INSTYTUT MEDYCYNY PRACY I ZDROWIA ŚRODOWISKOWEGO

Transkrypt

1 INSTYTUT MEDYCYNY PRACY I ZDROWIA ŚRODOWISKOWEGO, NIP tel fax sekretariat@imp.sosnowiec.pl ZAKŁAD SZKODLIWOŚCI CHEMICZNYCH I TOKSYKOLOGII GENETYCZNEJ PRACOWNIA CHROMATOGRAFICZNA karbonylowych oraz analiza jakościowa aerozolu generowanego podczas używania 3 elektronicznych papierosów z załączonymi liquidami Zleceniodawca: CHIC Sp. z o. o. Spółka komandytowo-akcyjna Al. Wojska Polskiego 68, Ostrzeszów NIP: REGON: Numer KRS: Nr zlecenia: zlecenie z dnia Wykonawcy: 1. dr n. chem. Marzena Zaciera 2. st. techn. Lidia Dzwonek 3. mgr Leon Kośmider 4. mgr inż. Jolanta Kurek Zatwierdził: Kierownik Zakładu Szkodliwości i Toksykologii Genetycznej prof. dr hab. Andrzej Sobczak Sosnowiec, listopad, 2012 Sprawozdanie zawiera 14 stron. Sprawozdanie bez pisemnej zgody Instytutu Medycyny Pracy w Sosnowcu, nie może być powielane inaczej niż w całości. Przedstawione wyniki badań odnoszą się wyłącznie do wymienionych w sprawozdaniu obiektów badań i określonych warunków badań.

2 Zlecenie z dnia Strona 2/14 SPIS TREŚCI 1. Cel i zakres badań 3 2. Materiał i metoda badań 3 3. Wyniki analiz 7 4. Omówienie wyników badań Charakterystyka toksykologiczna wybranych substancji chemicznych Piśmiennictwo 14 Spis tabel Tabela 1. Charakterystyka pobranych próbek Tabela 2. Granica wykrywalności i granica oznaczalności lotnych związków organicznych oznaczanych metodą chromatografii gazowej ze spektrometrem mas Tabela 3. Granica wykrywalności i granica oznaczalności aldehydów i ketonów oznaczanych metodą chromatografii cieczowej z detektorem DAD Tabela 4. Stężenia związków karbonylowych oznaczanych ilościowo [ g/30 zaciągnięć] podczas generowania aerozolu z e-papierosów Tabela 5. Stężenia lotnych związków organicznych oznaczanych ilościowo [ g/30 zaciągnięć] podczas generowania aerozolu z e-papierosów Tabela 6. Stężenie nikotyny oznaczanej ilościowo [mg/30 zaciągnięć] podczas generowania aerozolu z e-papierosów dostarczonych przez Chic Sp. z o.o. Sp.k. Tabela 7. Wykaz związków chemicznych zidentyfikowanych techniką GC/MS podczas generowania aerozolu z e-papierosów dostarczonych przez Chic Sp. z o.o. Sp.k.

3 Zlecenie z dnia Strona 3/14 1. Cel i zakres badań Przedmiotem zlecenia było zbadanie stężeń lotnych związków organicznych, związków karbonylowych oraz analiza jakościowa dymu powstałego podczas używania 3 elektronicznych papierosów z załączonymi liquidami 2. Materiał i metoda badań Pobieranie próbek do badań Aerozol z Liquidu Volish o smaku Platinum High z datą produkcji: generowano w zestawach złożonych z e-papierosa Volish Ego 3 z Clearomizerem Crystal 2 marki Volish oraz e-papierosa Volish Ego 3 Twist z tym samym typem systemu generującego aerozol. Aerozol z Liquidu Mild Black Med o numerze patrii BOGE generowano w zestawie złożonym z e-papierosa Mild X7 z Clearomizerem Crystal 2 marki Mild. Badany aerozol generowany był przy pomocy urządzenia o nazwie Palaczbot z zastosowaniem następujących parametrów topografii: Objętość zaciągnięcia: 50 ml Czas zaciągnięcia: 2s Prędkość zaciągnięcia 25ml/s Liczba zaciągnięć 30 W ramach generowania aerozolu stosowano technikę pobrania do badania trzech kolejnych próbek powietrza, każda po 30 zaciągnięć. Równocześnie zbadano stężenia badanych związków w powietrzu w celu wyeliminowania tła ze środowiska naturalnego, w tym celu pobrano dwie próbki powietrza na rurkę węglową oraz dwie próbki powietrza na rurkę karbonylową.

4 Zlecenie z dnia Strona 4/14 Tabela 1. Charakterystyka pobranych próbek Oznaczenie próbki Mild I Kod próbki w laboratorium 6e (r.w.) 15e (r.k) Opis próbki Liquid o nazwie Mild black Nr partii kartridża: BOGE Pierwsze 30 zaciągnięć Mild II 7e (r.w.) 16e (r.k) Liquid o nazwie Mild black Nr partii kartridża: BOGE Drugie 30 zaciągnięć Mild III Volish ego 3 I Volish ego 3 II Volish ego 3 III Ego 3 Twist I 8e (r.w.) 17e (r.k) 9e (r.w.) 18e(r.k) 10e (r.w.) 19e (r.k) 11e (r.w.)20 e(r.k) 12e (r.w.) 21e(r.k) Liquid o nazwie: Mild black Nr partii kartridża BOGE Trzecie 30 zaciągnięć Liquid o nazwie Volish Platinum High wyprodukowany ; aerozol generowano przy pomocy e-papierosa Ego 3 Pierwsze 30 zaciągnięć Liquid o nazwie Volish Platinum High wyprodukowany ; aerozol generowano przy pomocy e-papierosa Ego 3 Drugie 30 zaciągnięć Liquid o nazwie Volish Platinum High wyprodukowany ; aerozol generowano przy pomocy e-papierosa Ego 3 Trzecie 30 zaciągnięć Liquid o nazwie Volish Platinum High 3,2V wyprodukowany ; aerozol generowano przy pomocy e-papierosa Ego 3 Twist Pierwsze 30 zaciągnięć Ego 3 Twist II Ego 3 Twist III r.w. rurka węglowa r.k. rurka karbonylowa 13e (r.w.) 22e (r.k) 14e (r.w.) 23e (r.k) Liquid o nazwie Volish Platinum High 3,2V wyprodukowany ; aerozol generowano przy pomocy e-papierosa Ego 3 Twist Drugie 30 zaciągnięć Liquid o nazwie Volish Platinum High 3,2V wyprodukowany ; aerozol generowano przy pomocy e-papierosa Ego 3 Twist Trzecie 30 zaciągnięć

5 Zlecenie z dnia Strona 5/14 Metoda oznaczania lotnych związków organicznych w powietrzu Metoda polega na adsorpcji par lotnych związków organicznych na węglu aktywnym, wyekstrahowaniu ich dwusiarczkiem węgla i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu. Próbki powietrza pobierano na rurki pochłaniające z węglem aktywnym. Analizę węglowodorów wykonano na chromatografie gazowym Varian 450 GC z detektorem mas 320 MS z jonizacją elektronami z zastosowaniem typu zbierania danych SIM wykrywanie wybranych jonów. Metoda pozwala na selektywne oznaczanie następujących związków: benzen; toluen; chlorobenzen; etylobenzen; m-, p-ksylen; o-ksylen; styren; 1,3-dichlorobenzen; 1,4-dichlorobenzen; 1,2-dichlorobenzen; naftalen. Najmniejsze stężenia ww. związków jakie można oznaczyć w próbce powietrza pobranej na rurkę wypełnioną węglem aktywnym i w warunkach wykonywania oznaczania opisanych w metodzie są umieszczone w tabeli 2. Tabela 2. Granica wykrywalności i granica oznaczalności lotnych związków organicznych oznaczanych metodą chromatografii gazowej ze spektrometrem mas Związek Granica wykrywalności [ug/próbkę] Granica oznaczalności [ug/próbkę] Benzen 0,150 0,45 Toluen 0,100 0,3 chlorobenzen 0,050 0,15 etylobenzen 0,050 0,15 m,p-ksylen 0,050 0,15 o-ksylen 0,050 0,15 styren 0,050 0,15 1,3-dichlorobenzen 0,050 0,15 1,4-dichlorobenzen 0,050 0,15 1,2-dichlorobenzen 0,050 0,15 naftalen 0,050 0,15 Metoda opracowana w oparciu o: PN-Z :2005 Ochrona czystości powietrza -- Badania zawartości benzenu i jego homologów z nasyconym łańcuchem bocznym -- Część 10: Oznaczanie benzenu na stanowiskach pracy metodą chromatografii gazowej

6 Zlecenie z dnia Strona 6/14 Metoda oznaczania aldehydów i ketonów Metoda polega na chemisorpcji par mieszaniny aldehydów i ketonów na rurkę wypełnioną żelem krzemionkowym nasyconym 2,4-dinitrofenylohydrazyną, desorpcji otrzymanych w wyniku reakcji 2,4-dinitrofenylohydrazonowych pochodnych aldehydów i ketonów acetonitrylem i analizie chromatograficznej otrzymanego roztworu. Aldehydy i ketony oznaczano techniką wysokosprawnej chromatografii cieczowej na chromatografie cieczowym AT 1200 firmy Agilent Technologies z detektorem spektrofotometrycznym DAD. Metoda pozwala na selektywne oznaczanie następujących związków: formaldehyd, acetaldehyd, akroleina, aceton, aldehyd propionowy, aldehyd krotonowy, butanol, benzaldehyd, aldehyd izowalerianowy, aldehyd walerianowy, m-metylobenzaldehyd, o-metylobenzaldehyd, p-metylobenzaldehyd, heksanal, 2,5-dimetylobenzaldehyd. Najmniejsze stężenia ww. związków jakie można oznaczyć według opisane metody są umieszczone w tabeli 3. Tabela 3. Granica wykrywalności i granica oznaczalności aldehydów i ketonów oznaczanych metodą chromatografii cieczowej z detektorem DAD Związek Granica wykrywalności [ug/próbkę] Granica oznaczalności [ug/próbkę] Formaldehyd 0,02 0,06 Acetaldehyd 0,01 0,03 Akroleina 0,02 0,06 Aceton 0,02 0,06 Aldehyd propionowy 0,01 0,04 Aldehyd krotonowy 0,03 0,08 Butanal 0,01 0,03 Benzaldehyd 0,01 0,04 Aldehyd izowalerianowy 0,01 0,04 Aldehyd walerianowy 0,01 0,04 m-metylobenzaldehyd 0,02 0,07 o-metylobenzaldehyd 0,02 0,07 p-metylobenzaldehyd 0,02 0,05 Heksanal 0,01 0,02 2,5-dimetylobenzaldehyd 0,03 0,08 Metoda opracowana w oparciu o: M. Pośniak: Formaldehyd metoda oznaczania ; Podstawy i metody oceny środowiska pracy; 22, , 1999 PN-Z Ochrona czystości powietrza Badania zawartości aldehydów. Część 16: Oznaczanie akryladehydu na stanowiskach pracy metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej

7 Zlecenie z dnia Strona 7/14 Metoda oznaczania nikotyny Metoda oznaczania nikotyny w aerozolu generowanym z badanych e-papierosów polega na ekstrakcji nikotyny do fazy ciekłej. E-papieros połączony był krótką złączką z dwoma szklanymi płuczkami ze spiekiem szklanym. W każdej płuczce znajdowało się 200 ml metanolu z chinoliną jako wzorcem wewnętrznym. Obie płuczki zostały umieszczone w płaszczu chłodzącym w celu zmniejszenia lotności rozpuszczalnika. Nikotynę analizowano z użyciem chromatografu gazowego Varian 3800 z detektorem TSD. Zastosowano krzywą kalibracji w zakresie 0,2 20 mg/próbkę. Granica oznaczalności opisanej metody wynosi 0,02 mg/ próbkę. Metoda opracowana w oparciu o: metodę NIOSH Analiza jakościowa Analizę jakościową przeprowadzono przy zastosowaniu chromatografu gazowego Varian 450 GC z detektorem mas 320 MS, a identyfikacja związków była możliwa poprzez porównanie ich widm z widmami zawartymi w Bibliotece Wiley Registry 8e (w bibliotece zawarte jest prawie widm związków organicznych). Metoda opracowana na Pracowni Chromatograficznej Zakładu Szkodliwości Chemicznych IMPiZŚ. 3. Wyniki analiz Wyniki badań odnoszą się jedynie do dostarczonych liquidów, z których aerozol generowany był przy pomocy załączonych e-papierosów z Clearomizerami Crystal 2 (scharakteryzowane w tabeli 1) badanych według procedur opisanych w punkcie 2, a więc w określonych warunkach pomiarów. Wyniki analizy ilościowej wytypowanych do badań związków przedstawiono w tabelach 4, 5 i 6. Wyniki analizy jakościowej pobranych próbek zebrano w tabeli 7.

8 Zlecenie z dnia Strona 8/14 Tabela 4. Stężenia związków karbonylowych oznaczanych ilościowo [ g/30 zaciągnięć] podczas generowania aerozolu z e-papierosów dostarczonych przez Chic Sp. z o.o. Sp.k. Nazwa kartidża Oznaczane związki Mild I Mild II Mild III Volish ego 3 I Volish ego 3 II Volish ego 3 III Ego 3 Twist I Ego 3 Twist II Ego 3 Twist III Formaldehyd p.o. p.o. p.o. 0,416 0,235 0,238 0,141 0,111 0,097 Acetaldehyd 0,050 0,044 0,051 0,403 0,246 0,195 0,151 0,123 0,112 p.o. p.o. p.o. 0,449 0,107 p.o. 0,127 0,115 0,089 Aceton * Aldehyd propionowy n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. Aldehyd krotonowy n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. Butanal p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. 0,052 p.o. p.o. Benzaldehyd 0,134 0,127 0,130 0,156 0,159 0,166 0,186 0,145 0,147 Aldehyd izowalerianowy 0,142 0,129 0,130 0,101 n.w. n.w n.w. n.w. n.w. Aldehyd walerianowy n.w. n.w. n.w. p.o. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. o-metylobenzaldehyd n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. m-metylobenzaldehyd n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. p-metylobenzaldehyd 0,159 0,154 0,163 0,238 0,179 0,191 0,164 0,156 0,152 Heksanal p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. 2,5-dimetylobenzaldehyd n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. n.w. p.o. poniżej oznaczalności metody analitycznej n.w.- nie wykryto * - suma związków: akroleiny i acetonu

9 Zlecenie z dnia Strona 9/14 Tabela 5. Stężenia lotnych związków organicznych oznaczanych ilościowo [ g/30 zaciągnięć] podczas generowania aerozolu z e-papierosów Oznaczane związki Mild I Mild II Mild III Volish ego 3 I Nazwa kartidża Volish ego 3 II Volish ego 3 III Ego 3 Twist I Ego 3 Twist II Ego 3 Twist III Benzen p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. Toluen p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. chlorobenzen p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. etylobenzen p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. m,p-ksylen p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. o-ksylen p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. styren p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. 1,3-dichlorobenzen p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. 1,4-dichlorobenzen p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. 1,2-dichlorobenzen p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. naftalen p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. p.o. poniżej oznaczalności metody analitycznej n.w.- nie wykryto Tabela 6. Stężenie nikotyny oznaczanej ilościowo [mg/30zaciągnięć] podczas generowania aerozolu z e-papierosów Nazwa kartidża Stężenie nikotyny Mild X7 I 0,41 Mild X7 II 0,62 Mild X7 III 0,75 Volish ego 3 I 0,80 Volish ego 3 II 0,72 Volish ego 3 III 0,60 Volish Ego 3 Twist I 0,66 Volish Ego 3 Twist II 0,58 Volish Ego 3 Twist III 0,63

10 Zlecenie z dnia Strona 10/14 Tabela 7. Wykaz związków chemicznych zidentyfikowanych techniką GC/MS podczas generowania aerozolu z e-papierosów Nazwa kartidża Mild I Mild II Mild III Volish ego 3 I Volish ego 3 II Volish ego 3 III Ego 3 Twist I Ego 3 Twist II Ego 3 Twist III Zidentyfikowane związki Numer CAS zidentyfikowanego związku W badanych próbkach nie stwierdzono obecności glikolu etylenowego.

11 Zlecenie z dnia Strona 11/14 4. Omówienie wyników badań W ramach realizacji zlecenia zbadano stężenia związków karbonylowych, lotnych związków organicznych oraz nikotyny w dymach powstałych podczas spalania trzech rodzajów kartidży: Mild, Volish ego 3 oraz Ego 3 Twist. Przeprowadzone badania pozwoliły na sformułowanie następujących wniosków: w aerozolu generowanym z liquidu Mild oznaczono acetaldehyd w stężeniach 0,04-0,05 g/30zaciągnięć; benzaldehyd w stężeniu 0,13 g/30zaciągnięć, aldehyd izowalerianowy w stężeniach 0,13-0,14 g/30zaciągnięć; p- metylobenzaldehyd w stężeniach 0,15-0,16 g/30zaciągnięć w aerozolu generowanym z liquidu Volish przy pomocy e-papierosa ego 3 oznaczono formaldehyd w stężeniach 0,24-0,42 g/30zaciągnięć; acetaldehyd w stężeniach 0,20-0,40 g/30zaciągnięć; aceton i akroleinę w stężeniach p.o.-0,45 g/30zaciągnięć; benzaldehyd w stężeniach 0,16-0,17 g/30zaciągnięć; aldehyd izowalerianowy w stężeniu 0,10 g/30zaciągnięć; p-metylobenzaldehyd w stężeniach 0,18-0,24 g/30zaciągnięć. w aerozolu generowanym z liquidu Volish przy pomocy e-papierosa Ego 3 Twist oznaczono formaldehyd w stężeniach 0,10-0,14 g/30zaciągnięć; acetaldehyd w stężeniach 0,11-0,15 g/30zaciągnięć; aceton i akroleinę w stężeniach 0,10.-0,13 g/30zaciągnięć; butanal w stężeniu 0,05 g/30zaciągnięć; benzaldehyd w stężeniach 0,15-0,19 g/30zaciągnięć; p-metylobenzaldehyd w stężeniach 0,15-0,16 g/30zaciągnięć. pozostałe aldehydy i ketony były w ilościach poniżej oznaczalności lub nie zostały wykryte. stężenia wszystkich oznaczanych lotnych związków organicznych po eliminacji tła z powietrza atmosferycznego były poniżej oznaczalnosci metody analitycznej. Oznaczone zawartości nikotyny w generowanym aerozolu z poszczególnych liquidów wynosiły kolejno: dla liquidu Mild Black: 0,65±0,18 mg/30 zaciągnięć dla liquidu Volish Platinum 0,67±0,09 mg/30 zaciągnięć. analiza jakościowa składu chemicznego areozolu powstałego podczas stosowania dostarczonych do badań zestawów wykazała obecność nikotyny i glikolu propylenowego. w badanych próbkach nie stwierdzono obecności glikolu etylenowego.

12 Zlecenie z dnia Strona 12/14 5. Charakterystyka toksykologiczna wybranych substancji chemicznych Poniżej przedstawiono krótką charakterystykę toksykologiczną niektórych oznaczonych związków. W omawianym przypadku możemy mieć jedynie do czynienia z niektórymi objawami charakterystycznymi dla narażenia przewlekłego na niskie stężenia opisanych związków. Formaldehyd Formaldehyd jest substancją o prawdopodobnym działaniu nowotworowym oraz o udokumentowanym silnym działaniu drażniącym i uczulającym i jako taki jest substancją o wysokim ryzyku działania alergizującego. Pary formaldehydu powodują łzawienie i pieczenie spojówek, uczucie drapania w gardle, podrażnienia krtani oraz duszność. Przy narażeniu wziewnym na pary formaldehydu może dojść do obrzęku krtani (objawem wiodącym jest spastyczny suchy kaszel). Przy stężeniu par formaldehydu w granicach 2-3 mg/m 3 występują objawy podrażnienia błon śluzowych spojówek i górnych dróg oddechowych. Objawami ogólnotoksycznego działania formaldehydu są albuminuria, niedokrwistość oraz zaburzenia świadomości. W warunkach przewlekłego narażenia występuje nadwrażliwość skóry, zmiany alergiczne (wyprysk kontaktowy), przewlekłe zapalenia spojówek oraz przewlekłe nieżyty dróg oddechowych prowadzące do zmniejszenia sprawności wentylacyjnej płuc. Acetaldehyd W narażeniu ostrym jest substancją szkodliwą, drażniącą, w dużym stężeniu działa narkotycznie na ośrodkowy układ nerwowy, w postaci par powoduje ból i zaczerwienienie spojówek oczu oraz uczucie pieczenia w gardle i kaszel. Ostre działanie toksyczne tego związku prowadzi u ludzi i zwierząt do podrażnienia oczu i górnych dróg oddechowych. Może wystąpić duszność wskutek skurczu oskrzeli lub obrzęk płuc. Powoduje ból i zawroty głowy, mdłości, a w dużym stężeniu pobudzenie, następnie senność i śpiączkę. W przypadku narażenia przewlekłego mogą wystąpić objawy przewlekłego zapalenia górnych dróg oddechowych i jamy ustnej.

13 Zlecenie z dnia Strona 13/14 Akroleina Substancja bardzo toksyczna, drażniąca i uczulająca. Pary w stężeniu mniejszym niż 1 mg/30 zaciągnięć wywołują łzawienie i ból oczu, zaczerwienienie spojówek, kaszel, ból gardła, uczucie pieczenia w nosie i utrudnienie oddychania. W narażeniu ostrym może wystąpić obrzęk krtani z bezgłosem i dusznością. W większych stężeniach szybko dochodzi do zapalenia oskrzeli i/lub obrzęku płuc. Powtarzane narażenie może spowodować uczulenie, przewlekłe zapalenie oskrzeli, zapalenie skóry. wchłania się szybko z przewodu pokarmowego, wolniej drogą inhalacyjna w postaci aerozolu. W organizmie człowieka glikol propylenowy ulega biotransformacji do kwasu mlekowego, a następnie pirogronowego. powoduje depresję ośrodkowego układu nerwowego oraz kwasicę. Bardzo duże dawki tego związku powodują zaburzenia pracy serca, objawiające się arytmią i tachykardią oraz odwracalne zmiany w składnikach krwi. W przeciwieństwie do glikolu etylenowego nie wykazuje właściwości teratogennych. jest związkiem mało toksycznym; dawka śmiertelna dla człowieka dorosłego jest oceniana na 20 g/kg masy ciała. jest bezwonną, bezbarwną i oleistą cieczą. jest otrzymywana z liści tytoniu przez destylację z parą wodną w środowisku zasadowym i ekstrakcję eterem. Największe zużycie nikotyny jest związane z produkcją wyrobów tytoniowych, a także z produkcją środków, których zażywanie ma na celu odzwyczajenie się od palenia. jest podstawowym alkaloidem tytoniu odpowiedzialnym za uzależnienie. dobrze wchłania się przez drogi oddechowe, przewód pokarmowy i skórę. W przypadku ostrego zatrucia małymi dawkami nikotyny mogą wystąpić: pobudzenie oddechu, nudności, wymioty, bóle i zawroty głowy, biegunka, wzrost ciśnienia krwi, częstoskurcz, pocenie oraz ślinienie się. W przypadku narażenia na duże dawki nikotyny może wystąpić pieczenie w jamie ustnej, gardle i żołądku a następnie wyczerpanie, drgawki, osłabienie czynności oddechowej, zaburzenie rytmu serca oraz zaburzenia koordynacji ruchowej i śpiączka. Śmierć może wtedy nastąpić w czasie od 5 min do 4 h.

14 Zlecenie z dnia Strona 14/14 Zatrucia przewlekłe nikotyną prowadzą do zaburzeń układu krążenia. Zmiany naczyniowe sprzyjają powstawaniu dusznicy bolesnej oraz zawałom serca, a także powodują: osłabienie pamięci, zwolnienie procesów psychicznych i koordynacji myśli, brak energii oraz ogólne wyczerpanie. Obserwuje się również zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego. jest związkiem, który powoduje uzależnienie fizyczne i psychiczne. jest substancją o dużej toksyczności ostrej dla zwierząt po podaniu dożołądkowym wartość DL 50 mieści się w granicach 3, mg/kg masy ciała. 6. Piśmiennictwo 1. Toksykologia współczesna pod red. W. Seńczuka, PZWL, Warszawa, 2006; 2. Baza wiedzy o zagrożeniach chemicznych i pyłowych, CIOP ( 3. Karty charakterystyk substancji niebezpiecznych SIGMA-ALDRICH Rydzyński K, Stępnik M.: Rodzaje efektów szkodliwych i ich mechanizmy ; Higiena Pracy pod red. J.A. Indulskiego, Tom 1, Łódź 5. A. Starek: Acetaldehyd dokumentacja ; Podstawy i metody Oceny Środowiska Pracy; nr 4(34); Karty charakterystyki substancji niebezpiecznych (CIOP) 7. Szymańska J.A., Frydrych B., Bruchajzer E.:. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego ; Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; nr 2(52); 2007 KONIEC SPRAWOZDANIA