PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ

Transkrypt

1 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA Białystok, wrzesień 2016 rok

2 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA Tytuł: Zamawiający: PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA Urząd Miejski w Goniądzu ul. Plac 11 Listopada Goniądz Wykonawca: Zespół autorski: Zatwierdził: EkoExpert Doradztwo Ekologiczne i Gospodarcze Sp. z o.o. biuro: ul. Młynowa 17/ Białystok tel./fax www. Małgorzata Michalewicz Halina Brulińska Magdalena Wigda Eliza Hawrylik Stanisław Paniczko Strona 2

3 Spis treści 1. STRESZCZENIE WPROWADZENIE Podstawa prawna i formalna opracowania Cel i zakres opracowania Powiązania z innymi dokumentami Dotychczasowe działania gminy w zakresie efektywności energetycznej, gospodarki niskoemisyjnej oraz wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych CHARAKTERYSTYKA GMINY GONIĄDZ Położenie administracyjne gminy Warunki klimatyczne Warunki demograficzne i zasoby mieszkaniowe Rolnictwo i struktura użytkowania gruntów OBECNY STAN JAKOŚCI POWIETRZA NA TERENIE GMINY GONIĄDZ METODOLOGIA OPRACOWANIA PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Podstawowe założenia przyjęte w "Planie" Wskaźniki emisji Wykaz źródeł danych uwzględnionych w inwentaryzacji bazowej CHARAKTERYSTYKA NOŚNIKÓW ENERGEYCZNYCH I GŁÓWNYCH ODBIORCÓW ENERGII System ciepłowniczy System gazowniczy System energetyczny Transport lokalny Odnawialne źródła energii WYNIKI BAZOWEJ INWENTARYZACJI EMISJI DWUTLENKU WĘGLA Emisja związana z procesem spalania paliw do celów grzewczych Działalność przedsiębiorców Emisja związana z transportem Emisja CO 2 związana z wykorzystaniem energii elektrycznej Wyniki bazowej inwentaryzacji emisji Identyfikacja obszarów problemowych PLAN DZIAŁAŃ NA RZECZ OGRANICZENIA NISKIEJ EMISJI Strona 3

4 10.1 Metodologia doboru działań Potencjał redukcji zużycia energii i emisji CO Planowanie długoterminowe i średnioterminowe metodologia Cele planu Cele strategiczne, efekt ekologiczny i wskaźniki osiągnięć PROGNOZA REDUKCJI ZUŻYCIA ENERGII I EMISJI DO 2020 ROKU Opis metodologii i wyjaśnienia Lista projektów ŹRÓDŁA FINANSOWANIA HARMONOGRAM DZIAŁAŃ CZYNNIKI POTENCJALNE ODDZIAŁUJĄCE NA REALIZACJĘ PLANU ZARZĄDZANIE PLANEM, MONITORING I EWALUACJA LITERATURA SPIS TABEL: Tabela 1. Zestawienie dokumentów strategiczno-planistycznych spójnych z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej gminy Goniądz Tabela 2. Wykaz prac termomodernizacyjnych w obiektach użyteczności publicznej Tabela 3. Energia wyprodukowana z odnawialnych źródeł energii na terenie gminy Goniądz Tabela 4. Stan liczby ludności w poszczególnych miejscowościach gminy Goniądz Tabela 5. Prognoza liczby mieszkańców gminy Goniądz na lata Tabela 6. Liczba budynków mieszkalnych w gminie Goniądz Tabela 7. Zasoby mieszkaniowe w gminie Goniądz Tabela 8. Mieszkania oddane do użytkowania na terenie gminy Goniądz Tabela 9. Rejestr budynków użyteczności publicznej będących w zarządzie gminy Goniądz Tabela 10. Struktura użytkowania gruntów w gminie Goniądz, stan na 2005 rok Tabela 11. Bonitacja gruntów ornych (łącznie z sadami) Tabela 12. Klasy bonitacyjne użytków zielonych Tabela 13. Powierzchnia obszarów chronionych w gminie Goniądz Tabela 14. Główne podmioty gospodarcze na terenie gminy Goniądz Tabela 15. Podmioty wg grup rodzajów działalności PKD wpisane do rejestru REGON na terenie gminy Goniądz Tabela 16. Wykaz podmiotów gospodarczych na terenie gminy Goniądz wg sekcji PKD Tabela 17. Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie monieckim Tabela 18. Wykaz interesariuszy Planu Gospodarki Niskoemisyjnej gminy Goniądz Tabela 19. Wskaźniki emisji gazów cieplarnianych Tabela 20. Wskaźniki emisji dla lokalnej produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych.. 57 Tabela 21. Zapotrzebowanie na energię cieplną dla obiektów publicznych z obszaru gminy Goniądz wraz ze sposobem ich ogrzewania Strona 4

5 Tabela 22. Zużycie poszczególnych paliw oraz ilość wytwarzanej energii w budynkach mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej (dla próby z inwentaryzacji ok 15,17%) Tabela 23. Wykaz nieruchomości wielorodzinnych na terenie gminy Goniądz Tabela 24. Zużycie poszczególnych paliw w budynkach wielorodzinnych z zarządcami w gminie Goniądz dane za rok Tabela 25. Stan zaopatrzenia w ciepło przedsiębiorców Tabela 26. Struktura sieci elektroenergetycznych na terenie miasta i gminy Goniądz Tabela 27. Zużycie energii elektrycznej w poszczególnych budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy Goniądz w roku Tabela 28. Zestawienie zużycia energii elektrycznej na oświetlenie uliczne w gminie Goniądz Tabela 29. Zużycie energii elektrycznej przez przedsiębiorców działających na obszarze gminy Goniądz Tabela 30. Zużycie energii elektrycznej w indywidualnych gospodarstwach domowych rok na podstawie danych statystycznych Tabela 31. Zużycie energii elektrycznej w indywidualnych gospodarstwach domowych na terenie gminy Goniądz Tabela 32. Charakterystyka dróg przebiegających w gminie Goniądz Tabela 33. Stan dróg gminnych na terenie gminy Goniądz Tabela 33. Energia wyprodukowana z odnawialnych źródeł energii na terenie gminy Goniądz Tabela 34. Roczna emisja CO 2 związana z wykorzystaniem nośników energii w budynkach użyteczności publicznej znajdujących się w zarządzie gminy Tabela 35. Wielkość emisji CO 2 w wyniku spalania nośników energii w indywidualnych gospodarstwach domowych i budynków wielorodzinnych Tabela 36. Wielkość emisji CO 2 w wyniku spalania nośników energii w indywidualnych gospodarstwach domowych i budynkach wielorodzinnych uśrednione dla obszaru całej gminy Tabela 37. Wielkość emisji CO 2 w wyniku spalania nośników energii w przedsiębiorstwach Tabela 38. Emisja CO 2 z transportu zbiorowego na terenie gminy Goniądz w 2015 roku Tabela 39. Wartość emisji CO 2 z transportu publicznego komunikacyjnego Tabela 40. Zużycie paliw przez środki transportu znajdujące się pod zarządem gminy Goniądz w roku Tabela 41. Wielkość emisji CO 2 z transportu gminnego znajdującego się pod zarządem gminy Goniądz w roku Tabela 42. Wielkość zużycia paliw wykorzystywanych do samochodów osobowych i przez ankietowanych mieszkańców gminy Goniądz w 2015 roku Tabela 43. Wartość emisji CO 2 z środków transportu mieszkańców na obszarze gminy Goniądz w 2015 roku Tabela 44. Wartość emisji CO 2 z paliw wykorzystywanych przez zinwentaryzowanych przedsiębiorców działających na obszarze gminy Goniądz w 2015 roku Tabela 45. Całkowita emisja CO 2 związana z transportem w gminie Goniądz w 2015 roku Tabela 46. Wielkość emisji CO 2 ze zużycia energii elektrycznej w gminie Goniądz w obiektach znajdujących się pod zarządem gminy Tabela 47. Całkowita emisja CO 2 z oświetlenia publicznego na obszarze gminy Goniądz Tabela 48. Wielkość emisji CO 2 ze zużycia energii elektrycznej na obszarze gminy Goniądz na potrzeby gospodarstw domowych Tabela 49. Wielkość emisji CO 2 ze zużycia energii elektrycznej na obszarze gminy Goniądz na potrzeby przedsiębiorców Tabela 50. Całkowita emisja CO 2 związana z wykorzystaniem energii elektrycznej na terenie gminy Goniądz Tabela 51. Wyniki inwentaryzacji emisji za 2014 rok na obszarze gminy Goniądz Strona 5

6 Tabela 52. Łączna wielkość emisji CO 2 dla obszaru gminy Goniądz w ujęciu sektorowym w roku Tabela 53. Łączna wielkość emisji CO 2 dla obszaru gminy Goniądz wg rodzajów nośników energii w roku Tabela 54. Lokalne wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej za 2015 rok na obszarze gminy Goniądz Tabela 55. Podstawowe cele strategiczne Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Goniądz na lata Tabela 56. Macierz prezentująca podjęte działania w określonych obszarach inwentaryzacji Tabela 57. Macierz prezentująca prognozowany spadek emisji CO 2 [Mg CO 2 ] do roku 2022 poprzez realizację wskazanych działań w określonych obszarach inwentaryzacji Tabela 58. Prognoza zużycia paliw i energii na terenie gminy Goniądz rok Tabela 59. Prognoza zużycia paliw i energii na terenie gminy Goniądz zmiana: rok rok bazowy Tabela 60. Prognoza emisji na terenie gminy Goniądz rok Tabela 61. Prognoza emisji na terenie gminy Goniądz zmiana: rok rok bazowy Tabela 62. Prognoza BAU - emisja na terenie gminy Goniądz bez podejmowanych działań Tabela 63. Lista inwestycji planowanych do przeprowadzenia na obszarze gminy Goniądz Tabela 64. Harmonogram działań ze wskazaniem potencjalnego źródła finansowania Tabela 65. Analiza SWOT gminy Goniądz Tabela 66. Proponowane wskaźniki monitoringu wdrażania PGN Tabela 67. Podstawowe cele strategiczne Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Goniądz na lata SPIS ILUSTRACJI: Rysunek 1. Położenie gminy Goniądz na tle województwa podlaskiego oraz powiatu białostockiego Rysunek 2. Lokalizacja terenów objętych prawną ochroną względem granic administracyjnych gminy Goniądz Rysunek 3. Mapa Systemu Dystrybucyjnego Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Warszawie Rysunek 4. Sieć komunikacyjna na obszarze gminy Goniądz SPIS WYKRESÓW: Wykres 1. Wielkość emisji CO 2 w ujęciu sektorowym dla gminy Goniądz... 9 Wykres 2. Wielkość emisji CO 2 w roku 2015 w ujęciu na rodzaj nośnika energii Wykres 3. Prognozowany trend liczby mieszkańców dla obszaru gminy Goniądz w latach Wykres 4. Udział poszczególnych paliw wykorzystywanych do ogrzewania budynków gminnych w roku Wykres 5. Struktura indywidualnych źródeł ciepła budynków jednorodzinnych Wykres 6. Stan termomodernizacyjny jednorodzinnych budynków mieszkalnych na terenie gminy Goniądz Wykres 7. Wielkość emisji CO 2 związana ze spalaniem paliw do celów energetycznych [MgCO 2 /rok] Wykres 8. Całkowita emisja CO 2 z transportu w gminie Goniądz w 2015 roku Strona 6

7 Wykres 9. Wielkość emisji CO 2 w roku 2015 związana z wykorzystaniem energii elektrycznej przez poszczególne grupy odbiorców na terenie gminy Goniądz Wykres 10. Wielkość emisji CO 2 w ujęciu sektorowym w 2015 roku Wykres 11. Łączna wielkość emisji CO 2 wg rodzajów nośnika energii dla obszaru gminy Goniądz w roku Słownik NPRGN- Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej PGN Plan Gospodarki Niskoemisyjnej Prognoza BAU biznes jak zwykle (business as usual) KOBiZE Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami LPG gaz ciekły EGC gazy cieplarniane Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (Dz.U j.t.), zwana dalej ustawą prawo energetyczne. Ustawa z dnia 20 maja 2016 roku o efektywności energetycznej (Dz. U poz 831), zwana dalej ustawą o efektywności energetycznej (wejście w życie od dnia 1 października 2016 roku) Strona 7

8 PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA STRESZCZENIE Plan gospodarki niskoemisyjnej jest dokumentem strategicznym, który koncentruje się na podniesieniu efektywności energetycznej, zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Istotą Planu jest osiągniecie korzyści ekonomicznych, społecznych i środowiskowych wynikających z działań zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Konieczność opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wiązała się z ratyfikowanym przez Polskę Protokołem z Kioto oraz przyjętym przez Komisję Europejską w grudniu 2008 roku pakietem klimatyczno-energetycznym, które skutkują szeregiem obowiązków, w tym w szczególności koniecznością redukcji emisji gazów cieplarnianych i zużycia energii, a także zwiększenia udziału wykorzystania energii z odnawialnych źródeł. Ponadto potrzeba opracowania i realizacji Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Goniądz wpisuje się w politykę Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku. Niniejszy dokument umożliwi również spełnienie obowiązków nałożonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, wynikające z ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 roku o efektywności energetycznej (Dz. U poz 831), która wejdzie w życie od dnia 1 października 2016 roku. Gmina Goniądz poprzez opracowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej zobowiązuje się do podejmowania wszelkich działań zmierzających do poprawy jakości powietrza na jej obszarze, a w szczególności do: redukcji emisji gazów cieplarnianych; zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych; redukcji zużycia energii finalnej poprzez podniesienie poziomu efektywności energetycznej. Powyższe cele będą przyświecać gminie Goniądz nie tylko do 2020 roku, ale i w dalszej perspektywie czasowej. Realizacja założeń długoterminowych będzie możliwa dzięki podejmowaniu konkretnych działań ukierunkowanych na poprawę jakości powietrza. Stan jakości powietrza na terenie gminy Goniądz kształtowany jest głównie przez: źródła ciepła: lokalne kotłownie dla usług publicznych i indywidualne kotłownie w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej, komunikację samochodową, wzmożony ruch turystyczny, produkcję rolniczą. Wyjściowa inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych do powietrza jest warunkiem wstępnym opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Objęła ona poziom zużycia energii oraz związaną z nim emisję CO 2 w sektorze budynków użyteczności publicznej, Strona 8

9 budynków mieszkalnych, sektorze przemysłowym poza EU ETS oraz sektorze transportu publicznego i prywatnego i oświetlenia gminnego. Całkowita emisja pochodząca z poszczególnych nośników energii na terenie gminy w roku bazowym (2015) wyniosła ,90 Mg CO 2/ rok. Na podstawie wyników inwentaryzacji wyznaczono obszary oraz sektory o największej emisji zanieczyszczeń. W gminie Goniądz największym emitentem zanieczyszczenia powietrza jest sektor mieszkaniowy - budynki jednorodzinne i wielorodzinne (62,50% całkowitej emisji). Znaczna emisja jest również z sektora transportu zsumowanego ogółem, która stanowi blisko 22,08% całkowitej emisji oraz emisja związana z użytkowaniem energii elektrycznej w przemyśle. Wykres 1. Wielkość emisji CO 2 w ujęciu sektorowym dla gminy Goniądz Wielkość emisji CO 2 w ujęciu sektorowym [Mg CO 2 /rok] w 2015 roku ,59 282, ,21 Transport razem Oświetlenie publiczne Budynki wielorodzinne , ,23 995,07 Wielkość emisji [Mg CO 2 /rok] Budynki jednorodzinne Przemysł (emisja z energii elektrycznej) Budynki gminne i w zarządzie Gminy Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z inwentaryzacji Z uwagi na duży odsetek paliw węglowych używanych na potrzeby grzewcze sektora budynków mieszkalnych (jednorodzinnych i wielorodzinnych bez zarządców) działania gminy w celu ograniczenia niskiej emisji powinny skupić się w sektorze mieszkalnictwa. Ponadto ważną rolę powinny odgrywać wszelkie działania inwestycyjne i nieinwestycyjne w zakresie edukacji ekologicznej mieszkańców gminy. Strona 9

10 Wykres 2. Wielkość emisji CO 2 w roku 2015 w ujęciu na rodzaj nośnika energii [Mg CO 2 /rok] 18000, , , , , , , , ,00 0, , , ,94 Wielkość emisji [Mg CO 2 /rok] Paliwa transportowe Paliwa opałowe Energia elektryczna 18000, , , , , , , , ,00 186, , , ,68 322, ,94 Wielkość emisji [Mg CO 2 /rok] Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z inwentaryzacji W przypadku gminy Goniądz na kształtowanie się wielkości emisji CO 2 duży wpływ ma zużycie węgla kamiennego oraz energii elektrycznej. Tak wysokie zużycie węgla kamiennego jako źródła energii cieplnej związane jest z jego dużą wartością opałową, dostępnością oraz stosunkowo niskimi cenami. Spośród paliw opałowych największą wielkością emisji CO 2 charakteryzuje się węgiel kamienny (41,20 %).Wielu mieszkańców z uwagi na znacznie niższą cenę jako opał stosuje węgiel zanieczyszczony, niskiej jakości co wpływa na wzrost poziomu zanieczyszczeń do powietrza. Wielkość emisji w wyniku wykorzystania energii elektrycznej pokrywa ponad 35% całościowej wielkości emisji CO 2 w gminie. Znaczna emisja towarzyszy również wykorzystywaniu paliw transportowych w wyniku spalania oleju napędowego (12,8% całkowitej emisji). W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji źródeł emisji zidentyfikowano aspekty i obszary problemowe, występujące na terenie gminy Goniądz, należą do nich m.in.: 0,00 Gaz LPG Olej opałowy Olej napędowy Benzyna Gaz ziemny Węgiel kamienny Biomasa/Dre wno Gaz w butli Energia elektryczna na terenie gminy brak jest centralnego systemu ogrzewania, zaopatrzenie gminy w ciepło w blisko 78% oparte jest na indywidualnych kotłowniach, jedynie budynki wielorodzinne w mieście Goniądz zasilane są lokalnymi kotłowniami, za pomocą lokalnej sieci cieplnej, gmina nie posiada zbiorczej sieci gazowej, z uwagi na stosunkowo rozproszoną zabudowę na obszarze gminy nie jest ekonomicznie opłacalne stosowanie zbiorczych sieci ciepłowniczych (ciepło i gaz). Jedynie zabudowa miasta Goniądz umożliwia podjęcie tego typu działań, Strona 10

11 w dalszym ciągu duża część domostw ogrzewana jest z wykorzystaniem węgla kamiennego i miału węglowego, co powoduje wysokie wartości emisji CO 2 do powietrza, na terenie gminy energia wytwarzana z odnawialnych źródeł energii obecnie stanowi 0,56% ogółu energii wytwarzanej z innych nośników energii, co stanowi niewielki odsetek energii, gospodarstwa domowe stanowią sektor charakteryzujący się największą emisją CO 2, rozpowszechnienie technologii OZE wśród przedsiębiorców i mieszkańców jest niskie, W odniesieniu do celu strategicznego oraz celów szczegółowych zaplanowano pakiet działań inwestycyjnych i nieinwestycyjnych. Efekty działań przyczyniają się do ograniczenia emisji dwutlenku węgla na terenie gminy w stosunku do poziomu prognozowanego oraz zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym gminy. Cele strategiczne wynikające z PGN dla gminy to: Cel. 1 - Redukcja emisji gazów cieplarnianych CO 2 dla gminy Goniądz w roku 2022 o 8,41% w stosunku do roku bazowego Cel. 2 - Zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych dla obszaru gminy Goniądz o 1,59% w stosunku do roku bazowego Cel. 3 - Redukcja zużycia energii finalnej (z energią elektryczną) o 3,46 % w stosunku do roku bazowego Wśród zaplanowanych na terenie gminy przedsięwzięć do realizacji do 2024 roku znajdują się działania przyczyniające się do racjonalizacji wykorzystania źródeł energii oraz do poprawy efektywności energetycznej m.in. będą to działania: 1. Termomodernizacja budynku Urzędu Miejskiego w Goniądzu (wymiana sieci C.O. oraz ocieplenie budynku, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, montaż instalacji OZE), 2. Termomodernizacja budynku Zespołu Szkolno - Przedszkolnego w Goniądzu (zmiana sposobu podgrzewania c.w.u., ocieplenie ścian zewnętrznych piwnic szkoły, wymiana okien i drzwi zewnętrznych, montaż wentylacji mechanicznej nawiewowo-wywiewnej współpracująca z instalacją fotowoltaiczną 5 kw, ocieplenie ścian Sali gimnastycznej i ławy fundamentowe, ocieplenie stropodachu sali gimnastycznej wraz z pomieszczeniami, 3. Przebudowa drogi gminnej we wsi Szafranki na długości od drogi gminnej będącej przedłużeniem ul. Demokratycznej w Goniądzu do drogi wojewódzkiej nr 670 Osowiec- Suchowola o długości ok 2 945,8m. Inwestycja obejmować ma przebudowę istniejących odcinków drogi o nawierzchni żwirowej na nawierzchnię betonu asfaltowego, z wykonaniem we wsi Szafranki krawężników i obrzeży betonowych, 4. Wymiana opraw oświetleniowych na LED-owe i wymiana źródeł energii elektrycznej na OZE w oświetleniu ulicznym na obszarze miasta i gminy Goniądz, Strona 11

12 5. Wymiana źródeł ciepła z węglowych na OZE w co najmniej 50 jednorodzinnych budynkach mieszkalnych (instalacja kolektorów słonecznych, ogniw fotowoltaicznych bądź wymiana pieców grzewczych na niskoemisyjne np. olejowe bądź gazowe), 6. Wymiana źródeł ciepła z węglowego na OZE w budynkach użyteczności publicznej znajdujących się pod zarządem gminy, 7. Przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych (wymiana źródeł ciepła z węglowego na niskoemisyjne, instalacja OZE, ocieplenie ścian zewnętrznych budynków, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej) w budynkach wielorodzinnych Spółdzielni mieszkaniowej oraz Wspólnot mieszkaniowych na terenie gminy Goniądz, 8. Budowa MTW (małych turbin wiatrowych) do 3,5 kw na co najmniej 10 jednorodzinnych budynkach mieszkalnych oraz do 40 kw w 1 budynku gminnym, 9. Montaż OZE (ogniw fotowoltaicznych, MTW) na budynkach Stacji Uzdatniania Wód, budynkach Hydroforni oraz Oczyszczalni Ścieków w celu poprawy efektywności zarządzania energią w systemie wodno-kanalizacyjnym gminy Goniądz, 10. Szkolenia i działania edukacyjne w celu poprawy świadomości ekologicznej mieszkańców, 11. Zakup autobusu szkolnego spełniającego nowe normy emisyjne (minimum euro V), 12. Przebudowa dróg gminnych o łącznej długości ok 36,31 km, 13. Wprowadzenie systemu zielonych zamówień do procedur przetargowych, 14. Efektywne energetycznie planowanie przestrzenne ukierunkowane na inwestycje w OZE; Zadania, których realizatorem jest gmina Goniądz finansowane (lub współfinansowane) przez gminę, które przyczyniają się do ww. celów powinny być wpisane do Wieloletniego Planu Finansowego Gminy (WPF). Harmonogram oraz opis działań planowanych do realizacji zawarto w rozdziale 13. Strona 12

13 2. WPROWADZENIE 2.1 Podstawa prawna i formalna opracowania Plan Gospodarki Niskoemisyjnej to strategiczny dokument tworzony na poziomie gminy, który ma na celu przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020 (m.in. redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych) oraz zobowiązań określonych w ratyfikowanym przez Polskę Protokole w Kioto. Ponadto zgodnie z obowiązującym w Unii Europejskiej dokumentem Strategia Europa 2020 oraz przyjętym w Pakietem Klimatyczno-Energetycznym państwa członkowskie zobowiązane są do podjęcia działań zmierzających do budowy gospodarki niskoemisyjnej, wspierania efektywności wykorzystywania zasobów oraz promowania zrównoważonego transportu. Oprócz korzyści w skali makro docelowo Plan Gospodarki Niskoemisyjnej ma służyć wszystkim mieszkańcom gminy poprzez poprawę jakości powietrza oraz zmniejszenie kosztów energii. Opracowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz jest dokumentem określającym obowiązki nałożone na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, określone w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 roku o efektywności energetycznej (Dz. U poz 831) wejście w życie od dnia 1 października 2016 roku. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej będzie stanowił również formalną podstawą do uzyskania dotacji na zadania z zakresu gospodarki niskoemisyjnej takie jak, np. termomodernizacja obiektów użyteczności publicznej, współfinansowanie OZE oraz wielu innych przedsięwzięć mających swe energetyczne uzasadnienie z budżetu Unii Europejskiej w perspektywie finansowej Treść i zakres Planu wynika z dokumentu zatytułowanego Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej, opracowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wskaźniki emisji wykorzystane w dokumencie, wynikają natomiast z opracowań Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami. Podstawą formalną opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz jest Uchwała Nr XXIII/185/16 Rady Miejskiej w Goniądzu z dnia 10 sierpnia 2016 roku w sprawie wyrażenia woli przystąpienia do opracowania i wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz na lata Cel i zakres opracowania Celem niniejszego opracowania jest analiza możliwych do zrealizowania przedsięwzięć inwestycyjnych i nieinwestycyjnych, których wdrożenie będzie skutkować Strona 13

14 zmniejszeniem zużycia energii pierwotnej (finalnej) oraz zmniejszeniem emisji zanieczyszczeń gazowych, w tym gazów cieplarnianych do atmosfery. Główne cele opracowania dokumentu wpisują się w zadania określone w pakiecie klimatyczno-energetycznym, należą do nich m.in.: poprawa jakości powietrza atmosferycznego, poprzez redukcję lokalnej emisji zanieczyszczeń gazowych, pochodzących ze spalania paliw stałych i ciekłych na terenie gminy, zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych (OZE), zmniejszenie poziomu zużycia energii finalnej na terenie gminy Goniądz. W ramach realizacji celów szczegółowych możliwe będzie osiągniecie celów głównych, należą do nich m.in.: zmniejszenie zużycia energii w poszczególnych sektorach odbiorców energii, obniżenie energochłonności w poszczególnych sektorach odbiorców energii, rozwój planowania energetycznego w gminie Goniądz, identyfikacja obszarów problemowych na terenie gminy Goniądz, podniesienie świadomości społecznej w zakresie efektywnego zarządzania energią, aktywizacja lokalnej społeczności oraz poszczególnych uczestników lokalnego rynku energii (producentów i konsumentów) w działania ograniczające emisję gazów cieplarnianych. Treść i zakres Planu wynika z dokumentu zatytułowanego Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej, opracowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wskaźniki emisji wykorzystane w dokumencie, wynikają natomiast z opracowań Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami. Zgodnie z wytycznymi, przy opracowaniu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz uwzględniono następujące założenia: w planie objęto całość obszaru geograficznego gminy, skoncentrowano się na działaniach niskoemisyjnych i efektywnie wykorzystujących zasoby, w tym poprawie efektywności energetycznej, wykorzystaniu OZE, czyli wszystkich działań mających na celu zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza w tym pyłów, dwutlenku siarki, tlenków azotu oraz emisji dwutlenku węgla, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów, na których odnotowano przekroczenia dopuszczalnych stężeń w powietrzu, uwzględniono współuczestnictwo podmiotów będących producentami i/lub odbiorcami energii (z wyjątkiem instalacji objętych systemem EU ETS) ze szczególnym uwzględnieniem działań w sektorze publicznym, uwzględniono w planie obszary, w których władze lokalne mają wpływ na zużycie energii w perspektywie długoterminowej, Strona 14

15 w planie ujęto działania mające na celu wspieranie produktów i usług efektywnych energetycznie (np. zamówienia publiczne), w planie uwzględniono działania mające wpływ na zmiany postaw konsumpcyjnych użytkowników energii (współpraca z mieszkańcami i zainteresowanymi stronami, działania edukacyjne), uwzględniono spójność z nowotworzonymi założeniami do planów zaopatrzenia w ciepło, chłód i energię elektryczną bądź paliwa gazowe i programami ochrony powietrza. Wymagania wobec planu: przyjęcie do realizacji planu poprzez uchwałę Rady Miejskiej w Goniądzu, wskazanie mierników osiągnięcia celów, określenie źródeł finansowania, plan wdrażania, monitorowania i weryfikacji, spójność z innymi planami/programami (miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, założenia/plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, program ochrony powietrza), zgodność z przepisami prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, kompleksowość planu, tj.: wskazanie zadań nieinwestycyjnych, takich jak planowanie, zamówienia publiczne, strategia komunikacyjna, promowanie gospodarki niskoemisyjnej oraz inwestycyjnych, w następujących obszarach 1 : zużycie energii w budynkach/instalacjach (budynki i urządzenia komunalne, budynki i urządzenia usługowe niekomunalne, budynki mieszkalne, oświetlenie uliczne; zakłady przemysłowe poza EU ETS fakultatywnie), dystrybucja ciepła, zużycie energii w transporcie (transport publiczny, tabor gminny, transport prywatny i komercyjny, transport szynowy), w tym poprzez wdrażanie systemów organizacji ruchu, gospodarka odpadami w zakresie emisji nie związanej z zużyciem energii (CH 4 ze składowisk) fakultatywnie, produkcja energii zakłady/instalacje do produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu, z wyłączeniem instalacji objętej EU ETS. 2.3 Powiązania z innymi dokumentami Opracowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz na lata opiera się na analizie spójności treści opracowywanego dokumentu z dokumentami strategicznymi i planistycznymi obejmującymi administracyjny obszar gminy Goniądz. Cele Planu Gospodarki Niskoemisyjnej oraz jego zadania są spójne z dokumentami strategicznymi 1 Załącznik nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/PO IiŚ/ 9.3/2013, Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej Strona 15

16 powiatu monieckiego oraz województwa podlaskiego, są również kontynuacją zadań zawartych we wcześniejszych wersjach tych dokumentów. Tabela 1. Zestawienie dokumentów strategiczno-planistycznych spójnych z Planem Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Goniądz Zasięg i szczebel Tytuł dokumentu strategicznego opracowania Program Ochrony Środowiska Gminy Goniądz na lata Dokumenty lokalne Dokumenty regionalne Dokumenty krajowe Dokumenty międzynarodowe Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goniądz na lata Plan Odnowy Miejscowości Goniądz na lata Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Goniądz Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Miasta Goniądz Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Goniądz Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020 Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 roku Ustawa o efektywność energetycznej Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych Polityka Klimatyczna Polski Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej Pakiet klimatyczno-energetyczny (przyjęty przez Komisję Europejską w grudniu 2008 roku) Ramowa Konwencja Klimatyczna UNFCCC Powiązania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z dokumentami lokalnymi Program Ochrony Środowiska Gminy Goniądz na lata Program zawiera wytyczne dla formułowania polityki ochrony środowiska w gminie Goniądz. Analizie podlega najbardziej aktualny dokument określający stan środowiska naturalnego na obszarze gminy. Głównym celem Programu Ochrony Środowiska Gminy Goniądz na lata jest określenie polityki zrównoważonego rozwoju gminy poprzez działania spójne z zapisami polityki ekologicznej państwa, województwa, powiatu i gminy w skali regionu. Dokument ten w pełni odzwierciedla tendencje europejskiej polityki ekologicznej, której główne cele to: zasada zrównoważonego rozwoju, Strona 16

17 zasada zrównoważonego dostępu do środowiska postrzegana w kategoriach: - sprawiedliwości międzypokoleniowej, - sprawiedliwości międzyregionalnej i międzygrupowej, - równoważenia szans miedzy człowiekiem i przyrodą, zasada przezorności, zasada uspołecznienia i subsydiarności, zasada prewencji, zasada zanieczyszczający płaci, zasada skuteczności efektywności ekologicznej i ekonomicznej; Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goniądz na lata Plan Rozwoju Lokalnego jest opracowaniem, które w sposób kompleksowy diagnozuje aktualną sytuację gminy, pokazuje słabe i mocne strony regionu oraz wskazuje możliwości i zagrożenia. Nadrzędnym celem Planu jest pokazanie kilkuletniej perspektywy priorytetów rozwoju gminy oraz wskazanie instrumentów pozwalających te priorytety zrealizować. Plan Rozwoju Lokalnego obejmuje lata Przyjęcie takiego horyzontu czasowego wiąże się z realizacją szeregu planowanych zadań inwestycyjnych w tym okresie. Plan obejmuje siedem podstawowych obszarów: gospodarka i rynek pracy, infrastruktura komunikacyjna, infrastruktura sportowa i turystyczna, infrastruktura społeczna, infrastruktura ochrony środowiska, środowisko kulturowe, sfera społeczna; Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goniądz określa cele strategiczne i szczegółowe rozwoju gminy, przede wszystkim przedstawia konkretne zadania do realizacji, terminy ich wykonania oraz szacunkowe koszty z źródłami finansowania. Stwarza możliwości decyzyjne w sprawach dotyczących podejmowania przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie rzeczowym i finansowym w dłuższej perspektywie czasu. Decyzje te pozwolą na wcześniejsze podjęcie prac przygotowawczych dla planowanych procesów inwestycyjnych (np.: przygotowanie dokumentacji projektowej). Umożliwia także pozyskiwanie środków finansowych dla planowanych zadań z odpowiednim wyprzedzeniem. Plan Odnowy Miejscowości Goniądz na lata Plan Odnowy Miejscowości Goniądz na lata jest jednym z najważniejszych elementów odnowy miejscowości, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i życia mieszkańców. Sporządzenie i uchwalenie takiego dokumentu stanowi niezbędny warunek Strona 17

18 przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich działanie Odnowa i rozwój wsi, jak również stanowić będzie wytyczne dla władz gminy Goniądz przy opracowaniu kierunków rozwoju miejscowości Goniądz. Celem działania Odnowa i rozwój wsi jest poprawa jakości życia na obszarach wiejskich poprzez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców wsi oraz promowanie obszarów wiejskich. Działanie umożliwi rozwój tożsamości społeczności wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarów wiejskich oraz wpłynie na wzrost ich atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej. Celem planu jest podtrzymanie lub odtworzenie atrakcyjności miasta Goniądz jako miejsca zamieszkania i zaplanowanie oraz przeprowadzenie tego w sposób dostępny, oczekiwany i popierany oraz wykonalny dla lokalnej społeczności. Jest to szczególnie ważne w dzisiejszej sytuacji, gdy większe miasta oferują konkurencyjną alternatywę zamieszkania, a rolnictwo traci swą atrakcyjność jako źródło utrzymania, co prowadzi m.in. do migracji młodych ludzi, szczególnie tych lepiej wykształconych ze wsi i małych miasteczek. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Goniądz Uchwalony dnia 21 grudnia 2003 roku (z późniejszymi zmianami) uchwałą Rady Miejskiej w Goniądzu miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Goniądz w swej treści posiada zapisy o zaleceniu stosowania ekologicznych nośników energii cieplnej. Należy przez to rozumieć: gaz ziemny, gaz płynny, olej opałowy niskosiarkowy, energię elektryczną, biomasę. Ponadto zapisy planu chronią obszary leśne przed wyłączeniem ich z produkcji leśnej i przekształceniem na cele nieleśne. W przypadku budowy nowych budynków wielorodzinnych na terenach z dostępną siecią cieplna zaleca się korzystanie z istniejącego źródła ciepła centralnego. Ustala się możliwość lokalizacji nowych źródeł ciepła według rozwiązań własnych przy preferencji ekologicznych nośników energii (gaz, olej opałowych, energia elektryczna, biomasa, geotermia), z zachowaniem przepisów szczególnych obowiązujących w tym zakresie. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego miasta Goniądz Zapisy traktują o ekologicznych nośnikach energii cieplnej rozumiane przez gaz ziemny, gaz płynny, olej opałowy niskosiarkowy, energię elektryczną, biomasę. Plan swymi zapisami chroni tereny leśne i grunty leśne na cele nierolnicze. Zaopatrzenie w ciepło powinno być realizowane według własnych rozwiązań przy preferencji ekologicznych nośników energii (gaz, olej opałowy, energia elektryczna, biomasa); w przyszłości możliwe jest też korzystanie z gazu z sieci gazowej po jej wybudowaniu dopuszcza się także ogrzewanie węglowe z kotłowni lokalnych, z zastosowaniem urządzeń odpylających. W zakresie gazownictwa ustala się możliwość realizacji gazociągów średniego i niskiego ciśnienia na obszarze całego miasta, bez przedstawienia trasy przebiegu. Dodatkowo ustala się możliwość lokalizacji nowych źródeł ciepła według rozwiązań własnych przy preferencji ekologicznych nośników energii (gaz, olej opałowych, energia elektryczna, biomasa). Strona 18

19 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Goniądz Studium określa swym zapisem kształt i zasady planowania przestrzennego na terenie gminy. Dokument ten jest podstawowym zapisem kreującym politykę przestrzenną gminy. Studium ma na celu ukazanie gospodarczych i przestrzennych perspektyw rozwoju gminy Goniądz. Studium gminy Goniądz w sposób ogólny ukazuje kierunki rozwoju społecznogospodarczego oraz przestrzennego gminy. Zapisy studium zostały uszczegółowione w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Określone obszary do zabudowy przeznaczone są pod zabudowę nieuciążliwą dla środowiska, głównie zabudowa jednorodzinna i zagrodowa z dopuszczeniem usług i rzemiosła nieuciążliwego. Zapisy Studium pokrywają się z ustaleniami Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz. Powiązania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z dokumentami regionalnymi Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020 Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego określa misję rozwoju województwa, wyznacza cele i przyporządkowuje im priorytety. Realizacja Strategii pozwoli na zwiększenie spójności społeczno-ekonomicznej i konkurencyjności regionu poprzez stworzenie warunków do pełniejszego wykorzystania jego potencjału. W Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego wyznaczono następujące cele strategiczne: Cel 1: Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej województwa. Cel 2: Rozwój zasobów ludzkich zgodnie z potrzebami rynku pracy. Cel 3: Podniesienie konkurencyjności podlaskich firm w aspekcie krajowym i międzynarodowym. Cel 4: Ochrona środowiska naturalnego. Cel 5: Rozwój turystyki z wykorzystaniem walorów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego. Cel 6: Wykorzystanie przygranicznego i transgranicznego położenia województwa. Cel 7: Rozwój rolnictwa i tworzenie warunków wielofunkcyjnego rozwoju wsi. Strategia zakłada ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza z energetyki i transportu drogowego, w tym gazów cieplarnianych i pyłów oraz rozpowszechnienia technologii zwiększających efektywność produkcji i wykorzystania energii. Istotnym kierunkiem działań będzie wspieranie efektywności energetycznej, m.in. poprzez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym oraz zwiększanie efektywności energetycznej w odniesieniu do infrastruktury publicznej, takiej jak np. oświetlenie. Strona 19

20 Inwestycje przewidziane do realizacji w ramach niniejszego dokumentu, zmierzające do racjonalnego wykorzystania energii wpisują się w zapisy Strategii Zrównoważonego Rozwoju dla Województwa Podlaskiego. Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej Uchwała Sejmiku Województwa Podlaskiego z dnia 20 grudnia 2013 roku określono Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej. Obszar gminy Goniądz znajduje się na terenie strefy podlaskiej, która zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 roku w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. 2012, poz.914) zgodnie z którym strefa podlaska obejmuje całe województwo podlaskie z wyłączeniem obszaru aglomeracji białostockiej. Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej został opracowany w związku z przekroczeniem poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10 oraz pyłu zawieszonego PM2,5 w powietrzu w 2011 i 2012 roku. Głównym celem sporządzenia i wdrożenia Programu Ochrony Powietrza jest przywrócenie naruszonych standardów jakości powietrza, a przez to poprawa warunków życia mieszkańców, podwyższenie standardów cywilizacyjnych oraz lepsza jakość życia w aglomeracji. Realizacja zadań wynikających z Programu Ochrony Powietrza ma na celu zmniejszenie stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu w danej strefie do poziomów dopuszczalnych/docelowych i utrzymywania ich na takim poziomie. Z listy obszarów, dla których wykazano przekroczenie poziomów dopuszczalnych pyłu PM10 oraz PM2,5 w strefie podlaskiej w 2012 roku brak jest odniesienia dla obszaru gminy Goniądz. Powiązania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z dokumentami krajowymi Rozwój gospodarki niskoemisyjnej jest realizacją zasady zrównoważonego rozwoju, zapisanej w Konstytucji RP w art.5 (Dz. U nr 78 poz. 483 ze zmianami), stanowiącym, iż RP zapewnia ochronę środowiska, kierując się właśnie tą zasadą. Potrzeba opracowania Planu jest zgodna z polityką Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku. Program ma umożliwić Polsce odegranie czynnej roli w wyznaczaniu europejskich i światowych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych, ma też uzasadnienie w realizacji międzynarodowych zobowiązań Polski i realizacji pakietu klimatyczno-energetycznego UE. Z założeń programowych NPRGN wynikają również szczegółowe zadania dla gmin: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej, Strona 20

21 poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, zapobieganie powstaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami; Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku została uchwalona przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 roku. Dokument ten określa podstawowe kierunki polskiej polityki energetycznej, są to: 1. Poprawa efektywności energetycznej. 2. Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii. 3. Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej. 4. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw. 5. Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii. 6. Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. W zakresie poprawy efektywności energetycznej szczegółowymi celami są: 1. Zwiększenie sprawności wytwarzania energii elektrycznej, poprzez budowę wysokosprawnych jednostek wytwórczych. 2. Dwukrotny wzrost do roku 2020 produkcji energii elektrycznej wytwarzanej w technologii wysokosprawnej kogeneracji, w porównaniu do produkcji w 2006 roku. 3. Zmniejszenie wskaźnika strat sieciowych w przesyle i dystrybucji, poprzez m.in. modernizację obecnych i budowę nowych sieci, wymianę transformatorów o niskiej sprawności oraz rozwój generacji rozproszonej. 4. Wzrost efektywności końcowego wykorzystania energii. 5. Zwiększenie stosunku rocznego zapotrzebowania na energię elektryczną do maksymalnego zapotrzebowania na moc w szczycie obciążenia, co pozwala zmniejszyć całkowite koszty zaspokojenia popytu na energię elektryczną. Polityka energetyczna w zakresie wytwarzania i przesyłania energii elektrycznej oraz ciepła określa, iż głównym celem jest zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii. Szczegółowymi celami w tym obszarze są m. in.: 1. Budowa nowych źródeł energii w celu zrównoważenia krajowego popytu na energię elektryczną i utrzymania nadwyżki dostępnej operacyjnie w szczycie mocy osiągalnej z krajowych konwencjonalnych i jądrowych źródeł wytwórczych na poziomie minimum 15% maksymalnego krajowego zapotrzebowania na moc elektryczną. 2. Budowa interwencyjnych źródeł wytwarzania energii elektrycznej, wymaganych ze względu na bezpieczeństwo pracy systemu elektroenergetycznego. Strona 21

22 3. Rozbudowa krajowego systemu przesyłowego umożliwiająca zrównoważony wzrost gospodarczy kraju, jego poszczególnych regionów oraz zapewniająca niezawodne dostawy energii elektrycznej (w szczególności zamknięcie pierścienia 400kV oraz pierścieni wokół głównych miast Polski), jak również odbiór energii elektrycznej z obszarów o dużym nasyceniu planowanych i nowobudowanych jednostek wytwórczych, ze szczególnym uwzględnieniem farm wiatrowych. 4. Rozwój połączeń transgranicznych skoordynowany z rozbudową krajowego systemu przesyłowego i z rozbudową systemów krajów sąsiednich, pozwalający na wymianę co najmniej 15% energii elektrycznej zużywanej w kraju do roku 2015, 20% do roku 2020 oraz 25% do roku Modernizacja i rozbudowa sieci dystrybucyjnych, pozwalająca na poprawę niezawodności zasilania oraz rozwój energetyki rozproszonej wykorzystującej lokalne źródła energii. 6. Modernizacja sieci przesyłowych i sieci dystrybucyjnych, pozwalająca obniżyć do 2030 roku czas awaryjnych przerw w dostawach do 50% czasu trwania przerw w roku Dążenie do zastąpienia do roku 2030 ciepłowni zasilających scentralizowane systemy ciepłownicze polskich miast źródłami kogeneracyjnymi. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw ma na celu zwiększenie stopnia uniezależnienia się od dostaw energii z importu, podniesienie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego oraz zmniejszenie strat przesyłowych, zmniejszenie emisji zanieczyszczeń oraz rozwój słabiej rozwiniętych regionów, bogatych w zasoby energii odnawialnej. Główne cele polityki energetycznej w tym obszarze to: 1. Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii w bilansie energii finalnej do 15% w roku 2020 oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych. 2. Osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie udziału biopaliw II generacji. 3. Ochronę lasów przed nadmiernym eksploatowaniem w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem. W zakresie rozwoju konkurencyjnych rynków głównym celem polityki energetycznej w tym obszarze jest zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen. Szczegółowymi celami w tym obszarze są: 1. Zwiększenie dywersyfikacji źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego, ropy naftowej i paliw płynnych oraz dostawców, dróg przesyłu oraz metod transportu, w tym również poprzez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. 2. Zniesienie barier przy zmianie sprzedawcy energii elektrycznej i gazu. 3. Rozwój mechanizmów konkurencji jako głównego środka do racjonalizacji cen energii. Strona 22

23 4. Regulacja rynków paliw i energii w obszarach noszących cechy monopolu naturalnego w sposób zapewniający równoważenie interesów wszystkich uczestników tych rynków. Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko- jako główne cele polityki energetycznej państwa w tym obszarze określono: 1. Ograniczenie emisji CO 2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego. 2. Ograniczenie emisji SO 2 i NOx do poziomów ustalonych w Traktacie Akcesyjnym. 3. Minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce. 4. Zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 roku Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko perspektywa do 2020 roku uchwalona 16 czerwca 2014 roku przez Radę Ministrów wytycza kierunki rozwoju branży energetycznej. Wskazuje także priorytety w ochronie środowiska oraz kluczowe działania, które powinny zostać podjęte w ramach długofalowych planów rozwoju sektora energetycznego. Celem głównym Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko jest zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną gospodarkę. Cel główny Strategii Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko realizowany będzie przez cele szczegółowe: Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna Uporządkowanie zarządzania przestrzenią. Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii Poprawa efektywności energetycznej Zapewnienie bezpieczeństwa dostaw importowanych surowców energetycznych Modernizacja sektora elektroenergetyki zawodowej, w tym przygotowanie do wprowadzenia energetyki jądrowej Rozwój konkurencji na rynkach paliw i energii oraz umacnianie pozycji odbiorcy. Strona 23

24 2.6. Wzrost znaczenia rozproszonych odnawialnych źródeł energii Rozwój energetyki na obszarach podmiejskich i wiejskich. Cel 3. Poprawa stanu środowiska Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki Wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy. Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko określa kierunki rozwoju sektorów energetyki i środowiska, przez wskazanie konkretnych działań, które należy podjąć, aby urzeczywistnić cel główny strategii. Wśród szczególnie ważnych wyzwań, które stoją przed sektorem energetycznym wymienione zostały m.in. zmniejszenie energochłonności polskiej gospodarki poprzez modernizację energetyki i ciepłownictwa, dywersyfikację struktury wytwarzania energii poprzez wdrożenie i rozwijanie energetyki jądrowej oraz zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. W związku z wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej, polskie prawodawstwo zostało dostosowane do prawodawstwa europejskiego, w tym przede wszystkim Dyrektywy UE o zasadach wspólnego rynku energii elektrycznej. Dyrektywy unijne stały się podstawą do tworzenia krajowych uregulowań prawnych dotyczących rynku energii. Wdrożone zostały m.in. następujących dyrektyw Wspólnoty Europejskiej: 1. Dyrektywy 90/547/EWG z dnia 29 października 1990 roku w sprawie przesyłu energii elektrycznej przez sieci przesyłowe (Dz. Urz. WE L 313 z 13 listopada 1990 roku z poźn. zm.), 2. Dyrektywy 91/296/EWG z dnia 31 maja 1991 roku w sprawie przesyłu gazu ziemnego poprzez sieci (Dz. Urz. WE L 147 z 12 czerwca 1991 roku z poźn. zm.), 3. Dyrektywy 96/92/WE z dnia 19 grudnia 1996 roku dotyczącej wspólnych zasad dla rynku wewnętrznego energii elektrycznej (Dz. Urz. WE L 27 z 30 stycznia 1997 roku), 4. Dyrektywy 98/30/WE z dnia 22 czerwca 1998 roku dotyczącej wspólnych zasad w odniesieniu do rynku wewnętrznego gazu ziemnego (Dz. Urz. WE L 204 z 21 lipca 1998 roku z poźn. zm.), 5. Dyrektywa 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 roku w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz.Urz.WE L 140/16 z 5 czerwca 2009 roku). Ustawa o efektywność energetycznej Zgodnie z ustawą z dnia 15 kwietnia 2011 roku (Dz. U poz 831) o efektywności energetycznej, która wejdzie w życie od dnia 1 października 2016 roku Strona 24

25 określenie efektywność energetyczna oznacza stosunek uzyskanej wielkości efektu użytkowego danego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, w typowych warunkach ich użytkowania lub eksploatacji, do ilości zużycia energii przez ten obiekt, urządzenie techniczne lub instalację, niezbędnej do uzyskania tego efektu. Zgodnie z projektem art. 8 ustawy o efektywności energetycznej środkiem poprawy efektywności energetycznej jest: 1) umowa, której przedmiotem jest realizacja i finansowanie przedsięwzięcia służącego poprawie efektywności energetycznej, 2) nabycie nowego urządzenia, instalacji lub pojazdu, charakteryzujących się niskim zużyciem energii oraz niskimi kosztami eksploatacji, 3) wymiana eksploatowanego urządzenia, instalacji lub pojazdu na urządzenie, instalację lub pojazd, o których mowa w pkt 2, albo ich modernizacja, 4) nabycie lub wynajęcie efektywnych energetycznie budynków lub ich części albo przebudowa lub remont użytkowanych budynków, w tym realizacja przedsięwzięcia termomodernizacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz. U. z 2014, poz 712 ze zm), 5) sporządzenie audytu energetycznego w rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o wspieraniu termomodernizacji i remontów eksploatowanych budynków w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (Dz. U. 2016, poz 290 ze zm.), o powierzchni użytkowej powyżej 500 m 2, których jednostka sektora publicznego jest właścicielem lub zarządcą. W artykule 17 niniejszej ustawy mowa jest o przedsięwzięciach służących poprawie efektywności energetycznej, należą do nich: 1) izolacja instalacji przemysłowych; 2) przebudowa lub remont budynków; 3) modernizacja: a) urządzeń przeznaczonych do użytku domowego, b) oświetlenia, c) urządzeń potrzeb własnych, d) urządzeń i instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych, e) lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła. 4) odzysk energii w procesach przemysłowych; 5) ograniczenie: a) przepływów mocy biernej, b) strat sieciowych w ciągach liniowych, c) strat w transformatorach; 6) stosowanie do ogrzewania lub chłodzenia obiektów energii wytwarzanej we własnych lub przyłączonych do sieci odnawialnych źródłach energii, w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne, ciepła użytkowego w kogeneracji, Strona 25

26 w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne, lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. Ustawa o efektywności energetycznej ma poprawić wykorzystanie energii oraz promować innowacyjne technologie, które zmniejszają szkodliwe oddziaływanie sektora energetycznego na środowisko. Określa też zasady sporządzania audytów efektywności energetycznej. Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych W dniu 7 grudnia 2010 roku Rada Ministrów przyjęła dokument pt. Krajowy Plan Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych. Określa on krajowe cele w zakresie udziału energii ze źródeł odnawialnych zużyte w sektorze transportowym, sektorze energii elektrycznej, sektorze ogrzewania i chłodzenia w 2020 roku, uwzględniając wpływ innych środków polityki efektywności energetycznej na końcowe zużycie energii oraz odpowiednie środki, które należy podjąć dla osiągnięcia krajowych celów ogólnych w zakresie udziału OZE w wykorzystaniu energii finalnej. Dokument określa ponadto współpracę między organami władzy lokalnej, regionalnej i krajowej, szacowaną nadwyżkę energii ze źródeł odnawialnych, która mogłaby zostać przekazana innym państwom członkowskim, strategię ukierunkowaną na rozwój istniejących zasobów biomasy i zmobilizowanie nowych zasobów biomasy do różnych zastosowań, a także środki, które należy podjąć w celu wypełnienia stosownych zobowiązań wynikających z dyrektywy 2009/28/WE. Zgodnie z założeniami Polska do 2020 roku powinna osiągnąć poziom 15,5% udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, w zużyciu energii końcowej brutto. Polityka Klimatyczna Polski Polityka Klimatyczna Polski powstała w związku z obowiązkiem podjęcia działań zabezpieczających przed trwałymi zmianami klimatu globalnego, wynikającym z Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu, a przede wszystkim z obowiązkiem wynikającym z Protokołu z Kioto. Polityka Klimatyczna Polski została przyjęta przez Radę Ministrów 4 listopada 2003 roku. Dokument ten objaśnia podstawowe problemy i uwarunkowania polityki klimatycznej Polski. Przedstawia międzynarodowe zobowiązania Polski w zakresie klimatu oraz działań jakie należy podjąć, aby tym zmianom przeciwdziałać, w każdym sektorze gospodarczym, czyli: energetyce, przemyśle, transporcie, rolnictwie, leśnictwie, gospodarce odpadami i ściekami oraz w sektorze użyteczności publicznej, usług oraz gospodarstw domowych. Polityka Klimatyczna Polski zawiera wykaz instrumentów politycznych, mających pomóc w ochronie klimatu, wśród nich znajdują się mechanizmy redukcji emisji sformułowane w Protokole z Kioto. Strategicznym celem Polityki Klimatycznej Polski jest: "włączenie się Polski do wysiłków społeczności międzynarodowej na rzecz ochrony klimatu globalnego poprzez wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w zakresie poprawy wykorzystania energii, zwiększenia zasobów leśnych i glebowych kraju, racjonalizacji wykorzystania Strona 26

27 surowców i produktów przemysłu oraz racjonalizacji zagospodarowania odpadów, w sposób zapewniający osiągnięcie maksymalnych, długoterminowych korzyści gospodarczych, społecznych i politycznych (Ministerstwo Środowiska, 2003). Cel główny realizowany będzie za pomocą celów i działań krótko-, średnio- i długookresowych. W strategii zostały określone krótkookresowe cele polityki, należą do nich między innymi: 1) redukcja gazów cieplarnianych poprzez działania w zakresie energetyki; 2) realizacja postanowień Konwencji Klimatycznej i Protokołu z Kioto; 3) integracja polityki klimatycznej z innymi politykami państwa; 4) opracowanie krajowego programu redukcji emisji gazów cieplarnianych; 5) poprawa systemu informacji i edukacji społeczeństwa w zakresie ochrony klimatu Cele i działania średnio- i długookresowe obejmują między innymi: 1) zintegrowanie polskiej polityki ochrony klimatu z polityką Unii Europejskiej; 2) promowanie zrównoważonych form rolnictwa; 3) promocję i rozwój oraz wzrost wykorzystania nowych i odnawialnych źródeł energii. W sektorze użyteczności publicznej, usług i gospodarstw domowych należy uwzględnić m.in. poprawę sprawności wytwarzania i przesyłania ciepła sieciowego i energii elektrycznej oraz zwiększenie wykorzystania gazu ziemnego do produkcji energii, implementację działań takich jak: termomodernizacja budynków mieszkalnych, wymiana i doszczelnianie okien, zmiana obowiązujących norm ochrony cieplnej nowych budynków, wprowadzenie certyfikatów energetycznych dla budynków, czy rozbudowa odnawialnych źródeł energii (ograniczenie emisji gazów cieplarnianych CO 2 i N 2 O). Polityka Klimatyczna Polski pozwoli na wywiązanie się ze zobowiązań wynikających z Konwencji. Wymaganą 6% redukcję emisji gazów cieplarnianych w stosunku do roku bazowego 1988 Polska może osiągnąć bez poniesienia dodatkowych kosztów. Możliwe jest jednak osiągnięcie aż 40% redukcji do 2020 roku. W tym wypadku niezbędne jest jednak prowadzenie polityki energetycznej, przemysłowej i leśnej, a także zwiększenie zastosowania odnawialnych źródeł energii. Narodowy Program Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej Narodowy Program jest dokumentem definiującym całościowy obraz gospodarki niskoemisyjnej w Polsce. W dokumencie poddano identyfikacji najważniejsze obszary, mające potencjał w zakresie transformacji niskoemisyjnej. Klasyfikacja obszarów opierała się na szczegółowej analizie wpływu obszarów na rozwój gospodarczy oraz na stopień redukcji emisji w Polsce. Na tej podstawie opracowano szereg działań rekomendowanych do podjęcia zarówno przez sektor publiczny, jak również przez przedstawicieli biznesu oraz organizacji pozarządowych. Strona 27

28 Cel szczegółowy A: Niskoemisyjne wytwarzanie energii 6.1. Priorytet A.1. Modernizacja infrastruktury krajowego systemu elektroenergetycznego Działanie A.1.1. Modernizacja i rozbudowa krajowego systemu elektroenergetycznego dopasowana do wymagań rozwijającego się rynku OZE Działanie A.1.2. Modernizacja i rozbudowa krajowego systemu elektroenergetycznego przyczyniająca się do ograniczenia strat przesyłowych Działanie A.1.3. Rozwój wysokosprawnej poligeneracji i kogeneracji 6.2. Priorytet A.2. Rozwój wykorzystania OZE Działanie A.2.1. Rozwój energetyki prosumenckiej Działanie A.2.2. Rozwój biogazowni Działanie A.2.3. Rozwój energetyki wiatrowej na polskich obszarach morskich Działanie A.2.4. Zrównoważone wykorzystanie biomasy Działanie A.2.5. Wykorzystanie kolektorów słonecznych do ogrzewania wody Działanie A.2.6. Upowszechnienie wykorzystania pomp ciepła i gruntowych wymienników ciepła do celów grzewczych 6.3. Priorytet A.3 Upowszechnienie alternatywnych, innych niż odnawialne, metod pozyskiwania energii Działanie A.3.1. Upowszechnienie spalania i współspalania odpadów Działanie A.3.2. Wzrost wykorzystania metanu na cele energetyczne Działanie A.3.3. Efektywniejsze gospodarowanie ciepłem odpadowym Działanie A.3.4. Zwiększenie stopnia wykorzystania paliw alternatywnych 7.Cel szczegółowy B: Poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, w tym odpadami 7.1.Priorytet B.1 Promocja optymalnego wykorzystywania surowców Działanie B.1.1. Doskonalenie technologii pozyskiwania i wstępnej obróbki surowców Działanie B.1.2. Poprawa efektywności wykorzystywania surowców 7.2. Priorytet B.2 Rozwój niskoemisyjnej gospodarki odpadami Działanie B.2.1. Rozwój odzysku odpadów w celu pozyskiwania jak największej ilości surowców nieenergetycznych 8. Cel szczegółowy C: Rozwój zrównoważonej produkcji (przemysł, budownictwo, rolnictwo) 8.1. Priorytet C.1 Tworzenie sprzyjających warunków dla rozwoju niskoemisyjnej gospodarki w sektorze przemysłu Działanie C.1.1. Rozwój produktów niskoemisyjnych Działanie C.1.2. Tworzenie kadr dla gospodarki niskoemisyjnej 8.2. Priorytet C.2 Rozpowszechnienie istniejących technologii niskoemisyjnych w procesach produkcyjnych Działanie C.2.1. Zmniejszenie emisyjności sektora cementowego Działanie C.2.2. Obniżenie emisyjności przemysłu chemicznego Działanie C.2.3. Obniżenie emisyjności przemysłu hutniczego 8.3. Priorytet C.3 Poprawa standardu energetycznego istniejących budynków Działanie C.3.1. Kontynuacja procesu termomodernizacji na nowych zasadach Działanie C.3.2. Inne działania zmniejszające zużycie energii w istniejących budynkach 8.4. Priorytet C.4 Poprawa standardu energetycznego nowobudowanych budynków Strona 28

29 Działanie C.4.1. Poprawa warunków horyzontalnych dla rozwoju budynków o niskim zużyciu energii Działanie C.4.2. Przegląd warunków technicznych stawianych nowym budynkom 8.5. Priorytet C.5 Rozwój zrównoważonej produkcji w rolnictwie Działanie C.5.1. Zrównoważone zarządzanie gospodarstwem rolnym Działanie C.5.2. Wdrażanie nowoczesnych metod upraw Działanie C.5.3.Wdrażanie nowoczesnych metod chowu zwierząt 9.Cel szczegółowy D: Transformacja niskoemisyjna w dystrybucji i mobilności 9.1. Priorytet D.1 Zwiększenie efektywności wybranych elementów łańcucha logistycznego Działanie D.1.1. Wprowadzenie regulacji prawno-finansowych wpływających na integrację poszczególnych gałęzi transportu towarowego Działanie D.1.2. Rozwój transportu intermodalnego 9.2. Priorytet D.2 Transformacja niskoemisyjna w sektorze handlu Działanie D.2.1. Rozwój krótkich łańcuchów dostaw oraz rynkóww lokalnych Działanie D.2.2. Tworzenie warunków sprzyjających promocji produktów ekologicznych 9.3. Priorytet D.3 Modernizacja pojazdów oraz infrastruktury w celu upowszechnienia niskoemisyjnych form transportu Działanie D.3.1. Modernizacja i rozwój niskoemisyjnej infrastruktury transportowej Działanie D.3.2. Modernizacja i rozwój niskoemisyjnych środków transportu 9.4. Priorytet D.4 Poprawa efektywności zarządzania transportem oraz wspieranie rozwoju transportu publicznego Działanie D.4.1. Rozwój niskoemisyjnych systemów zarządzania ruchem Działanie D.4.2. Rozwój niskoemisyjnego transportu publicznego (zarządzanie transportem) 9.5. Priorytet D.5 Rozwój i zastosowanie niskoemisyjnych paliw w transporcie oraz magazynowania energii w środkach transportu Działanie D.5.1. Wspieranie zastosowania paliw metanowych, biopaliw i biogazu Działanie D.5.2. Efektywne magazynowanie energii elektrycznej w pojazdach 10. Cel szczegółowy E: Promocja wzorców w zrównoważonej konsumpcji Priorytet E.1 Promocja wzorców zrównoważonej konsumpcji w edukacji Działanie E.1.1. Większe uwzględnienie zasad zrównoważonego rozwoju w edukacji Działanie E.1.2. Promocja edukacji na odległość oraz wykorzystania Internetu w procesach edukacyjnych Priorytet E.2 Wspieranie dostępności oraz wiarygodności informacji na temat wpływu konsumpcji poszczególnych produktów i usług na emisyjności gospodarki Działanie E.2.1. Gromadzenie przez sektor prywatny informacji na temat emisyjności produktów całym cyklu życia Działanie E.2.2. Upowszechnienie metod oceny cyklu życia w komunikacji biznesowej oraz konsumenckiej Działanie E.2.3. Dostosowanie systemu sprawozdawczości oraz statystyki publicznej do potrzeb związanych z oceną emisyjności głównych grup produktów i organizacji Strona 29

30 Działanie E.2.4. Rozwój jednolitego systemu standardów oraz testów konsumenckich w zakresie oceny emisyjności produktów Priorytet E.3 Promocja wzorców zrównoważonej konsumpcji w gospodarstwach domowych Działanie E.3.1. Zmiana prostych nawyków konsumentów w obrębie gospodarstwa domowego sprzyjająca oszczędności energii Działanie E.3.2. Promocja zrównoważonego gospodarowania odpadami w gospodarstwie domowym Działanie E.3.3. Przeciwdziałanie marnotrawstwu żywności Działanie E.3.4. Kształtowanie zachowań społecznych w dziedzinie zrównoważonego transportu Priorytet E.4 Promocja transformacji niskoemisyjnej w sektorze publicznym Działanie E.4.1. Promocja oszczędności energii w sektorze publicznym Działanie E.4.2. Upowszechnienie zasad zielonych zamówień publicznych Działanie E.4.3. Uwzględnienie potrzeb transformacji niskoemisyjnej w gospodarce leśnej oraz zarządzaniu obszarami zieleni miejskiej Działanie E.4.4. Przegląd prawa zagospodarowania przestrzennego pod kątem potrzeb niskoemisyjnej gospodarki Zadaniami przewidzianymi do realizacji są m.in. zwiększenie ilości działających na terenie gminy instalacji OZE oraz szereg procesów termomodernizacyjnych (ocieplenie budynków, wymiana okien, drzwi oraz wymiana źródeł ciepła na niskoemisyjne) służących zmniejszeniu zapotrzebowania na ciepło budynków, a tym samym zmniejszeniu niskiej emisji. Powiązania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej z dokumentami międzynarodowymi Pakiet klimatyczno-energetyczny Na szczeblu prawa międzynarodowego i unijnego Polska podjęła zobowiązania zmierzające do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w ramach tzw. pakietu klimatyczno-energetycznego UE 2 oraz strategii Europa Są to: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20 % w porównaniu z poziomem z roku 1990, 2 Pakiet klimatyczno energetyczny jest próbą zintegrowania polityki klimatycznej i energetycznej całej Unii Europejskiej. W skład pakietu wchodzi szereg aktów pranych i założeń dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie efektywności energetycznej, promocji energii ze źródeł odnawialnych m.in.: Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 roku, zmieniona dyrektywą 2009/29/WE, Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 roku. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 roku. 3 Europa 2020 jest strategią rozwoju społeczno gospodarczego Unii Europejskiej obejmującą okres 10 lat do 2020 roku. Jest to dokument przedstawiający cele rozwoju Unii Europejskiej pod względem społeczno gospodarczym, przy uwzględnieniu założeń zrównoważonego rozwoju. Przez rozwój zrównoważony należy rozumieć taki wzrost gospodarczy w którym zachowana jest wszelka równowaga pomiędzy środowiskiem naturalnym a człowiekiem. Jak podaje serwis internetowy europa.eu, W strategii Europa 2020 ustalono pięć nadrzędnych celów, które UE ma osiągnąć do 2020 roku. Obejmują one zatrudnienie, badania i rozwój, klimat i energię, edukację, integrację społeczną i walkę z ubóstwem Strona 30

31 zwiększenie do 20 % udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii, zmniejszenia zużycia energii o 20% w stosunku do tzw. scenariusz Business As Usual 4. Realizacja ww. zobowiązań wymaga ujęcia ich w Planie gospodarki niskoemisyjnej na szczeblu lokalnym, w którym zaplanowano podjęcie szeregu różnorodnych i szeroko zakrojonych działań, nie tylko bezpośrednio sprzyjających ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń, ale również tych które wpływają na redukcję w sposób pośredni sprzyjając zmniejszeniu zużyciu paliw i energii. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz będzie spójny z celami pakietu klimatyczno-energetycznego, realizując ponadto wytyczne nowej strategii zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego Unii Europa Ramowa Konwencja Klimatyczna UNFCCC Ramowa Konwencja Klimatyczna UNFCCC, ratyfikowana przez 192 państwa, stanowi podstawę prac nad światową redukcją emisji gazów cieplarnianych. Na mocy postanowień Protokołu z Kioto kraje, które zdecydowały się na jego ratyfikację, zobowiązały się do redukcji emisji gazów cieplarnianych średnio o 5,2% do 2012 roku. Od 2020 roku globalna emisja powinna spadać w tempie 1 5% rocznie, tak aby w 2050 roku osiągnąć poziom o 25 70% niższy niż obecnie. Ponieważ sektor energetyczny odpowiada za największą ilość emitowanych przez człowieka do atmosfery gazów cieplarnianych (EGC) w tym obszarze musimy intensywnie ograniczać emisję CO 2. Takie ograniczenie można osiągnąć poprzez: poprawę efektywności energetycznej, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii oraz czystych technologii energetycznych w bilansie energetycznym, ograniczenie bezpośredniej emisji z sektorów przemysłu emitujących najwięcej CO 2 (w tym energetyki). Z końcem 2006 roku Unia Europejska zobowiązała się do ograniczenia zużycia energii o 20% w stosunku do prognozy na rok Potrzeba wzmocnienia europejskiej polityki w zakresie racjonalizacji zużycia energii została zaakcentowana w wydanej w 2000 roku. Zielonej Księdze w kierunku europejskiej strategii na rzecz zabezpieczenia dostaw energii. Natomiast w 2005 roku elementy tej polityki zostały zebrane w Zielonej Księdze w sprawie racjonalizacji zużycia energii czyli jak uzyskać więcej mniejszym nakładem środków. W dokumencie tym wskazano potencjał ograniczenia zużycia energii do 2020 roku. Polityka klimatyczna Unii Europejskiej skupia się na wdrożeniu tzw. pakietu klimatycznoenergetycznego. 4 Termin Business as Usual określany jest jako scenariusz referencyjny, oznacza on perspektywę rozwoju gospodarczego w dotychczasowym, najbardziej standardowym kształcie bez wpływu zdarzeń nadzwyczajnych, czy wydatków na dedykowane działania inwestycyjne. Strona 31

32 Założenia tego pakietu są następujące: UE liderem i wzorem dla reszty świata w spawie ochrony klimatu ziemi niedopuszczenia do większego niż 20 C wzrostu średniej temperatury Ziemi, Cele pakietu 3 x 20% (redukcja gazów cieplarnianych, wzrost udziału OZE w zużyciu energii finalnej, wzrost efektywności energetycznej) współrealizują politykę energetyczną UE. Cele szczegółowe pakietu klimatycznego: zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych (EGC) o 20% w 2020 roku w stosunku do 1990 roku przez każdy kraj członkowski, zwiększyć udział energii ze źródeł odnawialnych (OZE) do 20% w 2020 roku, w tym osiągnąć 10% udziału biopaliw, zwiększyć efektywność energetyczną wykorzystania energii o 20% do roku Strona 32

33 3. DOTYCHCZASOWE DZIAŁANIA GMINY W ZAKRESIE EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ, GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ ORAZ WYKORZYSTANIA ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH Gmina Goniądz sukcesywnie realizuje szereg działań mających na celu poprawę efektywnego wykorzystania energii. Działania te w dużej mierze mają charakter inwestycyjny bezpośrednio wpływający na obniżenie kosztów energii i paliw w obiektach użyteczności publicznej. W zakresie poprawy efektywności energetycznej na terenie gminy dotychczas przeprowadzono następujące działania: Dostawa i montaż kolektorów słonecznych służących do przygotowania ciepłej wody użytkowej w 179 budynkach mieszkalnych oraz 3 budynkach użyteczności publicznej, położonych na terenie gminy Goniądz wraz z wpięciem ich do istniejących na poszczególnych obiektach instalacji podgrzewu ciepłej wody użytkowej wraz z ich rozruchem technologicznym i instruktarzem docelowych użytkowników w zakresie obsługi, eksploatacji, korzystania z dostarczonego i zamontowanego układu oraz warunków gwarancyjnych. Przedsięwzięcie było finansowane w 80% w ramach projektu Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii poprzez montaż kolektorów słonecznych w gminie Goniądz projekt nr WND- RPPD /12, który został dofinansowany w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata Osi Priorytetowej V. Rozwój infrastruktury ochrony środowiska, Działanie 5.2 Rozwój lokalnej infrastruktury ochrony środowiska. Tabela 2. Wykaz prac termomodernizacyjnych w obiektach użyteczności publicznej Uzyskana moc Rok Lp. Nazwa działania Nieruchomości energii cieplnej działania [MW] Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii poprzez montaż kolektorów słonecznych w gminie Goniądz projekt nr WND- RPPD / Gminny Ośrodek Kultury w Goniądzu ul. Stary Rynek 23 Zespół Szkolno- Przedszkolny w Goniądzu ul. Konstytucji 3 Maja 18 0, , Dane uzyskane na podstawie Sumarycznego zestawienia osiągniętego efektu ekologicznego Moc zainstalowanej energii cieplnej, wykonanego przez firmę Hoven Inwestycje Sp. z o.o. z Krakowa Strona 33

34 Źródło: dane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu Zespół Szkolno- Przedszkolny- Internat w Goniądzu ul. Różana 2 0,14238 Poza inwestycjami w OZE nie przeprowadzono żadnych prac termomodernizacyjnych w budynkach znajdujących się w zarządzie gminy. W zakresie oświetlenia gminnego: W gminie Goniądz w ciągu ostatnich 15 lat nie przeprowadzano prac modernizacyjnych oświetlenia ulicznego. Użytkowane na terenie gminy oświetlenie uliczne wyposażone jest w rtęciowe oprawy oświetleniowe charakteryzujące się wysokim stopniem zużycia. W zakresie inwestycji Odnawialnych Źródeł Energii: W zakresie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych, na terenie gminy Goniądz funkcjonują obecnie instalacje wytwarzające energię elektryczną cieplną z odnawialnych źródeł energii są to m.in.: kolektory słoneczne w 179 domach jednorodzinnych i 3 budynkach użyteczności publicznej, farma fotowoltaiczna o mocy 39,75 kw na potrzeby hotelu Zbyszko w Goniądzu działająca od 2015 roku, oraz inne mniejsze farmy fotowoltaiczne produkujące energię na potrzeby własne odbiorców, Zgodnie z pismem otrzymanym od PGE Dystrybucja S.A. Oddział w Białymstoku dnia 02 czerwca 2016 roku, do chwili obecnej zostały wydane warunki przyłączenia na planowane źródła energii, trzy elektrownie fotowoltaiczne w Osowcu w łącznej mocy 2,48 MW i w Klewiance o mocy 0,82 MW. Na dzień opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Goniadz na lata nie jest znana data uruchomienia wyżej wymienionych instalacji. Poniższa tabela zawiera sumaryczne zestawienie pracujących obecnie na terenie gminy instalacji OZE. Strona 34

35 Tabela 3. Energia wyprodukowana z odnawialnych źródeł energii na terenie gminy Goniądz Lp. Rodzaj instalacji Ilość Rodzaj Moc Ilość wyprodukowanej wytwarzanej instalacji [szt.] energii energii [MW] [MWh/rok]* 1. Kolektory słoneczne 179 energia cieplna 0, ,056 3 energia cieplna 0, , Farma fotowoltaiczna Zbyszko 1 energia elektryczna 0, , Systemy fotowoltaiczne 1 energia elektryczna 0,04 38,000 Źródło: opracowanie własne wartości obliczone na podstawie średnich danych dla obszaru powiatu monieckiego tj. czasu pełnego nasłonecznienia, kąta padania promieni słonecznych oraz średniego czasu bezchmurnego nieba Strona 35

36 4. CHARAKTERYSTYKA GMINY GONIĄDZ 4.1 Położenie administracyjne gminy Gmina Goniądz jest gminą miejsko-wiejską położoną na terenie powiatu monieckiego, w północnej części województwa podlaskiego. Powierzchnia gminy wynosi 377 km 2, w tym miasto Goniądz zajmuje 4 km 2. Powierzchnia gminy stanowi 27,2% powierzchni powiatu monieckiego i 1,9% powierzchni województwa podlaskiego. Gmina sąsiaduje z następującymi gminami: Mońki, Rajgród, Grajewo, Suchowola, Jaświły, Sztabin, Trzciane, Radziłów, Bargłów Kościelny. Zgodnie z podziałem fizyczno-geograficznym gmina Goniądz położona jest w prowincji Niżu Wschodnioeuropejskiego, makroregionu Niziny Północnopodlaskiej, podprowincji Wysoczyzn Podlasko Białoruskich, mezoregionów Kotliny Biebrzańskiej i Wysoczyzny Białostockiej. System osadniczy tworzy 28 sołectw, w których skład wchodzi 26 miejscowości. Rysunek 1. Położenie gminy Goniądz na tle województwa podlaskiego oraz powiatu białostockiego Źródło: Teren gminy pokryty jest głównie przez użytki rolne w ok. 35,2 %, wśród których użytki zielone stanowią 17,5 %. Lasy i grunty leśne stanowią 30,1 % całkowitej powierzchni Strona 36

37 gminy. Wskaźnik lesistości gminy jest niemal identyczny jak wskaźnik lesistości województwa podlaskiego oraz niższy o blisko 10% w porównaniu do powiatu monieckiego. Według danych GUS powierzchnia lasów prywatnych na koniec 2014 roku wynosiła 3 320,00 ha, co stanowi 27,6 % powierzchni lasów ogółem w gminie. Grunty leśne publiczne w gminie stanowią 72,4 % całej powierzchni leśnej. Lasy w zarządzie Lasów Państwowych stanowią zaledwie 4,9 %. Lasy gminy Goniądz według podziału Polski na krainy przyrodniczo-leśne znajdują się w obrębie IV Krainy Mazowiecko-Podlaskiej, dzielnicy Niziny Podlaskiej. W podziale administracyjnym lasy należą do Nadleśnictwa Knyszyn i Rajgród. W dużej części lasy gminy Goniądz wchodzą w skład Puszczy Knyszyńskiej oraz otuliny Biebrzańskiego Parku Narodowego. Dominującym typem siedliskowym jest bór mieszany świeży. Na infrastrukturę drogową gminy Goniądz składają się drogi: - krajowe, - wojewódzkie, - powiatowe, - gminne. Przez obszar gminy Goniądz przebiega droga krajowa nr 65 o długości 9,5 km i droga wojewódzka nr 670 Osowiec - Dąbrowa Białostocka - Nowy Dwór - Granica Państwa o długości 17,0 km. 4.2 Warunki klimatyczne Gmina Goniądz leży na terenie Kotliny Biebrzańskiej. Klimat Kotliny Biebrzańskiej odznacza się skróconym okresem wegetacyjnym, który trwa tu średnio 192 dni, a okres bez przymrozków tylko 72 dni. Późnowiosenne i wczesnojesienne przymrozki gruntowe są charakterystyczne dla terenu gminy, jak i całej Kotliny Biebrzańskiej. Średnia roczna temperatura wynosi tu ok. 6 C, a średnia roczna suma opadów 566 mm. Charakterystyczne jest częste występowanie mgieł pojawiających się w pogodne wieczory i utrzymujących się do rana zanikając w kilka godzin po wschodzie słońca Warunki demograficzne i zasoby mieszkaniowe System demograficzny jest jednym z głównych czynników wpływających na rozwój jednostek samorządu terytorialnego. We współczesnym społeczeństwie najbardziej aktywną grupą konsumentów są osoby w wieku produkcyjnym. Osoby te zazwyczaj osiągają wyższe dochody niż inne grupy ludności w społeczeństwie. Wzrost dochodów konsumenckich pociąga za sobą głównie wzrost wydatków na zakup różnych dóbr trwałych np. wysokiej jakości sprzętu radiowo telewizyjnego, zamrażarek, zmywarek, itp. Wzrasta ogólny poziom 6 Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goniądz na lata Strona 37

38 życia, co wiąże się ze wzrostem kosztów utrzymania mieszkania, zapotrzebowania na energię i jej nośniki. Teren gminy Goniądz zamieszkuje obecnie (dane na koniec 2015 roku) 5080 mieszkańców. Według danych GUS gęstość zaludnienia wynosi ok. 13 osób/km 2 i jest najniższa wśród gmin w powiecie monieckim. Stan liczby ludności w latach w gminie Goniądz z podziałem na miejscowości został przedstawiony w tabeli nr 4. Według danych z GUS struktura ludności gminy Goniądz pokazuje, iż dominująca grupą jest ludność w wieku produkcyjnym, stanowi ona około 61,8 % ogółu. Ludność w wieku poprodukcyjnym około 18,3 %, a osoby w wieku przedprodukcyjnym stanowią około 19,9 % ogółu społeczeństwa, z roku na rok jednak liczba tych osób spada. Zarówno ujemny przyrost naturalny, jak też większy odsetek osób w wieku poprodukcyjnym przypadającym na ludność w wieku przedprodukcyjnym, wskazuje na proces starzenia się społeczeństwa, co jest obecnie tendencją ogólnokrajową. Jako podaje GUS saldo migracji dla gminy Goniądz w roku 2015 było ujemne i wynosiło Tabela 4. Stan liczby ludności w poszczególnych miejscowościach gminy Goniądz Lp. Miejscowość Rok Goniądz Białosuknia Budne Dawidowizna Doły Downary Downary Plac Klewianka Kramkówka Duża Kramkówka Mała Krzecze Łazy Mierkienniki Olszowa Droga Osowiec Osowiec - Twierdza Owieczki Piwowary Płochowo Smogorówka Dolistowska Smogorówka Goniądzka Strona 38

39 Liczba ludności PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA Szafranki Uścianek Wojtówstwo Wroceń Wólka Piaseczna RAZEM: Źródło: dane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu W celu oszacowania prognozy liczby mieszkańców gminy Goniądz, posłużono się wyliczonym przez Urząd Statystyczny trendem zmian liczby ludności na obszarze powiatu monieckiego. Na podstawie przyjętych założeń i danych prognozy liczby mieszkańców dla powiatu monieckiego, trend w zakresie liczby mieszkańców dla obszaru gminy Goniądz jest ujemy. Szacuje się, iż liczba ludności w gminie w 2025 roku. będzie wynosiła osób. Tabela 5. Prognoza liczby mieszkańców gminy Goniądz na lata Lata Trend dla powiatu monieckiego Liczba ludności 2015* * 0, * 0, * 0, * 0, * 0, * 0, * 0, * 0, * 0, * 0, Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS i danych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu Wykres 3. Prognozowany trend liczby mieszkańców dla obszaru gminy Goniądz w latach Prognozowana liczba mieszkańców w Gminie Goniądz y = -140,4ln(x) ,1 R² = 0, ROK Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Miejskiego w Goniądzu Strona 39

40 Zasoby mieszkaniowe gminy: Zasoby mieszkaniowe ogółem w gminie Goniądz na koniec roku 2014 wynosiły mieszkań. Zgodnie z danymi liczba mieszkań na terenie gminy stale rośnie. Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w gminie wynosi 87,42 m 2 i jest mniejszy o 2,3 m 2 niż w powiecie monieckim i większa niż w województwie podlaskim o 11,5 m 2. Wskaźnik powierzchni użytkowej mieszkania na 1 osobę wynosi 31,18 m 2 i jest wyższy od wskaźnika przypadającego w powiecie i województwie podlaskim. Tabela 6. Liczba budynków mieszkalnych w gminie Goniądz Wyszczególnienie Budynki mieszkalne w gminie Goniądz Ogółem Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Tabela 7. Zasoby mieszkaniowe w gminie Goniądz Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Goniądz Wyszczególnienie Mieszkania ogółem Źródło: dane Urzędu Miejskiego w Goniądzu Tabela 8. Mieszkania oddane do użytkowania na terenie gminy Goniądz Wyszczególnienie Mieszkania oddane do użytkowania Ogółem W tym: indywidualne Przeznaczone na sprzedaż lub wynajem Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Obiekty użyteczności publicznej będące w zarządzenie gminy Goniądz Zgodnie z danymi otrzymanymi z Urzędu Miejskiego w Goniądzu w zarządzie gminy znajduje się 54 budynków. Tabela 9. Rejestr budynków użyteczności publicznej będących w zarządzie gminy Goniądz Lp. Nazwa Budynku Adres Rodzaj źródła ciepła 1. Budynek szkolny SP Wroceń Nieużytkowany 2. Budynek mieszkalny nr 29 Białosuknie Szlachta Piec kaflowy 3. Budynek gospodarczy Białosuknie Szlachta Nieużytkowany 4. Budynek szkolny Białosuknia Nieużytkowany Strona 40

41 5. Budynek gospodarczy Białosuknia Nieużytkowany 6. Budynek gospodarczy Białosuknia Nieużytkowany 7. Garaż Białosuknia Nieużytkowany 8. Świetlica Downary Ogrzewanie elektryczne 9. Świetlica Kramówka Mała Ogrzewanie elektryczne 10. Świetlica Wólka Piaseczna Nieogrzewany 11. Budynek gospodarczy przy Klewianka Nieogrzewany świetlicy 12. Świetlica Osowiec Ogrzewanie elektryczne 13. Świetlica Klewianka Ogrzewanie elektryczne 14. Świetlica Płochowo Nieogrzewany 15. Świetlica Kramówka Duża Ogrzewanie elektryczne 16. Budynek szkolny Osowiec Nieużytkowany 17. Budynek mieszkalny Osowiec Nieużytkowany 18. Budynek gospodarczy Osowiec Nieużytkowany 19. Budynek OSP Goniądz Kocioł węglowy/ drzewny 20. Garaż OSP Goniądz Kocioł węglowy/ drzewny 21. Budynek gospodarczy (od ZRB Goniądz Kocioł węglowy/ drzewny dla OSP) 22. Budynek OSP Białosuknia Nieogrzewany 23. Szkoła Podstawowa Klewianka Nieużytkowany 24. Budynek mieszkalny przy szkole Klewianka Nieużytkowany 25. Dom mieszkalny przy szkole Klewianka Nieużytkowany 26. Budynek gospodarczy przy Klewianka Nieużytkowany szkole 27. Szkoła podstawowa Downary 52 Kocioł na pellet Budynki gospodarcze przy szkole Downary Nieogrzewany 29. Miejski Ośrodek Wypoczynki i ul. Demokratyczna 10, Rekreacji w Goniądzu Goniądz Nieogrzewany 30. Zespół Szkolno-Preszkolny w ul. Konstytucji 3 Maja Goniądzu 18 Kocioł na węgiel 31. Gminny Ośrodek Kultury w ul. Stary Rynek 23, Goniądzu Goniądz Kocioł olejowy 32. Oczyszczalnia ścieków ul. Demokratyczna, Piecyk elektryczny, Goniądz grzejnik elektryczny 33. Stacja Uzdatniania Wody Goniądz Kocioł na paliwo stałe CO 34. Stacja Uzdatniania Wody Wroceń Nagrzewnica elektryczna 35. Stacja Uzdatniania Wody Białosuknia Kocioł na paliwo stałe CO Strona 41

42 36. Stacja Uzdatniania Wody Downary Kocioł na paliwo stałe CO 37. Stacja Uzdatniania Wody Osowiec Kocioł na paliwo stałe CO 38. Przepompownia wody Płochowo Grzejnik elektryczny 39. Budynek wysypiska śmieci Łazy Grzejnik elektryczny 40. Budynek biura ZUK ul. Majora Węgielnego Kocioł na węgiel 41. Budynek gospodarczy +WC ul. Majora Węgielnego Nieogrzewany 42. Budynek gospodarczy przy ADM ul. Wojska Polskiego Nieogrzewany 36 52, Goniądz 43. Magazyn gazowniczy ul.wojska Polskiego Nieogrzewany 44. Garaż ul. Majora Węgielnego Nieogrzewany 45. ADM 52 (budynek wielorodzinny) ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz Wspólnota Mieszkaniowa w 54. Goniądzu Goniądz, Plac Plac 11 Listopada Listopada 36 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Zakładu Usług Komunalnych oraz Urzędu Miejskiego w Goniądzu 4.4 Rolnictwo i struktura użytkowania gruntów Kocioł na węgiel 46. Budynek gospodarczy (przy Agronom) ul. Wojska Polskiego 52 Nieogrzewany 47. Budynek garażowy (przy Agronom) ul. Wojska Polskiego 52 Nieogrzewany 48. Budynek ubikacja (przy Agronom) ul. Wojska Polskiego 52 Nieogrzewany 49. Budynek chorych zwierząt ul. Wojska Polskiego 52 Nieogrzewany 50. Budynek gospodarczy ul. Wojska Polskiego 52 Nieogrzewany 51. Urząd Miejski 52. Urząd Miejski 53. Wspólnota Mieszkaniowa w Goniądzu Goniądz, Plac 11 Listopada 34 ul. Kościuszki 21, Goniądz Plac 11 listopada 38 Goniądz Plac 11 Listopada 34 Kocioł na węgiel Kocioł na węgiel Gmina dysponuje znacznymi zasobami użytków rolnych. Powierzchnia użytków rolnych wynosi ha, co stanowi 35,2 % całkowitej powierzchni gminy. W użytkach rolnych dominują grunty orne o powierzchni ha tj. 50,18 %, 33,28 % stanowiły łąki, pastwiska 16,39 % oraz w niewielkim stopniu sady 0,16 %. W województwie podlaskim istnieją jedne z najtrudniejszych warunków przyrodniczo-klimatycznych, jak też glebowych w Polsce. Wiąże się to z krótkim okresem wegetacji, dużym spadkiem temperatur i niską klasą bonitacji gleb. W gminie Goniądz przeważają gleby o bonitacji gleby klasy IV i V, czyli gleby średniej i słabej jakości. Zaliczamy tu takie gleby jak: gleby brunatne, rdzawe, płowe, bielicowe wytworzone z piasków i żwirów gliniastych, płytkie mady, rędziny i gleby kamieniste. Strona 42

43 Wskaźnika waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej (uwzględniając jakość gleb, agroklimat, warunki wodne oraz rzeźbę terenu) dla gminy Goniądz wynosi 49,2 natomiast w województwie podlaskim 55,0. 7 Tabela 10. Struktura użytkowania gruntów w gminie Goniądz, stan na 2005 rok Użytki Powierzchnia użytków [ha] Udział gruntów [%] % udział w powierzchni ogólnej gminy Grunty ogółem Powierzchnia użytków rolnych w tym: ,3 grunty orne ,7 sady 21 0,1 35,3 łąki ,7 pastwiska ,8 Lasy i grunty leśne ,1 30,1 Pozostałe grunty i nieużytki ,6 34,6 Źródło: Bank Danych Lokalnych GUS Tabela 11. Bonitacja gruntów ornych (łącznie z sadami) Klasy bonitacyjne gruntów ornych [ha] Wyszczególnienie II IIIA IIIB IVA IVB V VI VIZ Goniądz Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goniądz na lata Tabela 12. Klasy bonitacyjne użytków zielonych Wyszczególnienie Klasy bonitacyjne użytków zielonych [ha] II III IV V VI VIZ Goniądz Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goniądz na lata Zgodnie z przeprowadzonym w 2010 roku Powszechnym Spisem Rolnym, na terenie gminy Goniądz zarejestrowanych było 773 gospodarstw prowadzących działalność rolniczą. Na terenie gminy przeważają gospodarstwa o wielkości powyżej 10 ha, które stanowią ok. 55% wszystkich gospodarstw. Od lat obserwuje się scalanie gruntów i powiększanie areału indywidualnych gospodarstw. Od spisu powszechnego w 2002 roku można zauważyć w gminie ogólny spadek liczby gospodarstw, liczba gospodarstw zmniejszyła się o Biesiacki A., Kuś J., Madej A., Ocena warunków przyrodniczych do produkcji rolnej, IUNG, Puławy 2004). Strona 43

44 Obszary chronione ogółem Parki narodowe Rezerwaty przyrody Parki krajobrazowe Obszary chronionego krajobrazu Użytki ekologiczne Natura 2000 Pomniki przyrody PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA Tabela 13. Powierzchnia obszarów chronionych w gminie Goniądz Wyszczególnienie powierzch nia (ha) w % powierzc hni ogólnej powierzchnia w ha Goniądz 29194,25 77, , , ,25 3 Źródło: opracowanie własne na podstawie opracowania: Ochrona środowiska i leśnictwo w województwie podlaskim w 2014 roku, Urząd Statystyczny w Białymstoku, 2014 Jak wynika z powyższej tabeli obszary chronione na ternie gminy Goniądz na koniec roku 2014 zajmowały ha co stanowi 61,2 % powierzchni całej gminy (oprócz obszarów Natrura 2000). Największa powierzchnię zajmuje Biebrzański Park Narodowy ha. Udział procentowy powierzchni obszarów Natura 2000 w powierzchni całkowitej gminy Goniądz wynosi 77,5 % i w większości pokrywa się z pozostałymi obszarami prawnie chronionymi. W granicach administracyjnych gminy znajdują się następujące formy ochrony przyrody: - Obszar Specjalnej Ochrony Ostoja Biebrzańska PLB , - Specjalne Obszary Ochrony Dolina Biebrzy PLH , - Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Biebrzy, - Biebrzański Park Narodowy, - Otulina Biebrzańskiego Parku Narodowego; Przy północnych granicach gminy znajduje się Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierze Rajgrodzkie. Obszary chronione wyróżniają się wysokimi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi, kulturowymi oraz wypoczynkowymi. Z uwagi na znaczne zagęszczenie powierzchniowych form ochrony przyrody oraz ich wzajemne pokrywanie się przedstawiona poniżej mapa ukazuje najwięszke powierzchniowo obszary chronione. szt. Strona 44

45 Rysunek 2. Lokalizacja terenów objętych prawną ochroną względem granic administracyjnych gminy Goniądz Źródło: Na terenie gminy według danych GUS na koniec roku 2015 zarejestrowanych było 277 podmiotów gospodarczych. Sektor prywatny stanowi 87% wszystkich podmiotów gospodarczych. Dominującą formą prawną w sektorze prywatnym są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które stanową 77,2%. W poniższej tabeli przedstawiono głównych przedsiębiorców prowadzących działalność na terenie gminy Goniądz. Tabela 14. Główne podmioty gospodarcze na terenie gminy Goniądz Lp. Nazwa i adres Adres 1. Bartłowizna Centrum Szkoleniowo Wypoczynkowe w Goniądzu 2. Firma Budowlana Marian Chmielewski 3. Goniądz Serwis Artur Cywiński & Karol Jankowski 4. Usługi Hydrauliczne Andrzej Dzierżanowski, 5. VOLTRANS s.c. Usługi Handlowo Transportowe Piotr Uścinowicz i Adam Horczak, ul. Nadbiebrzańska 32 Goniądz ul. Ogrodowa 19, Goniądz Plac 11 Listopada 44, Goniądz ul. Kościuszki 33, Goniądz ul. Wojska Polskiego 70, Goniądz Strona 45

46 6. Usługi Transportowo Handlowe Adam Jędrys 7. Zakład Instalatorstwa Elektrycznego i Pomiarów Wiesław Kulikowski 8. P.H.U. EMKA Mirosław Kryński 9. Tartak Usługowo Handlowy Stanisław Konaszewski Łukasz Kramkowski 10. Pogotowie Drzewne Robert Kraszewski 11. ABKW Transport Adam Karpiej 12. Biuro Rachunkowe ATENA Aneta Kulikowska 13. Skład Budowlany Dawid Paweł Kulikowski Montaż Instalacji Sanitarnych i Centralnego Ogrzewania Roman Konopko Sklep Spożywczo Przemysłowy Jadwiga Lenczewska 16. Kamieniarstwo Budowlane Dariusz Łabanowski 17. Firma "WOOLTEX" n/biebrzą spółka cywilna Tartak Usługowo - Handlowy "Tar" Snarski Tadeusz "PYSIO" Sklep Spożywczo przemysłowy Joanna Pawełkowska Sklep Spożywczo-Przemysłowy Franciszek Lewandowski 21. Sklep Spożywczo - Przemysłowy "MARTEX" Sklep Spożywczo - Przemysłowy "NINA" Barbara Man, Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych Dariusz Mikucki, Projektowanie i montaż sanitarny Zbigniew Nowicki Sklep SEZAM Marek Obrządkiewicz Sklep Wielobranżowy 26. Zakład Murarski Janusz Rutkowski 27. Studio urody Paola Paulina Olkowska 28. Sklep wielobranżowy MARTA Szar Bud Roboty ogólnobudowlane Szczepan Sawicki, Gospodarstwo Agroturystyczne Joanna i Robert Dembowscy Gospodarstwo Agroturystyczne Arkadiusz Sosnowski 32. Usługi Dekarskie Adam Wojtach Przedsiębiorstwo Usługowo Handlowe. Stacja 33. Kontroli Pojazdów Celina Wołyńska, Źródło: dane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu ul. Kościuszki 30/16, Goniądz ul. Mickiewicza 1, Goniądz ul. Wojska Polskiego 18/2, Goniądz Dawidowizna 28, Goniądz ul. Wojska Polskiego 29, Goniądz ul. Wojska Polskiego 23, Goniądz ul. Wojska Polskiego 88, Goniądz ul. Wojska Polskiego 61a, Goniądz ul. Piotra z Goniądza 20, Goniądz ul. Kościuszki 43, Goniądz Białosuknia 87, Goniądz Klewianka 114, Goniądz Kramkówka Duża 51a, Goniądz Plac 11 Listopada 21/2, Goniądz Smogorówka Dolistowska 12/ Goniądz Plac 11 Listopada 41/1, Goniądz ul. Kościuszki 43A, Goniądz Downary Plac 27, Goniądz ul. Św. Rozalii 2, Goniądz Pl. 11 Listopada 20, Goniądz ul. Ogrodowa 6, Goniądz Pl. 11 listopada 29, Goniądz ul. Wojska Polskiego 1, Goniądz Pl. 11 Listopada 24/1, Goniądz Wroceń 44, Goniądz ul. Bednarska 6, Goniądz Białosuknia 9, Goniądz ul. Wojska Polskiego 86, Goniądz Strona 46

47 W tabelach poniżej przedstawiono zestawienie podmiotów zarejestrowanych na terenie gminy Goniądz w podziale na sekcje. Tabela 15. Podmioty wg grup rodzajów działalności PKD wpisane do rejestru REGON na terenie gminy Goniądz Wyszczególnienie Lata Ogółem rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo przemysł i budownictwo pozostała działalność Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS Tabela 16. Wykaz podmiotów gospodarczych na terenie gminy Goniądz wg sekcji PKD 2007 Wyszczególnienie Lata Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Sektor prywatny Sektor publiczny Górnictwo i wydobywanie Sektor prywatny Sektor publiczny Przetwórstwo przemysłowe Sektor prywatny Sektor publiczny Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sektor prywatny Sektor publiczny Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Sektor prywatny Sektor publiczny Budownictwo Sektor prywatny Sektor publiczny Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Sektor prywatny Sektor publiczny Transport i gospodarka magazynowa Strona 47

48 Sektor prywatny Sektor publiczny Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sektor prywatny Sektor publiczny Informacja i komunikacja Sektor prywatny Sektor publiczny Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Sektor prywatny Sektor publiczny Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Sektor prywatny Sektor publiczny Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Sektor prywatny Sektor publiczny Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Sektor prywatny Sektor publiczny Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Sektor prywatny Sektor publiczny Edukacja Sektor prywatny Sektor publiczny Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sektor prywatny Sektor publiczny Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sektor prywatny Sektor publiczny Pozostała działalność usługowa, Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Sektor prywatny Sektor publiczny Organizacje i zespoły eksterytorialne Sektor prywatny Sektor publiczny Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS Strona 48

49 Zgodnie z danymi przedstawionymi w powyższej tabeli działalność mieszkańców gminy koncentruje się głównie na handlu detalicznym i hurtowym, budownictwie, transporcie. Z uwagi na występowanie znacznych walorów turystycznych działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi jest reprezentowana przez wiele podmiotów. Strona 49

50 5. OBECNY STAN JAKOŚCI POWIETRZA NA TERENIE GMINY GONIĄDZ O wystąpieniu zanieczyszczeń powietrza decyduje ich emisja do atmosfery, natomiast o poziomie zanieczyszczeń w znacznym stopniu występujące warunki meteorologiczne. Przy stałej emisji zmiany stężeń zanieczyszczeń są głównie efektem przemieszczania, transformacji i usuwania zanieczyszczeń z atmosfery. Stężenie zanieczyszczeń zależy również od pory roku: sezon zimowy, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery, głównie przez niskie źródła emisji, sezon letni, charakteryzuje się zwiększonym zanieczyszczeniem atmosfery przez skażenia wtórne powstałe w reakcjach fotochemicznych. Substancjami zanieczyszczającymi, mającymi największy udział w emisji zanieczyszczeń, pochodzącymi głównie z procesów spalania energetycznego są: tlenki azotu (NO-NO 2 ), dwutlenek siarki (SO 2 ), tlenek węgla (CO) i pyły. Od środków transportu największy udział w emisji zanieczyszczeń mają: tlenek węgla (CO), tlenki azotu (NO-NO 2 ) i benzen (C 6 H 6 ). Według danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w 2011 roku emisja zanieczyszczeń gazowych ogółem z terenu powiatu monieckiego wynosiła ton. W latach obserwuje się trend malejący. Gmina Goniądz położona jest na terenie strefy podlaskiej, dla której w 2013 roku opracowano Program Ochrony Powietrza. Strefa Podlaska obejmuje wszystkie, za wyjątkiem Aglomeracji Białostockiej, powiaty województwa podlaskiego. Zgodnie z prowadzonymi pomiarami z 2013 roku w publikacji WIOŚ Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacji stref województwa podlaskiego w 2013 roku w strefie podlaskiej stwierdzono przekroczenia normy pyłu zawieszonego PM2,5 ze względu na kryterium ochrona zdrowia (obszarem stwierdzonych pomiarami przekroczeń jest miasto Łomża). W klasyfikacji ze względu na ochronę roślin nie wystąpiły na terenie województwa strefy z przekroczeniami poziomów dopuszczalnych. Na podstawie w/w publikacji WIOŚ stwierdza się, iż teren gminy Goniądz nie należy do obszarów, gdzie wystąpiło przekroczenie stężeń zanieczyszczeń w powietrzu, stąd też planowane do realizacji działania w PGN nie wynikają bezpośrednio z działań naprawczych wskazanych w Programie Ochrony Powietrza dla Strefy Podlaskiej. Stan jakości powietrza na terenie gminy Goniądz kształtowany jest głównie przez: źródła ciepła: lokalne kotłownie dla usług publicznych i indywidualne kotłownie w zabudowie mieszkaniowej jednorodzinnej i wielorodzinnej, komunikację samochodową, produkcję rolniczą. Strona 50

51 Tabela poniżej przedstawia wielkość emisji z powiatu monieckiego w latach na tle województwa podlaskiego. Tabela 17. Emisja zanieczyszczeń powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych w powiecie monieckim EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH J.m Emisja zanieczyszczeń pyłowych woj. podlaskie ogółem Mg/rok Powiat moniecki ogółem Mg/rok ze spalania paliw Mg/rok Emisja zanieczyszczeń gazowych woj. podlaskie ogółem Mg/rok Powiat moniecki ogółem Mg/rok ogółem (bez CO 2 ) Mg/rok dwutlenek siarki Mg/rok tlenki azotu Mg/rok tlenek węgla Mg/rok dwutlenek węgla Mg/rok Źródło: Dane WIOŚ Białystok Wielkości dopuszczalnych poziomów stężeń niektórych substancji zanieczyszczających w powietrzu określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku (Dz. U poz. 1031) w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Strona 51

52 6. METODOLOGIA OPRACOWANIA PLANU GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ Zgodnie ze szczegółowymi zaleceniami dotyczącymi struktury Planu gospodarki niskoemisyjnej, ma on przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020, tj.: - redukcja emisji gazów cieplarnianych; - zwiększenie udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych; - redukcja zużycia energii finalnej. Powyższe cele mają zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej. Wyznaczona w PGN redukcja gazów cieplarnianych, zwiększenie udziału OZE, redukcja zużycia energii finalnej i lokalna poprawa jakości powietrza powinna odzwierciedlać realne możliwości ekonomiczne, techniczne i organizacyjne (brak np. konieczności redukcji gazów cieplarnianych do zobowiązań krajowych - o 15% czy unijnych o 20%). Wszelkie działania finansowane (lub współfinansowane) przez gminę, które przyczyniają się do ww. celów powinny być wpisane do Wieloletniego Planu Finansowego Gminy Goniądz (WPF). Na tej podstawie gminy będą mogły aplikować o środki Unii Europejskiej w ramach perspektywy finansowej na lata Etapy określania wielkości emisji CO 2 w gminie przedstawiają się następująco: 1. Zebranie danych dla poszczególnych grup źródeł podległych gminie: faktury za zakup energii elektrycznej, cieplnej, paliw do ogrzewania, paliw transportowych, 2. Zebranie danych o dostarczonej energii i paliwach od dystrybutorów ciepła, energii elektrycznej, gazu dla obszaru gminy, 3. Oszacowanie zapotrzebowania na ciepło z pozostałych paliw kopalnych w poszczególnych grupach odbiorców, 4. Oszacowanie zużycie paliw transportowych, 5. Oszacowanie zużycie paliw w produkcji ciepła, 6. Przeliczenie pozyskanych wartości za pomocą wskaźników emisji na emisję CO 2, 7. Określenie wielkości produkcji energii ze źródeł odnawialnych; Pierwszym etapem inwentaryzacji emisji na terenie gminy jest identyfikacja okoliczności i cech charakterystycznych mający wpływ na wielkość emisji. Wyróżniamy następujące czynniki: 1. Determinujące aktualny poziom emisji, 2. Determinujące wzrost emisyjności, 3. Determinujące spadek emisyjności; Do czynników determinujących aktualny poziom emisji należą: Gęstość zaludnienia, Strona 52

53 Ilość gospodarstw domowych, Ilość podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, Stopień urbanizacji, Szlaki tranzytowe przebiegające przez teren gminy, Ilość pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy; Wskazane wyżej czynniki wpływają na aktualne zużycie energii finalnej, a tym samym całkowitą wielkość emisji CO 2 z obszaru gminy w roku obliczeniowym. Do czynników determinujących wzrost emisyjności należą: Wzrost ilości mieszkańców, Wzrost ilości gospodarstw domowych, Wzrost ilości podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, Budowa nowych szlaków drogowych, Wzrost ilości pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy; Do czynników determinujących spadek emisyjności należą: Spadek ilości mieszkańców, Spadek ilości gospodarstw domowych, Spadek ilości podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, Spadek ilości pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy, Termomodernizacja i poprawa stanu technicznego obiektów publicznych, Poprawa efektywności energetycznej obiektów prywatnych, Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Czynniki determinujące wzrost lub spadek emisyjności wpływać będą na wielkość emisji w roku docelowym. Celem inwentaryzacji jest zatem dokonanie charakterystyki gminy w oparciu o wymienione wyżej kryteria, co pozwoli oszacować aktualny poziom emisji gazów cieplarnianych w roku obliczeniowym oraz ustalić prognozowany trend zmian emisji do roku Proces sporządzania inwentaryzacji emisji może być ogólnie opisany, jako proces zbierania odpowiednich danych, a następnie wprowadzania tych danych do narzędzia inwentaryzacji emisji PGN. W tym celu wykorzystano dwie metody zbierania danych emisji: 1. Metodologia bottom-up polega na zbieraniu danych u źródła. Każda jednostka podlegająca inwentaryzacji podaje dane, które później agreguje się w taki sposób, aby dane były reprezentatywne dla większej populacji lub obszaru. Metodologia ta zwiększa prawdopodobieństwo popełnienia błędu przy analizie i obróbce danych oraz niepewność, czy cała docelowa populacja została ujęta w zestawieniu. Strona 53

54 2. Metodologia top-down polega na pozyskiwaniu zagregowanych danych dla większej jednostki obszaru lub populacji. Jakość danych jest wtedy generalnie lepsza, ponieważ jest mała ilość źródeł danych. Jeżeli zagregowane dane nie są reprezentatywne dla danego obszaru lub populacji, należy tak je przekształcić, aby jak najwierniej obrazowały zaistniałą sytuację. Głównym defektem tej metody jest mała rozdzielczość danych, która może ukryć trendy, mogące pojawić się przy większej rozdzielczości. Większość danych związanych z aktywnością samorządu lokalnego można uzyskać z faktur za dostawy energii, zakupu paliw. Dla grupy społeczeństwa, źródła danych są bardziej zdywersyfikowane i obejmują dane uzyskane od dostawców prądu, stosowanych ankietach oraz szacunkach eksperckich. 6.1 Podstawowe założenia przyjęte w "Planie" Podstawą merytoryczną niniejszego Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Goniądz na lata jest inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych do powietrza. Dokument opracowano zgodnie z proponowaną przez NFOŚiGW metodologią monitorowania wskaźników opracowaną przez Wspólne Centrum Badawcze (JRC) Komisji Europejskiej we współpracy z Dyrekcją Generalną ds. Energii (DG ENER) i Biuro Porozumienia Burmistrzów, zawartą w poradniku Jak opracować plan działań na rzecz zrównoważonej energii (SEAP). Tabela 18. Wykaz interesariuszy Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Gminy Goniądz Zobowiązania wobec Wykaz interesariuszy Zakres uczestnictwa w PGN realizacji PGN Wdrażanie działań PGN; Udział w opracowaniu Planu; Opracowanie raportów dostarczenie niezbędnych z realizacji Planu; Lokalna administracja informacji na temat obiektów Zachęcanie innych administracji publicznej; interesiariuszy do realizacji działań określonych w PGN Dostawcy energii Podmioty działające w sektorze transportu Dostarczenie informacji na temat zużycia energii Dostarczenie informacji na temat zużycia paliw transportowych, planowanej długości tras Brak zobowiązania; Dostarczenie informacji na temat zużycia energii elektrycznej na terenie gminy Goniądz Brak zobowiązania; Dostarczenie informacji na temat zużycia paliw transportowych, planowanej długości tras Biznes i przemysł Dostarczenie informacji na Uczestnictwo w realizacji Strona 54

55 Społeczność lokalna temat zużycia paliw kopalnych i energii Dostarczenie informacji na temat zużycia paliw kopalnych i energii działań PGN; Informowanie Urzędu Miejskiego o wykonywanych działaniach w zakresie redukcji emisji zanieczyszczeń (typu: termomodernizacja, wykorzystanie OZE, wymiana rodzaju kotła) Uczestnictwo w realizacji działań PGN; Informowanie Urzędu Miejskiego o wykonywanych działaniach w zakresie redukcji emisji zanieczyszczeń (typu: termomodernizacja, wykorzystanie OZE, wymiana rodzaju kotła) Założenia inwentaryzacji: inwentaryzacja obejmuje obszar w granicach administracyjnych gminy miejsko-wiejskiej Goniądz, wszelkie pozyskane informacje odnosiły się do roku 2015, zwanego dalej rokiem inwentaryzacji /(rokiem bazowym, przeprowadzenie inwentaryzacji zostało poprzedzone społeczną kampanią informacyjną w formie ogłoszeń na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w Goniądzu, informacje o przystąpieniu do opracowania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej oraz planowanej inwentaryzacji przedstawiono podczas spotkania Rady Miejskiej w Goniadzu dla zebranych sołtysów w celu poinformowania pozostałych mieszkańców swoich sołectw o przeprowadzonej inwentaryzacji, w przeprowadzeniu inwentaryzacji brali czynny udział pracownicy Urzędu Miejskiego w Goniądzu poprzez informowanie mieszkańców oraz przeprowadzanie badań ankietowych, badanie ankietowe skierowano do odbiorców następujących sektorów: - sektor obiektów/instalacji użyteczności publicznej, - sektor mieszkalny, - oświetlenie uliczne, - sektor przemysłowy poza EU ETS - transport (publiczny, tabor gminny, transport prywatny i komercyjny) wykorzystane kwestionariusze zawierały pytania odnośnie zużycia i zapotrzebowania na energię elektryczną, energię cieplną, paliwa gazowe oraz pozostałe paliwa kopalne np. ropa, węgiel, olej opałowy użytkowane na cele transportowe oraz cele socjalno-bytowe. Strona 55

56 Ponadto ankieta zawierała szereg pytań dotyczących przeprowadzonych prac termomodernizacyjnych oraz planowanego udziału mieszkańców i przedsiębiorców w działaniach gminy na rzecz redukcji emisji gazów cieplarnianych. za rok bazowy, przyjęto rok Wybór roku 2015 jako roku bazowego wynika z możliwości pozyskania najbardziej wiarygodnych i kompletnych danych na temat zużycia paliw kopalnych oraz zużycia energii elektrycznej za ten rok. inwentaryzacja nie objęła sektora rolnictwa, zgodnie z założeniami Poradnika SEAP. mimo, iż wykorzystywana w procesach energetycznego spalania biomasa (w tym drewno) traktowana jest jako odnawialne źródło energii, w bazie emisyjnej źródło to, nie zostało uwzględniono w bilansie produkcji energii odnawialnej. Założenie takie ma na celu wspieranie innych źródeł energii odnawialnej, aby ograniczyć nadmierną i niekontrolowaną wycinkę drzew. Chodzi o ograniczenie współspalania drewna z węglem, i w ten sposób zwiększanie udziału energii odnawialnej w ogólnym bilansie wykorzystywanej energii. 6.2 Wskaźniki emisji W poniższym dokumencie, w celu obliczenia wielkości emisji CO 2 wynikłej z końcowego zużycie energii na terenie gminy, posłużono się standardowymi wskaźnikami emisji zgodnymi z zasadami IPPC. Dla obliczenia emisji z poszczególnych źródeł zastosowano wskaźniki emisji CO 2 opracowane w Krajowym Ośrodku Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE): Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO 2 (WE) w roku 2012 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2015, KOBiZE, Warszawa, Wielkość wskaźnika referencyjnego jednostkowej emisyjności dwutlenku węgla przy produkcji energii elektrycznej przyjęto na poziomie WE=0,812 Mg CO 2 /MWh, opracowany w Krajowym Ośrodku Bilansowania i Zarządzania Emisjami i opublikowany w czerwcu 2011 roku. Tabela 19. Wskaźniki emisji gazów cieplarnianych Lp. Rodzaj nośnika energii Wartość opałowa [MJ/kg] Wskaźnik emisji CO 2 [kg/gj] 1. Drewno opałowe i odpady pochodzenia drzewnego 15,60 0* 2. Biogaz 50,40 54,33 3. Gaz ciekły 47,31 62,44 4. Benzyny silnikowe 44,80 68,61 5. Olej napędowy (w tym olej opałowy lekki) 43,33 73,33 6. Oleje opałowe 40,19 76,59 7. Węgiel kamienny 22,63 94,73 8. Energia elektryczna 0,812 MWh Źródło: wskaźniki na podstawie: Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO 2 (WE) w roku 2012 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2015, KOBIZE, Warszawa, 2014 Strona 56

57 * biomasę i biopaliwa traktuje się jako odnawialne źródła energii, których wykorzystanie nie wpływa na zawartość CO 2 w atmosferze. W efekcie spalania węgla zawartego w materii organicznej w drewnie, tworzy się CO 2. Emisji tych nie bierze się jednak pod uwagę podczas sporządzania inwentaryzacji emisji CO 2, zakładając, że ilość węgla uwalnianego w procesie spalania jest równa ilości węgla pobranego przez biomasę w trakcie procesu fotosyntezy. W takim przypadku standardowy wskaźnik emisji CO 2 dla biomasy wynosi zero. Tabela 20. Wskaźniki emisji dla lokalnej produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych Źródło energii elektrycznej Standardowy wskaźnik Wskaźnik emisji LCA [t CO 2- emisji [t CO 2 /MWh e ] eq/mwh e ] Ogniwa fotowoltaiczne 0 0,020-0,050 * Elektrownia wiatrowa 0 0,007 ** Elektrownia wodna 0 0,02 *Źródło: Vasilis i inni, 2008 **wyznaczono w oparciu o wyniki pochodzące z wybranej elektrowni wiatrowej, zlokalizowanej na wybrzeżu, w miejscy charakteryzującym się dobrymi warunkami wiatrowymi Do określania wielkości emisji w roku bazowym 2014 oraz w latach zastosowano metodologię i narzędzia wypracowane w ramach własnych doświadczeń. Obliczenia wielkości emisji wykonano za pomocą programu własnego opartego na prostym w użyciu arkuszu kalkulacyjnym, który przelicza dane wejściowe (ilość zużytych paliw i energii) na wielkości emisji gazów cieplarnianych za pomocą krajowych wskaźników emisji. Wielkość emisji określana jest w tonach CO 2 (Mg CO 2 ), z uwzględnieniem iż znaczenie pozostałych gazów cieplarnianych jest niewielkie. Obliczenia wielkości emisji wykonano za pomocą arkuszy kalkulacyjnych. Do obliczeń wykorzystano następujący wzór obliczeniowy: gdzie: ECO 2 = C x WO x WE ECO 2 - oznacza wielkość emisji CO 2 [MgCO 2 ] C - oznacza zużycie energii (elektrycznej, paliwa) [kg/rok] WO oznacza wartość opałową paliwa [MJ/kg] WE - oznacza wskaźnik emisji CO 2 [MgCO 2 /GJ]/ [MgCO 2 /MWh] Inwentaryzacja została podzielona na dwa sektory: - sektor pierwszy związany z aktywnością samorządu lokalnego, - sektor drugi związany z aktywnością społeczeństwa. Każdy sektor został podzielony na grupy źródeł, odpowiadające działaniom władz lokalnych i społeczeństwa, w celu ułatwienia zbiórki danych oraz wprowadzania danych do PGN. Strona 57

58 Grupy źródeł emisji wydzielone w związku z aktywnością samorządu lokalnego: - budynki administracji publicznej (w tym budownictwo społeczne), - transport, - oświetlenie publiczne. Emisje związane z tą grupą odnoszą się do emisji, za którą Samorząd jest bezpośrednio odpowiedzialny (np. Urząd Miejski, gminne jednostki organizacyjne, spółki z udziałem gminy). Podgrupy źródeł emisji wydzielone w związku z aktywnością społeczeństwa: - mieszkalnictwo, - transport, - lokalna produkcja energii. Emisje związane z tą grupą odnoszą się do pozostałych emisji gazów cieplarnianych, których źródłem jest działalność społeczeństwa i przedsiębiorstw znajdujących w granicach administracyjnych gminy. 6.3 Wykaz źródeł danych uwzględnionych w inwentaryzacji bazowej W inwentaryzacji uwzględniono dane źródłowe za 2015 rok w zakresie: - zużycia energii elektrycznej, - zużycia paliw kopalnych (węgiel kamienny, gaz ziemny i olej opałowy), - zużycia paliw przeznaczonych do transportu, - wykonanych prac termomodernizacyjnych budynków, w tym wymiana okien, ocieplenie ścian, stropodachu; W celu zebrania danych posłużono się metodologią bottom-up oraz top-down. Dane o zużyciach pozyskano z materiałów udostępnionych przez Urząd Miejski w Goniądzu, danych statystycznych GUS, dokumentów strategicznych i planistycznych gminy, danych pozyskanych od zakładów energetycznych i ankiet pozyskanych od społeczności lokalnej. Dane pozyskane od samorządu lokalnego (metodologią bottom-up ): - zużycie energii elektrycznej w obiektach użyteczności publicznej (w tym budynki, oświetlenie publiczne itp.), określono na podstawie faktur oraz danych z Zakładu energetycznego, - zużycie ciepła sieciowego w opracowaniu uwzględniano jedynie lokalne sieci ciepłownicze. Na terenie gminy Goniądz ogrzewanie realizowane jest przy pomocy indywidualnych źródeł ciepła nie występuje zbiorczy system centralnego ogrzewania - ciepłownia zawodowa. Występują jedynie lokalne sieci ciepłownicze ogrzewające budynki wielorodzinne poszczególnych wspólnot czy spółdzielni mieszkaniowych, - zużycie paliw (gazu, węgla kamiennego, biomasy, oleju napędowego) określono na podstawie faktur, - zużycie paliw samochodowych (pojazdy osobowe, dostawcze, autobusy i inne) przez pojazdy należące do gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych, spółek z Strona 58

59 udziałem gminy itp.) określono na podstawie informacji pochodzących z Urzędu Miejskiego w Goniądzu; Dane pozyskane od społeczeństwa (metodologią top-down i bottom-up ): - zużycie energii elektrycznej określono na podstawie danych otrzymanych od Zakładu energetycznego oraz na podstawie wypełnionych ankiet, - zużycie paliw (gazu, węgla kamiennego, biomasy oleju napędowego) określono na podstawie danych pozyskanych na podstawie ankiet, - zużycie ciepła sieciowego uwzględniano jedynie lokalne sieci ciepłownicze, - zużycia paliw w transporcie oszacowano na podstawie danych dotyczących struktury pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy, struktury pojazdów zarejestrowanych w Polsce (GUS) oraz średnich długości pokonywanych przez pojazdy na terenie gminy i średniego spalania paliw (szacunki na podstawie danych Instytutu Transportu Samochodowego), W inwentaryzacji bazowej nie uwzględniono zużycia paliw na cele rolnicze (jako transport odbywający się poza wyznaczonymi drogami). W Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Goniądz na lata nie uwzględniono działań w tym sektorze, dlatego też nie został on ujęty w bazie emisyjnej, - zużycie ciepła przez budynki wielorodzinne określono na podstawie wielkości zużycia paliw, dane uzyskano od zarządców budynków wielorodzinnych znajdujących się terenie gminy Goniądz; Strona 59

60 7. CHARAKTERYSTYKA NOŚNIKÓW ENERGETYCZNYCH I GŁÓWNYCH ODBIORCÓW ENERGII 7.1 System ciepłowniczy Na terenie gminy Goniądz nie występuje ogólna sieć ciepłownicza. Lokalne sieci ciepłownicze występują przy istniejących na terenie gminy Spółdzielniach Mieszkaniowych. Pierwsza sieć znajduje się w Spółdzielni Mieszkaniowej Nadbiebrzańskie Wzgórza w Goniądzu. Spółdzielnia posiada lokalną sieć ciepłowniczą dostarczającą ciepło do 7 budynków mieszkalnych oraz jednego budynku kotłowni. Kolejna sieć ciepłownicza występuje we Wspólnocie Mieszkaniowej Nieruchomości Osowiec-Twierdza w miejscowości Osowiec-Twierdza. Wspólna sieć ciepłownicza zasila 2 budynki mieszkalne oraz 1 budynek kotłowni. Zakład Usług Komunalnych w Goniądzu również posiada lokalną sieć ciepłowniczą ogrzewającą 3 budynki (2 budynki mieszkalne i 1 budynek gminny, którym jest Urząd Miejski). W strukturze wykorzystywanych paliw w poszczególnych obszarach gminy Goniądz występuje zarówno olej opałowy, węgiel kamienny, drewno oraz gaz propan-butan, głównie do przygotowania posiłków. Największy udział jako nośnik energii ma drewno oraz węgiel kamienny. Powszechność wykorzystywania paliw stałych, w tym drewna i węgla kamiennego, wynika z ich atrakcyjnej ceny w stosunku do innych paliw oferowanych na rynku oraz z wysoką dostępnością na rynku. Budynki wielorodzinne oraz użyteczności publicznej ogrzewane są przez kotłownie, które wykorzystują do celów grzewczych zarówno paliwa stałe jak i płynne. Ciepło z kotłowni wykorzystywane jest na potrzeby własne obiektów. Stan zaopatrzenia w ciepło w obiektach będących własnością gminy Bieżące zużycie energii cieplnej dla obiektów będących w zarządzie gminy Goniądz opracowano na podstawie, przekazanych przez Urząd Miejski w Goniądzu, informacji o zużyciu paliw za rok Do przeliczeń przyjęto średnie wartości opałowe określone w poradniku Wskaźniki emisji zanieczyszczeń ze spalania paliw w kotłach o nominalnej mocy cieplnej do 5 MW, styczeń 2014 rok, KOBiZE. Do przeliczeń przyjęto średnie wartości opałowe na poziomie: - olej opałowy lekki 0,04019 GJ/kg - miał węglowy 0,02263 GJ/kg - drewno 0,01560 GJ/kg - gaz propan-butan 0,04731 GJ/kg - gaz ziemny 0,04800 GJ/kg Strona 60

61 Tabela 21. Zapotrzebowanie na energię cieplną dla obiektów publicznych z obszaru gminy Goniądz wraz ze sposobem ich ogrzewania Lp. Nazwa Budynku Adres Rodzaj źródła ciepła Rodzaj paliwa Roczne zużycie [kg] Średnie roczne zapotrzebowanie na energię cieplną [GJ/rok] 1. Budynek szkolny SP Wroceń Nieużytkowany Budynek mieszkalny nr 29 Białosuknie Szlachta Piec kaflowy drewno ,40 3. Budynek gospodarczy Białosuknie Szlachta Nieużytkowany Budynek szkolny Białosuknia Nieużytkowany Budynek gospodarczy Białosuknia Nieużytkowany Budynek gospodarczy Białosuknia Nieużytkowany Garaż Białosuknia Nieużytkowany Świetlica Downary 9. Świetlica Kramówka Mała Ogrzewanie elektryczne Ogrzewanie elektryczne Energia elektryczna Energia elektryczna Świetlica Wólka Piaseczna Nieogrzewany Budynek gospodarczy przy świetlicy 12. Świetlica Osowiec 13. Świetlica Klewianka Klewianka Nieogrzewany Ogrzewanie elektryczne Ogrzewanie elektryczne Energia elektryczna Energia elektryczna Świetlica Płochowo Nieogrzewany Świetlica Kramówka Duża Ogrzewanie elektryczne Energia elektryczna Budynek szkolny Osowiec Nieużytkowany Budynek mieszkalny 18. Budynek gospodarczy 19. Budynek OSP Goniądz 20. Garaż OSP Goniądz 21. Budynek gospodarczy (od ZRB dla OSP) Osowiec Nieużytkowany Osowiec Nieużytkowany Goniądz Kocioł węglowy/ drzewny Kocioł węglowy/ drzewny Kocioł węglowy/ drzewny Węgiel ,725 Węgiel ,315 Węgiel , Budynek OSP Białosuknia Nieogrzewany Szkoła Podstawowa 24. Budynek mieszkalny przy Klewianka Nieużytkowany Klewianka Nieużytkowany Strona 61

62 szkole 25. Dom mieszkalny przy szkole Budynek 26. gospodarczy przy szkole 27. Szkoła podstawowa 2 Budynki 28. gospodarcze przy szkole Miejski Ośrodek 29. Wypoczynku i Rekreacji w Goniądzu Zespół Szkolno- 30. Przedszkolny w Goniądzu Gminny Ośrodek 31. Kultury w Goniądzu 32. Oczyszczalnia ścieków Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody 38. Przepompownia wody 39. Budynek wysypiska śmieci 40. Budynek biura ZUK Budynek gospodarczy +WC Budynek gospodarczy przy ADM Magazyn gazowniczy 44. Garaż 45. ADM 52 (budynek Klewianka Nieużytkowany Klewianka Nieużytkowany Downary 52 Kocioł na pellet Pellet ,15 Downary Nieogrzewany ul. Demokratyczna 10, Goniądz ul. Konstytucji 3 Maja 18, Goniądz ul. Stary Rynek 23, Goniądz ul. Demokratyczna, Goniądz Goniądz Wroceń Białosuknia Downary Osowiec Płochowo Łazy ul. Majora Węgielnego, Goniądz ul. Majora Węgielnego, Goniądz Plac 11 Listopada 36, Goniądz ul.wojska Polskiego, Goniądz ul. Majora Węgielnego, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz Nieogrzewany Kocioł na węgiel Kocioł olejowy Piecyk elektryczny, grzejnik elektryczny Kocioł na paliwo stałe CO Nagrzewnica elektryczna Kocioł na paliwo stałe CO Kocioł na paliwo stałe CO Kocioł na paliwo stałe CO Grzejnik elektryczny Grzejnik elektryczny Kocioł na węgiel Węgiel Olej opałowy lekki , , ,4 416, węgiel, drewno węgiel, drewno węgiel, drewno węgiel, drewno węgiel, drewno - - Nieogrzewany Nieogrzewany Nieogrzewany Nieogrzewany Kocioł na węgiel Węgiel ,38 Strona 62

63 wielorodzinny) Budynek gospodarczy (przy Agronom) Budynek garażowy (przy Agronom) Budynek ubikacja (przy Agronom) 49. Budynek chorych zwierząt 50. Budynek gospodarczy 51. Urząd Miejski 52. Urząd Miejski Wspólnota Mieszkaniowa w Goniądzu Goniądz, Plac 11 Listopada 34 Wspólnota Mieszkaniowa w Goniądzu Goniądz, Plac 11 Listopada 36 ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Kościuszki 21, Goniądz Plac 11 listopada 38 Goniądz Plac 11 Listopada 34, Goniądz Plac 11 Listopada 36, Goniądz Nieogrzewany Nieogrzewany Nieogrzewany Nieogrzewany Nieogrzewany Kocioł na węgiel Kocioł na węgiel Węgiel ,54 Węgiel ,34 Razem 6776,79 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu oraz Zakładu Usług Komunalnych w Goniądzu, dane za rok 2015 W większości, publicznych budynków ciepło pozyskiwane jest ze spalania paliw stałych tj. węgla kamiennego i drewna. Zaledwie jeden budynek ogrzewany jest poprzez spalanie oleju opałowego. Trzy budynki użyteczności publicznej wyposażone są w kolektory słoneczne do podgrzania ciepłej wody. Roczne zapotrzebowanie na energię cieplną w obiektach użyteczności publicznej w gminie Goniądz w roku 2015 wynosiło 6 776,79 GJ. Udział wykorzystywanych paliw do ogrzewania w obiektach gminnych został przedstawiony na poniższym wykresie. Strona 63

64 Wykres 4. Udział poszczególnych paliw wykorzystywanych do ogrzewania budynków gminnych w roku 2015 Wykorzystanie źródeł ciepła w budynkach znajdujących się w zarządzie Gminy 37% 2% [WARTOŚĆ]% 22% 2% piec olejowy piec na drewno (biomasa) piec węglowy (ekogroszek) ogrzewanie elektryczne Źródło: opracowanie własne na podstawie ankietyzacji Stan zaopatrzenia w ciepło w gospodarstwach domowych Na terenie gminy Goniądz nie występuje centralna sieć ciepłownicza. Za pomocą lokalnych sieci ogrzewane są niektóre z budynków Zakładu Usług Komunalnych w Goniądzu, Spółdzielnia Mieszkaniowa Nadbiebrzańskie Wzgórza oraz Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości Osowiec-Twierdza. Struktura budynków mieszkalnych na terenie gminy przedstawia się następująco: - 9 budynków mieszkalnych zarządzanych przez ZUK w Goniądzu (60 mieszkań, z czego 14 mieszkań zaopatrywanych jest w ciepło za pomocą sieci, 46 mieszkań opalanych jest indywidualnie przez ich mieszkańców), - 2 budynki mieszkalne zarządzane przez Wspólnotę Mieszkaniową Nieruchomości Osowiec- Twierdza (79 mieszkań), - budynków mieszkalnych zarządzane przez Spółdzielnie Mieszkaniową Nadbiebrzańskie Wzgórza (138 mieszkań); Zabudowa jednorodzinna Zaopatrzenie w ciepło dla obiektów mieszkalnych jednorodzinnych oparte jest na indywidualnych systemach grzewczych, w którym wykorzystywane są głównie paliwa stałe. Powszechność wykorzystywania paliw stałych, w tym węgla kamiennego i drewna, wynika z ich atrakcyjnej ceny w stosunku do innych paliw oferowanych na rynku oraz z wysoką dostępnością na rynku. Ponadto wielu mieszkańców gminy przyznaje, iż na cele opałowe pozyskuje drewno ze swojego lasu co nie wiąże się z kosztami zakupu opału. Do produkcji ciepła niemożliwe jest wykorzystanie gazu, gdyż gmina Goniądz nie jest zgazyfikowana. Strona 64

65 Na podstawie inwentaryzacji przeprowadzonej w 2015 roku otrzymano informacje dotyczące struktury ciepłowniczej budynków mieszkalnych na terenie gminy oraz aktualnego zużycia paliw energetycznych. W wyniku inwentaryzacji pozyskano 189 ankiet (dla budynków mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej), co stanowi 15,17 % ogólnej wartości wszystkich nieruchomości znajdujących się na terenie gminy. Wykres poniżej przedstawia podział na rodzaje źródeł ciepła występuje na obszarze gminy Goniądz w sektorze zabudowy jednorodzinnej. Wykres 5. Struktura indywidualnych źródeł ciepła budynków jednorodzinnych Struktura indywidualnych źródeł ciepła mieszkańców Gminy 0% 1% 15% centralne ogrzewanie ogrzewanie elektryczne piece kaflowe 84% Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji Dominującym źródłem ciepła w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych jest centralne ogrzewanie, do którego zaliczyć można również ogrzewanie indywidualne stanowiące kocioł + grzejniki stanowi ono 84% wszystkich urządzeń grzewczych. Blisko 15% budynków ogrzewanych jest za pomocą pieców kaflowych. Zaledwie 1% nieruchomości do celów grzewczych wykorzystuje energię elektryczną. Tabela poniżej przedstawia zgormadzone dane odnośnie rodzaju i ilości wykorzystywanych paliw do celów grzewczych dla budynków mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej, wyznaczone na podstawie danych ankietowych w odniesieniu do obszaru całej gminy. Strona 65

66 do 12 lat powyżej 12 lat drewnaine PCV PCV/drewniane brak odpowiedzi Tak, wykonano Nie wykonano Nie widzę potrzeby Planowane w ciagu najbliższych 5 lat brak odpowiedzi Tak, wykonano Nie wykonano Nie widzę potrzeby Planowane w ciagu najbliższych 5 lat brak odpowiedzi Liczba udzielonych odpowiedzi PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY GONIĄDZ NA LATA Tabela 22. Zużycie poszczególnych paliw oraz ilość wytwarzanej energii w budynkach mieszkalnych w zabudowie jednorodzinnej (dla próby z inwentaryzacji ok 15,17%) Rodzaj paliwa Ilość energii pochodzącej Roczna wielkość zużycia z danego nośnika [Mg/rok] [GJ/rok] Drewno 1349, ,381 Węgiel 362, ,8331 Olej opałowy 1,7 450, Gaz ciekły (do ogrzewania + przygotowanie posiłków) 4, ,79342 Gaz ziemny 0 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z inwentaryzacji (dane dla grupy inwentaryzowanej) Inwentaryzacji poddano również określenie stanu termomodernizacyjnego budynków mieszkalnych. Stan termomodernizacyjny jednorodzinnych budynków mieszkalnych na terenie gminy przedstawia poniższy wykres. Wykres 6. Stan termomodernizacyjny jednorodzinnych budynków mieszkalnych na terenie gminy Goniądz Stan termomodernizacyjny w jednorodzinnych budynkach mieszkalnych Rodzaj okien 161 Ocieplenie ścian zewnętrznych Ocieplenie Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników z ankietyzacji (dane dla grupy inwentaryzowanej) Rozkład odpowiedzi dla wykonanej próby ankiet przedstawia się następująco: w ok. 15,34% ankietowanych budynkach mieszkalnych przeprowadzono w ciągu ostatnich 12 lat prace termomodernizacyjne polegające na wymianie okien. Z uwagi na duży odsetek budynków z oknami których wiek przekracza 12 lat (ok 84%) zleca się przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych związanych z wymianą okien na okna odpowiadające wymaganiom Strona 66

67 niskoemisyjnym z niskim współczynnikiem przenikania ciepła. W ok. 42,86% obiektach przeprowadzono lub planuje się w najbliższym czasie przeprowadzić termomodernizacje ścian zewnętrznych oraz dachu, zaś w 58,20% obiektów ocieplono lub planuje się w najbliższych latach ocieplić strop. Zabudowa wielorodzinna pod zarządem Budynki wielorodzinne znajdujące się pod zarządem spółdzielni bądź wspólnoty mieszkaniowej ogrzewane są z wykorzystaniem kotłowni lokalnej. W tabeli poniżej przedstawiono wykaz nieruchomości wielorodzinnych z zarządcami oraz sposób ich ogrzewania. W budynkach tych do ogrzewania wykorzystywane są kotły węglowe oraz olejowe. Tabela 23. Wykaz nieruchomości wielorodzinnych na terenie gminy Goniądz Lp. Zarządca Adres nieruchomości wielorodzinnej 1. ul. Kościuszki 26, Goniądz 2. ul. Kościuszki 28, Goniądz Spółdzielnia Mieszkaniowa Nadbiebrzańskie Wzgórza ul. Kościuszki 30, Goniądz ul. Kościuszki 32, Goniądz ul. Kościuszki 34, Goniądz ul. Kościuszki 34A, Goniądz 7. ul. Kościuszki 34B, Goniądz Wspólnota Mieszkaniowa Nieruchomości Osowiec- Twierdza Osowiec Twierdza 58 Osowiec Twierdza ul. Kościuszki 3, Goniądz Sposób ogrzewania 3 kotły węglowe o mocy 300 kw rozprowadzenie ciepła za pomocą lokalnej sieci cieplnej Piec olejowy rozprowadzenie ciepła za pomocą lokalnej sieci cieplnej Kocioł na węgiel/drewno Kocioł na węgiel Kocioł na węgiel/drewno 11. ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz Zakład Usług Komunalnych w Goniądzu Plac 11 Listopada 31, Goniądz Plac 11 Listopada 34, Goniądz Kocioł na węgiel 14. Plac 11 Listopada 36, Goniądz ogrzewający dodatkowo budynek Wielkość zużycia paliwa [kg/rok] , ,00 Brak danych Brak danych 41253,33 (założono 2/3 całkowitego zużycia Strona 67

68 15. Plac 11 Listopada 18, Goniądz 16. ul.słowackiego 8, Goniądz 17. Downary 53 Urzędu Miejskiego Kocioł/ pieckaflowy na węgiel/drewno Kocioł na węgiel/drewno w budynku szkolnym * Kocioł na węgiel/drewno Brak danych Brak danych Brak danych Źródło: dane uzyskane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu oraz od zarządców nieruchomości wielorodzinnych * W 2016 roku trwają prace majće na celu odłączenie nieruchomości od źródła ciepła znajdującego się w Zespole Szkolno-Przedszkolnym W tabeli poniżej zostało przedstawione zapotrzebowanie na energię cieplną dla budynków wielorodzinnych. Obliczeń dokonano na podstawie danych o wielkości rocznego zużycia paliw do ogrzewania w budynkach, które zostały przekazane od zarządców nieruchomości. Tabela 24. Zużycie poszczególnych paliw w budynkach wielorodzinnych z zarządcami w gminie Goniądz dane za rok 2015 Rodzaj nośnika energii Wielkość zużycia paliwa rok 2015 [Mg/rok] Zapotrzebowanie na energię cieplną [GJ/rok] Olej opałowy 39, ,59 Węgiel 406, ,44 Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji od zarządców nieruchomości wielorodzinnych na terenie gminy Goniądz Według pozyskanych danych budynki wielorodzinne ogrzewane są głównie za pomocą węgla oraz oleju opałowego. Stan zaopatrzenia w ciepło w budynkach przedsiębiorstw Stan zaopatrzenia w ciepło w budynkach przedsiębiorstw oceniono na podstawie ankiet zwrotnych jakie zostały uzyskane od przedsiębiorców. Grupę dwóch przedsiębiorców, z których pozyskano informacje, przyjęto jako grupę wskazaną jako przemysł w wyniku inwentaryzacji. Z uwagi na niewielką liczbę przedsiębiorców, którzy wzięli udział w badaniu ankietowym wielkość emisji w grupie przedsiębiorców nie będzie brana pod uwagę przy opracowaniu bazy emisyjnej. Strona 68

69 Tabela 25. Stan zaopatrzenia w ciepło przedsiębiorców Nazwa przedsiębiorstwa Adres Rodzaj paliwa Voltrans Piotr Uścinowicz, Adam Horczak Usług Handlowo-Transportowe Sp. J. Man Barbara Sklep Spożywczo-Przemysłowy ul. Wojska Polskiego 70, Goniądz ul. Kościuszki 43A, Goniądz Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji z inwentaryzacji Zużycie paliwa w roku 2014 [Mg/rok] ekogroszek 5 ekogroszek 3,5 W analizowanych przedsiębiorstwach paliwem wykorzystywanym do celów grzewczych i produkcyjnych jest węgiel kamienny. Węgiel kamienny pod postacią ekogroszku charakteryzuje się stosunkowo dużą energetycznością. Energetyczność tego paliwa decyduje o jego powszechnym użyciu, gdyż osiąga on większe parametry grzewcze i energetyczne w procesach produkcyjnych jak i przy wykorzystaniu na cele grzewcze. 7.2 System gazowniczy W gminie Goniądz na chwilę obecną nie występuje system zaopatrzenia w gaz sieciowy. Pewna ilość gospodarstw korzysta z gazu ciekłego, zaopatrując się indywidualnie w funkcjonujących na terenie gminy, punktach sprzedaży gazu ciekłego. Firmą zajmującą się dystrybucją gazu oraz będąca operatorem sieci gazowej w regionie jest Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Warszawie. W najbliższych latach nie przewiduje się realizacji inwestycji związanych z gazyfikacją gminy. 8 8 Krajowy Dziesięcioletni Plan Rozwoju Sieci Przesyłowej Gazu na lata , Warszawa lipiec 2015 Strona 69

70 Rysunek 3. Mapa Systemu Dystrybucyjnego Polskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział w Warszawie Źródło: Znaczna większość mieszkańców użytkuje paliwa gazowe wyłącznie jako źródło energii do przygotowywania posiłków. Blisko 90% mieszkańców korzysta ze standardowych butli 11 kg wypełnionych gazem propan-butan. Pozostała cześć stosuje energię elektryczną bądź drewno (płyta grzewcza, lub piece kaflowe). Na podstawie przeprowadzonych ankiet szacuje się, iż średnio w gospodarstwie domowym na terenie gminy Goniądz do celów przygotowania posiłków zużywa się ok 55,38 m 3 gazu propan-butan na rok. Jest to ok 10 butli gazu rocznie (o standardowej wadze 11 kg i pojemności 5,3 m 3 ) Z uwagi na brak w chwili obecnej sieci gazowej na terenie gminy nie przeprowadza się analizy prognozy zużycia paliw gazowych. Zakłada się, iż w roku bazowym oraz w latach następujących zapotrzebowanie na gaz propan-butan nie ulegnie znacznym zmianom. Strona 70

71 7.3 System energetyczny Oszacowanie stanu aktualnego zapotrzebowania na energię elektryczną w gminie opracowano na podstawie informacji zebranych bezpośrednio z zakładu energetycznego oraz na podstawie faktur zużycia energii elektrycznej oraz na podstawie danych zebranych podczas inwentaryzacji. Operatorem Systemu Dystrybucyjnego w gminie Goniądz jest PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok. W skład systemu elektroenergetycznego (SEE) gminy wchodzą sieci średniego i niskiego napięcia. Tabela 26. Struktura sieci elektroenergetycznych na terenie miasta i gminy Goniądz Wyszczególnienie Długość [km] Linie napowietrzne 110 kv 11,6 Linie napowietrzne SN-15kV 97,138 Linie kablowe SN- 15kV 4,806 Linie napowietrzne nn 117,368 Linie kablowe nn 5,503 Przyłącza napowietrzne 42,038 Przyłącza kablowe 4,011 Wyszczególnienie Liczba [szt.] Napowietrzne stacje transf. SN/nN 77 Wnętrzowe stacje SN/nN 3 Oprawy oświetlenia drogowego 922 Źródło: PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok Obszar miasta i gminy Goniądz zasilany jest liniami 15kV ze stacji 110/15kV Osowiec, zasilanej linią 110 kv Mońki - Osowiec - Grajewo. Na stacji Osowiec pracują dwa transformatory 110/15 kv o mocy 6,3 MVA każdy. Obciążenie stacji wynosi od 1,0 MW do 4,0 MW. Sieć elektroenergetyczna na terenie gminy Goniądz obejmuje swym zakresem napowietrzne stacje SN/n w ilości 77 sztuk oraz wnętrzowe w ilości 3 sztuki. Przez obszar gminy przebiegają linie średniego napięcia: kablowe 4,806 km oraz napowietrzne 97,138 km oraz linie niskiego napięcia: kablowe 5,803 km oraz napowietrzne 117,368 km. Użytkowana na terenie gminy sieć elektroenergetyczna posiada 4,011 km przyłączy kablowych oraz 42,038 km przyłączy napowietrznych. Strona 71

72 W zakresie planowanych na latach zadań modernizacyjnych przewidziano do realizacji: - budowa sieci SN i nn na potrzeby przyłączenia nowych odbiorców, budowa przyłączy wraz układami pomiarowymi w ilości 60 szt. kablowych oraz 60 szt. napowietrznych. W zakresie modernizacji istniejącej sieci 110 kv, SN i nn wskazano do realizacji: - Wymianę izolacji na linii 110 kv Osowiec - Grajewo szt. izolatorów, - modernizacja linii napowietrznych SN 5,05 km, - modernizacja linii kablowych SN 2,6 km, - modernizacja stacji transformatorowych 15/04 kv wnętrzowych 6 szt., słupowych 5 szt. - modernizacja linii kablowych nn 2,5 km, napowietrznych nn 14,7 km, przyłącza napowietrzne szt., przyłącza kablowe 81 szt., Na terenie miasta i gminy Goniądz funkcjonują odnawialne źródła energii m.in. 181 kolektorów słonecznych zakupionych i zainstalowanych w ramach dofinansowania projektu Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii poprzez montaż kolektorów słonecznych w gminie Goniądz oraz 2 prywatne farmy fotowoltaiczne każda o mocy ok 40 kw. Stan zaopatrzenia w energię elektryczną w obiektach administracji publicznej Stan zaopatrzenia w energię elektryczną w obiektach znajdujących się pod zarządem gminy Goniądz prezentowany jest na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych oraz informacji uzyskanych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu. Tabela 27. Zużycie energii elektrycznej w poszczególnych budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy Goniądz w roku 2015 Lp. Nazwa Budynku Adres Budynek szkolny SP Budynek mieszkalny nr 29 Budynek gospodarczy Źródło poboru energii Zużycie energii elektrycznej kwh/rok Wroceń - Nieużytkowany Białosuknie Szlachta Oświetlenie Brak Białosuknie Szlachta - Nieużytkowany 4. Budynek szkolny Białosuknia - Nieużytkowany Budynek gospodarczy Budynek gospodarczy Białosuknia - Nieużytkowany Białosuknia - Nieużytkowany 7. Garaż Białosuknia - Brak 8. Świetlica Downary Ogrzewanie elektryczne, 400 Strona 72

73 9. Świetlica Kramówka Mała Oświetlenie Ogrzewanie elektryczne, Oświetlenie 10. Świetlica Wólka Piaseczna brak Brak 11. Budynek gospodarczy przy świetlicy 12. Świetlica Osowiec 13. Świetlica Klewianka 300 Klewianka brak Brak Ogrzewanie elektryczne, Oświetlenie Ogrzewanie elektryczne, Oświetlenie Świetlica Płochowo brak Brak 15. Świetlica Kramówka Duża Ogrzewanie elektryczne, Oświetlenie Budynek szkolny Osowiec - Nieużytkowany Budynek mieszkalny Budynek gospodarczy Osowiec - Niużytkowany Osowiec - Nieużytkowany 19. Budynek OSP 5300 Goniądz Oświetlenie 20. Garaż OSP Budynek gospodarczy (od ZRB dla OSP) Goniądz Oświetlenie Brak 22. Budynek OSP Białosuknia Oświetlenie Brak Szkoła Podstawowa Budynek mieszkalny przy szkole Dom mieszkalny przy szkole Budynek gospodarczy przy szkole Szkoła podstawowa 2 Budynki gospodarcze przy szkole Miejski Ośrodek Wypoczynku i Rekreacji w Goniądzu Zespół Szkolno- Przeszkolny w Goniądzu Klewianka - Nieużytkowany Klewianka - Nieużytkowany Klewianka - Nieużytkowany Klewianka - Nieużytkowany Downary Oświetlenie Downary brak Brak ul. Demokratyczna 10, Goniądz ul. Konstytucji 3 Maja 18, Goniądz Oświetlenie 7274,5 Oświetlenie 56546,00 Strona 73

74 Gminny Ośrodek Kultury w Goniądzu Oczyszczalnia ścieków Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Stacja Uzdatniania Wody Przepompownia wody Budynek wysypiska śmieci Budynek biura ZUK Budynek gospodarczy +WC Budynek gospodarczy przy ADM 36 Magazyn gazowniczy 44. Garaż ADM 52 (budynek wielorodzinny) Budynek gospodarczy (przy Agronom) Budynek garażowy (przy Agronom) Budynek ubikacja (przy Agronom) Budynek chorych zwierząt Budynek gospodarczy Urząd Miejski oraz Biuro Zakładu Usług ul. Stary Rynek 23, Goniądz ul Demokratyczna, Goniądz Oświetlenie 14987,00 Piecyk elektryczny, grzejnik elektryczny ,00 Goniądz Oświetlenie 55445,00 Wroceń Nagrzewnica elektryczna, Oświetlenie 22077,00 Białosuknia Oświetlenie 27828,00 Downary Oświetlenie 16464,00 Osowiec Oświetlenie 17908,00 Płochowo Łazy ul. Majora Węgielnego, Goniądz ul. Majora Węgielnego, Goniądz Plac 11 Listopada 36, Goniądz ul.wojska Polskiego, Goniądz ul. Majora Węgielnego, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Wojska Polskiego 52, Goniądz ul. Kościuszki 21, Goniądz Grzejnik elektryczny, Oświetlenie Grzejnik elektryczny, Oświetlenie Oświetlenie , ,00 544,00 - brak - brak - brak Oświetlenie Oświetlenie - Oświetlenie Oświetlenie Oświetlenie 4075,00 Oświetlenie 3813,00 Strona 74

75 Komunalnych 52. Urząd Miejski Wspólnota Mieszkaniowa w Goniądzu Goniądz, Plac 11 Listopada 34 Wspólnota Mieszkaniowa w Goniądzu Goniądz, Plac 11 Listopada 36 Plac 11 listopada 38 Goniądz Plac 11 Listopada 34, Goniądz Plac 11 Listopada 36, Goniądz Oświetlenie 28800,00 Oświetlenie Oświetlenie brak brak RAZEM ,50 Źródło: dane uzyskane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu i opracowań własnych Wśród budynków użyteczności publicznej znajdujących się w zarządzie gminy Goniądz zużycie energii elektrycznej w 2015 roku wynosiło ok ,50 kwh/rok. Stan zaopatrzenia w energię elektryczną oświetlenia ulicznego gminy Goniądz Według przekazanych przez Urząd Miejski w Goniądzu danych na terenie gminy w ciągu ostatnich kilkunastu lat nie były przeprowadzane prace modernizacyjne oświetlenia. Powodem takiego stanu rzeczy może być fakt, iż sieć energetyczna i same oprawy oświetleniowe nie należą do gminy Goniądz, lecz do PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok. Tabela poniżej przedstawia wielkość zużycia energii elektrycznej na oświetlenie uliczne po dokonanej modernizacji. Tabela 28. Zestawienie zużycia energii elektrycznej na oświetlenie uliczne w gminie Goniądz Lp. Miejscowość 1. Goniądz Liczba punktów oświetleniowych Rodzaj lamp 480 Oprawy rtęciowe 74 Oprawy sodowe Zużycie energii elektrycznej [kwh/rok] Białosuknia 30 Oprawy rtęciowe Budne 17 Oprawy rtęciowe Dawidowizna 27 Oprawy rtęciowe Doły 20 Oprawy sodowe Downary 31 Oprawy rtęciowe 7. Downary Plac 15 Oprawy rtęciowe 23 Oprawy sodowe Klewianka 25 Oprawy rtęciowe 4651 Strona 75

76 Kramkówka Duża Kramkówka Mała 33 Oprawy rtęciowe Oprawy rtęciowe Krzecze 12 Oprawy rtęciowe Łazy 26 Oprawy rtęciowe Mierkienniki 14. Wojtówstwo 15. Olszowa Droga 10 Oprawy sodowe 1346 Brak oświetlenia ulicznego Osowiec 20 Oprawy rtęciowe Osowiec - Twierdza 27 Oprawy rtęciowe 3 Oprawy sodowe 18. Owieczki 17 Oprawy rtęciowe Piwowary 13 Oprawy rtęciowe Płochowo 16 Oprawy rtęciowe Smogorówka Dolistowska Smogorówka Goniądzka Oprawy rtęciowe Oprawy rtęciowe Szafranki 28 Oprawy rtęciowe Uścianek Brak oświetlenia ulicznego Wroceń 33 Oprawy rtęciowe Wólka Piaseczna Źródło: dane z Urzędu Miejskiego w Goniądzu 16 Oprawy rtęciowe 1838 RAZEM Na potrzeby oświetlenia ulic na terenie gminy w 2015 roku zużytkowano kwh/rok. Stan zaopatrzenia w energię elektryczną przedsiębiorców Z uwagi na granicznie małą grupę reprezentatywną przedsiębiorców, którzy wzięli udział w badaniu ankietowym w celu oszacowania zużycia energii elektrycznej przez przedsiębiorców posłużono się danymi uzyskanymi z PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok. W poniższej tabeli zostały przedstawione dane o zużyciu energii elektrycznej przez odbiorców w grupie taryfowej C oraz odbiorców SN uzyskane od PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok. Zgodnie z informacjami odbiorcy grupy taryfowej C są to głównie małe przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolne, budynki użyteczności publicznej oraz oświetlenie uliczne. Zużycie energii elektrycznej przez przedsiębiorców stanowi różnica ogólnej wartości Strona 76

77 zużycia w taryfie C, a zużyciem energii na oświetlenie uliczne i budynki użyteczności publicznej. Tabela 29. Zużycie energii elektrycznej przez przedsiębiorców działających na obszarze gminy Goniądz Rok Ilość odbiorców Zużycie energii elektrycznej przez przedsiębiorców na terenie gminy Zużycie [kwh] Źródło: PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok Jak wynika z powyższej tabeli na terenie gminy Goniądz zużycie energii elektrycznej przez przedsiębiorców w roku 2015 wynosiło ,50 kwh w ciągu roku. Stan zaopatrzenia w energię elektryczną na potrzeby gospodarstwach domowych Stan zaopatrzenia na energię elektryczną na potrzeby gospodarstw domowych oszacowano na podstawie danych otrzymanych z PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok oraz w celach porównawczych zestawiono z danymi uzyskanymi z Banku Danych Lokalnych. Według danych GUS wskaźnik zużycia energii elektrycznej na niskim napięciu na 1 mieszkańca w powiecie monieckim w 2014 roku wynosił 785,4 kwh/rok. Taki sam wskaźnik przyjęto dla roku Tabela 30. Zużycie energii elektrycznej w indywidualnych gospodarstwach domowych rok na podstawie danych statystycznych Lp. Miejscowość Ilość mieszkańców w 2015 r Zużycie energii elektrycznej [kwh/rok] 1. Goniądz Białosuknia ,4 3. Budne ,4 4. Dawidowizna ,2 5. Doły ,4 6. Downary ,2 7. Downary Plac ,6 8. Klewianka ,6 Strona 77

78 9. Kramkówka Duża ,8 10. Kramkówka Mała ,8 11. Krzecze ,2 12. Łazy ,6 13. Mierkienniki ,2 14. Olszowa Droga ,6 15. Osowiec ,8 16. Osowiec - Twierdza ,8 17. Owieczki ,4 18. Piwowary ,6 19. Płochowo Smogorówka Dolistowska ,4 21. Smogorówka Goniądzka ,6 22. Szafranki Uścianek ,6 24. Wojtówstwo ,8 25. Wroceń ,6 26. Wólka Piaseczna ,4 RAZEM: Źródło: obliczenia własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych oraz danych z Urzędu Miejskiego w Goniądzu W poniższej tabeli zostały przedstawione całkowite zużycie energii elektrycznej na terenie gminy Goniądz przez gospodarstwa domowe uzyskane z PGE Dystrybucja S.A., Oddział Białystok. Tabela 31. Zużycie energii elektrycznej w indywidualnych gospodarstwach domowych na terenie gminy Goniądz Obszar gminy Goniądz Rok Ilość Odbiorców Zużycie energii w kwh taryfa G Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych z PGE Dystrybucja S.A. Strona 78

79 Z danych przedstawionych przez PGE Dystrybucja S.A., Oddział Białystok odnośnie zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych, zużycie energii elektrycznej w 2015 roku wyniosło kwh wśród odbiorców indywidualnych. Analizując zużycie w latach , można zaobserwować spadek jego poziomu w porównaniu do roku Zależność ta może być spowodowana zmniejszeniem liczby odbiorców energii elektrycznej o 38 użytkowników, większą świadomością społeczeństwa, dotyczącą racjonalnego zarządzania energią elektryczną oraz bardziej energooszczędnymi urządzeniami wykorzystywanymi przez gospodarstwa domowe. Wyniki całkowitego zużycia energii elektrycznej dla gospodarstw domowych obliczone na podstawie danych statystycznych oraz uzyskanych z PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok są zbieżne. Wyliczenia wartości emisji CO 2 oparto na danych pozyskanych z PGE Dystrybucja S.A. Odział Białystok, jako dane odzwierciedlające aktualne zużycie energii elektrycznej przez odbiorców obszaru gminy Goniądz. W zakresie planowanych na latach zadań modernizacyjnych na terenie gminy Goniądz przewidziano do realizacji: - budowa sieci SN i nn na potrzeby przyłączenia nowych odbiorców, budowa przyłączy wraz układami pomiarowymi w ilości 60 szt. kablowych oraz 60 szt. napowietrznych. W zakresie modernizacji istniejącej sieci 110 kv, SN i nn wskazano do realizacji: - Wymianę izolacji na linii 110 kv Osowiec - Grajewo szt. izolatorów, - modernizacja linii napowietrznych SN 5,05 km, - modernizacja linii kablowych SN 2,6 km, - modernizacja stacji transformatorowych 15/04 kv wnętrzowych 6 szt., słupowych 5 szt., - modernizacja linii kablowych nn 2,5 km, napowietrznych nn 14,7 km, przyłącza napowietrzne szt., przyłącza kablowe 81 szt., Powyższe przedsięwzięcia służyć mają poprawie stanu jakości sieci energetycznej, zwiększeniu dostępności do energii elektrycznej dla mieszkańców gminy oraz zmniejszeniu jej awaryjności. 7.4 Transport lokalny W gminie Goniądz infrastruktura komunikacyjna obejmuje transport drogowy, kolej, połączenia PKS oraz transport publiczny realizowany przez osoby prywatne. Przez teren gminy przebiega droga krajowa nr 65 relacji Gołdap Bobrowniki o przebiegu ok 9 km na terenie gminy Goniądz oraz droga wojewódzka nr 670 łącząca osadę Osowiec-Twierdza z granicą państwa o przebiegu ok 16,22 km przez teren gminy. Strona 79

80 Ponadto przez teren gminy Goniądz przebiega linia kolejowa nr 38 relacji Białystok Ełk. Stacja kolejowa Osowiec umożliwia obsługę ruchu pasażerskiego i towarowego, w szczególności jako bocznica dla wojsk stacjonujących w twierdzy. Rysunek 4. Sieć komunikacyjna na obszarze gminy Goniądz Źródło: Charakterystyka i długość przebiegu dróg przez obszar gminy Goniądz zawiera się w poniższej tabeli. Tabela 32. Charakterystyka dróg przebiegających w gminie Goniądz Rodzaj drogi Numer drogi Przebieg drogi Długość przebiegu na obszarze gminy Rodzaj nawierzchni [km] Krajowa nr 65 9,00 bitumiczna Wojewódzka nr ,22 bitumiczna Strona 80