MADRE. dziecko BIULETYN AKADEMII NAUKI 02/2013

Transkrypt

1 BIULETYN AKADEMII NAUKI 02/2013 MADRE dziecko ISSN przedszkolne role DZIECKA Kiedy dziecko idzie do przedszkola lub szkoły, wypełnione jest ciekawością i radością. Wyobraża sobie lekcje, cieszy się z nowego plecaka. Mały przedszkolak i mały uczeń bardziej myśli o tym, JAK będzie, niż o tym, jaki będzie w nowym środowisku. Niesamowite jest to, jak szybko dziecko zaczyna zauważać sygnały oceniające i odbierać informacje o tym, JAKIE jest. Począwszy od porównywania plecaków i piórników, po porównanie, ile pochwał dostał ktoś od nowej pani. Dzieci błyskawicznie orientują się, jak inni rówieśnicy radzą sobie z zadaniami w grupie. Mali uczniowie szybko tworzą zbiór nieświadomych przekonań na temat swoich zdolności, swojej ważności, przydatności itd. Te swoiste systemy dziecięcego wartościowania siebie nazywamy rolami lub maskami. Oddajemy do Państwa rąk kolejny biuletyn, w którym przedstawiamy garść refleksji na temat dziecięcych ról. Życzymy przyjemnej lektury.

2 Ja nie chcę zniknąć Przed czym chronią te oczekiwane przez wszystkich role? Przed innymi rolami, takimi, które odcinają dziecko od zasobów intelektualnych, które obniżają pozytywną samoocenę i które mogą wepchnąć dziecko w destrukcyjne zachowania. W każdej grupie dość szybko zarysowuje się pewien podział na dzieci, które sobie radzą lub nie. Te nie radzące sobie, by nie zniknąć, by nie stać się niewidzialne, szukają przestrzeni, w której będą zauważone. Aby to osiągnąć, mogą zacząć zachowywać się w sposób nie aprobowany przez nauczyciela, rówieśników czy nawet rodziców. Błazen Grupowy Poszukiwanie miejsca na zaistnienie jest naturalną, wewnętrzną i nieświadomą potrzebą dzieci. Ich wewnętrzna mądrość sprawia, że zawsze znajdą taką rolę, dzięki której będą zauważane przez nauczycielkę, nawet jeżeli przyniesie to pewien rodzaj cierpienia psychologicznego. Pani nie chwali mnie za to, że sobie radzę, ale często zwraca mi uwagę, troszczy się, kiedy się uderzę, lub martwi się, bo nikt mnie w klasie nie lubi. Możliwości jest mnóstwo. Kiedy jakieś zachowania przyniosą efekt, nieświadomie zachęca to dzieci do ich powtarzania. Tak rodzą się role. Może to być rola błazna klasowego, łobuza, dziecka niedbałego, tego, który się wycofuje, zamkniętego w sobie, takiego, który bezczelnie się odzywa, zalęknionego, biedactwa, chorowitego. Do wejścia w rolę popycha dzieci lęk przed byciem niewidocznym, bezsilność i obniżające się poczucie własnej wartości, konfrontacja z faktem, że nie spełniają oczekiwań. Bycie nikim sprawia, że dziecko też jest kimś w klasowej mozaice. Skutki odgrywania takich ról, oprócz pozornych korzyści, są często bolesne i dla dziecka i dla rodziny. Rodzice mówią, że czasem serce im pęka, gdy widzą, jak zmienia się dziecko, i trudno im zrozumieć, że tak zdolne, dobrze zapowiadające się dziecko marnuje swój potencjał. Im wcześniej zauważymy tendencje do wchodzenia w pewne role przez dziecko, tym sprawniej możemy zapobiec usztywnieniu się tej roli. To, co można z pewnością zrobić w takiej sytuacji, wymieniamy poniżej. RolE, które chronią Propozycje działań, które mogą pomóc dziecku Bardzo schematycznie mówiąc dziecko, które od początku dobrze radzi sobie w przedszkolu lub w szkole, to dziecko, które z łatwością wykonuje polecenia, dla którego instrukcje są zrozumiałe i które spełnia oczekiwania nauczyciela. To dziecko, które sprawnie czyta i liczy oraz nadąża za tempem pracy grupy, robi postępy i otrzymuje pozytywne wzmocnienia, a te z kolei zachęcają je do systematycznej pracy. Takie dziecko najczęściej już na starcie znajduje się w roli wzorowego przedszkolaka, dobrego ucznia, radzącego sobie w szkole, zdolnego, dziecka bezproblemowego. Te role można nazwać chroniącymi. Możliwość wejścia w nie daje olbrzymie zyski akceptację, pozytywne informacje zwrotne, uwagę i nagrody, podniesienierangi w przedszkolu, szkole oraz w domu i wiele, wiele innych. Są to role pożądane, gdyż przynoszą odprężenie rodzicom i nauczycielowi. Są traktowane jako oczywista powinność dziecka, ale niestety, nie wszystkie dzieci mogą te role grać. Warto znaleźć nowe, inne środowisko (np. harcerstwo), w którym dziecko może popróbować innych ról. Mogą to być również zajęcia dodatkowe, na których zwraca się uwagę na pracę nad zasobami dziecka. Zajęcia, na których umiejętnie stawia się je przed wyzwaniami, na których mogą odnosić sukcesy, a ich wysiłek i talenty są doceniane. Pomocnym może być wyposażenie dziecka w techniki pracy umysłu, które mogą pomóc mu dobrze radzić sobie w szkole. Praca z terapeutą w kierunku podejmowania innych zachowań i pracy nad samooceną również może okazać się korzystna. Dobrze jest w tym zakresie ściśle współpracować z wychowawcą. Jest to szczególnie ważne dla dzieci z klas I III. Duże znaczenie będzie miało wsparcie dla dziecka w domu. Chodzi tu szczególnie o jego poczucie bezpieczeństwa. Najcenniejsze, co może podarować rodzina, to przekonanie, że bez względu na zachowanie dziecko jest kochane i akceptowane. Zaopiekuj się dzieckiem i zadbaj o to, by niepożądane role nie utrwaliły się, a ono nie przyzwyczaiło się do noszenia tego kostiumu jako jedynego, który ma. 2 3

3 EKSTERNALIZACJA Widzę, że przyszedł do ciebie smuteczek Pragniemy znać świat uczuć swojego dziecka, by móc wesprzeć je w szukaniu rozwiązań, w pracy z emocjami i postawami. Takie możliwości zebrania rzetelnych informacji i oswajania sytuacji, lęków, obaw itp. daje język rozmowy systemowej, a zwłaszcza zastosowanie zabiegu eksternalizacji. Eksternalizacja polega na uzewnętrznieniu wcześniej przyswojonych i uznanych za własne wartości, cech i stanów psychologicznych. Ten pomysł jest niezwykle efektywny i pomaga stworzyć przestrzeń na rozmowę i dalej na zmianę. To sposób rozmawiania zarówno o trudnościach, jak i o możliwościach dziecka oraz o opiniach, które ma ono na swój temat. W języku eksternalizacji emocje, uczucia i zachowania przedstawiamy jako gości, którzy od czasu do czasu pojawiają się w naszym życiu. Zamiast Jesteś leniem, możemy powiedzieć: Widzę, że ostatnio często gości tu lenistwo. Co z nim zrobimy? Dzięki temu prostemu zabiegowi możemy rozmawiać z dzieckiem o jego zachowaniach (i stanach psychologicznych) bez nalepiania etykiet. Rozmawiając w ten sposób zarówno dziecko, jak i ty pozostajecie w dobrej relacji z samymi sobą. Pamiętaj: Zachowanie można zmienić bardzo łatwo, nalepiona etykieta niestety często pozostaje na długie, długie lata i bardzo trudno dziecku ją ściągnąć. Oto kilka przykładów rozmów eksternalizacyjnych. Zwróć uwagę, jak dziecko łatwo może dzięki nim wpływać i regulować swoje stany emocjonalne. Zamiast jesteś leniwy O, mamo, jakoś nie mogę się zabrać do lekcji, bo mi lenistwo nie chce wyjść z pokoju. No zobacz, jakoś w tym tygodniu codziennie cię odwiedza. Czy można coś zrobić, by dziś posiedziało tylko pół godziny? Obiecaj mu, że w sobotę posiedzi sobie, ile będziesz chciał. Ale jak sobie pójdzie, to będę samotny w pokoju:( Ależ nie. Widziałam, że twój zapał i mądrość czekają na zaproszenie i są tuż, tuż. Myślę, że jak dasz sygnał, usiądziesz przy biurku i uszykujesz sobie piórnik, to one chętnie cię odwiedzą Zamiast Jesteś nieodpowiedzialny Mam wrażenie, że zupełnie nie mogę przewidzieć, co zrobisz. Strach do mnie przychodzi, kiedy widzę, że zapominasz użyć swojego mądrego umysłu. Może gdybyś działał, pamiętając o swojej mądrości, mniej czułabym obecność strachu? Co o tym myślisz? Jak to można zrobić, żebyś częściej korzystał ze swojej rozwagi? Zamiast Co za gaduła! Mówisz od 20 minut. Uwaga, uwaga! Mówienie przejęło stery, nie wiadomo, kiedy je odda. Zamiast Jesteś silny Umiesz korzystać ze swojej siły, kiedy jej potrzebujesz. Zamiast Jesteś taka słodka Kiedy zachowujesz się w ten sposób, to jakby słodycz tańczyła wokół ciebie. Aż przyjemnie patrzeć. Zamiast Boisz się? Wydaje mi się, że przyszedł do ciebie strach. Czy tak? Tak. Czy to jest raczej duży, czy raczej mały strach? Możesz mi pokazać jaki? Taaaaaaaaaaaaaaaaki! On urósł czy zawsze taki był? Dzisiaj tak urósł. Co go dziś tak nakarmiło i napompowało? Czy wiesz, w którym momencie zaczął rosnąć? Eksternalizacja w psychologii: uzewnętrznianie czegoś, wychodzenie na zewnątrz, uzewnętrznienie. Czy to radość przyszła? Propozycje zamiany stwierdzeń i pytań sugerujących na komunikat z wykorzystaniem eksternalizacji: Dlaczego tak się cieszysz? Widzę, że aż podskakujesz i uśmiechasz się. Czy to znaczy, że radość przyszła? Co ją tu sprowadziło? Widzę, że ci smutno. Siedzisz już od 15 minut i patrzysz w jedno miejsce. Wydaje mi się, że obok siedzi smutek. Czy tak? A kiedy tu przyszedł, czy zauważyłeś? Chcesz sobie jeszcze z nim posiedzieć, czy raczej poprosimy go, by poszedł i zaprosimy radość? Nie gniewaj się na mnie. Zdaje mi się, że po tym, co powiedziałam do ciebie, wparował tu gniew. A może coś innego? Teraz pomyślmy, jak go przepędzić. Masz jakiś pomysł, co możemy zrobić? Nie lubię, gdy się złościsz. Zobacz na moją minę. Ona mówi, że nie lubię, kiedy złość mówi ci jak się zachowywać, a ty jej słuchasz. Może to nie jest najlepszy doradca? Proszę, powiedz. Jesteś za bardzo rozkojarzony! Zauważyłam mój skarbie, że twoja koncentracja to ostatnio rzadki gość. Uważam, że zdecydowanie będziemy zapraszać ją częściej i zaraz opracujemy dla niej specjalne zaproszenie! Rodzicu! Kiedy zaczniesz posługiwać się tym językiem, staniesz się dużym wsparciem własnego dziecka. Sam komunikat wprowadza nas w empatyczne wibracje. Dziecko bez obciążenia może opowiedzieć o swoich uczuciach. Może opisywać stany, które zaprasza i komunikować, jaka właściwość właśnie do niego przychodzi, kiedy go opuszcza, kogo dawno nie widziało, kto zbyt długo przesiaduje, kto się zawsze zabiera z nim do szkoły itd. Dziecko ma szansę na zobaczenie z pozycji obserwatora mechanizmów i warunków, które sprzyjają niepowodzeniom, sukcesom, dobremu i złemu samopoczuciu. Życzymy sukcesów! 4 5

4 Kraina czytania Czytanie jest dla umysłu tym, czym gimnastyka dla ciała. Dni Otwartych Drzwi Nic tak nie rozwija mózgu dziecka, jak czytanie. Kiedy czytasz dziecku bajkę, w jego umyśle powstają obrazy czarodziejskich krain. Twoja pociecha przeżywa w wyobraźni wszystkie, czytane przez ciebie przygody. Wartość takiej stymulacji dla rozwoju jego zdolności jest przeogromna. Głośne czytanie dziecku rozwija jego inteligencję, zdolność kojarzenia i myślenia. Pobudza wyobraźnię i emocje. Książkowe kąpiele Najwięcej korzyści dziecko wyciąga, kiedy podczas czytania pokazujesz równocześnie palcem/wskaźnikiem czytane wyrazy. Dziecko opatruje się z nimi i bardzo szybko w przyszłości nauczy się czytać (tak samo jak małe dziecko osłuchane z językiem obcym ma później dużą łatwość w uczeniu się go). Jest to tzw. kąpiel wyrazowa. Jeżeli czytasz dziecku codziennie, bądź pewien, że przyczyni się to do lepszego radzenia sobie dziecka w szkole. Każdy przedszkolak jest bardzo inteligentny i uczy się bez wysiłku. Kochane literki Oprócz czytania bardzo korzystne jest bawienie się literkami i wyrazami. Kiedy bawisz się w czytanie z dzieckiem, tłumacz mu wszystko dokładnie. Dziecko, które dobrze czyta, łatwiej radzi sobie w szkole Kiedy dziecko czyta książkę, w jego umyśle rodzą się obrazy pięknych, czarodziejskich krain. Nasza pociecha przeżywa w wyobraźni przygody bohaterów, utożsamia się z nimi, poszerza swój bogaty, wewnętrzny świat i przyswaja nowe zachowania. Czytanie pobudza miliony neuronów w jego mózgu, rozwija wyobraźnię, pamięć, inteligencję. Wartość takiej stymulacji dla rozwoju zdolności dziecka jest przeogromna. Telewizja czy komputer nawet w przybliżeniu nie rozwiną umysłu dziecka tak, jak czyni to kontakt z książką. Dlatego w Akademii Nauki czytanie otaczamy najwyższą troską. Większość materiału, który przyjdzie opanować Wyjaśnij, że wyrazy zbudowane są z liter, a każda litera odpowiada jakiejś głosce. Bawcie się w rozpoznawanie liter, głoskujcie i sylabizujcie. Na początek pokazuj dziecku literki, które są w jego imieniu, w wyrazie mama i tata to słowa najbliższe dziecku i rozpoznawanie ich (i liter, z których są zbudowane) sprawi dziecku dużą frajdę. Umieść w pokoju dziecka alfabet i naklej wyrazy z nazwami na przedmiotach, które się w nim znajdują. Wszystko to przyczyni się do rozwoju twojego malucha i ułatwi pierwsze kroki w szkole. Czytanie się przydaje Przez najbliższe kilkanaście lat twoje dziecko będzie się uczyć, a podstawą nauki będzie czytanie. Czytanie lektur, zadań z treścią, tematów do nauczenia się na sprawdzian czy kartkówkę To od sprawności czytania w dużej mierze będzie zależało, jak dziecko będzie radzić sobie w szkole. Na temat programów dla dzieci Mały Odkrywca informacje znajdziesz na Na temat głośnego czytania dzieciom informacje znajdują się na Materiały, które mogą pomóc w nauce pisania, znajdziesz na Warto również przeczytać książkę Jak nauczyć małe dziecko czytać Glenna Domana. twojemu dziecku w szkole, będzie związana z czytaniem. Dobra sprawność i jakość czytania przekłada się na dobre rozumienie zadań z treścią, wpływa na poprawne rozumienie pytań (testach trzecioklasisty, szóstoklasisty czy gimnazjalisty). Jednak nikt nie rodzi się czytelnikiem, czytelnika trzeba wychować. Każde dziecko, które mogło nauczyć się mówić po polsku, przy odpowiednio skonstruowanym treningu może nauczyć się bardzo sprawnie czytać i czerpać przyjemność z sukcesów odnoszonych w szkole. Dzieci Przedszkolne HARMONOGRAM na str. 8 Mały Odkrywca Lekcja pokazowa kursu dla dzieci 3 4-letnich i rodziców Przekonasz się, jak duże korzyści przynosi rozpoczęcie zabaw z czytaniem we wczesnym dzieciństwie. Doświadczysz, ile radości niesie to ze sobą oraz jak duży wpływ ma na rozwój intelektualny i emocjonalny Twojego dziecka. Mały Odkrywca Lekcja pokazowa kursu dla dzieci 5 6-letnich i rodziców Zrozumiesz, jak dzięki odpowiednim zabawom dzieci mogą szybko nauczyć się czytania oraz jak kluczowe znaczenie ma to dla ich poczucia pewności siebie, kiedy już pójdą do szkoły. Dzieci Szkolne Mądre Dziecko Dobry Początek Lekcja pokazowa kursu dla dzieci z klas I i II oraz ich rodziców Zobaczysz, jak podczas zajęć Twoje dziecko uczy się czytania i skutecznie podnosi jego biegłość, doskonale się przy tym bawiąc; a także, jak rozwija swoją zdolność koncentracji. Dowiesz się, jak wspólnie możemy zbudować w dziecku przekonanie poradzę sobie. Mądre Dziecko Lekcja pokazowa kursu dla dzieci z klas III i IV oraz rodziców Dowiesz się, co takiego sprawia, że dzieci na naszych zajęciach nie mogą doczekać się treningu czytania. Zobaczysz, jak grając w Gniew Smoka, można uczyć się tabliczki mnożenia, ortografii czy dat historycznych. Zobaczysz, jak przeżywanie emocjonujących przygód w grach fabularnych, może rozwijać wewnętrzne przekonanie poradzę sobie i uczyć się budować coraz lepsze relacje z rówieśnikami. Uczeń z Charakterem Lekcja pokazowa kursu dla dzieci z klas V i VI oraz rodziców Przekonasz się, jak poprzez odpowiedni trening na naszych zajęciach sprawić, by Twoje dziecko samodzielnie i w krótszym czasie odrabiało lekcje, a także dostawało lepsze oceny w szkole. Pokażemy Ci, co robimy, by dzieci zaczęły wierzyć w siebie i co za tym idzie pewniej czuły się na lekcjach oraz w grupie rówieśników. Zachęcamy także do zapoznania się z naszą ofertą dla młodzieży i dorosłych. 6 7

5 Akademia Nauki zaprasza na Dni Otwartych Drzwi cykl bezpłatnych lekcji pokazowych 14 września 2013 / sobota / SP 61 w Szczecinie, ul. 3. Maja 4 09:30 Mały Odkrywca dla dzieci przedszkolnych 11:00 Mądre Dziecko dla uczniów klas I IV 11:00 Uczeń z Charakterem dla uczniów klas V VI Zgłoszenia: lub szczecin@akademianauki.pl 19 września 2013 / czwartek / malinowa edukacja w Wołczkowie, ul. Malinowa 20 16:30 Mały Odkrywca dla dzieci przedszkolnych 18:15 Mądre Dziecko dla uczniów klas I II Zgłoszenia: lub biuro@malinowa.edu.pl Zapraszamy także do zapoznania się z naszą ofertą w czasie Festynu Rodzinnego w Przedszkolu TAK przy ul. Duńskiej 43 w Szczecinie