Samorząd Województwa Lubelskiego PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU STRATEGICZNEGO ROZWOJU TRANSPORTU WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO

Transkrypt

1 Samorząd Województwa Lubelskiego PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU STRATEGICZNEGO ROZWOJU TRANSPORTU WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO Lublin

2 Prognoza oddziaływania na środowisko programu strategicznego rozwoju transportu województwa lubelskiego została opracowana przez EKO-GEO Pracownię Geologii i Ochrony Środowiska, Anna Majka-Smuszkiewicz, Lublin, ul. Leszczyńskiego 6/1 na zlecenie Blue Ocean Business Consulting Sp. z o. o., ul. Kopernika 30 lok. 536, Warszawa, Poland. Autorzy opracowania: mgr Stanisław Kozina mgr inż. Maria Jarosz mgr inż. Magdalena Kowalska EKO-GEO Pracownia Geologii i Ochrony Środowiska Anna Majka - Smuszkiewicz Adres biura: Lublin, ul. Leszczyńskiego 6/1 tel./fax (0-81) ; (0-81) info@ekogeo.com.pl, 2

3 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI INFORMACJE O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ JEGO POWIĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI ZAWARTOŚĆ PROJEKTU GŁÓWNE CELE PODSTAWA PRAWNA I ŹRÓDŁA INFORMACJI POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTU INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA W ODNIESIENIU DO PROGRAMU STRATEGICZNEGO ROZWOJU TRANSPORTU WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE I GEOGRAFICZNE TRANSPORT DROGOWY TRANSPORT KOLEJOWY TRANSPORT LOTNICZY ŻEGLUGA ŚRÓDLĄDOWA PRZEJŚCIA GRANICZNE OPIS, ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA KLIMAT RZEŹBA TERENU BUDOWA GEOLOGICZNA GLEBY SUROWCE NATURALNE

4 6.6. WODY POWIERZCHNIOWE WODY PODZIEMNE OBSZARY CHRONIONE POWIETRZE ATMOSFERYCZNE KLIMAT AKUSTYCZNY PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE GOSPODARKA ODPADAMI POWAŻNE AWARIE PRZEMYSŁOWE POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU STAN ŚRODOWISKA NA OBSZARACH OBJĘTYCH PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM, WSPÓLNOTOWYM, KRAJOWYM I REGIONALNYM ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA, W TYM ODDZIAŁYWANIA BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKOTERMINOWE, ŚREDNIOTERMINOWE I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ORAZ POZYTYWNE I NEGATYWNE, NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU, A TAKŻE NA ŚRODOWISKO ODDZIAŁYWANIA NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY ORAZ INTEGRALNOŚC OBSZARÓW NATURA ODDZIAŁYWANIA NA RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNĄ, ROŚLINY I ZWIERZĘTA ODDZIAŁYWANIA NA LUDZI

5 11.4. ODDZIAŁYWANIA NA WODY ODDZIAŁYWANIA NA POWIETRZE ODDZIAŁYWANIA W ZAKRESIE EMISJI HAŁASU ODDZIAŁYWANIA NA GLEBY, POWIERZCHNIĘ ZIEMI I ZASOBY NATURALNE ODDZIAŁYWANIA NA KRAJOBRAZ ODDZIAŁYWANIA NA KLIMAT ODDZIAŁYWANIA NA DZIEDZICTWO KULTUROWE, ZABYTKI I DOBRA MATERIALNE ODDZIAŁYWANIA Z UWZGLĘDNIENIEM ZALEŻNOŚCI MIĘDZY ODDZIAŁYWANIAMI NA POSZCZEGÓLNE ELEMENTY ŚRODOWISKA POSUMOWANIE OCEN CZĄSTKOWYCH OCENA ODPORNOŚCI INWESTYCJI TRANSPORTOWYCH NA DZIAŁANIE ŚRODOWISKA ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH OPIS MONITORINGU ODNIESIENIE SIĘ DO WYTYCZNYCH DOTYCZĄCYCH ZMIAN KLIMATYCZNYCH I RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ZAŁĄCZNIK NR I ZAŁĄCZNIK NR II

6 1. INFORMACJE O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ JEGO POWIĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI 1.1. ZAWARTOŚĆ PROJEKTU Zawartość Prognozy oddziaływania na środowisko dotyczy Programu Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego. Zgodnie z zapisami art. 46 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1235) przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają m.in. projekty polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie transportu. Zawartość dokumentu została opracowana z uwzględnieniem zapisów art. 51 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1235). W związki z powyższym Prognoza oddziaływania na środowisko: 1) zawiera: a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym; 2) określa, analizuje i ocenia: a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, 6

7 c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne, z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy; 3) przedstawia: a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. 7

8 8

9 Program Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego przedstawia: system transportu w województwie lubelskim, w tym: czynniki kształtujące potrzeby transportowe, istniejący system transportowy: drogowy, kolejowy, lotniczy, żeglugę śródlądową, infrastukturę, kluczowe węzły komunikacyjne, korytarze transportowe, dostępność komunikacyjną na obszarze województwa lubelskiego, analizę projektów inwestycyjnych przewidzianych do finansowania z europejskiego funduszu rozwoju regionalnego oraz funduszu spójności, model transportowy, kierunki rozwoju transportu w województwie lubelskim. Poniżej przedstawiono planowane inwestycje, które są planowane na terenie województwa lubelskiego. Planowane inwestycje na drogach krajowych: budowa drogi ekspresowej S17 granica woj. lubelskiego - Kurów, budowa drogi ekspresowej S17 Piaski Hrebenne, budowa obwodnicy Tomaszowa Lubelskiego, w obrębie drogi ekspresowej S17, budowa drogi ekspresowej S19 Lublin - Rzeszów odc. Lublin - koniec obw. Kraśnika, budowa drogi ekspresowej S19 Lublin - Rzeszów odc. koniec obw. Kraśnika - gr. woj. lubelskiego, budowa drogi ekspresowej S19, odc. Lublin - Lubartów, budowa drogi ekspresowej S19, odc. Lubartów - Białystok, z wyłączeniem obwodnicy Kocka i Woli Skromowskiej, której budowa została ukończona, budowa drogi ekspresowej S12, granica woj. lubelskiego - Lublin, budowa drogi ekspresowej S12, Piaski - Dorohusk, 9

10 budowa obwodnicy Chełma, w obrębie drogi ekspresowej S12, Planowane inwestycje na drogach wojewódzkich: budowa drogi wojewódzkiej Nr 747 stanowiącej dojazd do węzła "Konopnica" obwodnicy Lublina w ciągu drogi krajowej nr 19 na odcinku Radawiec Dużywęzeł" Konopnica", budowa obwodnicy Nałęczowa w ciągu drogi wojewódzkiej Nr 830 Etap I, rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 835 Lublin - Wysokie - Biłgoraj - Sieniawa - Przeworsk - Kańczuga - Dynów - Grabownica Starzeńska na odcinku od km do km (Piotrków - Wysokie), rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 846 Małochwiej Duży - Wojsławice - Teratyn od km do km oraz od km do km , rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 815 Wisznice - Parczew - Siemień - Lubartów od km do km , rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 814 Radzyń Podlaski - Suchowola Żminne od km do km , rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 835 Lublin - Wysokie - Biłgoraj - Sieniawa - Przeworsk - Kańczuga - Dynów - Grabownica Starzeńska od km do km na odcinku Biłgoraj - gr. województwa, rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 820 Sosnowica Dwór Łęczna od km do km , rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 829 Łucka - Łęczna - Biskupice od km do km , rozbudowa drogi wojewódzkiej nr 829 Łucka - Łęczna - Biskupice na odcinku od km do km , rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 833 Chodel Kraśnik od km do km , rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 801 Warszawa - Karczew Wilga Dęblin- Puławy na odcinku od km do km , 10

11 rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 809 Lublin - Krasienin - Kierzkówka - Przytoczno, rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 812 Sarnaki - Konstantynów - Biała Podlaska od km do km , rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 858 Zarzecze Biłgoraj Zwierzyniec Szczebrzeszyn od km do km , rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 844 Chełm - Hrubieszów - Witków - Dołhobyczów - granica państwa od DW Nr 846 do granicy państwa, rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 846 od km do DW Nr 844, rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 850 Tomaszów Lubelski -Józefówka - Alojzów, rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 806 Łuków Międzyrzec Podlaski, rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 853 Nowy Majdan - Tomaszów Lubelski, rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 837 Piaski - Żółkiewka - Nielisz Sitaniec rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 842 Rudnik Szlachecki - Wysokie - Krasnystaw, rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 824 Żyrzyn - Puławy - Opole Lubelskie - Józefów - Annopol od km do km i od km do Annopola, rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 830 Lublin - Nałęczów Bochotnica od km do km , rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 836 Piotrków Kębłów (od km do km ), budowa wschodniej obwodnicy Międzyrzeca Podlaskiego w ciągu drogi wojewódzkiej Nr 813. Planowane inwestycje na drogach powiatowych: przebudowa,,korytarza transportowegoˮ Janów Podlaski Biała Podlaska Piszczac Sławatycze o długości ok. 15,1 km - powiat bialski: 11

12 przebudowa drogi powiatowej nr 1031L dr. woj. 811 Janów Podlaski odc. dł. 5,5 km, przebudowa drogi powiatowej nr 1051L na odcinku Tuczna Matiaszówka odc. dł. 7,5 km, przebudowa drogi powiatowej nr 1068L Biała Podlaska (ul. Sidorska) Ogrodniki Piszczac odc. dł. 2,1 km, przebudowa ciągu dróg powiatowych powiatu biłgorajskiego poprawiająca dostępność turystyczno-gospodarczą południowej części województwa lubelskiego (ciąg drogowy obejmuje drogi powiatowe: 2940 L, 2934 L,2936l, 2938 L, 2935 L, 2961 L, 2960 L), poprawa jakości dróg powiatu chełmskiego w rejonie oddziaływania drogi krajowej nr 12: 1719L - dł m, 1717L Urszulin-Sawin - dł. 800 m, 1800L Widły -Małków-Chmieliska - dł m, 1804L Wierzbica-Sawin - dł m, 1810L Białka (granica gm. Milejów, powiat łęczynski) - Chojeniec L - dł m), poprawa dostępności i jakości przygranicznej infrastruktury drogowej - przebudowa odcinka drogi powiatowej nr 3432L Hrubieszów-Kryłów- Dołhobyczów-Granica Państwa - odcinek od km do km oraz od do km ) - dł. 6,6 km - powiat hrubieszowski, przebudowa układu komunikacyjnego dróg powiatowych na terenie powiatu janowskiego: przebudowa dr. pow. nr 2808L Janów L. (ul.bialska).-tokary- Huta Turobińska od km do km (dł. 920 m), przebudowa dr. pow. 2827L Janow Lub.(ul. Ks. Skorupki) od km do km (dł.1,218 km), przebudowa 2304L Stara Wieś-Wojdat-Stawce-Zdziłowice od km do km 8+701, od km do km i od km do km (dł. 6,101 km), 12

13 przebudowa dróg powiatowych w powiecie krasnostawskim: nr 2126L i nr 3105L Orchowiec - Gorzków, o dł. 7, km, nr 3110L i nr 3107L Chorupnik - Rudnik - Mościska, dł. 3, km, przebudowa drogi powiatowej nr 2701L Wikołaz-Urzedów-Dzierzkowice- Annopol - dł. 16,65 - powiat kraśnicki, przebudowa drogi powiatowej Nr 1557 L (od drogi krajowej nr 19 - Łucka - Kaznów - do drogi woj. nr 821) - dł. 4,97 - powiat lubartowski, budowa drogi powiatowej nr 2272L Lublin Głusk Skrzynice Chmiel Krzczonów Sobieska Wola dr. woj. nr 837 na odcinku Dominów Skrzynice od km do km dł. 4,384 km - powiat lubelski, rozbudowa drogi powiatowej nr 2259L Bełżyce (ul. Lubelska) - Strzeszkowice - Krężnica Jara - Lublin (ul. Krężnicka, ul. Żeglarska) od km do km z wyłączeniem odcinka pod budowę S-19 - dł. 5,072 km - powiat lubelski, przebudowa drogi powiatowej nr 2004 L Kijany-Zezulin - dł. nr 5496 m- powiat łęczyński, budowa małej obwodnicy miasta Łuków o długości 0,9 km III etap - powiat łukowski, przebudowa ciągu komunikacyjnego długości ogółem 6,936 km na nw odcinkach dróg powiatowych powiatu opolskiego: dr nr 2606 L Wilków Wólka Polanowska Karczmiska na odcinku od km do km dł. 4,481 km dr nr 2622 L Opole Lubelskie Skoków Białowoda Kol. Boby na odcinku od km do km dł. 2,455 km przebudowa drogi powiatowej nr 1250L od km do km na odcinku od dr. W815 w Siemieniu do dr. W813 w Parczewie - dł. 9,861 km - powiat parczewski, rozbudowa drogi powiatowej Nr 1516L od dr. kraj. 17 do drogi gminnej nr L - dł. 9,085 km - powiat puławski, 13

14 przebudowa drogi powiatowej nr 1218l Ulan-Majorat Borki - dł. 6,5km - powiat radzyński, szybciej i bezpieczniej z Dęblina do Ryk - przebudowa dróg 1438L, 1405L, 1415L, 1446L - łączna długość 19,093 km - powiat rycki, przebudowa drogi powiatowej nr 2116 L Gardzienice-Suchodoły od km rob do km rob dł. 4,3 km - powiat świdnicki, optymalizacja połączeń pomiędzy drogą ekspresową S17/12 i Portem Lotniczym poprzez budowę ul. Kusocińskiego, o dł.2,07 km - powiat świdnicki, przebudowa dr. pow. 3260L Tomaszów Lub. Krasnobród - Jacnia 3514L Lubycza Królewska Machnów -Nowosiółki - dł. 19 km - powiat tomaszowski, przebudowa drogi powiatowej Nr 1624L "droga wojewódzka Sosnowicaurszulin-Hańsk-droga wojewódzka 819" na odcinku: droga krajowa 82 - Urszulin - Hańsk długości ok.6,3 km - powiat włodawski, przebudowa drogi powiatowej nr 3260L Tomaszów Lubelski Krasnobród - Jacnia; odcinek Zielone - Krasnobród - Jacnia - dł. 13,4 km - powiat zamojski. 14

15 Planowane są inwestycje kolejowe. przebudowa linii nr 7 Warszawa Wschodnia - Dorohusk na odcinku z Warszawy przez Dęblin do Lublina; modernizacja, na terenie województwa lubelskiego będzie polegać na wymianie i wzmocnieniu torów, przebudowie stacji i przystanków, budowie nowego przystanku Lublin Zachód, budowa Lokalnego Centrum Sterowania w Terespolu na trasie E20, które obsługiwałoby cały ruch kolejowy idący do i z granicy białoruskiej, przebudowa linie kolejowej C-E 20 Skierniewice Pilawa - Łuków, która obecnie z racji ograniczeń prędkości nie jest zbyt mocno eksploatowana, a pozwalałaby na omijanie Warszawy przez pociągi towarowe jadące z zachodu w kierunku Terespola, przebudowa linii kolejowej nr 68 (wraz łącznicą trasą nr 565) między Lublinem a Stalową Wolą i dalej Przeworskiem, przebudowa linii nr 30 między Lubartowem a Łukowem, przebudowa linii nr 69 Rejowiec Hrebenne oraz linii nr 72 na odcinku Zawada Zamość (obiekty znajdują się na liście warunkowej do realizacji), budowa terminalu przeładunkowego materiałów sypkich i gabarytowych na stacji Zamość Bortatycze LHS oraz stacji Zamość Majdan (obiekty znajdują się na liście warunkowej do realizacji), budowa terminalu przeładunkowego w Chełmie (lista rezerwowa) GŁÓWNE CELE Prognoza oddziaływania na środowisko Programu strategicznego rozwoju transportu województwa lubelskiego została opracowana z uwzględnieniem wymogów określonych w Ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1235). 15

16 Celem Prognozy jest identyfikacja i ocena możliwych oddziaływań na środowisko wywołanych realizacją Programu Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego. Cele strategiczne, cele operacyjne i działania zawarte w Programie strategicznego rozwoju transportu województwa lubelskiego: 1. Cel strategiczny: Wzmacnianie urbanizacji regionu. Cel operacyjny: Rozwijanie funkcji metropolitalnych Lublina. Działanie 1.1: Inspirowanie i wspieranie działań na rzecz funkcjonalnej integracji obszaru metropolitalnego, m.in. przez rozwijanie systemu niskoemisyjnego transportu miejskiego (w tym kolei aglomeracyjnej), kompleksowe działania rewitalizacyjne oraz na rzecz usprawnienia zarządzania Lubelskim Obszarem Metropolitalnym. Cel operacyjny: Wspieranie ponadlokalnych funkcji miast. Działanie 1.2: Wspieranie działań na rzecz rozwoju systemu niskoemisyjnego transportu miejskiego w ośrodkach subregionalnych. Cel operacyjny: Poprawa skomunikowania Lublina z obszarami metropolitalnymi polski i zagranicy. Działanie 1.3: Współpraca z właściwymi podmiotami i agendami (w tym międzynarodowymi) odpowiedzialnymi za rozwijanie infrastruktury transportowej: - drogowej na kierunkach łączących Lublin z Warszawą, Radomiem, Krakowem, Rzeszowem, i Białymstokiem - kolejowej, łączącej Lublin ze stolicami województw ościennych (Warszawa, Rzeszów) oraz przejściami granicznymi z Ukrainą w Dorohusku i Hrebennem. 2. Cel strategiczny: Funkcjonalna, przestrzenna, społeczna i kulturowa integracja regionu. Cel operacyjny: Poprawa wewnętrznego skomunikowania regionu. 16

17 Działanie 2.1: Rozwijanie infrastruktury drogowej i modernizacja kluczowych dróg wojewódzkich mających na celu wzmacnianie powiązań wewnętrznych i rozwijanie funkcji gospodarczych, zwłaszcza związanych z wykorzystaniem endogenicznych potencjałów rozwojowych województwa. Działanie 2.2: Unowocześnianie i poprawa funkcjonowania regionalnych połączeń kolejowych (np. zakup nowoczesnego taboru kolejowego do regionalnych przewozów pasażerskich) oraz ewentualne uzupełnianie ich poprzez tworzenie drogowych linii komunikacyjnych użyteczności publicznej. Działanie 2.3: Wspieranie działań mających na celu poprawę powiązań komunikacyjnych między ośrodkami subregionalnymi oraz ich powiązań z Lublinem. Działanie 2.4: Wspieranie działań na rzecz poprawy wybranych powiązań komunikacyjnych ośrodków mających funkcje ponadlokalne z ośrodkami subregionalnymi. Działanie 2.5: Wspieranie działań na rzecz wzmocnienia powiązań komunikacyjnych w obszarach funkcjonalnych ośrodków subregionalnych i miast pełniących funkcje ponadlokalne (tam gdzie niedoskonałość powiązań wewnętrznych stanowi barierę rozwoju) PODSTAWA PRAWNA I ŹRÓDŁA INFORMACJI Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r., poz z późn. zm.). Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2013, poz z późn. zm.). Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r., poz. 469). 17

18 Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 z późn. zm.). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. nr 213, poz z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 (Dz. U nr 77 poz. 510 z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U nr 25 poz. 133). Plan Gospodarowania Wodami na obszarze dorzecza Wisły (MP z 2011 r. 49, poz. 549). Raport o stanie środowiska województwie lubelskiego w 2013 roku. Pismo Regionalnego dyrektora Ochrony Środowiska w Lublinie, z r., znak WOOŚ MH, określające zakres informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko dla przygotowywanego dokumentu: Program Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego. Pismo Lubelskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Lublinie, z r., znak: DNS- NZ MW, wnioskujące o sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko dla opracowania pn. Program Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego. Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku Guidance on Integrating Climate Change and Biodiversity into Environmental Impact Assessment. 18

19 Dokument roboczy - Wytyczne dla kierowników projektu: uodpornienie wrażliwych inwestycji na zmianę klimatu POWIĄZANIA Z INNYMI DOKUMENTAMI Zawartość Prognozy oddziaływania na środowisko dotyczy Programu Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego. Program ten jest powiązany m.in. z następującymi dokumentami: Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata z perspektywą do 2030 roku, Strategią rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, Polityką transportową państwa na lata , określającą zasady prowadzenia narodowej polityki transportowej, Strategią rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku), Dokumentem Implementacyjnym do Strategii Rozwoju Transportu do 2020 r. (z perspektywą do 2030 r. Programem działania dla rozwoju transportu kolejowego do roku 2015, Programem Budowy Dróg Krajowych na lata (z perspektywą do 2025 r.), Krajowy Program Kolejowy do 2023 roku, Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko , Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Lubelskiego na lata , Programem Ochrony Środowiska Województwa Lubelskiego na lata z perspektywą do roku Celem istotnym Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata z perspektywą do 2030 roku, z punktu widzenia Programu strategicznego 19

20 rozwoju transportu województwa lubelskiego jest: Wzmacnianie urbanizacji regionu - Poprawa skomunikowania Lublina z obszarami metropolitalnymi Polski i zagranicy. Realizacja przedsięwzięć wymienionych Programie Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego usprawni skomunikowanie Lublina z obszarami metropolitalnymi Polski i zagranicy. Celem strategicznym Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020 jest wzrost poziomu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej całej Polski Wschodniej i każdego z jej województw w rozszerzonej Unii Europejskiej z uwzględnieniem zasady trwałego i zrównoważonego rozwoju. Realizacja przedsięwzięć wymienionych Programie Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego pozwoli na lepsze zintegrowanie terytorialne polski Wschodniej z resztą kraju oraz krajami sąsiadującymi i UE. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 przedstawia, między innymi zasady polityki przestrzennego zagospodarowania kraju, z których najważniejszą jest ustrojowa zasada zrównoważonego rozwoju. Oznacza taki rozwój społeczno--gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności oraz obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jaki przyszłych pokoleń. Realizacja przedsięwzięć wymienionych Programie wchodzi w proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Polityka transportowa państwa na lata , określa zasady prowadzenia narodowej polityki transportowej. Podstawowym celem polityki transportowej jest zdecydowana poprawa jakości systemu transportowego i jego rozbudowa zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. 20

21 Cele szczegółowe są następujące: Cel 1: Poprawa dostępności transportowej i jakości transportu jako czynnik poprawy warunków życia i usuwania barier rozwojowych gospodarki. Cel 2: Wspieranie konkurencyjności gospodarki polskiej jako kluczowy instrument rozwoju gospodarczego. Cel 3: Poprawa efektywności funkcjonowania systemu transportowego. Cel 4: Integracja systemu transportowego w układzie gałęziowym i terytorialnym. Cel 5: Poprawa bezpieczeństwa prowadząca do radykalnej redukcji liczby wypadków i ograniczenia ich skutków (zabici, ranni) oraz w rozumieniu społecznym do poprawy bezpieczeństwa osobistego użytkowników transportu i ochrony ładunków. Cel 6: Ograniczenie negatywnego wpływu transportu na środowisko i warunki życia. Realizacja przedsięwzięć wymienionych Programie jest zgodna z wyżej wymienionymi celami polityki transportowej państwa. Głównym celem Strategii rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) jest zwiększenie dostępności transportowej przy jednoczesnej poprawie bezpieczeństwa uczestników ruchu i efektywności sektora transportowego, poprzez tworzenie spójnego, zrównoważonego i przyjaznego użytkownikowi systemu transportowego w wymiarze krajowym, europejskim i globalnym. Zrealizowanie celu głównego do 2020 roku i w dalszych latach, wymaga osiągnięcia następujących celów szczegółowych: stworzenie nowoczesnej, spójnej sieci infrastruktury transportowej, poprawa sposobu organizacji i zarządzania systemem transportowym, bezpieczeństwo i niezawodność, ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko, zbudowanie racjonalnego modelu finansowania inwestycji infrastrukturalnych. Realizacja przedsięwzięć Programu Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego będzie jednocześnie realizacją ww. celów na terenie województwa lubelskiego. 21

22 Dokument Implementacyjny do Strategii Rozwoju Transportu do 2020 r. (z perspektywą do 2030 r.) określa cele operacyjne do realizacji w perspektywie w obszarze transportu drogowego, kolejowego, morskiego i wodnego śródlądowego przy wykorzystaniu środków funduszy UE. Jednym z celów operacyjnych stawianych w perspektywie jest kontynuacja modernizacji linii kolejowych. w szczególności, niezbędne do zrealizowania są inwestycje na E 20 / C-E 20 (granica z Niemcami Rzepin Poznań Warszawa Siedlce Terespol) oraz na E 30 / C-E Cele operacyjne zakładane do osiągnięcia w sektorze transportu drogowego w Dokumencie Implementacyjnym do Strategii Rozwoju Transportu, to: Skrócenie średniego czasu przejazdu między ośrodkami wojewódzkimi o 15% (o 40 minut), Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego Poprawa przepustowości głównych arterii drogowych Uzyskanie płynności jazdy na długich odcinkach drogowych Dostosowanie sieci dróg krajowych do nacisku na poziomie 115 kn/oś Odciążenie aglomeracji z ruchu tranzytowego Dokończenie modernizacji podstawowych ciągów transportowych, na których prace rozpoczęto w bieżącej perspektywie Program Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego ma w planie realizację ww. celów na terenie województwa lubelskiego. Głównym celem Programu Budowy Dróg Krajowych na lata (z perspektywą do 2025 r.) jest budowa spójnego i nowoczesnego systemu dróg krajowych zapewniającego efektywne funkcjonowanie drogowego transportu osobowego i towarowego. Celem Programu jest budowa spójnego i nowoczesnego systemu dróg krajowych zapewniającego efektywne funkcjonowanie drogowego transportu osobowego i towarowego. Rozbudowa sieci połączeń drogowych usprawni funkcjonowanie państwa oraz rozwój jego regionów. Poprawa gęstości i przepustowości głównych arterii jest jednym z kluczowych elementów, które mogą zwiększyć dynamikę rozwoju zarówno regionów, jak i całego kraju poprzez łatwiejszy, szybszy i tańszy 22

23 przepływ towarów oraz usług. Realizacja planowanych w Programie inwestycji pozwoli również zaspokoić oczekiwania mieszkańców związane z bezpieczną i szybką komunikacją. Budowa obwodnic poprawi funkcjonowanie miast najbardziej dotkniętych niedogodnościami wynikającymi z ruchu tranzytowego. Zmniejszona zostanie luka infrastrukturalna pomiędzy krajami UE-15 a Polską. Cele szczegółowe Programu: 1. Zwiększenie spójności sieci dróg krajowych (kontynuacja istniejących odcinków, budowa węzłów). 2. Wzmocnienie efektywności transportu drogowego (skrócenie średniego czasu przejazdów). 3. Wzrost bezpieczeństwa ruchu drogowego (redukcja liczby wypadków i ich ofiar). 4. Poprawa dostępu do rynków i usług (połączenie miast wojewódzkich z Warszawą). Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko to krajowy program wspierający gospodarkę niskoemisyjną, ochronę środowiska, przeciwdziałanie i adaptację do zmian klimatu, transport i bezpieczeństwo energetyczne. Środki unijne z programu przeznaczone zostaną również w ograniczonym stopniu na inwestycje w obszary ochrony zdrowia i dziedzictwa kulturowego. Program Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego dostosowuje się do wymagań zawartych w ww. Programie Operacyjnym. Jednym z priorytetów zawartych w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Lubelskiego na lata jest poprawa dostępności komunikacyjnej województwa poprzez integrację regionalnego układu transportowego z krajowym systemem transportowym. W Program Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego jest wpisana poprawa dostępności komunikacyjnej województwa. W ramach priorytetu ekologicznego Programu Ochrony Środowiska Województwa Lubelskiego na lata z perspektywą do roku 2019 pn.: 23

24 Zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska z uwzględnieniem poprawy jakości powietrza atmosferycznego, wód i gleby oraz działań w gospodarce odpadami, jest między innymi: ograniczanie emisji ze środków transportu, zwiększanie płynności ruchu samochodowego, zmniejszenie negatywnego oddziaływania hałasu na zdrowie człowieka i środowisko, zwłaszcza w pobliżu tras komunikacyjnych. Program Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego jest wypełnia priorytety ekologiczne wymienione w Programie ochrony środowiska województwa lubelskiego. 2. METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY Prognoza oddziaływania na środowisko programu strategicznego rozwoju transportu województwa lubelskiego została opracowana z uwzględnieniem wymogów określonych w Ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235). Przeanalizowano założone cele oraz kierunki rozwoju transportu oraz ich możliwy wpływ na stan środowiska naturalnego. Zgodnie z zapisami art Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko opracowano stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowano do zawartości i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu, którym jest Program Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego. 3. METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTU 24

25 Program Strategicznego Rozwoju Transportu Województwa Lubelskiego zostanie przyjęty uchwałą Zarządu Województwa Lubelskiego. Realizacja Planu transportowego zostanie powierzona Dyrektorowi Zarządzającemu, którego funkcję będzie pełnił Dyrektor właściwego departamentu. Dyrektor Zarządzający będzie realizował powierzone mu zadania, przy współudziale powołanego Centrum Realizacji Inwestycji Transportowych (CRIT), w którego skład wejdą: Dyrektor Zarządzający, który będzie pełnił jednocześnie funkcję Przewodniczącego CRIT, 3 przedstawicieli Departamentu Polityki Transportowej i Drogownictwa, Przedstawiciel Departamentu Polityki Regionalnej (DPR), Przedstawiciel Departamentu Wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (DWEFRR), Przedstawiciel Zarządu Dróg Wojewódzkich w Lublinie (ZDW). Posiedzenia Centrum Realizacji Inwestycji Transportowych zwoływane będą na wniosek Przewodniczącego CRIT, nie rzadziej niż raz na pół roku. Podstawowymi zadaniami Centrum Realizacji Inwestycji Transportowych będzie: opracowywanie rocznych planów realizacji Planu transportowego, które przedstawione zostaną Zarządowi Województwa do zatwierdzenia, realizacja celów i kierunków działań określonych w Planie transportowym poprzez poniższe zadania uszczegóławiające: zarządzanie procesem realizacji Planu transportowego oraz nadzór nad jego realizacją, zarządzanie procesem przygotowania i wdrażania inwestycji przewidzianych do finansowania z EFRR oraz nadzór nad jego realizacją, wskazywanie propozycji w zakresie zapewnienia źródeł finansowania dla projektów przewidzianych do realizacji w odniesieniu do Planu transportowego, 25

26 wskazywanie propozycji na etapie projektowania budżetu województwa i wieloletnie prognozy finansowej, koordynacja prac jednostek współpracujących w zakresie realizacji celów Planu transportowego, opracowywanie rocznych raportów z realizacji Planu transportowego, opracowywanie projektów zmian Planu transportowego wraz z uzasadnieniem dla wprowadzonych korekt. Tabela Jednostki odpowiedzialne za monitoring i realizację założeń Planu transportowego w odniesieniu do Działań przypisanych do Celów Strategicznych I Operacyjnych L.p. Cel strategiczny Cel operacyjny Działania Podmiot realizujący Jednostka monitorująca 1 2 wzmacnianie urbanizacji regionu funkcjonalna, przestrzenna, społeczna i kulturowa integracja regionu funkcjonalna, przestrzenna, społeczna i kulturowa integracja regionu poprawa skomunikowania Lublina z obszarami metropolitalnymi polski i zagranicy poprawa wewnętrznego skomunikowania regionu poprawa wewnętrznego skomunikowania regionu Działanie 1.3 Współpraca z właściwymi podmiotami i agendami (w tym międzynarodowymi) odpowiedzialnymi za rozwijanie infrastruktury transportowej: - drogowej na kierunkach łączących Lublin z Warszawą, Radomiem, Krakowem, Rzeszowem, i Białymstokiem Działanie 2.1 Rozwijanie infrastruktury drogowej i modernizacja kluczowych dróg wojewódzkich mających na celu wzmacnianie powiązań wewnętrznych i rozwijanie funkcji gospodarczych, zwłaszcza związanych z wykorzystaniem endogenicznych potencjałów rozwojowych województwa Działanie 2.2 Unowocześnianie i poprawa funkcjonowania regionalnych połączeń kolejowych (np.. Zakup nowoczesnego taboru kolejowego do regionalnych przewozów pasażerskich) oraz ewentualne uzupełnianie ich poprze tworzenie drogowych linii komunikacyjnych użyteczności publicznej Gminy Lubelskiego Obszaru Funkcjonalnego Zarząd Dróg Wojewódzkich Lublin Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A Centrum Realizacji Inwestycji Transportowych Centrum Realizacji Inwestycji Transportowych Centrum Realizacji Inwestycji Transportowych 26

27 funkcjonalna, przestrzenna, społeczna i kulturowa integracja regionu poprawa wewnętrznego skomunikowania regionu Działanie 2.3 Wspieranie działań mających na celu poprawę powiązań komunikacyjnych między ośrodkami subregionalnymi oraz ich powiązań z Lublinem ZDW Lublin Centrum Realizacji Inwestycji Transportowych funkcjonalna, przestrzenna, społeczna i kulturowa integracja regionu funkcjonalna, przestrzenna, społeczna i kulturowa integracja regionu poprawa wewnętrznego skomunikowania regionu poprawa wewnętrznego skomunikowania regionu Działanie 2.4 Wspieranie działań na rzecz poprawy wybranych powiązań komunikacyjnych ośrodków mających funkcje ponadlokalne z ośrodkami subregionalnymi Działanie 2.5 Wspieranie działań na rzecz wzmocnienia powiązań komunikacyjnych w obszarach funkcjonalnych ośrodków subregionalnych i miast pełniących funkcje ponadlokalne (tam gdzie niedoskonałość powiązań wewnętrznych stanowi barierę rozwoju) ZDW Lublin Powiaty Województwa Lubelskiego Centrum Realizacji Inwestycji Transportowych Centrum Realizacji Inwestycji Transportowych Proces monitorowania i oceny Planu transportowego obejmie zastosowanie serii kluczowych narzędzi, które posłużą do przygotowania rocznych raportów z realizacji Planu transportowego i raportów ewaluacyjnych przedmiotowego dokumentu. Wśród kluczowych narzędzi monitorowania stopnia realizacji Planu transportowego wskazuje się: zestawienie danych i wskaźników zaproponowanych dla kierunków interwencji w ramach działań przypisanych do celów ctrategicznych i cperacyjnych Planu transportowego, opracowania studialne, ekspertyzy, analizy, ewaluacje. Za stworzenie bazy danych wskaźników i jej aktualizowanie odpowiada Dyrektor Zarządzający. Podstawowym środkiem monitorowania i ewaluacji Planu transportowego będą roczne raporty z realizacji Planu transportowego. Obligatoryjnie swoim zakresem obejmą: 27

28 analizę czynników kształtujących potrzeby transportowe w zakresie wynikającym z Planu transportowego, wskaźniki stopnia realizacji Planu transportowego w odniesieniu do działań przypisanych do celów strategicznych i operacyjnych przedstawionych w Planie transportowym, wnioski wynikające z istotnych problemów zidentyfikowanych na etapie realizacji Planu transportowego, postulaty w zakresie planowanych działań. 4. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz z późn. zm.) określa sposób postępowania przy uzgadnianiu oddziaływań transgranicznych, których realizacja mogłaby wpłynąć na środowisko innego kraju. Ze względu na fakt podpisania przez Polskę i ratyfikowania Konwencji o ocenach oddziaływania w kontekście transgranicznym, istnieje konieczność informowania państw w przypadku podejmowania działań mogących znacząco oddziaływać na ich terytorium. Na terenie województwa lubelskiego planowana jest realizacja inwestycji drogowych i kolejowych mających znaczenie dla transportu międzynarodowego: budowa drogi ekspresowej S17 Piaski Hrebenne, rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 816 Terespol - Kodeń - Sławatycze - Włodawa - Dorohusk - Horodło Zosin od km do km , rozbudowa drogi wojewódzkiej Nr 844 Chełm - Hrubieszów - Witków - Dołhobyczów - granica państwa od DW Nr 846 do granicy państwa, przebudowa odcinka drogi powiatowej nr 3432L Hrubieszów-Kryłów- Dołhobyczów-Granica Państwa - odcinek od km do km oraz od do km ) - dł. 6,6 km - powiat hrubieszowski. 28

29 Przy ww. inwestycjach drogowych nie wystąpią transgraniczne oddziaływania na środowisko. Najważniejszą inwestycją kolejową w najbliższych latach w województwie lubelskim będzie modernizacja linii nr 7 Warszawa Wschodnia - Dorohusk na odcinku z Warszawy przez Dęblin do Lublina. Modernizacja będzie polegać na wymianie i wzmocnieniu torów, przebudowie stacji i przystanków. Realizacja inwestycji skróci czas dojazdu do granicy z Ukrainą. usprawni to dojazd do granicy. Oddziaływania transgraniczne na środowisko nie wystąpią. Planowana jest również budowa Lokalnego Centrum Sterowania w Terespolu na trasie E20, które obsługiwałoby cały ruch kolejowy idący do i z granicy białoruskiej. Realizacja inwestycji usprawni ruch na granicy polsko białoruskiej, lecz nie będzie oddziaływała transgranicznie na środowisko. Ważne znaczenie dla województwa lubelskiego będą miały inwestycje infrastrukturalne w korytarzach transportowych sieci TEN-T. Na północy województwa przebiega paneuropejski korytarz nr II, w którego skład wchodzą: droga krajowa nr 2/E30, wraz z planowaną autostradą A2, magistrala kolejowa nr 2/E20, oraz linia kolejowa nr 12/C-E20. W tym korytarzu transportowym większą rolę zaczyna odgrywać część kolejowa, bo budowa autostrady A2 od granicy z województwem mazowieckiem do granicy z Białorusią została odłożona. Tak więc przepustowość tej trasy nie ulegnie zwiększeniu. W tej sytuacji może rosnąć znaczenie uzupełniających korytarzy transportowych w kierunku wschodnim: Warszawa Lublin Dorohusk - Ukraina oraz Lublin Zamość - Hrebenne - Ukraina. W skład tych korytarzy wchodzą: linie kolejowe nr 7/E28, nr 68 i nr 69 oraz drogi krajowe nr 17/E372, nr 12/E373 i nr 19. W najbliższych latach mają być prowadzone duże inwestycje na wspomnianych trasach kolejowych i drogowych przebiegających przez województwo lubelskie. Usprawnią one ruch graniczny, nie będą jednak skutkowały transgranicznym oddziaływaniem na środowisko. Na obecnym etapie planowania nie prognozuje się wystąpienia oddziaływania transgranicznego planowanych inwestycji drogowych i kolejowych, niemniej jednak dla inwestycji realizowanych przy granicy kraju, jeżeli będą zachodzić przesłanki, że 29

30 może ona wpłynąć na środowisko państwa sąsiadującego, powinno zostać przeprowadzone postępowanie w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko pochodzącego z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. 5. CHARAKTERYSTYKA WOJEWÓDZTWA W ODNIESIENIU DO PROGRAMU STRATEGICZNEGO ROZWOJU TRANSPORTU WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO 5.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE I GEOGRAFICZNE Województwo Lubelskie leży we wschodniej części kraju. Powierzchnia jego wynosi ,5 km 2, co stanowi 8,0% powierzchni kraju. Na koniec 2014 r. województwo lubelskie liczyło mieszkańców, z czego w miastach zamieszkiwało osób (46,3), zaś na wsi mieszkańców (53,7%). Województwo lubelskie graniczy od północy z województwami mazowieckim i podlaskim, od zachodu z województwami mazowieckim i świętokrzyskim od południa z województwem podkarpackim, zaś od wschodu sąsiaduje z Białorusią i Ukrainą. Województwo składa się z 24 powiatów, w tym 4 grodzkich i 20 ziemskich. W obrębie województwa występuje 213 gmin, tym 20 miejskich, 23 miejsko wiejskie oraz 172 gminy wiejskie. Najważniejszymi węzłami komunikacyjnymi na terenie województwa są miasta: Lublin, Chełm, Zamość, Biała Podlaska, Dęblin, Kraśnik, Hrubieszów, Łuków, Puławy, Tomaszów Lubelski. 30

31 Mapa Podział administracyjny województwa lubelskiego Źródło: lubelskie.ksow.pl 31

32 5.2. TRANSPORT DROGOWY Województwo lubelskie przecinają drogi o znaczeniu międzynarodowym. Najważniejsza to: trasa E 30 biegnąca w rejonie lubelskim z Siedlec do Białej Podlaskiej, Terespola i granicy państwa. droga E 372, która w Polsce biegnie m.in. śladem trasy nr 17 Warszawa - Ryki - Lublin - Zamość Tomaszów Lubelski - Hrebenne granica państwa, a dalej do Lwowa. E 373 na terenie Polski to DK12. Od granicy województwa lubelskiego biegnie przez Puławy, Kurów, Lublin, Chełm i Dorohusk do wschodniej granicy państwa, a dalej do Kowla i Kijowa. Częściowo 12 pokrywa się z drogą nr 17 jako trasa ekspresowa S12/S17 mniej więcej między Jastkowem a Piaskami, a częściowo również z S 19 (ponad 10 km drogi od węzła Lublin Sławinek do węzła Lublin Rudnik). Drogi krajowe biegnące przez województwo lubelskie to: DK 12 (Radom - Puławy -Kurów - Lublin - Chełm - Dorohusk - granica państwa), DK 17 (Warszawa - Ryki - Lublin - Zamość Tomaszów Lubelski - Hrebenne granica państwa), DK 19 (granica państwa - Białystok - Międzyrzec Podlaski - Lubartów- Lublin - Kraśnik - Rzeszów), DK 48 (Tomaszów Mazowiecki - Kozienice - Dęblin Kock), DK 63 (Węgorzewo Łomża - Siedlce - Łuków - Sławatycze - granica państwa), DK 68 (granica państwa Kukuryki - Wólka Dobryńska), DK 74 (Sulejów - Kielce - Kraśnik - Zamość - granica państwa), DK 76 (Wilga - Łuków), DK 82 (Lublin - granica państwa). 32

33 33

34 Mapa Drogi międzynarodowe i krajowe będące w zarządzie GDDKiA Oddział w Lublinie 34

35 Głównym zadaniem dróg wojewódzkich jest zapewnienie połączenia Lublina z miastami powiatowymi, jak również połączeń między powiatami. W wielu miejscach jest to również alternatywa wobec dróg krajowych. Ponadto drogi wojewódzkie stanowią istotną część tras wykorzystywanych w transporcie międzynarodowym jako element dróg dojazdowych do przejść granicznych. Cześć tras ma też duże znaczenie dla turystyki. Ważniejsze drogi wojewódzkie to: 835 Lublin Wysokie Biłgoraj Tarnogród - gr. woj. lub. - Sieniawa, 812 Biała Podlaska Wisznice Włodawa Chełm Rejowiec Krasnystaw, 747 Iłża Lipsko Solec nad Wisłą - gr. woj. lub. - Kamień Opole Lubelskie Bełżyce Konopnica, 801 Warszawa Karczew Wilga Maciejowice gr. woj. lub. - Dęblin Puławy, 842 Rudnik Szlachecki Wysokie Krasnystaw, 815 Wisznice Parczew Siemień Lubartów, 816 Terespol Kodeń Sławatycze Włodawa Dorohusk Horodło Zosin, 820 Sosnowica Dwór Łęczna, 824 Żyrzyn Puławy Opole Lubelskie Józefów Annopol, 830 Lublin Nałęczów Bochotnica, 849 Zamość Jacnia Józefów Drogi powiatowe na Lubelszczyźnie liczą ponad 9163 km, przy czym 705 km dróg przebiega przez miasta, a 8458 występuje poza miastami. Drogi gminne liczą 7771 km, w tym 1320 km to odcinki przebiegające przez miasta. 35

36 36

37 Mapa Sieć dróg wojewódzkich województwa lubelskiego Źródło Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie 5.3. TRANSPORT KOLEJOWY Przez teren województwa lubelskiego biegną linie kolejowe międzynarodowe. Są to: trasa E20, linia nr 7 oraz linia nr 65. Trasa E20 przez region lubelski przebiega na odcinku Łuków-Biała Podlaska- Terespol i ma główne znaczenie w transporcie towarów i osób na Białoruś i do Rosji. Jest dwutorowa i w całości zelektryfikowana. Na odcinku Terespol-Kobylany istnieje linia szerokotorowa (nr 60) do obsługi terminala towarowego w Małaszewiczach. Linia nr 7, w województwie lubelskim, zajmuje odcinek Dęblin Lublin Chełm - Dorohusk i jest główną drogą dla ruchu na Ukrainę. Linia jest niemal w całości zelektryfikowana, za wyjątkiem dwukilometrowego odcinka od Dorohuska do granicy państwa, i dwutorowa, poza odcinkami Otwock Pilawa i Wólka Okopska granica z Ukrainą, gdzie pociągi kursują po jednym torze. Równolegle do niej, na odcinku Zawadówka Dorohusk (ponad 31 km) biegnie linia nr 63, szerokotorowa o znaczeniu towarowym. Linia nr 65 (LHS) to linia szerokotorowa. Jest to najdalej, na zachód Europy, wysunięta linia szerokotorowa o prześwicie toru 1520 mm, co ułatwia transport kolejowy do państw byłego Związku Radzieckiego, bo nie trzeba przeładowywać towarów. Inne drogi kolejowe na terenie województwa lubelskiego to: linia nr 12 Skierniewice Pilawa Łuków, linia nr 26 Łuków Dęblin i dalej do Radomia, linia nr 30 Łuków Lublin Północny, linia nr 66 Zwierzyniec Stalowa Wola, linia nr 67 Lublin Lublin Tatary Świdnik, linia nr 68 Lublin Stalowa Wola Rozwadów Przeworsk,. linia nr 69 Rejowiec Zawada Zwierzyniec Bełżec Hrebenne - granica z Ukrainą i dalej do Rawy Ruskiej, linia nr 72 Zawada Zamość Hrubieszów Miasto, 37

38 linia 81 Chełm - Włodawa linia Nr 101 Munina koło Jarosławia Hrebenne, linia Nr 581 Świdnik Miasto-Świdnik Port Lotniczy. 38

39 39

40 Mapa Przebieg linii kolejowych na terenie województwa lubelskiego 5.4. TRANSPORT LOTNICZY Na terenie województwa lubelskiego funkcjonuje od grudnia 2012 r. lotnisko w Świdniku. W 2014 roku z usług lubelskiego lotniska skorzystało 185 tysięcy pasażerów i wykonano ponad 3,5 tys. operacji lotniczych. Łącznie, do końca lipca 2015 roku, z portu skorzystało ponad pół miliona pasażerów. W planach jest budowa terminala cargo. Na terenie województwa lubelskiego działa, na potrzeby wojska, lotnisko w Dęblinie ŻEGLUGA ŚRÓDLĄDOWA Żegluga śródlądowa ma niewielkie znaczenie na terenie województwa lubelskiego. Na Wiśle, w rejonie Puław i Kazimierza organizowane są w sezonie rejsy spacerowe. Pomiędzy Kazimierzem Dolnym i Janowcem kursuje prom. Organizowane są również spływy kajakowe. Odcinek Bugu przebiegający przez województwo lubelskie nie nadaje się do eksploatacji ze względu na niewielką głębokość oraz brak budowli hydrotechnicznych. Na Bugu działają przeprawy promowe. Organizowane są również spływy kajakowe PRZEJŚCIA GRANICZNE Województwo lubelskie graniczy z Ukrainą - na odcinku 296,3 km oraz Białorusią - na odcinku 171,3 km. Posiada dziewięć przejść granicznych. Funkcjonują trzy przejścia z Białorusią i pięć z Ukrainą oraz jedno przejście lotnicze Lublin-Świdnik. Większe znaczenie gospodarcze mają przejścia z Białorusią. 40

41 Przez połączenie Terespol-Brześć kierowana jest większość towarowych transportów kolejowych. Ważny jest również ruch pasażerski. Drogowe przejście w Terespolu ma mniejsze znaczenie. Obsługuje ruch osobowy i niewielkie samochody ciężarowe. Tiry kierowane są na przejście graniczne Kukuryki Kozłowiczy. Trzecie miejsce, gdzie można przekraczać granicę z Białorusią to Sławatycze Domaczewo, gdzie kierowane są głównie samochody osobowe. Najważniejsze przejście z Ukrainą to przejście Dorohusk-Jagodzin, obsługujący transporty drogowe i kolejowe, zarówno towarowe jak i osobowe. Dla wymiany międzynarodowej ma również znaczenie też przejście Hrubieszów Włodzimierz Wołyński, gdyż tędy przebiega szerokotorowa linia kolejowa LHS. Część ruchu kolejowego i drogowego na Ukrainę jest też kierowana przez przejście Hrebenne Rawa Ruska. Na przejściu z Ukrainą Zosin Ustiług odprawiane są samochody i autokary. Najmłodsze polsko-ukraińskie przejście graniczne to Dołhobyczów - Uhrynów. 6. OPIS, ANALIZA I OCENA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA 6.1. KLIMAT Na terenie województwa lubelskiego występuje klimat umiarkowany kontynentalny. Średnia temperatura roczna waha się od 7,5 do 8,5 C.Opady roczne wynoszą od 530 mm do 665 mm. Średnia prędkość wiatru wynosi ok. 3,0 m/s. Przeważają wiatry zachodnie. Część wyżynna: centralna i południowa charakteryzuje się znacznym nasłonecznieniem RZEŹBA TERENU Województwo lubelskie położone jest w obrębie 3 obszarów o różnej rzeźbie terenu. 41

42 Według podziału fizycznogeograficznego J. Kondackiego: północną część województwa zajmuje Nizina Południowopodlaska (318.9), centralną i zachodnią Wyżyna Lubelska (343.1), południową i południowo wschodnią Roztocze (342.2), wschodnią Polesie (845) i Wyżyna Wołyńsko Podolska (851). południowo zachodnią Kotlina Sandomierska ( ). Nizina Południowopodlaska występuje na północ od pasa wyżyn. Są to przeważnie tereny równinne o deniwelacjach terenu dochodzących maksymalnie do m. Rzędne terenu wahają się pomiędzy m n.p.m. W podłożu występują osady wodno-lodowcowe: piaski, żwiry, mułki oraz obszary bagienno - torfowiskowe. Urozmaiceniem krajobrazu są moreny, wydmy, przełomowy odcinek Bugu oraz obszerne kompleksy leśne. Polesie jest regionem o charakterze nizinnym, ze znacznym urozmaiceniem terenu. Występują tu liczne jeziora, pagóry i garby, obniżenia terenu związane ze zjawiskami krasowymi. Wyżyna Lubelska zbudowana jest ze skał okresu kredowego: wapieni, opok, gez, margli i kredy piszącej. Rzeźba terenu jest urozmaicona. Tworzą ją zrównania wierzchowinowe, pagóry, płaskowyże, obniżenia bezodpływowe, doliny rzeczna i suche doliny denudacyjne. Na obszarach pokrytych utworami lessowymi występuje gęsta sieć suchych dolin i wąwozów (np. na Płaskowyżu Nałęczowskim). Średnie rzędne terenu Wyżyny Lubelskiej wahają się od 200 do 240 m n.p.m. Od wschodu do Wyżyny Lubelskiej przylega Wyżyna Wołyńska Podolska, o mniejszych deniwelacjach terenu niż na Wyżynie Lubelskiej. Wyżyna Lubelska i Wołyńsko Podolska graniczy od południa z garbem Roztocza. który rozciąga się od okolic Kraśnika do Hrebennego. Rzeźba terenu jest bardzo urozmaicona. Występują duże deniwelacje terenu. Rzędne terenu dochodzą do 390 m. n.p.m. Roztocze opada ku Kotlinie Sandomierskiej tektoniczną krawędzią, której maksymalna wysokość wynosi 80 m (koło Frampola). W granicach województwa znajduje się fragment Kotliny, obejmujący dorzecze środkowej Tanwi i dolnej Sanny. 42

43 Jest to teren równinny, z występującym w jego obrębie wydmami. Występują tu duże kompleksy leśne takie jak: Lasy Janowskie i Puszcza Solska BUDOWA GEOLOGICZNA Obszar województwa lubelskiego położony jest w strefie platformy prekambryjskiej obejmującej północną i wschodnią cześć województwa i przykrywającego ją w części południowej i zachodniej województwa synklinorium brzeżnego. Osady paleozoiczne przykryte są ciągłą serią skał mezozoicznych wieku jurajskiego i kredowego (wapienie, margle, opoki, kreda pisząca), które w części wyżynnej województwa, na obszarach wierzchowinowych, odsłaniają się na powierzchni. Utwory trzeciorzędowe występują głównie w północnej oraz południowo - zachodniej części województwa. W północnej części województwa wykształcone są z reguły jako piaski, mułki i iły miocenu, plioceniu i oligocenu. Południowo zachodnią część województwa zajmuje jednostka strukturalna - zapadlisko przedkarpackie, które wypełnione jest głównie mioceńskimi iłami krakowieckimi. Osady trzeciorzędowe występują również miejscami w centralnej i południowej części województwa. Utwory czwartorzędowe tworzą ciągłą i miąższą pokrywę w północnej części województwa. Występują również na całej powierzchni w jego południowo zachodniej części, w obrębie zapadliska podkarpackiego, lecz miąższość czwartorzędu jest tutaj mniejsza. Na terenie Wyżyny Lubelskiej i Roztocza osady czwartorzędowe występują głównie w postaci piasków, żwirów oraz mułków w dolinach rzecznych, oraz lessów. Na Wyżynie Lubelskie lessy występują w jej zachodniej części (Płaskowyż Nałęczowski, Wzniesienia Urzędowskie) i wschodniej (Działy Grabowieckie), oraz częściowo centralnej (Wyniosłość Giełczewska). Lessami pokryta jest również zachodnia cześć Roztocza (południowo zachodnie tereny województwa 43

44 lubelskiego) oraz Wyżyna Wołyńsko Podolska (wschodnia część województwa lubelskiego) GLEBY Na terenie województwa lubelskiego występują gleby właściwe dla terenów nizinnych i wyżynnych. Najbardziej urodzajne gleby występują w centralnej oraz południowej i południowo-wschodniej część województwa, na Wyżynie Lubelskiej, Wyżynie Wołyńsko Podlaskiej oraz na Roztoczu. Można wyróżnić tu czarnoziemy, gleby brunatne, płowe i rędziny. Często są to gleby wykształcone na podłożu lessowym. Gleby dobrej jakości typu mady występują w dolinach rzecznych, głównie dużych rzek przepływających przez województwo lubelskie, takich jak Wisła, Wieprz i Bug. W północnej części województwa, na Nizinie Południowopodlaskiej występują gleby najsłabszej jakości. Są to głównie gleby bielicowe wykształcone na piaskach gliniastych oraz gleby łąkowo pastwiskowe. Na Pojezierzu Łęczyńsko - Włodawskim, które jest częścią Polesia, w dolinach rzecznych i w obniżeniach pojeziernych dominują gleby bagienne, wytworzone przede wszystkim z torfów niskich. Gleby klas I III zajmują 36,4 % powierzchni użytków rolnych w województwie. Gleby klas IVa IVb stanowią 27,9% użytków rolnych. Gleby klas V VI (głównie bielicowe) zajmują 15,8 % powierzchni województwa. Pozostałą część użytków rolnych (19,9 %), najczęściej IV klasy, stanowią gleby, na których występują łąki i pastwiska. Według badań przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie w latach gleby województwa lubelskiego wykazują duże zróżnicowanie zasobności w przyswajanie składników nawozowych (fosfor, potas, magnez), co wynika z warunków naturalnych oraz stosowanego poziomu nawożenia. Nie występuje pogorszenie się wskaźników zasobności gleb w P, K i Mg. Gleby użytków rolnych nie są nadmiernie zasolone i zanieczyszczone 44

45 siarką. Zawartości siarki były niskie. Gleby użytków rolnych nie były zanieczyszczone metalami śladowymi i WWA. W przypadku żadnego z analizowanych pierwiastków śladowych nie zaobserwowano, na przestrzeni 15 lat, trendu akumulacji w warstwie powierzchniowej gleb obszarów użytkowanych rolniczo. Zakwaszenie gleb oraz niedostatek próchnicy są istotniejszymi zagrożeniami dla jakości gleb niż poziom potencjalnie toksycznych zanieczyszczeń. W związku z powyższym występuje potrzeba wapnowania gleb oraz zabiegów sprzyjających gromadzeniu materii organicznej w glebie SUROWCE NATURALNE Surowce naturalne województwa lubelskiego stanowią surowce mineralne: węgla kamiennego, gazu ziemnego i ropy naftowej, a także surowce węglanowe i surowce ilaste, kruszywa naturalne i torfy. Najważniejszym surowcem występującym ma terenie województwa lubelskiego są pokłady węgla kamiennego wieku karbońskiego. Występują one w pasie od Parczewa po Chełm. Eksploatowana jest centralna część złoża, w miejscowościach Bogdanka Nadrybie, Stefanów, ok. 40 km na północny wschód od Lublina. Geologiczne zasoby bilansowe węgla kamiennego w województwie lubelskim wynoszą tys. ton. Stanowią one około 19,1% zasobów krajowych. Zasoby przemysłowe wynoszą tys. ton. Są to zasoby przemysłowe złoża Bogdanka, które stanowią ok. 7,6% zasobów krajowych. Wydobycie wynosi ok. 8,5 9,0 milionów ton rocznie, co stanowi ok. 7,5% wydobycia krajowego. Wg informacji ze strony LW Bogdanka S.A., kopalnia Lubelski Węgiel Bogdanka S.A. prowadzi eksploatację w granicach obszaru górniczego Puchaczów V o powierzchni około 73 km 2. Węgiel eksploatowany jest pod nadkładem od 650 m do 730 m. Obszar górniczy kopalni podzielony jest na trzy rejony eksploatacyjne, rejon główny w Bogdance oraz peryferyjne w Nadrybiu i Stefanowie. W każdym z rejonów znajduje się para szybów: wdechowy i wentylacyjny. Kopalnia posiada dwa szyby wydobywcze wyposażone w urządzenia wyciągowe skipowe zlokalizowane w Bogdance oraz nowy oddany do użytkowania w 2011 roku w Stefanowie. 45

46 W obrębie pokładów węglowych występuje metan, który w przyszłości może stanowić surowiec energetyczny. Na terenie występują również zasoby złóż surowców energetycznych, które mają znaczenie lokalne, gdyż ich zasoby są niewielkie. Ze złóż Mełgiew A i Mełgiew B w powiatach lubelskim i świdnickim eksploatowany jest gaz ziemny. Również gaz ziemny eksploatowany jest ze złoża Stężyca w powiecie ryckim oraz ze złóż Biszcza, Księżpol, Łukowa i Tarnogród-Wola Różaniecka w powiecie biłgorajskim. Ropa naftowa wydobywana jest ze złoża Glinnik w rejonie Lublina. Na terenie województwa lubelskiego prowadzone są wiercenia za gazem łupkowym. Są to ilasto-mułowcowe łupki górnego ordowiku i dolnego syluru, występujące na głębokościach ok m. Na terenie województwa lubelskiego wykonane zostały między innymi otwory przedstawione poniżej: otwór Lubycza Królewska 1, zlokalizowany w gminie Lubycza Królewska, powiat tomaszowski, na podstawie koncesji 7/2011/p wydanej dla firmy: Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. otwór Grabowiec 6, zlokalizowany w gminie Leśniowice, powiat chełmski, na podstawie koncesji 30/2007/p wydanej dla firmy: Chevron Polska Energy Resources Sp. z o.o., otwór Frampol 1, zlokalizowany w gminie Godziszów, powiat janowski, na podstawie koncesji 76/2009/p wydanej dla firmy: Chevron Polska Energy Resources Sp. z o.o., otwór Berejów OU1, zlokalizowany w gminie Niedźwiada, powiat lubartowski, na podstawie koncesji 26/2007/p wydanej dla firmy: Orlen Upstream Sp. z o.o., otwór Syczyn OU2, zlokalizowany w gminie Wierzbica, powiat chełmski, na podstawie koncesji 28/2007/p wydanej dla firmy: Orlen Upstream Sp. z o.o., otwór ORZ Cyców 01, zlokalizowany w gminie Cyców, powiat łęczyński, na podstawie koncesji 67/2009/p wydanej dla firmy: Marathon Oil Poland Sp. z o.o.. 46

47 Szacunkowe zasoby gazu ziemnego i ropy naftowej w formacjach łupkowych dolnego paleozoiku w Polsce zostały przedstawione w 2012 r. przez Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy. Według raportu oszacowane łączne zasoby wydobywalne gazu ziemnego mogą wynosić maksymalnie 1920 miliardów m 3 (tj. 1,92 biliona m 3 ) i wystarczą na lat pełnego zapotrzebowania polskiego rynku na gaz ziemny. Źródło: Poza surowcami energetycznymi, znaczenie gospodarcze ma eksploatacja surowców skalnych, wśród których dominują kruszywa naturalne takie jak piaski i żwiry. Są one dominującym rodzajem kopalin pod względem liczby złóż i miejsc eksploatacji. Ich eksploatacja odbywa się głównie w północnej części województwa lubelskiego oraz na południu województwa w Kotlinie Sandomierskiej, jak również w rejonie Puław i Lubartowa. We wschodniej części województwa lubelskiego, w Chełmie i Rejowcu eksploatowane są wapienie i margle kredowe dla potrzeb cementowni w Chełmie i Rejowcu. W powiatach: puławskim, krasnostawskim, lubelskim i biłgorajskim odbywa się eksploatacja surowców ilastych WODY POWIERZCHNIOWE Według Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły, województwo lubelskie położone jest w obrębie dwóch regionów wodnych: regionu wodnego Środkowej Wisły, obejmującego zlewnie Bugu, Wieprza oraz kilku mniejszych bezpośrednich dopływów Wisły, regionu wodnego Górnej Wisły obejmującego swym zasięgiem zlewnie Sanu i Sanny. Region wodny Środkowej Wisły obejmuje przeważającą część województwa. Administrowany jest przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie. Region wodny Górnej Wisły obejmuje południowo-zachodnią część województwa. Administrowany jest przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie. 47

48 Wisła jest rzeką I rzędu. Wieprz jest dopływem Wisły i rzeką II rzędu. Bug jest rzeką III rzędu i jest dopływem Narwi, która z kolei jest dopływem Wisły. San i Sanna są rzekami II rzędu są dopływami Wisły. Zlewnia bezpośrednich dopływów Wisły obejmuje zachodnią część województwa. Zlewnia Wieprza obejmuje centralną, południową oraz północno zachodnią część województwa. Zlewnia Bugu występuje we wschodniej i północnej części województwa. Zlewnia Sanu i Sanny obejmuje południową i południowo zachodnią część województwa. Na terenie województwa lubelskiego znajdują się w całości lub częściowo 374 jednolite części wód powierzchniowych (JCWP). Jednolite części wód ocenione są jako będące w dobrym stanie, gdy ich stan chemiczny jest dobry i jednocześnie gdy ich stan lub potencjał ekologiczny są co najmniej dobre. Jeśli chociaż jeden z tych warunków nie jest dotrzymany, stan wód określa się jako zły. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ) w Lublinie, w 2013 roku ocenił stan 43 jednolitych części wód. Stan dobry wód osiągnęły 4 jednolite części wód (9,1%), natomiast 39 jcwp (90,9%) osiągnęło zły stan wód WODY PODZIEMNE Na terenie województwa lubelskiego użytkowe poziomy wód podziemnych występują w utworach czwartorzędowych, trzeciorzędowych, kredowych i jurajskich. Wody podziemne z utworów czwartorzędowych ujmowane są w północnej nizinnej części województwa oraz w południowo zachodniej części w obrębie zapadliska przedkarpackiego. W północnej części województwa charakteryzują się średnią, a niekiedy dużą zasobnością. Zasobność czwartorzędowych warstw wodonośnych w południowo zachodniej części województwa jest niewielka, lecz poziom czwartorzędowy jest praktycznie jedynym poziomem użytkowym. Wody podziemne z utworów kredowych są ujmowane powszechnie na terenie Wyżyny Lubelskiej, Roztocza oraz Wyżyny Wołyńsko Podolskiej oraz w południowej części Niziny Południowopodlaskiej i na terenie Polesia. Tereny te 48

49 obejmują centralną, wschodnią oraz południowo wschodnią cześć województwa. W obrębie Wyżyny Lubelskiej i Roztocza są to tereny bardzo zasobne w wody podziemne. Wody podziemne występujące w utworach jurajskich ujmowane są sporadycznie i ze znacznych głębokości w północno wschodniej części województwa (Biała Podlaska, Terespol). Według Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły województwo lubelskie leży w obrębie regionu górnej i środkowej Wisły. W obrębie województwa lubelskiego występują w całości lub w części następujących jednolite części wód podziemnych (JCWPd): 54, 83, 84, 85, 86, 87, 102, 106, 107, 108, 109, 127. W dominującej części JCWPd stan ilościowy i chemiczny jest co najmniej dobry, a ocena ryzyka obniżenia stanu jest niezagrożona. Zagrożenie występuje w rejonie kopalni Bogdanka (JCWPd 87), chociaż na tym, obszarze stan ilościowy i jakościowy również jest dobry. Stan ilościowy wód zły w subczęści występuje w JCWPd 107 ze względu na znaczący pobór wody z poziomu kredowego przez ujęcia aglomeracji lubelskiej. Stan chemiczny wód jest dobry, a ocena ryzyka obniżenia stanu jest zagrożona. Stan ilościowy wód jest zły w subczęści, w JCWPd 102, ze względu na prowadzone odwadnianie poziomu.czwartorzędowego w kopalni odkrywkowej "Wierzbica" i brak możliwości zakończenia eksploatacji ze względów gospodarczych oraz znaczny.pobór wód podziemnych dla zaopatrzenia ludności w Radomiu (teren występuje poza województwem lubelskim). Stan chemiczny wód jest dobry, a ocena ryzyka obniżenia stanu jest zagrożona. Na obszarze województwa lubelskiego znajduje się w całości lub w części osiem głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP). GZWP obejmują swym zasięgiem przeważającą część województwa lubelskiego. Są to następujące zbiorniki: trzeciorzędowy GZWP Nr 224 Podlasie znajduje się prawie w całości na terenie województwa, w jego części północnej, trzeciorzędowy GZWP Nr 215 Subniecka Warszawska obejmuje północno - zachodnią część województwa, 49

50 trzeciorzędowy GZWP Nr 215A Subniecka Warszawska (część centralna) na terenie województwa lubelskiego zajmuje niewielki fragment na krańcach północno-zachodnich kredowy GZWP Nr 406 Niecka Lubelska (Lublin) obejmuje środkowo - zachodnią część województwa na zachód od doliny Wieprza, kredowy GZWP Nr 407 Niecka Lubelska (Chełm-Zamość) położony jest we wschodniej i południowowschodniej części województwa, na wschód od doliny Wieprza, czwartorzędowy GZWP Nr 428 Dolina Kopalna Biłgoraj - Lubaczów znajduje się w znacznej części na terenie województwa, w jego południowych rejonach, czwartorzędowy GZWP Nr 222 Dolina rzeki środkowej Wisła (Warszawa- Puławy) na terenie województwa lubelskiego zajmuje niewielki fragment w jego zachodniej części, kredowy GZWP Nr 405 Niecka Radomska na terenie województwa lubelskiego zajmuje niewielki w zachodniej części. Główne zbiorniki wód podziemnych na terenie województwa lubelskiego generalnie charakteryzują się brakiem występowania ponad nimi warstw słabo przepuszczalnych izolujących je od powierzchni terenu, a tym samym niskim stopniem odporności na zanieczyszczenia pochodzące z powierzchni terenu OBSZARY CHRONIONE Województwo lubelskie charakteryzuje się bardzo dużą różnorodnością biologiczną i krajobrazową. Przez teren województwa przebiega granica pomiędzy Pasem Wielkich Dolin Europejskich w części północnej i Pasem Starych Gór i Wyżyn Europy w części południowej, ścierają się także wpływy różnych czynników klimatycznych i biogeograficznych. Zaznaczają się zatem granice zasięgów wielu gatunków roślin i zwierząt. W ramach ochrony przyrody na terenie województwa lubelskiego podejmowane były różnorodne aktywne działania, jak: 50

51 program ochrony susła perełkowanego, program ochrony otwartego krajobrazu torfowisk węglanowych koło Chełma zmierzający do poprawy warunków siedliskowych rzadkich gatunków ptaków (m.in.: wodniczki, błotniaka stawowego, błotniaka łąkowego, bąka, czajki, kszyka, rycyka, derkacza i żurawia) oraz ptaków siewkowatych, program ochrony żółwia błotnego polegający na poprawie warunków świetlnych na lęgowiskach i ograniczeniu strat w lęgach powodowanych przez drapieżniki; program aktywnej ochrony głuszca w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej, program ochrony stanowisk języczki syberyjskiej na obszarze Chełmskich Torfowisk Węglanowych, polegający na wykonaniu zabiegów pielęgnacyjnych i usunięciu siewek konkurujących roślin, program ochrony bociana białego, polegający na zabezpieczeniu gniazd narażonych na zniszczenie, program restytucji cietrzewi na terenach Poleskiego Parku Narodowego. Źródło: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Na terenie województwa lubelskiego system obszarów chronionych tworzą: 2 parki narodowe Poleski i Roztoczański Park Narodowy 17 parków krajobrazowych 17 obszarów chronionego krajobrazu 87 rezerwatów przyrody 119 obszarów Natura 2000, w tym 21 obszarów ptasich Natura obszarów siedliskowych Natura 2000 ponad 1396 pomników przyrody 4 stanowiska dokumentacyjne 7 zespołów przyrodniczo krajobrazowych 182 użytki ekologiczne. Poleski Park Narodowy zajmuje powierzchnię 9764,3 ha, natomiast jego otulina ok ha. położony jest w obrębie Równiny Łęczyńsko włodawskiej, 51

52 która jest fragmentem Polesia. Obejmuje naturalne fragmenty torfowisk niskich, przejściowych i wysokich, z ich różnorodnością gatunkową. Tworzące się wiosną rozlewiska stanowią żerowiska i miejsce gniazdowania gatunków lęgowych oraz są przystankiem dla migrujących ptaków wodno-błotnych. Występują tu rośliny owadożerne, storczyki i wiele gatunków będących reliktami polodowcowymi. Park jest także ostoją łosia, żółwia błotnego, bobra i wydry. Florę parku reprezentuje ok. 260 gatunków glonów, 130 gatunków mszaków. Najliczniejsze są torfowce - 13 gatunków - mszar nastroszony, skorpionowiec brunatny, oba gatunki zagrożone wyginięciem i ok gatunków roślin naczyniowych, w tym 107 to gatunki rzadkie. Z gatunków zaliczanych do wymierających w Parku występuje mięsożerna aldrowanda pęcherzykowata, buławnik czerwony, starodub łąkowy i tłustosz zwyczajny dwubarwny. Pośród grzybów objętych ochroną na terenie Parku występuje 5 gatunków. Są to smardz wyniosły (stożkowaty), pasożytująca na drzewach żagwica listkowata, będący w mikoryzie z sosnami szmaciak gałęzisty, podgrzybek pasożytniczy i purchawica olbrzymia. Roztoczański Park Narodowy leży na Roztoczu Środkowym. Obejmuje powierzchnię 8481,76 ha, z czego 92% zajmują lasy. Otoczony jest strefą ochronną, która wynosi ha. na terenie Parku występ[uje 47 zespołów roślinnych (19 leśnych i 28 nieleśnych). Najcenniejsze z nich to bór jodłowy i buczyna karpacka. Spośród ponad 700 gatunków roślin naczyniowych występują takie rośliny jak: tojad dzióbaty, żywiec gruczołowaty, zimoziół północny), pluskwica europejska, powojnik prosty rosiczka pośrednia czy widłak torfowy. Lista roślin rzadkich obejmuje 65 gatunków, a objętych ochroną gatunkową około 45, w tym czosnek niedźwiedzi i siatkowaty, zawilec wielkokwiatowy, trzy gatunki rosiczek, liczne gatunki storczyków. Najwięcej obszarów Natura 2000 zlokalizowanych jest w południowej części województwa lubelskiego. W południowo zachodniej części województwa występuje rozległy kompleks leśny Lasów Janowskich i Puszczy Solskiej, o bardzo zróżnicowanym drzewostanie. Występują tu torfowiska, śródwydmowe jeziorka, rzeki o charakterystycznych wodospadach zwanych szumami (m.in. Tanew, Łada, Sopot, Szum i Niepryszka). 52

53 Gatunki ptaków chronionych zamieszkujących lasy to.: puszczyk uralski, włochatka, jarząbek, głuszec, cietrzew, kraska. Obszary Natura 2000, które chronią murawy oraz roślinność kserotermiczną to Pastwiska nad Huczwą, Kąty, Niedzieliska. Dolina Szyszły chroni torfowiska nakredowe, węglanowe a Dolina Sieniochy i Dolina Łętowni trzęsawiska. Stanowiska susła perełkowanego występują w obszarach Natura 2000: Dolina Szyszły, Pastwiska nad Huczwą, Gliniska, Wygon Grabowiecki, Popówka, Hubale. Obszar Natura 2000 Dolina Sołokiji chroni dolinę, która zachowała naturalny, nie uregulowany charakter z meandrami i starorzeczami. Roztocze, Dolina Sołokiji, Ostoja Tyszowiecka, Dolina Górnej Łabuńki, Zlewnia Górnej Huczwy są ważnymi siedliskami lęgowymi dla ptaków takich jak: ślepowron, kania czarna, orlik krzykliwy, kropiatka, bocian czarny, trzmielojad, gadożer, błotniak stawowy, siewka złota, rybitwa czarna, dubelt. W zachodniej części województwa lubelskiego w obszarach natura 2000 Małopolski Przełom Wisły (OSO), Przełom Wisły w Małopolsce (SOO) oraz Dolina Środkowej Wisły, Wisła zachowała naturalny, meandrujący charakter, w obrębie której na brzegach występują łęgi nadbrzeżne, ekstensywne łąki zalewowe. Na piaszczystych łachach ww. obszarów można spotkać: rybitwę białoczelną, ostrygojada, mewę czarnogłową, szablodzioba, bataliona, krwawodzioba, mewę pospolitą, rycyka, płaskonosa, nurogęś, zimorodka. Przy rzece Bug znajdują się występują: Zachodniowołyńska Dolina Bugu (SOO), Dolina Środkowego Bugu (OSO), Poleska Dolina Bugu (SOO), Dolina Dolnego Bugu (OSO) oraz Ostoja Nadbużańska (SOO). chronione są tutaj: starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne, murawy kserotermiczne, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, ziołorośla górskie i nadrzeczne, łąki użytkowane ekstensywnie, turzycowiska i mechowiska oraz łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, porastające brzegi rzeki. Dolina Bugu jest miejscem lęgowym dla ptaków takich jak.: błotniak łąkowy, bocian biały, brodźiec piskliwy, derkacz (gatunek zagrożony wyginięciem w skali świata), dzięcioł białoszyji, krwawodziób, rycyk, zimorodek rybitwy: białoskrzydła, białowąsa i czarna. 53

54 W obrębie doliny Wieprza utworzono specjalne obszary ochrony siedlisk: Izbicki Przełom Wieprza, Dolinę Środkowego Wieprza, Dolny Wieprz. Górny Wieprz ma charakter przełomowy, meandruje wzdłuż stromych skarp i naturalnych łąk, tworzy starorzecza. Na wielu skarpach wykształciła się roślinność kserotermiczna. Występuje tu ostnica Jana Stipa Joannie. Skarpy są też miejscem lęgowym przede dla brzegówki i zimorodka. Na rzece Tyśmienicy występuje obszar ptasi Dolina Tyśmienicy. Obejmuje obszar od stawów w Siemieniu do ujścia Tyśmienicy do Wieprza. Jest to ważne miejsce lęgowe oraz miejsce odpoczynku dla wielu ptaków. Stawy są żerowiskiem dla bocianów czarnych i bielików. W trzcinowiskach występują m In. bąk i bączek. We wschodniej części województwa lubelskiego objęto ochroną Natura 2000 torfowiska węglanowe takie jak: Torfowiska Chełmskie, Chełmskie Torfowiska Węglanowe. Torfowiska niskie, przejściowe i wysokie chronione są na obszarach Polesie, Ostoja Poleska, Bagno Bubnów. Najbardziej na północny - zachód wysuniętym obszarem są Dąbrowy Seroczyńskie. Chronionym siedliskiem jest tutaj grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny. Tabela Źródło: Zestawienie obszarów Natura 2000 w województwie lubelskim Lp. Nazwa obszaru Kod obszaru Powiat Gmina 1. Dolina Dolnego Bugu PLB Łosicki, ostrowski, siedlecki, sokołowski, węgrowski, legionowski, wołomiński, wyszkowski, bialski, wysokomazowi ecki, siemiatycki Korczów, Brańszczyk, Sterdyń, Konstantynów, Nur, Zaręby Kościelne, Somianka, Rokitno, Janów Podlaski, Małkinia Góra, Jabłonna Lacka, Sadowne, Dąbrówka, Repki, Sarnaki, Perlejewo, Mielnik, Platerów, Ceranów, Zabrodzie, Wyszków, Terespol, Brok, Ciechanowiec, Powierzchnia [ha] 74309,02 54

55 Lp. Nazwa obszaru Kod obszaru Powiat Gmina 2. Bagno Bubnów PLB Chełmskie Torfowiska Węglanowe Dolina Środkowego Bugu PLB PLB Dolina Tyśmienicy PLB Lasy Janowskie PLB Lasy Parczewskie PLB Lasy Strzeleckie PLB Puszcza Solska PLB Lasy Łukowskie PLB chełmski, włodawski chełmski bialski, chełmski, hrubieszowski, włodawski lubartowski, parczewski, radzyński niżański, stalowowolski, biłgorajski, janowski, kraśnicki lubartowski, parczewski chełmski, hrubieszowski niżański, biłgorajski, tomaszowski, zamojski, lubaczowski siedlecki, łukowski Siemiatycze, Drohiczyn, Łochów, Serock, Kosów Lacki Sawin, Wierzbica, Hańsk, Urszulin Chełm, Dorohusk, Kamień, Ruda-Huta Wola Uhruska, Kodeń, Sławatycze, Terespol, Dorohusk, Dubienka, Ruda- Huta, Hrubieszów, Dołhobyczów, Horodło, Mircze, Włodawa, Hanna Firlej, Kock, Ostrów Lubelski, Ostrówek, Parczew, Siemień, Borki, Czemierniki, Radzyń Podlaski, Wohyń, Biłgoraj, Frampol, Dzwola, Janów Lubelski, Modliborzyce, Potok Wielki, Annopol, Gościeradów, Jarocin, Pysznica, Radomyśl nad Sanem, Zaklików Ostrów Lubelski, Uścimów, Dębowa Kłoda, Parczew, Sosnowica Białopole, Dubienka, Horodło, Hrubieszów Aleksandrów, Biłgoraj, Frampol, Józefów, Księżpol, Łukowa, Obsza, Tereszpol, Susiec, Radecznica, Cieszanów, Narol, Harasiuki Łuków, Stanin, Stoczek Łukowski, Powierzchnia [ha] 2187, , , , , , , , ,44 55

56 Lp. Nazwa obszaru Kod obszaru Powiat Gmina 11. Ostoja Tyszowiecka PLB Roztocze PLB Dolina Górnej Łabuńki Uroczysko Mosty- Zahajki hrubieszowski, tomaszowski, zamojski biłgorajski, tomaszowski, zamojski, lubaczowski Domanice, Wiśniew Mircze, Werbkowice, Tyszowce, Komarów-Osada Aleksandrów, Józefów, Tereszpol, Tomaszów Lubelski, Bełżec, Lubycza Królewska, Susiec, Narol, Tarnawatka, Adamów, Krasnobród, Szczebrzeszyn, Zamość, Zwierzyniec, Horyniec-Zdrój, Powierzchnia [ha] 11029, ,33 PLB zamojski Łabunie, Zamość 1906,98 PLB bialski, parczewski, włodawski bialski, parczewski Sosnówka, Podedwórze, Wyryki Wisznice, Jabłoń, Podedwórze 5061, Zbiornik Podedwórze PLB , Staw Boćków PLB lubelski Zakrzew 326,20 Jarczów, 17. Łaszczów, Zlewnia Górnej PLB tomaszowski Rachanie, Huczwy Telatyn, Tyszowce, 6504,60 Ulhówek 18. Dolina Szyszły PLB tomaszowski 19. Polesie PLB łęczyński, parczewski, włodawski 20. Ostoja Nieliska PLB zamojski 21. Dolina Sołokiji PLB tomaszowski 22. Ostoja Nadbużańska PLH łosicki, ostrowski, siedlecki, sokołowski, węgrowski, legionowski, wołomiński, Jarczów, Lubycza Królewska, Ulhówek Cyców, Ludwin, Puchaczów, Sosnowica, Stary Brus, Urszulin Nielisz, Radecznica, Sułów Bełżec, Jarczów, Lubycza, Królewska, Tomaszów Lubelski Korczew, Brańszczyk, Sterdyń, Konstantynów, Nur, Zaręby Kościelne, Somianka, Rokitno, Janów Podlaski, 2557, , , , ,74 56

57 Lp. Nazwa obszaru Kod obszaru Powiat Gmina Powierzchnia [ha] wyszkowski, bialski, wysokomazowi ecki, siemiatycki Małkinia Górna, Jabłonna Lacka, Sadowne, Dąbrówka, Repki, Sarnaki, Perlejewo, Mielnik, Platerów, Ceranów, Zabrodzie, Wyszków, Terespol, Brok, Ciechanowiec, Siemiatycze, Drohiczyn, Łochów, Serock, Kosów Lacki 23. Chmiel PLH lubelski Jabłonna 25, Czarny Las PLH parczewski Milanów 19, Debry PLH zamojski Adamów, Krasnobród 179, Dobryń PLH bialski Zalesie 87, Dolina Środkowego Łęczna, Milejów, PLH łęczyński Wieprza Puchaczów 1523, Gliniska PLH zamojski, Uchanie, hrubieszowski Grabowiec 16,59 Annopol, 29. Gościeradów PLH kraśnicki Dzierzkowice, 1752,64 Gościeradów 30. Hubale PLH zamojski Zamość 34, Cyców, Ludwin, Jeziora łęczyński, PLH Puchaczów, Uściwierskie włodawski Urszulin 2065, Kąty PLH zamojski Zamość 23, Krowie Bagno PLH włodawski Hańsk, Stary Brus, Urszulin 535, Olszanka PLH lubelski Jabłonna, 10, Ostoja Poleska PLH Pastwiska nad Huczwą Płaskowyż Nałęczowski chełmski, łęczyński, parczewski, włodawski Krzczonów Wierzbica, Ludwin, Sosnowica, Hańsk, Stary Brus, Urszulin, Sawin 10159,15 PLH tomaszowski Tyszowce 149,51 PLH puławski Puławy, Kazimierz Dolny, Końskowola, Wąwolnica 1080, Popówka PLH zamojski Miączyn 55,70 Józefów, Adamów, Zamość, 39. Roztocze biłgorajski, Zwierzyniec, PLH Środkowe zamojski Tereszpol, Szczebrzeszyn, Krasnobród 8472,80 57

58 Lp. Nazwa obszaru Kod obszaru Powiat Gmina Powierzchnia [ha] 40. Stawska Góra PLH chełmski Chełm 4, Suśle Wzgórza PLH hrubieszowski Dołhobyczów 27, Sztolnie w Senderkach PLH zamojski Krasnobród 80, Świdnik PLH lubelski, świdnicki Wólka, Świdnik 122, Święty Roch PLH zamojski Krasnobród 202,36 Chełm, Dorohusk, Torfowiska Chełm- 2124, PLH chełmski Kamień, skie Ruda-Huta 46. Torfowisko Sobowice PLH chełmski Chełm 175, Dolina Sieniochy PLH zamojski, Komarów-Osada, tomaszowski Tyszowce 2693, Wodny Dół PLH krasnostawski Krasnystaw 188, Wygon Grabowiecki PLH zamojski Grabowiec 8, Zarośle PLH tomaszowski 51. Żurawce PLH tomaszowski Izbicki Przełom Wieprza Uroczyska Lasów Janowskich Poleska Dolina Bugu Susiec, Tomaszów Lubelski Jarczów, Lubycza Królewska 391,83 35,76 PLH krasnostawski Izbica, Krasnystaw 1778,06 PLH PLH Dobromyśl PLH Uroczyska Puszczy Solskiej Zachodniowołyńska Dolina Bugu PLH PLH niżański, stalowowolski, biłgorajski, janowski bialski, chełmski, hrubieszowski, włodawski chełmski, łęczyński biłgorajski, tomaszowski, zamojski, lubaczowski hrubieszowski 58. Dobużek PLH tomaszowski Potok Wielki, Radomyśl nad Sanem, Jarocin, Dzwola, Modliborzyce, Zaklików, Pysznica, Biłgoraj, Janów Lubelski, Frampol Kodeń, Sławatycze, Dorohusk, Dubienka, Ruda- Huta, Horodło, Hanna, Wola, Uhruska, Włodawa 34544, ,24 Siedliszcze, Cyców 636,82 Aleksandrów Biłgoraj, Frampol, Józefów, Księżpol, Łukowa, Obsza, Tereszpol, Susiec, Radecznica, Cieszanów, Narol Dołhobyczów, Hrubieszów, Mircze Tyszowce, Łaszczów 34671, ,11 199, Dolina Łętowni PLH biłgorajski, Turobin, Rudnik, 1134,99 58

59 Lp. Nazwa obszaru Kod obszaru Powiat Gmina krasnostawski, zamojski Żółkiewka, Nielisz, Sułów 60. Łąki nad Szyszłą PLH tomaszowski Jarczów, Ulhówek 61. Lasy Sobiborskie PLH chełmski, włodawski Sawin, Hańsk, Włodawa, Wola Uhruska Powierzchnia [ha] 981, , Niedzieliska PLH zamojski Szczebrzeszyn 17,86 Annopol, Józefów 63. nad Wisłą, zwoleński, Łaziska, Wilków, lipski, Puławy, Janokraśnicki, Przełom Wisły w wiec, Kazimierz PLH opolski, Małopolsce Dolny, Chotcza, puławski, Solec nad Wisłą, opatowski, Przyłęk, Ożasandomierski rów, Tarłów, Zawichost, 15116, Podpakule PLH chełmski Sawin 10,69 Firlej, Jeziorzany, 65. Dolny Wieprz PLH Kock, Michów, lubartowski, Baranów, Puławy, puławski, rycki Żyrzyn, Ryki, Ułęż 8182, Terespol PLH bialski Terespol 24, Opole Lubelskie PLH opolski Opole Lubelskie, Poniatowa 2724, Puławy PLH puławski Puławy, Końskowola 1156, Bachus PLH chełmski Sawin 84, Serniawy PLH chełmski Sawin 38, Dolina Wolicy PLH zamojski Grabowiec, Miączyn, Skierbieszów 938, Drewniki PLH krasnostawski Kraśniczyn 65, Horodysko PLH zamojski Skierbieszów 2, Las Orłowski PLH krasnostawski, Izbica, zamojski Skierbieszów 367, Rogów PLH zamojski Grabowiec 12, Komaszyce PLH opolski Chodel, Opole Lubelskie 127, Nowosiółki (Julianów) 78. Pawłów PLH chełmski PLH chełmski Chełm 33,48 Rejowiec Fabryczny, Siedliszcze 870, Dolina Krzny PLH bialski Zalesie 202, Kamień PLH chełmski Kamień 97, Sawin PLH chełmski Sawin, Wierzbica 7, Wierzchowiska PLH lubelski Bełżyce 4, Borowa Góra PLH tomaszowski Tomaszów Lubelski 3,30 59

60 Lp. Nazwa obszaru Kod obszaru Powiat Gmina Powierzchnia [ha] 84. Guzówka PLH biłgorajski, lubelski Turobin, Wysokie 741, Kumów Majoracki PLH chełmski Leśniowice, Żmudź 137, Posadów PLH tomaszowski Telatyn 3, Putnowice PLH chełmski Wojsławice 50, Żmudź PLH chełmski Żmudź 44, Brzeziczno PLH łęczyński Ludwin 97, Polichna PLH kraśnicki Kraśnik, Trzydnik Duży, Szastarka 368, Dzierzkowice PLH kraśnicki Dzierzkowice, Urzędów, Kraśnik 247, Łabunie PLH zamojski Komarów-Osada, Łabunie 311, Łopiennik PLH krasnostawski Łopiennik Górny 157, Świeciechów PLH kraśnicki Annopol 130,09 stalowowolski, Gościeradów, 95. Szczecyn PLH ,52 kraśnicki Zaklików hrubieszowski, 96. Adelina PLH Mircze, Tyszowce 483,73 tomaszowski 97. Bródek PLH zamojski Dolina Górnej Siniochy Doliny Łabuńki i Topornicy Łabunie, Sitno, Komorów-Osada 208,72 PLH zamojski Miączyn, Sitno 596,96 PLH Kazimierówka PLH Minokąt PLH zamojski hrubieszowski, tomaszowski, zamojski tomaszowski, lubaczowski chełmski, krasnostawski Łabunie, Zamość, Adamów Miączyn, Werbkowice, Tyszowice 2054,72 165,45 Bełżec, Narol 177, Siennica Różana PLH Chełm, Siennica Różana 133, Kornelówka PLH zamojski Sitno, Skierbieszów 28, Niedzielski Las PLH zamojski Zamość, Szczebrzeszyn 267, Lubycza Uroczyska tomaszowski, Królewska, Roztocza PLH lubaczowski Horyniec - Zdrój, Wschodniego Narol 5809, Uroczyska Lasów Adamowskich PLH zamojski Adamów, Zamość 1100, Jelino PLH łęczyński Ludwin 8, Bystrzyca Jakubowicka PLH lubelski Wólka, Lublin 456, Dolina Dolnej Tanwi PLH niżański, biłgorajski Aleksandrów, Biłgoraj, Biszcza, Księżpol, Łukowa, Obsza, Harasiuki, Ulanów 8518, Wrzosowisko w Orzechowie PLH parczewski Sosnowica 18, Uroczyska Lasów PLH chełmski, Białopole, 3598,64 60

61 Lp. Nazwa obszaru Kod obszaru Powiat Gmina Powierzchnia [ha] Strzeleckich hrubieszowski Dubienka, Horodło, Hrubieszów 112. Tarnoszyn PLH tomaszowski Ulhówek, Lubycza Królewska 368, Horodyszcze PLH bialski Wisznice 25, Las Żaliński PLH chełmski Dorohusk, Ruda- Huta 784, Lasy Dołhobyczów, PLH hrubieszowski Dołhobyczowskie Mircze 472, Lasy Mirczańskie PLH hrubieszowski Mircze 153, Maśluchy PLH lubartowski, Uścimów, parczewski Sosnowica 91, Obuwik w Uroczysku Świdów 119. Ostoja Parczewska PLH PLH bialski Drelów 36,55 lubartowski, parczewski Ostrów Lubelski, Uścimów, Dębowa Kłoda, Parczew 3591,53 RAZEM ,77 61

62 Na terenie województwa lubelskiego istnieją również obszary o dużych walorach przyrodniczych, typu ECONET oraz ostoje przyrody CORINE. Europejska Sieć Ekologiczna ECONET powstała w celu ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej terenów połączonych między sobą korytarzami. W Polsce powstała krajowa sieć ECONET-POLSKA. Krajowa sieć ekologiczna ECONET-POLSKA jest wieloprzestrzennym systemem obszarów węzłowych najlepiej zachowanych pod względem przyrodniczym i reprezentatywnych dla różnych regionów przyrodniczych kraju, wzajemnie ze sobą powiązanych korytarzami ekologicznymi, które zapewniają ciągłość więzi przyrodniczych w obrębie tego systemu. Na terenie województwa lubelskiego do sieci ECONET zaliczonych zostało: 5 obszarów węzłowych o znaczeniu międzynarodowym, 4 obszary węzłowe o znaczeniu krajowym, 3 korytarze ekologiczne o znaczeniu międzynarodowym, 4 korytarze ekologiczne o znaczeniu krajowym. 62

63 63