T. Hen zol i 1. Michalski, Podstawy klasyfikacji fil 7

Transkrypt

1 Rasa wyżynna Znak Q. Wzrost: różny ca 168 ( x -162?) Skóra: oliwkowożółtawa, żółtawośniada, często bardzo jasna niemal płowa. Oczy i włosy: 2-6, V(U?)-Y. Kształt włosów: proste, sztywne, bardzo rzadko słabo falujące. Głowa: x -76.

2 T. Hen zol i 1. Michalski, Podstawy klasyfikacji fil 7 Oprawa oka: fałda, mongolska nie zawsze występuje. Oczodoły:x -82. Twarz: 84-x. Profil twarzy: płaskawy lub płaski, często silny prognatyzm zębodołowy. Nos: 70-x. Profil nosa: wklęsły, wklęsło-wypukły lub prosty o spłaszczonym końcu. Inne cechy charakterystyczne: nasada nosa niska, szeroka, nos przypłaszczony, kości policzkowe wystające, rysy grube, czaszka z tyłu wysoka, z boku średnia, miernie urzeźbiona, czoło pochylone, kontur twarzy często romboidalny. Cechy dyskwalifikujące: czaszka niska z tyłu, wysoka nasada nosa, wypukły lub garbaty nos, silne owłosienie ciała, zupełnie ortognatyczna twarz, faliste włosy. Uwagi. Rasa wyżynna jest według naszych danych formą szczególnie wybitnie wyróżniającą się w obrębie odmiany żółtej zarówno swymi cechami wymiernymi, jak fizjonomicznymi. Ona też dopiero pozwala na wytłumaczenie w sposób możliwie najprostszy struktury antropologicznej ludności olbrzymich obszarów Starego i Nowego Świata. Nie jest też wykluczone, iż należy ona do najstarszych form rodzaju ludzkiego. W każdym razie wpływy jej dałyby się prześledzić nawet w Europie, bodaj aż do paleolitu. Konieczne jednak byłoby tu, jak w ogóle w badaniach antropologiczno-historycznych, dokładne przestudiowanie cech opisowych materiału kostnego, gdyż oparcie analizy tego materiału na samych cechach pomiarowych może doprowadzić do całkiem błędnego paralelizowania form istotnie różnych, np. do utożsamienia typu czuchońskiego z nordyczno-berberyjskim. Dyskusję na temat charakteru taksonomicznego rasy wyżynnej można by sobie tutaj właściwie darować, gdyż zasadniczo została ona przeprowadzona już przy omawianiu rasy ajnuidalnej. Należy jednak dla porządku i dla zakończenia jałowych rozważań na ten temat stwierdzić, że argumentacja Soboniówny i stojącego za nią Klimka, usiłujących udowodnić międzyodmianowy, bo śródziemnomorsko-arktyczny, charakter rasy wyżynnej, jest nader nie przekonywająca i gubiąca się w sprzecznościach. Przede wszystkim autorka nie może się zdecydować, czy wyodrębniła w swym materiale typ śródziemnomorski, czy mediterranoidalny fs. 160), choć w praktyce oznacza swego rzekomego śródziemnomorca literą e. Wątpliwości autorki są o tyle niezrozumiałe, że badacz, który nie może się zdecydować na orzeczenie, czy jakiś osobnik reprezentuje

3 620 Konferencja typologiczna rasę szerokonosą i należącą, jakoby do odmiany czarnej, czy też wąskonosą i białą, nie może w ogóle pretendować do miana antroposystematyka. Od siebie dodamy, że żadna z trzech czaszek zaliczonych przez Soboriównę do grupy śródziemnomorskiej (21, 22, 35), nie może być określona ani jako mediterranoidalna, ze względu na wąską twarz, ani jako śródziemnomorska, ze względu na szeroki no? tej grupy. Uważanie zaś za typowo śródziemnomorską owoidalnej czaszki o wybitnej gładyszce, ciemieniu wykazującym tendencję do lofokefalii, wskaźniku wysokościowo-szerokościowym 101 i nosie 55, dla tego tylko, że ma wypukłą potylicę i rzekomo wystający nos, jest dowolnością zbyt wielką, zwłaszcza że nie podano cech opisowych wszystkich czaszek, a tylko niektórych, t.ak że nie wiadomo, jak był rozumiany ów wydatny nos, np. u typu laponoidalno-pacyficznego lub rasy pacyficznej, czy śródziemnomorska czaszka 35 nie miała nosa równie płaskiego jak 21 etc. Przecież czoło rzekomo typowe dla y wystąpiło, jak się okazało, u typowego przedstawiciela rasy arktycznej, którego wydatność nosa jest wprawdzie nieznana, ale którego cechowały ostre zarysy apertury. Nawiasem trzeba dodać, że nawet bardzo zresztą hipotetyczne znalezienie w materiale np. z Yunnanu czy Kuangsi czaszki naprawdę reprezentującej rasę berberyjską nie mogłoby świadczyć w' żadnym razie, iż od niej pochodzi rasa wyżynna, nadająca ton ludności Kansu, Kuku Kor czy wschodniego Sinkiangu, i że ta rosła, żółta, prosto i słabo owłosiona rasa jest mieszańcem niskoroslej rasy arktycznej z również niewysokorosłą, a za to dobrze owłosioną i falistowłosą formą odmiany białej. Jeszcze większym absurdem taksonomicznym jest oczywiście traktowanie rasy wyżynnej właśnie jako mieszańca śródziemnomorsko-arktycznego, o czym była mowa powyżej. Jednakże przy odrzuceniu tej ostatniej ewentualności musi automatycznie upaść jedna jeszcze, bardzo ponętna dla Sobonjówny koncepcja, a mianowicie teza, że charakterystylca typu wyżynno-laponoidalnego 1. M ich alskieg o odpowiada bardzo dokładnie zespołowi cech charakterystycznych dla typu sublaponoidalnego (s. 159), co równa się zidentyfikowaniu tzw. do niedawna typu presłowiańskiego z jednym z najbardziej typowych składników ludności południowych Chin. Jeśli weźmie się pod uwagę, że chodziło tu o formę średniej wskaźnika nosa ca 80 i o takim procencie fałdy mongolskiej, z reguły czarnowłosą, o wystających kościach policzkowych i słabo owłosioną, w połowie przypadków prognatyczną, a w dwu trzecich skośnooką, to możemy powiedzić, że owo bardzo dokładne podobieństwu) ogranicza się po prostu do analogicznego ustosunkowania się trzech standartowych wskaźników. Na tej jednak podstawie można by się dopatrywać również podobieństwa między typem presłowiańskim i austro-afrykańskim. Jesteśmy też przekonani, że nawet zupełnie przeciętnemu obserwatorowi wystarczy

4 T. Ile n z e i i I. M ic h a lsk i, P o d s ta w y k la s y f ik a c ji 021 obejrzenie fotografii typowego przedstawiciela rasy wyżynnej, aby odrzucił możliwość śródziemnomorskich jej koneksji, nie mówiąc, już o przypatrzę - niu się niewielkiej choćby liczbie reprezentantów odmiany żółtej. Ras odmiany żółtej nie synonimizujemy, gdyż dyskusja na ten tem at została już przeprowadzona przez M ic h a l sk ie g o w Składnikach rasowych Chińczyków (1938). Objaśnienia do t-ablicy 21. Średnią barw y s k ó r y oraz jej zróżnicowanie dla m ateriału z N ie m ie c p ó łn o c n y c h i ś r o d k o w y c h (l.p. 1) podano według 80-stopniowej skali Mic h a l s k ie g o. Średnią barwy skóry dla C hińczyków (Lp. 2) podano według tabeli v. Ltjschana. Średnią barwy w ło só w oraz jej zróżnicowanie dla m ateriału z N ie m ie c p ó ł n o c n y c h i ś r o d k o w y c h (l.p. 1) podano według 80-stopniowej skali Michalskiego. Średnią barw y o c zu oraz jej zróżnicowanie dla m ateriału z N ie m ie c p ó ł n o c n y c h i ś r o d k o w y c h (l.p. 1) podano według 80-stopniowej skali Michalskiego. Średnią u k s z t a ł t o w a n ia p o w ie k i g ó r n e j oraz jej zróżnicowanie dla m ateriału z N iem iec p ó łn o c n y c h i ś r o d k o w y c h (l.p. 1) podano według 100-stopnioniowej skali Mic h a l sk ie g o. Średnią p r o f i lu n o s a i jego zróżnicowanie dla m ateriału z N iem iec p ó ł n o c n y c h i ś r o d k o w y c h (l.p. 1) podano według 80-stopniowej skali Mic h a l sk ie g o. W rubryce IJw a g i, dla m ateriału z N ie m ie c p ó łn o c n y c h i ś r o d k o w y c h podano średnią ty p u budowy ciała według 90-stopniowej skali M ic h a l sk ie g o.

5 Mat. h. p. Pochodzenie Płeć n Wzrost Tablica 21. Charakterystyka seryj rasy wyżynnej (QQ) skóry Barwa i włosów OCZU szor. dług. W s k a wys. dług. j ź n i k i 1 Niemcy 2 171,8 56,0* ' 67.0 * 69,0* 74,0 64, ,8 50,0* półn. i śród Chińczycy <? 7 167,9 8.9* i ciemne ciem ne ,7 s /* 100% Azjaci 6. wy»- szer. czol. ciem S Rodź. fałdy pow.! 72,0 73,7 102,4 70,5 _ żółci Ostrów i ,2 74, ,4 Lednicki I ' Od * Neolit 1 I , /} Europa środk : a Różne Ó 3 _. _ 71, ,4 europejskie bercassel 9 i , mł. paleolit ; magdaleński 1 (V18 Konferencja typologiczna < %

6 Prz. antropol. XXI. es L. p. % fa łd y in o n g. 1 o czo d o łó w v i f j d Vf s k a ź tw a r z y c a łk C , n i k i g. tw. KOLLM tw. VlRCII. Tablica 21, od. % p ró g - a u ty z m u Wsk. n o s a ,3 48, , , Profil n o sa 16.0* 2-30 IJ w a g i WSk. wyg. nosa 4],0 budowa 27,0* Zebrał lub ogłosił Wyodrębnił I. Michalski I. Michalski Chi Li»> Moutarwion, Sobouiówna, ltcicher Wokroj 7,. Kopicą 1. Michalski. Stój anow.sk i IIouzcI, Stocky, Scbreincr 7 71,4 _ Ł 9» * Zob. objaśnienia na T. Honzcl Honzol i I. Michalski, Podstaw y klasyfikacji 619