Razem spełniamy oczekiwania. h Rury do przeciskania i mikrotunelowania

Transkrypt

1 Razem spełniamy oczekiwania. h Rury do przeciskania i mikrotunelowania

2 HOBAS System Polska Sp. z o.o ania. ul. Koksownicza 11 PL Dąbrowa Górnicza office@hobas.com.pl tel.: fax: Dział Obsługi Klienta tel.: fax: Dział Techniczny tel.: tel.: tel.: tel.: HOBAS System Polska Sp. z o.o. Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszego dokumentu nie może być kopiowana lub wykorzystywana w jakiejkolwiek formie lub w jakikolwiek sposób bez uprzedniej pisemnej zgody. Wszelkie informacje zawarte w tym dokumencie są poprawne w momencie publikacji. Zastrzegamy sobie prawo dokonywania w nich zmian bez uprzedniej publikacji stosownej informacji. Niniejsza broszura zawiera dane ogólne i tym samym każdy indywidualny przypadek należy odpowiednio zweryfikować w Dziale Technicznym HOBAS System Polska Sp. z o.o. Druk: sierpień 2012

3 3 Technologia bezwykopowa przecisk i mikrotunelowanie ku lepszej przyszłości. Zalety metody bezwykopowej: Brak konieczności tworzenia wykopów liniowych. Ograniczenie negatywnego wpływu na infrastrukturę, środowisko, mieszkańców. Ochrona roślinności przez zapobieganie obniżeniu poziomu wód gruntowych. Wydobycie, wywóz i utylizacja stosunkowo niewielkich ilości urobku. Ograniczenie zakłóceń w ruchu drogowym, kolejowym i lotniczym. Montaż rur prowadzony niezależnie od pogody i pory roku. Ograniczenie hałasu, zapylenia i wibracji. Znacznie mniejsza emisja dwutlenku węgla, zarówno w czasie budowy, jak i dzięki uniknięciu korków w ruchu drogowym.

4 4 h - rozwój technologii przeciskania i mikrotunelowania Dziesięciolecia doświadczeń Wizja przyszłości dotyczącej instalacji rurociągów zarysowała się w końcu lat 70-tych XX wieku pojawił się mianowicie pomysł wykorzystania zdalnie sterowanych maszyn instalujących rury pod ziemią. Jak się niebawem okazało, nie były to tylko naukowe mrzonki. Pierwszej próby przecisku rury HOBAS w terenie dokonano przez wał o wysokości 10 m, rurą o średnicy DN 800. W tamtych czasach istniały już w Japonii zdalnie sterowane maszyny z systemem hydraulicznego usuwania urobku, które idealnie nadawały się do wykonywania przecisków hydraulicznych z użyciem rur HOBAS. Pierwszy projekt, w którym zastosowano rury GRP do przecisków i zdalnie sterowane maszyny do przeciskania, był częścią projektu badawczego prowadzonego w Hamburgu. W 1982 roku rury o zewnętrznej średnicy 752 mm (długość 2980 mm, grubość ścianki 50 mm) ułożono przy użyciu zmodyfikowanej maszyny do mikrotunelowania firmy Iseki. Montaż rur przebiegł bez żadnych zakłóceń. Doświadczenie to było niezwykle inspirujące i wkrótce rozpoczęto wstępne prace projektowe nad rurami o znacznie większych średnicach. W latach 80-tych w Bagdadzie realizowano projekt polegający na ułożeniu metodą wykopu otwartego ponad 100 km kanalizacji z rur GRP. Jeden z wykonawców wykazał się niezwykłą inicjatywą i zainstalował część swojego odcinka 500 m rur HOBAS GRP DN 1800 za pomocą przecisku. Efekty były tak zachęcające, że w projekcie wykorzystano ponownie w/w metodę do ułożenia 1050 m rur GRP DN Krótko potem, w 1986 roku, ułożono 760 m rur GRP DN 1400 oraz 370 m rur DN 1600 w gliniastych i piaszczystych gruntach w Houston w Teksasie, przy użyciu amerykańskich maszyn do przeciskania z mechanicznym transportem urobku. Na odcinkach o długościach do 143 m nie pojawiła się konieczność wykorzystania pośrednich stacji przeciskania, ponieważ występujące siły były zdecydowanie niższe od zakładanych. W ciągu kilku dekad rury GRP do przecisków zyskały ugruntowaną pozycję w instalacjach metodą bezwykopową. Obecnie HOBAS produkuje rury do przecisków o średnicy zewnętrznej do 3600 mm. Są to zarówno rurociągi grawitacyjne, jak i tłoczne na ciśnienie nominalne do PN 10. Rury przeciskowe HOBAS mają zastosowanie w różnych technologiach wykonania prac. Rodzaj zastosowanej techniki hydraulicznego przeciskania rur oraz mikrotunelowania zależy od warunków hydrogeologicznych oraz warunków technicznych projektu, tj. średnicy i długości instalowanego rurociągu, głębokości, wymagań pod względem dokładności itp. Mikrotunelowanie to wiercenie otworu sterowaną tarczą wiertniczą z jednoczesnym hydraulicznym wciskaniem rury za tarczą. Przed przystąpieniem do wykonania rurociągu metodą przeciskania lub mikrotunelowania wykonuje się szyb wejściowy zwany komorą startową i szyb wyjściowy zwany komorą końcową. Wymiary komór uzależnione są od rodzaju zastosowanego sprzętu oraz długości rur i podawane są przez producentów maszyn. System transportu mechanicznego Odspojony przez głowicę wiertniczą grunt transportowany jest przenośnikiem ślimakowym, umieszczonym w rurze wewnętrznej od głowicy wiercącej przez cały rurociąg, do komory startowej i stamtąd usuwany. System transportu hydraulicznego Odspojony i rozdrobniony przez głowicę wiertniczą grunt wraz z płuczką transportowany jest przez pompę wirową rurociągiem do separatora, a następnie oddzielany od płuczki. Oczyszczona płuczka zawracana jest do obiegu roboczego.

5 5 Przeciskowe rury h w systemach bezciśnieniowych i ciśnieniowych Wymagania stawiane rurom W trakcie przeciskania rury poddawane są dużym obciążeniom. Dlatego o zastosowaniu rur do przeciskania decydują wytrzymałość mechaniczna, sposób łączenia i jakość powierzchni zewnętrznej. Po zainstalowaniu rury muszą sprostać surowym wymogom codziennej pracy rurociągu, tj. muszą być szczelne, odporne na korozję, hydraulicznie gładkie i odporne na płukanie wysokociśnieniowe. Dlatego rury muszą być odpowiednio dobrane pod względem własności mechanicznych i hydraulicznych. Ponieważ o zastosowaniu rur do przeciskania i mikrotunelowania decyduje wytrzymałość na obciążenia wzdłużne występujące w czasie przeciskania, wymagane są obliczenia wytrzymałościowe rur przeprowadzone zgodnie z wytycznymi ATV-A 161. Obliczenia takie wykonują pracownicy Działu Technicznego na podstawie danych z zamieszczonego na końcu niniejszej broszury formularza. Obliczenia wykonuje się dla rur przeciskanych wzdłuż linii prostej, jak również po łuku. oraz utwardzenie materiału. Proces odlewania odśrodkowego zapewnia okrągły kształt rury oraz jednakową grubość ścianki na całej długości. Struktura warstwowa umożliwia optymalne przenoszenie naprężeń. Warstwy zbrojone włóknem szklanym zapewniają przenoszenie naprężeń obwodowych powstałych pod wpływem obciążeń gruntowych i komunikacyjnych. Warstwa środkowa z dużą zawartością wypełniaczy mineralnych zapewnia wytrzymałość na ściskanie, która z kolei jest szczególnie istotna w procesie przeciskania. Dzięki przestrzennym wiązaniom chemicznym żywicy rura jako materiał termoutwardzalny zachowuje stabilność nawet w podwyższonych temperaturach. Jedną z zalet technologii tworzyw kompozytowych jest również możliwość dostosowania wytrzymałości rury do określonych warunków obciążeniowych. Innowacyjny proces odlewania odśrodkowego Rury przeciskowe HOBAS produkowane są z nienasyconych żywic poliestrowych, ciętego włókna szklanego, piasku kwarcowego oraz mieszaniny węglanu wapnia z żywicą. Proces produkcyjny oraz zastosowane surowce gwarantują uzyskanie produktu odznaczającego się wytrzymałością, odpornością na korozję i ścieranie, trwałością i niskim ciężarem. W procesie automatycznego odlewania odśrodkowego wszystkie składniki wprowadzane są do wnętrza wirującej formy za pomocy podajnika, po czym zwiększa się prędkość obrotowa matrycy. Struktura ścianki rury tworzona jest od warstwy zewnętrznej do wewnętrznej pod ciśnieniem 30 do 70 bar zapewniającym zagęszczenie

6 6 Parametry materiału i średnica zewnętrzna Materiał kompozytowy, z którego wykonane są rury przeciskowe HOBAS, posiada następujące parametry (szczegółowe, powiązane z konkretnym projektem dane można uzyskać w naszym Dziale Technicznym): Parametry materiału Krótkotrwałe Długotrwałe Ciężar właściwy 20 kn/m 2 20 kn/m 2 Moduł sprężystości w kierunku obwodowym przy zginaniu Maksymalne wydłużenie skrajnych włókien w kierunku obwodowym N/mm N/mm 2 1,0% 0,8% Wytrzymałość na ściskanie wzdłużne 90 N/mm 2 - Współczynnik bezpieczeństwa dla siły przecisku 3,5 - Dzięki wysokiej sztywności i gładkiej powierzchni zewnętrznej rury przeciskowe HOBAS można stosować do bardzo długich przecisków. Przykładem może być przecisk o długości ok. 930 metrów wykonany przy użyciu rur HOBAS OD 3000 w Warszawie w 2010 roku. Rury przeciskowe HOBAS produkowane są w standardowych długościach 1, 2, 3 oraz 6 m (zgodnie ze standardami firmy). Inne długości rur mogą zostać dostarczone na zamówienie.

7 Średnica Typ zewnętrzna łącznika OD SN [kn] [mm] SN SN SN SN SN SN SN SN SN SN SN FS FS FS M FS M FS M FS M FS M FS M FS M FS M FS M FS M FS L FS L FS L FS L FS L FS L FS L FS L FS L FS L FS L FS FS L FS L FS XL FS XL FS XL FS XL FS XL FS XL FS XL XL XL XL XXL XXL Podane siły zawierają współczynnik bezpieczeństwa dla osiowej siły przeciskowej zgodny z ATV. Średnica dostępna na specjalne zamówienie Łącznik typ FS - łącznik wykonany ze stali nierdzewnej Łączniku typ M, L, XL, XXL - łącznik wykonany z tworzywa GRP

8 8 Łączniki przeciskowe h Do wykonania połączeń rur przeciskowych stosowane są łączniki zlicowane z rurą, tj. o średnicy zewnętrznej równej średnicy rury. Konstrukcja połączeń zapewnia całkowitą szczelność systemu. Poszczególne rodzaje łączników stosowane są w zależności od średnicy rury, jej przeznaczenia oraz klasy ciśnienia systemu. Łącznik GRP Łącznik GRP wykonany jest z żywicy poliestrowej wzmocnionej włóknem szklanym. Wyposażony jest w uszczelkę ślizgową zapewniającą pełną szczelność. Używany jest przede wszystkim do rur o większych średnicach. Typ M, L, XL, XXL Łącznik FWC do ciśnieniowych rur przeciskowych Łącznik FWC standardowo stosowany w technologiach wykopowych, może być również wykorzystywany do połączenia ciśnieniowych rur przeciskowych. Wykonany jest z żywicy poliestrowej wzmacnianej włóknem szklanym z pełną zintegrowaną uszczelką EPDM. Możliwość wykonania przecisku ciśnieniowego za pomocą rur danej średnicy każdorazowo należy potwierdzać w Dziale Technicznym HOBAS. Typ FS Łącznik ze stali nierdzewnej Łącznik ze stali nierdzewnej składa się z pierścienia ze stali nierdzewnej i wykładziny uszczelniającej z EPDM. Typ FWC Tabela maksymalnych odchyleń kątowych na łącznikach Średnica zewnętrzna OD Maks. dopuszczane obciążenie kątowe w stopniach Długość rury 1 m 2 m 3 m ,46 1,0 1, ,33 0,6 1, ,24 0,5 0, ,21 0,4 0, ,16 0,3 0, ,13 0,25 0, ,10 0,2 0, ,15 0, ,12 0, ,1 0,15 Maksymalne odchylenie w procesie przeciskania przy nierozwierającym się styku rur

9 9 Dodatkowe produkty h Rury przed- i zastacyjne Stacja pośrednia stosowana jest w rurociągach przełazowych w sytuacji, gdy w czasie przeciskania rur z komory startowej siły przekraczałyby wartości dopuszczalne dla danej klasy rury. Wówczas dany odcinek rurociągu można podzielić na krótsze, pojedyncze odcinki połączone stacją pośrednią. Stacja pośrednia składa się z pierścieni oporowych i siłowników hydraulicznych umieszczonych w stalowym cylindrze (płaszczu), który powinien mieć gładką powierzchnię wewnętrzną, bez rowków i zadziorów. Cylinder musi mieć na tyle sztywną konstrukcję, by odkształcenia pod naporem gruntu były jak najmniejsze. Do połączenia standardowych rur przeciskowych HOBAS ze stacją pośrednią używane są rury przed- i zastacyjne. Ich wymiary i wielkość podfrezowania dostosowane są indywidualnie do wymagań stacji pośredniej, m.in. skoku siłowników hydraulicznych oraz warunków obciążeniowych. Miejsce, w którym zostanie zamontowana stacja pośrednia, powinno być uprzednio uzgodnione z projektantem lub inwestorem, tak aby przewidzieć lokalizację ewentualnej studni. Jeżeli w miejscu zastosowania stacji pośredniej nie będzie zabudowana studzienka, to stacja pośrednia zostaje zdemontowana od wewnątrz rurociągu z pominięciem zewnętrznego, stalowego płaszcza, a rury zostają zsunięte do ich styku i następnie połączone przez laminowanie. Smarowanie dysze iniekcyjne W zależności od rodzaju gruntu i poziomu wód gruntowych celem zmniejszenia tarcia pomiędzy rurą a gruntem, a co za tym idzie zwiększenia odległości, na jakiej przeciskane są rury, stosuje się w przypadku średnic przełazowych smarowanie za pomocą wodnej zawiesiny glinki bentonitowej. Rury przeciskowe przystosowane do podawania bentonitu wyposażone są w otwory z dyszami i zaworami zwrotnymi, do których podłączana jest instalacja dozująca lubrykant. Najczęściej są to trzy lub cztery otwory na obwodzie rury o średnicy od ¾" do 1½". Dysze dozujące znajdują się zazwyczaj w co trzeciej, czwartej lub piątej rurze. Po wykonaniu przecisku otwory zaślepiane są za pomocy korków. Studzienki Do połączenia poszczególnych odcinków przeciskowych najczęściej stosowane są studzienki o konstrukcji zintegrowanej. Część przepływowa studzienki wykonana jest z tej samej rury co cały rurociąg, aby zapobiec powstawaniu progów na styku rur. Produkowane są zarówno studnie o przepływie prostym, jak i kątowym. Połączenie wykonuje się za pomocą standardowych łączników HOBAS lub skręcanych łączników montażowych. Studzienki HOBAS dostarczane są jako gotowe elementy i nie wymagają żadnych pokryć ochronnych. Charakteryzują się stosunkowo małym ciężarem, stąd ich montaż jest szybki i łatwy. Przepusty i przejścia dla zwierząt Dzięki zastosowaniu specjalnych półek, przeciskowe rury HOBAS mogą służyć jako zintegrowane z przepustem przejścia dla zwierząt, np.: płazów, gadów czy małych ssaków. Półki mogą być montowane po bokach - pojedynczo lub podwójnie,a także jako jedna duża platforma dzieląca rurę na część dolną służącą do przepływu cieku wodnego i część górną służącą do przemieszczania się zwierząt. Wykonanie przewiertu pod szlakiem komunikacyjnym (drogą, linią kolejową, pasem startowym lotniska) eliminuje konieczność wstrzymywania ruchu, przyspiesza cały proces inwestycyjny i stwarza nowe możliwości w ochronie samych dróg i poruszających się po nich pojazdów.

10 10 Jakość rur przeciskowych h Jakość h Systemy zarządzania jakością i środowiskiem we wszystkich spółkach zależnych HOBAS spełniają najnowsze wymogi norm ISO 9001 oraz ISO i są certyfikowane przez niezależne instytuty. Systemy zarządzania jakością obejmują wszystkie obszary w każdej spółce HOBAS, w tym między innymi rozwój nowych produktów, procesy kontroli jakości i logistykę. Rury przeciskowe HOBAS poddawane są również licznym kontrolom wymaganym przez normy i wytyczne. Program kontroli jakości bierze również pod uwagę szczególne wymagania klienta. HOBAS uzyskał możliwość znakowania swoich wyrobów ośmiokątnym znakiem jakości wydawanym przez niemiecki TÜV, posiada również wiele innych certyfikatów aprobujacych, a audytorzy z renomowanych instytucji certyfikujących wykonują regularne audyty, przeprowadzając testy i kontrole. Nasz wewnętrzny program kontroli jakości HOBAS obejmuje m.in. testy surowców, półproduktów i gotowych produktów połączone z kalibracją przyrządów oraz kontrolą dostawców. W Polsce rury HOBAS do przeciskania i mikrotunelowania posiadają dopuszczenia do stosowania w postaci aprobat technicznych wydanych przez ITB, IBDiM oraz IK. Poza przeprowadzaniem standardowych badań przez pracowników HOBAS oraz zewnętrznych audytorów firma współpracuje również z uznanymi instytutami i ekspertami. Działania te pozwalają na ciągłe udoskonalanie oraz optymalizację produktu i serwisu. Serwis Jako dostawca systemów, HOBAS przywiązuje najwyższą wagę do oferowanego serwisu. Nasi pracownicy udzielają klientom wsparcia, aby zapewnić bezproblemową realizację ich projektów od wstępnego planowania, aż do zakończenia. HOBAS zapewnia klientom na całym świecie szeroki asortyment produktów i profesjonalne wsparcie. Wsparcie obejmuje: Doradztwo techniczne w czasie planowania oraz instalacji Dobór klas sztywności do danych warunków obciążeniowych poprzez wykonanie obliczeń statyczno - wytrzymałościowych Obliczenia hydrauliczne Dobór rozwiązań kształtek, studni i innych elementów niestandardowych Konsultacje, szkolenia i wsparcie dla wykonawców Przekazanie dokumentacji technicznej i materiałów informacyjnych Usługi logistyczne Poza pomocą w projektowaniu, doborem odpowiednich wytrzymałości rur oraz wsparciem w przygotowaniu rysunków, firma HOBAS oferuje również konsultacje na placu budowy w trakcie trwania robót. Pomaga to uniknąć problemów podczas montażu.

11 11 Przeciskanie z wykorzystaniem rur h: Wytrzymałość materiału i parametry przeciskania Wysoka wytrzymałość na ściskanie Rury do przeciskania HOBAS charakteryzują się wysoką wytrzymałością na ściskanie, wynoszącą 90 N/mm². Taka wytrzymałość na ściskanie, w porównaniu z rurami z innych materiałów, umożliwia zastosowanie rur o mniejszej grubości ścianki. Pozwala to na osiągnięcie mniejszych średnic zewnętrznych i niższej wagi w stosunku do ekwiwalentnych średnic innych producentów. Z kolei przy porównywalnych średnicach zewnętrznych rury HOBAS charakteryzują się większymi średnicami wewnętrznymi, a dzięki szczególnie gładkiej powierzchni wewnętrznej wykazują korzystne parametry hydrauliczne. Mniejsza średnica zewnętrzna mniejsze koszty maszyn Mniejsza średnica zewnętrzna w porównaniu z podobną średnicą wewnętrzną posiada szereg zalet. Podstawową korzyścią jest zastosowanie mniejszych maszyn, co oznacza obniżenie kosztów w zakresie zakupu lub wynajmu sprzętu. Oszczędności znaczące są zwłaszcza przy rurach o większych średnicach. Ponadto redukcja kosztów wiąże się wówczas również z zajęciem placu budowy i przygotowaniem komór startowych. Mniejsza średnica zewnętrzna mniej urobku Mniejsza średnica zewnętrzna (przy zachowaniu średnicy nominalnej jak dla innych materiałów) pozwala na wiercenie mniejszego otworu, co z kolei przekłada się na mniejszą ilość wydobywanego i wywożonego urobku. W porównaniu z innymi materiałami rury HOBAS pozwalają na wydobycie do 50% mniej urobku, w zależności od średnicy rury. Ponadto do smarowania rur o mniejszych średnicach zewnętrznych i bardziej gładkich powierzchniach zużywa się mniej bentonitu, co pozwala dodatkowo obniżyć koszty. Mniejsze siły przeciskania Ponieważ zewnętrzna powierzchnia rur jest w niewielkim stopniu przepuszczalna, rury przeciskowe HOBAS wchłaniają bardzo mało wody, dzięki czemu nie przywierają do wilgotnego gruntu. Dlatego w momencie rozpoczynania przeciskania, nawet po dłuższych przestojach, rury wykazują stosunkowo mały opór. Gładka powierzchnia zewnętrzna rur HOBAS jest również gwarancją małego tarcia w czasie przeciskania, co pozwala wykonać stosunkowo długie przeciski bez konieczności stosowania stacji pośrednich. Porównanie rur HOBAS z rurami z materiałów tradycyjnych: zbliżona średnica wewnętrzna przy znacznie mniejszej średnicy zewnętrznej skutkuje zastosowaniem mniejszej głowicy wiercącej, mniejszej maszyny do przeciskania, powstawaniem mniejszej ilość urobku; wszystko to przekłada się na redukcję kosztów. Średnica nominalna DN Rura HOBAS Przykładowa rura betonowa Redukcja wykopu DA [mm] urobek [m 3 /m] DA [mm] urobek [m 3 /m] m 3 /m % , ,24 0,13 53, , ,34 1,14 42, , ,44 0,20 46, , ,58 0,25 43, , ,72 0,28 38, , ,95 0,37 38, , ,29 0,34 26, , ,32 0,56 24, , ,13 0,81 25, , ,65 2,13 31,98 Porównanie objętości wydobywanego urobku w przypadku zastosowania rur HOBAS i przykładowych rur betonowych

12 12 Inne korzyści wynikające z zastosowania produktów HOBAS: Wieloletnie doświadczenie w projektowaniu, produkcji i montażu rur przeciskowych Dokładność wymiarów Długości rur dostosowane do potrzeb klienta i projektu Niewielki ciężar i praktyczne łączniki sprzęgłowe Wysoka odporność na ścieranie Bardzo gładka zewnętrzna i wewnętrzna powierzchnia rury (k 0,01 mm) Wysoka odporność chemiczna Wysokie dopuszczalne siły przeciskania w stosunku do niewielkich grubości ścianek Niewielka absorpcja przez powierzchnię zewnętrzną rur Szeroki zakres sztywności Możliwe odchylenie kątowe na łącznikach Okres użytkowania do 100 lat Instalacja niezależna od warunków atmosferycznych Kompletny system rurowy obejmujący również studzienki oraz kształtki Łatwość cięcia i dopasowania, również na placu budowy Prosta obsługa Możliwość układania w linii prostej lub po łuku Na kolejnych stronach przedstawiamy przykładowe zalety zastosowania rur HOBAS oraz wyzwania, którym można sprostać dzięki wykorzystaniu rur HOBAS do przecisków.

13 13 Budowa kolektora A w Poznaniu Potrójny mikrotunneling Jednym z zadań prowadzonych w ramach programu ISPA w Poznaniu była budowa kolektora A odprowadzającego ścieki sanitarne w północnej i centralnej części Poznania. Kolektor ten ze względu na ukształtowanie terenu i niski naziom zaprojektowano w postaci niekołowej (profil dzwonowy) i wykonano z betonowych elementów prefabrykowanych. W okolicy ulicy Pułaskiego trasa kolektora miała przebiegać pod ulicą, podwójnym torem tramwajowym, podwójną linią kolejową, a także kortem tenisowym. Aby nie sparaliżować funkcjonowania miasta w tym rejonie, decyzją Zamawiającego Poznańskich Wodociągów AQUANET oraz projektanta firmy Inkom, zdecydowano o wykonaniu tego odcinka metodą mikrotunelingu. Ze względu na małe przykrycie (od ok. 2 m pod jezdnią do 7 m pod nasypem linii kolejowej) oraz konieczność zapewnienia odpowiedniej przepustowości (odbiór ścieków z wcześniejszego odcinka niekołowego) jedynym rozwiązaniem okazała się instalacja 3 równoległych odcinków rury OD 1720 w odległości ok. 0,5 m jedna od drugiej. W 2005 roku Wykonawca, firma Hydrobudowa 9, przystąpiła do realizacji tego odcinka, wykonując w kolejności: przecisk lewy, następnie skrajny prawy, by ostatecznie przejść odcinkiem środkowym. Uzyskano założony spadek wynoszący 0,08%. Mikrotunelowanie jednego odcinka 111 m trwało ok. 5 dni. Prace odbyły się bez zakłócenia funkcjonowania miasta, ku zadowoleniu jego mieszkańców. W innym miejscu przebiegu kolektora, pod tzw. Poznańskim Szybkim Tramwajem, nie było możliwości wykonania wykopu ze względu na to, iż linia tramwaju znajduje się na estakadzie, która w miejscu przecięcia z kolektorem znacząco obniża swoją wysokość nad ziemią. Uniemożliwiało to więc użycie ciężkiego sprzętu, np. koparki. Dlatego również w tym przypadku dobrym rozwiązaniem okazało się poprowadzenie kolektora metodą mikrotunelingu na odcinku 36 m podwójną nitką z rur OD Podobna sytuacja dotyczyła przejścia pod linią kolejową. Zatem i w tym miejscu wykonano mikrotuneling na długości 33 m dwiema nitkami. Na tych krótkich odcinkach zastosowano rury o sztywności SN 32000, a na mikrotunelu potrójnym rury o sztywności SN Całkowita długość dostarczonych rur OD 1720 wyniosła 471 m. Wybudowany nowy kolektor pozwolił na wyłączenie starego kolektora oraz zwiększenie przepustowości w centralnej części miasta. W ten sposób rozwiązano problem zwiększonej ilości ścieków wynikających z licznej, nowej zabudowy. O wyborze rur HOBAS zadecydowała ich niewielka grubość ścianki, a także wysoka odporność na ścieki sanitarne i łatwość montażu metodą mikrotunelowania. Kontakt: hobas.poland@hobas.com

14 14 Mikrotunel ratunkiem dla Ogrodu Botanicznego Rok 1998, Toruń - pierwszy mikrotunel w Polsce Toruń, jedno z najstarszych i najpiękniej położonych miast Polski, to obecnie nowoczesne, rozwijające się miasto, które zmaga się ze złożonymi pro blemami współczesności. Zatem harmonijne godzenie wymagań dzisiejszych mieszkańców z chęcią zachowania zabytkowych czy unikatowych miejsc jest jednym z najtrudniejszych wyzwań stojących przed Gospodarzami tego miasta. Wyzwaniem takim okazała się budowa głównego kolektora, którego trasa w dużej części przebiegała pod torami tramwajowymi. Co więcej, przedsięwzięcie wymagało przeprowadzenia kanalizacji bez naruszenia szczególnie cennego, wpisanego w rejestr zabytków, parku botanicznego o bardzo istotnym dla Torunian znaczeniu. W praktyce jednak oznaczało to przeprowadzenie prac budowlanych bez wykonania wykopu. Budowa kanalizacji przy takich ograniczeniach wymagała zastosowania technologii nigdy dotąd nie stosowanej w Polsce mikrotunelingu. Najodpowiedniejszym materiałem dla zrealizowania tego przedsięwzięcia okazały się sprawdzone na świecie rury przeciskowe HOBAS. Od tej chwili Toruniowi przybyła jeszcze jedna osobliwość: pierwsza w Polsce kanalizacja wykonana w technologii przeciskowej. Realizację przecisku rozpoczęto w kwietniu 1998 roku. Odcinek kolektora o sumarycznej długości 960 m podzielono na cztery części: 90, 215, 320 i 335 m. Do przecisku użyto rur DN 1600 o średnicy zewnętrznej OD 1720 mm. Dopuszczalna przez HOBAS maksymalna siła, jakiej można było użyć do przeciskania rur, wynosiła 533 tony. Całość zrealizowanego kolektora znajdowała się na głębokości 9 m i przebiegała w piaskach i żwirach ze znaczną domieszką otoczaków i kamieni, a zwierciadło wody gruntowej układało się na poziomie 0,5 m nad ślizgiem rury. W trakcie przeciskania rur HOBAS średnia wartość sił zarejestrowanych przez komputer sterujący wynosiła 300 ton, a jedynie czasami przekraczała 500 ton. Dokładność wykonania przecisku na odcinku o długości 330 m była wręcz zdumiewająca odchylenie od założonych rzędnych w pionie i poziomie nie przekroczyło 25 mm. Zastosowanie mikrotunelu z użyciem rur HOBAS pozwoliło inwestorowi na ocalenie bezcennego parku, zmniejszenie do minimum zakłóceń w mieście i było triumfem nowoczesnej myśli inżynierskiej. Kontakt: hobas.poland@hobas.com

15 15 h w rozmiarze XXL Rury o średnicy OD 3000 ułożone pod Warszawą metodą mikrotunelingu Projekt budowy kolektora odprowadzającego ścieki do nowej oczyszczalni Czajka w Warszawie podzielony został na trzy odcinki. W trakcie opisywania tego projektu dwa jego etapy są już zakończone i dlatego na nich się skupimy. Pierwszy odcinek o długości 5714 m realizowano z wykorzystaniem rur przeciskowych HOBAS OD 3000, które układane były metodą mikrotunelingu na prawym brzegu Wisły. Drugi etap projektu obejmował odcinek o długości 1,4 km, który również wykonano z użyciem rur HOBAS OD 3000, a jego trasa przebiegała na lewym brzegu rzeki. Już w pierwszym etapie budowy pojawił się przecisk o długości 840 metrów. Zgodnie z planem pierwotnym rury miały być przeciśnięte z obu końców i połączone na środku, jednak udało się wykonać całość odcinka przeciskając rury z jednej komory startowej. Było to możliwe dzięki gładkiej powierzchni zewnętrznej oraz wysokiej dopuszczalnej sile przeciskowej rur HOBAS. Pomimo niewielkiej siły tarcia i konieczności zastosowania jedynie niewielkich sił, wykonawcy (spółki należącej do grupy PBG) postąpili zgodnie z projektem i przygotowali stacje pośrednie, przewidziane co 100 metrów. Wykorzystano jedynie jedną z nich, i to tylko po to, aby mieć pewność, że ostatni etap przecisku, w którym występowały siły rzędu 1200 ton, również przebiegnie bez zakłóceń. Po zakończeniu prac na trasie kolektora zamontowano studnie zintegrowane HOBAS, a stacje pośrednie ponownie użyto na innych odcinkach projektu. Na tym etapie prace prowadzono m.in. wzdłuż głównej arterii drogowej dzielnicy Białołęka. Otwarty wykop nie byłby możliwy w tym miejscu, ponieważ roboty budowlane zakłóciłyby ruch na tej ważnej, 6-pasmowej drodze (3 pasy ruchu w obu kierunkach). Rurociąg, który biegnie pod całą szerokością drogi, wymagał wykonania rekordowego w tym projekcie przecisku o długości 930 m. W drugim etapie projektu wykonawcy POL-AQUA i Sonntag Baugesellschaft GmbH położyli 1,4 km rur przeciskowych HOBAS o średnicy OD 3000 na lewym brzegu Wisły, również wykorzystując metodę mikrotunelowania. Prace przebiegły tak sprawnie, że okoliczni mieszkańcy niemal nie zwrócili na nie uwagi. Już wkrótce oba rurociągi zostaną połączone środkowym odcinkiem, obejmującym dwie linie DN 1600 umieszczone w przechodzącym pod Wisłą betonowym tunelu o średnicy 4,5 m. W kolejnych publikacjach będziemy informować o jego realizacji. Kontakt: hobas.poland@hobas.com

16 16 Wprowadzanie rur o dł. 1 m, które po przejściu 158,5 m skręcą w łuk. Zielona Góra Aleja Wojska Polskiego - pierwszy w Polsce kolektor po łuku W roku jubileuszowym 2000 firma HOBAS Polska podjęła wyzwanie do zastosowania rur do przeciskania wzdłuż łuku. Mianowicie, projekt zakładał wykonanie kolektora w pasie zieleni czterojezdniowej ulicy wzdłuż łuku drogi. Ze względu na rozbudowaną w tym rejonie infrastrukturę podziemną nie było możliwe wykonanie prostoliniowego odcinka kolektora, dlatego już na etapie projektowania przyjęto wykonanie części przewodu wzdłuż linii krzywej. Przeprowadzone zostały specjalne obliczenia w celu określenia dopuszczalnej siły przeciskania. Przyjęty też został system sterowania przewiertem na odcinku łukowym za pomocą teodolitu i systemu pryzmatów do odchylania wiązki lasera. Do realizacji tego, pionierskiego w Polsce zadania, przyjęto rury o średnicy zewnętrznej OD 1229 mm i sztywności obwodowej SN N/m 2. Dla 158,5 m odcinka prostoliniowego zastosowano rury o długości 3 m z dopuszczalną siłą przeciskania 4660 kn natomiast odcinek 115,5 m (biegnący wzdłuż łuku o promieniu R=350 m) wykonano z rur o długości 1 m przy odchyleniach kątowych w łącznikach do 0,5 i dopuszczalnej sile przeciskania 3000 kn. Prace rozpoczęto r. i z powodzeniem zakończono r. W trakcie wiercenia mikrotunelu siła przeciskania nie przekroczyła dopuszczalnych 3000 kn. Na opisanym powyżej odcinku kolektora zastosowano dwie stacje pośrednie - jedną na odcinku prostym, drugą na łuku. Maksymalny dzienny postęp robót w sprzyjających warunkach gruntowych wynosił 8 rur o długości 3 metrów, przy czym prace prowadzone były przez dwie zmiany dziennie. W rezultacie w płaszczyźnie poziomej osiągnięto jedynie kilku centymetrowe odchylenie od wyznaczonej trasy. Podsumowując, należy dodać, że całkowita długość kolektora wynosiła 1500 m, z czego metodą mikrotunelowania wykonano aż 1149 metrów. Kontakt: hobas.poland@hobas.com Odcinek kolektora po łuku

17 17 h dla Laguny Weneckiej we Włoszech Przeciskanie rur ciśnieniowych h pod mierzeją Lido w Wenecji Ze względu na rozwój przemysłu i rolnictwa w regionie Laguna Wenecka jest w ostatnich latach narażona na coraz większe zanieczyszczenie. W 2000 roku przedstawiono plan zapobiegania zanieczyszczeniom i poprawy jakości wód spływających z obszaru dorzecza do laguny. Projekt przewidywał przebudowę istniejącej oczyszczalni ścieków w miejscowości Fusina, by zapewnić zdolność oczyszczania ścieków komunalnych, wód opadowych z Mestre, Marghera i Mirese oraz ścieków przemysłowych i zanieczyszczonych wód gruntowych z portu Marghera. Oczyszczona woda będzie odprowadzana do morza rurociągiem o długości 20 km. Aby przebić się przez mierzeję Lido, ułożono metodą przecisku 351 m rur o średnicy DN 1400 i klasie ciśnienia PN 6. Dużo czasu zajęło nam znalezienie rur, które spełniałyby nasze wymagania wyjaśnia inżynier Meneghini, kierownik budowy z firmy Mantovani SpA. Po długich poszukiwaniach zdecydowaliśmy się na rury przeciskowe HOBAS CC-GRP, ponieważ posiadają one wszystkie cechy niezbędne zarówno dla rur ciśnieniowych, jak i dla rur do przecisku: dużą wytrzymałość mechaniczną i optymalne parametry hydrauliczne. Zazwyczaj, aby spełnić wszystkie wymagania projektowe, konieczne jest zastosowanie dwóch różnych systemów rurowych. Wybrane rury ciśnieniowe HOBAS CC-GRP do przeciskania miały po 3 m długości. Ich średnica zewnętrzna wynosiła 1720 mm, zaś grubość ścianek 85 mm. Maksymalna dopuszczalna siła przecisku dla tych rur wynosiła 6926 kn, a ciśnienie robocze 6 bar. Powyższa charakterystyka spełniała wymogi projektu i pozwalała na wykonanie przecisku pod mierzeją Lido. Bardzo gładka powierzchnia zewnętrzna rur pozwala stosować stosunkowo niewielkie siły przecisku, dzięki czemu odcinek o długości 351 m wykonano w jednym etapie. Wykorzystano jedynie komory startową i końcową, rezygnując z trzech planowanych początkowo stacji pośrednich. Dzięki niewielkiej grubości ścianek rur HOBAS, a tym samym mniejszej średnicy zewnętrznej w porównaniu z innymi materiałami o zbliżonej średnicy wewnętrznej, możliwe było zastosowanie mniejszych maszyn przeciskowych. Oznaczało to nie tylko mniejsze zaangażowanie siły roboczej, ale również mniejszą ilość urobku do usunięcia co pozwoliło na minimalizację kosztów instalacji. Dzięki doskonałej współpracy specjalistów wykonawcy i HOBAS budowa rurociągu została zakończona w niecały miesiąc. Kontakt: hobas.italy@hobas.com

18 18

19 - Grupa HOBAS obecna na całym świecie. HOBAS produkuje i dostarcza odlewane odśrodkowo systemy rurowe GRP (CC GRP) oraz systemy paneli GRP NC Line. W skład firmy HOBAS wchodzą zakłady produkcyjne oraz biura handlowe, znajdujące się zarówno w Europie, jak i w pozostałych rejonach świata.

20 Produkty HOBAS są opracowywane i wytwarzane z zachowaniem dbałości o ochronę środowiska i zasobów naturalnych. Aby dowiedzieć się więcej na temat Polityki Ochrony Środowiska HOBAS, odwiedź naszą stronę internetową. HOBAS System Polska Sp. z o.o. ul. Koksownicza 11 PL Dąbrowa Górnicza tel.: fax: office@hobas.com.pl