Ptaki polskich Karpat
|
|
- Włodzimierz Kulesza
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Ptaki polskich Karpat
2 W latach Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków realizowało projekt Inwentaryzacja kluczowych gatunków ptaków polskich Karpat oraz stworzenie systemu ich monitorowania i ochrony. Zakładał on podniesienie efektywności ochrony wybranych, kluczowych gatunków ptaków na obszarze objętym projektem. Zostało to osiągnięte m.in. poprzez zebranie kompleksowych danych dotyczących występowania i wymagań siedliskowych tych gatunków w regionie. Ponadto powstały propozycje strategicznych rozwiązań w zakresie ochrony ptaków dla różnych grup interesariuszy (samorządy lokalne, nadleśnictwa, rolnicy), wspierające jednocześnie zrównoważony rozwój ekonomiczny i społeczny tych grup. Istotnym elementem projektu były również działania edukacyjne, dzięki którym podniesiono akceptację i zaangażowanie w ochronę przyrody wybranych grup docelowych (wolontariusze, urzędnicy, leśnicy, nauczyciele i uczniowie). Celem niniejszej publikacji jest przybliżenie wiedzy o ptakach polskich Karpat. Mamy nadzieję, że broszura będzie przydatna dla każdego zainteresowanego przyrodą tego regionu turysty, nauczyciela, właściciela gospodarstwa agroturystycznego, leśnika czy pracownika urzędu gminy. Oprócz poszerzenia wiedzy może się ona przydać w planowaniu zajęć z edukacji przyrodniczej, zarówno tych realizowanych w szkolnych klasach, jak i odbywających się na świeżym powietrzu.
3 KARPATY ważne dla przyrody i dla ludzi Karpaty to rozległy system górski położony w środkowej Europie, składający się z wielu pasm górskich, ciągnący się 1300-kilometrowym łukiem od Austrii, przez Czechy, Słowację, Węgry, Polskę, Ukrainę, po Rumunię i Serbię. W Polsce zajmują one południową część kraju i są najwyższym (przekraczającym 2000 m n.p.m.) i najrozleglejszym (blisko 20 tys. km 2 powierzchni) łańcuchem górskim. Na tle otaczających je obszarów Karpaty wyróżniają się rzeźbą terenu, geologią, hydrografią i warunkami klimatycznymi, co przekłada się na unikalność i silne zróżnicowanie występujących tu form życia, ekosystemów i krajobrazów. Duża zmienność warunków naturalnych na stosunkowo małej przestrzeni skutkuje występowaniem w Karpatach wyraźnych pięter klimatyczno-roślinnych. W Karpatach Zachodnich wyróżnia się sześć naturalnych pięter roślinnych ściśle powiązanych z panującymi na różnych wysokościach warunkami klimatycznymi. Najniżej położone jest piętro pogórzy, gdzie dominującym typem zbiorowiska panującego są grądy. Wyżej rozciągają się zdominowany przez buczyny regiel dolny i regiel górny, gdzie panują bory świerkowe. Strefa powyżej górnej granicy lasu rozpoczyna się zaroślami kosodrzewiny, które następnie przechodzą w hale porośnięte przez alpejskie łąki. Oba te piętra obecne są jedynie w Beskidzie Żywieckim (na Babiej Górze i Pilsku) i w Tatrach. Na najwyższych szczytach Tatr wyróżnić można jeszcze pasmo turniowe. Tutaj nagie skały tylko gdzieniegdzie porasta skąpa roślinność i porosty. Odmienny jest charakter roślinności w Bieszczadach, gdzie wyróżnia się tylko trzy piętra pogórzy, regla dolnego i połonin. Karpaty to także mieszkający tu ludzie. Na przestrzeni wieków ich działalność wpływała na krajobraz gór. Za jej sprawą doszło tu m.in. do powstania rozległych terenów otwartych, zajętych przede wszystkim przez kośne łąki, pastwiska i pola uprawne. Rdzenni mieszkańcy Karpat, głównie ludność góralska, znani są z kulturowego bogactwa charakterystycznej gwary, kolorowego stroju, ludowej muzyki czy specjałów regionalnej kuchni (np. osławiony oscypek). Wielu mieszkańców tych gór do dziś zachowało część dawnych obyczajów, pielęgnując etniczną odrębność km Karpaty to zróżnicowany region obejmujący pas pogórzy, pasma górskie średniej wysokości, a także najwyższy w kraju łańcuch górski Tatry (fot. Tomasz Wilk). Łuk Karpat na tle granic krajów Europy Środkowej.
4 Cenna przyroda, której próżno szukać gdzie indziej Z uwagi na specyfikę panujących w Karpatach warunków abiotycznych, zróżnicowany wpływ działalności ludzkiej, a także znaczną niedostępność tego regionu, tutejszy świat zwierząt, roślin i grzybów pod wieloma względami wyróżnia się na tle pozostałej części kraju. Występuje tu wiele gatunków wyspecjalizowanych, przystosowanych do radzenia sobie w trudnych, górskich warunkach. Niemal wyłącznie tutaj spotkać można organizmy wysokogórskie, zamieszkujące najwyżej położone obszary, gdzie długo zalega śnieg, a sezon wegetacyjny trwa niezwykle krótko. Z powodu odmienności Karpat tutejsza fauna i flora wyróżnia się znacznym stopniem endemizmu, czyli wysokim, jak na warunki europejskie, udziałem gatunków, które swój geograficzny zasięg ograniczają do tego pasma górskiego, nie występując nigdzie indziej. Wyznacznikiem tego, że przyroda Karpat jest zachowana na dużych obszarach w stopniu zbliżonym do naturalnego, jest również występowanie dużych drapieżnych ssaków niedźwiedzi, wilków i rysi, którym znaczne wymagania co do powierzchni i jakości siedliska zawężają możliwość występowania w regionach silnie zagospodarowanych przez człowieka. Wybrane typy obszarów chronionych w polskich Karpatach. park narodowy otulina parku narodowego park krajobrazowy obszar chronionego krajobrazu specjalny obszar ochrony siedlisk obszar specjalnej ochrony ptaków
5 Ptaki przyroda blisko nas Istotnym elementem środowiska naturalnego Karpat są ptaki grupa zwierząt o wyjątkowej popularności wśród ludzi. Mamy z nimi częsty kontakt, a ich stała obecność w naszym sąsiedztwie sprawia, że przez większość osób ptaki darzone są sympatią. Możliwość obserwacji ich zachowań, np. podczas zimowego dokarmiania przy karmniku czy wiosennych spacerów, pogłębia ludzkie przywiązanie do tej grupy zwierząt. Ważną rolę odgrywa niewątpliwie aspekt estetyczny ptaki to piękne stworzenia, które zwracają uwagę swym nierzadko barwnym upierzeniem, majestatycznym lotem lub melodyjnym śpiewem, który dla wielu jest symbolem wiosny czy radości. Ale związki ludzi i ptaków są znacznie głębsze mają one nie tylko wymiar społeczny, ale także kulturowy, gospodarczy czy naukowy. Ponieważ ptaki są popularnym obiektem badań naukowych i są wrażliwe na zmiany zachodzące w ich środowisku, często są traktowane jako wskaźnik stanu środowiska, który może wiele powiedzieć o zmianach, jakie następują zarówno w wyniku działalności człowieka, jak i procesów naturalnych. Bocian biały, symbol krajobrazu polskiej wsi, staje się coraz liczniejszym ptakiem także na pogórzach i w niższych partiach gór (fot. Dariusz Adamkiewicz). Rudzik jest jednym z wielu gatunków ptaków, które swoim kolorowym upierzeniem i śpiewem urozmaicają nasze sąsiedztwo (fot. Tomasz Wilk).
6 Karpaty cenna ostoja ptaków Karpaty stanowią jedną z bardziej istotnych ostoi ptaków w kraju, charakteryzując się znaczną różnorodnością występujących tu gatunków, w tym tych wyspecjalizowanych siedliskowo lub takich, których populacje w pozostałej części kraju są nieliczne i rozproszone. W polskiej części tych gór gniazduje około 170 gatunków ptaków, a około 150 pojawia się tu w czasie swych wędrówek, zimowania albo nieregularnie tutaj zalatuje. Ptaki wykorzystują rozległe karpackie lasy, obszary rolne, doliny górskich rzek i potoków czy najwyższe partie gór, choć i w pobliżu ludzkich siedzib ich nie brakuje. Największą różnorodnością cechują się obszary niżej położone, gdzie warunki są najłagodniejsze i większa liczba gatunków może znaleźć tu odpowiednie siedliska. Z kolei wyżej w górach, w tym w partiach najwyżej położonych, różnorodność ptaków (tak samo jak większości innych grup organizmów) jest niższa, jednak to tutaj spotkać można te najrzadsze i najbardziej typowe dla terenów górskich gatunki. Dlatego też cały obszar Karpat, od pogórzy po najwyższe szczyty, jest dla ptaków bardzo cenny. Karpaty góry i doliny, łąki i lasy zapewniają dom wielu gatunkom ptaków (fot. Grzegorz Leśniewski). We współczesnym krajobrazie Karpat dominuje mozaika lasów i terenów rolniczych, w której powstaniu znaczącą rolę odegrał człowiek (fot. Tomasz Wilk).
7 Awifauna polskich Karpat wyjątkowe ptaki Wędrując górskimi szlakami, spotykać będziemy głównie pospolite gatunki ptaków, jednak karpackie ostępy są domem również dla wielu wyjątkowych gatunków rzadkich, zagrożonych lub niewystępujących nigdzie indziej w Polsce. Do tej ostatniej grupy należą głównie gatunki wysokogórskie tylko w najwyższych partiach Karpat mamy okazję zobaczyć pomurnika i zanikającego nagórnika, a w przypadku dwóch kolejnych gatunków płochacza halnego i siwerniaka, ponad 95 proc. ich krajowej populacji występuje w Karpatach. Również wśród gatunków leśnych wiele jest takich, dla których region ten stanowi najważniejszą ostoję w Polsce można wśród nich wymienić orła przedniego, puszczyka uralskiego, dzięcioła białogrzbietego i trójpalczastego czy orzechówkę. Karpacka awifauna bogata jest w gatunki rzadkie i narażone na wyginięcie regularnie gniazduje tu 35 gatunków zagrożonych w skali Unii Europejskiej oraz 20 gatunków zagrożonych w skali kraju. Wiele z nich to gatunki skrajnie nieliczne w przypadku 8 populacja regionalna jest mniejsza niż 100 par. Powyższe dane zwracają uwagę na naszą szczególną odpowiedzialność za ochronę zasobów przyrodniczych polskich Karpat. Jeśli nie ochronimy tych gatunków tutaj, to ich przetrwanie w skali całego kraju również będzie zagrożone. Prawie każdy polski orzeł przedni mieszka w Karpatach (fot. Mateusz Matysiak). Głuszec to jeden z najbardziej zagrożonych gatunków ptaków w naszym kraju, a ponad 60 proc. jego polskiej populacji zasiedla Karpaty (fot. Grzegorz Leśniewski).
8 Górskie lasy to ostoja rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków Lasy i tereny zadrzewione pokrywają blisko 850 tys. ha, tj. około 43 proc. powierzchni polskich Karpat, jest to zatem jedno z dominujących środowisk życia ptaków w tym regionie. Około 80 gatunków odbywa lęgi w tutejszych lasach, a liczna grupa pojawia się tu w pozostałych okresach roku. Karpackie lasy są domem wszystkich krajowych gatunków dzięciołów, w tym tych najrzadszych i najbardziej zagrożonych. Liczne są tutaj sowy, zarówno te związane z lasami szpilkowymi, jak i liściastymi. Także różnorodność drobnych ptaków wróblowych jest w lasach karpackich znaczna. Dominującym typem siedliska leśnego jest tutaj buczyna, często ze znacznym udziałem jodły i świerka, gdzie charakterystycznymi gatunkami ptaków są np. dzięcioł białogrzbiety, puszczyk uralski i muchołówka białoszyja. Ciekawy i zróżnicowany jest zespół ptaków zasiedlający bory świerkowe na czele z rzadkimi i zagrożonymi: głuszcem, dzięciołem trójpalczastym, sóweczką i drozdem obrożnym. Wiele gatunków o szerszych wymaganiach siedliskowych, zwykle częściej spotykanych niż leśni specjaliści, zamieszkuje inne typy lasów, w tym te mieszane, które w polskich Karpatach przeważają powierzchniowo. Najbardziej zagrożonym krajowym dzięciołem jest dzięcioł trójpalczasty, którego najłatwiej spotkać w karpackich borach świerkowych (fot. Marcin Karetta).
9 Ptaki zasiedlające tereny rolne coraz bardziej zagrożone Przyrodniczo niedoceniane w porównaniu z obszarami leśnymi są w Karpatach tereny otwarte, głównie rolne pola uprawne, łąki i pastwiska, a także nieużytki. Do najcenniejszych, flagowych ptaków związanych z tym siedliskiem należy derkacz, którego karpacka populacja jest jedną z największych w kraju. Gatunek ten nie jest zbyt często widywany, gdyż ukrywa się zwykle w wysokiej trawie ekstensywnie użytkowanych łąk, ale swą obecność zdradza charakterystycznym, donośnym głosem. Niestety, z uwagi na regres gospodarki rolnej postępujący od wielu lat na terenie polskich Karpat cenne dla ptaków obszary łąk, pastwisk i nieużytków ulegają obecnie zarastaniu i innym niekorzystnym przekształceniom, tracąc często swój otwarty charakter (zjawisko tzw. wtórnej sukcesji ekologicznej). Liczna grupa cennych gatunków ptaków Karpat wyróżnia się dwuśrodowiskowymi wymaganiami siedliskowymi gniazda zakładają one w lasach, natomiast pokarmu poszukują na terenach rolnych, najchętniej tych poddanych ekstensywnej gospodarce rolnej, o mozaikowej strukturze i znacznych walorach przyrodniczych. Najbardziej typowymi przedstawicielami tej grupy są ptaki drapieżne szczególnie charakterystyczny dla Karpat orzeł przedni, a także orlik krzykliwy, trzmielojad i myszołów. Niektóre gatunki zamieszkują ponadto strefę graniczną pomiędzy lasem lub zaroślami a terenami otwartymi, tzw. strefę ekotonu. To w takich przejściowych biotopach występuje w Karpatach zagrożony wyginięciem cietrzew. Karpackie łąki rozbrzmiewają w czerwcowe noce głosami licznych derkaczy (fot. Jacek Drozda).
10 Naturalność rzek i potoków przyciąga wiele gatunków ptaków Karpaty to region o najsilniej rozwiniętej sieci rzecznej w Polsce. Mimo że nie ma tutaj wielkich dolin rzecznych, takich jak na nizinach, to jednak liczba drobnych i średniej wielkości strumieni, potoków i rzek jest bardzo duża, co tworzy znakomite warunki do utrzymywania się zespołu ptaków związanych z wodami płynącymi. Do gatunków bezpośrednio związanych z mniejszymi ciekami należą pliszka górska i pluszcz, których karpackie populacje są najważniejsze w kraju, a większe rzeki i potoki preferują np. brodziec piskliwy i rybitwy. Nie każdy wie, że wśród ptaków karpackich rzek spotkać można odżywiającą się rybami kaczkę o nietypowej nazwie nurogęś. Ponadto liczne gatunki związane są z roślinnością nadbrzeżną zaroślami wierzbowymi i nadrzecznymi lasami. Wśród najważniejszych elementów, które zapewniają występowanie bogactwa ptaków związanych z dolinami rzek i potoków, warto wymienić typowe dla górskich rzek: naturalne, nieuregulowane koryto, kamieniste wyspy i łachy, skalne progi, nadbrzeżne skarpy czy niewielkie powierzchniowo, choć wyróżniające się szczególnym bogactwem gatunkowym, lasy łęgowe. Górskie rzeki i potoki to miejsce życia gatunków, które rzadko spotkać możemy w niżowej części kraju, np. pluszcza i pliszki górskiej (fot. Tomasz Wilk). Gniazdo pluszcza niekiedy ukryte jest za ścianą wodospadu (fot. Marcin Nawrocki). 10
11 Ekstremalne warunki wysokogórskie nie odstraszają ptaków Najbardziej unikalną grupą ptaków w Karpatach są te zasiedlające strefę wysokogórską, za którą zwykle uważa się obszar położony ponad górną granicą lasu i rozciągający się, poprzez piętro zarośli kosodrzewiny i wysokogórskich hal, aż do najwyższych szczytów piętra turni. Gatunki tej strefy muszą być przystosowane do szczególnie surowych warunków tutaj panujących chłodu, długo zalegającej pokrywy śnieżnej czy silnych wiatrów. W takich warunkach lęgi wyprowadzać mogą np. orzeł przedni, sokół wędrowny, pomurnik czy jerzyk, choć niektóre z tych gatunków mogą gniazdować również w niższych partiach gór, a nawet na niżu. Z kolei rzadkimi ptakami zarośli kosodrzewiny są czeczotka i górski słowik podróżniczek, a najliczniejszym mieszkańcem tego piętra jest niepozorna pokrzywnica. W najwyższych rejonach Karpat spotkać można takie gatunki jak siwerniak, który z rzadka tylko gniazduje niżej, na halach, gdzie niegdyś prowadzono wypas owiec. Najbardziej wysokogórski ze wszystkich krajowych gatunków jest natomiast płochacz halny preferuje on skaliste szczyty i właściwie nie sposób spotkać go w okresie lęgowym poniżej górnej granicy lasu. Najwyższe partie gór, ze względu na panujące tam warunki środowiskowe, zasiedla ubogi zespół ptaków, obejmujący jednak gatunki rzadkie i zagrożone (fot. Tomasz Wilk). Jednym z najwyżej gniazdujących gatunków ptaków jest płochacz halny (fot. Mateusz Matysiak). 11
12 Wiele gatunków ptaków jest obecnie zagrożonych Liczne gatunki ptaków, podobnie jak i pozostałe elementy przyrody, podlegają wpływom różnorakich czynników zagrażających ich populacjom, które mogą powodować zmniejszanie ich liczebności lub zasięgu, a niekiedy nawet wyginięcie gatunku. Może być to spowodowane zarówno czynnikami naturalnymi (naturalne procesy i biologiczne cechy gatunku), jak i wpływem działalności człowieka (tzw. czynniki antropogeniczne). Wpływ działalności ludzkiej na przyrodę nieustannie się nasila i obecnie większość czynników zagrażających populacjom ptaków wynika z bezpośredniego lub pośredniego wpływu człowieka. Najważniejszym obecnie zagrożeniem w warunkach polskich Karpat jest niszczenie i niekorzystne przekształcanie środowiska życia ptaków. Do najsilniej zagrożonych obecnie grup ptaków w polskich Karpatach należą prawdopodobnie ptaki terenów otwartych, ponieważ właśnie siedliska łąkowe i polne podlegają intensywnym zmianom związanym z zarzucaniem gospodarki rolnej lub jej lokalną intensyfikacją. Negatywne skutki antropopresji dla populacji ptaków związane są również m.in. z wpływem inwazyjnych gatunków zwierząt i roślin obcego pochodzenia czy zmianami klimatycznymi. Cietrzew jeden z najbardziej zagrożonych ptaków polskich Karpat (fot. Grzegorz Leśniewski). Karpaty odgrywają kluczową rolę w zachowaniu krajowej populacji dzięcioła białogrzbietego (fot. Mateusz Matysiak). 12
13 Zachowanie bogactwa przyrody wymaga działań ochronnych Świadomi wpływu, jaki wywieramy na przyrodę, w tym na populacje ptaków, staramy się prowadzić działania mające przeciwdziałać zagrożeniom. W odniesieniu do siedlisk gatunków działania mają zwykle jeden z dwóch kierunków. Pierwszy obejmuje zabezpieczenie danego miejsca przed niekorzystnym wpływem degradujących go czynników zewnętrznych poprzez objęcie go ochroną bierną, wykluczającą lub ograniczającą ludzką działalność. Takie metody ochrony stosowane są najczęściej w odniesieniu do naturalnych siedlisk leśnych i wodnych. Drugi kierunek obejmuje aktywne kształtowanie siedlisk przez człowieka w celu osiągnięcia stanu sprzyjającego organizmom je zamieszkującym. Działania takie muszą być najczęściej wykonywane cyklicznie, a przykładem mogą być ekstensywne zabiegi rolne. Tylko dzięki takim działaniom można zachować przyrodnicze bogactwo cennych siedlisk półnaturalnych, np. łąk kośnych, muraw kserotermicznych czy nieużytków. Niekiedy przeprowadza się również reintrodukcję, czyli ponowne wsiedlanie gatunku w miejscu, z którego kiedyś się wycofał, czy zasilanie wymierającej populacji osobnikami pochodzącymi z hodowli. Najlepszym sposobem na zachowanie naturalnego bogactwa przyrody lasów jest ochrona bierna (fot. Tomasz Wilk). Na terenach otwartych konieczne jest prowadzenie użytkowania rolnego lub czynnej ochrony naśladującej tradycyjne praktyki rolnicze (fot. Marek Kosiński). 13
14 Obszary chronione są skuteczną formą zachowania przyrody Tradycyjnym, bardzo skutecznym działaniem służącym ochronie zasobów naturalnych jest praktyka ustanawiania obszarów chronionych. Na takich terenach działalność ludzka jest z reguły podporządkowana ochronie przyrody. Obszarami mającymi na celu zachowanie całości przyrody w stanie możliwie niezmienionym, wraz ze zróżnicowaniem naturalnie zachodzących procesów ekologicznych, są parki narodowe oraz, w mniejszym stopniu (z uwagi na z reguły niewielką powierzchnię), rezerwaty przyrody. Pozostałe typy obszarów chronionych mają zwykle na celu zachowanie wybranych elementów przyrody specyficznych, cennych gatunków lub ich zespołów będących częścią lokalnego ekosystemu, lub też unikalnych krajobrazów, a ich reżim ochronny uwzględnia też działalność człowieka na ich terenie. Dobrym przykładem takiego podejścia są obszary Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura Mają one zapewnić przetrwanie tzw. przedmiotom ochrony, którymi mogą być gatunki zwierząt, roślin i grzybów lub siedliska przyrodnicze. Obszary chronione w polskiej części Karpat: U góry: Bieszczadzki Park Narodowy (fot. Tomasz Wilk) Na dole: Żywiecki Park Krajobrazowy (fot. Tomasz Wilk) 14
15 Dlaczego warto chronić ptaki? Ponieważ ptaki są istotnym elementem całego systemu przyrodniczego, tytułowe pytanie można by rozszerzyć dlaczego warto chronić przyrodę? Odpowiedzi jest wiele, lecz być może najważniejsza z nich to ta, która odnosi się do bezpośredniego związku jakości życia ludzi ze stanem środowiska przyrodniczego. Czyste powietrze, czyste rzeki, naturalne lasy, tereny łąkowe użytkowane w sposób przyjazny przyrodzie, dostępność spokojnych miejsc, gdzie możemy wypocząć wszyscy czujemy, że to klucz do zdrowego, spokojnego i szczęśliwszego życia. Na ochronę ptaków warto więc spojrzeć przez pryzmat ochrony wartości bliskich i potrzebnych również ludziom. Ponieważ ptaki zajmują wysoką pozycję w przyrodniczym łańcuchu troficznym, są dobrym wskaźnikiem jakości całego środowiska przyrodniczego. Można więc w uproszczeniu powiedzieć, że jeśli zadbamy o ptaki, zadbamy również o siebie. Ale ptaki to też pewne wymierne korzyści. Wiele z nich redukuje populacje gatunków uciążliwych z punktu widzenia człowieka np. owadów czy gryzoni. Ptaki wspomagają zapylanie, a także rozsiewanie nasion, również roślin uprawianych przez ludzi. Ptaki to wreszcie, ze względu na swój wygląd, śpiew i zachowanie, niezwykle ciekawy i estetyczny element przyrody. Chrońmy ptaki są tego warte Ochrona przyrody pełni również wymierne funkcje społeczne zapewnia przestrzeń do odpoczynku, wspiera ochronę powietrza i wody oraz podtrzymuje tradycyjne formy użytkowania terenu (fot. Tomasz Wilk). Obserwacje ptaków dostarczają niezapomnianych wrażeń. Na zdjęciu samica tracza nurogęsi z gromadką piskląt (fot. Tymoteusz Podwyszyński). 15
16 Warto angażować się w ochronę przyrody! Sposobów na ochronę zasobów przyrodniczych jest bardzo wiele. W takie działania włączyć się może każdy, choćby poprzez zmianę swoich codziennych nawyków i postaw wobec przyrody. Namawiamy do wspierania lokalnych i ponadlokalnych inicjatyw służących ochronie przyrody oraz włączenia się w działania czynnie chroniące poszczególne jej elementy. Warto zostać wolontariuszem i podjąć współpracę w ramach działalności organizacji, której statutowym celem jest ochrona przyrody. Można również na własną rękę gromadzić dane o lokalnych walorach przyrodniczych i zagrażających im czynnikach, by wspomóc nimi organizacje i instytucje zabiegające o zachowanie bogactwa przyrody. Na stronie Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków udostępniło aplikację internetową mającą spopularyzować wiedzę o ptakach polskiej części Karpat. Prezentowane tam informacje są wynikiem projektu Inwentaryzacja kluczowych gatunków ptaków polskich Karpat oraz stworzenie systemu ich monitorowania i ochrony współfinansowanego przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Jeśli chciałbyś się dowiedzieć, jakie gatunki ptaków można spotkać na terenie Twojej gminy lub jakich ptaków możesz się spodziewać na trasie planowanej wycieczki w góry, to zachęcamy do odwiedzenia naszej strony i skorzystania z aplikacji. Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej Autorzy tekstów: Rafał Bobrek, Tomasz Wilk Fotografia na I str. okładki: puszczyk uralski Strix uralensis (fot. Grzegorz Leśniewski) Akwarela na II str. okładki: Andrzej Rabiega Copyright Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Marki 2016 Korekta językowa: Jolanta Tyczyńska Projekt, skład i łamanie: Larus Studio Witold Ziaja ISBN:
Występowanie i biologia wybranych gatunków ptaków gnieżdżących się w Bieszczadach Zachodnich
Występowanie i biologia wybranych gatunków ptaków gnieżdżących się w Bieszczadach Zachodnich Orelec, 23.05.2015 Ptaki polskich Bieszczadów W polskich Bieszczadach stwierdzono występowanie przeszło 200
Bardziej szczegółowoOpracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech
Bardziej szczegółowoPTASI KALENDARZ 2013 WRZESIEŃ. PŁOCHACZ HALNY (Prunella collaris) (Płochacze Prunnellidae)
PTASI KALENDARZ 2013 WRZESIEŃ PŁOCHACZ HALNY (Prunella collaris) (Płochacze Prunnellidae) Płochacz halny to niewielki ptak. Niewprawnemu obserwatorowi może przypominać nieco wróbla. Jest od niego jednak
Bardziej szczegółowoochrona przyrody 80 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU
80 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU 6 ochrona przyrody Na tle ukształtowania powierzchni kraju małopolskie jest województwem najbardziej zróżnicowanym wysokościowo, mając
Bardziej szczegółowoBIESZCZADY PLC180001
BIESZCZADY PLC180001 Połonina Caryńska Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy Obszar, przylegający do granicy państwowej ze Słowacją i Ukrainą, obejmuje w całości Bieszczady Zachodnie, zwane też Bieszczadami
Bardziej szczegółowoBeskid Śląski, Beskid Żywiecki i Beskid Mały. Walory przyrodnicze, awifauna i działalność człowieka
Beskid Śląski, Beskid Żywiecki i Beskid Mały Walory przyrodnicze, awifauna i działalność człowieka Projekt Ptaki Karpat W latach 2011 2016 Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków realizowało projekt Inwentaryzacja
Bardziej szczegółowoJak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000
Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Żubr (Łac. Bison bonasus) jest największym ssakiem Europy, pomimo dużej wagi dochodzącej w przypadku samców niekiedy do 900 kg, żubry potrafią
Bardziej szczegółowoZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA
ZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA W LASACH PAŃSTWOWYCH I OCHRONA AWIFAUNY: PROBLEMY I MOŻLIWOŚCI ROZWIĄZAŃ Sękocin Stary, 17 października 2018 roku UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE OBECNEJ STRUKTURY
Bardziej szczegółowoPark Narodowy Gór Stołowych
Park Narodowy Gór Stołowych Od marca 2016r. Park Narodowy Gór Stołowych posługuje się nowym logotypem. Przedstawia on stylizowaną piaskowcową formę skalną oraz zarys Szczelińca Wielkiego - najwyższego
Bardziej szczegółowoProjekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony
Projekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony Fot. Krameko. Opactwo Benedyktynów w Tyńcu, widok ze skały Okrążek. Szczegółowe cele ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego
Bardziej szczegółowoCzarna Orawa. Magdalena Grzebinoga, Dorota Horabik, Katarzyna Kiaszewicz, Robert Stańko
Czarna Orawa Magdalena Grzebinoga, Dorota Horabik, Katarzyna Kiaszewicz, Robert Stańko Obszary Natura 2000 - Czarna Orawa (PLH 120031) - Babia Góra (PLH 120001) - Torfowiska Orawsko-Nowotarskie (PLH 120016)
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. MAŁOPOLSKIM STAN na Dorota Horabik Magdalena Bregin WIĘCEJ: www.kp.org.pl Na terenie województwa małopolskiego powołano 85 rezerwatów przyrody
Bardziej szczegółowoGrzegorz Grzywaczewski i zespół ptaki
PRZYGOTOWANIE PROJEKTÓW PLANÓW ZADAŃ OCHRONNYCH DLA OBSZARÓW NATURA 2000: SOO DOLINA BIEBRZY I OSO OSTOJA BIEBRZAŃSKA ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA GATUNKÓW PTAKÓW PRZEDMOTÓW I POTENCJALNYCH PRZEDMIOTÓW
Bardziej szczegółowoHistoria Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Szczecińskiego oraz archipelagu przybrzeżnych wysp stał się pierwszym
Bardziej szczegółowoWykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM
Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Jest to obszar chroniony ze względu na swoje walory, głównie przyrodnicze. W Polsce obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi,
Bardziej szczegółowoKARKONOSZE PLB020007
KARKONOSZE PLB020007 Torfowiska na równi pod Śnieżką Fot. Grzegorz Rąkowski Obszar, położony przy granicy państwowej z Republiką Czeską, obejmuje najwyższe w Sudetach pasmo Karkonoszy z kulminacją granicznej
Bardziej szczegółowoOchrona przyrody. Test podsumowujący rozdział III. Wersja A
..................................... Imię i nazwisko Wersja A Test podsumowujący rozdział III Ochrona przyrody.............................. Data Klasa oniższy test składa się z 15 zadań. rzy każdym poleceniu
Bardziej szczegółowoRozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych.
Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych. Na obszarze gminy Poświętne znajduje się wiele powierzchni siedlisk przyrodniczych kwalifikujących
Bardziej szczegółowoObszary cenne przyrodniczo - inwentaryzacja przyrodnicza
Obszary cenne przyrodniczo - inwentaryzacja przyrodnicza Robert Stańko Katarzyna Kiaszewicz Obszary Natura 2000 znajdujące się na terenie zlewni Czarnej Orawy - Czarna Orawa (PLH 120031) -Babia Góra (PLH
Bardziej szczegółowoPuszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity. Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN
Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Tomasz Wesołowski Pracownia Badań Lasu, Uniwersytet Wrocławski Awifauna PB: podstawowe fakty Kompleks leśny
Bardziej szczegółowoLIFE Pieniny PL Pieniński Park Narodowy Natura w mozaice ochrona gatunków i siedlisk w obszarze Pieniny nr LIFE12 NAT/PL/000034
LIFE Pieniny PL 2013-2018 Zachowanie cennych siedlisk i gatunków charakterystycznych dla Pienin Ochrona półnaturalnych zbiorowisk łąkowych oraz wyłączenie z gospodarczego użytkowania ekosystemów leśnych
Bardziej szczegółowoEkoportal.eu - ochrona środowiska ekologia ochrona przyrody recykling biopaliwa GMO odpady Natura 2000 a polski system ochrony przyrody
Ochrona przyrody ma w Polsce długie tradycje. Według niektórych źródeł pierwsze decyzje związane z nią pochodzą z X wieku - np. w sprawie ochrony bobrów. W kolejnych wiekach zaczęto chronić nadmiernie
Bardziej szczegółowoPlanowanie przestrzenne w gminie
Czy obecny system planowania przestrzennego na szczeblu gminnym może być skutecznym narzędziem ochrony korytarzy ekologicznych? Jacek Skorupski Planowanie przestrzenne w gminie studium uwarunkowań i kierunków
Bardziej szczegółowoBESKID NISKI PLB180002
BESKID NISKI PLB180002 Krajobraz w okolicach wysiedlonej wsi Ciechania w Beskidzie Niskim Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy Obszar Beskid Niski, należący do największych obszarów Natura 2000 w kraju, obejmuje
Bardziej szczegółowoKarpacki Uniwersytet Partycypacji. Monika Ochwat Marcinkiewicz Specjalista ds. Konwencji Karpackiej
Karpacki Uniwersytet Partycypacji Monika Ochwat Marcinkiewicz Specjalista ds. Konwencji Karpackiej Cel projektu Zaangażowanie mieszkańców Karpat w wypracowanie kierunków rozwoju lokalnego, w oparciu o
Bardziej szczegółowoFinansowanie aktywnych form ochrony przyrody. Jan Balcerzak
Finansowanie aktywnych form ochrony przyrody Jan Balcerzak Artykuł8 Dyrektywy Rady 92/43/EWGz dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Ust. 1 - Równolegle
Bardziej szczegółowoZnaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego. Krzysztof Kujawa
Znaczenie zadrzewień śródpolnych dla ochrony różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego Krzysztof Kujawa Różnorodność biologiczna Zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi
Bardziej szczegółowoEKOFIZJOGRAFIA BIAŁEGOSTOKU
EKOFIZJOGRAFIA BIAŁEGOSTOKU TOM I WSTĘP I DIAGNOZA STANU ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO opracowanie wykonane na zlecenie Prezydenta Miasta Białegostoku autorzy: Włodzimierz Kwiatkowski Krzysztof Gajko Białystok
Bardziej szczegółowoKOSACIEC SYBERYJSKI OBUWIK ARNIKA GÓRSKA
Białowieski Park Narodowy położony jest w województwie podlaskim, a jego wschodnia granica jest naszą granicą państwową z Białorusią. Park obejmuje 10,5 tys.ha Puszczy Białowieskiej z tego 9,6 tys.ha zajmują
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi na terenie gminy Raczki (powiat suwalski)
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi na terenie gminy Raczki (powiat suwalski) Opracował: Lech Krzysztofiak krzysztofiak.lech@gmail.com Krzywe, 2015 Opracowanie zawiera dane dotyczące
Bardziej szczegółowoStan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu
Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu Janusz Holuk Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie W Polsce liczna populacja żółwia błotnego pozostała już tylko na Polesiu. Na kilku obszarach
Bardziej szczegółowoProjekt nr: POIS.05.03.00-00-186/09
Projekt nr: POIS.05.03.00-00-186/09 Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski Realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura Środowisko 2007-2013 Priorytet
Bardziej szczegółowoObszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy
Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy gmina Siennica województwo mazowieckie Konkurs pn. Obszar Natura 2000 szansą dla rozwoju naszej gminy realizowany w ramach projektu "Natura 2000 naszą
Bardziej szczegółowoProjekty zagospodarowania biomasy na Ponidziu
Mała Retencja - DuŜa Sprawa kampania na rzecz poprawy małej retencji na obszarach wiejskich Projekty zagospodarowania biomasy na Ponidziu Tomasz Hałatkiewicz Dyrektor Zespołu Świętokrzyskich i Nadnidziańskich
Bardziej szczegółowoPszczoły a bioróżnorodność
Pszczoły a bioróżnorodność Pod pojęciem różnorodności biologicznej kryje się niesłychane bogactwo i zróżnicowanie form życia występujących na Ziemi. Bioróżnorodność należy chronić, ponieważ każdy jej element
Bardziej szczegółowoZałożenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000
Założenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 I. Teren objęty projektem Planuje się wykonanie projektu
Bardziej szczegółowoPolityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie Maria Mellin Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
Bardziej szczegółowoProgram rolnośrodowiskowy jako instrument wspierania pro-środowiskowej działalności gospodarczej Marek Jobda Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
Program rolnośrodowiskowy jako instrument wspierania pro-środowiskowej działalności gospodarczej Marek Jobda Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków European Commission Enterprise and Industry Title of
Bardziej szczegółowoGlosariusz. Informacja prasowa. Naturalne krajobrazy. Kampania tematyczna 2016: Fascynująca przyroda Niemiec wypoczynek na łonie natury.
Informacja prasowa Kampania tematyczna 2016: Fascynująca przyroda Niemiec wypoczynek na łonie natury. Glosariusz Naturalne krajobrazy Nazwą Naturalne krajobrazy są objęte w Niemczech parki narodowe, rezerwaty
Bardziej szczegółowoOmawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.
Wstęp Planowana inwestycja polega na rozbudowie budynku chlewni na dz. nr 274 w miejscowości Różyce Żurawieniec 24, gmina Kocierzew Południowy, powiat łowicki. W gminie Kocierzew Południowy udział powierzchni
Bardziej szczegółowoDYREKTYWA RADY 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory
NATURA 2000 ochrony 5 ostoi Natura 2000 wyznaczonych na obszarach morskich w województwie zachodniopomorskim, a współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach działania
Bardziej szczegółowoKanalizacja ruchu turystycznego na obszarze Natura 2000 w Puszczy Sandomierskiej
Kanalizacja ruchu turystycznego na obszarze Natura 2000 w Puszczy Sandomierskiej Natalia Wrona Specjalista ds. Ochrony lasu Nadleśnictwo Kolbuszowa 6 grudzień 2010 rok Puszczy Sandomierskiej charakterystyka
Bardziej szczegółowoPark Krajobrazowy Dolina Słupi
Park Krajobrazowy Dolina Słupi O Nas Park Krajobrazowy Dolina Słupi - został utworzony w 1981 roku na obszarze 7 gmin (Słupsk, Kobylnica, Dębnica Kaszubska, Kołczygłowy, Borzytuchom, Bytów, Czarna Dąbrówka)
Bardziej szczegółowoPogórze Przemyskie i Góry Sanocko-Turczańskie. Walory przyrodnicze, awifauna i działalność człowieka
Pogórze Przemyskie i Góry Sanocko-Turczańskie Walory przyrodnicze, awifauna i działalność człowieka Projekt Ptaki Karpat W latach 2011 2016 Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków realizowało projekt
Bardziej szczegółowoDawniej Polskę pokrywały nieprzebyte puszcze, czyli wielkie lasy, niezmieniane przez człowieka, odludne, niezamieszkane przez kogokolwiek.
Dawniej Polskę pokrywały nieprzebyte puszcze, czyli wielkie lasy, niezmieniane przez człowieka, odludne, niezamieszkane przez kogokolwiek. Lasy te były bogate w zwierzynę. Żyły w nich tury, żubry, niedźwiedzie,
Bardziej szczegółowoKoncepcja zagospodarowania gruntów leśnych pod liniami elektroenergetycznymi dla celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody
Koncepcja zagospodarowania gruntów leśnych pod liniami elektroenergetycznymi dla celów gospodarki leśnej i ochrony przyrody Wojciech Gil Sękocin Stary, 23.06.2016 r. Uwarunkowania Obecnie nie ma przeszkód
Bardziej szczegółowoOBSZARY PRZYRODNICZO CENNE W PROCESACH RACJONALNEGO PLANOWANIA PRZESTRZENI
UNIWERSYTET WARMIŃSKO MAZURSKI w OLSZTYNIE WYDZIAŁ GEODEZJI I GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ KATEDRA PLANOWANIA I INŻYNIERII PRZESTRZENNEJ OBSZARY PRZYRODNICZO CENNE W PROCESACH RACJONALNEGO PLANOWANIA PRZESTRZENI
Bardziej szczegółowoOchrona obszaru realizacji projektu LIFE+ Wislawarszawska.pl. Łukasz Poławski
Ochrona obszaru realizacji projektu LIFE+ Wislawarszawska.pl Łukasz Poławski Mapa obszaru Formy ochrony przyrody Park narodowy otulina Kampinoskiego Parku Narodowego Rezerwat przyrody Wyspy Świderskie
Bardziej szczegółowoNarodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, Warszawa (
Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, 01-445 Warszawa (www.nfos.org.pl) Zespół autorski: Krzysztof Zając dr Adrian Smolis Katarzyna Kozyra Tomasz Zając Zgodnie z danymi zawartymi w
Bardziej szczegółowoProjekt LIFE12 NAT/PL/000081 Ochrona zbiorowisk nieleśnych na terenie Beskidzkich Parków Krajobrazowych
Projekt LIFE12 NAT/PL/000081 Ochrona zbiorowisk nieleśnych na terenie Beskidzkich Parków Krajobrazowych Beskidy Zachodnie walory przyrodnicze, kulturowe, krajobrazowe Nieleśne zbiorowiska roślinne efektem
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja i monitoring roślinności trwałych użytków zielonych powiązane z monitoringiem ornitofauny
Inwentaryzacja i monitoring roślinności trwałych użytków zielonych powiązane z monitoringiem ornitofauny w ramach projektu KIK/25 Ochrona różnorodności gatunkowej cennych przyrodniczo siedlisk na użytkach
Bardziej szczegółowoKONWENCJA KARPACKA. Krzysztof Staszewski Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia "Pro Carpathia" ul. Rynek 16/ Rzeszów
KONWENCJA KARPACKA Krzysztof Staszewski Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia "Pro Carpathia" ul. Rynek 16/1 35-064 Rzeszów Czym jest konwencja karpacka? Konwencja karpacka jest ramowym
Bardziej szczegółowoGmina: Chocz (n. Chocz, Olesiec Nowy, Olesiec Stary) Celem inwestycji jest budowa obwodnicy miasta Chocz w ciągu drogi wojewódzkiej nr 442
I.47. Droga nr 442 m. Chocz. 47 Droga nr 442 m. Chocz Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat pleszewski Gmina: Chocz (n. Chocz, Olesiec Nowy, Olesiec Stary) Celem
Bardziej szczegółowoSPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO
SPORZĄDZENIE PROJEKTU PLANU OCHRONY DLA CHOJNOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO N A R O D O W A F U N D A C J A O C H R O N Y Ś R O D O W I S K A U L. E R A Z M A C I O Ł K A 1 3 01-4 4 5 W A R S Z A W A T
Bardziej szczegółowo2016 fot. Robert Dróżdż
fot. Robert Dróżdż gatunków i siedlisk. Coroczne zalewy, zgodne z ich rytmem użytkowanie doliny oraz specyfika meandrującego koryta rzecznego to czynniki decydujące o zachowaniu większości występujących
Bardziej szczegółowoMaciej Głąbiński. Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna Krutyń, 11 października 2011 r.
Maciej Głąbiński Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna Krutyń, 11 października 2011 r. Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Puszcza
Bardziej szczegółowoJEZIORA PSZCZEWSKIE I DOLINA OBRY PLB080005
JEZIORA PSZCZEWSKIE I DOLINA OBRY PLB080005 Obra w okolicach wsi Rybojady Fot. Grzegorz Rąkowski Obszar obejmuje Bruzdę Zbąszyńską, która stanowi głęboką rynnę polodowcową ciągnącą się południkowo na odcinku
Bardziej szczegółowoSTUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE
BURMISTRZ MIASTA I GMINY W DRAWSKU POMORSKIM STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE -CZĘŚĆ OPISOWA- ZAŁĄCZNIK NR 2 DO UCHWAŁY NR VIII/59/2003 RADY MIEJSKIEJ
Bardziej szczegółowoPogórze Dynowsko-Przemyskie. Wpisany przez Administrator piątek, 09 grudnia :15 - Poprawiony piątek, 09 grudnia :23
1/7 Na terenie Pogórza Przemysko-Dynowskiego znajdują się piękne tereny przyrodniczo-historyczne Są tam usytuowane rezerwaty, ścieżki krajoznawcze Ścieżka przyrodnicza "Winne - Podbukowina" - rezerwat
Bardziej szczegółowoRaport z analizy wpływu elementów ekstensywnego krajobrazu rolniczego na żerowanie bocianów białych
Raport z analizy wpływu elementów ekstensywnego krajobrazu rolniczego na żerowanie bocianów białych Białystok, 10 października 2018 roku 1 Cel W Polsce występuje jedna z największych populacji lęgowych
Bardziej szczegółowoPtaki Karpat monitoring oraz ochrona kluczowych gatunków ptaków i ich siedlisk
Ptaki Karpat monitoring oraz ochrona kluczowych gatunków ptaków i ich siedlisk PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII
Bardziej szczegółowoNatura 2000. Fundacja EkoRozwoju. Krzysztof Smolnicki Sabina Lubaczewska
Natura 2000 Fundacja EkoRozwoju Krzysztof Smolnicki Sabina Lubaczewska W prezentacji wykorzystano materiały: z arch. dr Krzysztofa Świerkosza, Uniwersytet Wroclawski, prezentację Marzeny Zblewskiej Europejska
Bardziej szczegółowoEdukacja w Gorczańskim Parku Narodowym teraźniejszość i przyszłość. Anna Kurzeja Zespół ds. Edukacji i Udostępniania Parku
Edukacja w Gorczańskim Parku Narodowym teraźniejszość i przyszłość Anna Kurzeja Zespół ds. Edukacji i Udostępniania Parku GORCE W 2004 r. GPN został włączony do sieci Natura 2000 jako Obszar Specjalnej
Bardziej szczegółowoUnikalne walory przyrodnicze okolic Ustrzyk Dolnych oraz informacja o najciekawszych atrakcjach na ścieżkach przyrodniczych w tym rejonie
Unikalne walory przyrodnicze okolic Ustrzyk Dolnych oraz informacja o najciekawszych atrakcjach na ścieżkach przyrodniczych w tym rejonie Łodyna, 12.XII.2014 ekosystemowym Zachowane duże naturalne kompleksy
Bardziej szczegółowoOsobliwości organizacji działalności rekreacyjnej w parkach narodowych Ukrainy na przykładzie Szackiego Parku Narodowego
Osobliwości organizacji działalności rekreacyjnej w parkach narodowych Ukrainy na przykładzie Szackiego Parku Narodowego dr. Yuriy Zhuk Lwowski Uniwersytet Narodowy im. Ivana Franko, Ukraina Obecnie na
Bardziej szczegółowoMonitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013
Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013 Marek Rycharski, Zuzanna Oświecimska-Piasko Instytut Technologiczno-Przyrodniczy www.itep.edu.pl PLAN 1. Krajobraz obszarów wiejskich 2. Założenia ogólne
Bardziej szczegółowoObszary N2000 w Gorcach. Jan Loch Pracownia Naukowo-Edukacyjna GPN
Obszary N2000 w Gorcach Jan Loch Pracownia Naukowo-Edukacyjna GPN Natura 2000 w Małopolsce Płożenie obszarów Natura 2000 w Gorcach (PLB 120001, PLH 20018) na tle obszarów leśnych. OSO Gorce PLB 120001
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. POMORSKIM R. Stańko, K. Gos, K. Banaś, S. Nowakowski, K. Bociąg WIĘCEJ: www.kp.org.pl Elementy wyróżniające województwo pod względem walorów
Bardziej szczegółowoNADLEŚNICTWO STRZYŻÓW
NADLEŚNICTWO STRZYŻÓW Słów kilka o naszym nadleśnictwie Lasy stanowią znakomitą wizytówkę Podkarpacia jak powiedział Edward Balwierczak. Jednak najczęściej oglądamy je z okna samochodu lub podczas sporadycznych
Bardziej szczegółowoKonferencja pn. Natura 2000 naszą szansą
Konferencja pn. Natura 2000 naszą szansą dr Maria Palińska Soczewka 14-15.01 2014 Natura naszą szansą Konferencja realizowana jest w ramach projektu pn. Natura 2000 naszą szansą dofinansowanego przez Narodowy
Bardziej szczegółowoPorozumienie krajów karpackich dla zrównoważonego rozwoju turystyki. Konwencja karpacka, protokół ds. turystyki, strategia
Porozumienie krajów karpackich dla zrównoważonego rozwoju turystyki Konwencja karpacka, protokół ds. turystyki, strategia Karpaty obszar objęty Ramową konwencją o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat
Bardziej szczegółowoZałącznik 2. Analiza i ocena wpływu MPA na osiągnięcie celów ochrony środowiska
Załącznik 2 Analiza i ocena wpływu MPA na osiągnięcie celów ochrony 1 Tabela 6.1. Analiza i ocena wpływu działań adaptacyjnych o charakterze organizacyjnym [O] lub informacyjno-edukacyjnym [IE] służących
Bardziej szczegółowoOdnawialne źródła energii a ochrona środowiska. Janina Kawałczewska
Odnawialne źródła energii a ochrona środowiska Janina Kawałczewska 1. Wykorzystanie OZE jako przeciwdziałanie zmianom klimatu. OZE jak przeciwwaga dla surowców energetycznych (nieodnawialne źródła energii),
Bardziej szczegółowoNiemodlin, 27 czerwca 2016 roku. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Opolu
ul. Bohaterów Powstań Śląskich 9-00 Niemodlin Niemodlin, 7 czerwca 0 roku Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Opolu W związku z rozpoczęciem prac nad dokumentami planistycznymi dla obszaru Natura
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK NR 6 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MICHAŁOWO - ARONIOWA W POZNAN
ZAŁĄCZNIK NR 6 PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MICHAŁOWO ARONIOWA W POZNANIU DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA Fot.1. Ulica Aroniowa Fot.2.
Bardziej szczegółowoZrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka
Zrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka 1 W KRAINIE PTAKÓW BEKI PTAKI SIEWKOWE ŁĄK I PASTWISK Niska roślinność podmokłych łąk i pastwisk stanowi doskonałe siedlisko lęgowe
Bardziej szczegółowoUZASADNIENIE. zakres działań na szczeblu gminy (11 sołectw), objęcie całości obszaru geograficznego gminy (11 sołectw),
UZASADNIENIE odstąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektu Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Dobra Sporządzono na podstawie art. 49 ustawy z 3 października
Bardziej szczegółowoCelem inwestycji jest budowa obwodnicy m. Świeca w ciągu drogi wojewódzkiej nr 444
I.50. Droga nr 444 m. Świeca. 50 Droga nr 444 m. Świeca Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat ostrowski Gmina: Odolanów (Świeca, Huta, Mościska) Celem inwestycji
Bardziej szczegółowoProgram rolnośrodowiskowy ogólne zasady realizacji
Program rolnośrodowiskowy ogólne zasady realizacji 4-5 listopada 2010 r. Leszno Anna Klisowska Wydział Środowiska i Działań Rolnośrodowiskowych Departament Płatności Bezpośrednich 1 Program rolnośrodowiskowy
Bardziej szczegółowoDziałanie 4.5. Cel szczegółowy
Kryteria wyboru projektów dla działania 4.5 Różnorodność biologiczna w ramach IV osi priorytetowej Ochrona środowiska naturalnego i dziedzictwa kulturowego RPO WP 2014-2020 Departament Wdrażania Projektów
Bardziej szczegółowoCelem inwestycji jest remont mostu nad rzeką Notecią w ciągu drogi wojewódzkiej nr 194.
I.17. Droga nr 194 m Żuławka- most (rz. Noteć). 17 Droga nr 194 m Żuławka- most (rz. Noteć) Lokalizacja przedsięwzięcia Charakterystyka ogólna i cel przedsięwzięcia Powiat: pilski Gmina: Wyrzysk (m. Wyrzysk,
Bardziej szczegółowoAspekty formalne sporządzania planu ochrony dla Świętokrzyskiego Parku Narodowego
PLAN OCHRONY ŚWIĘTOKRZYSKIEGO PARKU NARODOWEGO z uwzględnieniem zakresu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Łysogóry Aspekty formalne sporządzania planu ochrony dla Świętokrzyskiego Parku Narodowego
Bardziej szczegółowoUWARUNKOWANIA ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY KREMPNA
UWARUNKOWANIA ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY KREMPNA Załącznik nr 1 do Uchwały Nr Rady Gminy Krempna z dnia.. 2018 r. Krempna 2017 r. SPIS TREŚCI: I. Wstęp
Bardziej szczegółowoWykonały Agata Badura Magda Polak
Wykonały Agata Badura Magda Polak 3a obszar lądowy, na którym rośnie zwarta roślinność zielna z dominacją lub znacznym udziałem traw. W szerokim znaczeniu termin obejmuje wszelkie zbiorowiska trawiaste
Bardziej szczegółowo3. Celem powołania użytku ekologicznego jest ochrona naturalnego zbiornika wodnego w obszarze wododziałowym, otoczonego drzewostanem. 7) wydobywania d
UCHWAŁA NR X/287/07 Rady Miasta Szczecin z dnia 11 czerwca 2007 r. w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych i zespołów przyrodniczokrajobrazowych Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 18 ust. 2 pkt
Bardziej szczegółowoINSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253
1 INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253 2 GEOGRAPHICAL STUDIES No. 253 CULTURAL LANDSCAPES OF POLAND AND THEIR
Bardziej szczegółowoUżytkowanie łąk i pastwisk a ochrona obszarów Natura 2000 na Dolnym Śląsku
Użytkowanie łąk i pastwisk a ochrona obszarów Natura 2000 na Dolnym Śląsku Seminarium Perspektywy rozwoju chowu ekologicznego małych przeżuwaczy Dolnośląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Wrocław, 5 grudnia
Bardziej szczegółowoKarpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej
Karpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej Planowanie przestrzenne, jako instrument ochrony różnorodności biologicznej Karpat Monika Rusztecka, Barbara Jabłońska
Bardziej szczegółowoFauna Rudniańskiego Parku Krajobrazowego: Podsumowanie inwentaryzacji Zagrożenia Działania ochronne. Karolina Wieczorek
Fauna Rudniańskiego Parku Krajobrazowego: Podsumowanie inwentaryzacji Zagrożenia Działania ochronne Karolina Wieczorek Wyniki inwentaryzacji i waloryzacji fauny Rudniańskiego PK Grupa liczba gatunków:
Bardziej szczegółowoFauna Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego. Wyniki inwentaryzacji, zagrożenia i działania ochronne. mgr Katarzyna Zembaczyńska
Fauna Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego Wyniki inwentaryzacji, zagrożenia i działania ochronne mgr Katarzyna Zembaczyńska Wyniki inwentaryzacji fauny Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego Grupa liczba
Bardziej szczegółowo2. budki lęgowe > zastępcze miejsca gniazdowania znakowanie drzew dziuplastych > ochrona miejsc gniazdowania
ZESTAW I 1. Rozpoznaj i podaj nazwę gatunkową przedstawionego na zdjęciu płaza, (zdjęcie nr 8). 2. Scharakteryzuj sposoby prowadzenia przez pracowników Parku ochrony czynnej ptaków. 3. Jedna z dolin na
Bardziej szczegółowoDrewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów
Drewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów Martwe drewno ( deadwood ) zamarłe i obumierające drzewa i ich części oraz martwe części żywych drzew. Organizmy saproksyliczne związane podczas swojego życia
Bardziej szczegółowoTatry. 3. Przyrodnicze atrakcje jaskiń tatrzańskich. Słów kilka o tatrzańskich ptakach:
Egzamin dla kandydatów na przewodników górskich klasa III Tatry 25.04.2008 r. część ustna Zestaw I 1. Dolinki reglowe Tatr. Szlaki dol. Rohackiej. 2. Trasa wycieczki po kościołach artykularnych. 3. Przyrodnicze
Bardziej szczegółowoGmina: Pyzdry (m. Pyzdry, Rataje, Pietrzyków Kolonia) Celem inwestycji jest przebudowa drogi wojewódzkiej nr 466 na odcinku Słupca Pyzdry
I.56. Droga nr 466 odc. Słupca Pyzdry. 56 Droga nr 466 odc. Słupca Pyzdry Powiat wrzesiński Gmina: Pyzdry (m. Pyzdry, Rataje, Pietrzyków Kolonia) Lokalizacja przedsięwzięcia Powiat słupecki Gmina: Lądek
Bardziej szczegółowoProjekt Poznajemy Jezioro Bukowskie
Projekt Poznajemy Jezioro Bukowskie Cele projektu: Podniesienie poziomu wiedzy na temat funkcjonowania ekosystemów jeziornych Poznanie zależności i procesów zachodzących w zlewni jeziora Zapoznanie się
Bardziej szczegółowoCzy można budować dom nad klifem?
Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej [PUGP] Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim
Bardziej szczegółowoUKŁADY OSADNICZE. Fot. 2. Wieś Dzwonkowice położona na wysoczyźnie. Luźny, przydrożny układ osadniczy. Atrakcyjny element krajobrazu kulturowego.
Załącznik fotograficzny UKŁADY OSADNICZE Fot. 1. Wieś Jeruzal położona na zboczach dolinki rzeki Chojnatka. Zwarty, przydrożny układ osadniczy. Atrakcyjny element krajobrazu kulturowego. Fot. 2. Wieś Dzwonkowice
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA EDUKACYJNE W EKOCENTRUM WROCŁAW
Fundacja EkoRozwoju serdecznie zaprasza do udziału w bezpłatnych zajęciach w ramach projektu: ZAJĘCIA EDUKACYJNE W EKOCENTRUM WROCŁAW Oferujemy czterogodzinne bezpłatne zajęcia terenowe prowadzone przez
Bardziej szczegółowoKarpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej
Karpaty łączą - mechanizm konsultacji i współpracy dla wdrażania Konwencji Karpackiej II Forum Karpackich Gmin 24 września 2015 PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU
Bardziej szczegółowoNadleśnictwo Świeradów
Nadleśnictwo Świeradów Nadleśnictwo Świeradów należy do Leśnego Kompleksu Promocyjnego,,Sudety Zachodnie. obejmującego swoim zasięgiem całe góry i Pogórze Izerskie. Ze względu na specyfikę położenia pozostają
Bardziej szczegółowo