Beskid Śląski, Beskid Żywiecki i Beskid Mały. Walory przyrodnicze, awifauna i działalność człowieka
|
|
- Paweł Bukowski
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Beskid Śląski, Beskid Żywiecki i Beskid Mały Walory przyrodnicze, awifauna i działalność człowieka
2 Projekt Ptaki Karpat W latach Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków realizowało projekt Inwentaryzacja kluczowych gatunków ptaków polskich Karpat oraz stworzenie systemu ich monitorowania i ochrony (w skrócie Ptaki Karpat ). Zakładał on podniesienie efektywności ochrony wybranych, kluczowych gatunków ptaków na obszarze objętym projektem. Osiągnięto to m.in. poprzez zebranie kompleksowych danych na temat występowania i wymagań siedliskowych tych gatunków w regionie. Ponadto stworzono propozycje strategicznych rozwiązań w zakresie ochrony ptaków dla różnych grup interesariuszy (samorządy lokalne, nadleśnictwa, rolnicy), wspierające jednocześnie zrównoważony rozwój ekonomiczny i społeczny tych grup. Istotnym elementem projektu były również działania edukacyjne, dzięki którym zwiększono akceptację i zaangażowanie w ochronę przyrody wybranych grup docelowych (wolontariusze, urzędnicy, leśnicy, nauczyciele i uczniowie). Celem niniejszej publikacji jest przybliżenie wiedzy o walorach przyrodniczych Beskidu Śląskiego, Beskidu Żywieckiego i Beskidu Małego, w szczególności zaś wiedzy o występujących tu ptakach. Mamy nadzieję, że broszura będzie przydatna w planowaniu zajęć z edukacji przyrodniczej, zarówno tych realizowanych w szkolnych klasach, jak i odbywających się na świeżym powietrzu.
3 Uwarunkowania środowiskowe wpływające na bogactwo przyrodnicze Beskidy Zachodnie składają się z kilku pasm górskich, z których najbardziej wysuniętymi na zachód są Beskid Śląski, Beskid Żywiecki i Beskid Mały. Beskid Żywiecki to drugie co do wysokości, po Tatrach, pasmo polskich Karpat. Najwyższe wzniesienie to Babia Góra (1725 m n.p.m.), kolejne jest Pilsko (1557 m). Niższy jest Beskid Śląski z najwyższą po polskiej stronie górą Skrzyczne (1257 m n.p.m.), a najniższy spośród tych trzech pasm jest Beskid Mały, którego szczyty nie przekraczają 1000 m n.p.m. Te sąsiadujące ze sobą masywy górskie łączy szereg cech związanych m.in. z walorami przyrodniczymi. Region charakteryzuje się znaczną lesistością. Ponad 80 proc. powierzchni porastają lasy, głównie iglaste. Wyższe położenia górskie zajmują wyjątkowo cenne górnoreglowe bory świerkowe. Natomiast dna dolin charakteryzuje dość gęsta zabudowa i znaczny udział terenów rolnych. Ważne w krajobrazie tych gór są również rzeki. W Beskidzie Śląskim na zboczach Baraniej Góry znajduje się obszar źródliskowy Wisły. Przebiega też tędy dział wód rozdzielający zlewnię Wisły i Odry. W Beskidzie Małym ciekawostką jest przełom Soły, w którego dnie utworzono zbiorniki zaporowe czaniecki, międzybrodzki i położony już w Kotlinie Żywieckiej żywiecki. Dla ochrony krajobrazowych i przyrodniczych walorów regionu powołano tu m.in. Babiogórski Park Narodowy, trzy parki krajobrazowe (Żywiecki PK, PK Beskidu Śląskiego i PK Beskidu Małego), kilkanaście obszarów sieci Natura 2000, liczne rezerwaty przyrody. W krajobrazie niższych partii Beskidów dominują łagodne wzniesienia pokryte lasami mieszanymi i terenami rolnymi oraz doliny rzek i potoków, gdzie koncentruje się zabudowa (fot. Kazimierz Walasz). W najwyższych partiach występują bory świerkowe i otwarte zbiorowiska piętra alpejskiego (fot. Tomasz Wilk).
4 Znaczenie działalności człowieka Ze względu na znaczny udział lasów w regionie leśnictwo jest jedną z istotnych gałęzi lokalnej gospodarki. Przyjęty tu model gospodarki leśnej odpowiada na specyficzny kontekst występujących tu lasów, szczególnie Beskidu Śląskiego i Żywieckiego. W XIX w. odlesione tereny Beskidów, w reglu dolnym porośnięte pierwotnie przede wszystkim buczynami, na znacznej powierzchni obsadzone zostały monokulturami świerka obcego pochodzenia. Stąd tutejsze lasy, choć zajmują imponujące powierzchnie, w znacznej mierze nie są naturalne. Obecnie sztuczne monokultury świerkowe zastępuje się drzewostanami mieszanymi bukowo- -jodłowo-świerkowymi, które odpowiadają składem gatunkowym pierwotnie rosnącym tu lasom. Bliskość dużych aglomeracji sprawia, że obok gospodarki leśnej ważnym źródłem dochodu mieszkańców Beskidów jest turystyka. Szczególnie istotne są wypoczynek i rekreacja wakacyjna oraz narciarstwo. Aktywność turystyczna odciska piętno na tutejszej przyrodzie. Wyraźnie zaznacza się w regionie m.in. obecność dużych ośrodków sportów zimowych, których budowa wiąże się ze znacznymi przekształceniami krajobrazu. W ostatnich dziesięcioleciach na znaczeniu straciło rolnictwo. W kontekście ochrony przyrody szczególnie negatywne znaczenie ma porzucanie pastwisk i łąk, które nieużytkowane zarastają. Zanika w ten sposób kulturowy krajobraz regionu przez wielu uznawany za niezwykle wartościowy. Aby zapobiec utracie najcenniejszych pastwisk, podejmuje się starania, by przywrócić wypas owiec na polanach reglowych. Przyrodę Beskidów kształtuje działalność człowieka gospodarka leśna prowadzona w rozległych lasach (zdjęcie górne; fot. Kazimierz Walasz), a także różne formy gospodarki rolnej na terenach otwartych (zdjęcie dolne; fot. Tomasz Wilk).
5 Walory przyrodnicze Najcenniejsze zbiorowiska leśne w regionie to zachowane w stanie naturalnym lub zbliżonym do naturalnego buczyny, dolnoreglowe bory mieszane oraz górnoreglowe bory świerkowe. W Beskidzie Żywieckim najwyższe szczyty Babiej Góry i Pilska przekraczają górną granicę lasu, przez co obecne są tu zarośla kosodrzewiny oraz łąki alpejskie. W niższych położeniach, na polanach reglowych, wypas owiec przyczynił się do powstania muraw bliźniczkowych, a w dolinach łąk i pastwisk. W regionie spotkamy kilka ciekawych gatunków roślin o ograniczonym zasięgu występowania: dzwonka piłkowanego (endemit karpacki), tojada morawskiego (w Polsce jedynie na Pilsku, Policy i Babiej Górze), tocję karpacką (w Polsce tylko w Karpatach). Na Babiej Górze i w obszarze źródliskowym Potoku Malinowskiego (Beskid Śląski) znajdują się jedyne polskie stanowiska okrzynu jeleniego, który stał się symbolem Babiogórskiego Parku Narodowego. Tutejsze lasy stanowią ważną ostoję zwierząt, w tym sztandarowych drapieżników, takich jak niedźwiedź, ryś i wilk. Chyba najbardziej tajemniczym ssakiem jest mały gryzoń związany z wysokogórskimi siedliskami Karpat darniówka tatrzańska. Nie brakuje w regionie charakterystycznych dla gór gatunków płazów kumaka górskiego, traszki górskiej i karpackiej, a także salamandry plamistej. W rzekach żyją rzadkie gatunki ryb, m.in. głowacz białopłetwy i koza pospolita. Świat bezkręgowców jest równie ciekawy na Babiej Górze i Policy występuje sichrawa karpacka (endemiczny dla Karpat gatunek chrząszcza). Ważną rolę, jaką region spełnia dla rzadkich i zagrożonych gatunków, uzupełniają wyjątkowe walory krajobrazowe, związane m.in. z najwyższymi pasmami górskimi, a także halami reglowymi. Do symboli przyrody Beskidów zaliczają się m.in. zbiorowiska piętra alpejskiego (zdjęcie górne; fot. Tomasz Wilk) oraz duże drapieżne ssaki, takie jak wilk (zdjęcie dolne; fot. Grzegorz Leśniewski).
6 Kluczowe gatunki ptaków Ze względu na znaczne zróżnicowanie siedliskowe i topograficzne trzy opisywane pasma górskie zasiedla bogaty zespół ptaków. Oprócz gatunków pospolitych gniazduje tu wiele taksonów zagrożonych m.in. ok. 25 gatunków zagrożonych w skali Unii Europejskiej oraz ok. 15 gatunków z Polskiej czerwonej księgi zwierząt. Ze względu na dominację drzewostanów iglastych region ten zasiedlają liczne populacje gatunków o borealno-alpejskim typie rozmieszczenia, m.in. sóweczka, włochatka, dzięcioł trójpalczasty, drozd obrożny, a ich populacje należą do najważniejszych w kraju. Górskie bory świerkowe Beskidu Żywieckiego zamieszkuje największa w Karpatach populacja głuszca. Od niedawna w rozległych lasach Beskidu Żywieckiego gniazduje również orzeł przedni. Enklawy lasów liściastych, szczególnie w Beskidzie Śląskim i Małym, są miejscem występowania innych rzadkich gatunków ptaków m.in. dzięcioła białogrzbietego, muchołówki małej i białoszyjej. Swoistym wyróżnikiem tego regionu jest zespół ptaków alpejskich zasiedlających wysokogórskie hale w najwyższych partiach Babiej Góry i Pilska. Należą do nich m.in. siwerniak, płochacz halny i czeczotka gatunki, które w skali kraju występują zaledwie w kilku miejscach. Również siedliska łąkowe, użytkowane przez człowieka, ważne są dla wielu ptaków, m.in. dla zagrożonego w Unii Europejskiej derkacza, ale także jako żerowisko ptaków drapieżnych i sów. Beskidy są szczególnie ważną ostoją ptaków zasiedlających górnoreglowe bory świerkowe (fot. Michał Ciach). Awifauna niżej położonych siedlisk jest bogata w unikatowe gatunki, takie jak np. orzeł przedni (fot. Mateusz Matysiak).
7 Głuszec Tetrao urogallus Głuszec to największy z leśnych przedstawicieli rzędu kuraków występujących w Polsce. Samiec jest znacznie większy od samicy i osiąga wielkość gęsi. Nad okiem ma charakterystyczną nagą czerwoną skórę, która w okresie godowym nabrzmiewa, tworząc czerwoną różę. Głuszce odbywają widowiskowe zbiorowe toki w leśnych ostępach puszcz i karpackich borów, w stałych miejscach. W Polsce głuszec jest skrajnie nielicznym gatunkiem lęgowym wschodniej i południowej części kraju, obecnie wymierającym. Występuje w puszczach północnego wschodu kraju, a także w Puszczy Solskiej i Lasach Janowskich, Karpatach, Sudetach i Borach Dolnośląskich. W polskich Karpatach głuszec obecny jest w Beskidzie Żywieckim (z Babią Górą i Policą), Tatrach, Gorcach i Beskidzie Wyspowym, a reintrodukcją gatunku objęto Beskid Śląski i Sądecki. Jest to ptak puszczański, zamieszkujący rozległe kompleksy borów i lasów mieszanych na nizinach (bory sosnowe) i w górach (bory świerkowe) do wysokości ok m n.p.m. Szczególnie odpowiadają mu lasy z bogato rozwiniętą warstwą runa. Samiec głuszca na tokowisku (fot. Grzegorz Leśniewski). W Karpatach głuszce zamieszkują trudno dostępne bory świerkowe (fot. Tomasz Wilk).
8 Sóweczka Glaucidium passerinum Sóweczka to najmniejsza europejska sowa, nie większa niż szpak. Mimo niewielkiego rozmiaru sprawnie poluje na drobne ptaki wróblowe, nawet te dorównujące jej rozmiarami, ważnym składnikiem jej diety są również gryzonie. W kraju jest to bardzo nieliczny ptak lęgowy, o rozmieszczeniu borealno-górskim, występujący przede wszystkim w Karpatach i Sudetach oraz w puszczach północno-wschodniej Polski, a poza tym w Borach Dolnośląskich i lokalnie na Pomorzu, Warmii i Mazurach. W polskich Karpatach stwierdzana we wszystkich pasmach górskich, ale najliczniej zasiedla Beskidy Zachodnie oraz Bieszczady i Góry Sanocko-Turczańskie. Gatunek ten związany jest z wyżej położonymi borami, stwierdzany zwykle na wysokościach od 360 do 1200 m n.p.m., choć w najwyższych partiach Beskidów i w Tatrach obserwowana jest do górnej granicy lasu (ok m n.p.m.). Sóweczka zamieszkuje lasy iglaste, przede wszystkim bory świerkowe, świerkowo--jodłowe i jodłowe, a także inne typy borów i lasów, w tym mieszane, najchętniej z dużym udziałem świerka lub jodły. Zasiedla dziuple po dzięciołach głównie dzięciole dużym lub trójpalczastym. Sóweczka znana jest ze swojego zwyczaju magazynowania nadmiaru pokarmu w specjalnych kryjówkach. Gatunek osiadły lub częściowo wędrowny. Sóweczka (fot. Krzysztof Onikijuk).
9 Puchacz Bubo bubo Zamieszkuje lasy, w otoczeniu których znajdują się zasobne w pokarm tereny otwarte. W kraju jest to skrajnie nieliczny ptak lęgowy. Występuje lokalnie, głównie w kilku regionach w Karpatach i Sudetach, na Pomorzu, na Lubelszczyźnie oraz w północno-wschodniej części kraju. W polskich Karpatach obecny we wszystkich pasmach górskich, a najbardziej optymalne warunki znajduje w Pieninach. Natomiast pogórza zasiedla rzadko i jego rozmieszczenie jest tam słabo rozpoznane. Puchacz spotykany jest w polskiej części Karpat w szerokim zakresie wysokości od ok. 200 do 1200 m n.p.m. Gniazduje zwykle w miejscach niedostępnych, w lasach różnego typu, szczególnie starszych i o luźnej strukturze drzewostanu, graniczących z terenami otwartymi. Najczęściej wybiera okolice, gdzie na powierzchni występują otwarte skały (naturalne lub np. kamieniołomy), nawet jeśli są one położone poza obszarami leśnymi. Na niżu często zasiedla lasy podmokłe, bagienne, jak łęgi i olsy, a także kompleksy torfowisk. Stanowiska tego gatunku są objęte strefową ochroną miejsc gniazdowania. Typowy gatunek osiadły, przywiązany do swych rewirów przez cały rok. Puchacz (zdjęcie górne; fot. Artur Tabor) zasiedla rozległe kompleksy leśne, najchętniej w pobliżu terenów otwartych, gdzie żeruje (zdjęcie dolne; fot. Tomasz Wilk).
10 Dzięcioł trójpalczasty Picoides tridactylus Dzięcioł trójpalczasty to parasolowy gatunek starych borów świerkowych o wysokim stopniu naturalności i jedyny nasz dzięcioł posiadający tylko trzy (a nie cztery) palce stopy. Jest to ptak silnie wyspecjalizowany siedliskowo i uzależniony od obecności w lesie odpowiedniego zapasu drzew zamierających i martwych, które zapewniają mu bazę pokarmową (głównie kambiofagiczne chrząszcze) oraz miejsce do wykucia dziupli. W kraju jest to skrajnie nieliczny lub bardzo nieliczny ptak lęgowy. Jego rozmieszczenie ma charakter borealno-górski, a w Polsce występuje jedynie w dwóch rejonach w rozległych puszczach północnego wschodu oraz w górskich lasach Karpat. W polskich Karpatach można go spotkać w całym regionie, ale najliczniej zasiedla zachodnie pasma Tatry, Beskid Żywiecki, Śląski, Sądecki i Gorce, oraz położone na wschodzie Bieszczady i Góry Sanocko-Turczańskie. Gatunek ten związany jest z wyżej położonymi lasami, najczęściej występuje powyżej 600 m n.p.m. i sięga aż po górną granicę lasu (prawie 1500 m n.p.m.). Dzięcioł trójpalczasty w górach zasiedla przede wszystkim bory świerkowe (szczególnie górnoreglowe) i mieszane z udziałem świerka, a także dolnoreglowe bory jodłowe i lasy mieszane ze znacznym udziałem świerka. Gatunek osiadły. Dzięcioł trójpalczasty (fot. Marcin Karetta). 10
11 Orzechówka Nucifraga caryocatactes Orzechówka to kontrastowo, kasztanowobrązowo ubarwiony bliski krewniak sójki. Mieszkaniec borów, zarówno w górach, jak i na niżu, odżywia się głównie nasionami drzew i krzewów (świerk, buk, limba, leszczyna). W kraju jest to bardzo nieliczny lub nieliczny ptak lęgowy. Jego rozmieszczenie ma charakter borealno-górski, a w Polsce występuje w dwóch rejonach w północnej i północno-wschodniej części kraju oraz na południu w Karpatach, Sudetach i na Wyżynie Małopolskiej. W polskich Karpatach jest szeroko rozpowszechniona w pasie gór, a najliczniej zasiedla wschodnie pasma Bieszczady i Góry Sanocko-Turczańskie, a także Beskid Niski i Beskidy Zachodnie. Nieliczna jest natomiast na pogórzach. Gatunek ten związany jest z wyżej położonymi lasami. Najwyżej sięga w Tatrach do górnej granicy lasu, a nawet nieco powyżej (maksymalnie 1670 m n.p.m.). Orzechówka zasiedla w górach bory z dominacją świerka i limby oraz lasy mieszane z bukiem i leszczyną, natomiast na niżu występuje w borach sosnowo-świerkowych. Orzechówkę uznaje się za gatunek istotnie przyczyniający się do rozsiewania nasion niektórych ww. drzew, szczególnie limby. Jest to gatunek osiadły. Orzechówka (zdjęcie górne; fot. Marek Kosiński) związana jest głównie z wyżej położonymi drzewostanami iglastymi (zdjęcie dolne; fot. Tomasz Wilk). 11
12 Drozd obrożny Turdus torquatus Ptak rozmiarami i sylwetką przypominający kosa, należący tak jak on do rodziny drozdów. Upierzenie samca jest czarne z białym półksiężycowatym polem na piersi. Samica jest bardziej brunatna i mniej kontrastowa. Mieszkaniec górskich borów. Jest to bardzo nieliczny ptak lęgowy w naszym kraju, występujący jedynie w najwyższych górach w Karpatach i Sudetach. W polskich Karpatach można go spotkać we wszystkich wyższych pasmach górskich, ale najliczniej zasiedla Tatry, Beskidy Zachodnie oraz Bieszczady, nie występuje na pogórzach. Gatunek ten związany jest z wyżej położonymi borami, występuje prawie wyłącznie powyżej 600 m n.p.m., a najchętniej w zakresie m n.p.m. Drozd obrożny zasiedla przede wszystkim górnoreglowe bory świerkowe oraz dolnoreglowe bory mieszane i lasy ze znacznym udziałem świerka lub jodły. Wyraźnie rzadziej jest spotykany w innych typach lasów w górach, także tych z przewagą drzew liściastych (np. buczyny). Oprócz tego zasiedla również zarośla kosodrzewiny położone w piętrze subalpejskim i dolnej części piętra alpejskiego. Gatunek wędrowny, zimujący w południowej Europie i północnej Afryce. Drozd obrożny (fot. Mateusz Matysiak). Iglaste lasy Beskidu Żywieckiego są jedną z najważniejszych ostoi drozda obrożnego w kraju (fot. Michał Ciach). 12
13 Wędrówki po Beskidach Obszar Beskidu Śląskiego, Beskidu Żywieckiego i Beskidu Małego pokryty jest gęstą siecią szlaków turystycznych pozwalających na dokładne zapoznanie się z jego walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi zarówno podczas krótkich, jednodniowych wycieczek, jak i wielodniowych wędrówek. W zachodniej części Beskidu Żywieckiego, w tzw. Worku Raczańskim, na uwagę zasługuje trasa mająca swój początek i koniec w Rycerce Górnej Kolonii. Podczas kilkugodzinnej wędrówki znajdziemy się na najwyższym w tej części Beskidu szczycie Wielkiej Raczy (1236 m. n.p.m.), skąd rozpościera się rozległa panorama na otaczające pasma górskie. W dalszych częściach trasy, pokonując grzbietowe hale, zapoznamy się z krajobrazem będącym wynikiem dawnej działalności pasterskiej występują tu m.in. ubogie łąki mietlicowe z darniami bliźniczki wyprostowanej i śmiałka darniowego lub z udziałem kostrzewy czerwonej i bliźniczki psiej trawki. W najstarszym w Beskidzie Żywieckim, bo utworzonym w 1957 r., rezerwacie Śrubita objęto ochroną 200- letni drzewostan świerkowo-bukowo-jodłowy, będący pozostałością dawnej Puszczy Karpackiej. Dochodząc po kilku godzinach do Przełęczy Przegibek, warto podejść na pobliską Bendoszkę (1144 m n.p.m.), skąd rozpościerają się interesujące panoramy, a na podszczytowych halach prowadzony jest wypas owiec. Po raz kolejny możemy tu obserwować zbiorowiska nieleśne. Pokonanie całej trasy zajmie ok. 5 6 godzin, ale trud górskiej wędrówki w pełni wynagrodzi urozmaicony charakter trasy i jej unikatowe walory krajobrazowe i przyrodnicze. Krajobraz pasma Wielkiej Raczy tworzą bory świerkowe i pozostałości dawnych pasterskich hal (fot. Piotr Dziki). 13
14 Kluczowe działania ochronne Największa liczba rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków Beskidu Żywieckiego, Śląskiego i Małego związana jest z lasami dlatego też niezwykle ważna jest realizacja postulatów ochronnych dotyczących siedlisk leśnych. Realizowany aktualnie model gospodarki leśnej w pewnych aspektach wspiera zachowanie populacji rzadkich gatunków ptaków. Istotne jest jednak podjęcie działań mających na celu zagwarantowanie odpowiedniej wartości takich parametrów lasów, jak udział starodrzewi i dostępność drzew biocenotycznych oraz zasoby martwych i zamierających drzew. Szczególnie cenne górnoreglowe bory świerkowe powinny być objęte w całości ochroną bierną. Ochrona ptaków siedlisk otwartych, głównie użytkowanych rolniczo łąk i pastwisk, wymaga utrzymania ekstensywnych form gospodarki rolnej, co oznacza, że potrzebne są działania wspierające rentowność gospodarstw rolnych. Istotne jest również promowanie wykorzystania pakietów przyrodniczych działania rolnośrodowiskowo-klimatycznego. Ważne przyrodniczo siedliska alpejskie są w większości chronione w ramach Babiogórskiego Parku Narodowego i rezerwatu przyrody Pilsko, a ochrona ptaków zasiedlających te siedliska powinna się sprowadzać do ograniczania negatywnego wpływu turystyki. Do najpilniejszych działań ochronnych w Beskidach należy objęcie ochroną bierną najcenniejszych fragmentów naturalnych lasów oraz przywrócenie ekstensywnej gospodarki na jak największej powierzchni użytków rolnych (fot. Tomasz Wilk). 14
15 Dlaczego warto chronić ptaki? Ponieważ ptaki są istotnym elementem całego systemu przyrodniczego, tytułowe pytanie można by rozszerzyć dlaczego warto chronić przyrodę? Odpowiedzi jest wiele, lecz być może najważniejsza z nich to ta, która odnosi się do bezpośredniego związku jakości życia ludzi ze stanem środowiska przyrodniczego. Czyste powietrze, czyste rzeki, naturalne lasy, tereny łąkowe użytkowane w sposób przyjazny przyrodzie, dostępność spokojnych miejsc, gdzie możemy wypocząć wszyscy czujemy, że to klucz do zdrowego, spokojnego i szczęśliwszego życia. Na ochronę ptaków warto więc spojrzeć przez pryzmat ochrony wartości bliskich i potrzebnych również ludziom. Ponieważ ptaki zajmują wysoką pozycję w przyrodniczym łańcuchu troficznym, są dobrym wskaźnikiem jakości całego środowiska przyrodniczego. Można więc w uproszczeniu powiedzieć, że jeśli zadbamy o ptaki, zadbamy również o siebie. Ale ptaki to też pewne wymierne korzyści. Wiele z nich redukuje populacje gatunków uciążliwych z punktu widzenia człowieka np. owadów czy gryzoni. Ptaki wspomagają zapylanie, a także rozsiewanie nasion, również roślin uprawianych przez ludzi. Ptaki to wreszcie, ze względu na swój wygląd, śpiew i zachowanie, niezwykle ciekawy i estetyczny element przyrody. Chrońmy ptaki są tego warte Dobrze zachowana przyroda zapewnia nam m.in. dostęp do miejsc wypoczynku oraz zasoby czystej wody (zdjęcia górne; fot. Tomasz Wilk), a śpiew i różnorodne ubarwienie ptaków to dla wielu z nas źródło doznań estetycznych (zdjęcie dolne: zięba; fot. Cezary Korkosz). 15
16 Warto angażować się w ochronę przyrody! Sposobów na ochronę zasobów przyrodniczych jest bardzo wiele. W takie działania włączyć się może każdy, choćby poprzez zmianę swoich codziennych nawyków i postaw wobec przyrody. Namawiamy do wspierania lokalnych i ponadlokalnych inicjatyw służących ochronie przyrody oraz włączenia się w działania czynnie chroniące poszczególne jej elementy. Warto zostać wolontariuszem i podjąć współpracę w ramach działalności organizacji, której statutowym celem jest ochrona przyrody. Można również na własną rękę gromadzić dane o lokalnych walorach przyrodniczych i zagrażających im czynnikach, by wspomóc nimi organizacje i instytucje zabiegające o zachowanie bogactwa przyrody. Na stronie Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków udostępniło aplikację internetową mającą spopularyzować wiedzę o ptakach polskiej części Karpat. Prezentowane tam informacje są wynikiem projektu Inwentaryzacja kluczowych gatunków ptaków polskich Karpat oraz stworzenie systemu ich monitorowania i ochrony współfinansowanego przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej. Jeśli chciałbyś się dowiedzieć, jakie gatunki ptaków można spotkać na terenie Twojej gminy lub jakich ptaków możesz się spodziewać na trasie planowanej wycieczki w góry, to zachęcamy do odwiedzenia naszej strony i skorzystania z aplikacji. Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej Autorzy tekstów: Rafał Bobrek, Tomasz Wilk, Aleksandra Pępkowska-Król, Piotr Dziki Fotografia na I str. okładki: Beskid Żywiecki (fot. Tomasz Wilk) Akwarela na II str. okładki: Andrzej Rabiega Copyright Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Marki 2016 Korekta językowa: Jolanta Tyczyńska Projekt, skład i łamanie: Larus Studio Witold Ziaja ISBN:
Czarna Orawa. Magdalena Grzebinoga, Dorota Horabik, Katarzyna Kiaszewicz, Robert Stańko
Czarna Orawa Magdalena Grzebinoga, Dorota Horabik, Katarzyna Kiaszewicz, Robert Stańko Obszary Natura 2000 - Czarna Orawa (PLH 120031) - Babia Góra (PLH 120001) - Torfowiska Orawsko-Nowotarskie (PLH 120016)
Bardziej szczegółowoObszary cenne przyrodniczo - inwentaryzacja przyrodnicza
Obszary cenne przyrodniczo - inwentaryzacja przyrodnicza Robert Stańko Katarzyna Kiaszewicz Obszary Natura 2000 znajdujące się na terenie zlewni Czarnej Orawy - Czarna Orawa (PLH 120031) -Babia Góra (PLH
Bardziej szczegółowoWystępowanie i biologia wybranych gatunków ptaków gnieżdżących się w Bieszczadach Zachodnich
Występowanie i biologia wybranych gatunków ptaków gnieżdżących się w Bieszczadach Zachodnich Orelec, 23.05.2015 Ptaki polskich Bieszczadów W polskich Bieszczadach stwierdzono występowanie przeszło 200
Bardziej szczegółowoOstoja Popradzka. Walory przyrodnicze, awifauna i działalność człowieka
Ostoja Popradzka Walory przyrodnicze, awifauna i działalność człowieka Projekt Ptaki Karpat W latach 2011 2016 Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków realizowało projekt Inwentaryzacja kluczowych gatunków
Bardziej szczegółowoWykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM
Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Jest to obszar chroniony ze względu na swoje walory, głównie przyrodnicze. W Polsce obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi,
Bardziej szczegółowoPark Narodowy Gór Stołowych
Park Narodowy Gór Stołowych Od marca 2016r. Park Narodowy Gór Stołowych posługuje się nowym logotypem. Przedstawia on stylizowaną piaskowcową formę skalną oraz zarys Szczelińca Wielkiego - najwyższego
Bardziej szczegółowoPtaki polskich Karpat
Ptaki polskich Karpat W latach 2011 2016 Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków realizowało projekt Inwentaryzacja kluczowych gatunków ptaków polskich Karpat oraz stworzenie systemu ich monitorowania
Bardziej szczegółowoKARKONOSZE PLB020007
KARKONOSZE PLB020007 Torfowiska na równi pod Śnieżką Fot. Grzegorz Rąkowski Obszar, położony przy granicy państwowej z Republiką Czeską, obejmuje najwyższe w Sudetach pasmo Karkonoszy z kulminacją granicznej
Bardziej szczegółowoochrona przyrody 80 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU
80 RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE MAŁOPOLSKIM W 2009 ROKU 6 ochrona przyrody Na tle ukształtowania powierzchni kraju małopolskie jest województwem najbardziej zróżnicowanym wysokościowo, mając
Bardziej szczegółowoOpracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. MAŁOPOLSKIM STAN na Dorota Horabik Magdalena Bregin WIĘCEJ: www.kp.org.pl Na terenie województwa małopolskiego powołano 85 rezerwatów przyrody
Bardziej szczegółowoHistoria Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu
Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Szczecińskiego oraz archipelagu przybrzeżnych wysp stał się pierwszym
Bardziej szczegółowoZespół (organizacja związkowa pieczątka)...
Zespół (organizacja związkowa pieczątka).... Liczba osób....... Wiek uczestników....... Jesteśmy na Rajdzie po raz..... Jesteśmy w Babiogórskim Parku Narodowym po raz.... Czy zwiedzaliście Wystawę Stałą
Bardziej szczegółowoKurs Przodownika Turystyki Górskiej edycja 2012
KTG OM PTTK w Warszawie SKPTG koło nr 23 przy OM PTTK w Warszawie Kurs Przodownika Turystyki Górskiej edycja 2012 Test sprawdzający cz. 1 Autor: Rafał Kwatek Spis treści Góry Świata i Europy... 2 Geologia
Bardziej szczegółowoNATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 4 kwietnia 2013 r. Poz. 3159 ZARZĄDZENIE NR 6/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W KATOWICACH z dnia 3 kwietnia 2013 r. w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowoObszary N2000 w Gorcach. Jan Loch Pracownia Naukowo-Edukacyjna GPN
Obszary N2000 w Gorcach Jan Loch Pracownia Naukowo-Edukacyjna GPN Natura 2000 w Małopolsce Płożenie obszarów Natura 2000 w Gorcach (PLB 120001, PLH 20018) na tle obszarów leśnych. OSO Gorce PLB 120001
Bardziej szczegółowo2. budki lęgowe > zastępcze miejsca gniazdowania znakowanie drzew dziuplastych > ochrona miejsc gniazdowania
ZESTAW I 1. Rozpoznaj i podaj nazwę gatunkową przedstawionego na zdjęciu płaza, (zdjęcie nr 8). 2. Scharakteryzuj sposoby prowadzenia przez pracowników Parku ochrony czynnej ptaków. 3. Jedna z dolin na
Bardziej szczegółowoEkoportal.eu - ochrona środowiska ekologia ochrona przyrody recykling biopaliwa GMO odpady Natura 2000 a polski system ochrony przyrody
Ochrona przyrody ma w Polsce długie tradycje. Według niektórych źródeł pierwsze decyzje związane z nią pochodzą z X wieku - np. w sprawie ochrony bobrów. W kolejnych wiekach zaczęto chronić nadmiernie
Bardziej szczegółowoPogórze Przemyskie i Góry Sanocko-Turczańskie. Walory przyrodnicze, awifauna i działalność człowieka
Pogórze Przemyskie i Góry Sanocko-Turczańskie Walory przyrodnicze, awifauna i działalność człowieka Projekt Ptaki Karpat W latach 2011 2016 Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków realizowało projekt
Bardziej szczegółowo1354 Niedźwiedź Ursus arctos
1354 Niedźwiedź Ursus arctos Liczba i lokalizacja obszarów monitoringowych Gatunek występuje wyłącznie w regionie alpejskim. Prowadzony od roku 1982 monitoring gatunku obejmuje cały zasięg jego występowania,
Bardziej szczegółowoZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA
ZRÓWNOWAŻONA, WIELOFUNKCYJNA GOSPODARKA LEŚNA W LASACH PAŃSTWOWYCH I OCHRONA AWIFAUNY: PROBLEMY I MOŻLIWOŚCI ROZWIĄZAŃ Sękocin Stary, 17 października 2018 roku UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE OBECNEJ STRUKTURY
Bardziej szczegółowoTorfowiska Orawsko-Nowotarskie. Walory przyrodnicze, awifauna i działalność człowieka
Torfowiska Orawsko-Nowotarskie Walory przyrodnicze, awifauna i działalność człowieka Projekt Ptaki Karpat W latach 2011 2016 Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków realizowało projekt Inwentaryzacja
Bardziej szczegółowoProjekt LIFE12 NAT/PL/000081 Ochrona zbiorowisk nieleśnych na terenie Beskidzkich Parków Krajobrazowych
Projekt LIFE12 NAT/PL/000081 Ochrona zbiorowisk nieleśnych na terenie Beskidzkich Parków Krajobrazowych Beskidy Zachodnie walory przyrodnicze, kulturowe, krajobrazowe Nieleśne zbiorowiska roślinne efektem
Bardziej szczegółowo4070 *Zarośla kosodrzewiny
4070 *Zarośla kosodrzewiny Liczba i lokalizacja powierzchni monitoringowych W roku 2006 przeprowadzono badania terenowe (monitoring podstawowy) na 11 stanowiskach, w 3 obszarach Natura 2000, przez 2 specjalistów
Bardziej szczegółowoBIESZCZADY PLC180001
BIESZCZADY PLC180001 Połonina Caryńska Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy Obszar, przylegający do granicy państwowej ze Słowacją i Ukrainą, obejmuje w całości Bieszczady Zachodnie, zwane też Bieszczadami
Bardziej szczegółowoPogórze Dynowsko-Przemyskie. Wpisany przez Administrator piątek, 09 grudnia :15 - Poprawiony piątek, 09 grudnia :23
1/7 Na terenie Pogórza Przemysko-Dynowskiego znajdują się piękne tereny przyrodniczo-historyczne Są tam usytuowane rezerwaty, ścieżki krajoznawcze Ścieżka przyrodnicza "Winne - Podbukowina" - rezerwat
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. POMORSKIM R. Stańko, K. Gos, K. Banaś, S. Nowakowski, K. Bociąg WIĘCEJ: www.kp.org.pl Elementy wyróżniające województwo pod względem walorów
Bardziej szczegółowoBESKID NISKI PLB180002
BESKID NISKI PLB180002 Krajobraz w okolicach wysiedlonej wsi Ciechania w Beskidzie Niskim Fot. Grzegorz i Tomasz Kłosowscy Obszar Beskid Niski, należący do największych obszarów Natura 2000 w kraju, obejmuje
Bardziej szczegółowoLogo PNBT. Symbolem PNBT jest głuszec - ptak, który jeszcze niedawno licznie występował w Borach Tucholskich.
Powstanie Parku Park Narodowy "Bory Tucholskie" jest jednym z najmłodszych parków narodowych w Polsce. Utworzono go 1 lipca 1996 roku. Ochroną objęto powierzchnię 4 798 ha lasów, jezior, łąk i torfowisk.
Bardziej szczegółowoWarsztaty dla społeczności lokalnych Karpat
Warsztaty dla społeczności lokalnych Karpat Raport z działań Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków promujących rozwój działalności gospodarczej przyjaznej środowisku, realizowanych w ramach projektu:
Bardziej szczegółowoMetoda pracy: Praca z mapą, praca z tekstem (analiza opisu wybranych parków narodowych), rozmowa dydaktyczna.
Scenariusz lekcji I. Cele lekcji 1) Wiadomości Uczeń: a) wymienia nazwy polskich parków narodowych; definiuje pojęcia: park narodowy, park krajobrazowy, rezerwat; b) zna symbole poszczególnych parków narodowych;
Bardziej szczegółowoModelowanie statystyczne siedlisk ptaków leśnych w OSO Lasy Puszczy nad Drawą
Modelowanie statystyczne siedlisk ptaków leśnych w OSO Lasy Puszczy nad Drawą Michał Żmihorski, Klub Przyrodników, Muzeum i Instytut Zoologii PAN zmihorski@miiz.waw.pl Plan ochrony Drawieńskiego Parku
Bardziej szczegółowoDRAWIEŃSKI PARK NARODOWY W SIECI NATURA 2000
Projekt finansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko oraz przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Bardziej szczegółowoPTASI KALENDARZ 2013 WRZESIEŃ. PŁOCHACZ HALNY (Prunella collaris) (Płochacze Prunnellidae)
PTASI KALENDARZ 2013 WRZESIEŃ PŁOCHACZ HALNY (Prunella collaris) (Płochacze Prunnellidae) Płochacz halny to niewielki ptak. Niewprawnemu obserwatorowi może przypominać nieco wróbla. Jest od niego jednak
Bardziej szczegółowoNarodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, Warszawa (
Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, 01-445 Warszawa (www.nfos.org.pl) Zespół autorski: Krzysztof Zając dr Adrian Smolis Katarzyna Kozyra Tomasz Zając Zgodnie z danymi zawartymi w
Bardziej szczegółowoUZASADNIENIE. zakres działań na szczeblu gminy (11 sołectw), objęcie całości obszaru geograficznego gminy (11 sołectw),
UZASADNIENIE odstąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla projektu Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Dobra Sporządzono na podstawie art. 49 ustawy z 3 października
Bardziej szczegółowoPark Krajobrazowy Dolina Słupi
Park Krajobrazowy Dolina Słupi O Nas Park Krajobrazowy Dolina Słupi - został utworzony w 1981 roku na obszarze 7 gmin (Słupsk, Kobylnica, Dębnica Kaszubska, Kołczygłowy, Borzytuchom, Bytów, Czarna Dąbrówka)
Bardziej szczegółowoJak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000
Jak to z żubrami bywa ochrona żubra w ramach sieci Natura 2000 Żubr (Łac. Bison bonasus) jest największym ssakiem Europy, pomimo dużej wagi dochodzącej w przypadku samców niekiedy do 900 kg, żubry potrafią
Bardziej szczegółowoINSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253
1 INSTYTUT GEOGRAFII I PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA IM. STANISŁAWA LESZCZYCKIEGO POLSKA AKADEMIA NAUK PRACE GEOGRAFICZNE NR 253 2 GEOGRAPHICAL STUDIES No. 253 CULTURAL LANDSCAPES OF POLAND AND THEIR
Bardziej szczegółowoObszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy
Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy gmina Siennica województwo mazowieckie Konkurs pn. Obszar Natura 2000 szansą dla rozwoju naszej gminy realizowany w ramach projektu "Natura 2000 naszą
Bardziej szczegółowoProjekt Poznajemy Jezioro Bukowskie
Projekt Poznajemy Jezioro Bukowskie Cele projektu: Podniesienie poziomu wiedzy na temat funkcjonowania ekosystemów jeziornych Poznanie zależności i procesów zachodzących w zlewni jeziora Zapoznanie się
Bardziej szczegółowoDrewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów
Drewno i tzw. martwe drewno konflikt interesów Martwe drewno ( deadwood ) zamarłe i obumierające drzewa i ich części oraz martwe części żywych drzew. Organizmy saproksyliczne związane podczas swojego życia
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA GATUNKÓW PTAKÓW PRZEDMOTÓW I POTENCJALNYCH PRZEDMIOTÓW OCHRONY. Grzegorz Grzywaczewski i zespół ptaki
PRZYGOTOWANIE PROJEKTÓW PLANÓW ZADAŃ OCHRONNYCH DLA OBSZARÓW NATURA 2000: SOO DOLINA BIEBRZY I OSO OSTOJA BIEBRZAŃSKA ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA GATUNKÓW PTAKÓW PRZEDMOTÓW I POTENCJALNYCH PRZEDMIOTÓW
Bardziej szczegółowoLIFE Pieniny PL Pieniński Park Narodowy Natura w mozaice ochrona gatunków i siedlisk w obszarze Pieniny nr LIFE12 NAT/PL/000034
LIFE Pieniny PL 2013-2018 Zachowanie cennych siedlisk i gatunków charakterystycznych dla Pienin Ochrona półnaturalnych zbiorowisk łąkowych oraz wyłączenie z gospodarczego użytkowania ekosystemów leśnych
Bardziej szczegółowoDawniej Polskę pokrywały nieprzebyte puszcze, czyli wielkie lasy, niezmieniane przez człowieka, odludne, niezamieszkane przez kogokolwiek.
Dawniej Polskę pokrywały nieprzebyte puszcze, czyli wielkie lasy, niezmieniane przez człowieka, odludne, niezamieszkane przez kogokolwiek. Lasy te były bogate w zwierzynę. Żyły w nich tury, żubry, niedźwiedzie,
Bardziej szczegółowoNatura 2000 co to takiego?
Natura 2000 co to takiego? 1 2 Czy wiecie co to...? zespół organizmów o podobnej budowie gatunek podstawowa jednostka systematyczna wspólne pochodzenie (przodek) GATUNEK płodne potomstwo, podobne do rodziców
Bardziej szczegółowoEnklawa aktywnego wypoczynku
Piątek, 15 kwietnia 2016 Enklawa aktywnego wypoczynku Gmina Ochotnica Dolna - enklawą aktywnego wypoczynku w sercu Gorców Realizacja projektu pn. Enklawa aktywnego wypoczynku w sercu Gorców szlaki turystyki
Bardziej szczegółowoNatura 2000. Fundacja EkoRozwoju. Krzysztof Smolnicki Sabina Lubaczewska
Natura 2000 Fundacja EkoRozwoju Krzysztof Smolnicki Sabina Lubaczewska W prezentacji wykorzystano materiały: z arch. dr Krzysztofa Świerkosza, Uniwersytet Wroclawski, prezentację Marzeny Zblewskiej Europejska
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! Wyniki prac w roku 2017 w woj. mazowieckim Sławomir Chmielewski Według stanu na 23.01.2018 w województwie mazowieckim wykonano prace terenowe na 5 obszarach, kwalifikujących
Bardziej szczegółowoSTUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE
BURMISTRZ MIASTA I GMINY W DRAWSKU POMORSKIM STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DRAWSKO POMORSKIE -CZĘŚĆ OPISOWA- ZAŁĄCZNIK NR 2 DO UCHWAŁY NR VIII/59/2003 RADY MIEJSKIEJ
Bardziej szczegółowoKatarzyna Bocheńska Katarzyna Mikulec Kuba Polański. pijawka lekarska. gryziel. poskocz krasny. Skakun
Katarzyna Bocheńska Katarzyna Mikulec Kuba Polański pijawka lekarska Obejmuje tereny od zachodniej i południowej Europy, Występuje w płytkich zbiornikach stojącej lub wolno płynącej wody słodkiej o mulistym
Bardziej szczegółowoMagurski Park Narodowy
Klejnot na Podkarpaciu Magurski Park Narodowy Tam gdzie rozgrzane słońcem polany łączą się linią z błękitem horyzontu, a w powietrzu unosi się zapach kwiatów, czeka Krempna. Maleńka podkarpacka miejscowość,
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. ŁÓDZKIM Opracowanie: PAULINA GRZELAK TOWARZYSTWO OCHRONY KRAJOBRAZU Stan na dzień: 10.02.2017 WIĘCEJ: www.kp.org.pl ROZMIESZCZENIE ŁÓDZKICH
Bardziej szczegółowoRozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych.
Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych. Na obszarze gminy Poświętne znajduje się wiele powierzchni siedlisk przyrodniczych kwalifikujących
Bardziej szczegółowoWydawca: Towarzystwo dla Natury i Człowieka, ul. Głęboka 8A, 20-612 Lublin, tel.: 081 743 71 04, e-mail: oikos@eko.lublin.pl, www.ekolublin.
Dolina dolnego Wieprza jest położona w północno-zachodniej części województwa lubelskiego, w powiatach lubartowskim, puławskim, ryckim. Pod względem przyrodniczym i krajobrazowym to jeden z najciekawszych
Bardziej szczegółowoFAUNA I JEJ OCHRONA W TRÓJMIEJSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM
Szkoła Podstawowa nr 8 Sopot, 20. 04. 2017 r. w Sopocie Trójmiejski Park Krajobrazowy Nr. Kodu: Konkurs FAUNA I JEJ OCHRONA W TRÓJMIEJSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM Instrukcja dla ucznia Masz przed sobą zadania
Bardziej szczegółowoOPIS ZADANIA. (każde zadanie jest opisywane oddzielnie) zastawka wzmocniona zastawka drewniano- kamienna
Załącznik nr 8 do SIWZ OPIS ZADANIA (każde zadanie jest opisywane oddzielnie) Nr i nazwa nadleśnictwa Kody obiektów oraz typy obiektów 10-34 Różańsko Nr zadania 10-34-04 10-34-04-1- zastawka wzmocniona
Bardziej szczegółowoXLVI ZLOT ŻYWCZAKÓW BABIA GÓRA 2012
www.bgpn.pl Zespół (szkoła/rodzina)..... Liczba osób w drużynie.. Wiek uczestników.... Jesteśmy na Zlocie Żywczaków po raz... Jesteśmy w Babiogórskim Parku Narodowym po raz. Czy zwiedzaliście Wystawę Stałą
Bardziej szczegółowoFormy ochrony przyrody i zasady jej prawnej ochrony w aglomeracji wałbrzyskiej
Formy ochrony przyrody i zasady jej prawnej ochrony w aglomeracji wałbrzyskiej Opracował dr Janusz Skrężyna Główny specjalista Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska we Wrocławiu Formy ochrony przyrody
Bardziej szczegółowoLasy w Tatrach. Lasy
Lasy w Tatrach Lasy h c a r t a T w Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem Euroregionu Tatry w ramach Programu Współpracy Transgranicznej
Bardziej szczegółowoSpis treśći: Rezerwat przyrody Śnieżnica. Rezerwat przyrody Luboń Wielki. Rezerwat przyrody Kostrza. Rezerwat_przyrody mogielica
Powiat Limanowski Oficjalny portal Rezerwat przyrody Spis treśći: Rezerwat przyrody Śnieżnica Rezerwat przyrody Luboń Wielki Rezerwat przyrody Kostrza Rezerwat_przyrody mogielica Treść: Rezerwat przyrody
Bardziej szczegółowoZrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka
Zrównoważona turystyka i ekstensywne rolnictwo dla rezerwatu przyrody Beka 1 W KRAINIE PTAKÓW BEKI PTAKI SIEWKOWE ŁĄK I PASTWISK Niska roślinność podmokłych łąk i pastwisk stanowi doskonałe siedlisko lęgowe
Bardziej szczegółowoDRAWIEŃSKI PARK NARODOWY W SIECI NATURA 2000
DRAWIEŃSKI PARK NARODOWY W SIECI NATURA 2000 4-5 listopada 2010r., Leszno Konferencja Program rolnośrodowiskowy jako narzędzie służące ochronie cennych siedlisk przyrodniczych na terenach wiejskich, a
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA EDUKACYJNE W EKOCENTRUM WROCŁAW
Fundacja EkoRozwoju serdecznie zaprasza do udziału w bezpłatnych zajęciach w ramach projektu: ZAJĘCIA EDUKACYJNE W EKOCENTRUM WROCŁAW Oferujemy czterogodzinne bezpłatne zajęcia terenowe prowadzone przez
Bardziej szczegółowoImię i nazwisko . Błotniaki
Imię i nazwisko email Błotniaki Błotniaki, to liczący 13 gatunków rodzaj ptaków drapieżnych z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae), rzędu sokołowych (Falconiformes), występujących w Eurazji, Afryce
Bardziej szczegółowoProjekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne
Projekt Ochrona ostoi karpackiej fauny puszczańskiej korytarze migracyjne PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ
Bardziej szczegółowoGrzegorz Grzywaczewski i zespół ptaki
PRZYGOTOWANIE PROJEKTÓW PLANÓW ZADAŃ OCHRONNYCH DLA OBSZARÓW NATURA 2000: SOO DOLINA BIEBRZY I OSO OSTOJA BIEBRZAŃSKA ZAGROŻENIA I ZADANIA OCHRONNE DLA GATUNKÓW PTAKÓW PRZEDMOTÓW I POTENCJALNYCH PRZEDMIOTÓW
Bardziej szczegółowoProjekty zagospodarowania biomasy na Ponidziu
Mała Retencja - DuŜa Sprawa kampania na rzecz poprawy małej retencji na obszarach wiejskich Projekty zagospodarowania biomasy na Ponidziu Tomasz Hałatkiewicz Dyrektor Zespołu Świętokrzyskich i Nadnidziańskich
Bardziej szczegółowoBRODNICKI PARK KRAJOBRAZOWY. dr inż. Marian Tomoń
BRODNICKI PARK KRAJOBRAZOWY dr inż. Marian Tomoń ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE BRODNICKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO Brodnicki Park Krajobrazowy, został utworzony w 1985 roku, jako pierwszy w dawnym województwie
Bardziej szczegółowoPrzyrodniczy Kącik Edukacyjny
Przyrodniczy Kącik Edukacyjny Nasi darczyńcy Program realizowany w ramach środków pozyskanych w konkursie organizowanym w programie Działaj Lokalnie Polsko Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanym
Bardziej szczegółowoKarta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi
1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 0 2 0 0 0 0 0 1 Teren znajduje się na zalesionym stoku o ekspozycji południowej i południowo-zachodniej wzgórza Raszówka. Grzbiet wzgórza ma w tym rejonie wysokość względną
Bardziej szczegółowoPtaki Karpat monitoring oraz ochrona kluczowych gatunków ptaków i ich siedlisk
Ptaki Karpat monitoring oraz ochrona kluczowych gatunków ptaków i ich siedlisk PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY PRZEZ SZWAJCARIĘ W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPÓŁPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZŁONKOWSKIMI UNII
Bardziej szczegółowoZagrożenie lasów górskich w Polsce 2011/2012. Wojciech Grodzki Instytut Badawczy Leśnictwa Kraków
Zagrożenie lasów górskich w Polsce 2011/2012 Wojciech Grodzki Instytut Badawczy Leśnictwa Kraków Szkodniki liściożerne Zagrożenie lasów górskich i podgórskich ze strony szkodników liściożernych jest znikome.
Bardziej szczegółowoLasy a ostoje ptaków. Stan, potencjalne zagrożenia i ochrona awifauny na terenie ostoi leśnych. Krystyna Stachura Skierczyńska OTOP
Lasy a ostoje ptaków Stan, potencjalne zagrożenia i ochrona awifauny na terenie ostoi leśnych Krystyna Stachura Skierczyńska OTOP Białowieża, 27-29 czerwca 2008 Polska na tle lasów Europy Polska skupia
Bardziej szczegółowoU źródeł rzeki Jałówki
Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej ul. Konarskiego 14, 16-030 Supraśl tel./fax (0-85) 718 37 85 www.pkpk.pl e-mail:ksiegowosc@pkpk.pl, sekretariat@pkpk.pl, edukacja@pkpk.pl, ochrona@pkpk.pl, turystyka@pkpk.pl
Bardziej szczegółowoNATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH
FORMULARZ DANYCH 1 NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW
Bardziej szczegółowoBeskidy Zachodnie część wschodnia
Egzamin dla kandydatów na przewodników górskich klasa III Beskidy Zachodnie część wschodnia 27.02003 r. część pisemna Uzupełnij: Piewcą piękna Gorców był (podaj jego imię, nazwisko oraz pseudonim)... Urodzony
Bardziej szczegółowoStyczeń. January Mo Tu We Th Fr Sa Su. przyrodaiczlowiek.pl
Skałki zbudowane z piaskowców i zlepieńców liszu karpackiego są charakterystycznymi formami rzeźby Beskidu Śląskiego (na fotograii Malinowska Skała), fot. Maria Stróżecka-Gola Styczeń January Mo Tu We
Bardziej szczegółowoPilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska
Główny Inspektorat Ochrony Środowiska Pilotażowy monitoring wilka i rysia w Polsce realizowany w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Stan populacji rysia eurazjatyckiego (Lynx lynx) w Polsce (opracowany
Bardziej szczegółowoUnikalne walory przyrodnicze okolic Ustrzyk Dolnych oraz informacja o najciekawszych atrakcjach na ścieżkach przyrodniczych w tym rejonie
Unikalne walory przyrodnicze okolic Ustrzyk Dolnych oraz informacja o najciekawszych atrakcjach na ścieżkach przyrodniczych w tym rejonie Łodyna, 12.XII.2014 ekosystemowym Zachowane duże naturalne kompleksy
Bardziej szczegółowodr hab. inż. Jarosław Lasota Zakład Gleboznawstwa Leśnego, Instytut Ekologii i Hodowli Lasu UR w Krakowie
dr hab. inż. Jarosław Lasota Zakład Gleboznawstwa Leśnego, Instytut Ekologii i Hodowli Lasu UR w Krakowie Pierwotna puszcza, występująca w zachodniej części pasma karpackiego, skutecznie opierała się przed
Bardziej szczegółowoMaciej Głąbiński. Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna Krutyń, 11 października 2011 r.
Maciej Głąbiński Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna Krutyń, 11 października 2011 r. Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Puszcza
Bardziej szczegółowoProjekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony
Projekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony Fot. Krameko. Opactwo Benedyktynów w Tyńcu, widok ze skały Okrążek. Szczegółowe cele ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego
Bardziej szczegółowoPszczoły a bioróżnorodność
Pszczoły a bioróżnorodność Pod pojęciem różnorodności biologicznej kryje się niesłychane bogactwo i zróżnicowanie form życia występujących na Ziemi. Bioróżnorodność należy chronić, ponieważ każdy jej element
Bardziej szczegółowo60. Wszechnica Biebrzańska. Ptasi celebryci
60. Wszechnica Biebrzańska. Ptasi celebryci Wodniczka, kraska, uszatka, zielonka tym razem tematem przewodnim Wszechnicy Biebrzańskiej będą ptaki. Do udziału w spotkaniach zaprasza Biebrzański Park Narodowy
Bardziej szczegółowo60. Wszechnica Biebrzańska. Ptasi celebryci
60. Wszechnica Biebrzańska. Ptasi celebryci Wodniczka, kraska, uszatka, zielonka tym razem tematem przewodnim Wszechnicy Biebrzańskiej będą ptaki. Do udziału w spotkaniach zaprasza Biebrzański Park Narodowy
Bardziej szczegółowoAsia Maziarz Aneta Wyrwich Piotrek Dobrowolski
Asia Maziarz Aneta Wyrwich Piotrek Dobrowolski Nadleśnictwo Zawadzkie - jednostka organizacyjna Lasów Państwowych podległa Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach, której siedziba znajduje
Bardziej szczegółowoZałożenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000
Założenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 I. Teren objęty projektem Planuje się wykonanie projektu
Bardziej szczegółowoStan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu
Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu Janusz Holuk Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie W Polsce liczna populacja żółwia błotnego pozostała już tylko na Polesiu. Na kilku obszarach
Bardziej szczegółowoWpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych
Wpływ zabiegów hodowlanych i ochronnych na bioróżnorodność w ekosystemach leśnych na obszarach chronionych i gospodarczych Adam Kwiatkowski RDLP w Białymstoku Około 30% powierzchni kraju to lasy A. K.
Bardziej szczegółowoEuropejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000
Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000 Podstawy prawne Dyrektywa 79/409/EEC w sprawie ochrony dzikich ptaków (tzw. Dyrektywa Ptasia) Dyrektywa 92/43/EEC w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz
Bardziej szczegółowoTatry. 3. Przyrodnicze atrakcje jaskiń tatrzańskich. Słów kilka o tatrzańskich ptakach:
Egzamin dla kandydatów na przewodników górskich klasa III Tatry 25.04.2008 r. część ustna Zestaw I 1. Dolinki reglowe Tatr. Szlaki dol. Rohackiej. 2. Trasa wycieczki po kościołach artykularnych. 3. Przyrodnicze
Bardziej szczegółowoFauna Rudniańskiego Parku Krajobrazowego: Podsumowanie inwentaryzacji Zagrożenia Działania ochronne. Karolina Wieczorek
Fauna Rudniańskiego Parku Krajobrazowego: Podsumowanie inwentaryzacji Zagrożenia Działania ochronne Karolina Wieczorek Wyniki inwentaryzacji i waloryzacji fauny Rudniańskiego PK Grupa liczba gatunków:
Bardziej szczegółowoInwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi na terenie gminy Raczki (powiat suwalski)
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi na terenie gminy Raczki (powiat suwalski) Opracował: Lech Krzysztofiak krzysztofiak.lech@gmail.com Krzywe, 2015 Opracowanie zawiera dane dotyczące
Bardziej szczegółowoPodstawy prawne Dyrektywa Ptasia Dyrektywa Siedliskowa
Obszary Natura 2000 Podstawy prawne Dyrektywa Ptasia (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa - wcześniej dyrektywa Rady 79/409/EWG
Bardziej szczegółowoPRZYRODNICZE PODSTAWY GOSPODARKI LEŚNEJ W KARPATACH
PRZYRODNICZE PODSTAWY GOSPODARKI LEŚNEJ W KARPATACH Redakcja: Tomasz Wilk, Paweł Pawlaczyk, Rafał Bobrek, Aleksandra Pępkowska-Król Autorzy: dr Tomasz Wilk: wprowadzenie, rozdz. 1, 4e Paweł Pawlaczyk:
Bardziej szczegółowoFinansowanie aktywnych form ochrony przyrody. Jan Balcerzak
Finansowanie aktywnych form ochrony przyrody Jan Balcerzak Artykuł8 Dyrektywy Rady 92/43/EWGz dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Ust. 1 - Równolegle
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM Opracowanie: JOANNA PRZYBYLSKA TOWARZYSTWO BADAŃ I OCHRONY PRZYRODY STAN NA DZIEŃ 19.01.2017 Osoby zgłaszające obiekty: Iwona
Bardziej szczegółowoAspekty przyrodnicze w sooś i w planowaniu przestrzennym. Katarzyna Szczypka główny specjalista
Współdziałanie RDOŚ w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko przeprowadzanej dla miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem zagadnień przyrodniczych Aspekty przyrodnicze
Bardziej szczegółowo