INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA

Transkrypt

1 INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU Suwałki, ul. Piaskowa 5, tel./fax , suwalki@wios.bialystok.pl DZIAŁ MONITORINGU ŚRODOWISKA Komunikat nr 2 / SUW / 2014 KLASYFIKACJA JEZIOR WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO BADANYCH W 2013 ROKU (ZWERYFIKOWANA PRZEZ INSTYTUT OCHRONY ŚRODOWISKA PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Z UWZGLĘDNIENIEM OPINII EKSPERCKIEJ) Opracowanie: mgr inż. Alfred Dorochowicz mgr inż. Agata Martyna Zega Analiza próbek: Laboratorium WIOŚ w Białymstoku Kierownictwo Pracowni w Suwałkach: mgr Jerzy Gryczan SUWAŁKI grudzień 2014

2 Opracowanie wykonano na podstawie badań Państwowego Monitoringu Środowiska. W przypadku cytowania niniejszej publikacji należy podać źródło informacji. 2

3 Monitoring jezior województwa podlaskiego w 2013 roku Badania jezior wykonano uwzględniając zalecenia zawarte w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 258, poz. 1550) zmienionym rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1558). Monitoring diagnostyczny i operacyjny przeprowadzono w okresie wiosennym (V 2013), na początku lata (VI 2013), w czasie szczytu stagnacji letniej (VIII 2013) oraz w okresie jesiennym (X 2013). Monitoring reperowy prowadzono co miesiąc w sezonie wegetacyjnym (V X 2013). Na miejscu przeprowadzano pomiary głębokości, temperatury wody i powietrza oraz widzialności krążka Secchiego w punktach pomiarowo-kontrolnych jezior. Przeprowadzono pomiary temperatury i zawartości tlenu rozpuszczonego (profil termiczno-tlenowy jezior) za pomocą przenośnego miernika YSI Professional Plus. Oznaczenia fizykochemiczne, chemiczne i hydrobiologiczne wód wykonano w Laboratorium WIOŚ Białystok Pracownia w Suwałkach w oparciu o obowiązujące metodyki i normy. Część oznaczeń wykonano w pracowniach w Białymstoku i Łomży. Ocenę jakości wód jezior wykonano w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. Nr 257, poz. 1545) uwzględniając zgodnie z zaleceniem GIOŚ projekt rozporządzenia zmieniającego (obecnie rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1482)). Podstawą oceny były wskaźniki biologiczne: wskaźnik (multimetriks) fitoplanktonowy PMPL jako wskaźnik intensywności rozwoju fitoplanktonu, wskaźnik okrzemkowy dla jezior IOJ charakteryzujący fitobentos oraz wskaźnik ESMI (makrofitowy indeks ekologicznego) charakteryzujący stan roślinności naczyniowej w jeziorze. Zgodnie z zaleceniem GIOŚ odstąpiono od oceny opartej tylko na zawartości chlorofilu a (wskaźnik ten jest elementem wskaźnika PMPL). W ocenie uwzględniono zaleconą do stosowania zmienioną granicę klas dla wskaźnika makrofitowego ESMI. oparty na bezkręgowcach bentosowych (LMI) jest w stanie weryfikacji i w chwili obecnej nie jest brany pod uwagę w ocenie jezior w niniejszym opracowaniu zamieszczono wstępne wyniki badań LMI, ale nie uwzględniono ich w ocenie. Badaniami i oceną wskaźników opartych na ichtiofaunie (LFI+) zajmuje się inna jednostka (IRŚ Olsztyn) i do momentu przekazania i weryfikacji nie zostaną one uwzględnione w niniejszym opracowaniu. W zależności od typu i rodzaju jeziora wartość wskaźników biologicznych przypisana jest jednej z 5 klas: I klasa II klasa III klasa IV klasa V klasa stan bardzo dobry, stan dobry, stan umiarkowany, stan słaby stan zły Jeśli wybrane wskaźniki biologiczne wskazują na stan dobry lub bardzo dobry klasyfikację weryfikuje się elementami hydromorfologicznymi (metodyka w trakcie opracowania), wskaźnikami fizykochemicznymi (widzialność krążka Secchiego, tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim lub natlenienie hypolimnionu, przewodność, azot ogólny i fosfor ogólny) oraz wskaźnikami specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych i ustala się klasyfikację ekologicznego jeziora. Równolegle przeprowadza się (jeśli prowadzono badania) ocenę chemicznego na podstawie chemicznych wskaźników wód (substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej i inne substancje zanieczyszczające wg KOM 2006/0129(COD)) z grupy substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. 3

4 Do oceny chemicznego wyliczano wartość średnioroczną (średnia arytmetyczna) z wszystkich badań danego wskaźnika oraz wartość maksymalną, obliczoną jako percentyl 90 z badań. Zgodnie z zaleceniami GIOŚ w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności (< LoQ) do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności. Jeśli wszystkie wyniki badań wskaźników chemicznych mieściły się poniżej granicy oznaczalności jako stężenie średnie podawano wartość poniżej połowy granicy oznaczalności (< ½ LoQ), a jako stężenie maksymalne wartość połowy granicy oznaczalności (½ LoQ). Dla pozostałych przypadków podawano wartości obliczone, nawet jeśli mieściły się poniżej granicy oznaczalności. Stan ekologiczny i stan chemiczny decydują o stanie jednolitej części wód takiej jak jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny stan dobry lub stan zły (poniżej dobrego). Dobry stan wód może być jedynie w przypadku pozytywnej oceny ekologicznego i chemicznego. Jeśli którakolwiek z ocen określona została jako poniżej dobrego, stan jednolitej części wód także jest poniżej dobrego (stan zły). Uwzględniono weryfikację ocen dla jezior wykonaną przez Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy na zlecenie GIOŚ. Zmienione wyniki zaznaczono kolorem niebieskim (nie zaznaczano niewielkich zmian wartości wynikających z zaokrągleń obliczeń). W 2013 roku w województwie podlaskim monitoringiem objęto następujące zbiorniki wodne: Jezioro Długie Wigierskie monitoring reperowy, Jezioro Gremzdel monitoring reperowy, Jezioro Boczne koło Przerośli monitoring diagnostyczny, Jezioro Jemieliste monitoring diagnostyczny, Jezioro Krzywe Filipowskie monitoring diagnostyczny, Jezioro Wiżajny monitoring diagnostyczny, Jezioro Garbaś monitoring operacyjny, Jezioro Hańcza monitoring operacyjny, Jezioro Rospuda Filipowska monitoring operacyjny, Jezioro Sumowo Bakałarzewskie monitoring operacyjny. 4

5 ZESTAWIENIE TABELARYCZNE KLASYFIKACJI JEZIOR WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO BADANYCH W 2013 r. Nazwa jeziora Dorzecze Powierzchnia jeziora [ha] Głębokość maksymalna [m] Kod jeziora (MPHP) Typ abiotyczny Rodzaj monitoringu ELEMENTY BIOLOGICZNE Multimetriks fitoplanktonowy PMPL Fitobentos wskaźnik okrzemkowy IOJ Makrofitowy Indeks Stanu Ekologicznego ESMI Makrobezkręgowce bentosowe LMI Klasa elementów biologicznych ELEMENTY MORFOLOGICZNE STAN EKOLOGICZNY Przezroczystość widzialność krążka Secchiego (SD) ELEMENTY FIZYKOCHEMICZNE Tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem Przewodność w 20 C Azot ogólny Fosfor ogólny Klasa elementów fizykochemicznych Substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne Klasyfikacja ekologicznego STAN CHEMICZNY Substancje priorytetowe dla polityki wodnej Inne substancje zanieczyszczające wg KOM 2006/0129(COD) Klasyfikacja chemicznego Długie Wigierskie Niemen 80,0 14, a MR II I III III I d psd d d d psd U Gremzdel Niemen 59,3 10, b MR III II II III I d psd d d d psd U Boczne koło Przerośli Pregoła 58,3 33, a MD II I II II I d psd d d d psd psd U d d D Jemieliste Wisła 58,8 23, a MD/MO II I II II I d psd d psd d psd psd U d d D Krzywe Filipowskie Pregoła 51,25 21, a MD I II II II I d psd d d d psd psd U d d D Wiżajny Pregoła 293,1 5, b MD III I III III I d d d d d d psd U d d D Garbaś Wisła 152,5 48, a MO II II II II I d (psd) d d d d D Hańcza Niemen 311,4 108, a MO I I I I I d d d d d d BD Rospuda Filipowska Wisła 341,7 38, a MO II I II II I d d d d d d D Sumowo Bakałarzewskie Wisła 110,3 12, a MO III I III III I d psd d d d psd U UWAGA: Rodzaj monitoringu Ocena wskaźników KLASYFIKACJA EKOLOGICZNA KLASYFIKACJA CHEMICZNA MR monitoring reperowy I klasa pierwsza d stan dobry BD - stan bardzo dobry MD monitoring diagnostyczny II klasa druga (psd) poniżej dobrego D - stan dobry D - stan dobry MO monitoring operacyjny III klasa trzecia (nieuwzględniony w ocenie) U - stan umiarkowany PSD - poniżej dobrego MB monitoring badawczy IV klasa czwarta psd poniżej dobrego S - stan słaby V klasa piąta Z - stan zły

6 Jezioro Długie Wigierskie Powierzchnia zwierciadła wody: 80,0 ha. Powierzchnia wysp: 1,6 ha. Głębokość maksymalna: 14,8 m Głębokość średnia: 7,4 m Objętość: 5.923,6 tys. m 3 Dorzecze: jezioro Wigry Czarna Hańcza Niemen Bałtyk Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiat suwalski, gmina Suwałki. Kod JCW: PLLW30619 Kod zbiornika: Kod i współrzędne stanowisk pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 01 (PL07S0802_0001) N E stanowisko 02 (PL07S0802_0001_2) N E Okres badań: sezon wegetacyjny 2013 r Rodzaj monitoringu: reperowy Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy głęboki Stratyfikacja jeziora: stratyfikowane Współczynnik Schindlera: 1,27 Wpływ zlewni: mały Typ abiotyczny jeziora: 5 a (Jeziora Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wpływie zlewni, stratyfikowane) Rodzaj antropopresji: Uwagi: Jezioro leży w granicach Wigierskiego Parku Narodowego. Przy jeziorze zlokalizowane jest noclegowisko kormoranów żerujących na jeziorach wigierskich. Komentarz: Głównym wskaźnikiem obniżającym stan ekologiczny jeziora jest wskaźnik makrofitowy ESMI charakteryzujący stan roślinności naczyniowej jeziora. 6

7 Ocena ekologicznego Jeziora Długiego Wigierskiego w 2013 roku i biologiczne Wartość średnioroczna dobrego Chlorofil a [μg/l] 6 2, , ,36 Fitoplankton (PMPL) ,66 2,00 II Makrofity (ESMI) 1 1 0, , ,392 0,410 III Fitobentos (IOJ) 1 1 0, , ,85 0,590 I ocena biologiczna KLASA III (STAN UMIARKOWANY) i fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Ocena Widzialność krążka Secchiego (SD) [m] 12 0, , ,8 2,5 dobry Tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim [mg O 2/l] Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%] Przewodność w 20 C [μs/cm] Azot ogólny [mg N/l] Fosfor ogólny [mg P/l] 4 3 0, , ,9 10 nie dotyczy poniżej dobrego dobry 12 0, , ,18 1,5 dobry 12 0, , ,020 0,06 dobry Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Nie badano w 2013 r. STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY UWAGA: zgodnie z zaleceniem GIOŚ w ocenie uwzględniono multimetriks fitoplanktonowy PMPL, mimo iż wskaźnik ten nie jest wymieniony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych [...] (Dz.U. Nr 257, poz. 1545). - badania fitoplanktonu wykonano na stanowisku 01; - dla wartości wskaźników fizykochemicznych podano wyniki uśrednione z dwóch stanowisk pomiarowych; 1 ) wskaźnik badany co 3 lata w monitoringu reperowym,. 7

8 Jezioro Gremzdel Powierzchnia zwierciadła wody: 59,3 ha. Powierzchnia wysp: 2,1 ha. Głębokość maksymalna: 10,0 m Głębokość średnia: 3,2 m Objętość: 1.966,5 tys. m 3 Dorzecze: Pawłówka Czarna Hańcza Niemen Bałtyk Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiat sejneński, gmina Krasnopol. Kod JCW: PLLW30634 Kod zbiornika: Kod i współrzędne stanowisk pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 01 (PL07S0802_0004) N E stanowisko 02 (PL07S0802_0004_02) N E Okres badań: sezon wegetacyjny 2012 r Rodzaj monitoringu: reperowy Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy płytki Stratyfikacja jeziora: niestratyfikowane Współczynnik Schindlera: 9,67 Wpływ zlewni: duży Typ abiotyczny jeziora: 6 b (Jeziora Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wpływie zlewni, niestratyfikowane) Rodzaj antropopresji: rolnictwo Uwagi: Zawartość tlenu rozpuszczonego w warstwie naddennej (wskaźnik wykorzystywany w ocenie jezior niestratyfikowanych) mieści się na bardzo niskim poziomie ze względu na specyfikę jeziora wskaźnik ten nie został uwzględniony w ocenie. Komentarz: Jezioro zaliczone do jezior niestratyfikowanych wykazuje szczątkową (niepełną) stratyfikację objawiającą się występowaniem w najniższej części warstwy naddennej uwarstwienia termicznego przy braku typowego hypolimnionu. Dopływ wód bagiennych ze zlewni jeziora jest dodatkowym czynnikiem pogarszającym warunki tlenowe jeziora. 8

9 Ocena ekologicznego jeziora Gremzdel w 2013 roku Wartość średnioroczna dobrego Ocena i biologiczne Chlorofil a [μg/l] 6 11, , ,82 Fitoplankton (PMPL) ,15 2,00 III Makrofity (ESMI) 1 1 0, , ,431 0,410 II Fitobentos (IOJ) 1 2 0, , ,643 0,590 II ocena biologiczna KLASA III (STAN UMIARKOWANY) i fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Widzialność krążka Secchiego (SD) [m] 12 1, , ,4 1,0 dobry Tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim [mg O 2/l] Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%] 3 0, , , poniżej dobrego nie dotyczy Przewodność w 20 C [μs/cm] Azot ogólny [mg N/l] Fosfor ogólny [mg P/l] dobry 12 1, , ,55 2,5 dobry 12 0, , ,040 0,12 dobry Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Nie badano w 2013 r. STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY UWAGA: zgodnie z zaleceniem GIOŚ w ocenie uwzględniono multimetriks fitoplanktonowy PMPL, mimo iż wskaźnik ten nie jest uwzględniony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych [...] (Dz.U. Nr 257, poz. 1545). - badania fitoplanktonu wykonano na stanowisku 02; - dla wartości wskaźników fizykochemicznych podano wyniki uśrednione z dwóch stanowisk pomiarowych; 1 ) wskaźnik badany co 3 lata w monitoringu reperowym. 9

10 Jezioro Boczne koło Przerośli Powierzchnia zwierciadła wody: 58,3 ha. Powierzchnia wysp: - ha. Głębokość maksymalna: 33,5 m Głębokość średnia: 15,3 m Objętość: 8.891,5 tys. m 3 Dorzecze: Bludzia Błędzianka Rominta Pisa Pregoła Bałtyk Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiat suwalski, gmina Przerośl. Kod JCW: PLLW30588 Kod zbiornika: Kod i współrzędne stanowisk pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 01 (PL08S0802_0088) N ,0 E ,4 Okres badań: cyrkulacja wiosenna początek okresu letniego szczyt stagnacji letniej okres jesienny Badania substancji priorytetowych: Rodzaj monitoringu: diagnostyczny / operacyjny Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy głęboki Stratyfikacja jeziora: stratyfikowane Współczynnik Schindlera: 0,5 Wpływ zlewni: mały Typ abiotyczny jeziora: 5 a (Jeziora Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich o wysokiej zawartości wapnia, o małym wpływie zlewni, stratyfikowane) Rodzaj antropopresji: rolnictwo, rekreacja Uwagi: Komentarz: iem obniżającym stan ekologiczny jeziora jest zwiększona zawartość węglowodorów ropopochodnych (indeks oleju mineralnego). wymaga potwierdzenia w kolejnym cyklu badawczym (w 2014 r.). 10

11 Ocena ekologicznego jeziora Boczne koło Przerośli w 2013 roku Wartość średnioroczna dobrego Ocena i biologiczne Chlorofil a [μg/l] 4 2, , ,40 Fitoplankton (PMPL) ,50 2,00 II Makrofity (ESMI) 1 0, , ,474 0,410 II Fitobentos (IOJ) 1 0, , ,822 0,590 I Makrobezkręgowce bentosowe (LMI) ocena biologiczna 1 0, , ,370 0,573 KLASA II (STAN DOBRY) i fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Widzialność krążka Secchiego (SD) [m] 4 2, , ,1 2,5 dobry Tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim [mg O 2/l] Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%] 4 1 5, , ,6 10 nie dotyczy poniżej dobrego Przewodność w 20 C [μs/cm] Azot ogólny [mg N/l] dobry 4 0, , ,89 1,5 dobry Fosfor ogólny [mg P/l] 4 0, , ,014 0,06 dobry Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Aldehyd mrówkowy [mg/l] 4 < 0,02 Arsen [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 < 0,02 0,05 dobry < 0,02 0,05 dobry Bar [mg/l] 4 0,017 0,028 0,022 0,5 dobry Bor [mg/l] 4 < 0,05 0,21 0,07 2 dobry Chrom sześciowartościowy [mg/l] 0,02 Chrom ogólny [mg/l] 4 < 0,002 Cynk [mg/l] 4 < 0,02 Miedź [mg/l] 4 < 0,004 Fenole lotne [mg/l] 4 0,002 0,003 0,0015 0,05 dobry < 0,02 < 0,004 0,003 < 0,02 1 dobry < 0,004 0,05 dobry 0,0025 0,01 dobry 11

12 Wartość średnioroczna dobrego Ocena Węglowodory ropopochodne (indeks olejowy) [mg/l] 5 0,13 0,69 0,33 0,2 poniżej dobrego Glin [mg/l] 4 < 0,01 Cyjanki wolne [mg/l] 4 < 0,01 0,02 0,012 0,4 dobry < 0,01 < 0,01 0,05 dobry Cyjanki związane [mg/l] 0,05 Molibden [mg/l] 4 < 0,005 Selen [mg/l] 4 < 0,03 Srebro [mg/l] 4 < 0,002 Tal [mg/l] 4 < 0,01 Tytan [mg/l] 4 < 0,02 Wanad [mg/l] 4 < 0,002 Antymon [mg/l] 4 < 0,002 Fluorki [mg/l] 4 < 0,01 Beryl [mg/l] 4 Kobalt [mg/l] 4 < 0,002 Cyna [mg/l] 4 < 0,01 < 0,005 < 0,03 < 0,002 < 0,005 0,04 dobry < 0,03 0,02 p. g. o. < 0,002 0,005 dobry 0,019 0,008 0,002 p. g. o. < 0,02 < 0,002 < 0,05 < 0,02 0,05 dobry < 0,002 0,05 dobry b.o. 0,002 p. g. o. 0,17 0,085 1,5 dobry < 0,002 0,0008 p. g. o. < 0,002 0,05 dobry 0,013 0,007 STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY UWAGA: zgodnie z zaleceniem GIOŚ w ocenie uwzględniono multimetriks fitoplanktonowy PMPL, mimo iż wskaźnik ten nie jest wymieniony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych [...] (Dz.U. Nr 257, poz. 1545); - w ocenie nie uwzględniono wskaźnika LMI charakteryzującego populację makrobezkręgowców bentosowych wskaźnik ten nie jest wymieniony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych [jw.], a wartość wskaźnika należy potwierdzić w następnym cyklu badań monitoringowych; p. g. o. poniżej granicy oznaczalności, wstawiana w ocenie, gdy granica oznaczalności wskaźnika analizowanego daną metodą jest wyższa niż granica dobrego i brakuje jednoznacznych danych do klasyfikacji dla danego wskaźnika, co skutkuje odstąpieniem od uwzględnienia wskaźnika w ocenie ogólnej. 12

13 Wyniki badań i ocena chemicznego jeziora Boczne koło Przerośli w 2013 roku średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej Alachlor [μg/l] 13 < 0,05 Antracen [μg/l] 13 < 0,0001 Atrazyna [μg/l] 13 < 0,10 Benzen [μg/l] 13 < 0,50 Difenyloetery bromowane [μg/l] 13 < 0,0001 Kadm [μg/l] 13 < 0,02 < 0,05 < 0,0001 < 0,10 < 0,50 < 0,0001 0,10 0,019 0,028 < 0,025 0,025 0,3 / 0,7 dobry < 0, , ,1 / 0,4 dobry < 0,05 0,05 0,6 / 2,0 dobry < 0,25 0,25 10 / 50 dobry < 0, ,0005 / - dobry 0,15 / 0,9 4 dobry C chloroalkany [μg/l] 0,4 / 1,4 Chlorfenwinfos [μg/l] 13 < 0,03 < 0,03 < 0,015 0,015 0,1 / 0,3 dobry 13

14 Chlorpyrifos [μg/l] 13 < 0,009 1,2-dichloroetan (EDC) [μg/l] 13 < 0,50 Dichlorometan [μg/l] 13 < 0,50 Di(2-etyloheksyl)ftalan (DEHP) [μg/l] 13 < 0,20 Diuron [μg/l] 13 < 0,05 Endosulfan [μg/l] 13 Fluoranten [μg/l] 13 < 0,0001 Heksachlorobenzen (HCB) [μg/l] Heksachlorobutadien (HCBD) [μg/l] < 0,03 < 0,009 < 0,50 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,0045 0,0045 0,03 / 0,1 dobry < 0,25 10 / - dobry 0,91 0,42 20 / - dobry 0,75 0,24 1,3 / - dobry < 0,05 < 0,0001 < 0,03 < 0,025 0,025 0,2 / 1,8 dobry < 0,0015 0,0015 0,2 / 1,8 dobry < 0, , ,1 / 1 dobry < 0,0015 0,0015 0,01 / 0,05 dobry < 0,015 0,015 0,1 / 0,6 dobry 14

15 Heksachlorocykloheksan (HCH) [μg/l] 13 Izoproturon[μg/l] 13 < 0,05 Ołów [μg/l] 13 < 1,0 Rtęć [μg/l] 12 < 0,02 Naftalen [μg/l] 13 < 0,01 Nikiel [μg/l] 13 < 2,0 < 0,05 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,0015 0,0015 0,02 / 0,04 dobry < 0,025 0,025 0,3 / 1,0 dobry 1,0 0,54 7,2 / - dobry 0,04 0,0125 0,037 0,05 / 0,07 dobry < 0,01 Nonylofenole [μg/l] 13 < 0,03 0,05 Oktylofenole [μg/l] 13 < 0,03 Pentachlorobenzen [μg/l] 13 < 0,0002 < 2,0 < 0,03 < 0,002 < 0,005 2,4 / - dobry < 1,0 20 / - dobry 0,032 0,046 0,3 / 2,0 dobry < 0,015 0,1 / - dobry < 0,001 0,007 / - dobry 15

16 Pentachlorofenol (PCP) [μg/l] 13 < 0,10 Benzo(a)piren [μg/l] 13 < 0,0001 Benzo(b)fluoranten [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,10 < 0,0001 < 0,0001 Benzo(k)fluoranten [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,05 0,05 0,4 / 1,0 dobry < 0, , ,05 / 0,1 dobry < 0, ,03 / - dobry Benzo(g,h,i)perylen [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 Indeno(1,2,3-c,d)piren [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 Symazyna [μg/l] 13 < 0,20 < 0,20 Związki tributylocyny [μg/l] Trichlorobenzeny (TCB) [μg/l] 13 < 0,10 Trichlorometan (chloroform) [μg/l] 13 < 0,50 < 0,10 < 0,50 < 0, ,002 / - dobry < 0,10 0,10 1 / 4 dobry 0,0002 / 0,0015 < 0,05 0,4 / - dobry < 0,25 2,5 / - dobry 16

17 Trifluralina [μg/l] 13 < 0,009 Inne substancje zanieczyszczające (wg KOM 2006/0129(COD)) < 0,009 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,0045 0,03 / - dobry Tetrachlorometan [μg/l] 13 < 0,50 < 0,50 < 0,25 12 / - dobry Aldryna [μg/l] 13 Dieldryna [μg/l] 13 Endryna [μg/l] 13 Izodryna [μg/l] 13 < 0,0015 0,010 / - dobry DDT izomer para-para [μg/l] 13 DDT całkowity [μg/l] 13 Trichloroetylen (TRI) [μg/l] 13 < 0,50 Tetrachloroetylen (PER) [μg/l] 13 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,0015 0,01 / - dobry < 0,0015 0,025 / - dobry < 0,25 10 / - dobry < 0,25 10 / - dobry STAN CHEMICZNY DOBRY 17

18 Objaśnienia: 1 stężenie średnioroczne stężenie arytmetyczne z badań, w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności (LoQ). 2 stężenie maksymalne stężenie wyliczone jako 90 percentyl z badań, w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności (LoQ). 3 granica dobrego: w liczniku granica dobrego dla stężeń średniorocznych, w mianowniku granica dobrego dla stężeń maksymalnych wyliczonych jako 90 percentyl z badań. 4 dla kadmu granica dobrego przy twardości ogólnej mgcaco 3 /l (najczęściej spotykana w badanym jeziorze). 18

19 Jezioro Jemieliste Powierzchnia zwierciadła wody: 58,8 ha. Powierzchnia wysp: - ha. Głębokość maksymalna: 23,2 m Głębokość średnia: 7,5 m Objętość: 4.402,4 tys. m 3 Dorzecze: Jemieliścianka [obszar bezodpływowy] Rospuda-Netta Biebrza Narew Wisła Bałtyk Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiat suwalski, gmina Filipów. Kod JCW: PLLW30019 Kod zbiornika: Kod i współrzędne stanowisk pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 01 (PL07S0802_0009) N ,3 E ,6 Okres badań: cyrkulacja wiosenna początek okresu letniego szczyt stagnacji letniej okres jesienny Badania substancji priorytetowych: Rodzaj monitoringu: diagnostyczny / operacyjny Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy głęboki Stratyfikacja jeziora: stratyfikowane Współczynnik Schindlera: 1,5 Wpływ zlewni: mały Typ abiotyczny jeziora: 5 a (Jeziora Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich o wysokiej zawartości wapnia, o małym wpływie zlewni, stratyfikowane) Rodzaj antropopresji: rolnictwo, rekreacja Uwagi: Komentarz: Jednym ze wskaźników obniżających stan ekologiczny jeziora jest zwiększona zawartość węglowodorów ropopochodnych (indeks oleju mineralnego). wymaga potwierdzenia w kolejnym cyklu badawczym (w 2014 r.). 19

20 Ocena ekologicznego jeziora Jemieliste w 2013 roku Wartość średnioroczna dobrego Ocena i biologiczne Chlorofil a [μg/l] 4 4, , ,29 Fitoplankton (PMPL) ,36 2,00 II Makrofity (ESMI) 1 0, , ,346 0,410 III Fitobentos (IOJ) 1 0, , ,938 0,590 I Makrobezkręgowce bentosowe (LMI) ocena biologiczna 1 0, , ,301 0,573 KLASA III (STAN UMIARKOWANY) i fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Widzialność krążka Secchiego (SD) [m] 4 1, , ,8 2,5 dobry Tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim [mg O 2/l] Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%] 4 1 1, , ,6 10 nie dotyczy poniżej dobrego Przewodność w 20 C [μs/cm] dobry Azot ogólny [mg N/l] 4 0, , ,65 1,5 poniżej dobrego Fosfor ogólny [mg P/l] 4 0, , ,012 0,06 dobry Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Aldehyd mrówkowy [mg/l] 4 < 0,02 Arsen [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 Bar [mg/l] 4 0,004 0,016 Bor [mg/l] 4 < 0,05 Chrom sześciowartościowy <0,05 < 0,02 0,05 dobry < 0,02 0,05 dobry 0,013 0,5 dobry < 0,05 2 dobry [mg/l] 0,02 Chrom ogólny [mg/l] 4 < 0,002 Cynk [mg/l] 4 < 0,02 Miedź [mg/l] 4 < 0,004 < 0,002 < 0,02 < 0,004 < 0,002 0,05 dobry < 0,02 1 dobry < 0,004 0,05 dobry 20

21 Fenole lotne [mg/l] 4 0,001 Węglowodory ropopochodne (indeks olejowy) Wartość średnioroczna dobrego Ocena 0,004 0,002 0,01 dobry [mg/l] 5 0,14 0,78 0,41 0,2 poniżej dobrego Glin [mg/l] 4 < 0,01 0,17 0,06 0,4 dobry Cyjanki wolne [mg/l] 4 < 0,01 < 0,01 < 0,01 0,05 dobry Cyjanki związane [mg/l] 0,05 Molibden [mg/l] 4 < 0,005 Selen [mg/l] 4 < 0,03 Srebro [mg/l] 4 < 0,002 Tal [mg/l] 4 < 0,01 Tytan [mg/l] 4 < 0,02 Wanad [mg/l] 4 < 0,002 < 0,005 < 0,03 < 0,002 < 0,005 0,04 dobry < 0,03 0,02 p. g. o. < 0,002 0,005 dobry 0,023 0,008 0,002 p. g. o. < 0,02 < 0,002 < 0,02 0,05 dobry < 0,002 0,05 dobry Antymon [mg/l] 4 < 0,002 0,012 0,016 0,002 p. g. o. Fluorki [mg/l] 4 < 0,01 Beryl [mg/l] 4 Kobalt [mg/l] 4 < 0,002 0,17 0,046 1,5 dobry < 0,002 Cyna [mg/l] 4 < 0,01 0,012 0,0008 p. g. o. < 0,002 0,05 dobry 0,010 STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY UWAGA: zgodnie z zaleceniem GIOŚ w ocenie uwzględniono multimetriks fitoplanktonowy PMPL, mimo iż wskaźnik ten nie jest wymieniony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych [...] (Dz.U. Nr 257, poz. 1545); - w ocenie nie uwzględniono wskaźnika LMI charakteryzującego populację makrobezkręgowców bentosowych wskaźnik ten nie jest wymieniony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych [jw.], a wartość wskaźnika należy potwierdzić w następnym cyklu badań monitoringowych; p. g. o. poniżej granicy oznaczalności, wstawiana w ocenie, gdy granica oznaczalności wskaźnika analizowanego daną metodą jest wyższa niż granica dobrego i brakuje jednoznacznych danych do klasyfikacji dla danego wskaźnika, co skutkuje odstąpieniem od uwzględnienia wskaźnika w ocenie ogólnej. 21

22 Wyniki badań i ocena chemicznego jeziora Jemieliste w 2013 roku średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej Alachlor [μg/l] 13 < 0,05 Antracen [μg/l] 13 < 0,0001 Atrazyna [μg/l] 13 < 0,10 Benzen [μg/l] 13 < 0,50 Difenyloetery bromowane [μg/l] 13 < 0,0001 Kadm [μg/l] 13 < 0,02 < 0,05 < 0,0001 < 0,10 < 0,50 < 0,0001 0,07 0,018 0,042 < 0,025 0,025 0,3 / 0,7 dobry < 0, , ,1 / 0,4 dobry < 0,05 0,05 0,6 / 2,0 dobry < 0,25 0,25 10 / 50 dobry < 0, ,0005 / - dobry 0,15 / 0,9 4 dobry C chloroalkany [μg/l] 0,4 / 1,4 Chlorfenwinfos [μg/l] 13 < 0,03 < 0,03 < 0,015 0,015 0,1 / 0,3 dobry 22

23 Chlorpyrifos [μg/l] 13 < 0,009 1,2-dichloroetan (EDC) [μg/l] 13 < 0,50 Dichlorometan [μg/l] 13 < 0,50 Di(2-etyloheksyl)ftalan (DEHP) [μg/l] 13 < 0,20 Diuron [μg/l] 13 < 0,05 Endosulfan [μg/l] 13 Fluoranten [μg/l] 13 < 0,0001 Heksachlorobenzen (HCB) [μg/l] Heksachlorobutadien (HCBD) [μg/l] < 0,03 < 0,009 < 0,50 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,0045 0,0045 0,03 / 0,1 dobry < 0,25 10 / - dobry 1,39 0, / - dobry 0,84 0,309 1,3 / - dobry < 0,05 < 0,0001 < 0,03 < 0,025 0,025 0,2 / 1,8 dobry < 0,0015 0,0015 0,2 / 1,8 dobry < 0, , ,1 / 1 dobry < 0,0015 0,0015 0,01 / 0,05 dobry < 0,015 0,015 0,1 / 0,6 dobry 23

24 Heksachlorocykloheksan (HCH) [μg/l] 13 Izoproturon[μg/l] 13 < 0,05 Ołów [μg/l] 13 < 1,0 Rtęć [μg/l] 12 < 0,02 Naftalen [μg/l] 13 < 0,01 Nikiel [μg/l] 13 < 2,0 Nonylofenole [μg/l] 13 < 0,03 Oktylofenole [μg/l] 13 < 0,03 Pentachlorobenzen [μg/l] 13 < 0,0002 < 0,05 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,0015 0,0015 0,02 / 0,04 dobry < 0,025 0,025 0,3 / 1,0 dobry 1,1 0,55 7,2 / - dobry 0,02 0,011 0,019 0,05 / 0,07 dobry < 0,01 < 0,005 2,4 / - dobry 2,2 1,1 20 / - dobry < 0,03 0,06 < 0,002 < 0,015 0,015 0,3 / 2,0 dobry 0,046 0,1 / - dobry < 0,0001 0,007 / - dobry 24

25 Pentachlorofenol (PCP) [μg/l] 13 < 0,10 Benzo(a)piren [μg/l] 13 < 0,0001 Benzo(b)fluoranten [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,10 < 0,0001 < 0,0001 Benzo(k)fluoranten [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,05 0,05 0,4 / 1,0 dobry < 0, , ,05 / 0,1 dobry < 0, ,03 / - dobry Benzo(g,h,i)perylen [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 Indeno(1,2,3-c,d)piren [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 Symazyna [μg/l] 13 < 0,20 < 0,20 Związki tributylocyny [μg/l] Trichlorobenzeny (TCB) [μg/l] 13 < 0,10 Trichlorometan (chloroform) [μg/l] 13 < 0,50 < 0,10 < 0,50 < 0, ,002 / - dobry < 0,10 0,10 1 / 4 dobry 0,0002 / 0,0015 < 0,05 0,4 / - dobry < 0,25 2,5 / - dobry 25

26 Trifluralina [μg/l] 13 < 0,009 Inne substancje zanieczyszczające (wg KOM 2006/0129(COD)) < 0,009 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,0045 0,03 / - dobry Tetrachlorometan [μg/l] 13 < 0,50 < 0,50 < 0,25 12 / - dobry Aldryna [μg/l] 13 Dieldryna [μg/l] 13 Endryna [μg/l] 13 Izodryna [μg/l] 13 < 0,0015 0,010 / - dobry DDT izomer para-para [μg/l] 13 DDT całkowity [μg/l] 13 Trichloroetylen (TRI) [μg/l] 13 < 0,50 Tetrachloroetylen (PER) [μg/l] 13 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,0015 0,01 / - dobry < 0,0015 0,025 / - dobry < 0,25 10 / - dobry < 0,25 10 / - dobry STAN CHEMICZNY DOBRY 26

27 Objaśnienia: 1 stężenie średnioroczne stężenie arytmetyczne z badań, w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności (LoQ). 2 stężenie maksymalne stężenie wyliczone jako 90 percentyl z badań, w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności (LoQ). 3 granica dobrego: w liczniku granica dobrego dla stężeń średniorocznych, w mianowniku granica dobrego dla stężeń maksymalnych wyliczonych jako 90 percentyl z badań. 4 dla kadmu granica dobrego przy twardości ogólnej mgcaco 3 /l (najczęściej spotykana w badanym jeziorze). 27

28 Jezioro Krzywe Filipowskie (Krzywólskie, Krzywólka koło Przerośli) Powierzchnia zwierciadła wody: 51,25 ha. Powierzchnia wysp: - ha. Głębokość maksymalna: 21,3 m Głębokość średnia: 7,7 m Objętość: 3.947,5 tys. m 3 Dorzecze: Bludzia Błędzianka Rominta Pisa Pregoła Bałtyk Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiat suwalski, gmina Przerośl. Kod JCW: PLLW30585 Kod zbiornika: Kod i współrzędne stanowisk pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 01 (PL08S0802_0172) N ,5 E ,6 Okres badań: cyrkulacja wiosenna początek okresu letniego szczyt stagnacji letniej okres jesienny Badania substancji priorytetowych: Rodzaj monitoringu: diagnostyczny / operacyjny Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy głęboki Stratyfikacja jeziora: stratyfikowane Współczynnik Schindlera: 6,7 Wpływ zlewni: duży Typ abiotyczny jeziora: 6 a (Jeziora Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wpływie zlewni, stratyfikowane) Rodzaj antropopresji: rolnictwo, rekreacja Uwagi: Komentarz: Jednym z wskaźników obniżających stan ekologiczny jeziora jest zwiększona zawartość węglowodorów ropopochodnych (indeks oleju mineralnego). wymaga potwierdzenia w kolejnym cyklu badawczym (w 2014 r.). 28

29 Ocena ekologicznego jeziora Krzywe Filipowskie w 2013 roku Wartość średnioroczna dobrego Ocena i biologiczne Chlorofil a [μg/l] 4 1, , ,33 Fitoplankton (PMPL) ,71 2,00 I Makrofity (ESMI) 1 0, , ,452 0,410 II Fitobentos (IOJ) 1 0, , ,689 0,590 II Makrobezkręgowce bentosowe (LMI) ocena biologiczna 1 0,669 0,669 0,669 0,573 KLASA II (STAN DOBRY) i fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Widzialność krążka Secchiego (SD) [m] 4 2, , ,0 1,7 dobry Tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim [mg O 2/l] Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%] 4 1 0, , ,8 10 nie dotyczy poniżej dobrego Przewodność w 20 C [μs/cm] dobry Azot ogólny [mg N/l] Fosfor ogólny [mg P/l] 4 0, , ,97 2,0 dobry 4 0, , ,009 0,09 dobry Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Aldehyd mrówkowy [mg/l] 4 < 0,02 Arsen [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 < 0,02 0,05 dobry < 0,02 0,05 dobry Bar [mg/l] 4 0,014 0,028 0,022 0,5 dobry Bor [mg/l] 4 < 0,05 1,8 0,47 2 dobry Chrom sześciowartościowy [mg/l] 0,02 Chrom ogólny [mg/l] 4 < 0,002 Cynk [mg/l] 4 < 0,02 Miedź [mg/l] 4 < 0,004 0,003 0,0015 0,05 dobry < 0,02 Fenole lotne [mg/l] 4 0,001 0,003 < 0,01 1 dobry 0,006 0,0035 0,05 dobry 0,0024 0,01 dobry 29

30 Wartość średnioroczna dobrego Ocena Węglowodory ropopochodne (indeks olejowy) [mg/l] 5 0,17 5,1 1,36 0,2 poniżej dobrego Glin [mg/l] 4 < 0,01 Cyjanki wolne [mg/l] 4 < 0,01 0,02 0,012 0,4 dobry 0,01 0,006 0,05 dobry Cyjanki związane [mg/l] 0,05 Molibden [mg/l] 4 < 0,005 Selen [mg/l] 4 < 0,03 Srebro [mg/l] 4 < 0,002 Tal [mg/l] 4 < 0,01 Tytan [mg/l] 4 < 0,02 Wanad [mg/l] 4 < 0,002 < 0,005 < 0,005 0,04 dobry 0,04 0,025 0,02 p. g. o. < 0,002 < 0,002 0,005 dobry 0,012 0,007 0,002 p. g. o. < 0,02 < 0,002 < 0,02 0,05 dobry < 0,002 0,05 dobry Antymon [mg/l] 4 < 0,002 0,011 0,0035 0,002 p. g. o. Fluorki [mg/l] 4 < 0,01 0,34 0,15 1,5 dobry Beryl [mg/l] 4 Kobalt [mg/l] 4 < 0,002 Cyna [mg/l] 4 < 0,01 STAN EKOLOGICZNY < 0,002 < 0,0015 0,0008 p. g. o. < 0,001 0,05 dobry 0,012 0,007 UMIARKOWANY UWAGA: zgodnie z zaleceniem GIOŚ w ocenie uwzględniono multimetriks fitoplanktonowy PMPL, mimo iż wskaźnik ten nie jest wymieniony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych [...] (Dz.U. Nr 257, poz. 1545); - w ocenie nie uwzględniono wskaźnika LMI charakteryzującego populację makrobezkręgowców bentosowych wskaźnik ten nie jest wymieniony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych [jw.]; p. g. o. poniżej granicy oznaczalności, wstawiana w ocenie, gdy granica oznaczalności wskaźnika analizowanego daną metodą jest wyższa niż granica dobrego i brakuje jednoznacznych danych do klasyfikacji dla danego wskaźnika, co skutkuje odstąpieniem od uwzględnienia wskaźnika w ocenie ogólnej. 30

31 Wyniki badań i ocena chemicznego jeziora Krzywe Filipowskie w 2013 roku średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej Alachlor [μg/l] 13 < 0,05 Antracen [μg/l] 13 < 0,0001 Atrazyna [μg/l] 13 < 0,10 Benzen [μg/l] 13 < 0,50 Difenyloetery bromowane [μg/l] 13 < 0,0001 Kadm [μg/l] 13 < 0,02 < 0,05 < 0,0001 < 0,10 < 0,50 < 0,0001 0,07 0,022 0,062 < 0,025 0,025 0,3 / 0,7 dobry < 0, , ,1 / 0,4 dobry < 0,05 0,05 0,6 / 2,0 dobry < 0,25 0,25 10 / 50 dobry < 0, ,0005 / - dobry 0,15 / 0,9 4 dobry C chloroalkany [μg/l] 0,4 / 1,4 Chlorfenwinfos [μg/l] 13 < 0,03 < 0,03 < 0,015 0,015 0,1 / 0,3 dobry 31

32 Chlorpyrifos [μg/l] 13 < 0,009 1,2-dichloroetan (EDC) [μg/l] 13 < 0,50 Dichlorometan [μg/l] 13 < 0,50 Di(2-etyloheksyl)ftalan (DEHP) [μg/l] 13 < 0,20 Diuron [μg/l] 13 < 0,05 Endosulfan [μg/l] 13 Fluoranten [μg/l] 13 < 0,0001 Heksachlorobenzen (HCB) [μg/l] Heksachlorobutadien (HCBD) [μg/l] < 0,03 < 0,03 < 0,50 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,0045 0,0045 0,03 / 0,1 dobry < 0,25 10 / - dobry 1,35 0,48 20 / - dobry 1,01 0,29 1,3 / - dobry < 0,05 < 0,0001 < 0,03 < 0,025 0,025 0,2 / 1,8 dobry < 0,0015 0,0015 0,2 / 1,8 dobry < 0, , ,1 / 1 dobry < 0,0015 0,0015 0,01 / 0,05 dobry < 0,015 0,015 0,1 / 0,6 dobry 32

33 Heksachlorocykloheksan (HCH) [μg/l] 13 Izoproturon[μg/l] 13 < 0,05 Ołów [μg/l] 13 < 1,0 Rtęć [μg/l] 12 < 0,02 Naftalen [μg/l] 13 < 0,01 Nikiel [μg/l] 13 < 2,0 < 0,05 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,0015 0,0015 0,02 / 0,04 dobry < 0,025 0,025 0,3 / 1,0 dobry 1,3 0,62 7,2 / - dobry < 0,02 < 0,01 < 0,01 0,01 0,05 / 0,07 dobry < 0,005 2,4 / - dobry 2,4 1,11 20 / - dobry Nonylofenole [μg/l] 13 < 0,03 0,05 0,032 0,046 0,3 / 2,0 dobry Oktylofenole [μg/l] 13 < 0,03 Pentachlorobenzen [μg/l] 13 < 0,0002 Pentachlorofenol (PCP) [μg/l] 13 < 0,10 0,06 < 0,002 0,046 0,1 / - dobry < 0,001 0,007 / - dobry 0,13 0,068 0,13 0,4 / 1,0 dobry 33

34 Benzo(a)piren [μg/l] 13 < 0,0001 Benzo(b)fluoranten [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 < 0,0001 Benzo(k)fluoranten [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 Benzo(g,h,i)perylen [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 Indeno(1,2,3-c,d)piren [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 Symazyna [μg/l] 13 < 0,20 < 0,20 średnioroczne 1 Związki tributylocyny [μg/l] Trichlorobenzeny (TCB) [μg/l] 13 < 0,10 Trichlorometan (chloroform) [μg/l] 13 < 0,50 Trifluralina [μg/l] 13 < 0,009 < 0,10 < 0,50 < 0,009 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0, , ,05 / 0,1 dobry < 0, ,03 / - dobry < 0, ,002 / - dobry < 0,10 0,10 1 / 4 dobry 0,0002 / 0,0015 < 0,05 0,4 / - dobry < 0,25 2,5 / - dobry < 0,0045 0,03 / - dobry 34

35 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja Inne substancje zanieczyszczające (wg KOM 2006/0129(COD)) Tetrachlorometan [μg/l] 13 < 0,50 < 0,50 < 0,25 12 / - dobry Aldryna [μg/l] 13 Dieldryna [μg/l] 13 Endryna [μg/l] 13 Izodryna [μg/l] 13 < 0,0015 0,010 / - dobry DDT izomer para-para [μg/l] 13 DDT całkowity [μg/l] 13 Trichloroetylen (TRI) [μg/l] 13 < 0,50 Tetrachloroetylen (PER) [μg/l] 13 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,0015 0,01 / - dobry < 0,0015 0,025 / - dobry < 0,25 10 / - dobry < 0,25 10 / - dobry STAN CHEMICZNY DOBRY 35

36 Objaśnienia: 1 stężenie średnioroczne stężenie arytmetyczne z badań, w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności (LoQ). 2 stężenie maksymalne stężenie wyliczone jako 90 percentyl z badań, w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności (LoQ). 3 granica dobrego: w liczniku granica dobrego dla stężeń średniorocznych, w mianowniku granica dobrego dla stężeń maksymalnych wyliczonych jako 90 percentyl z badań. 4 dla kadmu granica dobrego przy twardości ogólnej mgcaco 3 /l (najczęściej spotykana w badanym jeziorze). 36

37 Jezioro Wiżajny Powierzchnia zwierciadła wody: 293,1 ha. Powierzchnia wysp: 1,8 ha. Głębokość maksymalna: 5,3 m Głębokość średnia: 2,6 m Objętość: 7.746,1 tys. m 3 Dorzecze: dopływ z j. Wiżajny [Jez. Wisztynieckie] Pisa (Pissa) Wisztyniecka Pregoła Bałtyk Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiat suwalski, gmina Wiżajny. Kod JCW: PLLW30579 Kod zbiornika: Kod i współrzędne stanowisk pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 01 (PL08S0802_0093) N ,1 E ,4 Okres badań: cyrkulacja wiosenna początek okresu letniego szczyt stagnacji letniej okres jesienny Badania substancji priorytetowych: Rodzaj monitoringu: diagnostyczny / operacyjny Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy płytki Stratyfikacja jeziora: nietratyfikowane Współczynnik Schindlera: 2,07 Wpływ zlewni: duży Typ abiotyczny jeziora: 6 b (Jeziora Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wpływie zlewni, niestratyfikowane) Rodzaj antropopresji: rolnictwo, rekreacja Uwagi: Komentarz: Jednym ze wskaźników obniżających stan ekologiczny jeziora jest zwiększona zawartość węglowodorów ropopochodnych (indeks oleju mineralnego). wymaga potwierdzenia w kolejnym cyklu badawczym (w 2014 r.). 37

38 Ocena ekologicznego jeziora Wiżajny w 2013 roku Wartość średnioroczna dobrego Ocena i biologiczne Chlorofil a [μg/l] 4 16, , ,94 Fitoplankton (PMPL) ,23 2,00 III Makrofity (ESMI) 1 0, , ,231 0,410 III Fitobentos (IOJ) 1 0, , ,853 0,590 I Makrobezkręgowce bentosowe (LMI) ocena biologiczna 1 (3 stan.) 0,478 (p.1) 0,882 (p.3) 0,796 0,573 KLASA III (STAN UMIARKOWANY) i fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Widzialność krążka Secchiego (SD) [m] Tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim [mg O 2/l] 4 0, , ,2 1 dobry 1 8, , ,0 4 dobry Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%] 10 nie dotyczy Przewodność w 20 C [μs/cm] Azot ogólny [mg N/l] Fosfor ogólny [mg P/l] dobry 4 1, , ,60 2,5 dobry 4 0, , ,032 0,12 dobry Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Aldehyd mrówkowy [mg/l] 4 < 0,02 Arsen [mg/l] 4 < 0,02 < 0,02 < 0,02 Bar [mg/l] 4 0,015 0,018 Bor [mg/l] 4 < 0,05 Chrom sześciowartościowy < 0,02 0,05 dobry < 0,02 0,05 dobry 0,017 0,5 dobry 0,05 0,07 2 dobry [mg/l] 0,02 Chrom ogólny [mg/l] 4 < 0,002 Cynk [mg/l] 4 < 0,02 Miedź [mg/l] 4 < 0,004 < 0,002 < 0,02 < 0,002 0,05 dobry < 0,01 1 dobry 0,005 0,003 0,05 dobry Fenole lotne [mg/l] 4 0,001 0,004 0,0025 0,01 dobry 38

39 Wartość średnioroczna dobrego Ocena Węglowodory ropopochodne (indeks olejowy) [mg/l] 5 0,22 0,34 0,275 0,2 poniżej dobrego Glin [mg/l] 4 < 0,01 Cyjanki wolne [mg/l] 4 < 0,01 0,08 0,028 0,4 dobry < 0,01 < 0,01 0,05 dobry Cyjanki związane [mg/l] 0,05 Molibden [mg/l] 4 < 0,005 Selen [mg/l] 4 < 0,03 Srebro [mg/l] 4 < 0,002 Tal [mg/l] 4 < 0,01 Tytan [mg/l] 4 < 0,02 Wanad [mg/l] 4 < 0,002 Antymon [mg/l] 4 < 0,002 Fluorki [mg/l] 4 < 0,01 Beryl [mg/l] 4 Kobalt [mg/l] 4 < 0,002 Cyna [mg/l] 4 < 0,01 < 0,005 < 0,0025 0,04 dobry 0,04 0,025 0,02 p. g. o. < 0,002 0,016 < 0,02 < 0,002 < 0,05 < 0,001 0,005 dobry 0,008 0,002 p. g. o. < 0,01 0,05 dobry < 0,001 0,05 dobry b.o. 0,002 p. g. o. 0,11 0,031 1,5 dobry < 0,002 < 0,0015 0,0008 p. g. o. < 0,001 0,05 dobry 0,011 0,007 STAN EKOLOGICZNY UMIARKOWANY UWAGA: zgodnie z zaleceniem GIOŚ w ocenie uwzględniono multimetriks fitoplanktonowy PMPL, mimo iż wskaźnik ten nie jest wymieniony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych [...] (Dz.U. Nr 257, poz. 1545); - w ocenie nie uwzględniono wskaźnika LMI charakteryzującego populację makrobezkręgowców bentosowych wskaźnik ten nie jest uwzględniony w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych [jw.]; p. g. o. poniżej granicy oznaczalności, wstawiana w ocenie, gdy granica oznaczalności wskaźnika analizowanego daną metodą jest wyższa niż granica dobrego i brakuje jednoznacznych danych do klasyfikacji dla danego wskaźnika, co skutkuje odstąpieniem od uwzględnienia wskaźnika w ocenie ogólnej. 39

40 Wyniki badań i ocena chemicznego jeziora Wiżajny w 2013 roku średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja Substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej Alachlor [μg/l] 13 < 0,05 Antracen [μg/l] 13 < 0,0001 Atrazyna [μg/l] 13 < 0,10 Benzen [μg/l] 13 < 0,50 Difenyloetery bromowane [μg/l] 13 < 0,0001 Kadm [μg/l] 13 < 0,02 < 0,05 < 0,0001 < 0,10 < 0,50 < 0,0001 0,07 0,017 0,034 < 0,025 0,025 0,3 / 0,7 dobry < 0, , ,1 / 0,4 dobry < 0,05 0,05 0,6 / 2,0 dobry < 0,25 0,25 10 / 50 dobry < 0, ,0005 / - dobry 0,15 / 0,9 4 dobry C chloroalkany [μg/l] 0,4 / 1,4 Chlorfenwinfos [μg/l] 13 < 0,03 < 0,03 < 0,015 0,015 0,1 / 0,3 dobry 40

41 Chlorpyrifos [μg/l] 13 < 0,009 1,2-dichloroetan (EDC) [μg/l] 13 < 0,50 Dichlorometan [μg/l] 13 < 0,50 Di(2-etyloheksyl)ftalan (DEHP) [μg/l] 13 < 0,20 Diuron [μg/l] 13 < 0,05 Endosulfan [μg/l] 13 Fluoranten [μg/l] 13 < 0,0001 Heksachlorobenzen (HCB) [μg/l] Heksachlorobutadien (HCBD) [μg/l] < 0,03 < 0,03 < 0,50 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,0045 0,0045 0,03 / 0,1 dobry < 0,25 10 / - dobry 2,73 0,69 20 / - dobry 1,37 0,32 1,3 / - dobry < 0,05 < 0,0001 < 0,03 < 0,025 0,025 0,2 / 1,8 dobry < 0,0015 0,0015 0,2 / 1,8 dobry < 0, , ,1 / 1 dobry < 0,0015 0,0015 0,01 / 0,05 dobry < 0,015 0,015 0,1 / 0,6 dobry 41

42 Heksachlorocykloheksan (HCH) [μg/l] 13 Izoproturon[μg/l] 13 < 0,05 Ołów [μg/l] 13 < 1,0 Rtęć [μg/l] 13 < 0,02 Naftalen [μg/l] 13 < 0,01 Nikiel [μg/l] 13 < 2,0 Nonylofenole [μg/l] 13 < 0,03 Oktylofenole [μg/l] 13 < 0,03 Pentachlorobenzen [μg/l] 13 < 0,0002 < 0,05 1,7 < 0,02 < 0,01 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,0015 0,0015 0,02 / 0,04 dobry < 0,025 0,025 0,3 / 1,0 dobry 0,65 7,2 / - dobry < 0,01 0,01 0,05 / 0,07 dobry < 0,005 2,4 / - dobry 2,8 1,14 20 / - dobry 0,05 0,020 0,043 0,3 / 2,0 dobry < 0,03 < 0,002 < 0,015 0,1 / - dobry < 0,002 0,007 / - dobry 42

43 Pentachlorofenol (PCP) [μg/l] 13 < 0,10 Benzo(a)piren [μg/l] 13 < 0,0001 Benzo(b)fluoranten [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,10 < 0,0001 < 0,0001 Benzo(k)fluoranten [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,05 0,05 0,4 / 1,0 dobry < 0, , ,05 / 0,1 dobry < 0, ,03 / - dobry Benzo(g,h,i)perylen [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 Indeno(1,2,3-c,d)piren [μg/l] 13 < 0,0001 < 0,0001 Symazyna [μg/l] 13 < 0,20 < 0,20 Związki tributylocyny [μg/l] Trichlorobenzeny (TCB) [μg/l] 13 < 0,10 Trichlorometan (chloroform) [μg/l] 13 < 0,50 < 0,10 < 0,50 < 0, ,002 / - dobry < 0,10 0,10 1 / 4 dobry 0,0002 / 0,0015 < 0,05 0,4 / - dobry < 0,25 2,5 / - dobry 43

44 Trifluralina [μg/l] 13 < 0,009 Inne substancje zanieczyszczające (wg KOM 2006/0129(COD)) < 0,009 średnioroczne 1 maksymalne (percentyl) 2 dobrego 3 Klasyfikacja < 0,0045 0,03 / - dobry Tetrachlorometan [μg/l] 13 < 0,50 < 0,50 < 0,25 12 / - dobry Aldryna [μg/l] 13 Dieldryna [μg/l] 13 Endryna [μg/l] 13 Izodryna [μg/l] 13 < 0,0015 0,010 / - dobry DDT izomer para-para [μg/l] 13 DDT całkowity [μg/l] 13 Trichloroetylen (TRI) [μg/l] 13 < 0,50 Tetrachloroetylen (PER) [μg/l] 13 < 0,50 < 0,50 < 0,50 < 0,0015 0,01 / - dobry < 0,0015 0,025 / - dobry < 0,25 10 / - dobry < 0,25 10 / - dobry STAN CHEMICZNY DOBRY 44

45 Objaśnienia: 1 stężenie średnioroczne stężenie arytmetyczne z badań, w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności (LoQ). 2 stężenie maksymalne stężenie wyliczone jako 90 percentyl z badań, w przypadku badań poniżej granicy oznaczalności do obliczeń przyjmowano połowę wartości granicy oznaczalności (LoQ). 3 granica dobrego: w liczniku granica dobrego dla stężeń średniorocznych, w mianowniku granica dobrego dla stężeń maksymalnych wyliczonych jako 90 percentyl z badań. 4 dla kadmu granica dobrego przy twardości ogólnej mgcaco 3 /l (najczęściej spotykana w badanym jeziorze). 45

46 Jezioro Garbaś Powierzchnia zwierciadła wody: 152,5 ha. Powierzchnia wysp: ha. Głębokość maksymalna: 48,0 m Głębokość średnia: 20,9 m Objętość: ,7 tys. m 3 Dorzecze: Rospuda Netta Biebrza Narew Wisła Bałtyk Położenie administracyjne: województwo podlaskie, powiat suwalski, gmina Filipów. Kod JCW: PLLW30009 Kod zbiornika: Kod i współrzędne stanowisk pomiarowo-kontrolnych: stanowisko 01 (PL01S0802_0626) N ,6 E ,3 Okres badań: cyrkulacja wiosenna początek okresu letniego szczyt stagnacji letniej okres jesienny Rodzaj monitoringu: operacyjny Typ makrofitowy jeziora: ramienicowy głęboki Stratyfikacja jeziora: stratyfikowane Współczynnik Schindlera: 5,1 Wpływ zlewni: duży Typ abiotyczny jeziora: 6 a (Jeziora Nizin Wschodniobałtycko-Białoruskich o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wpływie zlewni, stratyfikowane) Rodzaj antropopresji: rolnictwo, rekreacja Uwagi: Komentarz: 46

47 Ocena ekologicznego Jeziora Garbaś w 2013 roku Wartość średnioroczna dobrego Ocena i biologiczne Fitoplankton (PMPL) ,57 2,00 II Makrofity (ESMI) 1 0, , ,445 0,410 II Fitobentos (IOJ) 1 0, , ,691 0,590 II ocena biologiczna KLASA II (STAN DOBRY) i fizykochemiczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Widzialność krążka Secchiego (SD) [m] 4 1, , ,0 1,7 dobry Tlen rozpuszczony nad dnem w okresie letnim [mg O 2/l] Średnie nasycenie hypolimnionu tlenem w okresie letnim [%] 4 1 6, , ,6 10 nie dotyczy poniżej dobrego 1 ) Przewodność w 20 C [μs/cm] Azot ogólny [mg N/l] Fosfor ogólny [mg P/l] dobry 4 0, , ,09 2,0 dobry 4 0, , ,022 0,09 dobry Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (brane pod uwagę, gdy ocena biologiczna wskazuje na stan dobry i bardzo dobry) Nie badano w ramach monitoringu operacyjnego. Stan dobry w 2010 r. STAN EKOLOGICZNY DOBRY UWAGA: zgodnie z Programem Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Podlaskiego na lata (Białystok, 2012) zatwierdzonym przez GIOŚ podstawą oceny biologicznej jezior badanych w ramach monitoringu operacyjnego jest fitobentos (okrzemki bentosowe); - zastosowano dziedziczenie oceny wskaźnika fitoplanktonowego PMPL i wskaźnika makrofitowego ESMI z 2010 r. - w ocenie odstąpiono od dziedziczenia oceny elementów biologicznych sprzed 2010 roku. 1 ) element nieuwzględniony w ocenie z powodu naturalnego niskiego natlenienia hypolimnionu. 47