Rozwój regionalny - Wybrane aspekty

Transkrypt

1

2 Rozwój regionalny - Wybrane aspekty Redaktor naukowy: Prof. nadzw. dr hab. Jerzy Olszewski Autorzy rozdziałów: Mgr Aleksandra Fudali Mgr Marta Zygier Mgr Anna Tomczyk Mgr Dariusz Grzybek Dr Ilisio Manuel de Jesus Dr Agnieszka Napiórkowska-Baryła Dr Mirosława Witkowska-Dąbrowska Dr inż. Łukasz Matwiej Dr inż. Krzysztof Wiaderek Dr Maria Kukurba Dr inż. Krzysztof Gąsiorowski Szczecin 2014 ebook 1

3 Tytuł monografii naukowej: Rozwój regionalny - Wybrane aspekty - BEI Tom I: Redaktor Naukowy: Prof. nadzw. dr hab. Jerzy Olszewski Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Prof. nadzw. dr hab. Jacek Lisowski Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Prof. dr hab. Elżbieta Kryńska Uniwersytet Łódzki Prof. dr hab. Marek Ciesielski Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Autorzy Rozdziałów: Mgr Aleksandra Fudali, Mgr Marta Zygier, Mgr Anna Tomczyk, Mgr Dariusz Grzybek, Dr Ilisio Manuel de Jesus, Dr Agnieszka Napiórkowska-Baryła, Dr Mirosława Witkowska-Dąbrowska, Dr inż. Łukasz Matwiej, Dr inż. Krzysztof Wiaderek, Dr Maria Kukurba, Dr inż. Krzysztof Gąsiorowski Recenzenci Naukowi: Prof. zw. dr hab. Andrzej Wiatrak Uniwersytet Warszawski Prof. UZ dr hab. Arkadiusz Świadek Uniwersytet Zielonogórski Redaktor Statystyczny: Dr Anna Witaszczyk Wydział Ekonomiczno - Socjologiczny Katedra Metod Statystycznych Uniwersytet Łódzki Redaktorzy Tematyczni: Dr inż. Michał Krystkowiak Politechnika Poznańska Dr inż. Arkadiusz Borowiec Politechnika Poznańska Dr Mariusz Szuster Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Dr Anna Maryniak Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Dr Wojciech Domagalski Dr Katarzyna Lis Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Dr Piotr Michoń Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Dr inż. Emilia den Boer Politechnika Wrocławska Dr Katarzyna Mroczek Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Dr hab. Elżbieta Rychłowska-Musiał Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Dr hab. inż. Michał Gwóźdź Politechnika Poznańska Komitet Naukowy: Prof. UG dr hab. Sylwia Pangsy- Kania Uniwersytet Gdański Prof. dr hab. Włodzimierz Szpringer Uniwersytet Warszawski Prof. zw. dr hab. Jerzy Kisielnicki Uniwersytet Warszawski Prof. UW dr hab. Grzegorz Karasiewicz Uniwersytet Warszawski Prof. zw. dr hab. Andrzej Wiatrak Uniwersytet Warszawski Prof. UZ dr hab. Arkadiusz Świadek Uniwersytet Zielonogórski Miejsce wydania: Szczecin Wydawca: Naukowe Wydawnictwo IVG Ilość stron: 110 Objętość arkuszy: 7.20 Forma książki: druk, ebook ISBN ebook Copyright by Groupivg.com 2014 Printed in Poland by Naukowe Wydawnictwo IVG 2 ebook

4 Spis treści Aleksandra Fudali Rozdział I Polityka i strategia rozwoju regionalnego 1.1. Polityka regionalna oraz jej aspekty 1.2. Rozwój miast, jako zdolność do kreowania wzrostu gospodarczego 1.3. Analiza podstawowych wskaźników ekonomicznych 1.4. Ekspertyza: Realizacja Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w Polsce 1.5. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary wiejskie (KSRR) Podsumowanie Marta Zygier Rozdział II Rozwój regionalny w Polsce a przedsiębiorcy zagraniczni Wstęp 2.1. Pojęcie przedsiębiorcy zagranicznego 2.2. Wpływ przedsiębiorców zagranicznych na rozwój regionalny w Polsce Zakończenie Anna Tomczyk Rozdział III Znaczenie innowacyjności dla rozwoju województwa podlaskiego 3.1. Rozwój w ujęciu regionalnym oraz jego uwarunkowania w województwie podlaskim 3.2. Innowacyjność i wskaźniki określające jej poziom 3.3. Innowacyjność jako czynnik rozwoju w województwie podlaskim Zakończenie Dariusz Grzybek Rozdział IV Związek Podhalan Północnej Ameryki w rozwoju regionalnym Podhala 4.1. Migracje zagraniczne w rozwoju regionalnym 4.2. Powstanie i struktura organizacyjna Związku Podhalan Północnej Ameryki 4.3. Wspomaganie rozwoju Podhala przez Związek Podhalan Północnej Ameryki 4.4. Wpływ działań Związku Podhalan Północnej Ameryki na rozwój regionalny Podhala Podsumowanie ebook 3

5 Polish Highlanders Alliance of North America in Regional Development of Podhale Summary Ilisio Manuel de Jesus, Agnieszka Napiórkowska-Baryła, Mirosława Witkowska-Dąbrowska Rozdział V Źródła finansowania infrastruktury publicznej w gminie Wstęp 5.1. Cel, zakres i metodyka badań 5.2. Charakterystyka terenu i przedmiotu badań 5.3. Inwestycje zrealizowane w gminie Ostrów Mazowiecka w latach Źródła finansowania infrastruktury technicznej i społecznej w gminie Ostrów 5.5. Wpływ inwestycji na budżet gminy Ostrów Mazowiecka Podsumowanie Sources of financing the public Infrastructure in commune Summary Informacja o autorach Łukasz Matwiej, Krzysztof Wiaderek Rozdział VI Rozwój polskich przedsiębiorstw przemysłu drzewnego w oparciu o współpracę z nauką 6.1. Transfer technologii Formy transferu technologii Proces transferu technologii Wsparcie w zakresie transferu technologii 6.2. Przyczyny problemów na drodze rozwoju przedsiębiorstw przemysłu drzewnego Problemy po stronie przedsiębiorców Problemy po stronie wyższych uczelni 6.3. Studium przypadku Ekspertyzy i opinie techniczne Zamawiane prace dyplomowe Udział w konsorcjach naukowo-przemysłowych Podsumowanie Informacja o autorach Maria Kukurba Rozdział VII Rynek walutowy i pozagiełdowych instrumentów pochodnych w Polsce w latach raport NBP Wstęp 7.1. Tendencje zmian na kasowym rynku walutowym i OTC walutowych, i procentowych instrumentów pochodnych w Polsce w latach ebook

6 7.2. Uczestnicy rynku OTC a struktura obrotów w latach Struktura terminowa transakcji outright forward i fx swap 7.4. Struktura terminowa dla instrumentów pochodnych stóp procentowych 7.5. Struktura walutowa transakcji Podsumowanie Foreign Exchange market and OTC derivatives in the years Report NBP Summary Krzysztof Gąsiorowski Rozdział VIII Rozwój przedsiębiorstwa innowacyjnego na przykładzie firmy Jotkel w Krotoszynie - województwo wielkopolskie 8.1. Innowacje pojęcia i definicje 8.2. Krótka historia firmy i charakterystyka jej działalności Charakterystyka działalności innowacyjnego przedsiębiorstwa JOTKEL Dynamiczny i wymagający współczesny międzynarodowy rynek Produkty spełniające współczesne potrzeby wymagających klientów Aktywna, innowacyjna, nowoczesna i ambitna firma 8.3. Prestiż i nowe technologie oraz fundusze strukturalne Realizacja Programów Phare i współpraca z ARR w Koninie Realizacja większych i trudniejszych projektów Doświadczenia firmy w eksporcie wyrobów za granicę Czynnik ludzki w przedsiębiorstwie, rozwój kapitału ludzkiego Doświadczenie w realizacji projektów Przedsiębiorstwo JOTKEL przed dylematem w roku Realizacja programów Phare przez przedsiębiorstwo Realizacja dużych projektów przez firmę JOTKEL Wsparcie w zakresie internacjonalizacji przedsiębiorstw na uczestnictwo w targach w Paryżu i Kolonii Cenne doświadczenia w realizacji programów pomocowych 8.4. Patenty i nowe technologie 8.5. Wyniki przeprowadzonych badań Wnioski Zakończenie Wykaz bibliografii ebook 5

7 Przedmiotem monografii naukowej Rozwój regionalny Wybrane aspekty jest problematyka rozwoju regionalnego i polityki regionalnej, które zostały ujęte w aspektach ważniejszych celów administracji publicznej oraz jako konieczny warunek efektywnego i sprawnego funkcjonowania współczesnego państwa. Publikacja jest efektem pracy pracowników naukowych, którzy prezentują własny dorobek naukowy w tych dziedzinach. Książka składa się z kolejnych poniżej pokrótce omówionych rozdziałów. Część pierwsza, w najbliższym czasie oraz w perspektywie kilkunastu nadchodzących lat zaistnieje w Polsce zasadnicza potrzeba prowadzenia polityki rozwojowej mającej na celu zwiększenie konkurencyjności gospodarki polskiej przez uruchamianie niewykorzystanych zasobów pracy, absorpcję i tworzenie innowacji, stymulowanie rozwoju kapitału społecznego, zapewnianie odpowiednich warunków technicznych oraz instytucjonalnych dla zwiększania poziomu inwestycji, a także wsparcie dla zmian w strukturze wytwarzania PKB oraz zatrudnienia. Taka strategia rozwojowa, oznacza konieczność ponownego spojrzenia na Polską przestrzeń, problematykę rozwoju regionalnego i politykę regionalną rozumianą, jako instrument realizacji celów rozwojowych kraju zdefiniowanych w odniesieniu do przestrzeni. Potrzeby szybkiego rozwoju wymagają skoncentrowania uwagi polityki regionalnej na optymalnym wykorzystaniu potencjałów rozwojowych poszczególnych regionów dla powodzenia strategii ogólnorozwojowej. Drugi rozdział, prezentuje wpływ przedsiębiorców zagranicznych na rozwój regionalny. Rozdział III, opisuje, Innowacyjność, jako czynnik rozwoju na przykładzie województwa podlaskiego. Część IV, w artykule przedstawiono rolę organizacji Związek Podhalan Północnej Ameryki (ZPPA) w rozwoju regionalnym Podhala. ZPPA tworzą imigranci z Podhala i ich potomkowie w Stanach Zjednoczonych. We wprowadzeniu zaprezentowano misję ZPPA, jaką jest zachowanie przez kolejne pokolenia imigrantów elementów rodzimej, podhalańskiej kultury oraz wspieranie finansowe społeczności lokalnych na Podhalu. W pierwszym punkcie artykułu krótko scharakteryzowano wpływ migracji na rozwój regionalny. W następnym punkcie przedstawiono powstanie i strukturę organizacyjną ZPPA, która jest oparta na niezależnych finansowo oraz posiadających znaczną autonomię jednostkach organizacyjnych nazywanych kołami. W kolejnych punktach przedstawiono cele i elementy procesu organizowania pomocy dla społeczności lokalnych na Podhalu oraz scharakteryzowano wpływ działalności ZPPA na rozwój regionalny Podhala. Artykuł zakończony jest podsumowaniem, w którym zwrócono uwagę na to, że struktura organizacyjna ZPPA jest podstawą wysokiej efektywności wspierania rozwoju społeczności lokalnych na Podhalu. Rozdział V, w pracy analizowano źródła finansowania inwestycji w infrastrukturę publiczną w gminie. Przedmiotem badań był budżet oraz plany inwestycyjne gminy Ostrów Mazowiecki. Analizy źródeł finansowania inwestycji dokonano na podstawie danych z Urzędu Gminy, w szczególności były to sprawozdania z wykonania budżetu. Na gminie ciąży obowiązek realizacji inwestycji w sferze komunalnej, infrastruktury technicznej, utrzymania dróg oraz infrastruktury społecznej a szczególnie: w zakresie oświaty, kultury, sportu i rekreacji. Podejmowane były działania inwestycyjne związane z infrastrukturą 6 ebook

8 techniczną i społeczną. Rozwój infrastruktury w gminie napotykał wiele problemów, głównie związanych z pozyskiwaniem środków finansowych oraz wyborem priorytetów do finansowania. Liczba i zakres prowadzonych inwestycji infrastruktury publicznej uzależniona była od nakładów potrzebnych na ich realizację. Rozdział IV, w artykule przedstawiono główne założenia rozwoju polskich przedsiębiorstw przemysłu drzewnego w oparciu o transfer wiedzy naukowej. Dziś transfer wiedzy i innowacyjnych technologii przybiera różne oblicze. Z jednej strony przedsiębiorstwa mają do dyspozycji źródła zewnętrzne jak: firmy doradcze, patenty, publikacje czy współpraca z jednostkami badawczo-rozwojowymi. Natomiast z drugiej strony coraz chętniej korzystają ze współpracy z uczelniami wyższymi, w tym biorąc udział w konferencjach i szkoleniach, możliwości zamawiania ekspertyz i opinii technicznych, możliwości rozwiązywania problemów technologicznych w ramach zamawianych prac dyplomowych czy udziale w konsorcjach naukowo-przemysłowych. Zdaniem autorów właśnie ta ostatnia ścieżka współpracy jest najbardziej efektywna ze względu na obopólne korzyści płynące z długoterminowej, opartej na wzajemnym doświadczeniu współpracy. W pracy przedstawiono również studium przypadku kilka przykładów form współpracy przemysłu drzewnego z Wydziałem Technologii Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz prowadzonych działań na rzecz rozwoju badań naukowych i ich wypływu na zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorstw Rozdział VII, wnioski i analizy, próbą odpowiedzi na pytania: - Jakie działania regulacyjne i kontroli wprowadzono i/lub zamierza się jeszcze wprowadzić, aby uniknąć powtórzenia sytuacji z lat w Polsce i innych krajach? - Jak rozwija się rynek OTC w Polsce na tle innych krajów europejskich, głównie krajów Europy Środkowo-Wschodniej? Rozdział VIII, Przedmiotem niniejszego artykułu jest kwestia innowacyjności polskiej gospodarki. Według J. Łapińskiego w gospodarkach rozwiniętych, głównym mechanizmem napędowym wzrostu produktywności są innowacje oparte na trzech podstawach: badaniach i rozwoju (B+R), wiedzy oraz edukacji [Łapinski 2010]. Innowacyjność jest jednym z kluczowych mierników konkurencyjności. Działania innowacyjne przedsiębiorstw tworzą znaczną wartość dodaną dla usług i przemysłu oraz w znacznym stopniu przyczyniają się do umocnienia zdolności konkurencyjnej naszej gospodarki na rynkach międzynarodowych. Innowacyjność jest podstawowym elementem zwiększającym produktywność, wydajność, a także wzrost gospodarczy, zwłaszcza w okresie gwałtownych zmian gospodarczych. Tendencje rozwojowe państw wysoko rozwiniętych gospodarczo, wskazują, że głównie budowanie przewagi konkurencyjnej opartej na wiedzy i innowacjach, tworzy trwały rozwój gospodarczy oraz powstawanie nowych, bardziej nowoczesnych miejsc pracy o znacznie wyższych kompetencjach zawodowych. Rozdział ten prezentuje praktyczny przykład opisujący rozwój przedsiębiorstwa innowacyjnego. Książka została stworzona dla wszystkich, którzy interesują się tymi zagadnieniami. W szczególności adresujemy do środowiska akademickiego oraz świata biznesu. ebook 7

9 Rozwój regionalny - Wybrane aspekty Dr inż. Krzysztof Wiaderek, Dr Maria Kukurba Dr inż. Krzysztof Gąsiorowski 8 ebook

10 Aleksandra Fudali Rozdział I Polityka i strategia rozwoju regionalnego W najbliższym czasie oraz w perspektywie kilkunastu nadchodzących lat zaistnieje w Polsce zasadnicza potrzeba prowadzenia polityki rozwojowej mającej na celu zwiększenie konkurencyjności gospodarki polskiej przez uruchamianie niewykorzystanych zasobów pracy, absorpcję i tworzenie innowacji, stymulowanie rozwoju kapitału społecznego, zapewnianie odpowiednich warunków technicznych oraz instytucjonalnych dla zwiększania poziomu inwestycji, a także wsparcie dla zmian w strukturze wytwarzania PKB oraz zatrudnienia. Taka strategia rozwojowa, oznacza konieczność ponownego spojrzenia na Polską przestrzeń, problematykę rozwoju regionalnego i politykę regionalną rozumianą, jako instrument realizacji celów rozwojowych kraju zdefiniowanych w odniesieniu do przestrzeni. Potrzeby szybkiego rozwoju wymagają skoncentrowania uwagi polityki regionalnej na optymalnym wykorzystaniu potencjałów rozwojowych poszczególnych regionów dla powodzenia strategii ogólnorozwojowej Polityka regionalna oraz jej aspekty Region należy do podstawowych terminów z zakresu gospodarki przestrzennej, zarówno terytoria historyczne, kulturowe, obszary wydzielone na podstawie ich organizacji administracyjnej i politycznej, a także przestrzeń o określonych cechach ekonomicznych. Stąd też można wyróżnić regiony gospodarcze, administracyjne, urbanizacyjne, krajobrazowe, społeczne, demograficzne. Polityka regionalna, która stanowi integralną część polityki rozwoju, to świadoma i celowa działalność podmiotów publicznych, kształtująca rozwój społeczno-gospodarczy województw. Podmiotami polityki regionalnej są, zatem podmioty publiczne, które posiadają w odniesieniu do tej polityki określone prawem kompetencje decyzyjne na szczeblu centralnym i regionalnym. Prowadzenie polityki regionalnej ma na celu wykorzystanie endogenicznych warunków poszczególnych województw oraz przezwyciężenie zagrożeń dla rozwoju w nich występujących. Rolą tej polityki, poza integrowaniem zasobów i koordynacją, jest zdolność do pobudzania i wzmacniania czynników wzrostu w układzie terytorialnym oraz korygowania identyfikowanych przestrzennie dysfunkcji, wynikających z naturalnych (spontanicznych) procesów rozwojowych, w celu regulowania poziomu zróżnicowań regionalnych [Wikipedia]. Politykę rozwoju prowadzi Rada Ministrów oraz jednostki samorządu terytorialnego w ramach ich kompetencji na podstawie strategii rozwoju, przy pomocy programów służących osiąganiu celów strategicznych z wykorzystaniem środków publicznych. Celem zapewnienia efektywnej koordynacji programowania i wdrażania polityki rozwoju, a także strategicznego monitorowania i oceny instrumentów jej realizacji powołano Zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów, usytuowany obecnie w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego, Komitet Koordynacyjny do spraw Polityki Rozwoju (KK ds. PR). Główne zadania komitetu polegają na wytyczaniu kierunków w zakresie polityki rozwoju i programowania ebook 9

11 10 ebook Rozwój regionalny Wybrane aspekty strategicznego, monitorowaniu i ocenie realizowanych instrumentów polityki rozwoju. Komitet prowadzi stały monitoring realizacji działań rozwojowych kraju oraz dokonuje okresowej oceny skuteczności i efektywności polityk publicznych, w oparciu o którą formułowane i przejmowane są określone rekomendacje [Ministerstwo Infrastruktury i Regionu 2014]. Unijna polityka regionalna jest polityką inwestycyjną. Wspiera one tworzenie miejsc pracy, konkurencyjność, wzrost gospodarczy, poprawę jakości życia oraz zrównoważony rozwój. Inwestycje w tych dziedzinach przyczyniają się do realizacji strategii Europa Celem polityki regionalnej jest zmniejszenie znaczących dysproporcji gospodarczych, społecznych i terytorialnych istniejących wciąż pomiędzy różnymi regionami Europy. Dysproporcje te są niezgodne z niektórymi podstawowymi zasadami UE, m.in. dużym jednolitym rynkiem i wspólną walutą (euro). W latach UE zainwestuje w regiony europejskie w sumie 351 mld EUR. Środki te zostaną wykorzystane na przykład do [Komisja Europejska 2014]: - pobudzenia rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, - wspierania badań i działalności innowacyjnej, - inwestowania w ochronę środowiska, - zapewnienie lepszego dostępu do technologii cyfrowych, - rozwoju nowych produktów i metod produkcji, - wspierania wydajności energetycznej i zapobiegania zmianom klimatu, - stymulowania edukacji i poszerzenia umiejętności, - usprawnienia połączeń transportowych z regionami oddalonymi. Nowa polityka regionalna w Polsce zmierza w kierunku wprowadzenia i urzeczywistnienia zmian w oparciu o "nowy paradygmat polityki regionalnej". Zmiany w odniesieniu do dotychczas prowadzonej w Polsce polityki regionalnej polegają, zarówno na wzmocnieniu roli i rangi polityki regionalnej, jako polityki realizującej najważniejsze działania rozwojowe podejmowane w odniesieniu do przestrzeni Polski i ukierunkowującej działania rozwojowe podejmowane w ramach innych polityk publicznych, jak i na nowym podejściu do zasad, celów oraz systemu realizacji polityki regionalnej, w tym na podziale kompetencji i doborze instrumentów realizacyjnych. Zmianom przyświeca zapewnienie, jak największej efektywności i skuteczności tej polityki [MIR]. W tradycyjnym ujęciu polityka regionalna rozumiana była, jako działalność państwa mająca na celu wspieranie rozwoju - w tych regionach problemowych i wyrównywanie poziomu rozwoju w przekroju międzyregionalnym. Z tej definicji wynikają dwie istotne sprawy (cechy polityki regionalnej) [Wikipedia]: 1. Tym podmiotem polityki regionalnej było państwo (władza centralna). 2. Podstawowym celem wyrównanie poziomu rozwoju w przekroju regionalnym. W związku ze zwiększeniem się liczby podmiotów polityki regionalnej dzieli się ją na [Wikipedia]: interregionalną - dotyczy wszystkich regionów, będzie ona w skali kraju w gestii rządu, a w skali UE w gestii Komisji Europejskiej. intraregionalna (wewnętrzna) - będzie ona domeną władz terytorialnych i podmiotów zorganizowanych w danym regionie. W stosunku do tradycyjnej polityki regionalnej w latach 80 XX wieku nastąpiły