Pułapki antropogeniczne oraz bezrefleksyjnie prowadzone inwestycje drogowe. - śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt

Transkrypt

1 Pułapki antropogeniczne oraz bezrefleksyjnie prowadzone inwestycje drogowe - - śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt Marek Sołtysiak (dr inŝ.) mareksoltysiak@interia.pl

2 Szanowni Państwo W prezentacji skoncentrowałem się na płazach. Są one najbardziej zagroŝoną wyginięciem grupą kręgowców. Wszystkie gatunki tej gromady są prawnie chronione. Płazom oraz innym zwierzętom zagraŝa ruch kołowy, niszczenie siedlisk, zmiany stosunków wodnych, zanieczyszczenie środowiska, mechanizacja rolnictwa. To wiemy. Ale to nie wszystko.

3 Wszyscy zdajemy sobie sprawę, iŝ na drogach kołowych masowo giną zwierzęta. Okazuje się, iŝ porównywalna ich liczba ginie w mniej widowiskowych okolicznościach wpada w róŝnego rodzaju pułapki, z których nie jest w stanie się wydostać. Czeka je powolna śmierć w męczarniach. Tymi pułapkami mogą być studzienki kanalizacyjne i deszczowe (nawet zabezpieczone kratownicą), zbiorniki wodne budowane przy drogach, niezabezpieczone wykopy, separatory, itp. W takich miejscach rozgrywają się dramaty o śmiertelnym finale. Masowo giną tam drobne zwierzęta. W pierwszej części prezentacji zapraszam na budowę obwodnicy Grodźca Śląskiego (fragment drogi s1 Bielsko Biała - Cieszyn).

4

5 Pułapki powstałe podczas budowy obwodnicy Fot. M. Sołtysiak Fot. M. Sołtysiak Te Ŝaby utopiły się w studzience odwodnieniowej Fot. M. Sołtysiak

6 Fot. M. Sołtysiak Ta traszka górska nie była w stanie samodzielnie wydostać się ze studni odwodnieniowej Fot. M. Sołtysiak

7 Fot. M. Sołtysiak Płazy wyciągnięte z jednej zaledwie - studni odwodnieniowej widoczne martwe traszki grzebieniaste (notowane w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt) Fot. M. Sołtysiak

8 Martwy (utopiony) zając przed śmiercią nawet nie mógł się poruszyć w ciasnej studzience Fot. M. Sołtysiak Fot. M. Sołtysiak

9 Fot. M. Sołtysiak ZałóŜmy optymistycznie, Ŝe płazy wchodzą tylko na 3000 metrów obwodnicy; co 50 m znajdują się 3 studzienki = 180 studzienek Jeśli do kaŝdej wpadnie tylko 5 zwierząt miesięcznie, to w ciągu 7 miesięcy aktywności płazów, tracimy osobników rocznie. A jeśli statystycznie wpada do kaŝdej studzienki 10 osobników... Uwolnione płazy Fot. M. Sołtysiak

10 Fot. M. Sołtysiak Korytka ściekowe naprowadzające płazy do śmiertelnych pułapek

11 Fot. M. Sołtysiak A na końcu korytka spływowego pułapka, jeszcze bez kratownicy

12 Fot. M. Sołtysiak Powolna śmierć w pułapce bez wyjścia traszka grzebieniasta uwięziona w studzience ściekowej przy obwodnicy Grodźca Śl. Takich studzienek z płazami, których nie dało się otworzyć autor zinwentaryzował kilkadziesiąt - zwierzętom nie moŝna było pomóc padły tam późną jesienią Kratownica połoŝona na wlocie studzienki nie zabezpiecza nawet duŝych płazów czerwonymi strzałkami zaznaczono kratownicę, przy zielonej strzałce widoczna uwięziona traszka Fot. M. Sołtysiak

13 Fot. M. Sołtysiak Wykonawca nie zwracał uwagi, Ŝe rozlewiska na placu budowy są chętnie zasiedlane przez płazy - na zdjęciu zasypywane Ŝywe kijanki, równieŝ prawnie chronione Fot. M. Sołtysiak

14 Skoro to obywatel się spóźnił, więc obywatel przyrodnik zapytuje się o jakość kwalifikacji organu zatwierdzającego inwestycję oraz o jakość przyjętej oceny oddziaływania na środowisko.

15 Płazy ginęły podczas fazy budowy drogi oraz po jej otwarciu. GDDKiA powołuje się na uzyskane od Wojewody Śląskiego decyzje. O zagroŝeniach dla drobnych zwierząt GDDKiA została poinformowana jeszcze w 2005r. Rzetelna ocena oddziaływania na środowisko powinna wykazać faktyczne potrzeby, które powinny być uwzględnione w projekcie budowlanym. Ocena oddziaływania na środowisko dla obwodnicy Grodźca Sl. pominęła aspekt migracji płazów, mimo iŝ ich miejsca rozrodu znajdują się 100 m od obwodnicy.

16 śaba i siatka o małych oczkach 5x5 mm. Fot. M. Sołtysiak W tle typowa siatka autostradowa przez jej oczka przechodzą wszystkie płazy!!! Zgodnie z projektem, płazy miała powstrzymywać przed wtargnięciem na jezdnię siatka autostradowa, która jednak dla płazów nie stanowi przeszkody (patrz zdjęcie). Po interwencji w Wojewódzkiej Komisji Ochrony Przyrody inwestor Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w Katowicach została zobowiązana do zamontowania siatek o drobnych oczkach. Sukces???

17 Wtargnięcie na drogę płazów miał uniemoŝliwiać ekran akustyczny Fot. M. Sołtysiak

18 Fot. M. Sołtysiak W praktyce wyszło jak wyszło pozory i fuszerka siatki nie wkopano solidnie w grunt, wskutek czego powstały pod nią szczeliny. Fot. M. Sołtysiak

19 Fot. M. Sołtysiak Siatka okazała się równieŝ podatna na zniszczenia

20 Fot. M. Sołtysiak Tędy przejdzie kaŝdy płaz. Siatkę zakładali fachowcy od budowy dróg. Zapewne nie wiedzieli, jakiemu celowi ma ona słuŝyć. Fot. M. Sołtysiak

21 Fot. M. Sołtysiak Szczeliny pod ekranem akustycznym iluzja nieprzekraczalnej dla płazów bariery z łatwością pokonywanej przez zwierzęta wielkości jeŝa. Fot. M. Sołtysiak

22 Przedstawiciele Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, czyli inwestora, twierdzą, Ŝe wypełnili wszystkie zalecenia zawarte w decyzji lokalizacyjnej dla tej inwestycji: W ramach budowy wykonaliśmy ekran akustyczny, postawiliśmy ogrodzenie, które ma zabezpieczyć drogę przed wtargnięciem na nią migrujących zwierząt i postawiliśmy ogrodzenie z siatki - wylicza Wojciech śurek, kierownik projektu z GDDKiA. GDDKiA w piśmie z lipca (2007) zobowiązała się, Ŝe dokona przeglądu szczelności siatki i ekranu. Jednak dopiero po rozmowie z Dziennikiem Zachodnim, kierownik projektu obiecał, Ŝe zajmie się sprawą: Jeśli zajdzie taka potrzeba, uszczelnimy zabezpieczenia - zapowiada Wojciech śurek. (źródło: Dziennik Zachodni, 17.IX.2007)

23 Pismo mija się z prawdą. Do stycznia 2008 sytuacja nie uległa zmianie, szczeliny pod ekranem nie zostały zasypane, zniszczona siatka nie została naprawiona zobacz zdjęcie na następnej stronie.

24 Zdjęcia wykonane w styczniu 2008

25 Fot. M. Sołtysiak Wykonawca oceny oddziaływania na środowisko (EKOSYSTEM ŚLĄSK z Mysłowic) nie wykazał potrzeby wykonania pod obwodnicą Grodźca Śląskiego przepustów dla płazów, chociaŝ były miejsca, w których ich montaŝ był moŝliwy i uzasadniony, gdyŝ miejsca rozrodu płazów oddalone są zaledwie o 100 m od drogi ekspresowej.

26 RównieŜ Wicewojewoda Śląski, p. Wiesław Maśka, po pisemnym zawiadomieniu o zagroŝeniach płazów w rejonie obwodnicy, stwierdził iŝ zakres udostępnionych danych nie daje moŝliwości ustosunkowania się do podniesionych kwestii, a słuŝby ochrony przyrody nie dysponują danymi potwierdzającymi moŝliwość wystąpienia zagroŝeń dla utrzymania właściwego stanu ochrony gatunków herpetofauny w tym rejonie województwa śląskiego pismo z dn. 5.VII.2006 sygn. SR-VII-6/6631/122/06 USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z dnia 30 kwietnia 2004 r.); Art. 93: Wojewoda wykonuje zadania organu administracji rządowej w zakresie ochrony przyrody przy pomocy wojewódzkiego konserwatora przyrody.

27

28 Jeszcze latem mieliśmy wątpliwości, czy uda się dochować terminu zakończenia prac. Rezerwat "Morzyk" wiele nas nauczył - Zbigniew Kotlarek, Dyrektor Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Obwodnica Grodźca Śląskiego budziła największe kontrowersje z uwagi na bliskość rezerwatu przyrody Morzyk". Po protestach ekologów trasa została trochę odsunięta od terenu chronionego. Wczoraj Kotlarek zapewniał, Ŝe wszystko odbyło się zgodnie z prawem. (źródło: cieszyn.htm

29 USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z dnia 30 kwietnia 2004 r.) Art Obowiązkiem organów administracji publicznej, osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych oraz osób fizycznych jest dbałość o przyrodę będącą dziedzictwem i bogactwem narodowym. Art Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na zagroŝenia i zagroŝonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, a takŝe zachowanie róŝnorodności gatunkowej i genetycznej. Art W stosunku do dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone następujące zakazy: 1) zabijania, okaleczania, chwytania, transportu, 3) niszczenia ich jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych; 4) niszczenia ich siedlisk i ostoi; 5) niszczenia ich gniazd, mrowisk, nor, legowisk, Ŝeremi, tam, tarlisk, zimowisk i innych schronień;

30 Wszystkie krajowe gatunki płazów są prawnie chronione! Gatunki występujące w rejonie obwodnicy Grodźca Śląskiego (m.in. traszka grzebieniasta, kumak nizinny, grzebiuszka ziemna, rzekotka drzewna, Ŝaba moczarowa) są równieŝ uwzględnione w unijnej Konwencji Berneńskiej oraz w Dyrektywie Siedliskowej i traktowane są jako gatunki wymagające ścisłej ochrony!

31 W wyniku przedstawionych zaniedbań doszło do: - masowej śmiertelności płazów w pułapkach podczas prowadzenia robót budowlanych - masowej rzezi płazów na czynnej juŝ drodze ekspresowej w roku wydania publicznych pieniędzy na prace pozorujące ochronę przyrody Zobacz teŝ:

32 Art. 181 Kodeksu karnego (rozdział XXII przestępstwa przeciwko środowisku): Kto powoduje zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat

33 Koszt inwestycji wyniósł 22,6 mln euro. Projekt został dofinansowany ze środków unijnych (Funduszu Spójności) w 75%. MoŜna powiedzieć, Ŝe ze środków UE wytępiono tysiące prawem chronionych płazów, gdyŝ zabrakło elementarnej wiedzy przyrodniczej, kompetencji i wyobraźni. Wystarczyłaby odrobina dobrej woli, by uniknąć niepotrzebnych strat przyrodniczych. Nie wykazał jej ani Wojewoda Śląski, ani Konserwator Przyrody, ani wykonawca (SKANSKA). Swoją postawę uzasadniają wnioskami zawartymi w ocenie oddziaływania na środowisko, wykonanej przez EKOSYSTEM ŚLĄSK, która nie przewidywała opisanych w prezentacji zagroŝeń. Zobacz równieŝ: f3d4da09252b

34 Dalszych informacji mogą udzielić: 1. Wykonujący raporty środowiskowe: EKOSYSTEM ŚLĄSK Mysłowice, tel.:(32) , Organ zatwierdzający: Wojewoda Śląski tel.: (korespondencję podpisywali wojewodowie: p. Tomasz PIETRZYKOWSKI, p. Wiesław MAŚKA, p. Artur WARZOCHA) 3. p.o. WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA PRZYRODY w Katowicach, jednocześnie członek Państwowej Rady Ochrony Przyrody - p. Jolanta PRAśUCH tel.: Wykonawca: SKANSKA S.A. tel.: ;

35 5. Inwestor: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Katowicach: Dyrektor Oddziału Zbigniew KOTLAREK, Z-ca Dyr. Oddziału Marian SOBULA oraz Kierownik Projektu Wojciech śurek; tel. (32) Prokuratura Rejonowa Katowice, tel Autor prezentacji: herpetolog Marek SOŁTYSIAK, mareksoltysiak@interia.pl

36 Opisany problem nie dotyczy jednego odcinka drogi, jednego projektu, jednego wykonawcy lecz niestety jest problemem ogólnokrajowym. Polska staje się wielkim placem budowy. Na realizację oczekują kolejne, z pewnością potrzebne inwestycje. Jednak zajmują się nimi ludzie nie poczuwający się do odpowiedzialności za ochronę przyrody. Główna sieć dróg wraz z planowanymi (za W. Jędrzejewskim) Część 2. Pułapki antropogeniczne śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt

37 Zabezpieczenia pasów drogowych ekranami - ze względu na nieszczelności - okazują się nieskuteczne (na zdjęciu: droga s69, rejon Węgierskiej Górki - w tym wypadku zwierzę nie było w stanie opuścić drogi) Część 2. Pułapki antropogeniczne śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt

38 Drogowe urządzenia odwadniające widok z zewnątrz (droga ekspresowa do lotniska w Pyrzowicach, woj. śląskie) Fot. M. Sołtysiak Część 2. Pułapki antropogeniczne śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt

39 i widok od środka... łatwo tu wpaść, lecz wydostanie się stąd jest niemoŝliwe Część 2. Pułapki antropogeniczne śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt Fot. M. Sołtysiak

40 Szybik spływowy przy drodze Milówka Szare (s69) Część 2. Pułapki antropogeniczne śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt

41 Zawartość szybiku Fot. M. Sołtysiak Fot. M. Sołtysiak Część 2. Pułapki antropogeniczne śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt

42 Fot. M. Sołtysiak Wyciągnięte z jednej studzienki 63 traszki grzebieniaste Traszka grzebieniasta notowana jest w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. W Dyrektywie Siedliskowej UE została umieszczona w załącznikach: II (gatunki, których status wymaga tworzenia specjalnych obszarów chronionych) oraz IV (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, które wymagają ścisłej ochrony). Część 2. Pułapki antropogeniczne śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt

43 Kolejne ofiary infrastruktury drogowej Fot. M. Sołtysiak Fot. M. Sołtysiak Traszka grzebieniasta po wyciągnięciu z pułapki (zabiły ją promienie słońca)

44 Fot. M. Sołtysiak śaba w stanie agonalnym, wyciągnięta z pułapki Część 2. Pułapki antropogeniczne śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt

45 Fot. M. Sołtysiak Z uwagi na rozmiar, młodociane płazy są szczególnie naraŝone na niebezpieczeństwa Fot. M. Sołtysiak Część 2. Pułapki antropogeniczne śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt

46 Fot. M. Sołtysiak Fot. M. Sołtysiak Niezabezpieczona studnia pułapka na ludzi i zwierzęta Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku w Chorzowie Dalsze informacje: Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku S.A. tel. (032) Część 2. Pułapki antropogeniczne śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt

47 Miejsce rozrodu płazów Zbiornik retencyjny o pionowych ścianach zbudowany bez zabezpieczeń oddalony o 15 m od miejsca rozrodu płazów, uznanego za cenne w województwie śląskim (Cempulik P. i in., Cenne miejsca rozrodu płazów w woj. śląskim; Bytom 2004) Dalsze informacje: ProLogis Park Chorzów; tel oraz Urząd Miasta w Chorzowie oraz Prokuratura Rejonowa w Chorzowie (032) Fot. M. Sołtysiak

48 Giną nie tylko na drogach, ale teŝ i obok - bez świadków, w ciemności, nigdy się nie poskarŝą. Fot. M. Sołtysiak Część 2. Pułapki antropogeniczne śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt

49 Jakość pracy organów ochrony przyrody Na to pismo (data złoŝenia 20.XI.2001) Wojewódzki Konserwator Przyrody w Katowicach do dnia dzisiejszego ( ) nie odpowiedział. Część 2. Pułapki antropogeniczne śmiertelnym zagroŝeniem dla zwierząt

50 Przedstawiona prezentacja oparta jest na wynikach własnych badań i obserwacji. Autor posiada obszerną dokumentację dot. poruszonych kwestii, obejmującą m.in. oficjalną korespondencję, zdjęcia i filmy. Intencją autora jest charakterystyka problemu i zmuszenie do refleksji. Przytoczone nazwy firm oraz nazwiska widnieją w posiadanej korespondencji oraz w jawnych źródłach internetowych. Prezentację naleŝy traktować jako próbę zwrócenia uwagi na problem oraz jako apel o realne respektowanie zapisów Ustawy o ochronie przyrody. Marek Sołtysiak, przyrodnik