SPRAWOZDANIE KOMISJI SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY. w sprawie różnych metod ogłuszania drobiu

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2013) 915 final SPRAWOZDANIE KOMISJI SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie różnych metod ogłuszania drobiu PL PL

2 SPRAWOZDANIE KOMISJI SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie różnych metod ogłuszania drobiu 1. KONTEKST Art. 27 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) nr 1099/2009 w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania 1 stanowi, że nie później niż dnia 8 grudnia 2013 r. Komisja składa Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie na temat różnych metod ogłuszania drobiu, w szczególności wodnych urządzeń ogłuszających dla wielu gatunków ptaków, z uwzględnieniem aspektów dobrostanu zwierząt, a także skutków społeczno-ekonomicznych i środowiskowych. W ramach prac nad niniejszym sprawozdaniem Komisja zleciła Badanie dotyczące różnych metod ogłuszania drobiu i w 2012 r. otrzymała sprawozdanie końcowe z tego badania ( badanie z 2012 r. ) METODY OGŁUSZANIA DROBIU Rzeźnie drobiu stosują głównie metodę ogłuszania zwaną wodną kąpielą ogłuszającą dla wielu gatunków ptaków (lub kąpielą wodną). Polega ona na podwieszaniu spętanych ptaków głową w dół, a następnie na częściowym zanurzaniu ich do nasady skrzydeł w kąpieli wodnej, w której ptaki poddaje się działaniu prądu elektrycznego. Prąd przepływa przez ich ciała i ogłusza je przed etapem wykrwawiania. Główną alternatywną metodą ogłuszania jest ogłuszanie w atmosferze kontrolowanej (Controlled Atmosphere Stunning, CAS), polegające na ogłuszaniu drobiu w komorze, w której poddawane są działaniu mieszanin gazów. W UE 80 % brojlerów (kurczaków mięsnych) jest ogłuszanych metodą kąpieli wodnej, a 20 % metodą CAS 3. Proporcje różnią się znacznie w zależności od państwa członkowskiego (np. metodą CAS ogłusza się 60 % drobiu w Niemczech i 5 % we Francji) Dz.U. L 303 z , s. 1. Badanie dotyczące różnych metod ogłuszania drobiu przeprowadzone przez Konsorcjum ds. oceny łańcucha żywnościowego (Food Chain Evaluation Consortium) kierownika projektu Agra CEAS Consulting ( CAS obejmuje systemy różniące się pod względem konstrukcji (poziomej/pionowej), wbudowania w resztę linii przerobu i stosowanych mieszanin gazów (dwutlenku węgla lub gazów obojętnych). Stosunek liczby zwierząt poddawanych kąpieli wodnej do zwierząt poddawanych CAS wynosi odpowiednio: 83 % i 7 % w odniesieniu do kur niosek, 61 % i 37 % w odniesieniu do stad rodzicielskich oraz 76 % i 24 % w odniesieniu do indyków. 2

3 Inne metody alternatywne do kąpieli wodnej obejmują ogłuszanie elektryczne elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy oraz ogłuszanie za pomocą niskiego ciśnienia powietrza (Low Atmosphere Pressure Stunning, LAPS). Ogłuszanie elektryczne elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy polega na stosowaniu pojedynczych elektrod, między którymi znajduje się mózg zwierzęcia. Metoda ta jest dobrze znana w odniesieniu do wszystkich gatunków, jednak do niedawna nie stosowano jej w rzeźniach drobiu z uwagi na dużą prędkość linii uboju. W ostatnich latach metodę tę opracowano i skomercjalizowano do celów stosowania w rzeźniach komercyjnych (do 9000 ptaków na godzinę). LAPS jest metodą, która opiera się na podobnej zasadzie, co ogłuszanie gazem, ale zamiast zastępowania powietrza gazem w metodzie LAPS stopniowo usuwa się powietrze, doprowadzając do braku tlenu, co powoduje ogłuszenie. Metoda LAPS nie jest jeszcze dopuszczona w UE, stosuje się ją natomiast w Stanach Zjednoczonych. Ekstrapolacja obecnych tendencji pozwala przypuszczać, że w ciągu pięciu lat średnia sytuacja w UE może ulec zmianie w wyniku przesunięcia 15 % brojlerów z kąpieli wodnej na rzecz CAS (tj. 65 % brojlerów ogłuszanych w kąpieli wodnej i 35 % metodą CAS). Zmiany takie będą jednak miały różny przebieg w poszczególnych państwach członkowskich z uwagi na różnice w zakresie szeregu kluczowych czynników, takich jak popyt konsumpcyjny (związany z dobrostanem zwierząt, czy też dotyczący rodzaju mięsa, np. kurcząt całych lub filetów) i koszty pracy. Oczekuje się, że jedynie kilka państw członkowskich zwiększy przepustowość w zakresie CAS do 80 % (Niemcy, Austria i Finlandia), zaś znaczna liczba państw zwiększy ją do poziomu ponad 50 % (Zjednoczone Królestwo, Włochy, Szwecja, Niderlandy i Belgia). W innych państwach członkowskich kąpiele wodne pozostaną główną metodą ogłuszania. 3. WZGLĘDY DOTYCZĄCE DOBROSTANU ZWIERZĄT Przed przyjęciem rozporządzenia (WE) nr 1099/2009 Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) wydał w 2004 r. i 2006 r. dwie opinie dotyczące aspektów dobrostanu w odniesieniu do ogłuszania i uśmiercania zwierząt 5 6. W swojej opinii z 2004 r. EFSA zidentyfikował dwa główne problemy: odwracanie i pętanie ptaków jest dla nich bolesne, zwłaszcza w przypadku ciężkich lub delikatnych ptaków 7, i może powodować zwichnięcia lub złamania kości; 5 6 Aspekty dobrostanu w odniesieniu do podstawowych systemów ogłuszania i uśmiercania najważniejszych handlowych gatunków zwierząt, Dziennik EFSA (2004), 45, Aspekty dobrostanu w odniesieniu do podstawowych systemów ogłuszania i uśmiercania stosowanych wobec jeleni, kóz, królików, strusi, kaczek, gęsi i przepiórek utrzymywanych w celach handlowych, Dziennik EFSA (2006), 326,

4 natężenie prądu, jakiemu poddawane są poszczególne ptaki, różni się w zależności od odporności elektrycznej każdego z ptaków i nie można go kontrolować. W reakcji na te opinie w rozporządzeniu (WE) nr 1099/2009, które jest stosowane od dnia 1 stycznia 2013 r., określa się parametry elektryczne (150 ma dla częstotliwości między 200 a 400 Hz) w odniesieniu do ogłuszania w kąpieli wodnej 8. Takie parametry zaleca również Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt 9. W 2011 r. dwa państwa członkowskie zaproponowały zmianę minimalnych parametrów elektrycznych w odniesieniu do kąpieli wodnej wymaganych w rozporządzeniu (WE) nr 1099/2009. EFSA przeanalizowała wspomniane dane i w 2012 r. przyjęła opinię w tej kwestii 10, zgodnie z którą ogłuszanie w kąpieli wodnej zapewnia skuteczne ogłuszanie na poziomie do 96 % zgodnie z pomiarami dokonanymi z zastosowaniem elektroencefalogramu (EEG). W opinii pokreślono również potrzebę przeprowadzenia dodatkowych badań oraz kwestie związane z egzekwowaniem prawa (wskazano na fakt, że podmioty prowadzące rzeźnie zazwyczaj zmniejszają natężenie prądu z uwagi na obawy dotyczące jakości mięsa). W swoich opiniach EFSA wskazuje również, że CAS pozwala wyeliminować wady kąpieli wodnej, jeżeli metodę tę stosuje się przy zastosowaniu parametrów powodujących uśmiercenie ptaków, dzięki czemu: nie odwraca się ani nie pęta przytomnych ptaków; zapewnia się uśmiercenie 100 % ptaków przed etapem wykrwawiania. W opinii z 2004 r. i z 2006 r. EFSA nie dokonał oceny metody ogłuszania elektrycznego elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy, którą to metodę opracowuje się obecnie dla komercyjnych linii uboju. 4. ASPEKTY GOSPODARCZE Najważniejsze dane gospodarcze dotyczące produkcji mięsa drobiowego w UE i handlu zagranicznego znajdują się w załączniku I Indyki i stada rodzicielskie brojlerów są znacznie cięższe niż standardowe brojlery z hodowli komercyjnych, natomiast kury nioski mają delikatne kości. W odniesieniu do parametrów elektrycznych zob. załącznik I rozdział II pkt 6, w odniesieniu do urządzeń zob. załącznik II pkt 5. Art ust. 3 lit. b) ogłuszanie elektryczne ptaków za pomocą kąpieli wodnej Kodeks zdrowia zwierząt lądowych OIE. Opinia naukowa na temat wymogów dotyczących prądu elektrycznego w urządzeniach do ogłuszania kąpielą wodną mających zastosowanie do drobiu. Dziennik EFSA 012; 10(6):2757. s. 80. doi: /j.efsa

5 4.1. Porównanie kąpieli wodnej i innych metod Koszty produkcji i model oparty na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia W celu porównania dostępnych na rynku 11 metod ogłuszania drobiu sporządzono model oparty na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia. Uwzględniono następujące koszty: koszty instalacji 12, konserwacji, pracy przy przyjmowaniu i podwieszaniu, zużycia wody, wody do czyszczenia, energii elektrycznej do ogłuszania, gazu do ogłuszania, inne koszty pracy związane z ogłuszaniem. Obliczono średni koszt uboju jednego ptaka w UE w przypadku rzeźni o wysokiej przepustowości ( ptaków na godzinę) i w przypadku rzeźni o niższej przepustowości (6 000 i ptaków na godzinę) oraz zestawiono je w tabelach 1 i 2. Przedstawione dane liczbowe są uzależnione od lokalnych kosztów różnych zasobów (kapitału, energii, wody i pracy) Metoda LAPS nie jest dopuszczona w UE, stosuje się ją natomiast w jednej rzeźni w Stanach Zjednoczonych. Koszty instalacji w odniesieniu do nowego zakładu, ale nie koszty przekształcenia. Więcej scenariuszy omówiono w badaniu z 2012 r. 5

6 Tabela 1: Podstawowe obliczenia dotyczące kosztu ogłuszania z zastosowaniem różnych metod przy przerobie na poziomie ptaków na godzinę Składniki kosztów Ogłuszanie w kąpieli wodnej CAS Ogłuszanie elektryczne elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy Ogłuszanie w komorze próżniowej Koszty instalacji EUR EUR EUR EUR Konserwacja (% kosztów instalacji) 3,45 % 6,90 % 3,00 % 2,40 % Praca przyjmowaniu podwieszaniu przy i 97 godzin dziennie 90 godzin dziennie 96 godzin dziennie 90 godzin dziennie* Woda do ogłuszania i czyszczenia 9,0 m 3 dziennie 3,5 m 3 dziennie 0,96 m 3 dziennie 3,5 m 3 dziennie* Energia elektryczna 5,2 kwh dziennie 127,0 kwh dziennie 9,6 kwh dziennie 1 136,0 kwh dziennie Wykorzystany gaz - 3,1 tony dziennie - - Inna praca 3 godziny dziennie 5 godzin dziennie 0,5 godziny dziennie 5 godzin dziennie* Koszt na sztukę drobiu (średnia w UE) Koszt na sztukę drobiu (wysokie koszty pracy, ceny wody i energii elektrycznej) Koszt na sztukę drobiu (niskie koszty pracy, ceny wody i energii elektrycznej) 2,439 centa 3,495 centa 2,521 centa 2,641 centa 4,135 centa 5,105 centa 4,151 centa 4,367 centa 0,389 centa 1,562 centa 0,549 centa 0,679 centa Źródła i wagi Producenci: 45 %; Badanie rzeźni o przepustowości sztuk (dane dostosowane do przepustowości sztuk) 45 %; Producenci: 45 %; Badanie rzeźni o wszystkich poziomach przepustowości (dane dostosowane do przepustowości sztuk) 45 %; Producenci Producenci; szacunki dotyczące pracy w odniesieniu do CAS. Literatura: 10 % Literatura: 10 % * Dane liczbowe pochodzące z szacunków dotyczących CAS z uwzględnieniem podobieństwa systemów i braku szczegółowych danych. W dokumentacji wyjaśniono, że w procesie ogłuszania metodą LAPS nie korzysta się z wody, chociaż stosuje się ją do czyszczenia w systemach CAS. 6

7 Tabela 2: Model oparty na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia w odniesieniu do rzeźni o przepustowości na poziomie i ptaków na godzinę Składniki kosztów Ogłuszanie w kąpieli wodnej CAS Ogłuszanie elektryczne elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy Ogłuszanie w komorze próżniowej Różnice przy przepustowości ptaków na godzinę Nieco niższe koszty instalacji; mniejsze zużycie wody i niższe koszty pracy; zużycie energii elektrycznej w przybliżeniu na tym samym poziomie. Takie same koszty instalacji, zużycia wody i energii elektrycznej. Proporcjonalnie niższe koszty pracy i mniejsze zużycie gazu. Niższe koszty konserwacji z uwagi na niższą przepustowość. Nieco niższe koszty instalacji (350 tys. EUR), proporcjonalnie niższe koszty pracy i energii elektrycznej. Obniżone o połowę koszty instalacji z uwagi na usunięcie połowy komór próżniowych (250 tys.), koszty energii elektrycznej i pracy również proporcjonalnie niższe. Koszt na sztukę drobiu (średnia w UE) Koszt na sztukę drobiu (wysokie koszty pracy, ceny wody i energii elektrycznej) Koszt na sztukę drobiu (niskie koszty pracy, ceny wody i energii elektrycznej) 2,541 centa 3,687 centa 2,716 centa 2,667 centa 4,294 centa 5,330 centa 4,356 centa 4,412 centa 0,422 centa 1,730 centa 0,733 centa 0,682 centa Różnice przy przepustowości ptaków na godzinę Nieco niższe koszty instalacji; mniejsze zużycie wody i niższe koszty pracy; zużycie energii elektrycznej w przybliżeniu na tym samym poziomie. Takie same koszty instalacji, zużycia wody i energii elektrycznej. Proporcjonalnie niższe koszty pracy i gazu. Niższe koszty konserwacji. Koszty instalacji takie jak przy przepustowości na poziomie ptaków na godzinę (350 tys. EUR), proporcjonalnie niższe koszty pracy i energii elektrycznej. Koszty instalacji, energii elektrycznej takie jak przy przepustowości na poziomie ptaków na godzinę 14. Proporcjonalnie niższe pracy. koszty Koszt na sztukę 2,584 centa 4,053 centa 3,121 centa 3,087 centa 14 Zakłada się, że koszty instalacji są takie same jak przy przepustowości na poziomie ptaków na godzinę, ponieważ niejasne jest, czy system można przeskalować w odniesieniu do przepustowości na poziomie niższym niż ptaków na godzinę. 7

8 Składniki kosztów Ogłuszanie w kąpieli wodnej CAS Ogłuszanie elektryczne elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy Ogłuszanie w komorze próżniowej drobiu (średnia w UE) Koszt na sztukę drobiu (wysokie koszty pracy, ceny wody i energii elektrycznej) Koszt na sztukę drobiu (niskie koszty pracy, ceny wody i energii elektrycznej) 4,340 centa 5,761 centa 4,780 centa 5,000 centa 0,463 centa 2,046 centa 1,116 centa 1,024 centa W ujęciu uśrednionym ogłuszanie w kąpieli wodnej jest najtańszą metodą ogłuszania, zaś CAS najdroższą 15. W przypadku rzeźni o wysokiej przepustowości różnica w kosztach między tymi dwiema metodami jest mniejsza. Ogłuszanie w kąpieli wodnej daje więcej korzyści niż inne metody, w których koszty nakładów są niższe. Jeżeli jednak koszty nakładów są wyższe, zwłaszcza w odniesieniu do pracy, różnica między kosztami ogłuszania w kąpieli wodnej a innymi metodami zmniejsza się. Ustalenie to jest zgodne z doświadczeniem wskazującym, że metodę CAS stosuje się w regionach UE, w których koszty pracy są stosunkowo wysokie. Wydaje się, że na decyzję podmiotów prowadzących rzeźnie dotyczącą wyboru systemu ogłuszania nie ma wpływu oddziaływanie na ceny detaliczne (średnia cena detaliczna wynosi 5,070 EUR za 1,5 kg zwykłego kurczaka); decyzje te są raczej związane z dużymi różnicami w ponoszonych z góry kosztach inwestycji oraz z przestrzenią wymaganą dla danego systemu ogłuszania (zob. poniżej) Dochody/rynki Podmioty prowadzące rzeźnie wybierają metodę ogłuszania w zależności od rynku, na który zamierzają kierować sprzedaż. Wpływ na dochody opiera się na następujących trzech mechanizmach: dostępu do rynku: dystrybutorzy mogą wymagać konkretnych metod ogłuszania ze względów dotyczących jakości, dobrostanu zwierząt lub wymogów religijnych (żywność halal 16, żywność koszerna); Dane dotyczące ogłuszania elektrycznego elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy oraz LAPS opierają się głównie na informacjach od producentów, które mogą być bardziej optymistyczne niż wynikałoby to z praktyki działalności gospodarczej. Zob. następnie pkt 8. 8

9 lepszej jakości mięsa: rynki mogą oferować premie, jeżeli kawałki (filety z piersi, skrzydełka, nóżki) stale posiadają wymagane cechy (kolor, brak wybroczyn krwi); straty z tytułu okrawania: jeżeli metody ogłuszania zwiększają konieczność okrawania (straty mięsa oraz koszty pracy związane z okrawaniem), może to mieć negatywny wpływ na dochody. W praktyce najważniejszą zmienną rynkową jest kwestia, czy ptak jest sprzedawany jako kurczę całe do celów dalszego przetwarzania (w tym przypadku niedoskonałości nie są tak istotne), czy też jest on sprzedawany w świeżych kawałkach na poziomie detalicznym (w tym przypadku odpowiedni wygląd ma zasadnicze znaczenie). Nie istnieją żadne kompleksowe badania bezpośrednio porównujące jakość mięsa pochodzącego z różnych metod ogłuszania. Ponadto wpływ na jakość różni się znacznie w zależności od szeregu czynników innych niż metoda ogłuszania, w szczególności w zależności od zastosowanych parametrów, pochodzenia stada, obchodzenia się z ptakami i ich transportu przed ubojem itp. Biorąc pod uwagę powyższe zastrzeżenia, porównanie jakości mięsa pozyskanego przy pomocy różnych metod ogłuszania można podsumować w następujący sposób: CAS i system ogłuszania elektrycznego elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy 17 zdają się zapewniać lepszą jakość mięsa (większy odsetek filetów z piersi bez wybroczyn krwi) niż ogłuszanie w kąpieli wodnej; uszkodzeń nóg jest zasadniczo więcej w przypadku kąpieli wodnej z powodu pętania żywych ptaków; uszkodzeń skrzydeł jest zasadniczo więcej w przypadku CAS z powodu intensywniejszego trzepotania skrzydłami podczas ogłuszania, w szczególności przy zastosowaniu gazów obojętnych; uszkodzeń skóry może być więcej w przypadku CAS z powodu trudności w odpierzaniu. Ogólnie wydaje się, że metoda CAS jest korzystniejsza w odniesieniu do rynków wymagających filetów z piersi (premia jakościowa), ale nie stanowi konkurencji dla ogłuszania w kąpieli wodnej w odniesieniu do rynków wymagających tuszek Przestrzeń wymagana do instalacji systemu ogłuszania Oprócz określonego wcześniej modelu opartego na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia, konieczne jest również uwzględnienie przestrzeni wymaganej w przypadku przejścia z kąpieli wodnej na inny system. 17 Z uwagi na fakt, iż w kilku rzeźniach nadal stosuje się komercyjny system ogłuszania elektrycznego elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy, informacje nie są przedmiotem niezależnego przeglądu. 9

10 Koszty budowy i przekształceń strukturalnych związane z przejściem z systemu kąpieli wodnej na CAS (i ewentualnie na LAPS) są znaczne i mogą dochodzić do poziomów zaporowych. Koszty te są zwykle wyższe w przypadku zmiany z kąpieli wodnej na CAS (i ewentualnie na LAPS) niż na system ogłuszania elektrycznego elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy, który nie wymaga większej przestrzeni niż kąpiel wodna. 5. WARUNKI PRACY PRACOWNIKÓW RZEŹNI Systemy, które umożliwiają uniknięcie pracy z przytomnymi zwierzętami (CAS i LAPS), mają pozytywny wpływ na środowisko pracy w porównaniu z innymi (kąpielą wodną i ogłuszaniem elektrycznym elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy) ze względu na niższy poziom zakurzenia (brak trzepotania skrzydłami), normalne oświetlenie 18, mniejszą liczbę obrażeń pracowników i mniejszy wysiłek fizyczny. Według jednego ze źródeł 19 przyczyniają się one do zmniejszenia rotacji pracowników, co obniża koszty rekrutacji. 6. ASPEKTY ŚRODOWISKOWE W badaniu z 2012 r. porównano ogłuszanie w kąpieli wodnej i CAS w odniesieniu do sześciu pomiarów środowiskowych: zakurzenia i przykrego zapachu, zużycia energii, strumienia odpadów nienadających się do użytku, zużycia wody, chłodzenia i emisji gazów cieplarnianych. Chociaż w sumie okazuje się, że w zakresie oddziaływania na środowisko różnica między tymi dwiema metodami jest niewielka, to jednak w porównaniu z kąpielą wodną CAS zdaje się oferować pewne korzyści dla środowiska pod względem kurzu/zapachu, odpadów i wody, natomiast w przypadku kąpieli wodnej zmniejsza się zużycie energii elektrycznej oraz emisja gazów cieplarnianych. 7. ASPEKTY KONKURENCYJNOŚCI W SKALI ŚWIATOWEJ Sektor drobiu w UE należy oceniać również w kontekście konkurencyjności w skali światowej i presji konkurencyjnej wywieranej przez państwa trzecie. Brazylia jest wiodącym dostawcą tuszek i białego mięsa (piersi) na rynku światowym (odpowiednio 80 i 85 % handlu światowego), natomiast pod względem ciemnego mięsa (nóżek) plasuje się na drugim miejsce (30 %) W przypadku pracy z żywymi ptakami pracownicy działają w warunkach niskiego poziomu oświetlenia, które działa uspokajająco na ptaki. PETA (2007) Controlled Atmosphere Killing vs. Electrical Immobilisation. A comparative analysis of poultry slaughter systems from animal welfare, worker safety and economic perspectives. PETA USA, czerwiec

11 Globalna konkurencyjność na światowym rynku drobiu zależy głównie od kosztu paszy, który stanowi % całkowitych kosztów produkcji. W Brazylii, Argentynie i Stanach Zjednoczonych koszty produkcji są zazwyczaj o 40 % niższe w porównaniu z UE i państwami Azji z uwagi na tańszą paszę. Inne znaczące korzyści w zakresie kosztów występujące w Brazylii i Tajlandii wynikają ze sprzyjających warunków klimatycznych oraz niższych kosztów pracy. Dominację Brazylii na światowym rynku drobiu można również wyjaśnić ukierunkowaniem na wywóz, w ramach którego popyt na rynkach eksportowych jest traktowany priorytetowo w stosunku od popytu krajowego (w przeciwieństwie zarówno do UE, jak i Stanów Zjednoczonych, gdzie wywóz pełni funkcję uboczną w stosunku do popytu krajowego). Wywóz ze Stanów Zjednoczonych do UE jest bardzo ograniczony z uwagi na stosowanie metod leczenia środkami przeciwdrobnoustrojowymi (zabronionymi w UE). Stany Zjednoczone są jednak istotnym podmiotem w konkurencji na rynkach eksportowych, takich jak Rosja, która jest ważnym państwem docelowym dla nadwyżek mięsa ciemnego. Tajlandia jest eksporterem produktów przetworzonych do UE, ale zwykle nie konkuruje z unijnymi eksporterami na rynkach światowych. Ogłuszanie w kąpieli wodnej pozostaje najpowszechniejszą metodą ogłuszania drobiu na świecie. Metoda CAS jest stosowana w kilku państwach trzecich, jednak zasadniczo ogranicza się do Unii Europejskiej. Koszty uboju stanowią % całkowitych kosztów produkcji i zależą głównie od kosztów pracy, co w ujęciu bezwzględnym i względnym daje przewagę Tajlandii i Brazylii. W długoterminowych prognozach gospodarczych przewiduje się znaczący wzrost światowego rynku drobiu. Rosnący popyt na bardziej przetworzone produkty w dłuższej perspektywie może być czynnikiem działającym na korzyść metody CAS. 8. INNE ASPEKTY Zgodność z muzułmańskimi zasadami religijnymi odgrywa również pewną rolę dla niektórych podmiotów prowadzących rzeźnie, sprzyjając niektórym metodom lub parametrom ogłuszania. Chociaż nie ma powszechnie uzgodnionego stanowiska w sprawie ogłuszania zwierząt we wszystkich wspólnotach muzułmańskich, większość z nich byłaby w stanie zaakceptować ogłuszanie, jeżeli zwierzę jest w stanie odzyskać przytomność w razie niezastosowania wykrwawienia. W zależności od ustalonych parametrów ogłuszania ogłuszanie w kąpieli wodnej, CAS i ogłuszanie elektryczne elektrodami przyłożonymi jedynie z obu stron głowy mogą być metodami odwracalnymi. Z uwagi na fakt, że ogłuszanie w kąpieli wodnej i CAS są zbiorowymi metodami ogłuszania, jedynym sposobem zapewnienia, iż wszystkie zwierzęta mogą odzyskać przytomność w przypadku niewykrwawienia, 11

12 jest jednak obniżenie parametrów ogłuszania, a tym samym zmniejszenie odsetka zwierząt, które zostały odpowiednio ogłuszone. Metodę CAS stosuje się zazwyczaj do uśmiercania zwierząt i w związku z tym wspólnoty muzułmańskie rzadko godzą się na jej stosowanie do celów halal (z uwagi na ryzyko nieodwracalnego ogłuszenia zwierząt). Parametry elektryczne wymagane w rozporządzeniu w odniesieniu do kąpieli wodnej mogą nie zapewnić pełnego oprzytomnienia wszystkich zwierząt. Ponadto wady i zalety danej metody ogłuszania w odniesieniu do dobrostanu zwierząt należy rozważyć również w kontekście szerszym niż same rzeźnie. Ograniczenie stosowania metod ogłuszania takich jak metoda kąpieli wodnej, która obecnie jest jedyną komercyjną metodą dostępną dla małych rzeźni, będzie oznaczać, że zwierzęta hodowane w regionach stosujących ekstensywne formy produkcji rolnej będą musiały być transportowane na duże odległości. 9. WNIOSKI Spośród różnych metod ogłuszania drobiu ogłuszanie w kąpieli wodnej jest najczęściej stosowane na świecie i w UE. Historycznie jest to pierwsza metoda, jest ona tania, dostępna pod względem technologicznym, nie wymaga dużej przestrzeni i pozwala unieruchomić ptaki w sposób wystarczający do wykrwawienia z zastosowaniem automatycznych noży do obcinania szyi w rzeźniach przemysłowych. Chociaż oczekuje się, że metoda CAS będzie się nadal rozpowszechniała w niektórych państwach członkowskich ze względu na wzrost popytu na wysokiej jakości mięso i ze względu na wyższe koszty pracy, to ogłuszanie w kąpieli wodnej będzie prawdopodobnie nadal powszechnie stosowane w UE. Metoda CAS stanowi główną dostępną na rynku alternatywę wobec ogłuszania w kąpieli wodnej. Inne metody alternatywne do kąpieli wodnej nie są jeszcze wystarczająco rozwinięte, aby mogły stanowić opcję gotową do natychmiastowego zastosowania. Metoda CAS jest korzystna z punktu widzenia dobrostanu zwierząt oraz jakości mięsa i warunków pracy. Jest ona jednak kosztowna, wymaga większej przestrzeni do instalacji i obecnie projektowana jest dla rzeźni o wysokiej przepustowości. Stopniowe wycofywanie ogłuszania w kąpieli wodnej jest obecnie nieopłacalne, ponieważ w obecnej sytuacji nie ma praktycznie żadnej alternatywy dla rzeźni o średniej lub niskiej przepustowości, które stanową znaczącą liczbę zakładów w UE. Ważne jest, aby państwa członkowskie stosowały nowe wymogi dotyczące dobrostanu zwierząt w jednolity sposób, aby zagwarantować równe warunki działania dla podmiotów prowadzących rzeźnie i przestrzeganie zasad dobrostanu zwierząt. Komisja w dalszym ciągu uważnie monitoruje wdrażanie w państwach członkowskich, a także zapewnia ocenę, analizę porównawczą i rozpowszechnianie najlepszych praktyk i innowacji w stosowaniu obowiązujących przepisów UE. 12