SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia r. COM(2015) 484 final SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO dotyczące realizacji Europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej i Europejskiego Funduszu na rzecz Efektywności Energetycznej {SWD(2015) 191 final} PL PL

2 SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY dotyczące realizacji Europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej i Europejskiego Funduszu na rzecz Efektywności Energetycznej I. POSTĘPY WE WDRAŻANIU PROGRAMU Infrastruktura energetyczna i innowacje, stanowiące siłę napędową europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej (EPENG), są obecnie równie ważne jak w 2009 r., kiedy ustanowiono EPENG. Informacje na temat wszystkich projektów EPENG, przyjętych w 2010 r., przedstawiono na interaktywnej mapie opracowanej przez DG ds. Energii i są one dostępne na jej stronie internetowej pod następującym adresem: W niniejszym sprawozdaniu przedstawiono, w odniesieniu do każdej części EPENG, postępy, jakich dokonano w realizacji projektów i Europejskiego Funduszu na rzecz Efektywności Energetycznej (EFEE). Jest ono kontynuacją sprawozdania, które zostało przyjęte w 2014 r. 1. Obejmuje ono realizację projektów między 31 sierpnia 2014 r. a 30 czerwca 2015 r. oraz płatności dokonane w tym okresie. II. REALIZACJA PROJEKTÓW OGÓŁEM Pod koniec czerwca 2015 r. w pełni zrealizowane były 34 projekty z 59, a na rzecz beneficjentów dokonano ogółem płatności na kwotę EUR (po odjęciu nakazów odzyskania środków na kwotę EUR). Większość projektów została zrealizowana. Oczekuje się, że promotorzy przedstawią wnioski o płatność końcową do końca bieżącego roku. Sytuacja dotycząca infrastruktury gazowej i elektrycznej jest zasadniczo dobra. Realizacja pozostałych ośmiu projektów przebiega sprawnie, zaś jeden projekt został zawieszony. Pewne problemy pozostają nierozwiązane, szczególnie w odniesieniu do integracji morskiej energii wiatrowej w sieci oraz wychwytywania i składowania dwutlenku węgla. Wynika to głównie z wysokich kosztów nowych technologii oraz wyższego niż pierwotnie zakładano ryzyka finansowego. Komisja opowiedziała się za utrzymaniem wsparcia finansowego na rzecz inwestorów, o ile nadal jest oczywiste, że możliwe jest podjęcie ostatecznej decyzji inwestycyjnej. 1. INFRASTRUKTURA GAZOWA I ELEKTROENERGETYCZNA W ramach podprogramu EPENG dotyczącego infrastruktury wsparcie otrzymują 44 projekty w trzech głównych obszarach. W każdym z państw członkowskich projekty realizowane są przez operatorów systemów przesyłowych (OSP) lub przez promotorów projektów. Na projekty przeznaczono kwotę w wysokości EUR, z czego do 30 czerwca 2015 r. wypłacono beneficjentom EUR. Dokonanie płatności jest uzależnione od podjęcia przez promotorów wyraźnego zobowiązania do realizacji projektu, w formie ostatecznej decyzji inwestycyjnej. Projekty dotyczą trzech obszarów: - infrastruktury gazowej i magazynowania: 1 Sprawozdanie za rok 2014 przyjęte w dniu 28 października 2014 r., COM(2014)669. 2

3 Infrastruktura gazowa jest podstawowym elementem łańcucha dostaw energii od producenta do użytkownika końcowego. Gazociągi przesyłowe, obiekty magazynowe i terminale regazyfikacji LNG należą do elementów materialnych, które zapewniają niezbędne dostawy gazu do odbiorców. W nadchodzących latach konieczna będzie rozbudowa i modernizacja infrastruktury gazowej. Budowa brakujących połączeń między państwami członkowskimi przyczyni się do zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw i reagowania na nowe i coraz większe wymogi w zakresie elastyczności. - odwrócenia przepływu gazu: Podczas kryzysu związanego z dostawami gazu między Rosją i Ukrainą w 2009 r. większość państw członkowskich Europy Środkowo-Wschodniej została odcięcia od dostaw i niemożliwe było zaspokojenie całego popytu na import. Nie wynikało to z braku gazu w Europie, ale z faktu, że istniejąca infrastruktura nie posiadała wyposażenia technicznego i zdolności umożliwiających odwrócenie przepływu gazu z zachodu na wschód. Dzięki programowi EPENG zapewniono wsparcie niezbędne do rozwiązania tego problemu i obecnie Europa Środkowo-Wschodnia posiada już infrastrukturę umożliwiającą odwrócenie przepływu gazu. - infrastruktury elektroenergetycznej: Integracja coraz większych dostaw energii elektrycznej ze zmiennych źródeł odnawialnych wymaga znacznych inwestycji w nową infrastrukturę. Ponadto kilka państw członkowskich stanowi nadal wyspy energetyczne, ponieważ są one słabo połączone z sąsiednimi państwami i z wewnętrznym rynkiem energii. 1.1 DOTYCHCZASOWE POSTĘPY Do chwili obecnej zrealizowanych zostało 31 z 44 projektów w zakresie infrastruktury (w porównaniu z 27 na początku 2014 r.). Realizacja ośmiu projektów trwa, a jeden został zawieszony. Ponadto w przypadku 4 projektów we wrześniu 2014 r. zaniechano udzielania wsparcia finansowego (Nabucco, Galsi, Poseidon oraz projekt w Rumunii dotyczący odwrócenia przesyłu). W sektorze energii elektrycznej zakończono dziewięć projektów. Realizacja pozostałych czterech projektów postępuje sprawnie. Przewiduje się, że niektóre z nich zostaną ukończone w ciągu bieżącego roku lub najpóźniej do roku W sektorze gazu zakończono 22 projekty. Pięć postępuje zgodnie z harmonogramem, jeden jest obecnie zawieszony, a cztery zostały zaniechane. Wszystkie projekty dotyczące odwrócenia przepływu gazu i połączeń międzysystemowych w Europie Środkowo-Wschodniej zostały zrealizowane, z wyjątkiem projektu dotyczącego odwrócenia przepływu w Rumunii, który został anulowany przez Komisję we wrześniu 2014 r. Wsparcie finansowe z funduszy EPENG umożliwiło projektodawcom zapewnienie finansowania swych projektów i dzięki temu uniknięcie lub zmniejszenie opóźnień. W związku z tym zwiększyły się bezpieczeństwo i niezawodność sieci oraz bezpieczeństwo i stopień dywersyfikacji dostaw, wyeliminowano także wąskie gardła w miejscach o kluczowym znaczeniu. Od publikacji ostatniego sprawozdania EPENG z 2014 r. poczyniono istotne postępy w realizacji projektów dotyczących infrastruktury elektroenergetycznej i gazowej. Na przykład pomoc finansowa wypłacona w ciągu 2014 i 2015 r. przyczyniła się do wzmocnienia duńskiego systemu przesyłu gazu, którego realizacja została zakończona z końcem 2014 r. Nowa infrastruktura zwiększy zdolności przesyłu gazu od punktu wejścia Ellund, na granicy duńsko-niemieckiej, i zapewni operacyjne połączenie sieci niemieckiej i duńskiego systemu przesyłowego. Ponadto nowy gazociąg znacznie zwiększa bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego w Danii. Równoważy to skutki wyczerpania złóż podmorskich i zwiększa 3

4 bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego do Danii, Szwecji i regionu Morza Bałtyckiego, prowadząc do lepszej integracji rynku. Kolejnym sukcesem było ukończenie projektu Nordbalt 02 pod koniec 2014 r., w ramach którego przeprowadzono niezbędną modernizację wewnętrznej litewskiej sieci przesyłowej, która ułatwia przepływ energii elektrycznej przez punkt połączenia wzajemnego. Kolejnym zrealizowanym projektem jest rozwój i modernizacja polskiej sieci przesyłu gazu w punkcie połączenia transgranicznego między Polską a Niemcami. W ramach EPENG wspierano prace modernizacyjne i budowlane na węźle Lasów i przy gazociągach łączących w Polsce. Sfinansowano również budowę 48 km rurociągów gazowych z możliwością odwróconego przepływu między Portalegre-Guarda i Cantanhede-Mangualde, zakończoną pod koniec 2014 r. Projekt wzmocni bezpieczeństwo dostaw na Półwyspie Iberyjskim; dalsze prace będą dotyczyły stworzenia trzeciego połączenia międzysystemowego z hiszpańską siecią gazową. Inny zrealizowany projekt połączenie międzysystemowe Francja Hiszpania przyczyni się do wprowadzenia do systemu energii z odnawialnych źródeł oraz do integracji rynków energii elektrycznej Francji i Hiszpanii, a także zwiększenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej na poziomie regionalnym, krajowym i europejskim. Nowy kabel podmorski 225 MW między Włochami i Maltą został uruchomiony wiosną 2015 r. Projekt kończy odizolowanie maltańskiej sieci od reszty Europy i zapewnia niezbędne zasilanie awaryjne, które pomaga zrównoważyć nieprzewidywalność odnawialnych źródeł energii. Przyczyni się on do poprawy bezpieczeństwa dostaw, zmniejszenia zużycia paliw kopalnych i wspierania rozwoju energii odnawialnej na Malcie. Dzięki likwidacji wąskich gardeł i dalszej integracji wysp energetycznych, takich jak trzy państwa bałtyckie, Półwysep Iberyjski, Irlandia, Sycylia i Malta, poczyniono postępy w tworzeniu systemu infrastruktury energetycznej obejmującego całą UE. Na chwilę obecną przewiduje się, że większość z ośmiu realizowanych obecnie projektów zostanie ukończona w latach , oraz że jedynie w przypadku dwóch projektów okres realizacji wydłuży się odpowiednio do 2018 i 2019 r. W ramach EPENG wspierany jest rozwój kluczowych europejskich projektów w dziedzinie infrastruktury energetycznej w kontekście obecnych priorytetów polityki energetycznej. W wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej 2 określono środki umożliwiające terminową realizację projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w ośmiu korytarzach uznanych za priorytetowe. Przy realizacji projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania można w szczególności korzystać z procedur uzyskiwania zezwolenia w trybie przyspieszonym (nie mogą one trwać dłużej niż trzy i pół roku) i z zachęt regulacyjnych ułatwiających przeprowadzenie projektów transgranicznych, można również zakwalifikować się do otrzymania wsparcia finansowego ze środków instrumentu Łącząc Europę 3. Przy ogólnym budżecie w wysokości 30,44 mld EUR 4 na lata , obejmującym transport, energetykę i telekomunikację, energetyka odpowiada za kwotę 5,35 mld EUR 5. 2 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 347/2013 z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej (Dz.U. L 115 z , s. 39). 3 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1316/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. ustanawiające instrument Łącząc Europę ( Dz.U. L 348 z , s. 129). 4 Po przesunięciu 2,8 mld EUR z instrumentu Łącząc Europę do funduszu EFIS. 5 Po przesunięciu z instrumentu Łącząc Europę (Energia) (5,85 mld EUR) do funduszu EFIS. 4

5 Instrument Łącząc Europę koncentruje się na wspieraniu i umożliwianiu realizacji projektów o najwyższym znaczeniu dla europejskiej polityki energetycznej. Ponadto zasady finansowania działań w ramach instrumentu Łącząc Europę są bardzo rygorystyczne projekt może skorzystać z tego instrumentu w ostateczności, kiedy żaden inny instrument nie jest wystarczający, by zapewnić inwestycje, jak np. finansowanie poprzez opłaty lub długoterminowe finansowanie przez instrumenty dłużne. 2. PROJEKTY DOTYCZĄCE MORSKIEJ ENERGII WIATROWEJ 2.1 DOTYCHCZASOWE POSTĘPY Podprogram EPENG składał się z 9 projektów, a w jego ramach udzielono wsparcia w wysokości 565 mln EUR, przy czym fundusze te przeznaczone zostały na dwa główne rodzaje działań: zakrojone na szeroką skalę badania, produkcję i oddawanie do eksploatacji innowacyjnych turbin i konstrukcji podstaw morskich elektrowni wiatrowych (6 projektów); oraz opracowywanie rozwiązań modułowych na potrzeby integracji w sieci dużych dostaw energii elektrycznej z elektrowni wiatrowych (3 projekty). Z 9 projektów 3 zostały ukończone, a realizacji 2 zaniechano przed terminem. Kwota wsparcia na rzecz tych projektów wyniosła EUR. 2.2 DOTYCHCZASOWE POSTĘPY W POSZCZEGÓLNYCH SEKTORACH Postępy w zakresie innowacyjnych turbin i konstrukcji na morzu W projekcie Nordsee Ost nastąpiło pewne opóźnienie spowodowane połączeniem złych warunków pogodowych w sezonie , jak również kwestiami technicznymi związanymi z przyłączeniem do sieci i turbinami wiatrowymi. Projekt przedłużono do końca 2015 r. W realizacji morskiej farmy wiatrowej w Aberdeen i ośrodka wdrażania nadal napotykane są znaczne trudności. W Aberdeen trudności z uzyskaniem zgody w odniesieniu do prac na morzu i na lądzie (które zostały prawnie podważone) spowodowały opóźnienia w realizacji projektu. Według najlepszych szacunków ostateczna decyzja inwestycyjna zostanie podjęta w czwartym kwartale 2016 r. (oddanie do użytku w 2019 r.). W przypadku projektu Global Tech I nie znaleziono współinwestora. Zatem Komisja potwierdziła w kwietniu 2015 r. odstąpienie od projektu z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2014 r Postęp w zakresie integracji sieci przesyłowych energii wiatrowej Zaniechano realizacji jednego projektu centrali HVDC. Po kilku latach problemów związanych z technologią i kosztami trwają prace nad dwoma pozostałymi projektami Kriegers Flak i Cobra Cable. W przypadku Kriegers Flak nowy wniosek złożony przez przedsiębiorstwo jest zgodny z EPENG. Partnerzy projektowi podjęli ostateczną decyzję inwestycyjną dotyczącą nowej koncepcji technicznej poprzez podpisanie uaktualnionej umowy o współpracy w styczniu 2015 r. Połączenie morskie ma zostać oddane do eksploatacji przez końcem 2018 r. W odniesieniu do Cobra Cable wprowadzono zmiany w umowie o udzielenie dotacji i przedłużono odnośne działanie do grudnia 2017 r. Rozpoczęto dostawy przekształtników i przewodów, a zamówienie powinno zostać udzielone w listopadzie 2015 r. Ostateczna decyzja inwestycyjna zostanie podjęta w drugim kwartale 2016 r., jeżeli uzyskane zostaną 5

6 wszystkie stosowne zezwolenia dotyczące trasy, a umowy z dostawcami przewodów i stacji przekształtnikowych zmieszczą się w budżecie w wysokości 621 mln EUR. Jeżeli te warunki zostaną spełnione, przewód powinien zostać oddany do eksploatacji dwa lata później. 3. WYCHWYTYWANIE I SKŁADOWANIE DWUTLENKU WĘGLA (CCS) Podprogram EPENG składał się z 6 projektów, a w jego ramach udzielono wsparcia w wysokości 1 mld EUR z przeznaczeniem na projekty ukierunkowane na zademonstrowanie pełnego procesu wychwytywania, transportu i składowania dwutlenku węgla. Zakończono realizację jednego projektu, w wyniku którego oddano do użytku pilotażowe instalacje wychwytywania, transportu i składowania. Zaniechano przedterminowo realizacji trzech projektów. Realizacja dwóch projektów jest w toku. Wsparcie finansowe udzielone na rzecz tych projektów wyniosło EUR. Postępy w realizacji projektów w zakresie CCS W przypadku pozostałych dwóch projektów: ROAD (w Niderlandach) i Don Valley (w Zjednoczonym Królestwie) w dalszym ciągu występują znaczne trudności z uzyskaniem niezbędnych funduszy, zarówno na budowę, jak i eksploatację. Realizacja projektu Don Valley przebiega sprawnie pod względem rozwoju infrastruktury transportu i składowania CO 2, która mogłaby być stosowana wspólnie z projektem White Rose współfinansowanym z programu NER300, jak również przez inne ewentualne projekty CCS na obszarze Humber. Przyszłość elektrowni CCS jest całkowicie uzależniona od pozyskania wsparcia operacyjnego w ramach wprowadzonego w Zjednoczonym Królestwie systemu kontraktów na transakcje różnicowe. W sierpniu 2014 r. rząd Zjednoczonego Królestwa opublikował dokument programowy przedstawiający planowane przez niego kroki w dziedzinie CCS, które obejmują opracowanie systemu kontraktów na transakcje różnicowe, dostosowanych do potrzeb projektów w zakresie CCS, takich jak Don Valley. Komisja będzie nadal prowadzić rozmowy zarówno z partnerami projektu, jak i rządem Zjednoczonego Królestwa dotyczące harmonogramu projektu i szans na podjęcie pozytywnej ostatecznej decyzji inwestycyjnej. Tematem rozmów będzie również zmiana umowy o udzielenie dotacji w celu uwzględnienia opóźnienia w rozwoju systemu kontraktów na transakcje różnicowe oraz planowanej nowej technologii wychwytywania CO 2 po przejęciu koordynacji projektu przez nowego inwestora w grudniu 2014 r. W przypadku projektu ROAD, niska cena CO 2 doprowadziła do powstania luki w finansowaniu w porównaniu ze wstępnymi obliczeniami. Komisja Europejska usilnie starała się, by zainteresowane państwa członkowskie, partnerzy z sektora przemysłu i Norwegia połączyli wysiłki w celu znalezienia rozwiązania. W wyniku powyższego w ramach projektu poszukiwano alternatywnego rozwiązania w zakresie składowania, które tymczasem stało się dostępne, a które mogłyby znacząco obniżyć koszty transportu i składowania CO 2 ze względu na lokalizację bliższą brzegu. Komisja otrzymała również wymierne wyrażenia zainteresowania utworzeniem instrumentu ERA-NET Cofund w ramach programu Horyzont 2020, w celu wsparcia funkcjonowania i pełnego wykorzystania możliwości rozpowszechniania wiedzy w ramach pierwszego w Europie projektu demonstrującego zastosowanie technologii dopalania CCS w komercyjnych elektrowniach węglowych. Oznaczałoby to również pomyślną demonstrację technologii modernizacji istniejących elektrowni węglowych. III EUROPEJSKI FUNDUSZ NA RZECZ EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ (EFEE) 6

7 W grudniu 2010 r. ze środków Europejskiego programu energetycznego na rzecz naprawy gospodarczej (EPENG) przydzielono kwotę 146,3 mln EUR na instrument finansowy służący wspieraniu projektów dotyczących zrównoważonej energii mln EUR pochodziło z wkładu UE na rzecz Europejskiego Funduszu na rzecz Efektywności Energetycznej (EFEE), utworzonego w lipcu 2011 r., którego całkowite zasoby osiągnęły dotychczas wartość 265 mln EUR 7, a dodatkowe wsparcie pochodziło z instrumentu dotacji na pomoc techniczną z budżetem w wysokości 20 mln EUR oraz 1,3 mln EUR na działania informacyjne. EFEE zapewnia finansowanie dostosowane do potrzeb projektu (zarówno instrumenty dłużne, jak i kapitałowe) w odniesieniu do efektywności energetycznej, energii odnawialnej i czystego transportu miejskiego. Beneficjentami są lokalne lub regionalne organy publiczne lub podmioty prywatne działające w ich imieniu. 1. DOTYCHCZASOWE POSTĘPY Europejski Fundusz na rzecz Efektywności Energetycznej (EFEE) W 2014 r. podpisano dwa nowe projekty we Francji i w Niderlandach. We Francji fundusz udostępni 5 mln EUR przedsiębiorstwu prywatnemu będącemu własnością regionu Rhône Alpes w celu sfinansowania renowacji budynków publicznych (szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły średnie) w fazie budowy, a także w celu utorowania drogi dla zwiększenia finansowania długoterminowego. Podejście tego przedsiębiorstwa stanowi dobry przykład mechanizmów łączenia potrzebnych do zwiększenia wielkości inwestycji w efektywność energetyczną w Europie. W Niderlandach miasto Venlo podpisało długoterminową umowę dotyczącą finansowania na kwotę 8,5 mln EUR modernizacji oświetlenia ulicznego z myślą o wyposażeniu co najmniej punktów oświetleniowych w lampy LED (73 % całkowitej liczby punktów oświetleniowych miasta) i osiągnięcia ponad 40 % oszczędności energii. Od momentu powstania do 31 grudnia 2014 r. fundusz podpisał umowy z dziewięcioma projektami na kwotę 115 mln EUR, które wygenerowały końcowe inwestycje w wysokości 216 mln EUR. Ponadto przeznaczono 70 mln EUR na 3 projekty 8. Opracowano ramy oceny projektów i sprawozdawczości w odniesieniu do ekwiwalentu CO 2 i oszczędności energii pierwotnej. Pod koniec 2014 r. inwestycje w ramach EFEE umożliwiły uzyskanie oszczędności rzędu ton CO 2, co można porównać do rocznych emisji ekwiwalentu CO 2 przez obywateli europejskich. Instrument pomocy technicznej W 2014 r. siedmiu lokalnym organom 9 przyznano dodatkową kwotę 5,5 mln EUR w celu sfinansowania projektów na rzecz rozwoju. Kwota ta powinna pobudzić inwestycje w wysokości 127 mln EUR, czyli 23 razy większe niż początkowe nakłady. W sumie instrument pomocy technicznej finansowany przez Komisję wesprze 16 projektów na łączną kwotę 17 mln EUR 10. Istnieje wiele czynników, które mogą wyjaśnić przyczyny 6 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1233/2010 z dnia 15 grudnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 663/2009 poprzez przyznanie pomocy finansowej Wspólnoty na projekty w dziedzinie energetyki. 7 Oprócz Komisji Europejskiej dodatkowe inwestycje pochodziły z: Europejskiego Banku Inwestycyjnego (75 mln EUR), Cassa Depositi e Prestiti SpA (60 mln EUR) oraz Deutsche Bank (5 mln EUR), pełniącego rolę zarządzającego funduszem. 8 Jeden z projektów, na który finansowanie zostało przyznane w marcu 2014 r., nie doszedł do skutku. 9 Dotyczy to Niderlandów, Belgii, Irlandii i Portugalii. 7

8 niewielkich ilości nieprzydzielonych środków. Po pierwsze na początkowym etapie działania funduszu do finansowania wybrano projekty bardziej zaawansowane/o wyższym stopniu przygotowania, a zatem nie potrzebujące pomocy technicznej. Ponadto z doświadczeń związanych z instrumentem pomocy technicznej wynika, że z finansowaniem projektów dotyczących efektywności energetycznej wiąże się wiele wyzwań, takich jak niższy poziom przygotowania wniosków niż początkowo szacowano w momencie powstawania funduszu (tylko kilka wniosków o pomoc techniczną otrzymano w stanie gotowym do złożenia), zmiany w projektach w wyniku zmian politycznych w administracji rządowej lub niezbędne dostosowania po pierwszym etapie studium wykonalności. Działania informacyjne Europejskie Centrum Wiedzy Specjalistycznej w zakresie PPP 11 zakończyło kampanię informacyjną, w której skoncentrowano się na 3 zadaniach: wspieraniu stosowania w państwach członkowskich umów o poprawę efektywności energetycznej, zachęcaniu do jak najlepszego wykorzystywania środków z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności na cele związane z efektywnością energetyczną i energią ze źródeł odnawialnych oraz rozpowszechnianiu informacji na temat najnowszych zmian w polityce i priorytetów w ramach wieloletnich ram finansowych na lata W oparciu o różnorodne dokumenty faktograficzne i strategie krajowe, w różnych państwach członkowskich zorganizowano dostosowane do indywidualnych potrzeb warsztaty i działania następcze. Główne wnioski i perspektywy EFEE będzie dążyć do zwiększenia swojego zasięgu geograficznego, w szczególności w Europie Środkowo-Wschodniej, w celu uwzględnienia indywidualnych potrzeb lokalnych i regionalnych organów publicznych w Europie. Z biegiem czasu fundusz odnotowuje coraz lepsze wyniki w postaci rentownych inwestycji, a kolejnym etapem jego działalności będzie aktywne poszukiwanie dodatkowych doświadczonych inwestorów, aby zwiększyć efekt mnożnikowy wkładu unijnego. IV WNIOSKI OGÓLNE W działaniach w ramach EPENG osiągnięto dobre wyniki. Zrealizowano już większość projektów, szczególnie w odniesieniu do infrastruktury gazowej i elektrycznej. Komisja podjęła decyzję o zaniechaniu niektórych projektów w stosownych przypadkach i utrzymuje ścisłą kontrolę nad wdrażaniem projektów i ich monitorowaniem. Rozwiązanie problemów związanych z morską energią wiatrową okazało się być dużo bardziej złożone niż przewidywano, a w ciągu pięciu lat zebrano znaczną wiedzę techniczną. To samo dotyczy projektów CCS, gdzie dodatkowo problemy ze znalezieniem niezbędnych funduszy uzupełniających opóźniają postępy lub prowadzą do wstrzymania projektów. Sukcesy odnotowano również w działaniach EFEE: ustanowiono fundusz komercyjny, który będzie się rozwijał dostarczając rozwiązań w zakresie finansowania i przynosząc zyski na potrzeby pokrycia kosztów administracyjnych, wypłaty dywidend udziałowcom i spłaty kosztów ustanowienia funduszu. 10 Wsparcie z instrumentu pomocy technicznej przeznaczono na cztery inne projekty. 11 Europejskie Centrum Wiedzy Specjalistycznej w zakresie PPP jest wspólną inicjatywą EBI, Komisji Europejskiej, państw członkowskich UE i państw kandydujących. Celem prowadzonych w jego ramach działań jest poprawa zdolności organów publicznych będących jego członkami do udziału w transakcjach partnerstw publiczno-prywatnych (PPP). 8