AUTOREFERAT. Warszawa, dnia 2 lipca 2013
|
|
- Amalia Sowińska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Warszawa, dnia 2 lipca 2013 AUTOREFERAT dr n. med. Piotr Boros adiunkt Zakład Fizjopatologii Oddychania im Prof. Antoniego Koziorowskiego Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
2 1) Imię i nazwisko: Piotr Wiktor Boros 2) Posiadane dyplomy, stopnie naukowe z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytuł rozprawy doktorskiej lekarz medycyny (z wyróżnieniem) dyplom ukończenia I Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie (obecnie Warszawski Uniwersytet Medyczny) 1995 lekarz chorób wewnętrznych dyplom uzyskania specjalizacji 1-go stopnia w zakresie chorób wewnętrznych pod kierunkiem dr hab. med. Ryszardy Chazan Wydział Zdrowia Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie 2001 specjalista chorób wewnętrznych dyplom uzyskania specjalizacji 2-go stopnia w zakresie chorób wewnętrznych pod kierunkiem dr hab. med. Witolda Tomkowskiego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie 2001 doktor nauk medycznych dyplom uzyskania stopnia naukowego po rozprawie doktorskiej pt. Ocena podatności i zdolności dyfuzyjnej płuc w chorobach śródmiąższowych u chorych z prawidłowa pojemnością życiową promotor: Prof. Dr hab. med. Janusz Kowalski Rada Naukowa Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie 2012 specjalista chorób płuc dyplom uzyskania specjalizacji w zakresie chorób płuc pod kierunkiem Prof. Dr hab. med. Elżbiety Wiatr Centrum Egzaminów Medycznych w Łodzi 3) Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych Klinika Pneumonologii i Alergologii Akademii Medycznej w Warszawie ul. Banacha 1a, Warszawa (obecnie Warszawski Uniwersytet Medyczny) jako asystent (obecnie) Zakład Fizjopatologii Oddychania im. Prof. Antoniego Koziorowskiego, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie jako asystent ( ) i adiunkt ( ) Strona 2 z 14
3 4) Wskazane osiągnięcia wynikające z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym (Dz. U. nr 65, poz. 595 ze zm.): Cykl prac zrealizowanych w obszarze badawczym: Badania czynnościowe w diagnostyce i monitorowaniu chorób płuc. a) autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa 1. Boros P, Franczuk M, Wesolowski S. Zmiany "mieszane" - weryfikacja rozpoznania typu zaburzeń wentylacyjnych. Pneumonol Alergol Pol 2003;71(11-12): Boros PW, Franczuk M, Wesolowski S. Value of spirometry in detecting volume restriction in interstitial lung disease patients. Spirometry in interstitial lung diseases. Respiration 2004;71(4): Boros PW, Enright PL, Quanjer PH, Borsboom GJ, Wesolowski SP, Hyatt RE. Impaired lung compliance and DL,CO but no restrictive ventilatory defect in sarcoidosis. Eur Respir J 2010;36(6): Boros PW, Martusewicz-Boros MM. Reversibility of Airway Obstruction vs Bronchodilatation: Do We Speak the Same Language? COPD. 2012;9(3):213-5 Łączna wartość bibliometryczna cyklu czterech publikacji wynosi: IF: 8.735; MNiSW: 77 b) omówienie celu naukowego ww. prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania Zaburzenia wentylacji i wymiany gazowej są czynnościowymi konsekwencjami procesów chorobowych toczących się na obszarze układu oddechowego. Badania czynnościowe płuc pozwalają na obiektywną, łatwo mierzalną ocenę stopnia uszkodzenia narządu oraz śledzenie dynamiki zmian w czasie, a także mają wartość prognostyczną. Klasycznie zaburzenia czynności płuc dzieli się na obturacyjne (definiowane jako zmniejszenie wskaźnika Tiffenea u, czyli FEV1/FVC poniżej dolnej granicy normy) i restrykcyjne (rozpoznawane jeśli całkowita pojemność płuc (TLC total lung capacity) jest obniżona). Sytuację w której obydwa typy współistnieją ze sobą u tego samego chorego przyjęto nazywać mieszanym Strona 3 z 14
4 typem zaburzeń wentylacji. Niezależnie od wspomnianych zaburzeń wentylacji lub w łączności z nimi mogą także występować zaburzenia wymiany gazowej identyfikowane przy pomocy badania zdolności dyfuzyjnej płuc dla tlenku węgla (DLCO) oraz zaburzenia właściwości mechanicznych miąższu płuc oceniane w badaniu podatności statycznej (Cst). Właściwa identyfikacja typu zaburzeń, a następnie określenie stopnia ich zaawansowania ma istotne znaczenie w procesie diagnostycznym, określeniu rokowania oraz monitorowaniu przebiegu choroby i odpowiedzi na leczenie. W przypadku chorób obturacyjnych ocenie dodatkowo podlega stopień poprawy i ewentualny fakt odwracalności tych zaburzeń po zastosowaniu leków, co może mieć znaczenie dla ustalenia właściwego rozpoznania. Publikacja nr 1. Celem chronologicznie pierwszej wymienionej powyżej pracy było określenie częstości występowania zjawiska nakładania się zaburzeń obturacyjnych i restrykcyjnych w dużej populacji chorych, a przez to także wiarygodności rozpoznawania współistnienia obturacji i restrykcji przy pomocy badania spirometrycznego. W przeszłości bardzo często sytuację obniżenia wskaźnika Tiffenea u (FEV1/FVC<0.7) i małej pojemności życiowej (VC lub FVC poniżej 80% należnej) stwierdzaną w spirometrii nazywano zmianami mieszanymi. Współistnienie obturacji i restrykcji może mieć miejsce jako wynik jednej choroby (np. sarkoidozy, alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych), albo może być wynikiem występowania dwóch jednostek chorobowych w odmienny sposób zaburzających funkcję płuc u tego samego chorego (np. włóknienie i POChP). Są to jednak z epidemiologicznego punktu widzenia choroby występujące znacznie rzadziej niż wspomniany typ zaburzeń w spirometrii. W celu zweryfikowania rzeczywistych relacji wskaźników objętościowych u chorych z wynikiem spirometrii sugerującym zmiany mieszane dokonano oceny objętości płucnych. Jako referencyjnym badaniem, służącym do oceny zaburzeń objętościowych i wykrywania restrykcji, posłużono się pletyzmografią całego ciała pozwalającą na ocenę całkowitej pojemności płuc (TLC). Materiał stanowiły wyniki badań populacji chorych zgromadzone na przestrzeni 8 lat (16413 badań u 6673 chorych) w bazie danych Zakładu Fizjopatologii Instytutu Gruźlicy w Warszawie. Wykazano, że zwyczajowo i powszechnie stosowane w tym czasie kryterium (FEV%FVC<0.7 i FVC<80%nal.) w znakomitej większości przypadków identyfikuje chorych z obturacją wraz z towarzyszącymi zaburzeniami objętościowymi o charakterze hiperinflacji i pułapki powietrznej (zwiększenie wskaźnika Strona 4 z 14
5 RV/TLC). Stopień tych zaburzeń objętościowych korelował ze stopniem obturacji wyrażonym jako FEV1 % należnej. Współistnienie zaburzeń restrykcyjnych stwierdzono u zaledwie 17% takich chorych. Wyniki badania wykazały także, że prawdziwe zmiany mieszane, czyli rzeczywiste współistnienie obturacji i restrykcji jest zjawiskiem bardzo rzadkim, nawet w populacji chorych, która ma nieproporcjonalnie duży udział chorób potencjalnie restrykcyjnych (choroby śródmiąższowe płuc) i dotyczy zaledwie 2% obserwowanych w tym czasie chorych w szpitalu. W praktyce oznacza to, że w populacji ogólnej występowanie współistnienia rzeczywistej restrykcji i obturacji jest bardzo rzadkie, a rozpoznawane zmiany "mieszane" najczęściej odpowiadają zaburzeniom typu obturacyjnego ze zmniejszeniem pojemności życiowej (VC). Wyniki badania posłużyły wdrożeniu do praktyki klinicznej weryfikowania zaburzeń objętościowych u chorych z obturacją, u których stwierdza się obniżenie pojemości życiowej. Prezentacja wyników podczas licznych kursów i szkoleń zaowocowała tym, że obecnie już bardzo rzadko spotyka się próby rozpoznawania zaburzeń mieszanych tylko na podstawie spirometrii. Była to także jedna z pierwszych publikacji, w której zastosowano metodę rozpoznawania zaburzeń za pomocą progów odcięcia bazujących na rzeczywistych dolnych granicach norm określanych na podstawie wielkości rozrzutu w populacji referencyjnej zdrowej (ocena tzw. reszty standaryzowanej), a nie sztywnych wartościach wyrażanych w % należnej. Publikacja nr 2. Kolejna publikacja omawia wyniki badań nad wartością badania spirometrycznego w rozpoznawaniu zaburzeń restrykcyjnych w grupie chorych na choroby śródmiąższowe płuc. Inspiracją do przeprowadzenia badań była stwierdzana nie tak rzadko w praktyce łagodna restrykcja (obniżona wartość TLC) przy prawidłowej pojemności życiowej (VC) u chorych z mało zaawansowaną chorobą śródmiąższową płuc. Obserwacja ta stała w pewnej sprzeczności z wcześniejszymi publikacjami na ten temat, które sugerowały, że typowym obrazem w chorobach śródmiąższowych jest większe upośledzenie pojemności życiowej niż całkowitej pojemności płuc. Praca miała charakter retrospektywnej analizy przekrojowej dotyczącej grupy 1173 chorych na choroby śródmiąższowe obserwowanych w okresie 5 lat. Badania spirometryczne i pletyzmograficzne (referencyjna metoda dla oceny zaburzeń objętościowych) wykonywano zgodnie z obowiązującymi zaleceniami (wytyczne ERS 1993). Jako układu odniesienia użyto powszechnie wówczas stosowanych wartości referencyjnych, Strona 5 z 14
6 a punkty odcięcia wyznaczono na poziomie 5 percentyla w populacji referencyjnej ( odchylenia standardowego). Ażeby uniknąć potencjalnego wpływu obturacji na wskaźniki objętościowe (wykazanego między innymi w pierwszej publikacji), do analizy wykorzystano wyłącznie wyniki badań chorych, u których nie stwierdzano obturacji (FEV1/VC w zakresie wartości prawidłowych). Większość badanej grupy stanowili chorzy na sarkoidozę, włóknienie płuc oraz tacy, u których stwierdzano zmiany w obrazie radiologicznym sugerujące chorobę śródmiąższową, ale nie ustalono ostatecznie rozpoznania. W wynikach stwierdzono, że częściej obserwuje się prawdziwe zaburzenia restrykcyjne (obniżenie wartości TLC poniżej dolnej granicy normy u 22.8% badanych) niż spirometryczne cechy sugerujące restrykcję (obniżona VC u 17.8% badanych). Zjawisko relatywnie niższych wartość TLC niż VC dotyczyło zarówno chorych ze względnie prawidłowymi wskaźnikami objętościowymi, jak też tych, u których stwierdzano już restrykcję (bardziej zaawansowana choroba), praktycznie niezależnie od rozpoznania oraz historii palenia papierosów. Niemal co trzeci chory z restrykcją miał prawidłową pojemność życiową, ale tylko co 10 z prawidłową VC miał restrykcję. Wykazano, że czułość spirometrii w wykrywaniu zaburzeń restrykcyjnych nie przekracza 70% przy 97% swoistości (dokładność testu wynosiła blisko 91%, negatywna wartość prognostyczna 91.5%, pozytywna wartość prognostyczna 88.5%). Mimo, że wyłączono z analizy chorych z obturacją, to zaobserwowano istotny wpływ palenia na wskaźniki objętościowe (większe wartości TLC u palących w porównaniu z niepalącymi). Wcześniej publikowane prace na ten temat opisywały mniejsze grupy chorych o znacznie większym nasileniu zaburzeń i posługiwały się innymi metodami pomiarowymi oraz wartościami referencyjnymi, co mogło być źródłem pozornej sprzeczności uzyskanych wyników. Wnioski z badania wskazują na potrzebę weryfikowania zaburzeń objętościowych stwierdzanych w spirometrii u chorych z rozpoznaniem lub podejrzeniem choroby śródmiąższowej płuc. Doświadczenia z pracy i jej wyniki posłużyły przy opracowywaniu polskiej wersji wytycznych dotyczących zasad interpretacji wyników badań czynnościowych (opublikowanych w Pneumonologii i Alergologii Polskiej w 2004 roku i nowelizacji w 2006 roku). Publikacja nr 3. Kontynuacją prac nad rolą badań czynnościowych w chorobach śródmiąższowych była publikacja na temat zaburzeń czynnościowych u chorych na sarkoidozę płuc. Sarkoidoza jest Strona 6 z 14
7 chorobą ziarniniakową o nieznanej etiologii z dominująca lokalizacją w klatce piersiowej, gdzie często prezentuje się jako limfadenopatia (wnęk, śródpiersia) i/lub choroba śródmiąższowa płuc. Zaburzenia czynnościowe w sarkoidozie przedstawiają się w sposób różnorodny i mogą obejmować m.in. ograniczenie objętości płucnych (restrykcja), zmniejszenie zdolności dyfuzyjnej płuc dla tlenku węgla (DLCO), zmniejszenie podatności statycznej płuc (Cst) oraz obturację dróg oddechowych. Celem niniejszego badania było określenie stopnia zaburzeń różnych wskaźników funkcji płuc, w tym DLCO i Cst, jako markerów uszkodzenia funkcji tego narządu u chorych na sarkoidozę, ze szczególnym uwzględnieniem tych chorych, u których nie doszło do istotnych zaburzeń objętościowych (bez cech restrykcji). Retrospektywnie przeanalizowano wyniki 830 chorych kierowanych do pracowni badań czynnościowych płuc z rozpoznaniem sarkoidozy (223 w stadium I, 486 w stadium II i 121 w stadium III). Średni wiek badanych wynosił 40±11 lat, 18% wśród nich aktywnie paliło papierosy, a 24% paliło w przeszłości. Prawidłowe wartości całkowitej pojemności płuc stwierdzono aż u 772 (93%) badanych. Wśród tych chorych 24.5% miało obniżoną podatność statyczną, a 21.5% miało upośledzoną DLCO. Zaburzenia co najmniej jednego z tych wskaźników obserwowano u 39.3% pacjentów, podczas gdy u chorych z restrykcją zjawisko to dotyczyło 88%. Częstość tych zaburzeń wzrastała wraz ze stadium sarkoidozy od 27.2% w stadium I do 53.7% w stadium III. Cechy obturacji dróg oddechowych zidentyfikowano w 11.7% przypadków (od 6.3% w stadium I do 15.7% w stadium III), ale jeszcze częściej obserwowano zmniejszenie średniego maksymalnego przepływu śródwydechowego (FEF ; od 13.5% w stadium I do 28.9% w stadium III). Nie stwierdzono natomiast istotnego związku pomiędzy paleniem tytoniu a wynikami badan czynnościowych w tej grupie chorych. Wnioski: u chorych na sarkoidozę objętości płucne zwykle pozostają w zakresie normy, a pomiary podatności statycznej i DLCO często wykazują zaburzenia czynności płuc nawet u chorych bez restrykcji. Unikatową cechą pracy na skalę światową było tak szerokie wykorzystanie badania podatności statycznej. Jest to badanie obecnie rzadko wykonywane, a mówi o zmianie właściwości mechanicznych płuc (stopniu zwłóknienia) wpływających na zwiększenie pracy sprężystej oddychania u chorych na choroby śródmiąższowe płuc, co trudne jest do oceny na podstawie badan obrazowych. Jest to do chwili obecnej największe pod względem liczby pacjentów badanie opublikowane na świecie uwzględniające tak szeroko udokumentowaną diagnostykę czynnościową u chorych Strona 7 z 14
8 na sarkoidozę. Publikacja została zaaprobowana przez EBAP (Europejska Rada Akredytacji w Pneumonologii) do rekomendowanych artykułów CME (Continuing Medical Education). Publikacja nr 4. Kolejna publikacja dotyczyła diagnostyki czynnościowej chorób obturacyjnych. Jednym z podstawowych badań wykonywanych w takiej sytuacji jest spirometria z następową próbą rozkurczową. Wyniki tego testu mogą być pomocne w ustaleniu rozpoznania i diagnostyce różnicowej astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Na przestrzeni ostatnich lat znacząco zmieniło się podejście do wyników takiego badania. W przeszłości istotna poprawa po leku była traktowana jako stygmat astmy oskrzelowej, zaś brak takiej poprawy był często powodem rozpoznania POChP, co jak obecnie wiadomo nie znajduje uzasadnienia i nie powinno być sosowane jako kryterium rozstrzygające. Niestety, nomenklatura stosowana odnośnie wyniku próby nie jest ujednolicona (zarówno w Polsce, jak i na świecie), co prowadzi do nieporozumień. Używane pojęcie odwracalność obturacji z logicznego punktu widzenia oznacza odwrócenie zaburzeń po podaniu leku rozkurczającego oskrzela (obturacją zanika, wynik FEV1/FVC staje się prawidłowy). Niestety, często określenie odwracalność obturacji używane jest w odniesieniu do sytuacji istotnej poprawy wskaźników czynnościowych (FEV1 i/lub FVC), w literaturze anglojęzycznej nazywanej positive bronchodilator response niezależnie od tego czy po leku utrzymuje się obturacja, czy nie. Na przykład można spotkać w literaturze termin niecałkowicie odwracalna obturacja (not fully reversible) lub jego ekwiwalenty takie jak: obturacja częściowo odwracalna (partially reversible), czy słabo odwracalna obturacja (poorly reversible). W większości takich przypadków chodzi o nieodwracalną obturację (utrzymywanie się nieprawidłowej, obniżonej poniżej dolnej granicy normy wartości wskaźnika FEV1/FVC) z większą, bądź mniejszą poprawą wskaźników FEV1 lub FVC po podaniu leku. Cecha ta jest dość charakterystyczna dla POChP, choć może występować także i w astmie oskrzelowej. Obturacja odwracalna, czyli całkowicie odwracalna obturacja (fully reversible), to sytuacja w której po podaniu leku rozkurczającego oskrzela dochodzi do normalizacji wskaźnika FEV1/FVC, czyli ustąpienia obturacji, co zgodnie z wytycznymi (np. GOLD) nie pozwala rozpoznać POChP i w przypadku istotnej poprawy dodatkowo może wskazywać na astmę oskrzelową, choć jej nie wyklucza jej jeśli poprawa jest nieistotna. Reasumując, można stwierdzić, że każdy wynik próby jest prawdopodobny w astmie oskrzelowej, ale w POChP już Strona 8 z 14
9 tylko taki, w którym nie dochodzi do normalizacji wskaźnika Tiffeneau. W artykule dokonano uporządkowania stanu rzeczy i wprowadzenia jednolitej nomenklatury, która jest zgodna z logiką i pozwala na jednoznaczne klasyfikowanie wyników próby rozkurczowej. Przedstawiona w artykule propozycja jest zgodna z terminologią stosowaną w piśmiennictwie anglojęzycznym, gdzie funkcjonują obecnie dwa pojęcia odnoszące się do próby rozkurczowej, mianowicie reversibility i bronchodilotor response mające odpowiedniki w języku polskim: odwracalność i odpowiedź na lek rozkurczowy. Pozwoli to na kwalifikację wyników próby rozkurczowej w jednolity i zrozumiały dla wszystkich sposób oraz ułatwi podejmowanie decyzji diagnostycznych. Propozycja jest szczególnie aktualna wobec ostatnich aktualizacji rekomendacji GOLD (2011 i 2013), gdzie wyłącznie fakt odwracalności po leku ma znaczenie jako determinujący możliwość rozpoznania POChP (wytycznie już nie odnoszą się w żaden sposób do stopnia poprawy wskaźników FEV1 i/lub FVC, a wręcz wskazują na brak użyteczności tego zjawiska w rozpoznawaniu, diagnostyce różnicowej i przewidywaniu odpowiedzi na leczenie). 5) Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo badawczych a) Analiza bibliometryczna Autor lub współautor 15 oryginalnych publikacji naukowych oraz 16 prac poglądowych, 7 prac kazuistycznych. Całkowity Impact Factor: ; punkty KBN/MNiSW: 318.5; Index Coprenicus: Całkowita liczba cytowani (z bazy Web of Knowledge z dn ) = 30 Indeks Hirscha 3 Autor lub współautor: 46 doniesień na konferencjach międzynarodowych (w tym 17 jako pierwszy autor) 26 doniesień na konferencjach krajowych (w tym 15 jako pierwszy autor) 12 rozdziałów w podręcznikach i monografiach. b) Tematyka pozostałych prac badawczych W początkowym okresie pracy zajmowałem się epidemiologicznymi aspektami badań czynnościowych układu oddechowego. Z tego okresu pochodzą publikacje na temat Strona 9 z 14
10 potencjalnego wpływu środowiska miejsca pracy na czynność płuc. Pełniłem wówczas funkcję kierownika zespołu prowadzącego badania wśród pracowników Petrochemii Płockiej. Badania dotyczyły stopnia uszkodzenia płuc u pracowników narażonych na szkodliwe czynniki w miejscu pracy i palenie papierosów (P. Boros, i wsp. Atemwegs und Lungenkrankheiten 1998). Wykazaliśmy między innymi przyspieszony spadek FEV1 (82 ml/rok) u palących z obturacją i objawami w okresie 3-letniej obserwacji (Boros P, i wsp. Pneumonol Alergol Pol 1998). Inną ciekawą obserwacją było stwierdzenie, że upośledzenie czynności płuc było bardziej związane z nałogiem palenia tytoniu, niż narażeniem w miejscu pracy (Martusewicz M, Boros P, i wsp. Pol Merkur Lekarski 1996). Współuczestniczyłem w pracach zespołu zajmującego się badaniami napędu oddechowego, które dotyczyły chorych na obturacyjny bezdech senny. W badaniach tych stwierdzono, że chorzy na obturacyjny bezdech senny mają upośledzoną kompensację na obciążenie dodatkowym oporem oddechowy w czasie testu hiperkapnicznego oddychania zwrotnego (Radwan L, Koziorowski A, Maszczyk Z, Plywaczewski R, Boros P, i wsp. Pneumonol Alergol Pol 2000). W drugim badaniu stwierdzono, że predyspozycja do hiperkapnii w dzień u chorych na obturacyjny bezdech senny była związana ze zmniejszoną wrażliwością ośrodka oddechowego na dwutlenek węgla, stopniem otyłości oraz zaburzeniami wentylacji związanymi najczęściej ze współistniejącą POChP. (M.Franczuk, L. Radwan, R. Pływaczewski, P. Śliwinski, P. Boros, i wsp. Pneumonol Alergol Pol 2006). Współpraca w pokrewnym temacie (mięśnie oddechowe) z Instytutem Sportu zaowocowała publikacją na temat możliwości poprawy funkcji mięśni oddechowych za pomocą treningu u sportowców wyczynowych wioślarzy (Klusiewicz A, Borkowski L, Zdanowicz R, Boros P, Wesolowski S. J Sports Med Phys Fitness 2008). W końcu lat 90-tych XX wieku zainteresowałem się patofizjologią chorób śródmiąższowych. W tym okresie powstały doniesienia zjazdowe na ten temat oraz w 2001 roku obroniłem pracę doktorską ( Ocena podatności i zdolności dyfuzyjnej płuc w chorobach śródmiąższowych u chorych z prawidłowa pojemnością życiową ) traktującą o badaniach czynnościowych u chorych na choroby śródmiąższowe płuc. Kontynuacją prac były następne o podobnej tematyce, wymienione jako osiągnięcie naukowe powyżej oraz liczne doniesienia zjazdowe. Strona 10 z 14
11 Przy tej okazji moje zainteresowania epidemiologiczne wraz z potrzebą właściwego sposobu kwalifikowania wyników badań w pracy doktorskiej spowodowały powstanie opracowań poglądowych dotyczących kryteriów oceny wyników badań. Opublikowałem wówczas jeden z pierwszych w Polsce artykułów dotyczących nowoczesnego podejścia do zasad interpretacji wyników spirometrii (Boros P, Kowalski J. Jak właściwie oceniać wyniki badań czynnościowych układu oddechowego. Pneumonol Alergol Pol 2000;68(7-8): ), a także rozdział w monografii na temat badań czynnościowych układu oddechowego (Boros P. Metody badań czynnościowych układu oddechowego. w: Kowalski J, Koziorowski A, Radwan L, red. Ocena czynności płuc w chorobach układu oddechowego. Warszawa: Borgis Wydawnictwo Medyczne; p ). W 2003 roku zostałem powołany przez Zarząd PTF do składu Komisji Akredytacyjnej Polskiego Towarzystwa Ftyzjopneumonologicznego. Jestem współautorem polskiego standardu wykonywania i oceny badania spirometrycznego (rozdziały poświęcone zasadom interpretacji wyników: Boros P, i wsp. Pneumonol Alergol Pol 2004; Boros P, i wsp. Pneumonol Alergol Pol 2006). Praca z chorymi na astmę i POChP spowodowały zainteresowanie zastosowaniem badań czynnościowych w tych chorobach. Współpracuję z ekspertami z Pulmonaria Group w zakresie właściwego wykorzystywania wyników badań czynnościowych w diagnostyce POChP propagując stosowanie właściwego kryterium do rozpoznawania POChP (Le groupe Pulmonaria. Respiration 2010). Innym wynikiem współpracy z założycielem tej nieformalnej grupy jest publikacja dotycząca zastosowania nowych wartości należnych (GLI 2012) wykazująca, że wykorzystywanie kryterium rekomendowanego przez wytyczne znane pod akronimem GOLD powoduje ponad 20% niedoszacowanie właściwego rozpoznania u badanych przed 55 rokiem życia i 16-23% nadrozpoznawalność POChP u osób starszych (PH Quanjer, DJ Brazzale, PW Boros, JJ Pretto. Eur Respir J 2013 (w druku)). Zajmowałem się także analizą jakości życia u chorych na POChP w korelacji ze stopniem zaawansowania choroby (stopniem ciężkości obturacji). Analiza tego problemu zaowocowała opublikowaniem pracy dotyczącej grupy ponad 9000 chorych na POChP, w której wykazano istniejące upośledzenie jakości życia proporcjonalne do nasilenia choroby, ale występujące także u chorych nawet z łagodną i umiarkowaną obturacją (PW. Boros, W. Lubiński. Pol Arch Med Wewn 2012; 122(3):73-81). Strona 11 z 14
12 Problematyka właściwego sposobu interpretowania wyników badań jest obecna w mojej dotychczasowej pracy od wielu lat. Oprócz publikacji o charakterze poglądowym, wytycznych i rozdziałów w podręcznikach/monografiach zajmowałem się także analizą praktyczną możliwości rozpoznawania zaburzeń restrykcyjnych w spirometrii (Wesolowski S, Boros P. Pneumonol Alergol Pol 2011). Wykazaliśmy, że dodatkowe kryterium zwiększonego wskaźnika FEV1/FVC powoduje zmniejszenie czułości spirometrii jako metody rozpoznawania zaburzeń restrykcyjnych. Biorę także udział w badaniach dotyczących problemu kwalifikacji czynnościowej do zabiegów torakochirurgicznych u chorych na raka płuc (opublikowana praca poglądowa i doniesienia zjazdowe, praca oryginalna w przygotowaniu). Z uwagi na szczególne zainteresowanie sarkoidozą brałem również udział w pracach dotyczących nadreaktywności oskrzeli w tej chorobie. Wykazaliśmy częstsze występowanie tego zjawiska w populacji chorych na sarkoidozę oraz zależność stopnia ciężkości nadreaktywności od nasilenia obturacji w tej chorobie. Nadreaktywność okazała się być także powiązana z objawami (kaszel i duszność). Nie stwierdzono natomiast korelacji ze stadium choroby ocenianym radiologicznie (Martusewicz-Boros M, Boros PW, i wsp. Sarcoidosis Vasculitis and Diffuse Lung Diseases 2012;29:99-106). W innym doniesieniu przedstawiłem wyniki prób rozkurczowych u chorych na sarkoidozę z obturacją wykazując niewielką reaktywność na beta 2 mimetyki. Prace nad składem płynu z płukania oskrzelikowopęcherzykowego u chorych na sarkoidozę wskazują na występowanie słabej korelacji DLCO i wskaźnika CD4/CD8, co może wyrażać intensywność stanu zapalnego w przestrzeni pęcherzykowej (alveolitis) (Bartosiewicz M, Plodziszewska M, Boros P, i wsp. Pneumonol Alergol Pol 2002). Obecnie kontynuuję prace w tym obszarze (pogłębiona analiza wpływu palenia na czynność płuc w sarkoidozie, wartość prognostyczna badań czynnościowych). 6) Członkostwo w Towarzystwach Naukowych / Recenzent w czasopismach naukowych a) Członkostwa: Polskie Towarzystwo Chorób Płuc (także jako członek Komisji Akredytacyjnej) European Respiratory Society Strona 12 z 14
13 b) Recenzent: Pneumonologia i Alergologia Polska Polskie Archiwum Medycyny Wewnętrznej American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine c) Członek Rady Redakcyjnej World Journal of Respirology (World J Respirol, WJR, online ISSN , DOI: ) 7) Udział w projektach i grantach badawczych W ramach działalności statutowej Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc: jestem kierownikiem zadania badawczego: Znaczenie badań czynnościowych układu oddechowego w diagnostyce oraz monitorowaniu przebiegu i leczenia chorób śródmiąższowych płuc w temacie badawczym: Badania nad ulepszeniem metod rozpoznawania i leczenia chorób śródmiąższowych płuc. jestem członkiem zespołu badawczego w innych zadaniach tego tematu: Zajęcie serca w przebiegu sarkoidozy. Zespół włóknienia płuc i rozedmy częstość występowania, znaczenie kliniczne oraz czynniki rokownicze. Ocena efektów leczenia chorych na alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych. Współpracuję przy projekcie badania wieloośrodkowego dotyczącego leczenia statynami w POChP. 8) Inne formy działalności naukowej i dydaktycznej Brałem udział w kilku badaniach klinicznych dotyczących POChP i astmy oraz cukrzycy (jako koordynator/ekspert diagnostyki czynnościowej płuc w badaniu profilu bezpieczeństwa insulin podawanych wziewnie). Doświadczenie zdobyte w czasie wykonywanych badań, publikacje i współpraca z ekspertami z całego świata zaowocowały tym, że czterokrotnie byłem zaproszony jako wykładowca na Strona 13 z 14
14 kursy szkolenia podyplomowego organizowane przez American Thoracic Society podczas dorocznych kongresów tego towarzystwa z wykładami na temat zastosowania badań podatności statycznej płuc (Toronto 2008) oraz wskaźników objętościowych (San Diego 2009, New Orleans 2010, San Francisco 2012) w chorobach restrykcyjnych i obturacyjnych. Brałem aktywny udział w projekcie European Respiratory Society pod nazwą European Spirometry Driver Licence (ESDL), ukończyłem także szkolenie European Spirometry Trainthe-trainer course uzyskując uprawnienia do prowadzenia takich kursów z ramienia ERS w Polsce. Piotr Boros Strona 14 z 14
Recenzja w postępowaniu habilitacyjnym dr n. med. Magdaleny Martusewicz-Boros
Warszawa, dnia 27 marca 2017 roku Recenzja w postępowaniu habilitacyjnym dr n. med. Magdaleny Martusewicz-Boros Opinię, składającą się z dwóch części, to jest oceny osiągnięć naukowych (1) i istotnej aktywności
Bardziej szczegółowo2011-03-13. Objętości: IRV wdechowa objętość zapasowa Vt objętość oddechowa ERV wydechowa objętość zapasowa RV obj. zalegająca
Umożliwia ocenę sprawności wentylacyjnej płuc Lek. Marcin Grabicki Nie służy do oceny wydolności oddechowej (gazometria krwi tętniczej) Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej Uniwersytetu
Bardziej szczegółowoPrzewlekła obturacyjna choroba płuc. II Katedra Kardiologii
Przewlekła obturacyjna choroba płuc II Katedra Kardiologii Definicja Zespół chorobowy charakteryzujący się postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe.
Bardziej szczegółowoWykrywanie restrykcyjnego typu zaburzeń wentylacji w spirometrii czy FEV 1 /FVC musi być podwyższone?
PRACA ORYGINALNA Stefan Wesołowski, Piotr Boros Zakład Fizjopatologii Oddychania Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie Kierownik: dr hab. n. med. S. Wesołowski Wykrywanie restrykcyjnego typu zaburzeń
Bardziej szczegółowoChoroby układu oddechowego wśród mieszkańców powiatu ostrołęckiego
Choroby układu oddechowego wśród mieszkańców powiatu ostrołęckiego Podczas akcji przebadano 4400 osób. Na badania rozszerzone skierowano ok. 950 osób. Do tej pory przebadano prawie 600 osób. W wyniku pogłębionych
Bardziej szczegółowoCo roku na POChP umiera ok. 15 tys. Polaków
Światowy Dzień POChP - 19 listopada 2014 r. Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) stanowi coraz większe zagrożenie dla jakości i długości ludzkiego życia. Szacunki Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)
Bardziej szczegółowoPRZEWLEKŁA OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC (POCHP)
PRZEWLEKŁA OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC (POCHP) Piotr Bienias Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM DEFINICJA POChP charakteryzuje się: niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez
Bardziej szczegółowoSpośród wielu możliwych do zmierzenia i wyliczenia parametrów, w codziennej praktyce najważniejsze są trzy:
Kierownik pracowni: Lek. Zbigniew Kaczmarczyk lekarz chorób płuc Telefon: 032 331 99 61 W Pracowni EKG i Spirometrii wykonywane są badania dla pacjentów hospitalizowanych w szpitalu oraz pacjentów poradni
Bardziej szczegółowoSpirometria statyczna (klasyczna)
SPIROMETRIA Spirometria Badanie służy do oceny wentylacji płuc Umożliwia pomiar objętości wydychanego powietrza oraz natężenie przepływu w czasie wdechu i wydechu Pomiar objętości i pojemności płuc można
Bardziej szczegółowoOpieka pielęgniarska w chorobach przewlekłych układu oddechowego Pielęgniarstwo
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Pielęgniarstwa Nazwa modułu (przedmiotu) Kierunek studiów Profil kształcenia Poziom studiów Forma studiów Semestr studiów Tryb zaliczenia przedmiotu Formy
Bardziej szczegółowoChoroby wewnętrzne - pulmonologia Kod przedmiotu
Choroby wewnętrzne - pulmonologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Choroby wewnętrzne - pulmonologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChW-P Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek
Bardziej szczegółowoKoszty POChP w Polsce
Koszty POChP w Polsce Październik 2016 Główne wnioski Przeprowadzone analizy dotyczą kosztów bezpośrednich i pośrednich generowanych przez przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Analiza obejmuje koszty związane
Bardziej szczegółowoPooperacyjna Niewydolność Oddechowa
Pooperacyjna Niewydolność Oddechowa Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, C.M. im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy UMK w Toruniu Szpital Uniwersytecki im. dr A. Jurasza w Bydgoszczy Katedra
Bardziej szczegółowoPneumonologia przez przypadki zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne
Pneumonologia przez przypadki zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne 29-30 września 2017 roku Centralny Szpital Kliniczny MSW w Warszawie Centrum Konferencyjne ul. Wołoska 137 02-507 Warszawa Kierownictwo
Bardziej szczegółowoZbigniew Doniec. Ocena skuteczności i tolerancji leczenia salmeterolem w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc i astmie oskrzelowej
Zbigniew Doniec Ocena skuteczności i tolerancji leczenia salmeterolem w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc i astmie oskrzelowej Klinika Pneumonologii Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Oddział Terenowy
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY V roku
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2012/2013 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY V roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : PULMONOLOGIA 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek ) realizującej
Bardziej szczegółowoKONGRES AKADEMII PNEUMONOLOGII I ALERGOLOGII PRAKTYCZNEJ VI
KONGRES AKADEMII PNEUMONOLOGII I ALERGOLOGII PRAKTYCZNEJ VI edycja 21-23 WRZEŚNIA 2017 Hotel Copernicus Bulwar Filadelfijski 11, 87-100 Toruń II KOMUNIKAT PATRONAT CZWARTEK 21 WRZEŚNIA 2017 Otwarcie Kongresu
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY NA ROK AKADEMICKI 2011/2012 NAZWA JEDNOSTKI: Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej 1. Adres jednostki: Adres: ul. Szamarzewskiego 84, 60-569 Poznań
Bardziej szczegółowoPrzewlekła obturacyjna choroba płuc w wieku podeszłym. Maria Korzonek Wydział Nauk o Zdrowiu PAM
Przewlekła obturacyjna choroba płuc w wieku podeszłym Maria Korzonek Wydział Nauk o Zdrowiu PAM Występowanie POCHP u ludzi starszych POCHP występuje u 46% osób w wieku starszym ( III miejsce) Choroby układu
Bardziej szczegółowoPiątek. 9:20 9:40 Śródmiąższowe włóknienia płuc w badaniu mikroskopowym prof. Renata Langfort
Program 9 lutego Piątek 8:30 9:50 Sesja I: Śródmiąższowe włóknienie płuc, część I 8:30 8:40 Śródmiąższowe choroby płuc prowadzące do włóknienia - wprowadzenie 8:40 9:00 Włóknienie płuc w przebiegu różnych
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 do materiałów informacyjnych PRO
SZCZEGÓŁOWY OPIS ŚWIADCZEŃ I ZASAD ICH UDZIELANIA ORAZ WYMAGANIA WOBEC ŚWIADCZENIODAWCÓW W PROGRAMIE PROFILAKTYKI PRZEWLEKŁEJ OBTURACYJNEJ CHOROBY PŁUC 1. OPIS ŚWIADCZEŃ 1) PORADA NA ETAPIE BADAŃ PODSTAWOWYCH
Bardziej szczegółowoKoszty POChP w Polsce
Koszty POChP w Polsce Październik 2016 Główne wnioski Przeprowadzone analizy dotyczą kosztów bezpośrednich i pośrednich generowanych przez przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Analiza obejmuje koszty związane
Bardziej szczegółowoAnna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę
Anna Kłak Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Wstęp: Świadomość pacjentów
Bardziej szczegółowoDOMOWE LECZENIE RESPIRATOREM DLA KOGO?
DOMOWE LECZENIE RESPIRATOREM DLA KOGO? Pacjent, który nie wymaga dalszego pobytu w szpitalu; Przewlekła niewydolność oddechowa wymagająca stosowania ciągłej lub okresowej wentylacji mechanicznej przy pomocy
Bardziej szczegółowoTabela Nr 1. Rozliczenie środków finansowych z Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego
Informacja dla Zarządu Województwa Łódzkiego na temat realizacji w 2004 roku Wojewódzkiego Programu Profilaktyki Gruźlicy Płuc i Nowotworów Układu Oddechowego Wojewódzki Program Profilaktyki Gruźlicy Płuc
Bardziej szczegółowoLeczenie POCHP z perspektywy pacjenta
Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergie i POCHP W Polsce ok.2.000.000-2.500.000 osób choruje na POCHP 20% posiada odpowiednie rozpoznanie
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 136/16 Rady Gminy Celestynów z dnia 9 marca 2016 roku
Uchwała Nr 136/16 Rady Gminy Celestynów z dnia 9 marca 2016 roku w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Profilaktyki Chorób Układu Oddechowego na 2016 rok Na podstawie art. 18 ust.1 w związku z art.7 ust.1
Bardziej szczegółowoAnaliza sposobów interpretacji próby rozkurczowej. The assessment of reversibility in airway obstruction
Praca oryginalna Analiza sposobów interpretacji próby rozkurczowej. The assessment of reversibility in airway obstruction Izabela Toczyska, Wojciech Lubiński, Andrzej Chciałowski Klinika Chorób Wewnętrznych,
Bardziej szczegółowoAstma oskrzelowa. Zapalenie powoduje nadreaktywność oskrzeli ( cecha nabyta ) na różne bodźce.
Astma oskrzelowa Astma jest przewlekłym procesem zapalnym dróg oddechowych, w którym biorą udział liczne komórki, a przede wszystkim : mastocyty ( komórki tuczne ), eozynofile i limfocyty T. U osób podatnych
Bardziej szczegółowoZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ ( )
ZAPROSZENIE NA BADANIA PROFILAKTYCZNE WYKONYWANE W RAMACH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ (2015-08-03) PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA ADRESACI - Osoby zadeklarowane do lekarza POZ, w wieku 35, 40, 45,
Bardziej szczegółowoTOP PULMONOLOGICAL TRENDS 1-3 grudnia 2016 CO NOWEGO W CHOROBACH PŁUC 2016?
TOP PULMONOLOGICAL TRENDS 1-3 grudnia 2016 1 grudnia Czwartek CO NOWEGO W CHOROBACH PŁUC 2016? 8.30 10.15 WARSZTATY KLINICZNE 10.30 10.40 Otwarcie konferencji prof. Halina Batura-Gabryel 10.40 11.25 SESJA
Bardziej szczegółowoPrzykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji
Bardziej szczegółowoTesty wysiłkowe w wadach serca
XX Konferencja Szkoleniowa i XVI Międzynarodowa Konferencja Wspólna SENiT oraz ISHNE 5-8 marca 2014 roku, Kościelisko Testy wysiłkowe w wadach serca Sławomira Borowicz-Bieńkowska Katedra Rehabilitacji
Bardziej szczegółowoKurs: Podstawy nieinwazyjnej wentylacji mechanicznej w leczeniu ostrej i zaostrzeniu przewlekłej niewydolności oddychania
2014 Kurs: Podstawy nieinwazyjnej wentylacji mechanicznej w leczeniu ostrej i zaostrzeniu przewlekłej niewydolności oddychania Warszawa 12-13 grudnia 2014 2 Organizator: Sekcja Intensywnej Terapii i Rehabilitacji
Bardziej szczegółowoKrzysztof Jajuga Katedra Inwestycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu NAUKI EKONOMICZNE - HABILITACJA
Krzysztof Jajuga Katedra Inwestycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu NAUKI EKONOMICZNE - HABILITACJA UWAGA!!!! Przedstawiane poglądy są prywatnymi poglądami autora
Bardziej szczegółowoREGULAMIN postępowania konkursowego przy zatrudnianiu na stanowiska naukowe w Instytucie Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN asystenta adiunkta
REGULAMIN postępowania konkursowego przy zatrudnianiu na stanowiska naukowe w Instytucie Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN na podstawie art. 91 p. 5 Ustawy o polskiej Akademii Nauk z dnia 30 kwietnia 2010
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA. Wniosek o wszczęcie przewodu doktorskiego
UCHWAŁA 30 czerwiec 2011 r. Uchwała określa minimalne wymagania do wszczęcia przewodu doktorskiego i przewodu habilitacyjnego jakimi powinny kierować się Komisje Rady Naukowej IPPT PAN przy ocenie składanych
Bardziej szczegółowoI. STRESZCZENIE Cele pracy:
I. STRESZCZENIE Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest przewlekłym procesem zapalnym, powodującym postępujące i nieodwracalne włóknienie trzustki. Choroba przebiega z okresami remisji i zaostrzeń, prowadząc
Bardziej szczegółowoSAMOISTN WŁÓKNIENIE PŁUC. Prof. dr hab. med. ELZBIETA WIATR Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc Warszawa
SAMOISTN WŁÓKNIENIE PŁUC Prof. dr hab. med. ELZBIETA WIATR Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc Warszawa Włóknienie płuc jest zaawansowanym stadium wielu chorób śródmiąższowych m.in. 1.Narażenia na pyły nieorganiczne-pylica
Bardziej szczegółowoPRESYMPOZJUM Expert Meeting Spotkanie naukowe. SALA WISŁA Rola flory bakteryjnej w rozwoju astmy i innych chorób alergicznych
Środa, 21 września 2016 r. 12.00 19.30 PRESYMPOZJUM Expert Meeting Spotkanie naukowe 19.30 20.30 WYKŁAD INAUGURACYJNY Rola flory bakteryjnej w rozwoju astmy i innych chorób alergicznych Wykład organizowany
Bardziej szczegółowoKlinika Alergologii Gdański Uniwersytet Medyczny
Gdańsk, 18 listopad 2016 r Recenzja rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lekarz medycyny Michała Poznańskiego pt.: Nikotynizm a ekspresja i immunoekspresja pentraksyny 3 u chorych na przewlekłą
Bardziej szczegółowoPrzewodnik postępowania ambulatoryjnego w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP)
Przewodnik postępowania ambulatoryjnego w przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP) Na podstawie Światowej strategii rozpoznawania, leczenia i prewencji przewlekłej obturacyjnej choroby płuc GLOBAL
Bardziej szczegółowoDODATKOWE WYMAGANIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE OSÓB ZATRUDNIANYCH NA STANOWISKACH NAUCZYCIELI AKADEMICKICH
DODATKOWE WYMAGANIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE OSÓB ZATRUDNIANYCH NA STANOWISKACH NAUCZYCIELI AKADEMICKICH 1. 1. Na stanowisku profesora zwyczajnego może zostać zatrudniona osoba posiadająca: 1) tytuł naukowy
Bardziej szczegółowoWarszawa, r.
Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawski Uniwersytet Medyczny SP CSK ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa Tel. 599 25 83; fax: 599 25 82 Kierownik: dr hab. n. med. Leszek Czupryniak Warszawa, 24.08.2016r.
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 85/2015 z dnia 13 kwietnia 2015 r. o projekcie programu Gminny
Bardziej szczegółowoOTWARCIE PO RESTRUKTURYZACJI 13 CZERWCA 2016 R.
Klinika Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii, Alergologii i Immunologii Klinicznej OTWARCIE PO RESTRUKTURYZACJI 13 CZERWCA 2016 R. Wojskowy Instytut Medyczny - Centralny Szpital Kliniczny Ministerstwa Obrony
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. n. med. Jacek Roliński KATEDRA I ZAKŁAD IMMUNOLOGII KLINICZNEJ UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE
Prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński KATEDRA I ZAKŁAD IMMUNOLOGII KLINICZNEJ UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE ul. Chodźki 4a Tel. (0-81) 756-48-54 20-093 Lublin (0-81) 756-48-41 fax (0-81) 756-48-40 e-mail:
Bardziej szczegółowoNARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA
NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA SZCZEGÓŁOWE MATERIAŁY INFORMACYJNE O PRZEDMIOCIE POSTĘPOWANIA W SPRAWIE ZAWARCIA UMÓW O UDZIELANIE ŚWIADCZEŃ OPIEKI ZDROWOTNEJ w rodzaju: programy profilaktyczne i promocja zdrowia
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ MEDYCZNY
UNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ MEDYCZNY PROGRAM WYBORCZY kandydata na Dziekana Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego na kadencję 2016-2020 Dr hab. n. med. prof. UR Krzysztofa Gutkowskiego Program
Bardziej szczegółowoLek. Marcin Polok. Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu. Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci
Lek. Marcin Polok Katedra i Klinika Chirurgii i Urologii Dziecięcej UM we Wrocławiu Ocena skuteczności operacyjnego leczenia wodonercza u dzieci Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych w zakresie medycyny
Bardziej szczegółowoFragmenty. Załącznik Nr 20 DODATKOWE WYMAGANIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE OSÓB ZATRUDNIANYCH NA STANOWISKACH NAUCZYCIELI AKADEMICKICH
Załącznik Nr 4 do Uchwały Nr 18/2015 Senatu WUM z dnia 23 lutego 2015 r. S T A T U T WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO Przyjęty uchwałą Nr 15/2012 Senatu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego z dnia
Bardziej szczegółowoSTANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE W REHABILITACJI KARDIOLOGICZNEJ
K.OLESZCZYK J.RYBICKI A.ZIELINSKA-MEUS I.MATYSIAKIEWICZ A.KUŚMIERCZYK-PIELOK K.BUGAJSKA-SYSIAK E.GROCHULSKA STANDARDOWE PROCEDURY OPERACYJNE W REHABILITACJI KARDIOLOGICZNEJ XVI Konferencja Jakość w Opiece
Bardziej szczegółowoCzy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec
Czy to nawracające zakażenia układu oddechowego, czy może nierozpoznana astma oskrzelowa? Zbigniew Doniec Klinika Pneumonologii, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc OT w Rabce-Zdroju Epidemiologia Zakażenia
Bardziej szczegółowoOcena rozprawy na stopień doktora nauk medycznych lekarz Małgorzaty Marii Skuzy
Dr hab. n. med. Elżbieta Jurkiewicz, prof. nadzw. Warszawa, 6 lipca 2016 Kierownik Zakładu Diagnostyki Obrazowej Instytut Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie Ocena rozprawy na stopień doktora nauk
Bardziej szczegółowoPrzewlekła obturacyjna choroba płuc a zakażenia pneumokokami
Przewlekła obturacyjna choroba płuc a zakażenia pneumokokami dr.med. Iwona Damps-Konstańska Klinika Alergologii Gdański Uniwersytet Medyczny Klinika Alergologii i Pneumonologii Uniwersyteckie Centrum Kliniczne
Bardziej szczegółowoWaldemar TOMALAK. Zakład Fizjopatologii Układu Oddychania, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Oddział w Rabce-Zdroju.
Waldemar TOMALAK Zakład Fizjopatologii Układu Oddychania, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc, Oddział w Rabce-Zdroju. Technika znana od lat 90tych XX wieku Pomiary szybkie, powtarzalne, możliwe do stosowania
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. I J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2017/ /22 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. I J. Łyko Syllabus przedmiotowy 2017/18-2021/22 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień
Bardziej szczegółowoPrzewlekłe serce płucne czy (nadal) istnieje i jak postępować. Anna Fijałkowska Zakład Kardiologii, Instytut Matki i Dziecka
Przewlekłe serce płucne czy (nadal) istnieje i jak postępować Anna Fijałkowska Zakład Kardiologii, Instytut Matki i Dziecka Serce płucne jest to zespół objawów spowodowanych nadciśnieniem płucnym, wywołanym
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenia powietrza a obturacyjne choroby płuc
Zanieczyszczenia powietrza a obturacyjne choroby płuc Dr med. Piotr Dąbrowiecki Wojskowy Instytut Medyczny Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę Alergię i POCHP Obturacyjne choroby płuc - ASTMA
Bardziej szczegółowoCENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO. Program specjalizacji w CHOROBACH PŁUC
CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji w CHOROBACH PŁUC Dla lekarzy posiadających specjalizację II stopnia w chorobach wewnętrznych lub w pediatrii albo tytuł specjalisty w chorobach
Bardziej szczegółowoSYLABUS z przedmiotu: Fizjoterapia kliniczna w kardiologii i pulmonologii
SYLABUS z przedmiotu: Fizjoterapia kliniczna w kardiologii i pulmonologii Nazwa przedmiotu Fizjoterapia kliniczna w kardiologii i pulmonologii Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut
Bardziej szczegółowoPRZEWLEKŁA OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC (POCHP)
PRZEWLEKŁA OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC (POCHP) POChP jest jedną z najczęstszych chorób przewlekłych z wszystkich i najczęstsza przewlekłą chorobą układu oddechowego. Uważa się, że na POChP w Polsce choruje
Bardziej szczegółowoDr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II
Dr n. med. Anna Prokop-Staszecka Dyrektor Krakowskiego Szpitala Specjalistycznego im. Jana Pawła II Przewodnicząca Komisji Ekologii i Ochrony Powietrza Rady Miasta Krakowa Schorzenia dolnych dróg oddechowych
Bardziej szczegółowoSYLABUS x 8 x
SYLABUS Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Reumatologia Lekarski I Lekarski Jednolite magisterskie 5-letnie Stacjonarne polski Rodzaj
Bardziej szczegółowoCZWARTEK, 26 WRZEŚNIA 2013 R. OTWARCIE FORUM 16.15-16.30. SESJA INAUGURACYJNA 16.30-18.00 Astma i POChP od urodzenia na całe życie
CZWARTEK, 26 WRZEŚNIA 2013 R. OTWARCIE FORUM 16.15-16.30 SESJA INAUGURACYJNA 16.30-18.00 Astma i POChP od urodzenia na całe życie Sesja organizowana w ramach Narodowego Programu Wczesnej Diagnostyki i
Bardziej szczegółowoPAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ
PAMIĘTAJ O ZDROWIU! ZBADAJ SIĘ Przewodnik po programach profilaktycznych finansowanych przez NFZ Lepiej zapobiegać niż leczyć Program profilaktyki chorób układu krążenia Choroby układu krążenia są główną
Bardziej szczegółowoIntensywna Opieka Pulmonologiczna spojrzenie intensywisty
Intensywna Opieka Pulmonologiczna spojrzenie intensywisty Wojciech Gaszyński Katedra Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Posiedzenie Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia
Bardziej szczegółowoMedycyna rodzinna - opis przedmiotu
Medycyna rodzinna - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Medycyna rodzinna Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-MRodz Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZCZEGÓŁOWY Piątek 23 kwietnia 2010 r.
PROGRAM SZCZEGÓŁOWY Piątek 23 kwietnia 2010 r. Warsztaty Szkoleniowe V 7.15 8.45 Warsztaty spirometryczne Sesja B Sala 3/5 Warsztaty organizowane w ramach grantu naukowo szkoleniowego przyznanego przez
Bardziej szczegółowoChoroby wewnętrzne - diabetologia Kod przedmiotu
Choroby wewnętrzne - diabetologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Choroby wewnętrzne - diabetologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChW-D Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek
Bardziej szczegółowoDODATKOWE WYMAGANIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE OSÓB ZATRUDNIANYCH NA STANOWISKACH NAUCZYCIELI AKADEMICKICH
Załącznik Nr 20 DODATKOWE WYMAGANIA I KWALIFIKACJE ZAWODOWE OSÓB ZATRUDNIANYCH NA STANOWISKACH NAUCZYCIELI AKADEMICKICH 1-1. Na stanowisku profesora zwyczajnego może zostać zatrudniona osoba posiadająca:
Bardziej szczegółowoKierownik Kliniki Rehabilitacji Reumatologicznej Instytut Reumatologii im. Eleonory Reicher Adres: ul. Spartańska 1 02-637 Warszawa
Warszawa, 14.06.2011 Życiorys Krystyna Księżopolska- Orłowska prof. ndzw. dr hab. n. med. Kierownik Kliniki Rehabilitacji Reumatologicznej Instytut Reumatologii im. Eleonory Reicher Adres: ul. Spartańska
Bardziej szczegółowo. Wykaz dorobku habilitacyjnego nauki społeczne OBSZAR NAUK SPOŁECZNYCH
. Wykaz dorobku habilitacyjnego nauki społeczne OBSZAR NAUK SPOŁECZNYCH Wykaz opublikowanych prac naukowych lub twórczych prac zawodowych oraz informacja o osiągnięciach dydaktycznych, współpracy naukowej
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Fizjoterapia kliniczna w kardiologii i pulmonologii. Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów
SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizjoterapia kliniczna w kardiologii i pulmonologii Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii, Katedra Rehabilitacji Kod przedmiotu Studia Kierunek
Bardziej szczegółowo10. Zmiany elektrokardiograficzne
10. Zmiany elektrokardiograficzne w różnych zespołach chorobowyh 309 Zanim zaczniesz, przejrzyj streszczenie tego rozdziału na s. 340 342. zmiany elektrokardiograficzne w różnych zespołach chorobowych
Bardziej szczegółowoOcena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry Ziętarskiej
Prof. dr hab. n. med. Robert Słotwiński Warszawa 30.07.2018 Zakład Immunologii Biochemii i Żywienia Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry
Bardziej szczegółowoUkład Oddechowy. Klasyfikuj prace ogólne dotyczące układu oddechowego i chorób, zaburzeń układu oddechowego u dzieci w WS 280.
WF Układ Oddechowy Klasyfikuj prace ogólne dotyczące układu oddechowego i chorób, zaburzeń układu oddechowego u dzieci w WS 280. Klasyfikuj prace: Opieka pielęgniarska nad pacjentami z chorobami układu
Bardziej szczegółowoinformacje zawarte w tych podrozdziałach są szczególne cenne dla praktyki klinicznej z punktu widzenia diagnostyki różnicowej. Część wstępu dotycząca
Prof. zw. dr hab. n. med. Jacek Brązert Klinika Położnictwa i Chorób Kobiecych Katedra Ginekologii, Położnictwa i Onkologii Ginekologicznej Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu RECENZJA
Bardziej szczegółowoInstytut Kultury Fizycznej
FORMULARZ DLA OGŁOSZENIODAWCÓW INSTYTUCJA: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, Wydział Kultury Fizycznej, Zdrowia i Turystyki, Instytut Kultury Fizycznej MIASTO: Bydgoszcz STANOWISKO: profesor zwyczajny
Bardziej szczegółowoChoroby wewnętrzne - gastroenterologia Kod przedmiotu
Choroby wewnętrzne - gastroenterologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Choroby wewnętrzne - gastroenterologia Kod przedmiotu 12.0-WL-Lek-ChW-G Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU OBOWIĄZKOWEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2014/2015 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla studentów V roku 1. NAZWA PRZEDMIOTU : Nefrologia 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek )
Bardziej szczegółowoObturacyjne choroby płuc - POCHP
Obturacyjne choroby płuc - POCHP POCHP to zespół chorobowy charakteryzujący się postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Ograniczenie to wynika
Bardziej szczegółowo2010-05-28. Marcin Grabicki
Obecnie 4 przyczyna zgonów na świecie Marcin Grabicki Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu (wg Murray CJI, Lopez AD. Lancet. 1997: 349; 1269-1276)
Bardziej szczegółowoUchwała nr 11/2013 Senatu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu z dnia 27 lutego 2013 roku
Uchwała nr 11/2013 Senatu Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu z dnia 27 lutego 2013 roku w sprawie zatwierdzenia wzorów: karty kwalifikacyjnej asystenta, adiunkta; kart kwalifikacyjnych
Bardziej szczegółowoPOLSKIE TOWARZYSTWO OKULISTYCZNE
POLSKIE TOWARZYSTWO OKULISTYCZNE Iwona Grabska-Liberek Badania przesiewowe w kierunku jaskry ważnym elementem profilaktyki Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego Klinika Okulistyki Działania PTO na
Bardziej szczegółowo1. Kandydat ubiegający się o nadanie stopnia naukowego doktora habilitowanego (zwany dalej
Informacja Prorektor ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą w sprawie sporządzania analizy bibliometrycznej w postępowaniu o nadanie stopnia naukowego doktora habilitowanego i tytułu naukowego profesora. I
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA
Załącznik nr 4 do Uchwały Senatu nr 430/01/2015 SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2015-2021 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Propedeutyka chorób wewnętrznych Kod
Bardziej szczegółowoDiagnostyka funkcjonalna i programowanie rehabilitacji w pulmonologii kształcenia
Lp. Element Opis 1 Nazwa modułu Diagnostyka funkcjonalna i programowanie rehabilitacji w pulmonologii 2 Typ modułu obowiązkowy 3 Instytut Nauk o Zdrowiu Kod 4 PPWSZ-F-2-336-s modułu PPWSZ-F-2-336-n Kierunek,
Bardziej szczegółowoKatedra i Klinika Kardiologii Wydział Lekarski Kształcenia Podyplomowego Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
Dr hab. n med. Marta Negrusz - Kawecka Wrocław, 12.06.2014 r. Katedra i Klinika Kardiologii Wydział Lekarski Kształcenia Podyplomowego Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Recenzja pracy
Bardziej szczegółowoSamokształcenie (Sk) Zajęcia praktyczne (W) (Ć) (L) (S) (Zp) laboratoryjne III 30 35 15 3
Kod przedmiotu: IOZRM-L-3k18-2012-S Pozycja planu: B18 1. INFORMACJE O PRZEDMIOCIE A. Podstawowe dane Nazwa przedmiotu Kierunek studiów Poziom studiów Profil studiów Forma studiów Specjalność - Jednostka
Bardziej szczegółowoPodkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko. Syllabus przedmiotowy 2017/ /2022 r.
Podkowiańska Wyższa Szkoła Medyczna im. Z. i J. Łyko Syllabus przedmiotowy 07/08 0/0 r. Wydział Fizjoterapii Kierunek studiów Fizjoterapia Specjalność ----------- Forma studiów Stacjonarne Stopień studiów
Bardziej szczegółowoNACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ
UCHWAŁA Nr 38-03-IV NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ z dnia 24 stycznia 2003 r. w sprawie określenia sposobu dopełnienia obowiązku doskonalenia zawodowego przez lekarzy i lekarzy stomatologów Naczelna Rada Lekarska
Bardziej szczegółowoAstma i POChP. Maciej Kupczyk Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Astma i POChP Maciej Kupczyk Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi Epidemia alergii i astmy Devereux G. 2006. Nature Rev Immunol 6;869-874. Epidemiologia astmy i chorób
Bardziej szczegółowoInformacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie
brygatynib Informacje dla pacjenta i fachowych pracowników ochrony zdrowia zaangażowanych w opiekę medyczną lub leczenie Imię i nazwisko pacjenta: Dane lekarza (który przepisał lek Alunbrig ): Numer telefonu
Bardziej szczegółowoCzwartek, 25 września 2014
Czwartek, 25 września 2014 SESJA SZKOLENIOWO-NAUKOWA I 9.00 10.30 Leczenie pacjentów z chorobami drobnych dróg oddechowych jakie mamy dzisiaj możliwości? przyznanego przez firmę Chiesi Przewodniczący:
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Omnisolvan przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego Omnisolvan przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Nadmierne wydzielanie śluzu w drogach
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoKURS I P O D S T A W O W Y. Podstawy nieinwazyjnej wentylacji mechanicznej w leczeniu ostrej i zaostrzeniu przewlekłej niewydolności oddychania
KURS I Podstawy nieinwazyjnej wentylacji mechanicznej w leczeniu ostrej i zaostrzeniu przewlekłej niewydolności oddychania 2 01 5 P O D S T A W O W Y Warszawa 29-30.05.2015 Hebdów 26-27.06.2015 www.nwm.ptchp.pl
Bardziej szczegółowoOpinia o dorobku naukowym dr inż. Ireneusz Dominik w związku z wystąpieniem o nadanie stopnia naukowego doktora habilitowanego.
Prof. dr hab. inż. Tadeusz Uhl Katedra Robotyki i Mechatroniki Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Akademia Górniczo Hutnicza w Krakowie Kraków 01.07.2018 Opinia o dorobku naukowym dr inż. Ireneusz
Bardziej szczegółowo