Szanse i możliwości rozwoju przybrzeżnej energetyki wiatrowej off-shore na Bałtyku

Transkrypt

1 BOGDAN GUTKOWSKI, MACIEJ BARTMAŃSKI, KINGA SKALSKA Szanse i możliwości rozwoju przybrzeżnej energetyki wiatrowej off-shore na Bałtyku W dniach 7-8 kwietnia 2008 w Gdańsku w Hotelu Holiday Inn odbyła się Międzynarodowa Konferencja pt: Szanse i możliwości rozwoju przybrzeżnej energetyki wiatrowej na Bałtyku. Organizatorami Konferencji było Polskie Towarzystwo Energetyki Wiatrowej w Gdańsku oraz firma AOS Sp. z o.o., Oddział w Gdańsku. Mimo, iż energetyka morska to dziedzina zupełnie nowa w polskim sektorze gospodarczym, Konferencja cieszyła się zaskakująco dużym zainteresowaniem - wzięło w niej udział ponad 130 uczestników: reprezentantów inwestorów, firm branżowych, stowarzyszeń oraz ośrodków naukowych. Wśród zaproszonych honorowych gości oraz prelegentów znaleźli się między innymi: prof. Jerzy Buzek, Poseł do Parlamentu Europejskiego, Członek Komisji Przesyłu, Badań i Energii; Georg W. Adamowitsch, Koordynator Komisji Europejskiej w dziedzinie przyłączenia farm wiatrowych na Morzu Północnym i Bałtyckim; Stanisław Gawłowski, Wiceminister Środowiska; Anna Wypych-Namiotko, Wiceminister Infrastruktury; Zbigniew Kamieński, Z-ca Dyrektora Departamentu Energetyki w Ministerstwie Gospodarki; Stasys Paulauskas, Prezes Litewskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej oraz Loic Blanchard z Europejskiego Stowarzyszenia Energetyki Wiatrowej. Konferencja odbywała się pod Patronatem Honorowym Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Środowiska oraz Marszałka Województwa Pomorskiego pana Jana Kozłowskiego. Zorganizowanie Konferencji nie byłoby możliwe bez wsparcia finansowego ze strony sponsorów - Polskiej Grupy Energetycznej S.A. - największej firmy energetycznej w Polsce, Energa-Operator S.A. największego dystrybutora energii elektrycznej w Polsce oraz firmy Airtricity irlandzko-angielskiej grupy firm działających w sferze energii odnawialnej na całym świecie. Dwudniowa Konferencja podzielona została na cztery sesje tematyczne: Europejska i bałtycka polityka energetyczna, Aspekty prawne, Aspekty techniczne, Aspekty środowiskowe i społeczne, W ramach programu Konferencji przedstawione zostały europejskie doświadczenia związane z morską energetyką wiatrową. Zidentyfikowano aspekty gospodarcze, społeczne 1

2 i ekologiczne związane z rozwojem tej nowej dziedziny energetyki oraz wskazano kierunki działań zmierzających do stworzenia polityki energetycznej na Bałtyku i efektywnego rozwoju bałtyckiej, przybrzeżnej energetyki wiatrowej. Konferencję otworzył Bogdan Gutkowski, Prezes Polskiego Towarzystwa Energetyki Wiatrowej w Gdańsku. W wystąpieniu wprowadzającym podkreślił, że Gdańska Konferencja ma charakter gospodarczy i otwiera nowy rozdział w rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce oraz ustanawia nowy dział gospodarki. Jest nim energetyka morska, związana zarówno z wytwarzaniem energii na morzu, jak i jej przesyłem w głąb lądu, a w przyszłości poprzez podmorskie sieci energetyczne do innych części sieci europejskiej. Zaprezentował tezę, opartą na wspólnych szacunkach z Instytutem Morskim w Gdańsku, że w świetle istnienia zasobów energetyki wiatrowej w polskiej części Morza Bałtyckiego w wysokości TWh, przy prognozowanych potrzebach naszego kraju rzędu 25 TWh energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w roku 2020 (jeśli przyjąć zobowiązanie Polski do wytworzenia 15% energii w źródłach odnawialnych), wykorzystanie tych zasobów wydaje się być nie tylko korzystne, ale i konieczne dla polskiej gospodarki. Od lewej: Bogdan Gutkowski (Prezes PTEW), Jerzy Buzek (Parlament Europejski), Jan Kozłowski (Marszałek Województwa Pomorskiego), Stanisław Gawłowski (Wiceminister Środowiska), Anna Wypych-Namiotko (Wiceminister Infrastruktury, Georg W. Adamowitsch (Komisja Europejska) Zupełnie odrębną kwestią, ważną dla rozwoju kraju, jest dynamiczny rozwój centrów portowych, w tym Regionu Gdańskiego, jako pochodnej prognozowanego całego cyklu zdarzeń gospodarczych w związku z tworzeniem i rozwojem przemysłu energetyki morskiej oraz sektora usług obsługującego ten przemysł. 2

3 Występujący na Konferencji przedstawiciele administracji rządowej wyrazili wolę rozwoju sektora przybrzeżnej energetyki wiatrowej (off-shore), która jest dziś niekwestionowanym liderem na polu rozwoju morskiej energetyki odnawialnej. Obserwowana dynamika rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Europie, a także ambitne założenia Komisji Europejskiej dotyczące redukcji emisji CO 2 i udziału źródeł odnawialnych w bilansie energetycznym, zasadniczo zmieniają podejście polskiego rządu do tego sektora. Zarówno spotkanie w Ministerstwie Gospodarki w lutym br., z udziałem Wiceministrów Adama Szejnfeld i Stanisława Gawłowskiego oraz Prezesa PTEW Bogdana Gutkowskiego, omawiające możliwy rozwój energetyki off-shore na Bałtyku, jak i deklaracje członków rządu na samej Konferencji, wskazują na sens i konieczność zorganizowania systematycznej współpracy firm nowego sektora energetyki z decydentami polskiego życia gospodarczego. Z ważniejszych głosów w trakcie obrad należy wspomnieć o wystąpieniu prof. Jerzego Buzka, który zaprezentował prognozowane kierunki rozwoju energetyki w Europie oraz wizję europejskiego bezpieczeństwa energetycznego. W swoim wystąpieniu Pan Premier podkreślił, że w dłuższej perspektywie czasowej (25-50 lat) Europie pozostaje przede wszystkim do zastosowania energia odnawialna (w tym głównie biomasowa i wiatrowa), energia nuklearna i węgiel. Wszystkie te energie muszą w przyszłości charakteryzować się wysokim bezpieczeństwem wykorzystania i niską emisją CO 2. Energie odnawialne i energia nuklearna już dziś spełniają te kryteria. Węgiel zapewne dołączy do energii czystych jeśli rozwinie się akceptowalna ekonomicznie technologia jego zgazowania. Georg W. Adamowitsch, Koordynator Komisji Europejskiej ds. przyłączania farm morskich, na Morzu Północnym i Bałtyku zwrócił szczególną uwagę na aktualny stan europejskiej infrastruktury energetycznej. Podkreślił, że podstawą działań związanych z realizacją inwestycji z zakresu energetyki odnawialnej na morzu (na lądzie również) jest przede wszystkim rozbudowa krajowych sieci energetycznych w państwach członkowskich UE z ich równoczesną integracją w całej sieci europejskiej. Jednym z najistotniejszych działań na najbliższe lata jest opracowanie wydajnej infrastruktury elektroenergetycznej, na co Komisja Europejska zwraca szczególną uwagę w ramach europejskiej polityki energetycznej. Transeuropejskie sieci energetyczne (Trans-European Energy Networks TEN-E) są aktualnie priorytetem polityki energetycznej w Unii Europejskiej. O wadze tego tematu dla Unii Europejskiej niech świadczy fakt, że w drugim dniu Konferencji, pan Georg W. Adamowitsch jako przedstawiciel Komisji Europejskiej spotkał się w Warszawie z Wicepremierem, Ministrem Gospodarki Waldemarem Pawlakiem. Głównym tematem rozmowy był rozwój polskiej sieci energetycznej i jej integracja z siecią europejską. Biorąc pod uwagę energetykę wiatrową on-shore i off-shore - jak poinformował Loic Blanchard z European Wind Energy Association, w roku 2007 żadna inna technologia produkcji energii w Europie nie zanotowała takiego przyrostu zainstalowanych mocy jak energetyka wiatrowa. Nowe kraje członkowskie zwiększyły zainstalowaną na swoim terenie moc o 60%, przy czym Polska zainstalowała 123 MW (całkowita moc 276 MW). Loic Blanchard zaprezentował i omówił raport stworzony przez specjalistów EWEA, dotyczący rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Europie w perspektywie do 2020 roku. Raport prezentuje m.in. stan rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Europie w latach

4 (aktualnie na morzu zainstalowanych jest MW generacji wiatrowych), jaki jest prognozowany scenariusz rozwoju rynku energetyki off-shore w perspektywie najbliższych kilkunastu lat oraz prezentuje lokalizację europejskich morskich farm wiatrowych działających w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Danii, Szwecji i Holandii. Przedstawia również lokalizację farm planowanych do realizacji w latach Raport jest także swoistą analizą zagadnień i barier utrudniających rozwój morskiej energetyki wiatrowej. W związku z tym, że raport dostępny jest na stronach EWEA, warto go polecić wszystkim zainteresowanym. ROZWÓJ MORSKIEJ ENERGETYKI WIATROWEJ W EUROPIE W LATACH DWA SCENARIUSZE ROZWOJU Moc zainstalowana (wartość w GW) Źródło: EWEA 2007 Raport Delivering Off-shore Wind Power in Europe Podczas Konferencji nie zabrakło dyskusji nt. koncepcji połączeń europejskich sieci energetycznych, koncepcji paneuropejskiej podwodnej sieci SuperGrid i jej bałtyckiej odnogi BOSEGrid, łączących farmy wiatrowe z obszarów Morza Bałtyckiego i Północnego z lądem w całej Europie. Przedstawiciel Airtricity Łukasz Hudyka zaprezentował doświadczenia tejże grupy w zakresie rozwoju projektów morskich farm wiatrowych w Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz założenia europejskiej sieci SuperGrid, którą to koncepcję Airtricity rozwija już od kilku lat. Koncepcja transeuropejskiej sieci SuperGrid posiada wiele bezdyskusyjnych zalet. W tym miejscu warto wymienić zwiększenie wymiany transgranicznej w Europie i ułatwienie bilansowania morskich farm wiatrowych. Ciągle jednak trwa oczekiwanie na pojawienie się podstaw ekonomicznych realizacji tej koncepcji. Podczas sesji poświęconej aspektom technicznym, uczestnicy mieli m.in. możliwość zapoznania się z dotychczasowymi doświadczeniami VESTAS Wind Systems A/S - światowego lidera w projektowaniu i wytwarzaniu turbin wiatrowych. Kim Hougaard omówił proces budowy morskiej farmy wiatrowej, zaprezentował projekty rozwijane przez firmę oraz poruszył temat nakładów finansowych takiej inwestycji. 4

5 Podczas ostatniej sesji plenarnej wysłuchano referatów z zakresu ekologii Morza Bałtyckiego, prezentowanych przez gdańskie środowisko naukowe. W ramach tej samej sesji Maciej Stryjecki, Dyrektor Generalny Polskiej Izby Gospodarczej Energii Odnawialnej zaprezentował referat dotyczący możliwych społecznych oddziaływań morskich farm wiatrowych. Morska energetyka wiatrowa, która powinna odegrać w najbliższym piętnastoleciu istotną rolę w realizacji europejskich celów klimatycznych i energetycznych, jest bardzo istotna również ze społecznego punktu widzenia. Temat morskich farm wiatrowych generuje szereg oddziaływań na różne elementy środowiska, jak również oddziałuje na grupy różnych interesów. Zdaniem PIGEO, w ramach rozwoju energetyki morskiej, należy przeprowadzić kompleksową kampanię edukacyjno-promocyjną, skierowaną do wszystkich grup społecznych. Cała kampania powinna być przygotowana i realizowana przez profesjonalne i doświadczone zespoły osób. Musi być oparta na dobrze przygotowanej bazie danych, zgodnych z aktualną wiedzą naukową oraz doświadczeniem, prezentowanym przez osoby cieszące się autorytetem, charyzmą oraz wysoką pozycją społeczną. Morska farma wiatrowa Horns Reef w Danii. Źródło: Vestas Wind Systems A/S 5

6 Ustanowienie Polskiej Izby Gospodarczej Energetyki Morskiej Ważnym wydarzeniem podczas Konferencji było podpisanie listu intencyjnego powołania Polskiej Izby Gospodarczej Energetyki Morskiej (PIGEM) z siedzibą w Gdańsku. W okresie przygotowań do Konferencji przedstawiciele firm zajmujących się tworzeniem i rozwojem morskiej energetyki wiatrowej w Polsce zdecydowali, że należy powołać wspólną organizację inwestorów oraz firm zamierzających świadczyć usługi na rzecz sektora energetyki morskiej. Jako najkorzystniejszą formę organizacyjną uznano powołanie izby gospodarczej o zasięgu krajowym. Głównymi przesłankami do ustanowienia Izby były przede wszystkim: posiadanie przez Polskę ogromnego i niewykorzystanego potencjału energetycznego wiatru w Wyłącznej Strefie Ekonomicznej na Bałtyku, konieczność zapewnienia dostarczania czystej i bezpiecznej energii mieszkańcom zarówno Polski, jak i Europy oraz konieczność utworzenia sprzyjających w sensie legislacyjnym, instytucjonalnym i finansowym warunków do rozwoju i wykorzystania morskiej energetyki na Bałtyku. Główne cele Izby określane są następująco: zdefiniowanie strategii rozwoju i realizacji bałtyckiej energetyki morskiej w Polsce; współudział w tworzeniu warunków sprzyjających działalności inwestorów, inspirowanie tworzenia i nowelizacji przepisów oraz prezentowanie opinii w dziedzinie morskiej polityki energetycznej; gromadzenie i rozpowszechnianie informacji dotyczących funkcjonowania energetyki morskiej w kraju i za granicą oraz współpracy kooperacyjnej, zaopatrzeniowej i organizacyjno-finansowej. List intencyjny powołania Izby podpisany został przez przedstawicieli: Polskiej Grupy Energetycznej S.A., EVELOP Germany, Generpol sp. z o.o., Wiatropol International sp. z o.o., Green Energy Word Ltd., GREEN VENTURE S.A. oraz AOS sp. z o.o. Powołano Grupę Inicjatywną odpowiedzialną za przeprowadzenie prac przygotowawczych niezbędnych do zorganizowania i rejestracji Izby. 6

7 Wnioski Jednym z najistotniejszych efektów przeprowadzonej Konferencji jest bez wątpienia zapoczątkowanie na najwyższych szczeblach polskiego rządu poważnej dyskusji na temat rozwoju w Polsce nowego działu energetyki odnawialnej, a zarazem możliwości powstania nowej gałęzi gospodarki - energetyki morskiej. Ta nowa gospodarka wymaga nowej świadomości. Nowoczesne wykorzystanie zasobów morza, o które apelował w lipcu zeszłego roku Parlament Europejski, wymaga - w kontekście potrzeb energetycznych Polski i Europy wizjonerskiego spojrzenia w przyszłość. W świecie decydentów gospodarczych konieczne jest również podjęcie odważnych decyzji. Podpisanie Listu Intencyjnego o ustanowieniu Polskiej Izby Gospodarczej Energetyki Morskiej w Gdańsku jest potwierdzeniem bardzo poważnego zainteresowania dużych inwestorów realizacją morskich farm wiatrowych w polskiej części Bałtyku oraz ich chęcią stworzenia dużej siły nacisku na środowisko polityczne, decydujące o kierunkach rozwoju polskiej energetyki. Obserwowane na Konferencji zainteresowanie wielu innych firm udziałem w pracach Izby potwierdza, że sfera businessu widzi dla siebie realne szanse inwestycyjne. Przed przybrzeżną energetyką wiatrową stoją z jednej strony ogromne możliwości w zaspokojeniu polskich potrzeb energetycznych. Z drugiej jednak strony pojawiają się różne wyzwania i problemy natury prawnej, technicznej i społeczno-ekologicznej, które będzie należało rozwiązać w ciągu kilku najbliższych lat. Organizatorzy są przekonani, że Konferencja spełniła swoje zadanie i przyczyni się do efektywniejszego wykorzystania polskich obszarów morskich oraz stworzenia w nieodległej przyszłości polskiej polityki nowoczesnego i zrównoważonego wykorzystania posiadanych przez nasz kraj morskich zasobów energetycznych. Kolejna konferencja z zakresu energetyki morskiej zaplanowana jest już dzisiaj i odbędzie się w kwietniu roku, również w Gdańsku. 7