Ochrona wyników badań i materiałów dydaktycznych

Transkrypt

1 Ochrona wyników badań i materiałów dydaktycznych Dr inż. Andrzej Grząka K T i E W UEK w Krakowie r

2 Zarządzanie wiedzą chronioną Tajemnica zawodowa Ochrona własnow asności intelektualnej Kapitał Intelektualny Uczelni Know-how

3 Tajemnica zawodowa Praktycznie każdy zawód d wiąż ąże e się z pewnymi obowiązkami, przywilejami, bądźb dochowaniem tajemnicy. Zawód nauczyciela akademickiego charakteryzuje powszechne obcowanie z najnowszymi zdobyczami nauku i techniki. Istnieje obowiązek k zachowania w tajemnicy wyników badań własnych i współpracowników do momentu podjęcia decyzji o dalszym losie wyników tych badań

4 Tajemnica zawodowa Można by się pokusić o wprowadzenie zwyczaju na wzór przysięgi lekarzy, by przed pojęciem ważnych badań pracownik naukowy składał takie oświadczenie: W czasie prowadzenia badań, i tuż po ich zakończeniu, niczego na zewnątrz nie będę rozgłasza aszał ł ni publikował,, będęb milczał,, zachowując wyniki badań w tajemnicy do czasu pojęcia stosownych decyzji

5 KAPITAŁ INTELEKTUALNY UCZELNI KAPITAŁ LUDZKI DOBRA NIEMATERIALNE WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA

6 ROLA KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO TWORZENIE WARTOŚCI

7 ROLA KAPITAŁU INTELEKTUALNEGO TWORZENIE WARTOŚCI CZERPANIE KORZYŚCI

8 SYSTEM OCHRONY WŁASNOW ASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ EJ OCHRONA TWÓRCZO RCZOŚCI CI TECHNICZNEJ OCHRONA DZIAŁALNO ALNOŚCI HANDLOWEJ

9 OCHRONA TWÓRCZO RCZOŚCI CI TECHNICZNEJ PATENTY na wynalazki Prawo Ochronne na WZORY UŻYTKOWEU Prawo Ochronne na WZORY PRZEMYSŁOWE TOPOGRAFIA UKŁAD ADÓW W SCALONYCH KNOW-HOW

10 OCHRONA DZIAŁALNO ALNOŚCI HANDLOWEJ ZNAKI TOWAROWE OZNACZENIA GEOGRAFICZNE WZORY PRZEMYSŁOWE

11 SYSTEM PATENTOWY MONOPOL UJAWNIENIE

12 SYSTEM PATENTOWY OCHRONA WŁASNYCH W ROZWIĄZA ZAŃ KORZYSTANIE Z WIEDZY UJAWNIONEJ W CUDZYCH ROZWIĄZANIACH ZANIACH

13 SYSTEM PATENTOWY OCHRONA WŁASNYCH W ROZWIĄZA ZAŃ KORZYSTANIE Z WIEDZY UJAWNIONEJ W CUDZYCH ROZWIĄZANIACH ZANIACH OBRONA PRZED SKUTKAMI WYNKAJĄCYMI Z KORZYSTANIA Z SYSTEMU PRZEZ INNE PODMIOTY

14 SYSTEM PATENTOWY STRATEGIE AKTYWNE

15 SYSTEM PATENTOWY STRATEGIE AKTYWNE STRATEGIE PASYWNE

16 SYSTEM PATENTOWY STRATEGIE AKTYWNE STRATEGIE PASYWNE STRATEGIE OBRONNE

17 STRATEGIA AKTYWNA OCENA CELOWOŚCI CI OCHRONY

18 STRATEGIA AKTYWNA OCENA CELOWOŚCI CI OCHRONY ZDOLNOŚĆ PATENTOWA?

19 STRATEGIA AKTYWNA OCENA CELOWOŚCI CI OCHRONY ZDOLNOŚĆ PATENTOWA? TAJEMNICA?

20 STRATEGIA AKTYWNA OCENA CELOWOŚCI CI OCHRONY ZDOLNOŚĆ PATENTOWA? TAJEMNICA? ŁATWE NAŚLADOWNICTWO?

21 STRATEGIA AKTYWNA OCENA CELOWOŚCI CI OCHRONY ZDOLNOŚĆ PATENTOWA? TAJEMNICA? ŁATWE NAŚLADOWNICTWO? NARUSZENIE ŁATWE DO ZIDENTYFIKOWANIA?

22 STRATEGIA AKTYWNA OCENA CELOWOŚCI CI OCHRONY ZDOLNOŚĆ PATENTOWA? TAJEMNICA? ŁATWE NAŚLADOWNICTWO? NARUSZENIE ŁATWE DO ZIDENTYFIKOWANIA? CZAS ŻYCIA?

23 STRATEGIA AKTYWNA OCENA CELOWOŚCI CI OCHRONY ZDOLNOŚĆ PATENTOWA? TAJEMNICA? ŁATWE NAŚLADOWNICTWO? NARUSZENIE ŁATWE DO ZIDENTYFIKOWANIA? CZAS ŻYCIA? OPŁACALNO ACALNOŚĆ?

24 STRATEGIA AKTYWNA ZAKRES OCHRONY

25 STRATEGIA AKTYWNA ZAKRES OCHRONY FORMA OCHRONY

26 STRATEGIA AKTYWNA ZAKRES OCHRONY FORMA OCHRONY TERYTORIUM OCHRONY

27 STRATEGIA AKTYWNA ZAKRES OCHRONY FORMA OCHRONY TERYTORIUM OCHRONY KIEDY ZGŁOSI OSIĆ DO OCHRONY

28 STRATEGIA AKTYWNA WYKORZYSTANIE PRAWA WE WŁASNYM W PRZEDSIĘBIORSTWIE

29 STRATEGIA AKTYWNA WYKORZYSTANIE PRAWA WE WŁASNYM W PRZEDSIĘBIORSTWIE LICENCJA

30 STRATEGIA AKTYWNA WYKORZYSTANIE PRAWA WE WŁASNYM W PRZEDSIĘBIORSTWIE LICENCJA SPRZEDAŻ

31 STRATEGIA PASYWNA WYBÓR R PRZYDATNEGO ROZWIĄZANIA ZANIA

32 STRATEGIA PASYWNA WYBÓR R PRZYDATNEGO ROZWIĄZANIA ZANIA TAKTYKA

33 STRATEGIA PASYWNA WYBÓR R PRZYDATNEGO ROZWIĄZANIA ZANIA TAKTYKA WYCZEKIWANIE

34 STRATEGIA PASYWNA WYBÓR R PRZYDATNEGO ROZWIĄZANIA ZANIA TAKTYKA WYCZEKIWANIE OBEJŚCIE

35 STRATEGIA PASYWNA WYBÓR R PRZYDATNEGO ROZWIĄZANIA ZANIA TAKTYKA WYCZEKIWANIE OBEJŚCIE PRZENIESIENIE PRAWA

36 STRATEGIA PASYWNA WYBÓR R PRZYDATNEGO ROZWIĄZANIA ZANIA TAKTYKA WYCZEKIWANIE OBEJŚCIE PRZENIESIENIE PRAWA LICENCJA

37 STRATEGIA OBRONNA NIEDOPUSZCZANIE DO ISTNIENIA PRAW WYŁĄ ŁĄCZNYCH

38 STRATEGIA OBRONNA NIEDOPUSZCZANIE DO ISTNIENIA PRAW WYŁĄ ŁĄCZNYCH OCHRONA TAJEMNIC PRZEDSIĘBIORSTWA

39 STRATEGIA OBRONNA NIEDOPUSZCZANIE DO ISTNIENIA PRAW WYŁĄ ŁĄCZNYCH OCHRONA TAJEMNIC PRZEDSIĘBIORSTWA OSŁABIANIE POTENCJAŁU KONKURENTA

40 INFORMACJA PATENTOWA INFORMACJA PRAWNA INFORMACJA TECHNICZNA INFORMACJA HANDLOWA

41 SYSTEM MIĘDZYNARODOWY KONWENCJA PARYSKA UKŁAD PCT PATENT EUROPEJSKI POROZUMIENIE MADRYCKIE UNIA EUROPEJSKA

42 ZNAKI TOWAROWE E UEK

43 Zakres ochrony znaków UEK 35(510) doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej, badanie rynku, badanie opinii publicznej, pozyskiwanie danych dotyczących badań rynku do komputerowych baz danych, rozpowszechnianie ogłoszeń reklamowych i promocyjnych, w mediach i materiałach wydawniczych, promocja sprzedaży dla osób trzecich, reklama: tworzenie i rozpowszechnianie ulotek, prospektów, druków, próbek, zarządzanie działalnością gospodarczą, usługi doradcze w instytucjach i przedsiębiorstwach w zakresie struktury organizacyjnej, badania rynku, obiegu dokumentów, tworzenia strategii, prowadzenia rachunkowości, zarządzania personelem 36 (510) zarządzanie majątkiem, zarządzanie nieruchomościami, wycena nieruchomości, usługi ubezpieczeniowe: doradztwo w sprawach ubezpieczeń, wyceny ubezpieczeń, eczeń, oceny ryzyka ubezpieczeniowego 40(510) usługi drukarskie: usługi drukarni offsetowej i sitodrukowej, owej, skład tekstów 41(510) usługi wyższych uczelni: przekazywanie wiedzy o ekonomii,, finansach, stosunkach międzynarodowych, zarządzaniu, towaroznawstwie, administracji publicznej, rachunkowości, ubezpieczeniach, nieruchomościach, statystyce, informacja o edukacji, nauczanie w zamiejscowych ośrodkach dydaktycznych, usługi wydawnicze: wydawanie sylabusów, informatorów, korekta i przygotowanie tekstów do druku, organizacja targów edukacyjnych, prowadzenie edukacyjnych serwisów internetowych, porady w zakresie edukacji i kształcenia, organizacja i prowadzenie sympozjów, konferencji i seminariów naukowych, prowadzenie bibliotek, wypożyczanie książek, publikowanie tekstów, książek, materiałów naukowych i edukacyjnych, publikacje on-line książek i periodyków, tłumaczenia materiałów naukowych i edukacyjnych na języki obce, organizowanie i prowadzenie pracowni i specjalistycznych

44 PATENTY PATENTY ZWIĄZEK ZEK SKŁAD ZASTOSOWANIE SPOSÓB?

45 URZĄDZENIE PATENT WZÓR R UŻYTKOWYU WZÓR PRZEMYSŁOWY ZNAK TOWAROWY

46 Istota zarządzania wynikami badań Wiedza jako efekt twórczej działalno alności człowieka odgrywa podstawową rolę praktycznie w każdym obszarze jego aktywności. Organizacje posiadające dużą wiedzę i umiejące z niej korzystać dla realizacji swoich celów w w sposób b naturalny zajmują wyższ szą pozycję ekonomiczną,, sąs bardziej konkurencyjne. Dotyczy to w dużej mierze umiejętno tności korzystania z wiedzy, która pozostaje pod ochroną prawną, wiedzy która nie jest dostępna dla innych podmiotów.

47 Rosnący, w szybkim tempie, obszar wiedzy chronionej i obrotu nią powodują, że kapitał intelektualny organizacji w coraz większym stopniu staje się kapitałem chronionym, a konkurowanie pomiędzy organizacjami staje się konkurowaniem o wiedzę chronioną. Wiedza ta ma zasadniczy wpływ na tworzenie i upowszechnianie u szeroko rozumianych innowacji. Jest ona bezpośrednim czynnikiem decydującym nie tylko o ich powstawaniu, ale także o zakresie ich upowszechniania się. Pojęcie wiedzy chronionej obejmuje czystą wiedzę jawnie chronioną, czystą wiedzę utajnioną, a także kompilację wiedzy jawnej chronionej i utajnionej. Wiedza jawna j chroniona to wiedza, która jest wprawdzie ujawniana i to do powszechnej wiadomości lecz podlega ochronie prawnej na rzecz określonego podmiotu (jej właściciela), przez określony czas i na określonym terytorium. Jest ona dostępna dla innych podmiotów wyłącznie w sensie możliwości zapoznania znania się z nią, natomiast nie jest dostępna w sensie możliwości zarobkowego korzystania z niej -zmaterializowania, gospodarczego wykorzystania. Takie korzystanie wymaga zgody właściciela wiedzy. Wiedza jawna chroniona jest często ściśle powiązana z wiedzą poufną (utajnioną). Np. rozwiązaniu w postaci chronionego patentem wynalazku, towarzyszy często know how.

48 Do wiedzy jawnej chronionej zaliczamy wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, topografie układów scalonych, nowe odmiany roślin, projekty racjonalizatorskie, utwory, w tym programy komputerowe, a także znaki towarowe i usługowe, oznaczenia geograficzne i nazwy handlowe. Wiedza utajniona to wiedza stanowiąca nieujawnione do wiadomości publicznej informacje. Treścią jej są głównie informacje techniczne, technologiczne, handlowe, marketingowe, organizacyjne przedsiębiorstwa, w stosunku do których podjęto w organizacji niezbędne działania w celu zachowania ich w poufności. Gospodarcze wykorzystanie wiedzy utajnionej jest możliwe tylko za zgodą jej posiadacza (właściciela), według zasad przez niego ustanowionych. Swego rodzaju odmianą wiedzy utajnionej jest wiedza ukryta. Można ją również nazwać wiedzą osobistą. Jest to wiedza wynikająca z intuicji, przekonań, doświadczeń danej osoby.

49 Ochrona wiedzy jawnej jest udzielana przy zastosowaniu odpowiednich ich procedur rejestracyjnych, prowadzących w efekcie do wydania stosownego świadectwa potwierdzającego jej uzyskanie, bądź też bez potrzeby prowadzenia jakiegokolwiek postępowania - spełnienia jakichkolwiek formalności. W zależności od specyfiki określonej kategorii wiedzy, stosowane są, więc dwa podstawowe systemy ochrony - rejestracyjny i bez rejestracji. Oficjalne (urzędowe) potwierdzenie uzyskania ochrony możliwe jest t w przypadku: wynalazków, wzorów (użytkowych i przemysłowych), topografii układów scalonych, nowych odmian roślin, nazw handlowych, znaków towarowych i usługowych, oznaczeń geograficznych. Systemy rejestracyjne mogą zawierać badania merytoryczne przedmiotu ochrony lub tylko badania formalne dokumentacji zgłoszenia do ochrony.

50 Bez potrzeby rejestracji ochronie podlegają w części: wzory przemysłowe, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne w całości: utwory literackie, naukowe, artystyczne, programy komputerowe itd. Wiedza, która podlega ochronie prawnej, musi spełniać określone prawem kryteria. Cechy wiedzy podlegającej ochronie w przypadku jej udzielania w drodze rejestracji w systemie badawczym (wynalazki, wzory użytkowe, nowe odmiany roślin, projekty racjonalizatorskie, znaki towarowe i usługowe, rejestrowane oznaczenia geograficzne i nazwy handlowe) są sprawdzane w trakcie badania merytorycznego przedmiotu p zgłoszenia. W przypadku rejestracji bez badań merytorycznych (wzory przemysłowe, topografie układów scalonych) ochrona udzielana jest po sprawdzeniu (w zasadzie) wyłącznie spełnienia wymogów formalnych zgłoszenia do ochrony.

51 W przypadku braku konieczności rejestracji wiedzy, w celu uzyskania ochrony, ochrona powstaje w sposób automatyczny. Zastosowany rodzaj systemu udzielania ochrony, ma wpływ na faktyczny zakres i jakość uzyskanej ochrony. Przedmioty chronione w systemie rejestracyjnym z badaniem uzyskują mocną ochronę. Jej naruszenie może być relatywnie szybko zidentyfikowane i wyeliminowane. Ta niewątpliwa zaleta stosowania systemu badawczego, wiąże się jednak z potrzebą prowadzenia niekiedy długotrwałych (np( np.. przy wynalazkach minimum 3 lata) procedur badawczych, co oczywiście oznacza, o że w przypadku np.. wprowadzenia do obrotu towarowego wyrobu o krótkim okresie życia, ubieganie się o taką ochronę zwykle pozbawione jest racjonalnych podstaw. Trzeba też mieć świadomość, że badania nie dają i nie mogą dać (w związku z olbrzymią, i wciąż powiększającą się, ilością materiału badawczego) całkowitej pewności, co do udzielonej ochrony. Przy zastosowaniu systemu czysto rejestracyjnego (bez badań) istnieje wprawdzie możliwość szybkiego uzyskania ochrony, co jest zaletą tego systemu, ale w tym jednak przypadku istotnym mankamentem jest udzielanie ochrony niejako w ciemno. Czyni się to, bowiem przy założeniu, że podmiot żądający ochrony według swojego rozeznania sam uznaje możliwość jej posiadania. Jest to, więc jakby uzyskiwanie ochrony "na życzenie" i na odpowiedzialność zgłaszającego.

52 Oczywiście może się zdarzyć, że ocena dokonana przez zgłaszającego go będzie błędna, wówczas może dojść do konfliktów z innym (wcześniejszym) właścicielem chronionej wiedzy, a nawet do unieważnienia ochrony (przyznanego prawa wyłącznego). Udzielanie praw w systemie rejestracji formalnej wiąże się, więc ze znacząco wyższym prawdopodobieństwem wystąpienia kolizji. Prowadzić to może do powstawania sporów, których rozstrzyganie wymaga w niekiedy długotrwałych postępowań. Niewątpliwie jednak zaletą systemu stemu rejestracji (oprócz krótkiego czasu udzielania ochrony) jest to, że umożliwia on tworzenie określonej dokumentacji, która może okazać się bardzo przydatna w sytuacjach konfliktowych. Dokumentacja ta zawiera między innymi informacje dotyczące pierwszeństwa zgłoszenia oraz zakresu u żądanej i udzielonej ochrony. Dochodzenie praw jest w oparciu o te informacje o wiele łatwiejsze. Przyjmując za kryterium podziału wiedzy jawnej chronionej jej przedmiot, można wiedzę tę podzielić na trzy podstawowe grupy: rozwiązania, oznaczenia i utwory.. Do rozwiązań zalicza się: wynalazki, wzory (użytkowe, zdobnicze, przemysłowe), topografie układów scalonych, nowe odmiany roślin i projekty racjonalizatorskie.

53 Oznaczenia to: nazwy handlowe (oznaczenia podmiotów gospodarczych), ch), oznaczenia towarów i usług -znaki towarowe i usługowe oraz oznaczenia geograficzne. Utwory to m. in.: opracowania wyników prac badawczych, opracowania naukowe, dzieła artystyczne, ale i programy komputerowe. W praktyce gospodarczej często mamy do czynienia z występowaniem wiedzy jawnej chronionej mieszanej, a więc takiej, która zawiera jednocześnie e utwory i rozwiązania, rozwiązania i oznaczenia, utwory i oznaczenia, a nawet utwory, rozwiązania i oznaczenia. Np. znaki towarowe graficzne mogą być jednocześnie chronione jako utwory, połączenie wynalazku i utworu u może być zawarte we wzorze przemysłowym, czy też we wzorze użytkowym. W jednym przedmiocie może być skumulowana wiedza zawierająca chronione: rozwiązania, znaki towarowe, nazwę handlową, utwory. Przykładem może tu być opakowanie towaru. Może ono być, jako także, znakiem towarowym, może posiadać znak towarowy, będący jednocześnie utworem i oznaczeniem zeniem przedsiębiorstwa -nazwą handlową, może być wytworzone według sposobu chronionego patentem, może być chronionym wzorem przemysłowym, czy c użytkowym.

54 Właściwości (cechy) wiedzy podlegającej ochronie w Polsce odpowiadają standardom obowiązującym w Unii Europejskiej. Kryteria uzyskania ochrony na wynalazki, wzory przemysłowe, nowe odmiany roślin, znaki towarowe i oznaczenia geograficzne są identyczne w procedurze krajowej (w Polsce), ze stosowanymi w procedurach udzielania patentu Europejskiego, znaku towarowego Wspólnoty, wzoru Wspólnoty, oznaczeń geograficznych Wspólnoty i wspólnotowego prawa wyłącznego na nowe odmiany roślin. Prawna ochrona utworów również spełnia standardy Unii Europejskiej. Bardzo istotne jest, że istnieje możliwość, jeśli nie zostały spełnione przesłanki uzyskania (powstania) ochrony, wykazania braku jej istnienia. Prawa wyłączne mogą być bowiem unieważnione (uznane za niebyłe).

55 Model zarządzania wiedzą chronioną Na zarządzanie wiedzą chronioną składa się przede wszystkim: formułowanie modelu ochrony wiedzy, określanie polityk i strategii ochrony wiedzy, kreowanie wiedzy chronionej, uzyskiwanie ochrony wiedzy, korzystanie z wiedzy chronionej (udostępnianie, obrót), ustalanie miejsca ochrony wiedzy w strukturze organizacji, określanie przepływu informacji dla potrzeb ochrony i korzystania z wiedzy chronionej, korzystanie z informacji o ochronie wiedzy (z baz o wiedzy chronionej), ustalanie relacji pracodawca -pracownik w zakresie prawa do praw wyłącznych, określanie zasad wynagradzanie twórców, tworzenie systemów wspomagania twórczości intelektualnej.

56 Zarządzanie wiedzą chronioną należy traktować w organizacji jako element zarządzania strategicznego i zarządzania wiedzą. Zarządzanie wiedzą chronioną można przedstawić jako podporządkowane strategiom danej organizacji, uporządkowane systemowo, zespoły działań zorientowane na: identyfikację wiedzy podlegającej i/lub mogącej podlegać ochronie, ocenę zdolności ochronnej wiedzy przeznaczonej do ochrony, ocenę celowości ochrony, uzyskiwanie ochrony, korzystanie z systemów ochrony wiedzy, ocenę wykorzystania wiedzy chronionej i informacji o ochronie wiedzy, kreowanie wiedzy z wykorzystaniem informacji o ochronie wiedzy.

57 Identyfikacja wiedzy powinna być przeprowadzona dla: zasobów wiedzy posiadanej wykorzystywanej i zasobów wiedzy posiadanej niewykorzystywanej. Należy nią objąć zarówno wiedzę metodyczną jak i techniczną. Identyfikacja polega na: inwentaryzowaniu posiadanej wiedzy chronionej, dokonaniu wyboru rozwiązań i oznaczeń, które powinny podlegać ochronie w drodze rejestracji, wskazaniu rodzaju proponowanej ochrony dla rozwiązań i oznaczeń, wskazaniu rozwiązań i utworów, które powinny stanowić wiedzę utajnioną.

58 Kolejnym etapem po zidentyfikowaniu wiedzy podlegającej aktualnie ochronie i wiedzy nadającej się potencjalnie do ochrony jest: dla wiedzy chronionej przeprowadzenie oceny przydatności tej wiedzy i na tej podstawie oceny celowości utrzymania jej w ochronie, dla wiedzy mogącej potencjalnie podlegać ochronie przeprowadzenie oceny zdolności ochronnej i oceny celowości uzyskania ochrony.

59 Ocena celowości utrzymywania wiedzy w ochronie ma za zadanie ustalenie, czy warto kontynuować ochronę wiedzy, szczególnie z punktu p widzenia jej aktualności (zużycia moralnego i ekonomicznego). Niezmiernie szybki postęp techniczny i technologiczny powoduje, że wiedza dezaktualizuje się, jest zastępowana przez nową. Ocena zdolności ochronnej polega na sprawdzeniu istnienia przesłanek umożliwiających ochronę wiedzy uzyskaniu odpowiedzi na pytanie, czy dany rodzaj wiedzy spełnia określone prawem kryteria, aby mógł podlegać ochronie. Z kolei ocena celowości uzyskania ochrony ma dać odpowiedź na pytania: czy korzystne będzie uzyskanie ochrony? jakie przyniesie efekty? jaki rodzaj ochrony należy przyjąć?

60 Badania Patentowe Co to są badania patentowe? Szczególny rodzaj poszukiwań prowadzonych w literaturze patentowej polegający na analizowaniu zawartych w niej informacji i formułowaniu wniosków przydatnych badaczowi do: podejmowania decyzji o wyborze kierunków poszukiwań naukowych; dokonywania rozwiązań na poziomie techniki światowej pozwalającym na ich ochronę patentową; zapewnienia rezultatom prac naukowo-badawczych tzw. czystości patentowej warunkującej możliwość komercyjnego wykorzystania tych rezultatów bez narażania się na odpowiedzialność z tytułu naruszeń praw osób trzecich; wykorzystania znanych rozwiązań dla realizacji własnych celów badawczych na zasadach prawnie dozwolonego naśladownictwa.

61 Literatura patentowa - szczególne źródło poszukiwań literaturowych Zalety literatury patentowej jako źródła informacji o dokonanych rozwiązaniach technicznych: dostępna poprzez darmowe bazy internetowe, obejmuje dokumentację wiedzy technicznej, której zbiory narastają ą w skali światowej o ok. 1 milion nowych rozwiązań rocznie; wiedza ujawniona w opisach patentowych obejmuje ok. 80%-85% 85% całej wiedzy o rozwiązaniach technicznych; ok. 70% rozwiązań jest ujawnionych wyłącznie w literaturze patentowej.

62 Źródła literatury patentowej LITERATURA PATENTOWA. oficjalne publikacje Urzędów Patentowych krajowych, Europ.Urz.Pat. i międzynarodowego Urzędu (tryb PCT) dotyczące procedury udzielania praw wyłącznych źródłowe wszystkie inne publikacje n.t. własności przemysłowej - akty prawne - wydawnictwa Urz. Pat. Światowej Organizacji Własności Intelektualnej - orzeczenia organów orzekających, sądowe - naukowe - komentarze - oprac. metodyczne pochodne - roczne wykazy udzielonych praw wyłączn. - KLASYFIKACJE, w tym Międzynarodowa Klasyfikacja Patentowa dot. rozwiązań technicznych wynalazki, wzory użytkowe opisy zgłoszeniowe A wynalazków dot. rozwiązań nietechnicznych wzory przemysłowe, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne + opisy patentowe B (BUP) (WUP) elektroniczne bazy opisów patentowych - wprowadzone w pamięć stałą komputera - na CD-ROM, np. ESPACE - on line, np. Espacenet

63 Zalety opisu patentowego jako źródła informacji technicznej jest informacją o rozwiązaniu technicznym ocenianym przez kryteria światowej nowości, poziomu wynalazczego i stosowalności; jest najwcześniejszą informacją o danym rozwiązaniu technicznym (statystycznie średnio wyprzedza o ok. 1,5 roku kolejne, inne publikacje o tym rozwiązaniu); często jest jedyną publikacją tego rozwiązania; fragment opisu dotyczący stanu techniki oraz urzędowy raport z poszukiwań stanu techniki wskazują rodzinę rozwiązań bliskich wynalazkowi;

64 ze względu na ujednolicone formy i struktury treści opisu (normy WIPO, INID kody) stanowi idealny materiał dla przetwarzania danych; jest najłatwiej dostępnym i wysoce selektywnym źródłem informacji technicznej; podana w części bibliograficznej opisu Międzynarodowa Klasyfikacja Patentowa jest ujednoliconym w skali światowej językiem wyszukiwań tematycznych.

65 Międzynarodowa Klasyfikacja Patentowa podstawowe narzędzie przy korzystaniu z informacji patentowej - umożliwia indeksowanie i wyszukiwanie informacji patentowej; obowiązuje od 1975r. a jej zawartość jest zmieniana okresowo stosownie do stopnia rozwoju poszczególnych dziedzin techniki - aktualnie obowiązuje 8 edycja MKP; jest klasyfikacją rzeczową, opartą o układ przedmiotowy; cała technika jest podzielona na działy, klasy, podklasy, grupy, podgrupy z zachowaniem zasady podporządkowania nadrzędnego; oparta jest o 5-ciostopniowy 5 symbol klasyfikacji np.

66 w zapisie E 01 D 15/22: E - oznacza dział: BUDOWNICTWO; GÓRNICTWO; 01 - klasę: BUDOWA DRÓG KOLEJOWYCH LUB MOSTÓW; D - podklasę: MOSTY 15 - grupę: MOSTY RUCHOME LUB PRZEWOŹNE, MOSTY PŁYWAJĄCE 22 - podgrupę: ZAPROJEKTOWANE JAKO POJAZDY LUB OSADZONE NA POJAZDACH;

67

68 MKP (8 edycja) 8 edycja MKP obowiązuje od 1 stycznia 2006 r. Norma WIPO ST.10/C Int.. Cl. B28B 5/00 ( ) B28B 1/29 ( ) H05B 3/18 ( ) Publikacja: Międzynarodowa Klasyfikacja Patentowa - VIII edycja (2006). Wskazówki dla użytkowników. UPRP - Teksty klasyfikacji

69 Strona WIPO z MKP

70 Rodzaje badań patentowych przydatnych w pracy naukowo-badawczej I - ze względu na cel badań 1. badania stanu techniki 2. badania stanu prawno-patentowego patentowego rezultatu pracy naukowo-badawczej, w których rozróżnia się : 2.1. badanie zdolności patentowej rezultatu pracy, 2.2. badanie czystości patentowej rezultatu pracy; II - ze względu na wymagane kwalifikacje wykonawcy badań 1. inżynierskie 2. profesjonalne

71 Badania stanu techniki Powinno poprzedzać wszystkie prace naukowo- badawcze o charakterze technicznym. Stan techniki wszystko to, co przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu przez stosowanie, wystawienie, lub ujawnienie w inny sposób (art. 25 ust. 2 pwp). Cel badania ujawnienie rozwiązań istniejących w określonej dziedzinie techniki, zarówno całościowych jak i fragmentarycznych.

72 Zakres czasowy w zależności od stopnia dynamiki rozwoju danej dziedziny techniki; 5-65 lat dla dziedzin rozwijających się dynamicznie; nieco więcej dla dziedzin rozwijających się wolniej; Zakres terytorialny kraje przodujące w danych dziedzinach techniki. Termin prowadzenia badań - przed rozpoczęciem pracy naukowo-badawczej.

73 Badanie zdolności patentowej Prowadzi się je dla konkretnego rozwiązania technicznego. Zdolność patentowa - zespół cech, które musi posiadać konkretne rozwiązanie, żeby mogło podlegać ochronie patentowej: wynalazek: nowość, poziom wynalazczy, przemysłowa stosowalność (art. 24 pwp); wzór użytkowy: nowość, użyteczność, charakter techniczny, dot. kształtu, budowy lub zestawienie przedmiotów o trwałej postaci (art. 94 pwp) wzór przemysłowy: nowość, indywidualny charakter wytworu lub jego części (art. 102 pwp). Cel badania - ustalenie czy rezultat pracy badawczej może być zgłoszony do ochrony prawem wyłącznym tj.:

74 patentem na wynalazek, prawem ochronnym na wzór użytkowy, prawem z rejestracji na wzór przemysłowy. Czasowy zakres badania - nie mogą być zawężane czasowo; zdolności patentowej szkodzą rozwiązania znane i ujawnione kiedykolwiek wcześniej. Terytorialny zakres badania ze względu na wymóg nowości w skali światowej trzeba nimi objąć literaturę wielu krajów. Termin prowadzenia badań - po zakończeniu pracy naukowo-badawczej, a przed oddaniem jej wyniku osobom trzecim. Uwaga! Ujawnienie rozwiązania uniemożliwia uzyskanie ochrony prawnej nawet, jeżeli ujawnienia dokonał sam twórca.

75 Badanie czystości patentowej (stanu prawno- patentowego rozwiązania technicznego) Prowadzi się zawsze, gdy wynik pracy naukowo-badawczej ma być wykorzystany gospodarczo. Czystość patentowa - jest to zespół cech, którymi charakteryzować się musi produkt lub technologia, by mogły być bezpiecznie wprowadzone do obrotu gospodarczego bez obawy o naruszenie praw wyłącznych osób trzecich i naruszenia zasad uczciwej konkurencji. Cel badania - ustalenie czy wprowadzenie na rynek wyrobu lub przemysłowe zastosowanie technologii nie narazi stosującego lub sprzedającego na odpowiedzialność prawną z powodu naruszenia praw osób trzecich.

76 Zakres terytorialny badania kraje, w którym rozwiązanie ma być stosowane i/lub, w których ma być wprowadzane na rynek. Zakres czasowy badania odpowiednio do czasu trwania praw wyłącznych w kraju stosowania, najczęściej 20 lat dla wynalazku i 25 lat dla wzoru przemysłowego, wzory użytkowe w Polsce: 10 lat. Termin prowadzenia badania: po zakończeniu pracy naukowo-badawczej, a przed zaoferowaniem jej do zastosowania.

77 Rodzaje badań ze względu na kwalifikacje ich wykonawcy 1/. Inżynierskie - wystarczające dla badań stanu techniki najważniejsza jest wiedza techniczna, dlatego powinny być wykonywane przez specjalistów technicznych; źródła do prowadzenia badań - bazy patentowe, literatura techniczna; niezbędne etapy pracy z wykorzystaniem baz patentowych: - określenie: celu badań, zakresu czasowego i terytorialnego, zakresu przedmiotowego (MKP, słowa kluczowe) lub podmiotowego (nazwy firm, nazwiska twórców); - sformułowanie pytań wyszukiwawczych;

78 - wyselekcjonowanie dokumentów do analizy; - przeprowadzenie analizy zawartych w dokumentach rozwiązań technicznych i sformułowanie wniosków w jakim kierunku, powinny zmierzać prace badawcze. 2/. Profesjonalne - niezbędne dla ustalania zdolności i czystości patentowej ; konieczna umiejętność interpretowania zakresu ochrony udzielonych patentów; źródła do prowadzenia badań: bazy patentowe uzupełnione informacjami źródłowymi w postaci rocznych wykazów udzielonych patentów według klasyfikacji i wykazów imiennych, rejestry patentowe, orzecznictwo, komentarze prawne;

79 konieczny udział w badaniach rzecznika patentowego; optymalny skład zespołu badawczego: specjalista techniczny i rzecznik patentowy; profesjonalnych kwalifikacji wymagają także badania specjalistyczne np.. dla ustalenia naruszeń własnych rozwiązań, badania ważności patentu, badania dla unieważnienia patentu.

80 Metody badań patentowych Metoda przedmiotowa - według klasyfikacji lub słów kluczowych. Metoda podmiotowa według nazw firm lub nazwisk twórców. Metoda patentów analogów według dat pierwszeństwa. Metoda mieszana z wykorzystaniem elementów każdej z w/w metod.

81 Przedmiotowa metoda badań patentowych I etap sklasyfikowanie przedmiotu badań wg MKP; pomocniczo: wyszukiwanie według słów kluczowych tematu badawczego; II etap wyszukanie opisów patentowych w wyznaczonych grupach i podgrupach klasyfikacyjnych; III etap - analiza wybranych dokumentów; IV etap wytyczenie kierunku pracy badawczej lub ustalenie zakresu ochrony dla rozwiązania zgłaszanego do opatentowania.

82 Podmiotowa metoda badań patentowych I etap- ustalenie nazw firm przodujących w interesującej dziedzinie techniki albo nazwisk znanych w świecie specjalistów, mogących być twórcami patentów; II etap ustalenie numerów patentów w oparciu o wydawane przez urzędy patentowe imienne wykazy uprawnionych z patentów, a także wykazy zawierające nazwiska twórców; III etap analiza wybranych dokumentów; IV etap wytyczenie możliwych kierunków pracy badawczej.

83 Metoda patentów analogów Patenty analogi - patenty udzielane w różnych krajach na te same rozwiązania techniczne, najczęściej na rzecz tych samych uprawnionych; mające co najmniej jeden wspólny numer pierwszeństwa. Metoda przydatna przy korzystaniu z literatury patentowej w języku nieznanym albo znanym słabo badaczowi, a także dla ustalenia terytorialnego zakresu ochrony danego wynalazku. Punktem wyjścia jest numer pierwszeństwa (numer pierwszego zgłoszenia wynalazku)

84 Strategia i techniki poszukiwań Poszukiwania prowadzi się przede wszystkim w komputerowych bazach danych dostępnych w Internecie oraz w bazach wewnętrznych i zbiorach literatury patentowej Urzędu Patentowego RP. Do najbardziej znanych baz internetowych z literaturą patentową zalicza się obecnie bazę danych UP RP, bazę ESPACENET i bazę DEPATISnet.

85 Baza danych UP RP

86 Baza ESPACEnet

87 Baza danych DEPATISnet

88 Baza japońskich patentów i wzorów użytkowych Tokujitu/tjsogodben.ipdl?N0000=115

89 Baza amerykańskich patentów na stronie USPTO patft.uspto.gov/netahtml/pto/ /PTO/search-adv.htmadv.htm

90 Baza amerykańskich patentów w portalu Google

91 Baza z literaturą naukową w portalu Google scholar.google.com/

92 Baza Scirus

93 Baza czasopism Elsevier-Science Direct /science/journals/

94 Baza danych z dziedziny nauk biologicznych

95 Baza chemiczna Pubchem pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/search/search.cgisearch.cgi

96 Dziękuję za uwagę W prezentacji wykorzystano materiały zawarte w publikacji pt.: Literatura patentowa jako źródło informacji w pracach naukowych, badawczych i działalności innowacyjnej Kraków 2002, której autorami są: Alina Domańska-Baer i Stanisław Vasina.