Zabezpieczenie imprezy masowej

Transkrypt

1 fot. K. Kaczmarek Zabezpieczenie imprezy masowej Około 90 tys. osób gromadzi się co roku na organizowanych w Lednicy Ogólnopolskich Spotkaniach Młodych. Zabezpieczenie medyczne takiej imprezy stanowi duże wyzwanie dla służb ratowniczych. Przygotowania rozpoczynają się na długo przed spotkaniem, a ratownicy biorą pod uwagę najczarniejsze scenariusze. Krzysztof Kaczmarek ratownik medyczny, instruktor AHA Rejonowa Stacja Pogotowia Ratunkowego w Poznaniu, koordynator ratowników medycznych Lednica 2009 Od kilku już lat w jeden z majowych lub czerwcowych weekendów na polu lednickim odbywa się spotkanie młodzieży wokół bramy Ryby. Przez szereg lat spotkanie w Lednicy urosło do rangi przedsięwzięcia, przy którym przez cały rok pracuje ogromna liczba ludzi. Efekt ich pracy widoczny jest w ten jeden weekend, jednak niewielu zdaje sobie sprawę, że przygotowania do tego spotkania rozpoczynają się wiele miesięcy wcześniej i są prowadzone na wielu płaszczyznach. Jedną z nich jest zabezpieczenie medyczne. Zabezpieczenie imprezy masowej definicja Impreza masowa to impreza sportowa, artystyczna lub rozrywkowa, na której może być obecnych w przypadku stadionu, innego obiektu niebędącego budynkiem lub terenu umożliwiającego przeprowadzenie imprezy masowej nie mniej niż 1000 osób*. Zabezpieczenie imprezy masowej to ogół skoordynowanych przedsięwzięć podejmowanych przez organizatora imprezy, wójta, burmistrza, prezydenta miasta, wojewodę, policję, Państwową Straż Pożarną oraz inne jednostki organizacyjne ochrony przeciwpożarowej, służbę zdrowia, a w razie potrzeby przez inne właściwe służby i organy. Należy również zaznaczyć, że na organizatorze imprezy masowej spoczywa obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa jej uczestnikom*. Lednicka specyfika Zabezpieczenie medyczne towarzyszy spotkaniom w Lednicy od samego początku, czyli od 1997 roku. Idea i założenia zabezpieczenia zrodziły się w głowach ludzi, którzy do dziś wspierają działania medyczne w Lednicy prof. dr. hab. 54 Na ratunek 3/09

2 Streszczenie Autor omawia zabezpieczenia medyczne imprezy masowej na przykładzie XIII Ogólnopolskiego Spotkania Młodych, Lednica W pierwszej części artykułu wyjaśnione zostają pojęcia kluczowe związane z tematem, opisana geneza działań medycznych w Lednicy, omówione przygotowania i działania Sztabu. Następnie przedstawiona jest struktura zabezpieczenia medycznego imprezy punkty medyczne, działanie szpitali polowych i aptek, oraz łączność. Artykuł uzupełniają dane statystyczne związane z tegorocznym spotkaniem. Słowa kluczowe impreza masowa, zabezpieczenie imprezy masowej, Ogólnopolskie Spotkanie Młodych, ratownictwo medyczne, szpital polowy Summary The author writes about security of mass event on the example of XIII Christian Youth Meeting Lednica In the first part of the article he presents key definitions connected with the subject, tasks of medical staff and preparations made before the meeting. Then he describes the structure of the security of mass events (medical points, field hospitals, chemist s shops), logistics and communication. The article is completed with the statistics from this year s meeting. Key words mass event, security of mass event, Christian Youth Meeting Lednica 2009, lifesaving, field hospital Wsparcie u na terenie lednickiego pola zapewniła Beskidzka Grupa GOPR fot. K. Kaczmarek fot. M. Zelek Na XIII Ogólnopolskie Spotkanie Młodych, Lednica 2009 przyjechało ok. 90 tys. osób Jerzego Koniecznego, prof. dr. hab. med. Michała Gacy i Krzysztofa Panufnika. I choć przez lata w Lednicy wiele się zmieniło, to główne idee dzisiejszego zabezpieczenia opierają się na ustaleniach z 1997 roku. Działania medyków (lekarzy, ratowników medycznych, pielęgniarek, studentów uczelni medycznych) nadzoruje sztab medyczny, którego spotkania rozpoczynają się kilka miesięcy przed godziną zero. Zadaniem sztabu jest koordynacja poszczególnych działań, które w całości składają się na zabezpieczenie pola (punkty medyczne, szpitale, apteka,, łączność, współpraca ze szpitalami w Poznaniu i Gnieźnie, poszukiwania sponsorów, współpraca z innymi sztabami i służbami). Co roku sztab staje przed zadaniem ustalenia priorytetów działań oraz analizy poszczególnych punktów programu spotkania pod względem bezpieczeństwa. Trzeba mieć na uwadze to, że pole nie jest chronione przed słońcem i deszczem. Dodatkowo należy pamiętać, że usytuowane w pobliżu jezioro może przyciągać burze, a po zmroku oddaje ciepło i wodę. Trzeba również na bieżąco śledzić prognozy pogody. Uwzględnienie wszystkich niebezpieczeństw pozwala minimalizować zagrożenie podczas samego spotkania, a w przypadku nieoczekiwanej sytuacji na polu (a zdarzały się już deszcze i burze) podejmować szybkie i odpowiednie decyzje. Sprawne działanie sztabu zapewnia podział funkcji i obszaru odpowiedzialności poszczególnych jego członków. Nad całością działań czuwa koordynator sztabu medycznego. Sztab spotyka się cyklicznie i omawia bieżące tematy, pozostając w łączności z organizatorami spotkania; omawia program, rozwiązuje problemy i analizuje bieżący poziom działań i przygotowań. 55

3 Podczas tegorocznego Ogólnopolskiego Spotkania Młodych w Lednicy pomoc w szpitalach polowych uzyskało w sumie 446 osób. Podział liczebny pacjentów w poszczególnych szpitalach przedstawia tabela 1. Podczas imprezy kilkunastu pacjentów zostało także przeowanych do szpitali w Poznaniu lub Gnieźnie. Sytuacja taka miała miejsce, gdy objawy wymagały dalszej diagnostyki i zabezpieczenia. Pole opuszczali pacjenci z podejrzeniem zapalenia wyrostka robaczkowego, skręceń i złamań kończyn dolnych i górnych (złamanie śródręcza, skręcenie stawu skokowego, kolanowego), z bólami w klatce piersiowej (2 pacjentów), a także po spożyciu alkoholu lub substancji psychoaktywnych (2 pacjentów). Zestawienie najczęstszych objawów oraz liczbę ów z podziałem na poszczególne szpitale przedstawiono w tabeli 2. Poza tym do szpitali trafiło kilkoro pacjentów z objawami zapalenia żołądkowo-jelitowego, kolki nerkowej, dolegliwości bólowych kręgosłupa, otarć naskórka i po ukąszeniu przez kleszcza lub innego owada. Szpital Liczba pacjentów [%] szpital szpital szpital szpital Tabela 1. Liczba pacjentów przyjętych do szpitali polowych podczas Ogólnopolskiego Spotkania Młodych, Lednica 2009 Plan lednickiego pola Szpital 1 Szpital 2 Szpital 3 Szpital 4 bóle brzucha 20 bóle głowy 31 bóle głowy 37 bóle brzucha 25 omdlenie 11 bóle brzucha 11 bóle brzucha 20 bóle głowy 25 bóle głowy 10 omdlenie 6 urazy 4 alergia 11 wyziębienie 7 nudności 4 nudności 3 omdlenie 7 urazy 6 urazy 3 omdlenie 2 oparzenie 6 oparzenie 3 nudności Tabela 2. Najczęstsze objawy, liczba hospitalizacji w czterech szpitalach na terenie imprezy oraz liczba ów, na którym odbyło się Ogólnopolskie Spotkanie Młodych, Lednica Podczas planowania zabezpieczenia imprezy masowej należy brać pod uwagę (na przykładzie Ogólnopolskiego Spotkania Młodych, Lednica 2009): właściwości terenu: niezadrzewione pole, przylegające do dużego jeziora; kontrast termiczny między wodą a lądem; jezioro stanowi akumulator ciepła, stąd duża amplituda temperatur między dniem a nocą; brak cienia oraz brak możliwości schronienia w razie opadów i załamania się pogody, liczba uczestników: co roku trudna do przewidzenia; oparta o analizy i doświadczenia z lat poprzednich, długoterminowe prognozy pogody, zainteresowanie społeczeństwa ofertą programową, a także aktualną sytuację w kraju; charakterystyka uczestników: głównie młodzi, pełni entuzjazmu, spontanicznie nastawieni ludzie, ale także osoby starsze, niepełnosprawni oraz dzieci; należy uwzględnić charakterystyczne dla wieku potrzeby, zachowania i reakcje, a także problemy zdrowotne, siły i środki: liczba, poziom przygotowania oraz kompetencje jednostek deklarujących udział w zabezpieczeniu imprezy, komunikacja: wyznaczenie i znajomość traktów, dróg dojazdu do miejsca imprezy oraz dróg ewakuacyjnych, łączność i dowodzenie: dostęp oraz znajomość sił i środków. 56 Na ratunek 3/09

4 Na etapie planowania zabezpieczenia imprezy masowej należy się kierować ratowniczym czarnowidztwem. W przypadku spotkania w Lednicy brano pod uwagę m.in.: upadek przelatującego nad polem śmigłowca, burzę z piorunami i gradobiciem, gwałtowną wichurę pustoszącą pole i inne załamania pogody, zatrucia pokarmowe, pożar szpitala polowego lub ogień w sektorach, wybuch paniki, utratę kontroli nad tłumem i chaos podczas przejścia przez Rybę, upadki z podestu, spłoszenie koni, porażenia prądem, a także zamach terrorystyczny. Całościowe spojrzenie na zagrożenia i zabezpieczenie imprezy sprawia, że im więcej w procesie planowania zostanie przewidziane, tym bardziej zminimalizujemy ewentualne niebezpieczeństwa grożące ludziom, nad którymi będziemy sprawować opiekę. Niektórzy członkowie sztabu pojawiają się w Lednicy już kilka dni przed spotkaniem, aby na miejscu koordynować prace związane z wyznaczaniem sektorów, rozmieszczeniem punktów i szpitali. Zabezpieczenie pola Koordynacją zabezpieczenia medycznego od lat kieruje lekarz główny pola prof. Michał Gaca który wraz z koordynatorem działań medycznych dowodzi medykami. Te dwie osoby są w pełni uprawnione do podejmowania decyzji co do działań na polu i ewentualnych zmian w planie zabezpieczenia. Współpracują z nimi i są im podlegli wszyscy inni koordynatorzy. Pomimo iż praca w Lednicy ma charakter dobrowolny i opiera się na zasadach wolontariatu, w kwestii tak ważnej, jak zdrowie i życie ludzi nie można pozwolić sobie na samowolę. Stąd od początku jasno określona jest podległość służbowa i organizacyjna. Pole jest podzielone na 21 sektorów wyznaczonych na dwóch jego częściach. Dla łatwiejszej orientacji sektory po lewej stronie Drogi Trzeciego Tysiąclecia oznaczone są cyframi (od 1 do 11), po prawej literami (od A do I oraz, dodatkowo, sektor N dla niepełnosprawnych i R dla gości). W każdym z sektorów znajdują się punkty medyczne usytuowane w taki sposób, aby uczestnikom ułatwić ich lokalizację, a ratownikom zapewnić komfort działania i możliwość szybkiej ewakuacji poszkodowanych z pola do szpitala polowego. W punkcie medycznym ratownicy udzielają poszkodowanym pierwszej i kwalifikowanej pierwszej pomocy. Osoby 57

5 zgłaszające się do punktów medycznych najczęściej skarżą się na bóle głowy i poparzenia słoneczne, omdlenia i złe samopoczucie. Zdarzają się także osoby deklarujące bóle brzucha, reakcje alergiczne (o różnym stopniu nasilenia) lub objawy towarzyszące ich podstawowym chorobom (najczęściej dotyczy to dolegliwości kardiologicznych). Ratownicy zabezpieczają także urazy (zdarzające się często skręcenia czy zwichnięcia). Ratownicy wyposażeni są w apteczki osobiste, środki przeciw owadom (których szczególnie wieczorem i po zmroku niemało jest na polach), środki uśmierzające skutki oparzeń słonecznych i podstawowe wyposażenie pozwalające na udzielenie pomocy w sytuacjach urazowych (bandaże, opaski elastyczne, opatrunki, środki dezynfekujące). Każdy z punktów posiada określoną strukturę osobową. W zależności od liczby zgłoszonych uczestników zabezpieczenia na każdym z punktów znajduje się 5-10 osób. Dowódcą punktu jest ratownik medyczny lub słuchacz II roku Wielkopolskiego Centrum Edukacji Medycznej bądź II lub III roku Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu z kierunku ratownictwo medyczne. W tym roku w zabezpieczeniu punktów medycznych brało udział ponad 300 osób z całej Polski. Wśród nich byli wspomniani już słuchacze, studenci i absolwenci WCEM w Poznaniu, UM w Poznaniu, słuchacze Studium Medycznego w Inowrocławiu, wolontariusze PCK, strażacy PSP z Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej w Obornikach Wielkopolskich, Grupa Ratownicza Wstań z Bydgoszczy, Grupa PCK ze Słupska, Maltańska Służba Medyczna, harcerze i harcerki ZHR Spotkanie Lednica 2009 zabezpieczali również ratownicy z Maltańskiej Służby Medycznej i ZHP, a także szereg osób zgłaszających się indywidualnie i w nieformalnych grupach. Przedstawiona powyżej struktura punktu sprawdza się od lat. Z jednej strony daje możliwość wykorzystania wiedzy w specyficznych warunkach i udzielenia pomocy na polu, z drugiej uczy podejmowania szybkich decyzji i odpowiedzialności za drugiego człowieka i własne działania. Przy punktach znajdują się małe namioty (typu igloo), które chronią ratowników przed słońcem, są również miejscem, gdzie można udzielić pomocy. W sytuacji gdy stan poszkodowanego wymaga dalszej diagnostyki, dowódca punktu podejmuje decyzję o przeowaniu go do szpitala polowego. Szpitale usytuowane są w taki sposób, by z każdego punktu pola można było szybko i bezpiecznie przekazać do nich poszkodowanych. Największe wyzwanie Istotnym elementem spotkania i zabezpieczenia medycznego jest przejście uczestników przez bramę Rybę. Ten punkt programu jest kulminacją działań i stawia wysokie wymagania wobec służb medycznych. Podczas przejścia przez bramę następuje reorganizacja zabezpieczenia pola. Część punktów zostaje zlikwidowana, a ratownicy zabezpieczają trasę przejścia i okolice śluz, przez które przepuszczani są uczestnicy spotkania. Osoby, które wymagają pomocy (w tłumie ludzie mdleją, nierzadko zdarzają się urazy), wyciągane są z tłumu i nabierają sił pod okiem służb medycznych. Jeśli trzeba ować ich do szpitala, zabezpieczenie poszkodowanych zapewniają głównie szpital przy Dzwonie i w budynku. Pozostałe szpitale i punkty na polu wspierają działania podfot. K. Kaczmarek Na polu znajdują się cztery szpitale polowe. Działania każdego z nich koordynuje lekarz główny szpitala. Pierwszy szpital usytuowany jest przy Dzwonie. Główny szpital (nr 2) znajduje się w budynku ośrodka akademickiego (tam również zbierają się koordynatorzy działań medycznych i na bieżąco analizują sytuację na polu i w szpitalach). Oba szpitale są także tymi, do których przede wszystkim uje się poszkodowanych podczas przejścia przez bramę Rybę. Trzeci ze szpitali znajduje się na początku Drogi Trzeciego Tysiąclecia. Jego personel stanowią głównie lekarze, pielęgniarki i studenci związani z UM w Poznaniu. Czwarty szpital usytuowany jest po drugiej stronie Drogi i od lat zabezpieczają go członkowie Maltańskiej Służby Medycznej. Od dwóch lat działania szpitali wspiera również Grupa Ratownictwa Medycznego PCK z Wrocławia. 58 Na ratunek 3/09

6 czas przejścia przez bramę i zapewniają zabezpieczenie osobom, które schodzą już z pola. Przejście przez Rybę to newralgiczny punkt programu wymaga od ratowników maksymalnego skupienia i uwagi. Nieoceniona jest współpraca ze strażakami, wojskiem i służbą ochrony. Należy dodać, że przejście przez bramę Rybę rozpoczyna się po północy i trwa kilka godzin. W tym roku dodatkowo pracy nie ułatwiały padający deszcz i spadek temperatury. Ratownicy pełnią swoją służbę do momentu przejścia wszystkich uczestników przez bramę (należy pamiętać, że ratownicy stacjonują na polu od godz ). W tym roku przejście przez bramę trwało niewiele ponad dwie godziny. To niedługo zwłaszcza gdy ma się w pamięci spotkania, które kończyły się wraz ze wschodem słońca, ok. godz lub 6.00 nad ranem. Opatrywanie poszkodowanego w jednym z punktów medycznych ulokowanych na lednickim polu fot. K. Kaczmarek Nad całością u czuwał koordynator u medycznego. Pomoc w postaci ambulansów zapewniły: Pogotowie Ratunkowe w Poznaniu, Samodzielny Publiczny ZOZ w Grodzisku Wielkopolskim, NZOZ Szpital w Puszczykowie, Szpital we Wrześni, Artur Obst Obst-Technika, Sebastian Siwka Trans Medical, Łukasz Bowczan Bobomed Transport Medyczny. Ponadto wsparcie u wewnątrz pola zapewniła Beskidzka Grupa GOPR wyposażona w quad z koszem ratowniczym. Oprócz tego po obu stronach pola wyznaczono lądowiska dla śmigłowca Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. W ramach sztabu medycznego działają również apteki. Podział środków farmakologicznych i sprzętu medycznego dla punktów i szpitali umożliwia ich sprawne działanie. Łączność i Kolejną kwestią związaną z zabezpieczeniem medycznym jest łączność. Kwestię tę zabezpiecza służba łączności, wyposażając medyków w stacjonarne i przenośne systemy komunikacji. Takie rozwiązanie zapewnia stałą łączność wewnątrz służby medycznej (w tym szpitali), a także lekarza głównego pola i poszczególnych koordynatorów ze służbą ochrony i sztabem głównym. Ponadto w celu uniknięcia nieporozumień i przeciążenia sieci łączności każdy z punktów medycznych otrzymuje bezpośrednie bieżące komunikaty od koordynatora ratowników medycznych i trzech współpracujących z nim ratowników medycznych. Następną ważną kwestią jest wewnątrz pola i z pola do szpitali miejskich. Podniesienie kilka lat temu Drogi Trzeciego Tysiąclecia (budowa nasypu) podzieliło pole na dwie części i uniemożliwiło bezpośredni przejazd przez nią. Stąd pojawiła się konieczność wyznaczenia dróg ewakuacji dla ambulansów, co wynika z faktu, iż część poszkodowanych wymaga dalszego u. Przy każdym szpitalu stacjonują karetki, które w razie potrzeby mogą przewozić poszkodowanych do szpitala głównego i dalej do szpitali, które zabezpieczają spotkanie m. W tym roku, podobnie jak w latach ubiegłych, zadania tego podjęły się Szpital Wojewódzki w Poznaniu, Zakład Opieki Zdrowotnej Poznań Nowe Miasto, Szpital MSWiA w Poznaniu, Szpital Miejski im. Raszei w Poznaniu, Szpital im. Krysiewicza w Poznaniu, ZOZ nad Matką i Dzieckiem, Zespół Opieki Zdrowotnej w Gnieźnie oraz Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Gnieźnie. Podsumowanie Dla przejrzystości powyższej analizy trzeba uzupełnić kilka danych. W zabezpieczeniu samego pola uczestniczyło ponad 300 osób do tej liczby należy dodać lekarzy, pielęgniarki, ratowników i studentów, którzy pracowali w szpitalach. W sumie w działaniach medycznych brało udział ponad 500 osób. Autor dziękuje twórcom idei zabezpieczenia w Lednicy prof. dr. hab. Jerzemu Koniecznemu, prof. dr. hab. med. Michałowi Gacy i Krzysztofowi Panufnikowi, Marzenie Radomskiej dyrektor Wielkopolskiego Centrum Edukacji Medycznej w Poznaniu oraz Markowi Dąbrowskiemu i Marcie Przesławskiej, którzy przez wiele lat wspierali lednickie działania. *Źródło: Ustawa o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz.U. z 1997 r., nr 106, poz. 680). 59