarnego (bez ograniczeń) oraz Państwowych Wojewódzkich i Powiatowych Inspektorów Sanitarnych (dostęp do danych z właściwego terenu). Opracowanie: Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego. Centralny Rejestr Zagrożeń Psychospołecznych w Miejscu Pracy baza zawiera dane na temat zagrożeń psychospołecznych występujących na stanowiskach pracy wraz z informacjami o subiektywnej ocenie zdolności do pracy, satysfakcji z pracy i zaangażowania w pracę. Baza służy do oceny i monitoringu ryzyka psychospołecznego. 139

149 Liczba rekordów w bazie ponad Dostawcą danych są zakłady pracy i osoby fizyczne. Dane są wprowadzane przez respondentów, a następnie zapisywane i analizowane automatycznie przez program. Do obsługi bazy jest wykorzystywana platforma w wersji online, stworzona w systemie MySQL, utrzymywana na serwerze należącym do firmy BioStat. Baza aktualizowana jest w czasie rzeczywistym, po każdym (również niedokończonym) wypełnieniu kwestionariusza przez respondenta. Baza wykorzystywana jest do okresowego monitoringu psychospołecznych zagrożeń występujących w zakładach pracy w 15 branżach gospodarki. Na jego podstawie pracodawcy mogą tworzyć programy prewencji psychospołecznych zagrożeń. Ponadto, uzyskiwane dane wykorzystywane są do celów naukowych. Opracowanie: Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy 2. Bazy faktograficzne Baza ITOX baza zawierająca informacje o substancjach i preparatach chemicznych, dostępnych na rynku polskim. Gromadzi dane o właściwościach fizykochemicznych, działaniu toksycznym, objawach zatrucia i pomocy medycznej udzielanej w przypadku zatruć: związkami chemicznymi, roślinami i grzybami trującymi, pestycydami oraz preparatami chemicznymi będącymi w powszechnym użyciu. Baza jest na bieżąco uzupełniana o nowe preparaty wchodzące do obrotu i stosowane na terenie Polski. Wykorzystywana jest do corocznych opracowań i monitorowania ostrych zatruć. Opracowanie: Krajowe Centrum Informacji Toksykologicznej. Baza STAT baza o pacjentach leczonych w Oddziale Toksykologii Instytutu. Dane zawarte w bazie obejmują: numer historii choroby, datę i godzinę przyjęcia, informację o roku urodzenia i płci pacjenta, nazwę czynnika lub czynników toksycznych, rodzaj zatrucia oraz czas i wynik leczenia. Opracowanie: Krajowe Centrum Informacji Toksykologicznej. Baza INF baza tworzona w oparciu o dane z protokołów z telefonicznych konsultacji udzielanych przez lekarzy toksykologów z Oddziału Toksykologii. Baza zawiera informację o dacie i godzinie konsultacji, dane osoby pytającej, nazwę miejscowości i placówki medycznej, w której przebywał konsultowany pacjent, informację o wieku i płci oraz o rodzaju zatrucia, nazwę preparatu lub substancji toksycznej, opis objawów zatrucia i drogi narażenia. Opracowanie: Krajowe Centrum Informacji Toksykologicznej. Międzynarodowe Karty Bezpieczeństwa Chemicznego (Karty ICSC) od 1998 roku, Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego bierze udział w projekcie IPCS (International Programme on Chemical Safety) dotyczącym Międzynarodowych Kart Bezpieczeństwa Chemicznego (International Chemical 140

150 Safety Cards Karty ICSC). Projekt jest wspólnym przedsięwzięciem trzech organizacji międzynarodowych: Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO), Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska, finansowo i technicznie wspieranym przez Komisję Unii Europejskiej. Projekt obejmuje swym zasięgiem coraz to nowe regiony świata. Obecnie w projekcie uczestniczy 18 instytucji naukowych z krajów Europy, Ameryki i Azji. Karty ICSC przygotowywane są w języku angielskim przez instytucje naukowe uczestniczące w projekcie, a następnie poddawane są wzajemnej recenzji (ang. peer review) i zatwierdzane przed ich ostatecznym opublikowaniem (na stronach ILO) na spotkaniach Grupy Ekspertów (Meeting to Peer Review International Chemical Safety Cards). Instytucje uczestniczące w projekcie przekładają Karty ICSC na języki narodowe, w tym chiński, holenderski, hiszpański, fiński, francuski, japoński, niemiecki, polski, węgierski, włoski i inne. Pojedyncza Karta ICSC jest arkuszem danych zawierającym istotne informacje, przedstawione w jasny i zwięzły sposób, na temat danej substancji chemicznej w kontekście bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, w tym dane identyfikacyjne, dane dotyczące zagrożeń pożarem i wybuchem, sposobów zwalczania pożaru, informacje na temat zagrożeń dla zdrowia, informacje dotyczące bezpiecznego usuwania wycieków, magazynowania i pakowania substancji, zalecanych środków zapobiegawczych, pierwszej pomocy przedmedycznej, klasyfikacji i oznakowania, właściwości i zagrożeń fizykochemicznych, skutków krótkotrwałego i długotrwałego narażenia dla zdrowia, informacje dotyczące uregulowań prawnych, dane dotyczące zagrożeń dla środowiska naturalnego. Informacje przedstawiane są przy użyciu standardowych zwrotów. Karty ICSC nie mają statusu prawnego, ale ich zakres tematyczny pokrywa się z zakresem wymaganym w Kartach Charakterystyki Substancji Niebezpiecznej, określonym w Rozporządzeniu (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. Dotychczas opracowano Karty dla 1770 substancji chemicznych. Wzajemne recenzowanie Kart przez międzynarodową Grupę Ekspertów zapewnia ich wysoką jakość i stanowi ich istotny atut. Najwyższy priorytet przy wyborze nowych substancji, mają substancje wysokotonażowe (High Productive Volume), substancje uznane przez Unię Europejską za substancje wzbudzające szczególne obawy (SVHC- Substances of Very High Koncern) na mocy rozporządzenia REACH oraz substancje o dużej ważności ze względu na ich powszechność stosowania, a także te, które zostały uznane przez poszczególne kraje lub związki zawodowe za stwarzające szczególne zagrożenie. W 2014 r. międzynarodowy zespół ekspertów zaakceptował karty opracowane przez Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego dla następujących substancji chemicznych: N,N-Dimethylformamide CAS: , Trisodium phosphate (anhydrous) CAS: , Lithium hydride CAS: , 2-Ethylhexanol CAS: Karty ICSC są udostępniane za darmo (w formatach HTML i PDF) ze stron: 141

151 ILO (International Labour Organization): IPCS (International Programme on Chemical Safety): NIOSH (National Institute for Occupational Safety and Health): IFA (Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung): Opracowanie: Zakład Bezpieczeństwa Chemicznego. 3. Bazy bibliograficzne i repozytoria Baza MEDIP baza bibliograficzna publikacji z zakresu medycyny pracy, toksykologii, ergonomii, fizjologii i psychologii pracy oraz ochrony środowiska. Baza obejmuje lata , zawiera rekordów. Dostęp internetowy: Opracowanie: Dział Zarządzania Wiedzą. Baza PUB baza publikacji pracowników Instytutu. Zawiera opisy bibliograficzne publikacji pracowników, gromadzone od 1972 roku. Obecnie w bazie znajduje się 8950 dokumentów. Dostęp internetowy: Opracowanie: Dział Zarządzania Wiedzą. Baza NAUKA baza prac doktorskich i habilitacyjnych. Zawiera opisy bibliograficzne prac doktorskich i habilitacyjnych pracowników oraz prac obronionych w Instytucie, znajdujących się w księgozbiorze biblioteki, gromadzonych od 1960 roku. Obecnie baza zawiera 252 dokumenty. Dostęp internetowy: Opracowanie: Dział Zarządzania Wiedzą. Repozytorium ECNIS kolekcja publikacji tematycznych z zakresu uwarunkowań i metod zapobiegania nowotworom pochodzenia środowiskowego. Repozytorium tworzone jest w ramach Sieci Doskonałości ECNIS (Environmental Cancer Risk, Nutrition and Individual Susceptibility). Składa się z dwóch kolekcji tematycznej i adnotowanej. Rejestruje artykuły naukowe, raporty, doniesienia naukowe i doktoraty. Łącznie Repozytorium ECNIS zawiera 532 rekordy. Publikacje udostępnianie na zasadach Open Access. Dostęp internetowy: Opracowanie: Dział Zarządzania Wiedzą. 142

152 Platforma informatyczna OODM gromadzi dane o Instytucie w zakresie realizowanych projektów, publikacji, patentów, oferowanych usług, stosowanych w czasie badań metod i technologii, zorganizowanych wydarzeń, posiadanych akredytacji i aparatury badawczej, otrzymanych nagród, opracowywanych baz wiedzy oraz podmiotów zewnętrznych z którymi Instytut współpracuje. Daje możliwość budowania profili naukowców pracujących w IMP w powiązaniu z ich dorobkiem naukowym i realizowanymi projektami. Zawiera dane od 2013 roku. Umożliwia budowanie raportów, rankingów, kart osiągnięć naukowych pracownika lub zakładu. Część zgromadzonych informacji jest udostępniana publicznie poprzez portal tematyczny w celu promocji osiągnięć IMP. Dostęp internetowy: Platforma: dla uprawnionych pracowników Instytutu Portal tematyczny: Opracowanie: Dział Zarządzania Wiedzą. 143

153

154 IX. WYDAWNICTWA NAUKOWE Instytut Medycyny Pracy imienia prof. dra med. Jerzego Nofera w Łodzi wydaje czasopisma naukowe i książki o tematyce związanej z ochroną zdrowia pracujących, m.in. z zakresu epidemiologii, higieny pracy, toksykologii doświadczalnej i środowiskowej, zagrożeń chemicznych i pyłowych, bezpieczeństwa chemicznego, audiologii, alergologii, ergonomii i psychologii pracy, organizacji pracy, ekonomiki oraz promocji zdrowia w miejscu pracy. 1. Czasopisma Dwumiesięcznik Medycyna Pracy Ocena czasopisma: wykaz czasopism Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 31 grudnia 2014 r. (część A, poz. 7824) 15 pkt, impact factor 2013 (edycja 2014) 0,318, Index Copernicus (edycja 2012) 5,27 pkt (bieżąca ocena w toku). Dwumiesięcznik wydawany jest od 65 lat. Do numeru 6/2012 r. głównym językiem czasopisma był język polski, jednak od numeru 1/2013 w każdym numerze publikowane są także artykuły w jęz. angielskim. Jednocześnie w artykułach w jęz. polskim we wszystkich artykułach naukowych na jęz. angielski tłumaczone są: tytuł, streszczenia, słowa kluczowe, tabele i ryciny. W 2014 r. dwumiesięcznik był redagowany pod kierunkiem redaktor naczelnej prof. dr hab. med. Ireny Szadkowskiej-Stańczyk. W celu umiędzynarodowienia czasopisma Komitet Redakcyjny poszerzono o specjalistów z zagranicy. Od 2014 r. obowiązuje następujący skład Komitetu: Ryszard Andrzejak, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa (Wałbrzych), Uniwersytecki Szpital Kliniczny (Wrocław), Maciej Borowiecki, Wojewódzki Szpital Obserwacyjno-Zakaźny (Bydgoszcz), Alicja Bortkiewicz, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera (Łódź), Zdzisław Brzeski, Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki (Lublin), Petar Bulat, University of Belgrade School of Medicine (Belgrad, Serbia), Bohdan Dudek, emeryt (Łódź), Jacek Dutkiewicz, Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki (Lublin), Jerzy Filikowski, emeryt (Gdynia), Klaus Golka, Leibniz Research Centre for Working Environment and Human Factors (IfADo), (Dortmund, Niemcy), Piotr Gromiec, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera (Łódź), Wojciech Hanke, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera (Łódź), Janusz Iżycki, emeryt (Łódź), Marek Jakubowski, emeryt (Łódź), Ewa Kaczanowska-Burker, Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy (Bydgoszcz), Marta Kieć-Świerczyńska, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera (Łódź), Jan Kłopotowski, emeryt (Sosnowiec), Danuta Koradecka, Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy (Warszawa), Waldemar Lutz, emeryt (Łódź), Teresa Makowiec- Dąbrowska, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera (Łódź), Hanns Moshammer, Medical 144

155 University of Vienna (Wiedeń, Austria), Anna Paldy, National Institute of Environmental Health (Budapeszt, Węgry), Krystyna Pawlas, Uniwersytet Medyczny (Wrocław), Beata Pepłońska, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera (Łódź), Konrad Rydzyński, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera (Łódź), Andrzej Sapota, Uniwersytet Medyczny (Łódź), Anna Skoczyńska, Uniwersytet Medyczny (Wrocław), Bożenna Stankiewicz-Choroszucha, Warszawski Uniwersytet Medyczny (Warszawa), Jan Stetkiewicz, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera (Łódź), Wiesław Sułkowski, emeryt (Łódź), Neonila Szeszenia-Dąbrowska, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera (Łódź), Mariola Śliwińska-Kowalska, Instytut Medycyny Pracy im prof. J. Nofera (Łódź), Stanisław Tarkowski, emeryt (Łódź), Lang Tran, Institute of Occupational Medicine (Edynburg, Wielka Brytania), Jolanta Walusiak-Skorupa, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera (Łódź), Wojciech Wąsowicz, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera (Łódź), Aneta Wierzbicka, Lunds Universitet (Lund, Szwecja), Edward Więcek, emeryt (Łódź), Jerzy Zagórski, Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki (Lublin). Zmianie uległ także skład Zespołu Redakcyjnego, do którego w 2014 r. dołączyli redaktorzy tematyczni czasopisma (pracownicy Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera): prof. dr hab. Sławomir Czerczak, dr n. hum. Elżbieta Korzeniowska, dr hab. med. Teresa Makowiec- Dąbrowska, dr n. hum. Agnieszka Mościcka-Teske, prof. dr hab. med. Cezary Pałczyński, dr n. hum. Krzysztof Puchalski, dr hab. med. Marta Wiszniewska i mgr Piotr Sakowski. W 2014 r. redaktorem statystycznym czasopisma był dr hab. n. med. Wiesław Szymczak, redaktorem wydawniczym mgr Katarzyna Rogowska. W 2014 r. nawiązano też międzynarodową współpracę w zakresie recenzowania artykułów przewidzianych w czasopiśmie do publikacji w języku angielskim. W 2014 r. w ramach woluminu 65. wydano 6 numerów Medycyny Pracy. Nakład numerów 1 3 wyniósł 300 egz., a numerów egz., łączna liczba arkuszy wydawniczych ok. 87, a średnia objętość numeru ok. 14,5. W sumie opublikowano 84 prace naukowe 60 artykułów oryginalnych (w tym 12 w jęz. angielskim), 16 poglądowych i 2 kazuistyczne średnio 14 artykułów w numerze. Ponadto w numerze 4. Medycyny Pracy został opublikowany 1 list do redakcji i 1 wspomnienie pośmiertne. Jak w każdym numerze 1. dwumiesięcznika pojawiły się wykazy wszystkich autorów prac i słów kluczowych opublikowanych w Medycynie Pracy w roku poprzednim. Wszystkie artykuły naukowe opublikowane w Medycynie Pracy w 2014 r. otrzymały cyfrową identyfikację DOI i były publikowane na bieżąco w wersji online first na nowej stronie czasopisma ( wdrożonej przez Oficynę Wydawniczą w ramach realizacji projektu Index Plus. Strona umożliwia użytkownikom wysyłanie znajomym za jej pośrednictwem powiadomień o ciekawych artykułach, dzielenie się nimi poprzez portale społecznościowe, przeszukiwanie treści 145

156 w oparciu o słowa kluczowe, dziedziny i autorów, kontakt z autorami, zapoznawanie się z treścią artykułów jeszcze przed opublikowaniem pełnego numeru czasopisma (w wersji online first). Na stronie określono też zakres wykorzystania artykułów, zgodny z licencją CC-BY-NC (Creative Commons Uznanie autorstwa Użycie niekomercyjne Nowa strona czasopisma jest zintegrowana z wdrożonym w ramach tego samego projektu w 2013 r. Editorial Systemem, który usprawnia i unowocześnia proces redakcyjny. Rozpowszechnianie czasopisma odbywa się przez: Sprzedaż w stacjonarnej i internetowej księgarni wydawcy (Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi), głównie na zasadzie prenumeraty (wersja drukowana lub w formacie pdf na płycie CD). Odbiorcami są instytucje państwowe (jednostki naukowo-badawcze, laboratoria, wojewódzkie ośrodki medycyny pracy, stacje sanitarno-epidemiologiczne, jednostki bhp itp.) oraz firmy prywatne i odbiorcy indywidualni (głównie lekarze). W 2014 r. Medycynę Pracy prenumerowało 69 odbiorców. Oprócz wydawcy czasopismo jest dystrybuowane przez: Kolportera S.A., Ruch i Garmond Press, a za granicą przez Ars Polonę. Bezpłatny dostęp online na stronie internetowej wydawcy ( znajdują się pełne teksty artykułów od roku Archiwum z lat znajduje się na stronie i platformie Łódzkiej Regionalnej Biblioteki Cyfrowej (Cybra) ( Bazy indeksujące Central & Eastern European Academic Source, CABI CAB Abstracts, CABI Global Health, CABI World Agricultural Economics and Rural Sociology Abstracts (WAERSA), EBSCO/MEDLINE, Elsevier EMBASE, Elsevier EMCare, Elsevier SCOPUS, Index Copernicus, Polska Bibliografia Lekarska GBL, ProQuest Psychology Journals, PsycINFO, Thomson Reuters BIOSIS Previews, Thomson Reuters Journal Citation Reports / Science Edition, Thomson Reuters Science Citation Index Expanded. W celu rozpowszechniania informacji o czasopiśmie w 2014 r. Oficyna Wydawnicza złożyła wniosek o dodanie Medycyny Pracy do bazy czasopism wydawanych w wolnym dostępie (Directory of Open Access Journals DOAJ) i czeka na decyzję w tej sprawie. 146

157 Dwumiesięcznik International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health Ocena czasopisma: wykaz czasopism Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 31 grudnia 2014 r. (część A, poz. 5037) 20 pkt, impact factor 2013 (edycja 2014) 1,094, Index Copernicus (edycja 2012) 18,37 pkt (bieżąca ocena w toku). Czasopismo wydawane w języku angielskim (od 2013 r. jako dwumiesięcznik) w 2014 r. obchodziło 27-lecie istnienia. W 2014 r. dwumiesięcznik był kierowany przez prof. dr. hab. med. Konrada Rydzyńskiego jako redaktora naczelnego. Współpracowali z nim associate edytorzy czasopisma (pracownicy Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera): dr hab. n. med. Alicja Bortkiewicz, prof. dr hab. med. Marta Kieć-Świerczyńska, dr Dorota Merecz-Kot, dr hab. med. Beata Pepłońska, prof. dr hab. med. Irena Szadkowska-Stańczyk, prof. dr hab. med. Wiesław Sułkowski, prof. dr hab. med. Mariola Śliwińska-Kowalska, prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa i prof. dr hab. Wojciech Wąsowicz. W skład międzynarodowego Editorial Board czasopisma wchodzi wiele uznanych autorytetów naukowych. Skład obowiązujący od 2012 r.: Maciej Banach (Uniwersytet Medyczny, Łódź, Polska), Eula Bingham (University of Cincinnati, Cincinnati, USA), Jens Peter Bonde (Bispebjerg Hospital, Kopenhaga, Dania), Petar Bulat (Institute of Occupational Health, Belgrad, Serbia), Ludwine Casteleyn (Center for Human Genetics, Leuven, Belgia), Paul Cullinan (National Heart and Lung Institute, Londyn, Wielka Brytania), Sławomir Czerczak (Instytut Medycyny Pracy im prof. J. Nofera, Łódź, Polska), Philippe Grandjean (University of Southern Denmark, Odense, Dania), Mary Gulumian (National Institute for Occupational Health, Johannesburg, RPA), Wojciech Hanke (Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź, Polska), Dick Heederik (Universiteit Utrecht, Utrecht, Holandia), Marek Jakubowski (Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź, Polska), Wiesław Jędrychowski (Uniwersytet Jagielloński, Kraków, Polska), Helge Kjuus (National Institute of Occupational Health, Oslo, Norwegia), Soterios Kyrtopoulos (National Hellenic Research Foundation, Ateny, Grecja), Philip J. Landrigan (Mount Sinai School of Medicine, Nowy Jork, USA), Mojmír Mach (Slovak Academy of Sciences, Bratysława, Słowacja), Hanns Moshammer (Medical University of Vienna, Wiedeń, Austria), Antonio Mutti (University of Parma, Parma, Włochy), Cezary Pałczyński (Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź, Polska), Daniela Pelclova (Charles University, Praga, Czechy), Thirumalai Rajgopal (Hindustan Lever Limited, Mumbaj, Indie), Monika Raulf-Heimsoth (Ruhr University Bochum, Bochum, Niemcy), Joseph Ribak (School of Public Health, Tel Awiw, Izrael), Shin-ichi Sawada (National Institute of Occupational Safety and Health, Tokio, Japonia), Kai Savolainen (Finnish Institute of Occupational Health, Helsinki, Finlandia), Dan Segerbäck (Karolinska Institutet, Sztokholm, Szwecja), Debra Silverman (National Cancer Institute, 147

158 Bethesda, USA), Radim Sram (Laboratory of Genetic Ecotoxicology, Praga, Czechy), Susan M. Tarlo (University of Toronto, Toronto, Kanada), David Zaridze (Russian Academy of Medical Sciences, Moskwa, Rosja), Zhijun Zhou (Institute of Radiation Medicine, Szanghaj, Chiny). W 2014 r. w ramach woluminu 27. wydano 6 numerów International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health. Ukazały się one w wersji elektronicznej na stronie wydawnictwa Springer ( Łączna liczba arkuszy wydawniczych wyniosła 89,61, a średnia objętość numeru 14,93. W sumie ukazało się 98 prac naukowych 85 artykułów oryginalnych, 3 poglądowe, 7 kazuistycznych, 3 doniesienia oraz 2 listy do redakcji w poszczególnych numerach czasopisma publikowano średnio 16,6 artykułu. W każdym numerze ukazywał się Editorial. Dla obu czasopism wydawanych przez Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera stworzono bogatą bazę recenzentów w dniu 9 grudnia 2014 obejmowała ona 1064 osoby, wśród których specjaliści z zagranicy stanowili ponad 60%. Znaleźli się wśród nich recenzenci z całego świata: Australii, Austrii, Belgii, Brazylii, Bułgarii, Chin, Chorwacji, Cypru, Czech, Danii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Indii, Iranu, Izraela, Japonii, Kanady, Kolumbii, Libanu, Litwy, Malezji, Meksyku, Niemiec, Nowej Zelandii, Norwegii, Pakistanu, Republiki Południowej Afryki, Rosji, Serbii, Słowacji, Słowenii, Stanów Zjednoczonych, Szwajcarii, Szwecji, Turcji, Ukrainy, Węgier, Wielkiej Brytanii, Wietnamu i Włoch. Baza recenzentów została utworzona w Editorial Systemie, wdrożonym przez Oficynę Wydawniczą w ramach realizacji projektu Index Plus. Rozpowszechnianie czasopisma odbywa się przez: Sprzedaż wersji elektronicznej od roku 2011 czasopismo jest wydawane tylko w tej formie i rozpowszechniane przez Springera. Pełna wersja artykułów od tego roku jest publikowana i udostępniana odpłatnie pod adresem Jeszcze przed wydaniem pełnego numeru na stronie internetowej na bieżąco zamieszczane są kolejne artykuły, które się w nim pojawią (tzw. online first). Klienci mogą też zamawiać wersje drukowane pojedynczych numerów u wydawcy (de Gruyter Open, wcześniejsza nazwa: Versita). Bezpłatny dostęp online dotyczy numerów archiwalnych (z lat ), które znajdują się na stronie Oficyny Wydawniczej IMP ( oraz na platformie Łódzkiej Regionalnej Biblioteki Cyfrowej Cybra ( 480& from=&dirids=1&tab=1&lp=6&qi=). Bazy indeksujące i abstraktujące AGRICOLA (National Agricultural Library), CABI CAB Abstracts, CABI Global Health, CABI Tropical Diseases Bulletin, CABI World Agricultural Economics and Rural Sociology Abstracts (WAERSA), Celdes, CNKI Scholar (China National Knowledge Infrastucture), De Gruyter IBZ (International Bibliography 148

159 of Periodical Literature in the Humanities and Social Sciences), Elsevier EMBASE, Elsevier EMCare, Elsevier SCOPUS, Ergonomics Abstracts, ERIH European Reference Index for the Humanities, Google Scholar, IBIDS (National Institutes of Health), Index Copernicus, J-Gate, Medline, Polish Medical Bibliography/Polish Medical Library, Primo Central (ExLibris), ProQuest Biological Sciences Journals, ProQuest NIOSHTIC Database, ProQuest Toxicology Abstracts, PsycINFO, PubMed, All-Russian Institute of Scientific and Technical Information (VINITI), SCImago (SJR), Summon (Serials Solutions/ProQuest), TDOne (TDNet), Thomson Reuters BIOSIS Previews, Thomson Reuters Journal Citation Reports / Science Edition, Thomson Reuters Science Citation Index Expanded, Ulrich s Periodicals Directory / Ulrichsweb, WorldCat (OCLC). Czasopisma wydane w IMP w 2014 r. Lp. Tytuł czasopisma/serii, nr woluminu 1 International Journal of Occupational Medicine and Environmental Health wolumin 27 2 Medycyna Pracy wolumin 65 Częstotliwość ISSN dwumiesięcznik ISSN eissn x dwumiesięcznik ISSN eissn Numer Nakład Objętość (arkusze wydawnicze) 1 wersja 12,83 elektroniczna 2 jw. 16,63 3 jw. 15,19 4 jw. 14,82 5 jw. 16,27 6 jw. 13, , , , , ok ok. 14 Pełna oferta wydawnicza Oficyny Wydawniczej Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi znajduje się na stronie Książki sprzedawane są za jej pośrednictwem lub w stacjonarnej księgarni Instytutu. Oprócz wydawcy dystrybuują je również firmy: Medyceusz, Ambulans, Penta Soft oraz Pracownia Testów Psychologicznych. 149

160 2. Książki W 2014 r. pracownicy Instytutu byli autorami/redaktorami następujących pozycji: 1. Dla pracy, zdrowia i środowiska. 60 lat Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dra med. Jerzego Nofera w Łodzi, Red. J. Przyłuska, Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra med. Jerzego Nofera 2014, 175 s. 2. Szeszenia-Dąbrowska N., Wilczyńska U., Sobala W.: Choroby zawodowe w Polsce w 2013 roku. Łódź: Instytut Medycyna Pracy im. prof. dra med. Jerzego Nofera, Centralny Rejestr Chorób Zawodowych 2014, 81 s. 3. Błażejczyk K., Kuchcik M., Milewski P., Dudek W., Kręcisz B., Błażejczyk A., Szmyd J., Degórska B., Pałczyński C.: Miejska wyspa ciepła w Warszawie. Uwarunkowania klimatyczne i urbanistyczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN 2014, 171 s. 4. Marcinkiewicz A.: Ochrona zdrowia pracujących. Obowiązki pracodawców w ujęciu aktualnych przepisów prawnych. Wydanie 3 poprawione i zaktualizowane. Stan prawny Katowice: Elamed Media Group 2014, 376 s. 150

161

162 X. BUDŻET Instytut działając na podstawie ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. nr 96 poz. 618) prowadzi samodzielną gospodarkę finansową, pokrywając koszty działalności naukowo-badawczej oraz leczniczej z uzyskanych przychodów. Źródłami przychodu działalności naukowo-badawczej w 2014 r. była dotacja na działalność statutową i inne umowy z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, kontrakty z Komisji Europejskiej oraz umowy w ramach funduszy strukturalnych. Głównym źródłem przychodu działalności leczniczej był kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia oraz umowy z wojewódzkimi ośrodkami medycyny pracy i samorządami terytorialnymi w zakresie chorób zawodowych. W 2014 r. przychody Instytutu z podstawowej działalności operacyjnej uległy zmniejszeniu w stosunku do roku poprzedniego i wyniosły ,36 zł. Jednocześnie w 2014 r. zmniejszyły się koszty własne uzyskania przychodów w stosunku do roku 2013 i wyniosły ,43 zł. Instytut na dzień r. posiada zadłużenie bankowe z tytułu kredytu w wysokości zł. Zadłużenie uległo zmniejszeniu w stosunku do 2013 r. o kwotę zł. Biorąc pod uwagę przychody i koszt własny sprzedaży poszczególnych działalności za rok 2014, Instytut osiągnął stratę brutto na podstawowej działalności operacyjnej w kwocie ,57 zł, która została pomniejszona o sumę ,37 zł z tytułu pozostałych przychodów operacyjnych i przychodów finansowych (darowizny, dotacja na środki trwałe, odsetki bankowe, dodatnie różnice kursowe) oraz powiększona o kwotę ,04 zł z tytułu pozostałych kosztów operacyjnych i finansowych (ujemne różnice kursowe, odsetki od kredytu, odsetki za zwłokę w zapłacie zobowiązań, rezerwy na należności wątpliwe). Ostateczny wynik finansowy, czyli strata netto za rok 2014 wyniósł ,24 zł, co w stosunku do straty w 2013 r. stanowi pomniejszenie wyniku finansowego o wartość ,60 zł. 151

163 Umowy z NCN i NCBiR; 2,89% Umowy zagraniczne; 4,23% Granty; 4,33% Pozostała sprzedaż; 1,97% Umowy z przedsiębiorstwami (ZLB, ZU); 6,47% DOCHOD DY 2014 R. Sprzedaż Internatu; 0,76% Program Wieloletni; Umowy U z 0,,72% MZ; 1,12% Działalność wydawnicza; ; 0,69% Dzierżawy Kapitał Ludzki; 0,21% pomieszczeń; 0,44% Umo owy z GIS; 0,11% Działalność lecznicza; 27,15% Kursy; 6,64% Innowacyjna Gospodarka; 6,82% Dotacje naa działalność statutową; 25,47% Dozymetria; 9,98% Działalność lecznicza Dotacje na działalność statutową Dozymetria Innowacyjna Gospodarka Kursy Umowy z przedsiębiorstwami (ZLB, ZU) Granty Umowy zagraniczne Umowy z NCN i NCBiR Pozostałaa sprzedaż Umowy z MZ Sprzedaż Internatu Program Wieloletni Działalność wydawniczaa Dzierżawy pomieszczeńń Kapitał Ludzki Umowy z GIS 27,15% 25,47% 9,98% 6,82% 6,64% 6,47% 4,33% 4,23% 2,89% 1,97% 1,12% 0,76% 0,72% 0,69% 0,44% 0,21% 0,11% 152

164 Wynagrodzenia Amortyzacja Ubezpieczenia społecznee Materiały laboratoryjne Materiały medyczne Zużycie energii Usługi medyczne Błony dozymetryczne Pozostałe usługi Usługi remontowe, serwis, naprawy Aparatura specjalna i WNiP Odpis na ZFŚS Usługi informatyczne Podatki Usługi porządkowe Podróże zagraniczne Usługi telekomunikacyjne i spedycyjne Pozostałe Książki i prasa PFRON Pozostałe materiały Wyposażenie Usługi poligraficzne Szkolenia,, sympozja, kursy Materiały techniczne Podróże krajowe Reprezentacja i reklama Usługi naukowo-badawcze Materiały biurowe Materiały czystościowe Materiały komputerowe Usługi bankowe i finansowe 51,88% 11,57% 8,69% 2,88% 2,44% 2,40% 1,97% 1,89% 1,78% 1,55% 1,29% 1,22% 1,11% 1,03% 0,97% 0,90% 0,72% 0,66% 0,64% 0,61% 0,58% 0,42% 0,39% 0,39% 0,35% 0,29% 0,27% 0,27% 0,25% 0,23% 0,20% 0,15% 153

165

166 XI. ZAŁĄCZNIKI Załącznik 1. Wykaz publikacji A. Artykuły w czasopismach z części A listy MNiSW 1. ANANTHARAMAN D., GHEIT T., WATERBOER T., HALEC G., CARREIRA C., ABEDI-ARDEKANI B., MCKAY-CHOPIN S., ZARIDZE D., MUKERIA A., SZESZENIA- DĄBROWSKA N., LISSOWSKA J., MATES D., JANOUT V., FORETOVA L., BENCKO V., RUDNAI P., FABIANOVA E., TJONNELAND A., TRAVIS R.C., BOEING H., QUIROS J.R., JOHANSSON M., KROGH V., BUENO-DE-MESQUITA H.B., KOTANIDOU A., CLAVEL-CHAPELON F., WEIDERPASS E., JOHANSSON M., PAWLITA M., SCELO G., TOMMASINO M., BRENNAN P.: No causal association identified for human papillomavirus infections in lung cancer. Cancer Res., 2014, Vol. 74, nr 13, s , bibliogr. 37 poz., sum. IF: MNiSW: ANDYSZ A., MERECZ D., WÓJCIK A., ŚWIĄTKOWSKA B., SIEROCKA K., NAJDER A.: Effect of a 10-week yoga programme on the quality of life of women after breast cancer surgery. Prz. Menopauz., 2014, Vol. 13, nr 3, s , bibliogr. 30 poz., sum. IF: MNiSW: ANDYSZ A., NAJDER A., MERECZ-KOT D.: Organizacyjne i indywidualne uwarunkowania korzystania z rozwiązań sprzyjających równoważeniu życia zawodowego i prywatnego. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 1, s , bibliogr. 44 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: BORASKA V., FRANKLIN C.S., FLOYD J.A., THORNTON L.M., HUCKINS L.M., SOUTHAM L., RAYNER N.W., TACHMAZIDOU I., KLUMP K.L., TREASURE J., LEWIS C.M., SCHMIDT U., TOZZI F., KIEZEBRINK K., HEBEBRAND J., GORWOOD P., ADAN R.A., KAS M.J., FAVARO A., SANTONASTASO P., FERNANDEZ-ARANDA F., GRATACOS M., RYBAKOWSKI F., DMITRZAK-WEGLARZ M., KAPRIO J., KESKI- RAHKONEN A., RAEVUORI A., VAN FURTH EF., SLOF-OP 'T LANDT M.C., HUDSON J.I., REICHBORN-KJENNERUD T., KNUDSEN G.P., MONTELEONE P., KAPLAN A.S., KARWAUTZ A., HAKONARSON H., BERRETTINI W.H., GUO Y., LI D., SCHORK N.J., KOMAKI G., ANDO T., INOKO H., ESKO T., FISCHER K., MANNIK K., METSPALU A., BAKER J.H., CONE R.D., DACKOR J., DESOCIO J.E., HILLIARD C.E., O'TOOLE J.K., PANTEL J., SZATKIEWICZ J.P., TAICO C., ZERWAS S., TRACE S.E., DAVIS O.S., HELDER S., BUHREN K., BURGHARDT R., DE ZWAAN M., EGBERTS K., EHRLICH S., HERPERTZ-DAHLMANN B., HERZOG W., IMGART H., SCHERAG A., SCHERAG S., ZIPFEL S., BONI C., RAMOZ N., VERSINI A., BRANDYS M.K., DANNER U.N., DE KOVEL C., HENDRIKS J., KOELEMAN B.P., OPHOFF R.A., STRENGMAN E., VAN ELBURG A.A., BRUSON A., CLEMENTI M., DEGORTES D., FORZAN M., TENCONI E., DOCAMPO E., ESCARAMÍS G., JIMÉNEZ-MURCIA S., LISSOWSKA J., RAJEWSKI A., SZESZENIA-DĄBROWSKA N., SLOPIEN A., HAUSER J., KARHUNEN L., MEULENBELT I., SLAGBOOM P.E., TORTORELLA A., MAJ M., DEDOUSSIS G., DIKEOS D., GONIDAKIS F., TZIOUVAS K., TSITSIKA A., PAPEZOVA H., 154

167 SLACHTOVA L., MARTASKOVA D., KENNEDY J.L., LEVITAN R.D., YILMAZ Z., HUEMER J., KOUBEK D., MERL E., WAGNER G., LICHTENSTEIN P., BREEN G., COHEN-WOODS S., FARMER A., MCGUFFIN P., CICHON S., GIEGLING I., HERMS S., RUJESCU D., SCHREIBER S., WICHMANN H.E., DINA C., SLADEK R., GAMBARO G., SORANZO N., JULIA A., MARSAL S., RABIONET R., GABORIEAU V., DICK D.M., PALOTIE A., RIPATTI S., WIDÉN E., ANDREASSEN O.A., ESPESETH T., LUNDERVOLD A., REINVANG I., STEEN V.M., LE HELLARD S., MATTINGSDAL M., NTALLA I., BENCKO V., FORETOVA L., JANOUT V., NAVRATILOVA M., GALLINGER S., PINTO D., SCHERER S.W., ASCHAUER H., CARLBERG L., SCHOSSER A., ALFREDSSON L., DING B., KLARESKOG L., PADYUKOV L., COURTET P., GUILLAUME S., JAUSSENT I., FINAN C., KALSI G., ROBERTS M., LOGAN D.W., PELTONEN L., RITCHIE G.R., BARRETT J.C., WELLCOME TRUST CASE CONTROL CONSORTIUM 3, ESTIVILL X., HINNEY A., SULLIVAN P.F., COLLIER D.A., ZEGGINI E., BULIK C.M.: A genome-wide association study of anorexia nervosa. Mol. Psychiatry, 2014, Vol. 19, nr 10, s , bibliogr. 75 poz., sum. IF: MNiSW: BORTKIEWICZ A., GADZICKA E., STROSZEJN-MROWCA G., SZYJKOWSKA A., SZYMCZAK W., KOSZADA-WŁODARCZYK W., SZADKOWSKA-STAŃCZYK I.: Cardiovascular changes in workers exposed to fine particulate dust. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 1, s , bibliogr. 66 poz., sum. IF: MNiSW: BŁĘDZKA D., GROMADZIŃSKA J., WĄSOWICZ W.: Parabens. From environmental studies to human health. Environ. Int., 2014, Vol. 67, s , bibliogr. 174 poz., sum. IF: MNiSW: CHOMICZEWSKA-SKÓRA D., KRĘCISZ B., KIEĆ-ŚWIERCZYŃSKA M.: Izotiazolinony jako przyczyna epidemii alergii kontaktowej w XX i XXI wieku. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 4, s , bibliogr. 77 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: CIEŚLAK M., SCHMIDT H., ŚWIERCZ R., WĄSOWICZ W.: Fibers susceptibility to contamination by environmental tobacco smoke markers. Textile Res. J., 2014, Vol. 84, nr 8, s , bibliogr. 43 poz., sum. IF: MNiSW: DENHOLM R., SCHUZ J., STRAIF K., STUCKER I., JOCKEL K.H., BRENNER D.R., DE MATTEIS S., BOFFETTA P., GUIDA F., BRUSKE I., WICHMANN H.E., LANDI M.T., CAPORASO N., SIEMIATYCKI J., AHRENS W., POHLABELN H., ZARIDZE D., FIELD J.K., MCLAUGHLIN J., DEMERS P., SZESZENIA-DĄBROWSKA N., LISSOWSKA J., RUDNAI P., FABIANOVA E., DUMITRU R.S., BENCKO V., FORETOVA L., JANOUT V., KENDZIA B., PETERS S., BEHRENS T., VERMEULEN R., BRUNING T., KROMHOUT H., OLSSON A.C.: Is previous respiratory disease a risk factor for lung cancer? Am. J. Respir. Crit. Care Med., 2014, Vol. 190, nr 5, s , bibliogr. 36 poz., sum. IF: MNiSW:

168 10. DOBROGOWSKI M., WESOŁOWSKI W., KUCHARSKA M., SAPOTA A., POMORSKI L.S.: Chemical composition of surgical smoke formed in the abdominal cavity during laparoscopic cholecystectomy - assessment of the risk to the patient. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 2, s , bibliogr. 31 poz., sum. IF: MNiSW: DOMIENIK J., BISSINGER A., ZMYŚLONY M.: The impact of x-ray tube configuration on the eye lens and extremity doses received by cardiologists in electrophysiology room. J. Radiol. Prot., 2014, Vol. 34, nr 4, s. N73-N79, bibliogr. 11 poz., sum. IF: MNiSW: DUDEK W., WITTCZAK T., ŚWIERCZYŃSKA-MACHURA D., KRĘCISZ B., NOWAKOWSKA-ŚWIRTA E., KIEĆ-ŚWIERCZYŃSKA M., PAŁCZYŃSKI C.: Allergic blepharoconjunctivitis caused by acrylates promotes allergic rhinitis response. Ann. Allergy Asthma Immunol., 2014, Vol. 113, nr 4, s , bibliogr. 11 poz. IF: MNiSW: GLUBA-BRZÓZKA A., MICHALSKA-KASICZAK M., FRANCZYK-SKÓRA B., NOCUŃ M., BANACH M., RYSZ J.: Markers of increased cardiovascular risk in patients with chronic kidney disease. Lipids Health Dis., 2014, Vol. 13, art. 135, bibliogr. 82 poz., sum. IF: MNiSW: GODSCHALK R.W., ERSSON C., STĘPNIK M., FERLIŃSKA M., PALUS J., TEIXEIRA J.P., COSTA S., JONES G.D., HIGGINS J.A., KAIN J., MOLLER L., FORCHHAMMER L., LOFT S., LORENZO Y., COLLINS A.R., VAN SCHOOTEN F.J., LAFFON B., VALDIGLESIAS V., COOKE M., MISTRY V., KARBASCHI M., PHILLIPS D.H., SOZERI O., ROUTLEDGE M.N., NELSON-SMITH K., RISO P., PORRINI M., LOPEZ DE CERAIN A., AZQUETA A., MATULLO G., ALLIONE A., MOLLER P.: Variation of DNA damage levels in peripheral blood mononuclear cells isolated in different laboratories. Mutagenesis, 2014, Vol. 29, nr 4, s , bibliogr. 29 poz., sum. IF: MNiSW: GRESNER P., GROMADZIŃSKA J., TWARDOWSKA E., RYDZYŃSKI K., WĄSOWICZ W.: Rad51C: A novel suppressor gene modulates the risk of head and neck cancer. Mutat. Res. Fundam. Mol. Mech. Mutagen., 2014, Vol. 762, s , bibliogr. 34 poz., sum. IF: MNiSW: GRESNER P., GROMADZIŃSKA J., JABŁOŃSKA E., STĘPNIK M., ZAMBRANO QUISPE O., TWARDOWSKA E., WĄSOWICZ W.: Single nucleotide polymorphisms in noncoding regions of Rad51C do not change the risk of unselected breast cancer but they modulate the level of oxidative stress and the DNA damage characteristics: a case-control study. PLoS One, 2014, Vol. 9, nr 10, art. e110696, 14s., bibliogr. 50 poz., sum. IF: MNiSW:

169 17. HAŁATEK T., SIŃCZUK-WALCZAK H., JANASIK B., TRZCINKA-OCHOCKA M., WINNICKA R., WĄSOWICZ W.: Health effects and arsenic species in urine of copper smelter workers. J. Environ. Sci. Health A Toxicol. Hazard. Subst. Environ. Eng., 2014, Vol. 49, nr 7, s , bibliogr. 47 poz., sum. IF: MNiSW: JAKUBOWSKI M., CZERCZAK S.: A proposal for calculating the no-observed-adverseeffect level (NOAEL) for organic compounds responsible for liver toxicity based on their physicochemical properties. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 4, s , bibliogr. 68 poz., sum. IF: MNiSW: JANKOWSKA A., CZERCZAK S., MACIASZEK P., KUPCZEWSKA-DOBECKA M.: Nowe narzędzie do oceny inhalacyjnego narażenia zawodowego na metale i substancje nieorganiczne. Przem. Chem., 2014, nr 5, s , bibliogr. 15 poz. IF: MNiSW: JAROSIŃSKA D., POLAŃSKA K., WOJTYNIAK B., HANKE W.: Towards estimating the burden of disease attributable to second-hand smoke exposure in Polish children. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 1, s , bibliogr. 41 poz., sum. IF: MNiSW: JUREWICZ J., RADWAN M., SOBALA W., RADWAN P., JAKUBOWSKI L., HAWUŁA W., ULAŃSKA A., HANKE W.: Lifestyle factors and sperm aneuploidy. Reprod. Biol., 2014, Vol. 14, nr 3, s , bibliogr. 38 poz., sum. IF: MNiSW: JUREWICZ J., RADWAN M., SOBALA W., LIGOCKA D., RADWAN P., BOCHENEK M., HANKE W.: Lifestyle and semen quality: role of modifiable risk factors. Syst. Biol. Reprod. Med., 2014, Vol. 60, nr 1, s , bibliogr. 39 poz., sum. IF: MNiSW: JUREWICZ J., RADWAN M., MERECZ-KOT D., SOBALA W., LIGOCKA D., RADWAN P., BOCHENEK M., HANKE W.: Occupational, life stress and family functioning: does it affect semen quality? Ann. Hum. Biol., 2014, Vol. 41, nr 3, s , bibliogr. 40 poz., sum. IF: MNiSW: JUREWICZ J., RADWAN M., SOBALA W., RADWAN P., BOCHENEK M., HANKE W.: Effects of occupational exposure - is there a link between exposure based on an occupational questionnaire and semen quality? Syst. Biol. Reprod. Med., 2014, Vol. 60, nr 4, s , bibliogr. 53 poz., sum. IF: MNiSW:

170 25. KALETA D., USIDAME B., SZOSLAND-FAŁTYN A., MAKOWIEC-DĄBROWSKA T.: Use of flavoured cigarettes in Poland: data from the Global Adult Tobacco Survey ( ). BMC Publ. Health, 2014, Vol. 14, art. 127, 11 s., bibliogr. 38 poz., sum. IF: MNiSW: KALETA D., USIDAME B., DZIANKOWSKA-ZABORSZCZYK E., MAKOWIEC- DĄBROWSKA T.: Correlates of cessation success among Romanian adults. J. Biomed. Biotechnol., 2014, Vol. 2014, art , 11 s., bibliogr. 46 poz., sum. IF: MNiSW: KALETA D., USIDAME B., DZIANKOWSKA-ZABORSZCZYK E., MAKOWIEC- DĄBROWSKA T., LEINSALU M.: Prevalence and factors associated with hardcore smoking in Poland: findings from the Global Adult Tobacco Survey ( ). BMC Publ. Health, 2014, Vol. 14, art. 583, 9 s., bibliogr. 36 poz., sum. IF: MNiSW: KAMIŃSKA J., LIGOCKA D., ZIELIŃSKI M., CZERSKA M., JAKUBOWSKI M.: The use of PowerPrep and HRGC/HRMS for biological monitoring of exposure to PCDD, PCDF and dl-pcb in Poland. Int. J. Hyg. Environ. Health, 2014, Vol. 217, nr 1, s , sum. IF: MNiSW: KIEĆ-ŚWIERCZYŃSKA M., ŚWIERCZYŃSKA-MACHURA D., CHOMICZEWSKA- SKÓRA D., NOWAKOWSKA-ŚWIRTA E., KRĘCISZ B.: Occupational allergic and irritant contact dermatitis in workers exposed to polyurethane foam. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 2, s , bibliogr. 33 poz., sum. IF: MNiSW: KIEĆ-ŚWIERCZYŃSKA M., CHOMICZEWSKA-SKÓRA D., ŚWIERCZYŃSKA- MACHURA D., KRĘCISZ B.: Wpływ mokrego środowiska pracy na wybrane parametry bariery naskórkowej (TEWL i zawartość wody w naskórku) oraz lepkosprężystość skóry u pielęgniarek. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 5, s , bibliogr. 36 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: KIM C.H., LEE Y.C., HUNG R.J., MCNALLAN S.R., COTE M.L., LIM W.Y., CHANG S.C., KIM J.H., UGOLINI D., CHEN Y., LILOGLOU T., ANDREW A.S., ONEGA T., DUELL E.J., FIELD J.K., LAZARUS P., LE MARCHAND L., NERI M., VINEIS P., KIYOHARA C., HONG Y.C., MORGENSTERN H., MATSUO K., TAJIMA K., CHRISTIANI D.C., MCLAUGHLIN J.R., BENCKO V., HOLCATOVA I., BOFFETTA P., BRENNAN P., FABIANOVA E., FORETOVA L., JANOUT V., LISSOWSKA J., MATES D., RUDNAI P., SZESZENIA-DĄBROWSKA N., MUKERIA A., ZARIDZE D., SEOW A., SCHWARTZ A.G., YANG P., ZHANG Z.F.: Exposure to secondhand tobacco smoke and lung cancer by histological type: a pooled analysis of the International Lung Cancer Consortium (ILCCO). Int. J. Cancer, 2014, Vol. 135, nr 8, s , bibliogr. 50 poz., sum. IF: MNiSW:

171 32. KONOPKA W., PAWLACZYK-ŁUSZCZYŃSKA M., ŚLIWIŃSKA-KOWALSKA M.: The influence of jet engine noise on hearing of technical staff. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 5, s , bibliogr. 33 poz., sum., streszcz. IF: MNiSW: KORZENIOWSKA E., PUCHALSKI K.: Polish employees on the Internet as a source of information about health and disease. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 1, s. 1-13, bibliogr. 26 poz., sum., streszcz. IF: MNiSW: KORZENIOWSKA E., PUCHALSKI K., GOSZCZYŃSKA E., PYŻALSKI J.: Should we adjust health education methodology to low-educated employees needs? Findings from Latvia, Poland, Slovenia and Spain. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 3, s , bibliogr. 21 poz., sum. IF: MNiSW: KOT M., BOGACZEWICZ J., KRĘCISZ B., WOŹNIACKA A.: Contact hypersensitivity to haptens of the European standard series and corticosteroid series in the population of adolescents and adults with atopic dermatitis. Dermatitis, 2014, Vol. 25, nr 2, s , bibliogr. 11 poz., sum. IF: MNiSW: KOWALSKI T.J., PAWEŁCZYK M., RAJKOWSKA E., DUDAREWICZ A., ŚLIWIŃSKA-KOWALSKA M.: Genetic variants of CDH23 associated with noise-induced hearing loss. Otol. Neurotol., 2014, Vol. 35, nr 2, s , bibliogr. 34 poz., sum. IF: MNiSW: KRAWCZYK-SZULC P., WISZNIEWSKA M., PAŁCZYŃSKI C., NOWAKOWSKA- ŚWIRTA E., KOZAK A., WALUSIAK-SKORUPA J.: Occupational asthma caused by samba (Triplochiton scleroxylon) wood dust in a professional maker of wooden models of airplanes: a case study. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 3, s , bibliogr. 35 poz., sum. IF: MNiSW: KUCHARSKA M., WESOŁOWSKI W.: Ocena narażenia zawodowego personelu medycznego na anestetyki wziewne w Polsce. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 1, s , bibliogr. 32 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: KURPESA M., JERKA K., BORTKIEWICZ A.: Spiroergometryczna próba wysiłkowa - zastosowanie w kardiologii i medycynie pracy. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 5, s , bibliogr. 23 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW:

172 40. LEONCINI E., RICCIARDI W., CADONI G., ARZANI D., PETRELLI L., PALUDETTI G., BRENNAN P., LUCE D., STUCKER I., MATSUO K., TALAMINI R., LA VECCHIA C., OLSHAN A.F., WINN D.M., HERRERO R., FRANCESCHI S., CASTELLSAGUE X., MUSCAT J., MORGENSTERN H., ZHANG Z.F., LEVI F., DAL MASO L., KELSEY K., MCCLEAN M., VAUGHAN T.L., LAZARUS P., PURDUE M.P., HAYES R.B., CHEN C., SCHWARTZ S.M., SHANGINA O., KOIFMAN S., AHRENS W., MATOS E., LAGIOU P., LISSOWSKA J., SZESZENIA-DĄBROWSKA N., FERNANDEZ L., MENEZES A., AGUDO A., DAUDT A.W., RICHIARDI L., KJAERHEIM K., MATES D., BETKA J., YU G.P., SCHANTZ S., SIMONATO L., BRENNER H., CONWAY D.I., MACFARLANE T.V., THOMSON P., FABIANOVA E., ZNAOR A., RUDNAI P., HEALY C., BOFFETTA P., CHUANG S.C., LEE Y.C., HASHIBE M., BOCCIA S.: Adult height and head and neck cancer: a pooled analysis within the INHANCE Consortium. Eur. J. Epidemiol., 2014, Vol. 29, nr 1, s , bibliogr. 53 poz., sum. IF: MNiSW: LEVENTAKOU V., ROUMELIOTAKI T., MARTINEZ D., BARROS H., BRANTSAETER A.L., CASAS M., CHARLES M.A., CORDIER S., EGGESBO M., VAN EIJSDEN M., FORASTIERE F., GEHRING U., GOVARTS E., HALLDORSSON T.I., HANKE W., HAUGEN M., HEPPE D.H., HEUDE B., INSKIP H.M., JADDOE V.W., JANSEN M., KELLEHER C., MELTZER H.M., MERLETTI F., MOLTO-PUIGMARTI C., MOMMERS M., MURCIA M., OLIVEIRA A., OLSEN S.F., PELE F., POLAŃSKA K., PORTA D., RICHIARDI L., ROBINSON S.M., STIGUM H., STROM M., SUNYER J., THIJS C., VILJOEN K., VRIJKOTTE T.G., WIJGA A.H., KOGEVINAS M., VRIJHEID M., CHATZI L.: Fish intake during pregnancy, fetal growth, and gestational length in 19 European birth cohort studies. Am. J. Clin. Nutr., 2014, Vol. 99, nr 3, s , bibliogr. 45 poz., sum. IF: MNiSW: LEWAŃSKA M., WALUSIAK-SKORUPA J.: Czynniki etiologiczne zespołu cieśni nadgarstka u osób zawodowo wykonujących monotypowe ruchy w nadgarstku. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 2, s , bibliogr. 32 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: LIPIŃSKA-OJRZANOWSKA A., WISZNIEWSKA M., ŚWIERCZYŃSKA- -MACHURA D., WITTCZAK T., NOWAKOWSKA-ŚWIRTA E., PAŁCZYŃSKI C., WALUSIAK-SKORUPA J.: Work-related respiratory symptoms among health centres cleaners: a cross-sectional study. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 3, s , bibliogr. 26 poz., sum. IF: MNiSW: LIPIŃSKA-OJRZANOWSKA A., WALUSIAK-SKORUPA J.: Czwartorzędowe związki amoniowe - nowe zagrożenie w środowisku pracy. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 5, s , bibliogr. 57 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: LIPIŃSKA-OJRZANOWSKA A., WALUSIAK-SKORUPA J., WISZNIEWSKA M., DOMIENIK J., NOWAKOWSKA-ŚWIRTA E., KRAWCZYK-SZULC P., RYBACKI 160

173 M., RYDZYŃSKI K.: Fundacja 4-COT - wsparcie rozwoju nauki polskiej. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 4, s IF: MNiSW: MACIEJEWSKA A.: Health effects of occupational exposure to crystalline silica in the light of current research results. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 6, s , bibliogr. 60 poz., sum., streszcz. IF: MNiSW: MARCINKIEWICZ A., SZOSLAND D., RYBACKI M., WĄGROWSKA-KOSKI E., WISZNIEWSKA M., WALUSIAK-SKORUPA J.: Dobre praktyki w opiece profilaktycznej nad pracującymi - zalecenia do badań profilaktycznych oraz postępowania orzeczniczego u osób z cukrzycą. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 1, s , bibliogr. 22 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: MERECZ D., ANDYSZ A.: Burnout and demographic characteristics of workers experiencing different types of work-home interaction. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 6, s , bibliogr. 52 poz., sum. IF: MNiSW: MERECZ D., ANDYSZ A.: Person-organization fit and organizational identification as predictors of positive and negative work-home interactions. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 1, s , bibliogr. 46 poz., sum. IF: MNiSW: MERECZ-KOT D., ANDYSZ A.: Kondycja zawodowa, rodzinna i zdrowotna pracujących Polaków, mieszkańców miast. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 6, s , bibliogr. 26 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: MOSCATO G., PALA G., CULLINAN P., FOLLETTI I., GERTH VAN WIJK R., PIGNATTI P., QUIRCE S., SASTRE J., TOSKALA E., VANDENPLAS O., WALUSIAK- SKORUPA J., MALO J.L.: EAACI Position Paper on assessment of cough in the workplace. Allergy, 2014, Vol. 69, nr 3, s , bibliogr. 99 poz., sum. IF: MNiSW: MOŚCICKA-TESKE A., DRABEK M., PYŻALSKI J.: Doświadczanie mobbingu i wrogich zachowań w miejscu pracy a występowanie objawów wypalenia zawodowego u nauczycieli. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 4, s , bibliogr. 20 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: MUHLEISEN T.W., LEBER M., SCHULZE T.G., STROHMAIER J., DEGENHARDT F., TREUTLEIN J., MATTHEISEN M., FORSTNER A.J., SCHUMACHER J., BREUER R., MEIER S., HERMS S., HOFFMANN P., LACOUR A., WITT S.H., REIF A., MULLER- MYHSOK B., LUCAE S., MAIER W., SCHWARZ M., VEDDER H., KAMMERER- 161

174 CIERNIOCH J., PFENNIG A., BAUER M., HAUTZINGER M., MOEBUS S., PRIEBE L., CZERSKI P.M., HAUSER J., LISSOWSKA J., SZESZENIA-DĄBROWSKA N., BRENNAN P., MCKAY J.D., WRIGHT A., MITCHELL P.B., FULLERTON J.M., SCHOFIELD P.R., MONTGOMERY G.W., MEDLAND S.E., GORDON S.D., MARTIN N.G., KRASNOW V., CHUCHALIN A., BABADJANOVA G., PANTELEJEVA G., ABRAMOVA L.I., TIGANOV A.S., POLONIKOV A., KHUSNUTDINOVA E., ALDA M., GROF P., ROULEAU G.A., TURECKI G., LAPRISE C., RIVAS F., MAYORAL F., KOGEVINAS M., GRIGOROIU-SERBANESCU M., PROPPING P., BECKER T., RIETSCHEL M., NOTHEN M.M., CICHON S.: Genome-wide association study reveals two new risk loci for bipolar disorder. Nat. Commun., 2014, Vol. 5, art. 3339, 8 s., bibliogr. 62 poz., sum. IF: MNiSW: NAJDER A., MERECZ-KOT D.: Stres zawodowy a ryzyko psychospołeczne w grupie dziennikarzy. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 1, s , bibliogr. 25 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: NOWAKOWSKA D., WUJCICKA W., SOBALA W., ŚPIEWAK E., GAJ Z., WILCZYŃSKI J.: Age-associated prevalence of Toxoplasma gondii in 8281 pregnant women in Poland between 2004 and Epidemiol. Infect., 2014, Vol. 142, nr 3, s , bibliogr. 33 poz., sum. IF: MNiSW: PAPIERZ S., KAMIŃSKI Z., ADAMOWICZ M., ZMYŚLONY M.: Assessment of individual dose equivalents Hp(0.07) of medical staff occupationally exposed to ionizing radiation in Med. Pr., 2014, T. 65, nr 2, s , bibliogr. 8 poz., sum., streszcz. IF: MNiSW: PAWLACZYK-ŁUSZCZYŃSKA M., DUDAREWICZ A., ZABOROWSKI K., ZAMOJSKA-DANISZEWSKA M., WASZKOWSKA M.: Annoyance related to wind turbine noise. Arch. Acoust., 2014, Vol. 39, nr 1, s , bibliogr. 20 poz., sum. IF: MNiSW: PAWLACZYK-ŁUSZCZYŃSKA M., DUDAREWICZ A., ZABOROWSKI K., ZAMOJSKA-DANISZEWSKA M., WASZKOWSKA M.: Evaluation of annoyance from the wind turbine noise: a pilot study. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 3, s , bibliogr. 19 poz., sum. IF: MNiSW: PEPŁOŃSKA B., BUKOWSKA A., SOBALA W.: Rotating night shift work and physical activity of nurses and midwives in the cross-sectional study in Łódź, Poland. Chronobiol. Int., 2014, Vol. 31, nr 10, s , bibliogr. 34 poz., sum. IF: MNiSW:

175 60. PEPŁOŃSKA B., BURDELAK W., KRYSICKA J., BUKOWSKA A., MARCINKIEWICZ A., SOBALA W., KLIMECKA-MUSZYŃSKA D., RYBACKI M.: Night shift work and modifiable lifestyle factors. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 5, s , bibliogr. 59 poz., sum. IF: MNiSW: PIOTROWSKA M., ROSZAK J., STAŃCZYK M., PALUS J., DZIUBAŁTOWSKA E., STĘPNIK M.: Effects of lactic acid bacteria and Saccharomyces cerevisiae on growth of Aspergillus westerdijkiae and ochratoxin A production and toxicity. World Mycotoxin J., 2014, Vol. 7, nr 3, s , bibliogr. 52 poz., sum. IF: MNiSW: PLICHTA P.: Obciążenia zawodowe pedagogów specjalnych pracujących z uczniami niepełnosprawnymi intelektualnie. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 2, s , bibliogr. 39 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: POLAŃSKA K., DETTBARN G., JUREWICZ J., SOBALA W., MAGNUS P., SEIDEL A., HANKE W.: Effect of prenatal polycyclic aromatic hydrocarbons exposure on birth outcomes: the Polish Mother and Child Cohort study. J. Biomed. Biotechnol., 2014, Vol. 2014, art , 10 s., bibliogr. 44 poz., sum. IF: MNiSW: POLAŃSKA K., HANKE W., DETTBARN G., SOBALA W., GROMADZIŃSKA J., MAGNUS P., SEIDEL A.: The determination of polycyclic aromatic hydrocarbons in the urine of non-smoking Polish pregnant women. Sci. Total Environ., 2014, Vol. 487, s , bibliogr. 44 poz., sum. IF: MNiSW: POLAŃSKA K., JUREWICZ J., MARCINKIEWICZ A., MAKOWIEC-DĄBROWSKA T., HANKE W.: Aktywność zawodowa w czasie ciąży na podstawie badania "Polska Kohorta Matka-Dziecko". Med. Pr., 2014, T. 65, nr 1, s , bibliogr. 16 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: POLAŃSKA K., LIGOCKA D., SOBALA W., HANKE W.: Phthalate exposure and child development: the Polish Mother and Child Cohort Study. Early Hum. Develop., 2014, Vol. 90, nr 9, s , bibliogr. 42 poz., sum. IF: MNiSW: POLITAŃSKI P., OLSZEWSKI J., MAMROT P., MARIAŃSKA M., ZMYŚLONY M.: Ekspozycja kuracjuszy na pola elektromagnetyczne i radon w uzdrowiskach radonoleczniczych. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 5, s , bibliogr. 20 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW:

176 68. RADWAN M., JUREWICZ J., WIELGOMAS B., SOBALA W., PISKUNOWICZ M., RADWAN P., HANKE W.: Semen quality and the level of reproductive hormones after environmental exposure to pyrethroids. J. Occup. Environ. Med., 2014, Vol. 56, nr 11, s , bibliogr. 36 poz., sum. IF: MNiSW: RAULF M., BUTERS J., CHAPMAN M., CECCHI L., DE BLAY F., DOEKES G., EDUARD W., HEEDERIK D., JEEBHAY M.F., KESPOHL S., KROP E., MOSCATO G., PALA G., QUIRCE S., SANDER I., SCHLUNSSEN V., SIGSGAARD T., WALUSIAK- SKORUPA J., WISZNIEWSKA M., WOUTERS I.M., ANNESI-MAESANO I.: Monitoring of occupational and environmental aeroallergens - EAACI Position Paper. Concerted action of the EAACI IG Occupational Allergy and Aerobiology Air Pollution. Allergy, 2014, Vol. 69, nr 10, s , bibliogr. 115 poz., sum. IF: MNiSW: RESZKA E., JABŁONOWSKI Z., WIECZOREK E., JABŁOŃSKA E., KRÓL M.B., GROMADZIŃSKA J., GRZEGORCZYK A., SOSNOWSKI M., WĄSOWICZ W.: Polymorphisms of NRF2 and NRF2 target genes in urinary bladder cancer patients. J. Cancer Res. Clin. Oncol., 2014, Vol. 140, nr 10, s , bibliogr. 55 poz., sum. IF: MNiSW: RYBACKI M., WĄGROWSKA-KOSKI E., ŚWIDERSKA-KIEŁBIK S., WALUSIAK- SKORUPA J.: Ocena funkcjonowania nowych regulacji prawnych dotyczących chorób zawodowych. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 4, s , bibliogr. 21 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: SALSKA A., CHIŻYŃSKI K., SALSKI W., WISZNIEWSKA M., WALUSIAK- SKORUPA J.: Rzadkie choroby układu krążenia w kontekście opieki profilaktycznej nad pracownikiem. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 6, s , bibliogr. 39 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: SCHINDLER B.K., ESTEBAN M., KOCH H.M., CASTANO A., KOSLITZ S., CANAS A., CASTELEYN L., KOLOSSA-GEHRING M., SCHWEDLER G., SCHOETERS G., HOND E.D., SEPAI O., EXLEY K., BLOEMEN L., HORVAT M., KNUDSEN L.E., JOAS A., JOAS R., BIOT P., AERTS D., LOPEZ A., HUETOS O., KATSONOURI A., MAURER- CHRONAKIS K., KASPAROVA L., VRBIK K., RUDNAI P., NARAY M., GUIGNARD C., FISCHER M.E., LIGOCKA D., JANASIK B., REIS M.F., NAMORADO S., POP C., DUMITRASCU I., HALZLOVA K., FABIANOVA E., MAZEJ D., TRATNIK J.S., BERGLUND M., JONSSON B., LEHMANN A., CRETTAZ P., FREDERIKSEN H., NIELSEN F., MCGRATH H., NESBITT I., DE CREMER K., VANERMEN G., KOPPEN G., WILHELM M., BECKER K., ANGERER J.: The European COPHES/DEMOCOPHES project: towards transnational comparability and reliability of human biomonitoring results. Int. J. Hyg. Environ. Health, 2014, Vol. 217, nr 6, s , bibliogr. 40 poz., sum. IF: MNiSW:

177 74. SIŃCZUK-WALCZAK H., JANASIK B.M., TRZCINKA-OCHOCKA M., STANISŁAWSKA M., SZYMCZAK M., HAŁATEK T., WALUSIAK-SKORUPA J.: Neurological and neurophysiological examinations of workers exposed to arsenic levels exceeding hygiene standards. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 6, s , bibliogr. 23 poz., sum. IF: MNiSW: SONNENSCHEIN-VAN DER VOORT A.M., ARENDS L.R., DE JONGSTE J.C., ANNESI- MAESANO I., ARSHAD S.H., BARROS H., BASTERRECHEA M., BISGAARD H., CHATZI L., CORPELEIJN E., CORREIA S., CRAIG L.C., DEVEREUX G., DOGARU C., DOSTAL M., DUCHEN K., EGGESBO M., VAN DER ENT C.K., FANTINI M.P., FORASTIERE F., FREY U., GEHRING U., GORI D., VAN DER GUGTEN A.C., HANKE W., HENDERSON A.J., HEUDE B., INIGUEZ C., INSKIP H.M., KEIL T., KELLEHER C.C., KOGEVINAS M., KREINER-MOLLER E., KUEHNI C.E., KUPERS L.K., LANCZ K., LARSEN P.S., LAU S., LUDVIGSSON J., MOMMERS M., NYBO ANDERSEN A.M., PALKOVICOVA L., PIKE K.C., PIZZI C., POLAŃSKA K., PORTA D., RICHIARDI L., ROBERTS G., SCHMIDT A., SRAM R.J., SUNYER J., THIJS C., TORRENT M., VILJOEN K., WIJGA A.H., VRIJHEID M., JADDOE V.W., DUIJTS L.: Preterm birth, infant weight gain, and childhood asthma risk: a meta-analysis of European children. J. Allergy Clin. Immunol., 2014, Vol. 133, nr 5, s , bibliogr. 59 poz., sum. IF: MNiSW: STAŃCZAK A., MERECZ-KOT D.: Charakterystyka zagrożeń psychospołecznych w sektorze bankowym - komunikat z badań. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 3, s , bibliogr. 9 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: STAŃCZAK A., MOŚCICKA-TESKE A., MERECZ-KOT D.: Zagrożenia psychospołeczne a funkcjonowanie zawodowe pracowników sektora bankowego. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 4, s , bibliogr. 46 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: STELMACH I., BOBROWSKA-KORZENIOWSKA M., SMEJDA K., MAJAK P., JERZYŃSKA J., STELMACH W., POLAŃSKA K., SOBALA W., KRYSICKA J., HANKE W.: Risk factors for the development of atopic dermatitis and early wheeze. Allergy Asthma Proc., 2014, Vol. 35, nr 5, s , bibliogr. 35 poz., sum. IF: MNiSW: STELMACH I., GRZELEWSKI T., BOBROWSKA-KORZENIOWSKA M., KOPKA M., MAJAK P., JERZYŃSKA J., STELMACH W., POLAŃSKA K., SOBALA W., GROMADZIŃSKA J., WĄSOWICZ W., HANKE W.: The role of zinc, copper, plasma glutathione peroxidase enzyme, and vitamins in the development of allergic diseases in early childhood: the Polish Mother and Child Cohort Study. Allergy Asthma Proc., 2014, Vol. 35, nr 3, s , bibliogr. 28 poz., sum. IF: MNiSW:

178 80. STEWART-EVANS J., HALL L., CZERCZAK S., MANLEY K., DOBNEY A., HOFFER S., PAŁASZEWSKA-TKACZ A., JANKOWSKA A.: Assessing and improving crossborder chemical incident preparedness and response across Europe. Environ. Int., 2014, Vol. 72, s , bibliogr. 22 poz., sum. IF: MNiSW: SZESZENIA-DĄBROWSKA N., WILCZYŃSKA U., SOBALA W.: Choroby zawodowe w Polsce w 2013 r. i ich czynniki przyczynowe. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 4, s , bibliogr. 8 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: SZUBERT J., SZUBERT S., KOSZADA-WŁODARCZYK W., BORTKIEWICZ A.: Nowe metody wyznaczania względnego obciążenia wysiłkiem fizycznym organizmu człowieka. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 2, s , bibliogr. 18 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: SZUBERT Z.: Absencja chorobowa w Polsce po transformacji społeczno-gospodarczej. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 1, s , bibliogr. 38 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: SZYJKOWSKA A., GADZICKA E., SZYMCZAK W., BORTKIEWICZ A.: The risk of subjective symptoms in mobile phone users in Poland - an epidemiological study. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 2, s , bibliogr. 28 poz., sum. IF: MNiSW: ŚWIDWIŃSKA-GAJEWSKA A.M., CZERCZAK S.: Nanocząstki ditlentku tytanu - dopuszczalne poziomy narażenia zawodowego. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 3, s , bibliogr. 55 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: ŚWIDWIŃSKA-GAJEWSKA A.M., CZERCZAK S.: Nanocząstki ditlenku tytanu - działanie biologiczne. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 5, s , bibliogr. 61 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: ŚWIDWIŃSKA-GAJEWSKA A.M., CZERCZAK S.: Nanosrebro - szkodliwe skutki działania biologicznego. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 6, s , bibliogr. 49 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: ŚWIERCZYŃSKA-MACHURA D., NOWAKOWSKA-ŚWIRTA E., WALUSIAK- SKORUPA J., PIASECKA-ZELGA J., ŚWIERCZ R., NOCUŃ M., PAŁCZYŃSKI C.: Effect of inhaled toluene diisocyanate on local immune response based on murine model for occupational asthma. J. Immunotoxicol., 2014, Vol. 11, nr 2, s , bibliogr. 41 poz., sum. IF: MNiSW:

179 89. ŚWIĄTKOWSKA B., SOBALA W., SZUBERT Z., SZESZENIA-DĄBROWSKA N.: Continued spirometry changes after cessation of exposure in asbestos-cement workers. J. Occup. Environ. Med., 2014, Vol. 56, nr 4, s , bibliogr. 23 poz., sum. IF: MNiSW: TRABERT B., FALK R.T., FIGUEROA J.D., GRAUBARD B.I., GARCIA-CLOSAS M., LISSOWSKA J., PEPŁOŃSKA B., FOX S.D., BRINTON L.A.: Urinary bisphenol A- glucuronide and postmenopausal breast cancer in Poland. Cancer Causes Control, 2014, Vol. 25, nr 12, s , bibliogr. 27 poz., sum. IF: MNiSW: URBANIAK M., KIEDRZYŃSKA E., ZIELIŃSKI M., TOŁOCZKO W., ZALEWSKI M.: Spatial distribution and reduction of PCDD/PCDF toxic equivalents along three shallow lowland reservoirs. Environ. Sci. Pollut. Res. Int., 2014, Vol. 21, nr 6, s , bibliogr. 59 poz., sum. IF: MNiSW: VANDENPLAS O., SUOJALEHTO H., AASEN T.B., BAUR X., BURGE P.S., DE BLAY F., FISHWICK D., HOYLE J., MAESTRELLI P., MUNOZ X., MOSCATO G., SASTRE J., SIGSGAARD T., SUURONEN K., WALUSIAK-SKORUPA J., CULLINAN P., ERS TASK FORCE ON SPECIFIC INHALATION CHALLENGES WITH OCCUPATIONAL AGENTS: Specific inhalation challenge in the diagnosis of occupational asthma: consensus statement. Eur. Respir. J., 2014, Vol. 43, nr 6, s , bibliogr. 141 poz., sum. IF: MNiSW: VANDENPLAS O., WISZNIEWSKA M., RAULF M., DE BLAY F., GERTH VAN WIJK R., MOSCATO G., NEMERY B., PALA G., QUIRCE S., SASTRE J., SCHLUNSSEN V., SIGSGAARD T., SIRACUSA A., TARLO S.M., VAN KAMPEN V., ZOCK J.P., WALUSIAK-SKORUPA J.: EAACI position paper: irritant-induced asthma. Allergy, 2014, Vol. 69, nr 9, s , bibliogr. 79 poz., sum. IF: MNiSW: VLAANDEREN J., PORTENGEN L., SCHUZ J., OLSSON A., PESCH B., KENDZIA B., STUCKER I., GUIDA F., BRUSKE I., WICHMANN H.E., CONSONNI D., LANDI M.T., CAPORASO N., SIEMIATYCKI J., MERLETTI F., MIRABELLI D., RICHIARDI L., GUSTAVSSON P., PLATO N., JOCKEL K.H., AHRENS W., POHLABELN H., TARDON A., ZARIDZE D., FIELD J.K., 'T MANNETJE A., PEARCE N., MCLAUGHLIN J., DEMERS P., SZESZENIA-DĄBROWSKA N., LISSOWSKA J., RUDNAI P., FABIANOVA E., STANESCU DUMITRU R., BENCKO V., FORETOVA L., JANOUT V., BOFFETTA P., FORASTIERE F., BUENO-DE-MESQUITA B., PETERS S., BRUNING T., KROMHOUT H., STRAIF K., VERMEULEN R.: Effect modification of the association of cumulative exposure and cancer risk by intensity of exposure and time since exposure cessation: a flexible method applied to cigarette smoking and lung cancer in the SYNERGY Study. Am. J. Epidemiol., 2014, Vol. 179, nr 3, s , bibliogr. 30 poz., sum. IF: MNiSW:

180 95. WALUSIAK-SKORUPA J.: Dr n. med. Ewa Wągrowska-Koski ( ) - wspomnienie pośmiertne. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 4, s IF: MNiSW: WANG Y., MCKAY J.D., RAFNAR T., WANG Z., TIMOFEEVA M.N., BRODERICK P., ZONG X., LAPLANA M., WEI Y., HAN Y., LLOYD A., DELAHAYE-SOURDEIX M., CHUBB D., GABORIEAU V., WHEELER W., CHATTERJEE N., THORLEIFSSON G., SULEM P., LIU G., KAAKS R., HENRION M., KINNERSLEY B., VALLEE M., LECALVEZ-KELM F., STEVENS V.L., GAPSTUR S.M., CHEN W.V., ZARIDZE D., SZESZENIA-DĄBROWSKA N., LISSOWSKA J., RUDNAI P., FABIANOVA E., MATES D., BENCKO V., FORETOVA L., JANOUT V., KROKAN H.E., GABRIELSEN M.E., SKORPEN F., VATTEN L., NJOLSTAD I., CHEN C., GOODMAN G., BENHAMOU S., VOODER T., VALK K., NELIS M., METSPALU A., LENER M., LUBIŃSKI J., JOHANSSON M., VINEIS P., AGUDO A., CLAVEL-CHAPELON F., BUENO-DE- MESQUITA H.B., TRICHOPOULOS D., KHAW K.T., JOHANSSON M., WEIDERPASS E., TJONNELAND A., RIBOLI E., LATHROP M., SCELO G., ALBANES D., CAPORASO N.E., YE Y., GU J., WU X., SPITZ M.R., DIENEMANN H., ROSENBERGER A., SU L., MATAKIDOU A., EISEN T., STEFANSSON K., RISCH A., CHANOCK S.J., CHRISTIANI D.C., HUNG R.J., BRENNAN P., LANDI M.T., HOULSTON R.S., AMOS C.I.: Rare variants of large effect in BRCA2 and CHEK2 affect risk of lung cancer. Nat. Genet., 2014, Vol. 46, nr 7, s , bibliogr. 68 poz., sum. IF: MNiSW: WANG Z., ZHU B., ZHANG M., PARIKH H., JIA J., CHUNG C.C., SAMPSON J.N., HOSKINS J.W., HUTCHINSON A., BURDETTE L., IBRAHIM A., HAUTMAN C., RAJ P.S., ABNET C.C., ADJEI A.A., AHLBOM A., ALBANES D., ALLEN N.E., AMBROSONE C.B., ALDRICH M., AMIANO P., AMOS C., ANDERSSON U., ANDRIOLE G. JR, ANDRULIS I.L., ARICI C., ARSLAN A.A., AUSTIN M.A., BARIS D., BARKAUSKAS D.A., BASSIG B.A., BEANE FREEMAN L.E., BERG C.D., BERNDT S.I., BERTAZZI P.A., BIRITWUM R.B., BLACK A., BLOT W., BOEING H., BOFFETTA P., BOLTON K., BOUTRON-RUAULT M.C., BRACCI P.M., BRENNAN P., BRINTON L.A., BROTZMAN M., BUENO-DE-MESQUITA H.B., BURING J.E., BUTLER M.A., CAI Q., CANCEL-TASSIN G., CANZIAN F., CAO G., CAPORASO N.E., CARRATO A., CARREON T., CARTA A., CHANG G.C., CHANG I.S., CHANG-CLAUDE J., CHE X., CHEN C.J., CHEN C.Y., CHEN C.H., CHEN C., CHEN K.Y., CHEN Y.M., CHOKKALINGAM A.P., CHU L.W., CLAVEL-CHAPELON F., COLDITZ G.A., COLT J.S., CONTI D., COOK M.B., CORTESSIS V.K., CRAWFORD E.D., CUSSENOT O., DAVIS F.G., DE VIVO I., DENG X., DING T., DINNEY C.P., DI STEFANO A.L., DIVER W.R., DUELL E.J., ELENA J.W., FAN J.H., FEIGELSON H.S., FEYCHTING M., FIGUEROA J.D., FLANAGAN A.M., FRAUMENI J.F. JR, FREEDMAN N.D., FRIDLEY B.L., FUCHS C.S., GAGO-DOMINGUEZ M., GALLINGER S., GAO Y.T., GAPSTUR S.M., GARCIA-CLOSAS M., GARCIA-CLOSAS R., GASTIER-FOSTER J.M., GAZIANO J.M., GERHARD D.S., GIFFEN C.A., GILES G.G., GILLANDERS E.M., GIOVANNUCCI E.L., GOGGINS M., GOKGOZ N., GOLDSTEIN A.M., GONZALEZ C., GORLICK R., GREENE M.H., GROSS M., GROSSMAN H.B., GRUBB R. 3rd, GU J., GUAN P., HAIMAN C.A., HALLMANS G., HANKINSON S.E., HARRIS C.C., HARTGE P., HATTINGER C., HAYES R.B., HE Q., HELMAN L., HENDERSON B.E., HENRIKSSON 168

181 R., HOFFMAN-BOLTON J., HOHENSEE C., HOLLY E.A., HONG Y.C., HOOVER R.N., HOSGOOD H.D. 3rd, HSIAO C.F., HSING A.W., HSIUNG C.A., HU N., HU W., HU Z., HUANG M.S., HUNTER D.J., INSKIP P.D., ITO H., JACOBS E.J., JACOBS K.B., JENAB M., JI B.T., JOHANSEN C., JOHANSSON M., JOHNSON A., KAAKS R., KAMAT A.M., KAMINENI A., KARAGAS M., KHANNA C., KHAW K.T., KIM C., KIM I.S., KIM J.H., KIM Y.H., KIM Y.C., KIM Y.T., KANG C.H., JUNG Y.J., KITAHARA C.M., KLEIN A.P., KLEIN R., KOGEVINAS M., KOH W.P., KOHNO T., KOLONEL L.N., KOOPERBERG C., KRATZ C.P., KROGH V., KUNITOH H., KURTZ R.C., KURUCU N., LAN Q., LATHROP M., LAU C.C., LECANDA F., LEE K.M., LEE M.P., LE MARCHAND L., LERNER S.P., LI D., LIAO L.M., LIM W.Y., LIN D., LIN J., LINDSTROM S., LINET M.S., LISSOWSKA J., LIU J., LJUNGBERG B., LLORETA J., LU D., MA J., MALATS N., MANNISTO S., MARINA N., MASTRANGELO G., MATSUO K., MCGLYNN K.A., MCKEAN-COWDIN R., MCNEILL L.H., MCWILLIAMS R.R., MELIN B.S., MELTZER P.S., MENSAH J.E., MIAO X., MICHAUD D.S., MONDUL A.M., MOORE L.E., MUIR K., NIWA S., OLSON S.H., ORR N., PANICO S., PARK J.Y., PATEL A.V., PATINO-GARCIA A., PAVANELLO S., PEETERS P.H., PEPŁOŃSKA B., PETERS U., PETERSEN G.M., PICCI P., PIKE M.C., PORRU S., PRESCOTT J., PU X., PURDUE M.P., QIAO Y.L., RAJARAMAN P., RIBOLI E., RISCH H.A., RODABOUGH R.J., ROTHMAN N., RUDER A.M., RYU J.S., SANSON M., SCHNED A., SCHUMACHER F.R., SCHWARTZ A.G., SCHWARTZ K.L., SCHWENN M., SCOTLANDI K., SEOW A., SERRA C., SERRA M., SESSO H.D., SEVERI G., SHEN H., SHEN M., SHETE S., SHIRAISHI K., SHU X.O., SIDDIQ A., SIERRASESUMAGA L., SIERRI S., LOON SIHOE A.D., SILVERMAN D.T., SIMON M., SOUTHEY M.C., SPECTOR L., SPITZ M., STAMPFER M., STATTIN P., STERN M.C., STEVENS V.L., STOLZENBERG-SOLOMON R.Z., STRAM D.O., STROM S.S., SU W.C., SUND M., SUNG S.W., SWERDLOW A., TAN W., TANAKA H., TANG W., TANG Z.Z., TARDON A., TAY E., TAYLOR P.R., TETTEY Y., THOMAS D.M., TIRABOSCO R., TJONNELAND A., TOBIAS G.S., TORO J.R., TRAVIS R.C., TRICHOPOULOS D., TROISI R., TRUELOVE A., TSAI Y.H., TUCKER M.A., TUMINO R., VAN DEN BERG D., VAN DEN EEDEN S.K., VERMEULEN R., VINEIS P., VISVANATHAN K., VOGEL U., WANG C., WANG C., WANG J., WANG S.S., WEIDERPASS E., WEINSTEIN S.J., WENTZENSEN N., WHEELER W., WHITE E., WIENCKE J.K., WOLK A., WOLPIN B.M., WONG M.P., WRENSCH M., WU C., WU T., WU X., WU Y.L., WUNDER J.S., XIANG Y.B., XU J., YANG H.P., YANG P.C., YATABE Y., YE Y., YEBOAH E.D., YIN Z., YING C., YU C.J., YU K., YUAN J.M., ZANETTI K.A., ZELENIUCH-JACQUOTTE A., ZHENG W., ZHOU B., MIRABELLO L., SAVAGE S.A., KRAFT P., CHANOCK S.J., YEAGER M., LANDI M.T., SHI J., CHATTERJEE N., AMUNDADOTTIR L.T.: Imputation and subset-based association analysis across different cancer types identifies multiple independent risk loci in the TERT-CLPTM1L region on chromosome 5p Hum. Mol. Genet., 2014, Vol. 23, nr 24, s , bibliogr. 89 poz., sum. IF: MNiSW: WASZKOWSKA M., ANDYSZ A., MERECZ D.: Dopasowanie pracownika do organizacji jako mediator relacji między oceną środowiska pracy a odczuwanym stresem wśród pracowników socjalnych. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 2, s , bibliogr. 37 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW:

182 99. WIECZOREK E., WĄSOWICZ W., GROMADZIŃSKA J., RESZKA E.: Functional polymorphisms in the matrix metalloproteinase genes and their association with bladder cancer risk and recurrence: A mini-review. Int. J. Urol., 2014, Vol. 21, nr 8, s , bibliogr. 105 poz., sum. IF: MNiSW: WISZNIEWSKA M., WALUSIAK-SKORUPA J.: Occupational allergy: respiratory hazards in healthcare workers. Curr. Opin. Allergy Clin. Immunol., 2014, Vol. 14, nr 2, s , bibliogr. 47 poz., sum. IF: MNiSW: WITKOWSKA A., WISZNIEWSKA M., KRAKOWIAK A., WALUSIAK-SKORUPA J.: Gruźlica płuc pochodzenia zawodowego u pracownika domu pogrzebowego - opis przypadku. Med. Pr., 2014, T. 65, nr 3, s , bibliogr. 20 poz., streszcz., sum. IF: MNiSW: WUJCICKA W., GAJ Z., WILCZYŃSKI J., SOBALA W., ŚPIEWAK E., NOWAKOWSKA D.: Impact of socioeconomic risk factors on the seroprevalence of cytomegalovirus infections in a cohort of pregnant Polish women between 2010 and Eur. J. Clin. Microbiol. Infect. Dis., 2014, Vol. 33, nr 11, s , bibliogr. 47 poz., sum. IF: MNiSW: ZIELIŃSKI M., KAMIŃSKA J., CZERSKA M., LIGOCKA D., URBANIAK M.: Levels and sources of PCDDs, PCDFs and dl-pcbs in the water ecosystems of central Poland - A mini review. Int. J. Occup. Med. Environ. Health, 2014, Vol. 27, nr 6, s , bibliogr. 66 poz., sum. IF: MNiSW: 20 B. Artykuły w czasopismach z części B listy MNiSW 104. BONCZAROWSKA M., BRZEŹNICKI S., GROMIEC J.: Difenyloamina. Oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej. Podst. Met. Oceny Środ. Pr., 2014, T. 30, nr 1, s , streszcz., sum. MNiSW: BONCZAROWSKA M., BRZEŹNICKI S., GROMIEC J.: Metoksyanilina. Oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej. Podst. Met. Oceny Środ. Pr., 2014, T. 30, nr 1, s , streszcz., sum. MNiSW: GOSZCZYŃSKA E., PETRYKOWSKA A., KNOL-MICHAŁOWSKA K.: Potrzeby w zakresie treści edukacji zdrowotnej kobiet ciężarnych uzależnionych od nikotyny. Probl. Hig. Epidemiol., 2014, T. 95, nr 4, s , bibliogr. 29 poz., streszcz., sum. MNiSW: 7 170

183 107. JAKUBOWSKI M.: Ołów i jego związki nieorganiczne, z wyjątkiem arsenianu(v) ołowiu(ii) i chromianu(vi) ołowiu(ii) - w przeliczeniu na ołów, frakcja wdychalna. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego. Podst. Met. Oceny Środ. Pr., 2014, T. 30, nr 2, s , bibliogr. 117 poz., streszcz., sum. MNiSW: KNOL-MICHAŁOWSKA K.: Internet jako źródło informacji o zdrowiu - wady i zalety dla relacji lekarz-pacjent. Perspektywa pacjentów. Hygeia Publ. Health, 2014, T. 49, nr 3, s , bibliogr. 33 poz., streszcz., sum. MNiSW: KOPCZYŃSKI B., STRUMIŁŁO P., NIEBUDEK-BOGUSZ E.: Ocena funkcji fonacyjnej krtani z zastosowaniem komputerowej analizy obrazów laryngowideostroboskopowych - badania pilotażowe. Otorynolaryngologia - Prz. Klin., 2014, T. 13, nr 3, s , bibliogr. 20 poz., streszcz., sum. MNiSW: KOTT E., ZAKRZEWSKA A., ŚLIWIŃSKA-KOWALSKA M.: Opracowanie polskiej wersji kwestionariusza IT-MAIS dla oceny wczesnego prelingwanego rozwoju słuchowego. Otorynolaryngologia - Prz. Klin., 2014, T. 13, nr 2, s , bibliogr. 21 poz., streszcz., sum. MNiSW: KOTYŁO P., SOLI S., RAJKOWSKA E., ŚLIWIŃSKA-KOWALSKA M.: Porównanie różnych metod oceny stanu słuchu u czynnych zawodowo kierowców. Otorynolaryngologia - Prz. Klin., 2014, T. 13, nr 4, s , bibliogr. 11 poz., streszcz., sum. MNiSW: KOTYŁO P., ŚLIWIŃSKA-KOWALSKA M.: Emisje otoakustyczne w monitorowaniu uszkodzeń słuchu spowodowanych hałasem. Otorynolaryngologia - Prz. Klin., 2014, T. 13, nr 2, s , bibliogr. 87 poz., streszcz., sum. MNiSW: KRĘCISZ B., CHOMICZEWSKA-SKÓRA D., ZAREMBA J., KIEĆ- ŚWIERCZYŃSKA M.: Choroby zawodowe skóry - jakie stanowiska są obarczone wysokim ryzykiem. Dermatol. Dypl., 2014, T. 5, nr 4, s , bibliogr. 12 poz., streszcz. MNiSW: KRĘCISZ B., CHOMICZEWSKA-SKÓRA D., KIEĆ-ŚWIERCZYŃSKA M.: Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Alergia, 2014, nr 1, s , bibliogr. 59 poz., sum., streszcz. MNiSW: KRĘCISZ B., CHOMICZEWSKA-SKÓRA D., KIEĆ-ŚWIERCZYŃSKA M.: Kontaktowe zapalenie skóry - alergia czy reakcja z podrażnienia. Alergia, 2014, nr 2, s , bibliogr. 22 poz., sum., streszcz. MNiSW: 4 171

184 116. KUCHARSKA M., WESOŁOWSKI W., GROMIEC J.: Cyklopentan. Oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą chromatografii gazowej ze spektrometrią mas. Podst. Met. Oceny Środ. Pr., 2014, T. 30, nr 1, s , streszcz., sum. MNiSW: MACIEJEWSKA A.: Krzemionka krystaliczna: kwarc i krystobalit - frakcja respirabilna. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego. Podst. Met. Oceny Środ. Pr., 2014, T. 30, nr 4, s , bibliogr. 163 poz., streszcz., sum. MNiSW: MACIEJEWSKA A., KRÓL M.: Respirabilna krystaliczna krzemionka: kwarc i krystobalit. Oznaczanie w powietrzu na stanowiskach pracy metodą spektrometrii w podczerwieni (FT-IR), bezpośrednio na filtrach. Podst. Met. Oceny Środ. Pr., 2014, T. 30, nr 3, s , bibliogr. 11 poz., streszcz., sum. MNiSW: MORAWSKA J., NIEBUDEK-BOGUSZ E.: Dysfonia spastyczna - opis przypadku i przegląd piśmiennictwa. Otorynolaryngologia - Prz. Klin., 2014, T. 13, nr 3, s , bibliogr. 24 poz., streszcz., sum. MNiSW: MUSZYŃSKI P., POLAŃSKA K., HANKE W.: Wpływ palenia papierosów na stan przyzębia jamy ustnej oraz korzyści wynikające z utrzymywania abstynencji tytoniowej. Prz. Lek., 2014, T. 71, nr 11, s , bibliogr. 84 poz., streszcz., sum. MNiSW: NAJDER A., POTOCKA A.: Różnice w dojrzałości żywieniowej i wadze ciała (BMI) matek dzieci przedszkolnych ze względu na cechy socjodemograficzne. Pielęgn. Pol., 2014, nr 3, s , bibliogr. 14 poz., streszcz., sum. MNiSW: PAKULSKA D., CZERCZAK S.: Kwas nadoctowy. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego. Podst. Met. Oceny Środ. Pr., 2014, T. 30, nr 1, s , bibliogr. 120 poz., streszcz., sum. MNiSW: PAŁCZYŃSKI C.: Rośliny transgeniczne a alergia. Alergia, 2014, nr 4, s , bibliogr. 23 poz., sum., streszcz. MNiSW: PAŁCZYŃSKI C.: Astma wywołana przez czynniki drażniące - klasyfikacja, diagnostyka i leczenie według stanowiska EAACI Med. Prakt., 2014, nr 12, s MNiSW: 4 172

185 125. PAŁCZYŃSKI C., WITTCZAK T., DUDEK W.: Katastrofy naturalne a alergia i astma. Alergia, 2014, nr 1, s , bibliogr. dostępna w redakacji, sum., streszcz. MNiSW: POLAŃSKA K., HANKE W., SOBALA W., TRZCINKA-OCHOCKA M., LIGOCKA D., STRUGAŁA-STAWIK H., MAGNUS P.: Predictors of environmental lead exposure among pregnant women - a prospective cohort study in Poland. Ann. Agric. Environ. Med., 2014, Vol. 21, nr 1, s , bibliogr. 29 poz., sum. MNiSW: POTOCKA A., NAJDER A.: Dojrzałość żywieniowa matki a waga dziecka w wieku przedszkolnym. Pielęgn. Pol., 2014, nr 3, s , bibliogr. 15 poz., streszcz., sum. MNiSW: PRZYŁUSKA J.: Jak dzielić się wiedzą - dotacje na innowacje w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi. Forum Bibl. Med., 2014, T. 7, nr 2, s , bibliogr. 4 poz., sum., streszcz. MNiSW: PRZYŁUSKA J., ORTMAN J., RADOMSKA A.: Kolekcja Instytutu Medycyny Pracy w Łódzkiej Regionalnej Bibliotece Cyfrowej CYBRA. Forum Bibl. Med., 2014, T. 7, nr 2, s , bibliogr. 6 poz., sum., streszcz. MNiSW: ROGACZEWSKA A., KOBZA-SINDLEWSLA K., KRAKOWIAK A., PIEKARSKA- WIJATKOWSKA A.: Zatrucia alkoholami wśród pacjentów Oddziału Toksykologii Instytutu Medycyny Pracy im. J. Nofera w Łodzi, hospitalizowanych w latach Prz. Lek., 2014, T. 71, nr 9, s , bibliogr. 19 poz., streszcz., sum. MNiSW: SADŁOWSKA-WRZSIŃSKA J., MOŚCICKA-TESKE A.: Koncepcja CSR w odniesieniu do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w magazynie (cz. 2). Logistyka, 2014, nr 5, s , bibliogr. 24 poz., streszcz., sum. MNiSW: SITAREK K.: 4-Chloro-3-metylofenol - frakcja wdychalna. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego. Podst. Met. Oceny Środ. Pr., 2014, T. 30, nr 1, s. 7-24, bibliogr. 19 poz., streszcz., sum. MNiSW: SOĆKO R.: 1,2-Dichloroetan. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego. Podst. Met. Oceny Środ. Pr., 2014, T. 30, nr 4, s , bibliogr. 93 poz., streszcz., sum. MNiSW: 4 173

186 134. SZADKOWSKA-STAŃCZYK I., KOZAJDA A.: Choroby zawodowe w Polsce wywoływane przez szkoldiwe czynniki biologiczne. Bezp. Pr., 2014, nr 4, s , bibliogr. 15 poz., streszcz., sum. MNiSW: ŚWIĄTKOWSKA B.: Nowe instrumenty prawne w zakresie profilaktyki zranień pracowników medycznych. Forum Zakażeń, 2014, T. 5, nr 3, s , bibliogr. 17 poz., streszcz., sum. MNiSW: WITTCZAK T., DUDEK W., ŚWIERCZYŃSKA-MACHURA D., NOWAKOWSKA- ŚWIRTA E., DUDEK J., PAŁCZYŃSKI C.: 16-letni chłopiec z astmą oraz alergicznym nieżytem nosa i spojówek. Med. Prakt., 2014, nr 3, s , bibliogr. 4 poz. MNiSW: WITTCZAK T., DUDEK W., ŚWIERCZYŃSKA-MACHURA D., JANASIK B., KRĘCISZ B., WĄSOWICZ W., PAŁCZYŃSKI C.: 59-letni mężczyzna z osutką i objawami neurologicznymi. Med. Prakt., 2014, nr 11, s , bibliogr. 5 poz. MNiSW: WITTCZAK T., DUDEK W., DUDEK J., ŚWIERCZYŃSKA-MACHURA D., PAŁCZYŃSKI C.: 51-letnia kobieta z objawami podrażnienia spojówek i górnych dróg oddechowych. Med. Prakt., 2014, nr 2, s , bibliogr. 5 poz. MNiSW: WITTCZAK T., DUDEK W., ŚWIERCZYŃSKA-MACHURA D., PAŁCZYŃSKI C.: 35-letnia kobieta z napadową dusznością. Med. Prakt., 2014, nr 7-8, s , bibliogr. 5 poz. MNiSW: WITTCZAK T., PAŁCZYŃSKI C.: Choroby alergiczne a narażenie w placówkach edukacyjnych i naukowych. Alergia, 2014, nr 2, s , bibliogr. 21 poz., sum., streszcz. MNiSW: WZIĄTEK A., JANOSZKA K., GROMIEC J.: Akrylan 2-etyloheksylu. Oznaczanie w powietrzu środowiska pracy metodą chromatografii gazowej z detekcją płomieniowojonizacyjną. Podst. Met. Oceny Środ. Pr., 2014, T. 30, nr 1, s , streszcz., sum. MNiSW: ZAMYSŁOWSKA-SZMYTKE E., ADAMCZEWSKI T., ZIĄBER J., MAJAK J.: Asymetria stawu szczytowo-obrotowego jako jedna z ewentualnych przyczyn zawrotów głowy. Otorynolaryngologia - Prz. Klin., 2014, T. 13, nr 1, s , bibliogr. 21 poz., streszcz., sum. MNiSW: 5 174

187 C. Artykuły w czasopismach z części C listy MNiSW PYŻALSKI J.: Beyond peer cyberbullying - involvement of Polish adolescents in different kinds of electronic aggression. Studia Eduk., 2013, nr 28, s , bibliogr. 29 poz., sum. MNiSW: 10 D. Artykuły, w których pracownicy IMP współpracowali przy badaniach 144. AGARWAL D., PINEDA S., MICHAILIDOU K., HERRANZ J., PITA G., MORENO L.T., ALONSO M.R., DENNIS J., WANG Q., BOLLA M.K., MEYER K.B., MENENDEZ- RODRIGUEZ P., HARDISSON D., MENDIOLA M., GONZALEZ-NEIRA A., LINDBLOM A., MARGOLIN S., SWERDLOW A., ASHWORTH A., ORR N., JONES M., MATSUO K., ITO H., IWATA H., KONDO N., KCONFAB INVESTIGATORS, AUSTRALIAN OVARIAN CANCER STUDY GROUP, HARTMAN M., HUI M., LIM W.Y., IAU P.T., SAWYER E., TOMLINSON I., KERIN M., MILLER N., KANG D., CHOI J.-Y., PARK S.K., NOH D.-Y., HOPPER J.L., SCHMIDT D.F., MAKALIC E., SOUTHEY M.C., TEO S.H., YIP C.H., SIVANANDAN K., TAY W.-T., BRAUCH H., BRUNING T., HAMANN U., GENICA NETWORK, DUNNING A.M., SHAH M., ANDRULIS I.L., KNIGHT J.A., GLENDON G., TCHATCHOU S., SCHMIDT M.K., BROEKS A., ROSENBERG E.H., VAN'T VEER L.J., FASCHING P.A., RENNER S.P., EKICI A.B., BECKMANN M.W., SHEN C.-Y., HSIUNG C.-N., YU J.-C., HOU M.-F., BLOT W., CAI Q., WU A.H., TSENG C.-C., VAN DEN BERG D., STRAM D.O., COX A., BROCK I.W., REED M.W., MUIR K., LOPHATANANON A., STEWART-BROWN S., SIRIWANARANGSAN P., ZHENG W., DEMING-HALVERSON S., SHRUBSOLE M.J., LONG J., SHU X.-O., LU W., GAO Y.-T., ZHANG B., RADICE P., PETERLONGO P., MANOUKIAN S., MARIETTE F., SANGRAJRANG S., MCKAY J., COUCH F.J., TOLAND A.E., TNBCC, YANNOUKAKOS D., FLETCHER O., JOHNSON N., DOS SANTOS SILVA I., PETO J., MARME F., BURWINKEL B., GUENEL P., TRUONG T., SANCHEZ M., MULOT C., BOJESEN S.E., NORDESTGAARD B.G., FLYER H., BRENNER H., DIEFFENBACH A.K., ARNDT V., STEGMAIER C., MANNERMAA A., KATAJA V., KOSMA V., HARTIKAINEN J.M., LAMBRECHTS D., YESILYURT B.T., FLORIS G., LEUNEN K., CHANG-CLAUDE J., RUDOLPH A., SEIBOLD P., FLESCH-JANYS D., WANG X., OLSON J.E., VACHON C., PURRINGTON K., GILES G.G., SEVERI G., BAGLIETTO L., HAIMAN C.A., HENDERSON B.E., SCHUMACHER F., MARCHAND L.L., SIMARD J., DUMONT M., GOLDBERG M.S., LABRÉCHE F., WINQVIST R., PYLKÄS K., JUKKOLA-VUORINEN A., GRIP M., DEVILEE P., TOLLENAAR R.A., SEYNAEVE C., GARCÍA-CLOSAS M., CHANOCK S.J., LISSOWSKA J., FIGUEROA J.D., CZENE K., ERIKSSON M., HUMPHREYS K., DARABI H., HOONING M.J., KRIEGE M., COLLÉE J.M., TILANUS-LINTHORST M., LI J., JAKUBOWSKA A., LUBINSKI J., JAWORSKA- BIENIEK K., DURDA K., NEVANLINNA H., MURANEN T.A., AITTOMÄKI K., BLOMQVIST C., BOGDANOVA N., DÖRK T., HALL P., CHENEVIX-TRENCH G., EASTON D.F., PHARROAH P.D., ARIAS-PEREZ J.I., ZAMORA P., BENITEZ J., MILNE R.L.: FGF receptor genes and breast cancer susceptibility: results from the Breast Cancer Association Consortium. Br. J. Cancer, 2014, Vol. 110, nr 4, s , bibliogr. 39 poz., sum. Collaborators: SZESZENIA-DĄBROWSKA N., PEPŁOŃSKA B. IF: MNiSW: 35 publikacje, które ukazały się po opublikowaniu Sprawozdania z działalności Instytutu za rok

188 145. BECKER K., SEIWERT M., CASTELEYN L., JOAS R., JOAS A., BIOT P., AERTS D., CASTANO A., ESTEBAN M., ANGERER J., KOCH H.M., SCHOETERS G., DEN HOND E., SEPAI O., EXLEY K., KNUDSEN L.E., HORVAT M., BLOEMEN L., KOLOSSA- GEHRING M., DEMOCOPHES CONSORTIUM: A systematic approach for designing a HBM pilot study for Europe. Int. J. Hyg. Environ. Health, 2014, Vol. 217, nr 2-3, s , bibliogr. 56 poz., sum. DEMOCOPHES CONSORTIUM: LIGOCKA D., JAKUBOWSKI M. IF: MNiSW: HUCKINS L.M., BORASKA V., FRANKLIN C.S., FLOYD J.A., SOUTHAM L., GCAN, WTCCC3, SULLIVAN P.F., BULIK C.M., COLLIER D.A., TYLER-SMITH C., ZEGGINI E., TACHMAZIDOU I.: Using ancestry-informative markers to identify fine structure across 15 populations of European origin. Eur. J. Hum. Genet., 2014, Vol. 22, nr 10, s , bibliogr. 23 poz., sum. GCAN: SZESZENIA-DĄBROWSKA N. IF: MNiSW: MILNE R.L., BURWINKEL B., MICHAILIDOU K., ARIAS-PEREZ J.I., ZAMORA M.P., MENENDEZ-RODRIGUEZ P., HARDISSON D., MENDIOLA M., GONZÁLEZ-NEIRA A., PITA G., ALONSO M.R., DENNIS J., WANG Q., BOLLA M.K., SWERDLOW A., ASHWORTH A., ORR N., SCHOEMAKER M., KO Y.D., BRAUCH H., HAMANN U., GENICA NETWORK, ANDRULIS I.L., KNIGHT J.A., GLENDON G., TCHATCHOU S., KCONFAB INVESTIGATORS, AUSTRALIAN OVARIAN CANCER STUDY GROUP, MATSUO K., ITO H., IWATA H., TAJIMA K., LI J., BRAND J.S., BRENNER H., DIEFFENBACH A.K., ARNDT V., STEGMAIER C., LAMBRECHTS D., PEUTEMAN G., CHRISTIAENS M.R., SMEETS A., JAKUBOWSKA A., LUBINSKI J., JAWORSKA- BIENIEK K., DURDA K., HARTMAN M., HUI M., YEN LIM W., WAN CHAN C., MARME F., YANG R., BUGERT P., LINDBLOM A., MARGOLIN S., GARCÍA-CLOSAS M., CHANOCK S.J., LISSOWSKA J., FIGUEROA J.D., BOJESEN S.E., NORDESTGAARD B.G., FLYGER H., HOONING M.J., KRIEGE M., VAN DEN OUWELAND A.M., KOPPERT L.B., FLETCHER O., JOHNSON N., DOS-SANTOS- SILVA I., PETO J., ZHENG W., DEMING-HALVERSON S., SHRUBSOLE M.J., LONG J., CHANG-CLAUDE J., RUDOLPH A., SEIBOLD P., FLESCH-JANYS D., WINQVIST R., PYLKÄS K., JUKKOLA-VUORINEN A., GRIP M., COX A., CROSS S.S., REED M.W., SCHMIDT M.K., BROEKS A., CORNELISSEN S., BRAAF L., KANG D., CHOI J.Y., PARK S.K., NOH D.Y., SIMARD J., DUMONT M., GOLDBERG M.S., LABRÈCHE F., FASCHING P.A., HEIN A., EKICI A.B., BECKMANN M.W., RADICE P., PETERLONGO P., AZZOLLINI J., BARILE M., SAWYER E., TOMLINSON I., KERIN M., MILLER N., HOPPER J.L., SCHMIDT D.F., MAKALIC E., SOUTHEY M.C., HWANG TEO S., HAR YIP C., SIVANANDAN K., TAY W.T., SHEN C.Y., HSIUNG C.N., YU J.C., HOU M.F., GUÉNEL P., TRUONG T., SANCHEZ M., MULOT C., BLOT W., CAI Q., NEVANLINNA H., MURANEN T.A., AITTOMÄKI K., BLOMQVIST C., WU A.H., TSENG C.C., VAN DEN BERG D., STRAM D.O., BOGDANOVA N., DÖRK T., MUIR K., LOPHATANANON A., STEWART-BROWN S., SIRIWANARANGSAN P., MANNERMAA A., KATAJA V., KOSMA V.M., HARTIKAINEN J.M., SHU X.O., LU W., GAO Y.T., ZHANG B., COUCH F.J., TOLAND A.E., TNBCC, YANNOUKAKOS D., 176

189 SANGRAJRANG S., MCKAY J., WANG X., OLSON J.E., VACHON C., PURRINGTON K., SEVERI G., BAGLIETTO L., HAIMAN C.A., HENDERSON B.E., SCHUMACHER F., LE MARCHAND L., DEVILEE P., TOLLENAAR R.A., SEYNAEVE C., CZENE K., ERIKSSON M., HUMPHREYS K., DARABI H., AHMED S., SHAH M., PHAROAH P.D., HALL P., GILES G.G., BENITEZ J., DUNNING A.M., CHENEVIX-TRENCH G., EASTON D.F.: Common non-synonymous SNPs associated with breast cancer susceptibility: findings from the Breast Cancer Association Consortium. Hum. Mol. Genet., 2014, Vol. 23, nr 22, s , bibliogr. 28 poz., sum. Collaborators: SZESZENIA-DĄBROWSKA N., PEPŁOŃSKA B. IF: MNiSW: MILNE R.L., HERRANZ J., MICHAILIDOU K., DENNIS J., TYRER J.P., ZAMORA M.P., ARIAS-PEREZ J.I., GONZALEZ-NEIRA A., PITA G., ALONSO M.R., WANG Q., BOLLA M.K., CZENE K., ERIKSSON M., HUMPHREYS K., DARABI H., LI J., ANTON- CULVER H., NEUHAUSEN S.L., ZIOGAS A., CLARKE C.A., HOPPER J.L., DITE G.S., APICELLA C., SOUTHEY M.C., CHENEVIX-TRENCH G., KCONFAB INVESTIGATORS, AUSTRALIAN OVARIAN CANCER STUDY GROUP, SWERDLOW A., ASHWORTH A., ORR N., SCHOEMAKER M., JAKUBOWSKA A., LUBINSKI J., JAWORSKA-BIENIEK K., DURDA K., ANDRULIS I.L., KNIGHT J.A., GLENDON G., MULLIGAN A.M., BOJESEN S.E., NORDESTGAARD B.G., FLYGER H., NEVANLINNA H., MURANEN T.A., AITTOMAKI K., BLOMQVIST C., CHANG-CLAUDE J., RUDOLPH A., SEIBOLD P., FLESCH-JANYS D., WANG X., OLSON J.E., VACHON C., PURRINGTON K., WINQVIST R., PYLKAS K., JUKKOLA-VUORINEN A., GRIP M., DUNNING A.M., SHAH M., GUENEL P., TRUONG T., SANCHEZ M., MULOT C., BRENNER H., DIEFFENBACH A.K., ARNDT V., STEGMAIER C., LINDBLOM A., MARGOLIN S., HOONING M.J., HOLLESTELLE A., COLLEE J.M., JAGER A., COX A., BROCK I.W., REED M.W., DEVILEE P., TOLLENAAR R.A., SEYNAEVE C., HAIMAN C.A., HENDERSON B.E., SCHUMACHER F., LE MARCHAND L., SIMARD J., DUMONT M., SOUCY P., DORK T., BOGDANOVA N.V., HAMANN U., FORSTI A., RUDIGER T., ULMER H.U., FASCHING P.A., HABERLE L., EKICI A.B., BECKMANN M.W., FLETCHER O., JOHNSON N., DOS SANTOS SILVA I., PETO J., RADICE P., PETERLONGO P., PEISSEL B., MARIANI P., GILES G.G., SEVERI G., BAGLIETTO L., SAWYER E., TOMLINSON I., KERIN M., MILLER N., MARME F., BURWINKEL B., MANNERMAA A., KATAJA V., KOSMA V.M., HARTIKAINEN J.M., LAMBRECHTS D., YESILYURT B.T., FLORIS G., LEUNEN K., ALNAS G.G., KRISTENSEN V., BORRESEN-DALE A.L., GARCIA-CLOSAS M., CHANOCK S.J., LISSOWSKA J., FIGUEROA J.D., SCHMIDT M.K., BROEKS A., VERHOEF S., RUTGERS E.J., BRAUCH H., BRUNING T., KO Y.D., GENICA NETWORK, COUCH F.J., TOLAND A.E., TNBCC, YANNOUKAKOS D., PHAROAH P.D., HALL P., BENITEZ J., MALATS N., EASTON D.F.: A large-scale assessment of two-way SNP interactions in breast cancer susceptibility using 46,450 cases and 42,461 controls from the Breast Cancer Association Consortium. Hum. Mol. Genet., 2014, Vol. 23, nr 7, s , bibliogr. 44 poz., sum. Collaborators: SZESZENIA-DĄBROWSKA N., PEPŁOŃSKA B. IF: MNiSW:

190 E. Monografie 149. BŁAŻEJCZYK K., KUCHCIK M., MILEWSKI P., DUDEK W., KRĘCISZ B., BŁAŻEJCZYK A., SZMYD J., DEGÓRSKA B., PAŁCZYŃSKI C.: Miejska wyspa ciepła w Warszawie. Uwarunkowania klimatyczne i urbanistyczne. Warszawa: Wydaw. Akademickie SEDNO, Inst. Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN 2014, 171 s., bibliogr. na s Dla pracy, zdrowia i środowiska. 60 lat Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dra med. Jerzego Nofera w Łodzi. Red. PRZYŁUSKA J. Łódź: Instyt. Med. Pracy im. prof. dra med. Jerzego Nofera 2014, 175 s MARCINKIEWICZ A.: Ochrona zdrowia pracujących. Obowiązki pracodawców w ujęciu aktualnych przepisów prawnych. Wyd. 3 popr. i zaktualizowane. Stan prawny na Katowice: Elamed Media Group 2014, 376 s SZESZENIA-DĄBROWSKA N., WILCZYŃSKA U., SOBALA W.: Choroby zawodowe w Polsce w 2013 roku. Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Centralny Rejestr Chorób Zawodowych 2014, 81 s., bibliogr. w przypisach. F. Rozdziały 153. CALCINONI O., NIEBUDEK-BOGUSZ E.: Occupational voice. W: Diagnosis and treatment of voice disorders. Ed. Rubin J.S., Sataloff R.T., Korovin G.S. San Diego: Plural Publishing Inc. 2014, s , bibliogr. 59 poz JAKUBOWSKI M., PAŁCZYŃSKI C.: Beryllium. W: Handbook on the toxicology of metals. Ed. Nordberg G.F., Fowler B.A., Nordberg M. Amsterdam: Elsevier 2014, Vol. 1. General considerations., s , bibliogr. 175 poz KAPITANIAK B.: Charge physique, charge mentale: des contraintes aux astreintes. W: EMC - Pathologie professionnelle et de l'environnement. Elsevier Masson 2014, Vol. 9, nr 1, s. 1-9 [art B-10], bibliogr. 9 poz NAJDER A., ANDYSZ A., MERECZ-KOT D.: Ocena ryzyka wystąpienia skutków narażenia na zagrożenia psychospołeczne w miejscu pracy w zależności od poziomu ich stresogenności w grupie pracowników 50+ w sektorach usługowym i produkcyjnym. W: Rodzina i kariera. Równoważenie czy konflikt ról? Red. Janicka I., Znajmiecka-Sikora M. Łódź: Wydaw. Uniw. Łódzkiego 2014, s , bibliogr. 26 poz NIEBUDEK-BOGUSZ E.: Badania czynnościowe krtani. W: Otorynolaryngologia kliniczna. Red. Niemczyk K., Jurkiewicz D., Składzień J., Stankiewicz C., Szyfter W. Warszawa: Medipage 2014, T. 1, s , bibliogr. 20 poz PAKULSKA D., CZERCZAK S.: Arsine. W: Encyclopedia of toxicology. Ed. Wexler P. Elsevier Inc., Academic Press 2014, Vol. 1, s , bibliogr. 13 poz PUCHALSKI K., KORZENIOWSKA E.: Promocja zdrowia w Polsce. Quo vadis? W: Podstawy interdyscyplinarności w naukach o zdrowiu. Poznawcza tożsamość dyscyplin badających socjokulturowy wymiar zdrowia i choroby. Red. Skrzypek M. Lublin: Wydaw. KUL 2014, s , bibliogr. w przypisach. 178

191 160. RYBACKI M.: Rola medycyny pracy w profilaktyce zakażeń krwiopochodnych. W: Ekspozycja zawodowa w praktyce. Red. Kilańska D., Trzcińska A. Warszawa: Wydaw. Lekarskie PZWL 2014, s , bibliogr. 29 poz SAKOWSKI P.: Sickness absenteeism in Poland. W: Sickness absenteeism in the BSN countries: Estonia, Finland, Germany, Latvia, Lithuania, Norway, Poland, Russian Federation and Sweden. Helsinki: Finnish Instituite of Occupational Health 2014, s , bibliogr. 13 poz SIŃCZUK-WALCZAK H.: Zatrucia i zespoły niedoborowe układu nerwowego. Zatrucia przemysłowe. W: Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny. T. 2. Red. Kozubski W., Liberski P.P. Warszawa: Wydaw. Lekarskie PZWL 2014, s ŚLIWIŃSKA-KOWALSKA M., ZAMYSŁOWSKA-SZMYTKE E.: Testy oceny zaburzeń ośrodkowych procesów przetwarzania słuchowego. W: Otorynolaryngologia kliniczna. Red. Niemczyk K., Jurkiewicz D., Składzień J., Stankiewicz C., Szyfter W. Warszawa: Medipage 2014, T. 1, s , bibliogr. 9 poz WISZNIEWSKA M.: Skutki zdrowotne narażenia na grzyby pleśniowe. W: Ochrona budynków przed wilgocią, korozją biologiczną i ogniem. Red. Skowroński W. Wrocław: Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa 2014, T. 9, s , bibliogr. 24 poz., streszcz., sum. G. Pozostałe publikacje 165. BORTKIEWICZ A., GADZICKA E., WALCZAK M., KOSOBUDZKI M., JÓŹWIAK Z., VIEBIG P., SZYJKOWSKA A., MAKOWIEC-DĄBROWSKA T., KAPITANIAK B., SIEDLECKA J.: Integrated system for monitoring the psychical and physical conditions of road vehicle drivers. W: Proceedings of the 5th International Conference on Applied Human Factors and Ergonomics AHFE 2014, Kraków, Poland, July Ed. Ahram T., Karwowski W., Marek T. Kraków: AHFE International; Jagiellonian University 2014, s , bibliogr. 22 poz., sum BŁAŻEJCZYK K., KUCHCIK M., MILEWSKI P., SZMYD J., DUDEK W., BŁAŻEJCZYK A., KRĘCISZ B.: Miejska wyspa ciepła w Warszawie. Informator. Warszawa: Inst. Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN 2014, 32 s FAUPEL-BADGER J.M., DUGGAN M.A., SHERMAN M.E., GARCIA-CLOSAS M., YANG X.R., LISSOWSKA J., BRINTON L.A., PEPŁOŃSKA B., VONDERHAAR B.K., FIGUEROA J.D.: Prolactin receptor expression and breast cancer: relationships with tumor characteristics among pre- and post-menopausal women in a population-based case-control study from Poland. Horm. Cancer, 2014, Vol. 5, nr 1, s , bibliogr. 36 poz., sum JÓŹWIAK Z.: E jak Ergonomiczna Lista Kontrolna MOP. Bezpieczeństwo podczas pracy przy maszynach - elementy sterownicze. Atest. Ochr. Pr., 2014, nr 10, s JÓŹWIAK Z.: E jak Ergonomiczna Lista Kontrolna MOP. Bezpieczeństwo podczas pracy przy maszynach - elementy informacyjne. Atest. Ochr. Pr., 2014, nr 11, s JÓŹWIAK Z.: E jak Ergonomiczna Lista Kontrolna MOP. Bezpieczeństwo podczas pracy przy maszynach - na co jeszcze należy zwrócić uwagę. Atest. Ochr. Pr., 2014, nr 12, s

192 171. JÓŹWIAK Z.: E jak Ergonomiczna Lista Kontrolna MOP. Narzędzia ręczne - cd. Atest. Ochr. Pr., 2014, nr 9, s JÓŹWIAK Z.: E jak Ergonomiczna Lista Kontrolna MOP. Narzędzia ręczne. Atest. Ochr. Pr., 2014, nr 8, s JÓŹWIAK Z.: E jak Ergonomiczna Lista Kontrolna MOP. Składowanie materiałów i transport ręczny. Atest. Ochr. Pr., 2014, nr 7, s JÓŹWIAK Z.: Ergonomia na stanowisku pracy kierowcy. Lek. Med. Pr., 2014, nr 4, s. 7-9, bibliogr. w tekście JÓŹWIAK Z.: Ergonomia pracy nauczyciela. Lek. Med. Pr., 2014, nr 9, s JÓŹWIAK Z.: Ergonomia pracy w sklepie. Lek. Med. Pr., 2014, nr 6, s JÓŹWIAK Z.: Ergonomia w służbie zdrowia. Pr. Zdr., 2014, nr 9, s JÓŹWIAK Z.: Hałas w środowisku pracy. Lek. Med. Pr., 2014, nr 12, s JÓŹWIAK Z.: Niepełnosprawni w pracy. Lek. Med. Pr., 2014, nr 2, s JÓŹWIAK Z.: Nowe biuro. Pr. Zdr., 2014, nr 3, s JÓŹWIAK Z.: Nowy styl w biurze. Ergonomia pracy przy komputerze. Pr. Zdr., 2014, nr 11-12, s JÓŹWIAK Z.: Nowy styl w biurze. Pr. Zdr., 2014, nr 10, s JÓŹWIAK Z.: Obciążenie fizyczne u pracowników budownictwa. Lek. Med. Pr., 2014, nr 1, s JÓŹWIAK Z.W.: Dyspozytor medyczny. Promotor BHP, 2014, nr 6, s , bibliogr. 3 poz JÓŹWIAK Z.W.: Elektromonter linii niskiego i średniego napięcia. Promotor BHP, 2014, nr 9, s JÓŹWIAK Z.W.: Ergonomia na stanowisku pracy - spawanie łukiem elektrycznym. Promotor BHP, 2014, nr 10, s JÓŹWIAK Z.W.: Ergonomia pracy na stanowisku fizjoterapeuty. Promotor BHP, 2014, nr 4, s , bibliogr. 1 poz JÓŹWIAK Z.W.: Ergonomia w handlu. Promotor BHP, 2014, nr 5, s JÓŹWIAK Z.W.: Kabiny dla palaczy. Promotor BHP, 2014, nr 11, s JÓŹWIAK Z.W.: Obciążenie pracą na stanowisku stolarza meblowego. Promotor BHP, 2014, nr 7-8, s KAPITANIAK B., GADZICKA E., WALCZAK M., KOSOBUDZKI M., JÓŹWIAK Z., VIEBIG P., SZYJKOWSKA A., MAKOWIEC-DĄBROWSKA T., SIEDLECKA J., BORTKIEWICZ A.: Visual strategy on driving in simulator of urban bus. W: Proceedings of 180

193 the 5th International Conference on Applied Human Factors and Ergonomics AHFE 2014, Kraków, Poland, July Ed. Ahram T., Karwowski W., Marek T. Kraków: AHFE International; Jagiellonian University 2014, s , bibliogr. 11 poz., sum KRĘCISZ B., CHOMICZEWSKA-SKÓRA D., KIEĆ-ŚWIERCZYŃSKA M.: Najczęstsze choroby zawodowe skóry i zagadnienia związane z ich profilaktyką. Pr. Zdr., 2014, nr 1-2, s , bibliogr. 2 poz MAMROT P.: Pole elektromagnetyczne w otoczeniu bezprzewodowych urządzeń nowoczesnych technologii pod kątem ekspozycji człowieka. W: 10 Jubileuszowe Warsztaty Ochrona przed PEM "Doskonalenie metod pomiarowych pól elektromagnetycznych oraz oceny ekspozycji zawodowej i środowiskowej". Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera 2014, s MARIAŃSKA M., ANIOŁCZYK H., MAMROT P.: Urządzenia nowoczesnych technologii w gospodarstwach domowych. W: 10 Jubileuszowe Warsztaty Ochrona przed PEM "Doskonalenie metod pomiarowych pól elektromagnetycznych oraz oceny ekspozycji zawodowej i środowiskowej". Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera 2014, s OLSZEWSKI J.: Ocena rentgenowskich aparatów stomatologicznych pod kątem narażenia pacjentów na promieniowanie jonizujące. W: PJOMED VI Ogólnopolska Konferencja "Promieniowanie jonizujące w medycynie", Łódź 2-3 czerwca [Łódź]: Krajowe Centrum Ochrony Radiologicznej w Ochronie Zdrowia 2014, s , bibliogr. 5 poz PAWLACZYK-ŁUSZCZYŃSKA M.: Negatywne skutki zagrożeń wibroakustycznych w środowisku pracy. W: Ograniczanie zagrożeń zawodowych i wypadkowych. Ogólnopolska Konferencja, Bydgoszcz 29 października Bydgoszcz: Państwowa Inspekcja Pracy Okręgowy Inspektorat Pracy w Bydgoszczy 2014, s , bibliogr. 32 poz PAWLACZYK-ŁUSZCZYŃSKA M., ZABOROWSKI K., DUDAREWICZ A., ZAMOJSKA-DANISZEWSKA M., WASZKOWSKA M.: Response to noise generated by wind farms in people living in nearby areas. W: Noise-Con 2014 'Advancing the Technology and Practice of Noise Control Engineering', Fort Lauderdale, Florida, September 8-10, [CD-ROM][b.d.]: Institute of Noise Control Engineering 2014, bibliogr. 10 poz., sum POTĘPA Ł., WSZOŁEK W., NIEBUDEK-BOGUSZ E.: Assessment of suitability coefficients MFCC for the classification of voice disorders. W: Proceedings of Forum Acusticum 2014, Kraków 7-12 września. PACS , 7 s., bibliogr. 10 poz., sum ŚWIERCZYŃSKA-MACHURA D.: Astma wywołana przez związki chemiczne. Pr. Zdr., 2014, nr 10, s , bibliogr. 4 poz WALUSIAK-SKORUPA J.: Wprowadzenie zmian wymaga dobrej współpracy pracodawcy z lekarzem medycyny pracy. Wywiad z prof. dr hab. med. Jolantą Walusiak- Skorupą, kierownikiem Kliniki Chorób Zawodowych i Toksykologii Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi. Przyjaciel przy Pracy, 2014, nr 2, s WALUSIAK-SKORUPA J., WISZNIEWSKA M.: Zagrożenia zdrowotne związane z zawodową ekspozycją na cytostatyki - jak się przed nimi ustrzec. Pr. Zdr., 2014, nr 8, s

194 202. WALUSIAK-SKORUPA J., WISZNIEWSKA M., WITTCZAK T., PAŁCZYŃSKI C.: Profilaktyka chorób alergicznych układu oddechowego o etiologii zawodowej. Pr. Zdr., 2014, nr 9, s , bibliogr. 2 poz WINNICKA R., SUSKA E., KRAKOWIAK A.: Aktywność acetylocholinoesterazy w zatruciach i leczeniu lekami stosowanymi w chorobie Alzheimera. Diagnosta Lab., 2014, T. 12, nr 1, s , bibliogr. 6 poz ZABEL M., RAFAJŁOWICZ E., DAHLIG-TUREK E., HANKE W., MACH B., BRZEZIŃSKI P.: Punktoza czyli wskaźniki bibliometryczne stosowane przez KEJN w ocenie parametrycznej jednostek naukowych. Forum Akad., 2014, nr 9, s ZAKŁAD FIZJOLOGII PRACY I ERGONOMII, PRZYCHODNIA CHORÓB ZAWODOWYCH: Praca przy monitorach ekranowych. Prew. Rehabil., 2014, nr 1, s

195 Załącznik 2. Wykaz referatów wygłoszonych podczas konferencji krajowych Luty Seminarium naukowe nt. Zawilgocenie i zagrzybienie mieszkań na terenie Łodzi w aspekcie stanu zdrowia populacji czynniki przyczynowe i sposoby zapobiegania ; Łódź, : 1. I. Szadkowska-Stańczyk, Informacja o projekcie i metodyce przeprowadzonych badań; 2. K. Jeżak, M. Sowiak, Występowanie grzybów pleśniowych w mieszkaniach ocena ilościowa i jakościowa; 3. A. Kozajda, Czynniki istotnie wpływające na stan zawilgocenia i zagrzybienia pomieszczeń mieszkalnych oraz sposoby zapobiegania; 4. A. Kozajda, Czynniki istotnie podnoszące stężenia grzybów i spor grzybowych w powietrzu wewnętrznych badanych mieszkań. Model wieloczynnikowy; Marzec XI Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Otorynolaryngologia; Łódź; : 5. K. Zaborowski, M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, A. Dudarewicz, M. Zamojska-Daniszewska, Ekspozycja na nadmierne dźwięki wśród studentów wyższych szkół muzycznych; 6. M. Zamojska-Daniszewska, M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, A. Dudarewicz, K. Zaborowski, Ocena stanu słuchu wśród studentów wyższych szkól muzycznych; 7. A. Dudarewicz, M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, M. Zamojska-Daniszewska, K. Zaborowski, Ryzyko uszkodzenia słuchu w przypadku zawodowych muzyków orkiestrowych oraz studentów akademii muzycznych; 8. M. Zamojska-Daniszewska, M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, A. Dudarewicz, K. Zaborowski, Samoocena stanu słuchu oraz identyfikacja dodatkowych czynników ryzyka uszkodzenia słuchu u studentów wyższych szkół muzycznych; 9. M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, A. Dudarewicz, M. Zamojska-Daniszewska, K. Zaborowski, Czy stan słuchu muzyków orkiestrowych odzwierciedla ich narażenie na dźwięki?; 10. M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, K. Zaborowski, A. Dudarewicz, M. Zamojska-Daniszewska, Wpływ hałasu emitowanego przez turbiny wiatrowe na samopoczucie ludzi mieszkających w ich sąsiedztwie; 11. P. Kotyło, M. Śliwińska-Kowalska, Zastosowanie emisji otoakustycznej w przedklinicznej ocenie uszkodzeń ślimaka powodowanych przez hałas; 12. J. Majak, M. Śliwińska-Kowalska, E. Rajkowska, P. Kotyło, Ocena procesów przetwarzania słuchowego u osób zdrowych; 13. E. Zamysłowska-Szmytke, T. Adamczewski, J. Ziąber, J. Majak, R. Myśliński, Asymetria stawu szczytowo-obrotowego jako przyczyna zawrotów głowy; 183

196 14. M. Just, E. Niebudek-Bogusz, M.H. Tyc, M. Śliwińska-Kowalska, M. Zacirka, Nowe techniki kimograficzne w diagnozowaniu i dokumentowaniu niewydolności głośni; 15. P. Kopczyński, P. Strumiłło, E. Niebudek-Bogusz, Zastosowanie komputerowej analizy obrazów laryngostroboskopowych do oceny czynności fonacyjnej fałdów głosowych badania pilotażowe; 16. A. Wolniakowska, E. Rajkowska, P. Politański, M. Śliwińska-Kowalska, Wpływ D-metioniny na ekspresję genów antyoksydacyjnych w urazie akustycznym; 17. M. Śliwińska-Kowalska, Fizjologia i patofizjologia słuchu nowe odkrycia; 18. T. J. Kowalski, M. Pawełczyk, E. Rajkowska, M. Śliwińska-Kowalska, Polimorfizm genu CDH23 w warunkowaniu podatności uszkodzenia słuchu przez hałas (plakat); Konferencja naukowo-szkoleniowa Badania kierowców mity i fakty ; Katowice; : 19. M. Rybacki, Stan aktualnej wiedzy orzeczniczej dotyczącej orzekania o zdolności do kierowania pojazdami w świetle obowiązujących przepisów; Spotkanie Polskiego Towarzystwa Fizyki Medycznej; Łódź; : 20. M. Brodecki, Analiza metod badawczych oraz rodzajów aparatury dozymetrycznej stosowanych przez laboratoria badawcze wykonujące testy aparatury rtg w zakresie rentgenodiagnostyki na podstawie PT/ILC; Kwiecień VI Konferencja Szkoleniowa Polskiego Towarzystwa Alergologicznego Alergologia na granicy specjalności ; Wisła; : 21. B. Kręcisz, Alergiczne kontaktowe zapalenie skóry najczęstsze czynniki etiologiczne, diagnostyka, leczenie; III Bałtyckie Sympozjum Naukowo-Szkoleniowe Innowacje w medycynie i naukach o zdrowiu. Badania edukacja współpraca oraz 10-lecie Wydziału Nauk o Zdrowiu Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie; Szczecin; : 22. W. Wąsowicz, Suplementacja mikroelementami. Fakty, mity, spekulacje; 23. W. Hanke, Ekspozycja środowiskowa i styl życia kobiet w ciąży a ryzyko chorób cywilizacyjnych u ich dzieci (wykład na zaproszenie); Konferencja Logopedyczna z okazji Światowego Dnia Głosu Głos narzędzie, komunikacja, terapia ; Warszawa; : 24. E. Niebudek-Bogusz, Terapia zaburzeń głosu w Polsce, innych krajach UE i na świecie (wykład na zaproszenie); Co w prawie piszczy? Update legislacyjny Polskiego Związku Przemysłu Kosmetycznego; Warszawa; : 25. B. Kręcisz, Konserwanty jako przyczyna alergicznego kontaktowego zapalenia skóry (wykład na zaproszenie); 184

197 Maj Spotkanie merytoryczno-sprawozdawcze za lata z realizacji Projektu INNOTECH- K1/IN1/18/156542/NCBR/12; Białystok; : 26. J. Piasecka-Zelga, Nowe biokompatybilne warstwy Si/DLC na implanty kostne; Szkolenie Zastosowanie bezpomiarowych modeli do oceny narażenia zawodowego ; Łódź; : 27. M. Kupczewska-Dobecka, A. Jankowska, Z czego wynika potrzeba stosowania bezpomiarowych modeli?; 28. M. Kupczewska-Dobecka, A. Jankowska, Omówienie dostępnych modeli szacowania narażenia; 29. M. Kupczewska-Dobecka, A. Jankowska, Praktyczne zastosowanie modelu ECETOC TRA; 30. M. Kupczewska-Dobecka, A. Jankowska, Praktyczne zastosowanie modelu MEASE; 31. M. Kupczewska-Dobecka, A. Jankowska, Praktyczne zastosowanie modelu EMKG Expo Tool; 32. M. Kupczewska-Dobecka, A. Jankowska, Praktyczne zastosowanie modelu Stoffenmanager; Szkolenie Obowiązek rejestrowania przez pracodawcę czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym i pracowników narażonych na te czynniki aktualne rozwiązania prawne ; Łódź; : 33. K. Konieczko, Zmiany wykazów substancji, mieszanin, czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy wprowadzone rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 sierpnia 2012 r.; klasyfikacja substancji lub mieszaniny wg dyrektyw 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1272/2008 (CLP); 34. J. Olszewski, Promieniowanie jonizujące nowelizacja dyrektywy Rady 2013/59/Euratom i ustawy Prawo atomowe; wprowadzenie rozróżnienia pojęć kontakt i narażenie do celów prowadzenia rejestrów w zakładach pracy; 35. K. Konieczko, Zagadnienia szczegółowe dotyczące prowadzenia rejestrów mieszaniny związków metali, WWA, aminy i ich sole, substancje nieujęte w klasyfikacji zharmonizowanej; rozszerzenie zakresu pyłów drewna twardego; kontakt i narażenie w odniesieniu do czynników chemicznych; 36. K. Konieczko, Omówienie najczęściej spotykanych problemów związanych z wypełnianiem załączników do rozporządzenia, przykłady weryfikacji spójności danych liczbowych w rejestrach; Szkoła kreatorem zdrowia i bezpieczeństwa uczniów i nauczycieli; Kraków; : 37. J. Pyżalski, Kondycja psychofizyczna polskich nauczycieli; XXXIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc; Jachranka; : 38. K. Puchalski, Świadomość POChP w Polsce; 185

198 IX Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Sekcji Audiologicznej i Foniatrycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów Chirurgów Głowy i Szyi; Katowice; : 39. M. Śliwińska-Kowalska, Perspektywy rozwoju audiologii i foniatrii (wykład na zaproszenie); 40. E. Niebudek-Bogusz, Terapia głosu a zasady oceny jej skuteczności (wykład na zaproszenie); XIV Zjazd Polskiego Towarzystwa Medycyny Nuklearnej; Lublin; : 41. J. Olszewski, M. Wrzesień, Specyfika zagrożenia pracowników zakładów medycyny nuklearnej na promieniowanie jonizujące; Czerwiec VI Ogólnopolska Konferencja Promieniowanie Jonizujące w Medycynie" PJOMED 2014; Łódź; : 42. J. Olszewski, Ocena rentgenowskich aparatów stomatologicznych pod kątem narażenia pacjentów na promieniowanie jonizujące; VII Ogólnopolski Zjazd Naukowy Toksykologów Klinicznych; Łódź; : 43. R. Winnicka, E. Suska, A. Krakowiak, Aktywność acetylocholinoesterazy u osób zatrutych i leczonych lekami stosowanymi w chorobie Alzheimera w praktyce diagnosty laboratoryjnego; 44. J. Kuropatwa, Ostre zatrucia atypowymi neuroleptykami wśród pacjentów Oddziału Toksykologii hospitalizowanymi w latach rozpowszechnienie, obraz kliniczny zatrucia, czynniki determinujące przebieg zatrucia; 45. J. Rzepecki, Ostre zatrucia metanolem wśród pacjentów oddziału toksykologii przebieg kliniczny, powikłania; 46. Z. Kołaciński, R. Winnicka, S. Czyżewska, A. Krakowiak, Parenteralne zatrucia rtęcią metaliczną. Pytania i kontrowersje; 47. A. Krakowiak, Uszkodzenia układu oddechowego związane z ostrą i przewlekłą ekspozycją na substancje toksyczne przykłady substancji, patogeneza; 48. J. Sawicka, Ostre zatrucia nowymi środkami psychoaktywnymi wśród pacjentów Oddziału Toksykologii w latach rozpowszechnienie, obraz kliniczny; 49. R. Winnicka, E. Suska, A. Pirowicz, B. Szymańska, M. Harcej, Z. Kołaciński, A. Krakowiak, Przyczyny zatruć u dzieci i młodzieży w materiale Pracowni Diagnostyki Toksykologicznej Oddziału Toksykologii Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi w latach ; 50. A. Piekarska-Wijatkowska, Rola i zadania Krajowego Centrum Informacji Toksykologicznej w Łodzi; 51. K. Kobza-Sindlewska, Zatrucia alkoholami w latach w Oddziale Toksykologii IMP w Łodzi; 186

199 52. K. Kobza-Sindlewska, Zatrucia pestycydami w latach w Oddziale Toksykologii IMP w Łodzi; 53. B. Kręcisz, Uczulenie na metale jako przyczyna powikłań po zabiegach endoprotezoplastyki; 54. C. Pałczyński, Do Re Metallica. Alergia natychmiastowa; 55. A. Krakowiak, Skutki zdrowotne i mechanizmy działania ołowiu na organizm osób narażonych zawodowo na ten czynnik; Konferencja Stres w pracy ; Częstochowa; : 56. A. Najder, A. Mościcka-Teske, Skala Ryzyka Psychospołecznego ankieta do samodzielnego przeprowadzenia badania nt. występowania zagrożeń psychospołecznych w miejscu pracy; Seminarium Sprawność kierowcy a bezpieczeństwo na drodze ; Łódź; : 57. P. Kotyło, Rola narządu słuchu w pracy kierowcy zawodowego (wykład na zaproszenie); 58. A. Bortkiewicz, Zintegrowany system monitorowania stanu psychofizycznego kierujących pojazdami w celu minimalizacji zagrożeń w ruchu drogowym; 59. B. Kapitaniak, Badanie strategii wzrokowej kierowców z zastosowaniem metody eye-tracking; Łódzkie Dni Medycyny Pracy; Łódź; : 60. A. Kozajda, I. Szadkowska-Stańczyk, Celowe użycie mikroorganizmów patogennych w różnych zakładach pracy i procesach w Polsce; 61. I. Szadkowska-Stańczyk, A. Kozajda, Choroby zawodowe wywoływane przez mikroorganizmy jako problem zdrowia publicznego i medycyny pracy w Polsce; 62. J. Kopias, Realia profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami w Polsce; 63. M. Wojda, Działalność Wojewódzkich Ośrodków Medycyny Pracy w latach ; 64. Z. Szubert, W. Sobala, M. Wrońska-Sobolewska, J. Dobrowolska, E. Cwynar, B. Kędzierska, J. Jakubowski, M. Ratka, J. Kowalska-Jackiewicz, R. Turbańska, A. Waśniewska-Petrykowska, M. Sova, H. Pawłowska-Koziełł, E. Latała-Łoś, E. Komorowska, N. Szeszenia-Dąbrowska, Program badań profilaktycznych pracowników narażonych w przeszłości na pył azbestu wyniki realizacji w latach ; 65. A. Dudarewicz, M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, M. Zamojska-Daniszewska, K. Zaborowski, Weryfikacja skuteczności biernych ochronników słuchu w przypadku ekspozycji na hałas ultradźwiękowy; 66. K. Zaborowski, A. Dudarewicz, M. Zamojska-Daniszewska, M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, Ocena ekspozycji zawodowej na hałas emitowany przez technologiczne urządzenia ultradźwiękowe niskiej częstotliwości; 67. M. Zamojska-Daniszewska, M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, A. Dudarewicz, K. Zaborowski, Ryzyko uszkodzenia słuchu wśród studentów wyższych szkół muzycznych; 187

200 68. M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, A. Dudarewicz, M. Zamojska-Daniszewska, K. Zaborowski, Ekspozycja zawodowa na hałas orkiestrowy a stan słuchu zawodowych muzyków; 69. A. Pas-Wyroślak, Narząd wzroku w pułapce cywilizacji; 70. M. Wiszniewska, Astma oskrzelowa wywołana przez substancje drażniące wytyczne Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej; 71. M. Rybacki, M. Kosobudzki, Z. Jóźwiak, Zdolność do kierowania pojazdami osoby z niepełnosprawnością rąk prezentacja przypadku; 72. S. Świderska-Kiełbik, A. Krakowiak, Alergia IgE-zależna układu oddechowego uwarunkowana kontaktem z ptakami ozdobnymi w środowisku pracy; 73. P. Krawczyk-Szulc, Czy służba medycyny pracy rzeczywiście uczestniczy w rehabilitacji zawodowej?; 74. A. Puzder, P. Krawczyk-Szulc, J. Kujawa, Rola rehabilitacji w procesie pozytywnego starzenia się i utrzymania aktywności zawodowej i społecznej; 75. P. Markowski, A. Gajo, P. Krawczyk-Szulc, Ograniczenia zdolności do wykonywania pracy u pracowników z reumatoidalnym zapaleniem stawów; 76. J. Walusiak-Skorupa, M. Rybacki, P. Krawczyk-Szulc, A. Marcinkiewicz, M. Wiszniewska, Ogólne zasady dobrej praktyki w opiece profilaktycznej; 77. M. Lewańska, Obustronna niestabilność nerwów łokciowych na poziomie stawu łokciowego ze współistniejącą neuropatią nerwu łokciowego lewego u osoby pracującej zawodowo z użyciem komputera - prezentacja przypadku; 78. D. Chomiczewska-Skóra, B. Kręcisz, M. Kieć-Świerczyńska, Możliwości oceny uszkodzenia bariery naskórkowej u pracujących w narażeniu na czynniki drażniące; 79. M. Kieć-Świerczyńska, D. Chomiczewska-Skóra, D. Świerczyńska-Machura, B. Kręcisz, Problemy zdrowotne osób zatrudnionych w salonach kosmetycznych; 80. P. Kotyło, M. Śliwińska-Kowalska, Ocena przedklinicznych uszkodzeń ślimaka przez hałas za pomocą emisji otoakustycznych; 81. M. Śliwińska-Kowalska, Uszkodzenie słuchu jako problem cywilizacyjny (wykład na zaproszenie); 82. B. Kręcisz, D. Chomiczewska-Skóra, M. Kieć-Świerczyńska, Epidemia alergii kontaktowej na metyloizotiazolinon; 83. A. Kleniewska, M. Wiszniewska, J. Walusiak-Skorupa, Eozynofilowe zapalenie oskrzeli rzadką przyczyną związanych z pracą objawów ze strony dróg oddechowych; 84. B. Pepłońska, W. Burdelak, A. Bukowska, Środowiskowe uwarunkowania gęstości mammograficznej; 85. A. Marcinkiewicz, D. Szosland, M. Rybacki, M. Wiszniewska, J. Walusiak-Skorupa, Standardy postępowania orzeczniczego u pracowników chorych na cukrzycę; 188

201 86. A. Marcinkiewicz, P. Muszyński, W. Hanke, Aktywizacja zawodowa ciężarnych poprzez skierowaną do kobiet, pracodawców, lekarzy ginekologów oraz lekarzy medycyny pracy edukację zdrowotną z wykorzystaniem technologii IT; 87. E. Nowakowska-Świrta, M. Wiszniewska, J. Walusiak-Skorupa, Nowe metody laboratoryjne w diagnostyce wziewnej alergii zawodowej na lateks gumy naturalnej; 88. D. Merecz, Ochrona zdrowia psychicznego jako zadanie służby medycyny pracy; 89. A. Andysz, D. Merecz-Kot, Rodzaje interakcji praca-dom i ich związek z wypaleniem zawodowym analiza skupień w populacji generalnej (plakat); 90. A. Najder, A. Wójcik, Psychospołeczne zagrożenia zawodowe badanie w grupie dziennikarzy radiowych (plakat); 91. M. Drabek, A. Mościcka-Teske, Narażenie na mobbing a występowanie objawów wypalenia zawodowego u nauczycieli (plakat); 92. A. Stańczak, A. Mościcka-Teske, M. Drabek, Skala Ryzyka Psychospołecznego opis narzędzia (plakat); 93. J. Walusiak-Skorupa, Służba medycyny pracy kluczowym elementem działań prozdrowotnych; 94. A. Witkowska, M. Wiszniewska, A. Krakowiak, J. Walusiak-Skorupa, Gruźlica płuc pochodzenia zawodowego u pracownika domu pogrzebowego opis przypadku; 95. D. Tymoszuk, M. Wiszniewska, J. Walusiak-Skorupa, Współistnienie objawów alergicznego zapalenia spojówek i nieżytu nosa wśród pacjentów z podejrzeniem alergii zawodowej; 96. W. Salski, M. Wiszniewska, D. Tymoszuk, A. Kleniewska, A. Witkowska, J. Walusiak- Skorupa, Nieżyt nosa zaostrzony pracą częstą przyczyną związanych z pracą objawów ze strony górnych dróg oddechowych; 97. E. Niebudek-Bogusz, J. Grygiel, P. Strumiłło, M. Śliwińska-Kowalska, Zastosowanie analizy kepstralnej w ocenie akustycznej głosu u pacjentów z guzkami głosowymi; 98. E. Woźnicka, E. Niebudek-Bogusz, M. Śliwińska-Kowalska, Efekty terapii głosu w dysfonii porażennej u policjanta z wykorzystaniem skali VTD studium przypadku; 99. P. Sakowski, M. Dobras, Projekt e-capacit8 szansą wzrostu kompetencji profesjonalistów w zakresie ochrony zdrowia starszych pracowników; Konferencja Zarządzanie wiedzą w instytucjach naukowych ; Łódź; : 100. J. Przyłuska, Zarządzanie wiedzą w instytucji naukowej; 101. J. Maciaszczyk, Architektura sprzętowo-systemowa Platformy do zarządzania wiedzą i badaniami naukowymi ; 102. A. Kowalczyk, J. Wierzbowska, A. Radomska, Projkety, publikacje i główne osiągnięcia instytucji na platformie do zarządzania wiedzą doświadczenia IMP; 189

202 103. J. Przyłuska, Zintegrowany system informacji POL-on doświadczenia jednostki badawczej; XLV Zjazd Okulistów Polskich; Łódź; : 104. A. Pas-Wyroślak, Aktualne okulistyczne wytyczne dotyczące orzekania o zdolności do pracy i chorobach zawodowych narządu wzroku; Seminarium Rola prewencji wypadkowej w utrzymaniu aktywności zawodowej pracowników 50+ ; Łódź; : 105. M. Śliwińska-Kowalska, Uszkodzenie słuchu a aktywność zawodowa osób starszych (wykład na zaproszenie); 106. K. Rydzyński, Znaczenie medycyny pracy w prewencji wypadkowej w kontekście starzejącej się populacji osób pracujących; 107. A. Bortkiewicz, Fizjologiczne podstawy starzenia się i ich konsekwencje a działania na rzecz poprawy warunków pracy mające na celu zapobieganie wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym; 108. T. Makowiec-Dąbrowska, Rola ergonomii w profilaktyce przedwczesnej utraty zdolności do pracy; 109. D. Merecz-Kot, Pracownik 50+ aspekty psychologiczne i znaczenie ergonomii; VI Ogólnopolska Konferencja Promieniowanie Jonizujące w Medycynie" PJOMED; Łódź; : 110. J. Olszewski, Ocena rentgenowskich aparatów stomatologicznych pod kątem narażenia pacjentów na promieniowanie jonizujące; 111. M. Zmyślony, Narażenie pacjentów i personelu medycznego na pola elektromagnetyczne emitowane przez urządzenia do obrazowania rezonansem magnetycznym w świetle obowiązujących przepisów; 112. M. Brodecki, Zapewnienie jakości wyników pomiarów fizycznych parametrów aparatury rentgenowskiej poprzez międzylaboratoryjne badania porównawcze; XVII Konferencja Inspektorów Ochrony Radiologicznej; Skorzęcin; : 113. J. Olszewski, M. Wrzesień, Wybrane aspekty narażenia na promieniowanie pracowników zakładów medycyny nuklearnej; 114. S. Papierz, M. Adamowicz, Z. Kamiński, M. Zmyślony, Zawodowe narażenie na promieniowanie rtg w Polsce (według danych Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi); Konferencja naukowo-szkoleniowa nt. BHP dla przedstawicieli spółek kolejowych i budownictwa kolejowego; Białka Tatrzańska; : 115. Z. Jóźwiak, Ergonomia nie musi być nudna. Nowe podejście do ergonomicznego bezpieczeństwa pracy; 116. Z. Jóźwiak, Ergonomia podczas pracy poza pomieszczeniami zamkniętymi; 117. Z. Jóźwiak, Ergonomia w transporcie ręcznym; 190

203 118. Z. Jóźwiak, Ergonomia podczas pracy z monitorami ekranowymi; Konferencja naukowa Zdrowie a styl życia w rodzinie ; Poznań; : 119. A. Najder, A. Potocka, Różnice w dojrzałości żywieniowej i wadze ciała (BMI) matek dzieci przedszkolnych ze względu na cechy socjodemograficzne; 120. A. Potocka, A. Najder, Dojrzałość żywieniowa matki a waga dziecka w wieku przedszkolnym; Konferencja Miejska Wyspa Ciepła UHI; Warszawa, : 121. W. Dudek, B. Kręcisz, C. Pałczyński, Alergenność roślinności w miastach; Sierpień Seminarium Zmierz się ze stresem i innymi zagrożeniami psychospołecznymi w pracy ; Łódź; : 122. A. Wójcik, Zagrożenia psychospołeczne czym są i jak sobie z nimi radzić; Wrzesień XLVI Zjazd Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów Chirurgów Głowy i Szyi; Bydgoszcz; : 123. P. Kotyło, M. Śliwińska-Kowalska, Opracowanie list zdaniowych testu rozumienia zdań w szumie dla języka polskiego; 124. P. Kotyło, M. Śliwińska-Kowalska, Use of otoacoustic emissions to assess pre-clinical noise-induced cochlear damage; XXIII Ogólnopolskie Sympozjum Bromatologiczne; Kraków; : 125. W. Wąsowicz, Mikroelementy oczekiwanie i rzeczywistość; XXXII Konferencja Problemowa Bibliotek Medycznych Biblioteka i jej otoczenie w epoce Google a ; Warszawa; : 126. J. Przyłuska, J. Ortman, A. Radomska, Kolekcja Instytutu Medycyny Pracy w Łódzkiej Regionalnej Bibliotece Cyfrowej CYBRA; 127. J. Przyłuska, Jak dzielić się wiedzą dotacje na innowacje w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi; Konferencja Zagrożenia w sieci profilaktyka, reagowanie ; Kraków; : 128. P. Plichta, Edukacja w erze cyfrowej obszary szans i zagrożeń; Konferencja szkoleniowo-naukowa Polskiego Towarzystwa Toksykologicznego Człowiek, żywność, środowisko Problemy współczesnej toksykologii ; Olsztyn; : 129. E. Jabłońska, J. Gromadzińska, S. Raimondi, A. Smok-Pieniążek, K. Socha, E. Reszka, E. Wieczorek, M. B. Król, M. Nocuń, M. Stępnik, M. H. Borawska, W. Wąsowicz, Wpływ polimorfizmu genetycznego peroksydazy glutationowej na stopień oksydacyjnych uszkodzeń DNA u osób suplementowanych selenem; 130. D. Ligocka, Ftalany u dzieci i ich matek identyfikacja źródeł narażenia na podstawie danych ankietowych oraz biomarkerów w moczu; 191

204 131. R. Brodzka, J. Kaźmierczak, Zastosowanie techniki LA-ICP-MS do obrazowania zawartości metali w preparatach tkankowych; 132. M. B. Król, M. Galicki, E. Wieczorek, E. Jabłońska, B. Janasik, E. Reszka, Z. Morawiec, W. Wąsowicz, J. Gromadzińska, Wpływ nadekspresji HER2/neu na parametry stresu oksydacyjnego u kobiet ze zdiagnozowanym nowotworem piersi; 133. E. Wieczorek, Z. Jabłonowski, E. Jabłońska, M. B. Król, A. Grzegorczyk, J. Gromadzińska, M. Sosnowski, W. Wąsowicz, E. Reszka, Polimorfizm genetyczny metaloproteinaz macierzy zewnątrzkomórkowej i tkankowych inhibitorów metaloproteinaz u pacjentów z rakiem pęcherza moczowego; 134. P. Grešner, R. Świercz, M. Stępnik, J. Gromadzińska, E. Twardowska, W. Wąsowicz, Markery stresu oksydacyjnego i uszkodzeń DNA u osób zawodowo zajmujących się zabiegami stylizacji paznokci w salonach kosmetycznych: wpływ pory roku i indywidualnej zmienności genetycznej; 135. W. Wesołowski, M. Kucharska, Obserwacja trendów w wielkości narażenia zawodowego na przykładzie środowiska pracy personelu medycznego; 136. M. Kucharska, W. Wesołowski, R. Soćko, S. Czerczak, Badanie składu płynów do e-papierosów deklaracje producenta a stan rzeczywisty na podstawie wybranej serii wyrobów; 137. D. Błędzka, K. Mikołajewska, P. Grešner, J. Gromadzińska, W. Wąsowicz, Oznaczanie stężenia 8-oksy-7,8-dihydro-2 -deoksyguanozyny w moczu z wykorzystaniem LC-MS/MS; 138. A. Krakowiak, J. Kuropatwa, R. Winnicka, Z. Kołaciński, J. Rzepecki, P. Politański, Ostre zatrucia atypowymi neuroleptykami wśród pacjentów Oddziału Toksykologii IMP w Łodzi hospitalizowanymi w latach rozpowszechnienie, obraz kliniczny zatrucia, przebieg zatrucia; Seminarium dla inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy i Państwowej Inspekcji Sanitarnej; Wrocław; : 139. K. Konieczko, Wykaz substancji chemicznych i ich mieszanin o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy w świetle Rozporządzenia Ministra Zdrowia; 140. K. Konieczko, Informacje gromadzone w rejestrach czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym prowadzonych przez pracodawcę; rozróżnianie pojęć kontakt i narażenie w odniesieniu do czynników chemicznych; III Kongres Służby BHP; Warszawa; : 141. Z. Jóźwiak, Służba BHP liderem w kształtowaniu bezpiecznych zachowań w środowisku pracy; XVI Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Alergologów, Pneumonologów i Immunologów Klinicznych; Kazimierz Dolny; : 142. C. Pałczyński, Katastrofy naturalne a alergia i astma; 192

205 143. B. Kręcisz, Kontaktowe zapalenie skóry alergia czy reakcja z podrażnienia (wykład na zaproszenie); Szkolenie Procedury kontrolne dotyczące kosmetyków listy pytań kontrolnych zgodnie z rozporządzeniem 1223/2009 ; Łódź; ; : 144. K. Kobza-Sindlewska, Warunki produkcji kosmetyku (GMP) zgodność z artykułem 8 rozporządzenia (WE) nr 1223/2009; 145. K. Kobza-Sindlewska, Dokumentacja kosmetyku zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Pozostałe wymagania nie objęte innymi pytaniami kontrolnymi; 146. A. Piekarska-Wijatkowska, Ocena zgodności oznakowania opakowania jednostkowego kosmetyku z obowiązującymi przepisami; 147. A. Piekarska-Wijatkowska, Margines bezpieczeństwa składnika kosmetyku (MoS) podstawy teoretyczne; 148. A. Rogaczewska, Obliczanie marginesu bezpieczeństwa (MoS); Kliniczne Forum Ekspertów Europy Środkowo-Wschodniej Ciężka alergia, astma i POChP zintegrowana opieka medyczna ; Serock; : 149. C. Pałczyński, Rola czynników środowiskowych w astmie i innych chorobach; IX Warsztaty Rzeczoznawcy Mykologiczno-Budowlanego; Karłów; : 150. M. Wiszniewska, Skutki zdrowotne narażenia na grzyby pleśniowe (wykład na zaproszenie); Konferencja Wrocławska Jesień ; Wrocław; : 151. M. Śliwińska-Kowalska, E. Niebudek-Bogusz, Substancje kancerogenne w środowisku pracy; Październik Konferencja szkoleniowa dotycząca przywództwa w edukacji i dbałości o zdrowie i dobrostan psychiczny pracowników edukacji; Warszawa; : 152. J. Pyżalski, Kompetencje nauczycieli radzenia sobie z agresją rówieśniczą; XXXIII Ogólnopolskie Sympozjum i Warsztaty Alergologiczne Wyleczyć wyprysk? ; Łódź; : 153. B. Kręcisz, Choroby zawodowe skóry; II Ogólnopolska Konferencja Narkotyki Narkomania. Polityka, Nauka i Praktyka; Konstancin- Jeziorna; : 154. J. Pyżalski, Profilaktyka zachowań ryzykownych związanych z nowymi mediami; Warsztaty Ochrona przed PEM ; Łódź; : 155. P. Politański, Wpływ pól elektromagnetycznych na zaburzenia układu neurowegetatywnego; 156. P. Mamrot, Pola elektromagnetyczne w otoczeniu bezprzewodowych urządzeń nowoczesnych technologii pod kątem ekspozycji człowieka; 193

206 157. M. Mariańska, Urządzenia nowoczesnych technologii w gospodarstwach domowych; Ogólnopolska Konferencja Miesięcznika Atest; Trzebaw k. Poznania; : 158. E. Goszczyńska, Regulacje prawne dotyczące konsumpcji alkoholu i narkotyków w pracy; 159. Z. Jóźwiak, Ergonomiczne przyczyny wypadków przy pracy; II Konferencja Naukowa Logistyka społeczna. Ochrona zdrowia. Odpowiedzialne łańcuchy dostaw ; Łódź; : 160. J. Sadlowska-Wrzesińska, A. Mościcka-Teske; Koncepcja CSR w odniesieniu do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w magazynie (cz.2); Ograniczenie zagrożeń zawodowych i wypadkowych dobre praktyki; Bydgoszcz; : 161. M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, Negatywne skutki zagrożeń wibroakustycznych w środowisku pracy; II Konferencja,,Bezpieczeństwo pracy zależy od Ciebie ; Łódź; : 162. Z. Jóźwiak, Obciążenie narządów ruchu u pracowników budownictwa; Listopad Konferencja Stres w pracy? Nie, dziękuję! ; Wrocław; : 163. A. Mościcka-Teske, Zagrożenia psychospołeczne w miejscu pracy wyniki badania Skalą Ryzyka Psychospołecznego; Seminarium Badania profilaktyczne pracowników zakładów przetwórstwa azbestu ; Łódź; : 164. B. Światkowska, N. Szeszenia-Dąbrowska, ABClean UE wolna od azbestu; 165. N. Szeszenia-Dąbrowska, Zagrożenie azbestem i następstwa zdrowotne ekspozycji ocena sytuacji epidemiologicznej w Polsce; 166. N. Szeszenia-Dąbrowska, Analiza częstości diagnozowania patologii azbestozależnych w populacji badanej w programie Amiantus ; 167. Z. Szubert, Dynamika zmian w zapadalności na choroby azbestozależne w okresie prowadzenia badań profilaktycznych ( ) wśród pracowników zakładów przetwórstwa azbestu; 168. Z. Szubert, W. Sobala, M. Wrońska-Sobolewska, J. Dobrowolska, E. Cwynar, B. Kędzierska, J. Jakubowski, M. Ratka, J. Kowalska-Jackiewicz, R. Turbańska, A. Waśniewska-Pietrykowska, M. Sova, H. Pawłowska-Koziełł, E. Latała-Łoś, E. Komorowska, N. Szeszenia-Dąbrowska, Program badań profilaktycznych pracowników narażonych w przeszłości na pył azbestu wyniki realizacji w latach (plakat); Konferencja,,Profilaktyka zespołów bólowych kręgosłupa u personelu pielęgniarskiego"; Białystok; : 169. P. Krawczyk-Szulc, Zespoły bólowe kręgosłupa nadal aktualny problem zdrowotny personelu medycznego; 194

207 170. Z. Jóźwiak, Obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego u pielęgniarek; XV Sympozjum PTHP Aktualne problemy w higienie pracy ; Łódź; : 171. M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, Skutki działania hałasu szacowanie ryzyka; 172. M. Zmyślony, Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym niejonizującym w świetle obowiązujących przepisów i nowej dyrektywy; 173. S. Czerczak, R. Soćko, Najwyższe dopuszczalne stężenia ustalone w 2014 r.; 174. J. Gromiec, Problemy związane z interpretacją wyników pomiarów i komentarzy do wykazu NDS; 175. K. Konieczko, Substancje, mieszaniny, czynniki i procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy omówienie najważniejszych zmian wprowadzonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia w 2012 r.; 176. A. Bortkiewicz, Zmęczenie jako czynnik ryzyka wypadku przy pracy; 177. A. Kozajda, Czynniki biologiczne w środowisku pracy podstawy oceny narażenia i oceny ryzyka zawodowego; 178. A. Świdwińska-Gajewska, Nanomateriały w środowisku pracy a normatywy higieniczne; 179. W. Wesołowski, Chromatografia gazowa z detekcją mas (GC-MS) optymalizacja sposobu wprowadzania próbek i rejestracji sygnału; 180. S. Brzeźnicki, HPLC i UPLC nowe możliwości w analizach środowiskowych; 181. A. Wziątek, Badania biegłości kontrola międzylaboratoryjna; 182. B. Janasik, Monitoring środowiska pracy nowe trendy w analizie metali; 183. M. Dobecki, Akredyatcja laboratoriów w obszarze prawnie regulowanym badania środowiska pracy; 184. M. Kupczewska-Dobecka, Zastosowanie oceny bezpieczeństwa chemicznego do szacowania i oceny ryzyka substancji chemicznych; 185. K. Konieczko, Ograniczenia i zezwolenia wg REACH jako narzędzie zarządzania ryzykiem; 186. A. Jankowska, Wykorzystanie bezpomiarowych modeli do szacowania ryzyka stwarzanego przez substancje chemiczne; XII Konferencja Szkoleniowa Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,,Aby być skutecznym W trosce o jakość działań profilaktycznych ; Zakopane; : 187. J. Pyżalski, Warsztat Higiena psychiczna nauczyciela a agresja rówieśnicza w szkole; Seminarium Szkoleniowe Czynniki rakotwórcze w środowisku pracy obowiązki pracodawcy i służb BHP ; Łódź; : 188. K. Konieczko, Zmiany wykazów substancji, mieszanin, czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy wprowadzone rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 sierpnia 2012 r.; klasyfikacja 195

208 substancji lub mieszaniny wg dyrektyw 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1272/2008 (CLP); 189. J. Olszewski, Promieniowanie jonizujące nowelizacja dyrektywy Rady 2013/59/Euratom i ustawy Prawo atomowe; wprowadzenie rozróżnienia pojęć kontakt i narażenie do celów prowadzenia rejestrów w zakładach pracy; 190. K. Konieczko, Zagadnienia szczegółowe dotyczące prowadzenia rejestrów mieszaniny związków metali, WWA, aminy i ich sole, substancje nieujęte w klasyfikacji zharmonizowanej; rozszerzenie zakresu pyłów drewna twardego; kontakt i narażenie w odniesieniu do czynników chemicznych; 191. K. Konieczko, Omówienie najczęściej spotykanych problemów związanych z wypełnianiem załączników do rozporządzenia, przykłady weryfikacji spójności danych liczbowych w rejestrach; Konferencja Stres paraliżuje czy mobilizuje? ; Katowice; : 192. A. Najder, A. Mościcka-Teske, Skala Ryzyka Psychospołecznego; Grudzień Przygotowanie programu edukacyjnego dla zakładów pracy: metodyka, materiały edukacyjne oraz realizacja programu w ramach projektu KIK 68; Gdańsk, Poznań, Kraków, Toruń, Warszawa; : 193. E. Korzeniowska, Założenia i przebieg wdrożenia pt.,,przygotowanie programu edukacyjnego dla zakładów pracy: metodyka, materiały edukacyjne oraz realizacja programu; 194. E. Korzeniowska, Idea Konkursu pod patronatem Ministra Zdrowia. Przyznanie firmom tytułu Lidera działań na rzecz zdrowia pracowników; 195. E. Goszczyńska, Profilaktyka konsumpcji alkoholu i innych środków psychoaktywnych wyniki oddziaływań i ich determinanty; 196. K. Puchalski, Profilaktyka palenia tytoniu w miejscu pracy efekty działań i ich uwarunkowania; 197. J. Pyżalski, Krok w przyszłość nowe trendy w profilaktyce i leczeniu uzależnień; XV Ogólnopolska Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Tytoń a zdrowie 15 lat doświadczeń w badaniach nad uzależnieniami od tytoniu, alkoholu, narkotyków i leków ; Poznań; : 198. P. Muszyński, K. Polańska, W. Hanke, Wpływ palenia papierosów na stan przyzębia jamy ustnej oraz korzyści wynikające z utrzymywania abstynencji tytoniowej; Konferencja Muzyk zawodowy tu i teraz ; Kraków; : 199. A. Wójcik, Wymagania psychospołeczne i stres w pracy muzyków wstępne wyniki badań; Interdyscyplinarne Zimowe Spotkania Rehabilitacji Kompleksowej; Katowice; : 200. E. Zamysłowska-Szmytke, Rehabilitacja w leczeniu zaburzeń równowagi. 196

209 Załącznik 3. Wykaz referatów wygłoszonych podczas konferencji międzynarodowych organizowanych w kraju 3rd Workplace and Indoor Aerosols Conference AEROSOLS 2014; Wrocław; : 1. I. Szadkowska-Stańczyk, K. Jeżak, A. Kozajda, M. Sowiak, The levels of the mold air contamination related to selected home characteristics in urban area; 2. A. Kozajda, M. Sowiak, K. Jeżak, I. Szadkowska-Stańczyk, Subjective and objective assessment of residential mold contamination; 3. K. Jeżak, A. Kozajda, M. Sowiak, I. Szadkowska-Stańczyk, Factors significantly related to dampness and mold symptoms in urban dwelling multiregression analysis; 4. U. Mikołajczyk, I. Szadkowska-Stańczyk, S. Bujak-Pietrek, Release of nanometer-sized particles during abrasion of dental material; V Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Szkoleniowa dotycząca zdrowia publicznego, współpracy transgranicznej w zapobieganiu chorobom zakaźnym i zagrożeń w środowisku leśnym; Pisz; : 5. M. Zmyślony, Wpływ pól elektromagnetycznych emitowanych przez linie elektroenergetyczne i stacje bazowe telefonii komórkowej na środowisko naturalne; 5th International Conference on Applied Human Factors and Ergonomics; Kraków; : 6. A. Bortkiewicz, E. Gadzicka, M. Walczak, M. Kosobudzki, Z. Jóźwiak, P. Viebig, A. Szyjkowska, T. Makowiec-Dąbrowska, B. Kapitaniak, J. Siedlecka, Integrated system for monitoring the psychical and physical conditions of road vehicle drivers; Konferencja Professional Musician Here and Now Academy of Music in Krakow; Kraków; : 7. M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, Risk of hearing loss in professional orchestral musicians. 197

210 Załącznik 4. Wykaz referatów wygłoszonych podczas konferencji międzynarodowych Luty International Conference on Monitoring and Surveillance of Asbestos-Related Diseases 2014; Espoo, Finlandia; : 1. B. Świątkowska, W. Sobala, Z. Szubert, N. Szeszenia-Dąbrowska, Continued accelerated decline in lung function after cessation of exposure in asbestos-cement workers; 2. N. Szeszenia-Dąbrowska, B. Świątkowska, Z. Szubert, Experience in the implementation of medical examination for the former workers of asbestos processing plants in Poland AMIANTUS Programme; 3. N. Szeszenia-Dąbrowska, B. Świątkowska, U. Wilczyńska, Asbestos-related occupational diseases in Poland, ; 37th MidWinter Meeting (ARO); San Diego, USA; : 4. M. Śliwińska-Kowalska, T. J. Kowalski, M. Pawełczyk, E. Rajkowska, Genetic variants of CDH23 associated with noise-induced hearing loss; Kwiecień International Conference of Environmental and Occupational Health (ICEOH 2014); Putra Jaya, Malezja; : 5. M. Stanisławska, B. Janasik, R. Brodzka, W. Wąsowicz, Assessment of occupational exposure of welders based on determination of metals in urine and workplace air during stainless steel welding; 6. B. Janasik, E. Reszka, M. Stanisławska, E. Wieczorek, W. Wąsowicz, Influence of genetic polymorphism in AS3MT on arsenic methylation in occupational exposure workers; NANOTOX 2014, 7th International Nanotoxicology Congress; Antalya, Turcja; : 7. K. Rydzyński, Analysis of titanium dioxide nanoparticles internalization in vitro by the use of the Surface-Enhanced Raman Spectroscopy; 8. J. Roszak, M. Nocuń, K. Rydzyński, M. Stępnik, Titania nanoparticles do not reveal any effect in the in vitro cell transformation assay on murine fibroblasts BALB/c 3T3 clone A31-1-1; Maj 7th International Occupational Health and Safety Conference; Stambuł, Turcja; : 9. J. P. Gromiec, Funkcjonowanie laboratoriów higieny pracy; XXXIV International Congress of the European Association of Poisons Centres and Clinical Toxicologists (EAPCCT); Bruksela, Belgia; : 198

211 10. A. Krakowiak, R. Winnicka, M. Czerniak, E. Nowakowska-Świrta, High mobility group box 1 protein changes in serum of subjects exposed to irritant factors released during uncontrolled fire; American Industrial Hygiene Conference and Exposition 2014 (AIHCE); San Antonio, USA; : 11. J. P. Gromiec, Past and future of IH related legislation in EU: Anticipation of the trends; 11th International Congress on Noise as a Public Health Problem, ICBEN 2014; Nara, Japonia; : 12. M. Śliwińska-Kowalska, Noise-induced hearing loss: 3 year update; 13. T. J. Kowalski, M. Pawełczyk, E. Rajkowska, M. Śliwińska-Kowalska, Genetic variants of CDH23 associated with noise-induced hearing loss; 14. A. Wolniakowska, T. J. Kowalski, E. Rajkowska, M. Pawełczyk, P. Politański, M. Śliwińska-Kowalska, Sod1 and Sod2 genes overexpression underlies the attenuation of the noise-induced oxidative stress in D-methionine treated mice; 15. P. Kotyło, M. Śliwińska-Kowalska, Assessing preclinical noise-induced cochlear damage with otoacoustic emissions; Czerwiec European Academy of Allergy and Clinical Immunology; Kopenhaga, Dania; : 16. A. Lipińska-Ojrzanowska, M. Wiszniewska, M. Nowakowska-Świrta, J. Walusiak-Skorupa, Work-related asthma in cleaners (plakat); 17. M. Wiszniewska, A. Lipińska-Ojrzanowska, W. Salski, J. Walusiak-Skorupa, Workexacerbated rhinitis a frequent cause of work-related upper airway symptoms; The 8th International Symposium on Modern Principles of Air Monitoring and Biomonitoring. AIRMON 2014; Marsylia, Francja; : 18. S. Czerczak, M. Kupczewska Dobecka, Using the Gaussian model to assess the hydrogen sulphide dispersion emitted from the mine of copper; 19. M. Kupczewska Dobecka, S. Czerczak, Developing the optimal strategy for the assessment of exposure to isocyanates in the production of polyurethane foam by integration of modeling and experimental data; 15th International Symposium on Trace Elements in Man and Animals (TEMA 15); Orlando, USA; : 20. W. Wąsowicz, Environmental lead exposure in children living in south-west part of Poland; 24th International Epidemiology in Occupational Health (EPICOH) Conference, Challanges for Occupational Epidemiology in the 21st Century; Chicago, USA; : 199

212 21. B. Pepłońska, W. Burdelak, A. Bukowska, W. Sobala, Rotating night work in nurses and midwives and liestyle; Lipiec HProImmune Promotion of Immunization for Health Professionals in Europe; Ateny, Grecja; : 22. E. Goszczyńska, D. Szosland, Promotion of immunization among health care professionals in Poland; 23. K. Knol-Michałowska, D. Szosland, National infoday promoting immunization among Polish health care workers; Sierpień XX World Congress on Safety and Health at Work 2014: Global Forum for Prevention; Frankfurt, Niemcy; : 24. M. Wojda, M. Dobras, Polish occupational medicine service: activities and structure of human resources in 2012; 25. M. Dobras, Critical appraisal of the Polish system of occupational safety and health; 26. P. Sakowski, M. Dobras, A presentation of the e-capacit8 project; Wrzesień Conference on Noise Control Engineering Noise-Con 2014; Fort Lauderdale, USA; : 27. M. Pawlaczyk-Łuszczyńska, A. Dudarewicz, K. Zaborowski, M. Zamojska-Daniszewska, M. Waszkowska, Response to noise generated by wind farms in people living in nearby areas; 50th Congress of the European Societies of Toxicology EUROTOX 2014; Edynburg, Wielka Brytania; : 28. P. Grešner, R. Świercz, M. Stępnik, J. Gromadzińska, E. Twardowska, W. Wąsowicz, Seasonal changes in airborne concentrations of organic solvents and genetic variability of selected genes affect the levels of selected markers of oxidative stress and DNA damage among nail technicians; 29. D. Błędzka, K. Mikołajewska, P. Grešner, J. Gromadzińska, W. Wąsowicz, Urinary reference concentrations of biomarker of oxidative DNA damage: 8-oxo-7, 8-dihydro-2 -deoxyguanosine in females from Polish population; 30. M. Król, M. Galicki, E. Wieczorek, E. Jabłońska, B. Janasik, E. Reszka, Z. Morawiec, W. Wąsowicz, J. Gromadzińska, The oxidative profile in breast cancer patients according to their HER2 status; 8th European Conference on Medical Physics 2014; Ateny, Grecja; : 31. J. Domienik, Establishing non center-specific EUROPEAN trigger levels in interventional procedures using TLDs and Gafchromic films; 200

213 Twentieth Annual Meeting of the Baltic Sea Network on Occupational Health and Safety; Wilno, Litwa; : 32. P. Sakowski, Training of occupational health personnel in Poland; International Congress on Environmental Health ICEH CISA 2014; Porto, Portugalia; : 33. P. Grešner, R. Świercz, M. Stępnik, J. Gromadzińska, E. Twardowska, W. Wąsowicz; Seasonal changes in airborne concentrations of organic solvents and the levels of selected markers of oxidative stress and DNA damage among nail technicians; Październik 5th Congress of the European Academy of Paediatric Societies EAPS; Barcelona, Hiszpania; : 34. K. Polańska, D. Ligocka, W. Sobala, W. Hanke, Phthalate exposure and child development: The Polish Mother and Child Cohort Study; Young Researchers Conference on Environmental Epidemiology; Barcelona, Hiszpania; : 35. E. Dziewirska, K. Polańska, D. Ligocka, W. Sobala, W. Hanke, Phthalate exposure and child neurodevelopment: The Polish Mother and Child Cohort Study; PPTOX IV Environmental Stressors in Disease and Implications for Human Health ; Boston, USA; : 36. W. Hanke, K. Polańska, W. Sobala, D. Ligocka, Effect of phthalate exposure on pregnancy duration, birth outcomes and child neurodevelopment; Healthy Ageing of Roma Communities, Endowers, Realities, Perspectives; Pecs, Węgry; : 37. M. Dobras, Healthy and employability of the Roma population in Poland; Grudzień 5th POINTERS Conference.,,Prevention of Occupational Infection,Treatment and Exposure Reporting Strategies ; Cardiff, Wielka Brytania; : 38. M. Rybacki, Ergonomiczne przyczyny wypadków przy pracy. 201

214 Załącznik 5 Dokumentacja fotograficzna ważniejszych wydarzeń w 2014 r. 1. Gala jubileuszowa 60-lecia Instytutu Medycyny Pracy (str. 52) 202

215 2. Medale imienia prof. dra hab. med. Jerzego Nofera (str. 49) 203

216 3. 60 lat IMP organizacja cyklu konferencji, w dniach r. (str. 52) Łódzkie Dni Medycyny Pracy, VII Ogólnopolski Zjazd Naukowy Toksykologów Klinicznych, Zarządzanie Wiedzą w Instytucjach Naukowych, Sprawność Kierowcy a Bezpieczeńst two na Drodze, Rola Prewencji Wypadkowej w Utrzymaniu Aktywności Zawodowej Pracowników 50+, Posiedzenie Komitetu Zdrowia Publicznego PAN, Spotkanie Northern Dimension Partnership in Public Health and a Social Well-being Task Group on Occupational Safety and Health. 204

217 205

218 206

219 207

220 208

221 209

222 4. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski dla prof. Neonili Szeszeni-Dąbrowskej (str. 49) 210

223 5. Pracodawca Przyjazny Pracownikom (str. 47) 6. Firma Przyjazna Rodzicom (str. 48) 211

224 7. Medale im. prof. W. Chodźki - PRO HOMINIS SANITATE (str. 47) 8. Nagroda im. Haliny Krahelskiej dla dr Elżbiety Korzeniowskiej (str. 47) 212

225 9. Medal Stowarzyszenia Elektryków Polskich dla dr Haliny Aniołczyk (str. 48) 213