Wymagania programowe z fizyki na poszczególne stopnie szkolne klasa 2a i 2b rok szkolny 2013/2014

Transkrypt

1 Wymagania programowe z fizyki na poszczególne stopnie szkolne klasa 2a i 2b rok szkolny 2013/2014 Jeśli uczeń wykazuje się wiadomościami i umiejętnościami z poziomu wymagań: koniecznych otrzymuje stopień dopuszczający, koniecznych i podstawowych otrzymuje stopień dostateczny, koniecznych i podstawowych oraz rozszerzonych otrzymuje stopień dobry, koniecznych i podstawowych oraz rozszerzonych a także dopełniających otrzymuje stopień bardzo dobry. Stopień celujący otrzymuje uczeń który spełnia warunki oceny bardzo dobrej oraz osiąga sukcesy w konkursach lub często wykazuje się wiedza i umiejętnościami wykraczającymi poza wymagania dopełniające. 4. Dynamika czyli jak siły wpływają na ruch ciał Wymagania konieczne Wymagania podstawowe Wymagania rozszerzone Wymagania dopełniające Zagadnienia Rodzaje oddziaływań. III zasada dynamiki Obliczanie i rysowanie sił równoważąc ych się i siły wypadkowej Uzupełnienie wiadomości o sile ciężkości. Siła sprężystości wymienia różne rodzaje oddziaływań i podaje po jednym przykładzie wykazuje wzajemność oddziaływań na prostym przykładzie, podaje, że wszystkie oddziaływania są wzajemne, mierzy siłomierzem siły wynikające z wzajemnego oddziaływania ciał, intuicyjnie posługuje się III zasadą dynamiki, podaje treść III zasady dynamiki Newtona podaje przykłady zjawiska odrzutu objaśnia na przykładzie pojęcie siły wypadkowej,, podaje, kiedy siły równoważą się, wskazuje na rysunku siły równoważące się, oblicza i rysuje siłę równoważącą inną siłę, oblicza i rysuje siłę ciężkości działającą na ciało, podaje 3 przykłady występowania siły sprężystości, rozpoznaje na przykładach oddziaływania bezpośrednie (mechaniczne) i "na odległość" i nazywa je rozpoznaje na przykładach statyczne i dynamiczne skutki oddziaływań, wskazuje i nazwa źródła sił działających na ciało, rysuje siły wzajemnego oddziaływania, opisuje na czym polega zjawisko odrzutu oblicza i rysuje siłę wypadkową dwóch sił o tym samym kierunku i tym samym zwrocie lub przeciwnym zwrocie, podaje, co to jest środek ciężkości ciała, podaje, że siłę ciężkości przyczepiamy w środku ciężkości ciała, podaje, że wydłużenie sprężyny jest wprost proporcjonalne do działającej siły, stosuje wiedzę, że jeśli ciało spoczywa na podłożu, to podłoże działa na ciało siłą sprężystości wskazuje siły działające na ciało, rysuje wektory tych sił, oraz podaje ich cechy w dowolnym przykładzie, stosuje III zasadę dynamiki do wyjaśniania prostych zjawisk z otoczenia, opisuje jak prędkość zależy od masy ciała w zjawisku odrzutu oblicza i rysuje siłę wypadkową kilku sił działających wzdłuż jednej prostej, rysuje siłę równoważącą kilka sił działających wzdłuż jednej prostej, określa położenie środka ciężkości ciała, podaje, że wartość siły sprężystości ciała jest wprost proporcjonalna do jego odkształcenia, stosuje trzecią zasadę dynamiki do objaśnienia oddziaływania obciążnika i sprężyny, na której ten obciążnik wisi podaje, że siły akcji i reakcji są tej samej natury (np. obie grawitacyjne, obie sprężyste), stosuje III zasadę dynamiki do rozwiązywania problemów, stosuje zależność prędkości od masy ciała w zjawisku odrzutu do rozwiązywania zadań rachunkowych oblicza i rysuje siłę wypadkową kilku sił działających wzdłuż prostej ustawionych do siebie pod dowolnym kątem, rozwiązuje zadania jakościowe i obliczeniowe, stosuje zasady dynamiki do rozwiązywania problemów, w których występują siły ciężkości i sprężystości, wyjaśnia, że w skutek rozciągania lub ściskania ciała pojawiają się w nim siły dążące do przywrócenia początkowych rozmiarów i kształtów, czyli siły sprężystości

2 Opory ruchu czyli siły oporu ośrodka i siła tarcia. podaje 3 przykłady ciał, między którymi działają siły tarcia, podaje 3 przykłady występowania oporów ośrodka, wskazuje, że jedną z przyczyn występowania tarcia jest chropowatość stykających się powierzchni, wymienia po 3 sposoby zmniejszania i zwiększania oporów ruchu, podaje, że na ciała poruszające się w powietrzu działa siła oporu powietrza, opisuje wpływ oporów ruchu na prędkość ciała, odróżnia tarcie od oporów ośrodka zaznacza siły oporu ruchu na rysunku, podaje po 3 przykłady pożytecznego i szkodliwego działania siły tarcia, podaje, że wartość siły oporu powietrza wzrasta wraz z szybkością ciała, podaje, że tarcie występujące przy toczeniu ma mniejszą wartość niż przy przesuwaniu jednego ciała po drugim podaje, że wartość siły tarcia zależy od rodzaju powierzchni trących i wartości siły nacisku, stosuje ww. zależności do rozwiązywania problemów analizuje wpływ oporów ruchu na zmiany prędkości poruszających się ciał wyjaśnia zjawisko tarcia na podstawie oddziaływań międzycząsteczkowych, wykazuje doświadczalnie (doświadczenie planuje i wykonuje samodzielnie), że wartość siły tarcia kinetycznego nie zależy od pola powierzchni styku ciał przesuwających się względem siebie, a zależy od rodzaju powierzchni ciał trących o siebie i wartości siły dociskającej te ciała do siebie rozwiązuje zadania stosując poznane zależności Siła parcia cieczy i gazów na ścianki zbiornika opisuje wynik doświadczenia pokazującego rozchodzenie się ciśnienia w cieczach, opisuje jakościowo jak zmienia się ciśnienie w zamkniętym naczyniu gdy zmienia się temperatura lub objętość, opisuje jak i dlaczego zmienia się ciśnienie wraz z wysokością podaje treść prawa Pascala, objaśnia dlaczego gaz lub ciecz wywiera ciśnienie na ścianki naczynia, opisuje od czego zależy ciśnienie w naczyniu, opisuje zasadę działania podnośnika i hydraulicznego hamulca samochodowego, wykorzystuje ciężar cieczy do uzasadnienia zależności ciśnienia cieczy na dnie zbiornika od wysokości słupa cieczy F ps na podstawie wzoru uzasadnia, że wartość siły parcia na ściankę naczynia jest wprost proporcjonalna do powierzchni S tej ścianki, oblicza ciśnienie słupa cieczy na dnie cylindrycznego naczynia korzystając ze wzoru p=dgh stosuje poznane zależności do rozwiązywania zadań rachunkowych buduje model podnośnika hydraulicznego i prezentuje i objaśnia jego działanie wykorzystuje wzór na ciśnienie hydrostatyczne w zadaniach obliczeniowych Siła wyporu. Siła nośna. wykonuje doświadczenie wskazujące, że na ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu zwrócona do góry, wyznacza doświadczalnie wartość siły wyporu działającej na ciało zanurzone w cieczy, podaje kiedy działa siła wyporu, podaje warunek pływania i tonięcia ciała zanurzonego w cieczy podaje, że na poruszający się z dużą szybkością samolot działa w górę siła nośna. objaśnia, dlaczego okręt pływa częściowo zanurzony, korzysta z warunku pływania ciał do rozwiązywania zadań, podaje wzór na wartość siły wyporu i wykorzystuje go do wykonywania obliczeń wyjaśnia pochodzenie siły nośnej objaśnia, dlaczego działa siła wyporu, podaje i objaśnia wzór na siłę wyporu, stosuje wzór na siłę wyporu i ciężar ciała do rozwiązywania zadań, określa kiedy ciało tonie a kiedy pływa całkowicie zanurzone wyjaśnia pochodzenie siły nośnej. podaje treść prawa Archimedesa, stosuje prawo Archimedesa i inne zależności do rozwiązywania zadań, uzasadnia fakt, że wartość siły parcia na dno prostopadłościennego klocka zanurzonego w cieczy jest większa od wartości siły działającej na górną powierzchnię tego klocka wyjaśnia zasadę unoszenia się samolotu

3 Bezwładność ciał czyli I zasada dynamiki II zasada dynamiki Swobodne spadanie ciał podaje, że bezwładność to cecha ciała, która wiąże się z jego masą, rozpoznaje na prostych przykładach zjawisko bezwładności, wskazuje, że jeśli ciało spoczywa lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym, to oddziaływanie innych ciał na nie się równoważą, podaje, że aby wprawić ciało w ruch lub zatrzymać je, trzeba zadziałać siłą niezrównoważoną, opisuje ruch ciała pod działaniem stałej siły wypadkowej zwróconej tak samo jak prędkość intuicyjnie stosuje II zasadę dynamiki w prostych przykładach z życia codziennego, podaje, że siła ciężkości czyli siła, jaką Ziemia przyciąga ciało jest wprost proporcjonalna do masy tego ciała, podaje jednostki masy i ciężaru, opisuje, od czego zależy masa ciała, określa co to znaczy, że ciało spada swobodnie, podaje, że wszystkie ciała spadające swobodnie poruszają się ruchem jednostajnie przyspieszonym z jednakowym przyspieszeniem g 10m/s 2 objaśnia co to znaczy, że ciała są bezwładne rozpoznaje w trudniejszych przykładach zjawisko bezwładności, stosuje wiedzę, że masa jest miarą bezwładności ciała, podaje treść I zasady dynamiki, stosuje I zasadę dynamiki Newtona do objaśniania prostych zjawisk z otoczenia stosuje I zasadę dynamiki do wyjaśniania typowych zjawisk z otoczenia, nazywa i rysuje siły działające na ciało spoczywające lub poruszające się ze stałą prędkością, podaje treść II zasady dynamiki Newtona, oblicza każdą wielkość z równania stosuje II zasadę dynamiki do F = ma, rozwiązywania prostych zadań jakościowych. stosuje II zasadę dynamiki do podaje definicję 1 N, rozwiązywania zadań, określa co to znaczy, że F=5 N, posługuje się pojęciem odwrotnej posługuje się pojęciem prostej proporcjonalności proporcjonalności oblicza siłę działającą na ciało, korzystając ze wzoru F = ma oblicza ciężar ciała znając jego masę, objaśnia różnicę między masą i ciężarem, określa, że ciała spadają swobodnie ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem ziemskim on wartości g, wyjaśnia spadanie ciał w oparciu o zasady dynamiki Newtona, oblicza h i v w spadku swobodnym, F przez porównanie wzorów c mg i F ma potrafi uzasadnić, że współczynnik g to wartość przyspieszenia, z jakim spadają ciała stosuje I zasadę dynamiki do rozwiązywania zadań, stosuje wiedzę, że siły równoważące się mogą być różnej natury, wskazuje naturę danej siły rozwiązuje zadania dotyczące bezwładności ciał, rozwiązuje złożone problemy stosując poznane prawa i zależności, stosuje zależność, że zmiana pędu ciała zależy od działającej na ciało siły i czasu jej działania, rozwiązuje zadania z zastosowaniem równań opisujących swobodny spadek ciał, wyjaśnia, co to znaczy, że ciało jest w stanie nieważkości

4 5. Praca. Moc. Energia mechaniczna Zagadnienia Praca i jej jednostki Moc i jej jednostki Energia mechaniczna Energia potencjalna. Energia kinetyczna. Wymagania konieczne podaje, że w sensie fizycznym praca wykonywana jest wówczas gdy działaniu siły towarzyszy przemieszczenie lub odkształcenie ciała, rozpoznaje przykłady wykonywania pracy mechanicznej, podaje, że jednostką pracy jest 1 J, podaje wzór W F s i objaśnia symbole podaje, że różne urządzenia mogą tę samą pracę wykonać z różną szybkością, tzn. mogą pracować z różną mocą, na prostych przykładach z życia codziennego rozróżnia urządzenia o większej i mniejszej moc, oblicza moc korzystając z definicji, podaje, że jednostką mocy jest 1 W. podaje, że praca wykonywana nad ciałem może być zmagazynowana w formie energii, podaje, że ciało posiada energię gdy zdolne jest do wykonania pracy, podaje, że jednostką energii jest 1J. rozróżnia ciała posiadające energię potencjalną ciężkości i potencjalną sprężystości, podaje, że jeśli zmienia się odległość ciała od Ziemi, to zmienia się jego energia potencjalna ciężkości, podaje, że energię kinetyczna posiadają ciała będące w ruchu, podaje, że energia kinetyczna zależy od masy ciała i jego szybkości, wskazuje przykłady ciał posiadających energię kinetyczną, podaje wzory na obliczenie Ep i Ek i objaśnia symbole. Wymagania podstawowe umie obliczać pracę ze wzoru W F s, gdy kierunek i zwrot stałej siły jest zgodny z kierunkiem i zwrotem przemieszczenia, podaje definicję 1J, potrafi wyrazić 1J przez jednostki podstawowe układu SI zna i umie przeliczać jednostki pochodne sporządza wykres zależności W ( s) oraz F ( s ), odczytuje i oblicza pracę na podstawie tych wykresów podaje, że o mocy decyduje praca wykonywana w jednostce czasu, wyjaśnia co to znaczy, że moc urządzenia wynosi np. 20 W, zna jednostki pochodne 1 kw, 1 MW. oblicza cenę znając wartość pracy w kwh na przykładach rozpoznaje ciała zdolne do wykonania pracy. rozumie sens tzw. poziomu zerowego energii, umie obliczać energię kinetyczną ciała: 2 m E k 2 potrafi obliczyć każdą wielkości z równania E p mgh, posługuje się pojęciem proporcjonalności Wymagania rozszerzające poprawnie posługuje się poznanym wzorem na pracę (jest świadom jego ograniczeń), znając wartość pracy potrafi obliczyć wartość F lub s, podaje, ze gdy siła jest prostopadła do przemieszczenia to praca wynosi zero, oblicza W lub t korzystając z definicji mocy, potrafi dokonywać przeliczeń jednostek w tym kwh na J i odwrotnie oblicza moc na podstawie wykresu zależności W ( t ) podaje, jakie siły nazywamy wewnętrznymi a jakie zewnętrznymi, na przykładach wskazać źródła sił wewnętrznych i zewnętrznych podaje, że zmiana energii potencjalnej zależy od zmiany odległości między ciałami a nie od toru po jakim poruszało się któreś z tych ciał, 2 m potrafi z równania E k obliczyć 2 masę ciała. posługuje się pojęciem proporcjonalności do kwadratu prędkości Wymagania dopełniające z wykresu F(s) oblicza pracę wykonaną na dowolnej drodze, odróżnia pracę wykonywaną przez siłę równoważącą daną siłę (np. siłę grawitacji, sprężystości) od pracy tej siły. rozwiązuje zadania korzystając z poznanych wzorów zapisuje równaniem zmianę energii mechanicznej układu, np. przyrost energii E m W z oblicza energię potencjalną grawitacji względem dowolnie wybranego poziomu zerowego, sporządza wykres E p (h) dla m const, z wykresu E p (h) obliczyć masę ciała, 2 m z równania E k obliczyć 2 szybkość ciała.

5 Zasada zachowania energii mechanicznej Maszyny proste jako urządzenia ułatwiające wykonywanie pracy podaje, że energia kinetyczna ciała może zamieniać się w energię potencjalną i odwrotnie, na podanym prostym przykładzie omawia przemiany energii, podaje treść zasady zachowania energii mechanicznej, potrafi wskazać w swoim otoczeniu przykłady dźwigni dwustronnej, podaje 3 rodzaje maszyn prostych i ich zastosowanie opisuje w jaki sposób maszyny proste ułatwiają nam wykonywanie pracy, wskazuje przykłady praktycznego wykorzystywania przemian energii np. w działaniu kafara, zegara, łuku itd. podaje warunek równowagi dźwigni dwustronnej, stosuje warunek równowagi dźwigni do rozwiązywania prostych zadań, wyznacza doświadczalnie nieznaną masę za pomocą dźwigni dwustronnej, linijki i ciała o znanej masie, podaje, że tyle razy zyskujemy na sile ile razy ramię siły działania jest większe od ramienia siły oporu stosuje zasadę zachowania energii do rozwiązywania typowych zadań rachunkowych rozwiązuje zadania rachunkowe z zastosowaniem warunku równowagi dźwigni, opisuje zasadę działania bloku nieruchomego i kołowrotu rozwiązuje problemy wykorzystując zasadę zachowania energii odszukuje i prezentuje informacje o innych maszynach prostych.

6 6. Termodynamika czyli przemiany energii w zjawiskach cieplnych Zagadnienia Wymagania konieczne Wymagania podstawowe Wymagania rozszerzone Wymagania dopełniające Zamiana jednostek temperatury wymienia jednostki temperatury podstawowe w układzie SI i inne stosowane jednostki przelicza C na K podaje wartość temperatury zera bezwzględnego w K i C i wie że ta temperatura jest nieosiągalna, mierzy temperaturę ciała oraz zapisuje ją, przelicza K na C zapisuje temperaturę ciała wraz z niepewnością pomiaru opisuje jak wycechować termometr cieczowy, odszukuje i prezentuje informacje o skalach temperatur i ich twórcach tj. Celsjuszu, Kelwinie, Fahrenheitcie Sposoby podaje, jakie energie cząsteczek składają się zmiany energii na energię wewnętrzną ciała, wewnętrznej. określa, po czym poznajemy zmianę energii wewnętrznej ciała, wymienia 4 sposoby zmiany energii wewnętrznej i po 1 przykładzie na każdy z nich, podaje co to jest ciepło, podaje, że ciała mające ze sobą kontakt dążą do wyrównania temperatury, podaje przykłady występowania konwekcji w przyrodzie podaje, kiedy zmienia się energia kinetyczna cząsteczek, a kiedy energia potencjalna wzajemnego oddziaływania cząsteczek, podaje jednostki energii wewnętrznej nazywa sposób zmiany energii wewnętrznej na podstawie opisu, określa, czym różni się ciepło od temperatury, opisuje na czym polega konwekcja, wyjaśnia, dlaczego podczas ruchu z wyjaśnia mechanizm powstawania tarciem nie jest spełniona zasada prądów termicznych w przyrodzie, zachowania energii mechanicznej, wyjaśnia, stosując kinetycznocząsteczkowy model budowy materii, na opisuje z punktu widzenia budowy materii mechanizm cieplnego przepływu energii, czym polega zmiana energii wewnętrznej, objaśnia jaki jest związek między uzasadnia, dlaczego w cieczach i temperaturą ciała a energią kinetyczną gazach cieplny przepływ energii odbywa cząsteczek, się głównie przez konwekcję opisuje znaczenie konwekcji w prawidłowym oczyszczaniu i ogrzewaniu powietrza w mieszkaniach I zasada termodynamiki podaje lub dostrzega w przyrodzie przykłady przewodników i izolatorów cieplnych, podaje, że energia przepływa od ciała o niższej temperaturze do ciała o wyższej temperaturze, podaje treść I zasady termodynamiki. rozwiązuje proste zadania rachunkowe z zastosowaniem I zasady termodynamiki, objaśnia budowę termosu, uzasadnia dlaczego korzystnie jest montować okna próżniowe, interpretuje I zasadę termodynamiki jako szczególny przypadek zasady zachowania energii, stosuje I zasadę termodynamiki do rozwiązywania zadań jakościowych i rachunkowych analizuje wybrane przykłady z życia codziennego pod kątem I zasady termodynamiki, stosuje I zasadę termodynamiki do rozwiązywania zadań nietypowych zadań Rozszerzalność temperaturowa ciał podaje przykłady rozszerzalności temperaturowej ciał stałych i cieczy opisuje na czym polega rozszerzalność temperaturowa ciał, widząc termometr cieczowy umie omówić jego budowę i zasadę działania, podaje sytuacje życiowe w których należy uwzględnić rozszerzalność temperaturową ciał podaje anomalne właściwości wody w zależności od jej temperatury wyjaśnia znaczenie wzrostu objętości wody podczas krzepnięcia dla życia organizmów wodnych, opisuje rozkład temperatury zimą i latem w zbiorniku wodnym opisuje na czym polega rozszerzalność temperaturowa ciał z punktu budowy substancji, wyjaśnia zmiany gęstości substancji wraz ze zmianą temperatury

7 Ciepło właściwe objaśnia, co to znaczy, że ciepło właściwe wynosi np. 4200J/kg* o C, odczytuje z tabeli wartości ciepła właściwego, interpretuje odczytaną wartość ciepła właściwego podaje znaczenie dużej wartości ciepła właściwego wody w przyrodzie, oblicza energię wewnętrzną korzystając ze wzoru Ew=cmΔt, objaśnia, co to znaczy, że ciepło właściwe (c) jest charakterystyczne dla każdej substancji, oblicza ciepło właściwe mając Ew, m, t, przedstawia dane na wykresie, odczytuje dane z wykresu, wyznacza ciepło właściwe za pomocą czajnika o znanej mocy, objaśnia powstawanie bryzy morskiej powołując się na ciepło właściwe wody i piasku, rozwiązuje zadania rachunkowe mając dane przedstawione na wykresie rozwiązuje nietypowe zadania rachunkowe projektuje i wykonuje doświadczenia pozwalające wyznaczyć ciepło właściwe substancji, Charakterrystyka przejść fazowych poprawnie nazwa i rozróżnia w tym na na wykresie T(t) lub T(E) rozpoznaje schematach następujące zjawiska: topnienie, krzepnięcie, parowanie i skraplanie, przemianę fazową substancji, określa w sublimacja i resublimacja jakim przedziale temperatur jest ona ciałem podaje przykłady wymienionych wyżej starym, cieczą lub gazem, zjawisk, określa od czego zależy szybkość odczytuje dane z wykresu zależności parowania, temperatury od czasu ogrzewania lub od oblicza ilość energii jaką, należy dostarczanej energii dostarczyć ciału w jego temperaturze podaje, że ciecze parują w każdej topnienia aby je stopić, temperaturze, oblicza ilość energii jaką, należy widząc wodę ogrzewaną w naczyniu potrafi dostarczyć ciału w jego temperaturze określić moment rozpoczęcia wrzenia i wie, że wrzenia aby całkowicie wyparowało, woda wrze w stałej temperaturze 100 C, określa, co to jest układ izolowany, podaje, że temperatura topnienia lodu wynosi porównuje procesy: parowanie, wrzenie 0ºC i że jest to temperatura, w której lód rysuje wykres T(E) lub T(t) mając podane zamienia się w wodę, dane, wskazuje, przy którym procesie ciało pobiera opisuje co dzieję się z temperaturą energię, a przy którym oddaje, podczas topnienia i wrzenia odczytuje z tablic ciepło topnienia i określa co ta wielkość oznacza, odczytuje z tablic ciepło parowania w temperaturze wrzenia i określa co ta wielkość oznacza, opisuje jak zmienia się temperatura kostki lodu którą powoli ogrzewamy, Bilans cieplny opisuje działanie kalorymetru, określa które ciało energię oddaje a które pobiera podczas kontaktu ciał o różnych temperaturach ze sobą wypisuje dane do zadania z podziałem na dane dotyczące ciała oddającego energię i ciała pobierającego energię opisuje, jaka jest zależność (w układzie izolowanym) między ciepłem pobranym przez ciało o niższej temperaturze, a ciepłem oddanym przez ciało o wyższej temperaturze, oblicza energię pobraną i energię oddaną, podaje, że przejście ze stanu stałego w lotny nazywamy sublimacją, a ze stanu lotnego w stały resublimacją, potrafi podać przykłady ciał, które tym przemianom ulegają, wyjaśnia, na co zużywana jest energia dostarczana podczas parowania (w tym wrzenia) oraz topnienia objaśnia sens fizyczny jednostki ciepła parowania w temperaturze wrzenia, wyjaśnia słownie i przedstawia na rysunku, na czym polega proces wrzenia, parowania, skraplania z punktu widzenia cząsteczkowej teorii budowy materii, omawia zmiany temperatury i oblicza ilość energii dostarczonej podczas: objaśnia dlaczego musimy odbierać energie podczas skraplania i krzepnięcia widząc wykres T(t) dla ciała krystalicznego i bezpostaciowego (lub tabelę przedstawiającą zmiany temperatury podczas ogrzewania) umie opisać różnice między topnieniem ciał krystalicznych i bezpostaciowych, oblicza ilość energii dostarczonej do ciała ogrzewanego od dowolnej temp. początkowej do dowolnej temp. końcowej, opisuje zasadę działania chłodziarki, omawia znaczenie cieplnych właściwości wody dla przyrody, rozwiązuje złożone zadania -ogrzewania ciała stałego aż do rachunkowe całkowitego stopnienia -oziębiania cieczy aż do przejścia jej w ciało stałe -ogrzewania cieczy aż do całkowitego zmienienia jej w parę, zapisuje równania bilansu cieplnego dla przypadku wymiany energii między dwoma ciałami, rozwiązuje równania bilansu cieplnego rozwiązuje zadania ilościowe i jakościowe stosując poznane zależności nawet we wcześniejszych działach prezentuje (omawia) znaczenie właściwości cieplnych wody dla zjawisk zachodzących w przyrodzie

8 7. O drganiach i falach Zagadnienia Ruch drgający. Wahadło. Fala sprężysta. Zjawiska falowe. Wymagania konieczne Uczeń wskazuje w najbliższym otoczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający, demonstruje drgania i je opisuje, odróżnia drgania gasnące od niegasnących definiuje pojęcia: położenie równowagi, wychylenie, amplituda, okres i podaje ich symbole i jednostki opisuje jakościowo, jak okres drgań wahadła matematycznego zależy od jego długości. wskazuje przykłady fal sprężystych, podaje, czy fale sprężyste mogą rozchodzić się w próżni, definiuje pojęcie: okres fali, podaje, co dzieje się z falą dobiegającą do przeszkody, Wymagania podstawowe definiuje pojęcie częstotliwości, podaje nazwę i definicję jednostki częstotliwości, objaśnia, co to znaczy, że częstotliwość wynosi np. 15 Hz, doświadczalnie wyznacza okres drgań, wyjaśnia, dlaczego dla podtrzymania ruchu drgającego należy ciału dostarczać energii, odczytuje z wykresu x(t): amplitudę i okres drgań, wykonuje doświadczenie zgodnie z instrukcją objaśnia co to jest fala wyjaśnia, czy szybkość rozchodzenia się fali jest stała w danym ośrodku, odróżnia, na przykładach, ruch fali od ruchu drgającego cząsteczek biorących udział w ruchu falowym, poprawnie posługuje się pojęciami: długość fali, szybkość rozchodzenia się fali, grzbiet i dolina fali, objaśnia pojęcia: fala poprzeczna, fala podłużna, odróżnia falę poprzeczną od fali podłużnej na rys. lub na podstawie opisu, stosuje prawo odbicia Wymagania rozszerzone podaje zależność T=1/f oblicza okres drgań, gdy znana jest częstotliwość i odwrotnie, podaje związek między długością wahadła a jego okresem, opisuje, na czym polega izochronizm wahadła, wyjaśnia, co należy zrobić, aby wyregulować zegar wahadłowy, który się opóźnia lub spieszy. objaśnia, na przykładzie, dlaczego fale przenoszą energię a nie przenoszą masy, poprawnie posługuje się pojęciem: kierunek rozchodzenia się fali, objaśnia i stosuje wzory: λ=v/f, λ=v*t, Wymagania dopełniające opisuje zmiany szybkości wahadła w ruchu drgającym, opisuje zmiany Ek i Ep wahadła w ruchu drgającym, uzasadnia, dlaczego ciało drgające porusza się na przemian ruchem przyspieszonym lub opóźnionym, planuje i wykonuje doświadczenia mające na celu zbadanie zależności T(l) i T(m) wahadła podaje, w jakich stanach skupienia rozchodzą się fale poprzeczne a w jakich podłużne, rysuje bieg fali z wody głębokiej do płytkiej i odwrotnie, posługuje się pojęciami: interferencja fal, dyfrakcja, stosuje poznane zależności do rozwiązywania problemów, opisuje słownie zjawiska falowe: załamanie, ugięcie, nakładanie się fal, rozpoznaje zjawiska falowe: załamanie, ugięcie, nakładanie się fal na schematach i zdjęciach

9 Fale dźwiękowe. Echo i pogłos. Ultra i infradźwięki. podaje przykłady źródeł dźwięku, opisuje, jakie ciała są źródłem dźwięku, demonstruje powstawanie dźwięku, wyjaśnia, co jest źródłem dźwięków wydawanych przez człowieka, objaśnia dlaczego fale dźwiękowe nie mogą rozchodzić się w próżni, podaje wartość prędkości fali głosowej w powietrzu, objaśnia pojęcie szybkości ponaddźwiękowej, podaje dwa skutki przebywania człowieka w hałasie, opisuje rolę błony bębenkowej ucha, wyjaśnia, dlaczego zbyt głośna muzyka lub hałas mogą spowodować trwałe uszkodzenie słuchu opisuje, jak powstaje echo, podaje zakres dźwięków słyszanych przez człowieka podaje, że fale dźwiękowe są falami podłużnymi wie, że prędkość dźwięku zależy od ośrodka, wymienia przykłady nośników, na jakich może być zapisywany dźwięk, objaśnia, jak wysokość dźwięku zależy od częstotliwości drgań, objaśnia jak zależy głośności dźwięku od amplitudy drgań, schematycznie opisuje mechanizm słyszenia przez człowieka, omawia 3 sposoby walki z hałasem, demonstruje zjawisko rezonansu, podaje, jakie muszą być spełnione warunki by zaszło zjawisko rezonansu, opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych definiuje infradźwięki i ultradźwięki, opisuje warunki jakie musza być spełnione aby powstało echo, opisuje, kiedy powstaje pogłos. wymienia, jakie wielkości fizyczne charakteryzują dźwięk i zestawia je z cechami dźwięku rozpoznawanymi przez ucho, podaje jednostkę poziomu natężenia dźwięków, uzasadnia, dlaczego dźwięki mogą rozchodzić się tylko w ośrodkach sprężystych, uzasadnia zmiany wysokości dźwięku zmianami częstości drgań źródła i odnosi ten fakt do sytuacji w muzyce, wymienia zastosowania dźwięków i ultradźwięków w medycynie, geologii i innych dziedzinach szkicuje wykresy obrazujące drgania cząstek ośrodka, w którym rozchodzą się dźwięki wysokie i niskie, głośnie i ciche, analizuje i interpretuje wykresy x(t), wyjaśnia pojęcia: próg słyszalności, próg bólu, opisuje rolę pudła rezonansowego w instrumentach muzycznych, objaśnia, co to są drgania rezonansowe oraz wskazuje, że mogą być one zarówno użyteczne jak i szkodliwe analizuje i interpretuje wykresy drgań akustycznych (zależność amplitudy i częstotliwości drgań akustycznych od czasu).

10 9. Elektrostatyka czyli o elektryczności statycznej Zagadnieni a Wymagania konieczne Wymagania podstawowe Elektryzowan ie ciał przez tarcie. opisuje i przedstawia na schematycznym rysunku, budowę atomu, podaje różnice między atomem a jonem poprawnie elektryzuje ciało przez tarcie lub opisuje jak to zrobić, podaje 2 sposoby sprawdzenia czy ciało jest naelektryzowane, wymienia dwa rodzaje ładunków elektrycznych, podaje jak naelektryzowane jest ciało posiadające nadmiar elektronów, podaje, jak naelektryzowane jest ciało mające niedobór elektronów, podaje ilość ładunków ujemnych w stosunku do ilości ładunków dodatnich w ciele elektrycznie obojętnym, opisuje, jak z atomu powstają jony dodatnie i ujemne, podaje, że przez tarcie ciała elektryzują się różnoimiennie, wykazuje doświadczalnie, że ciała naelektryzowane przez tarcie elektryzują się różnoimiennie opisuje, jakie ładunki, przy elektryzowaniu ciał przez tarcie, przemieszczają się z jednego ciała na drugie Wymagania rozszerzone wskazuje w otoczeniu przykłady zjawiska elektryzowania ciał przez tarcie, wyjaśnia zjawisko elektryzowania ciał przez tarcie na podstawie elektrycznej budowy materii, Wymagania dopełniające doświadczalnie określa, jakim ładunkiem naelektryzowane jest ciało, podaje samodzielnie wyszukane przykłady wykorzystania zjawiska elektryzowania ciał i krótko je wyjaśnia, Oddziaływani e ciał naelektryzow anych. podaje jednostkę ładunku elektrycznego, jakościowo stosuje prawo Coulomba wyjaśnia nazwy: ładunki jednoimienne, przedstawia na rysunku zmiany siły ładunki różnoimienne wzajemnego oddziaływania ciał podaje, jakie ładunki się przyciągają, a naelektryzowanych gdy zmienia się wartość jakie odpychają, ładunku, rysuje wektory wzajemnego bada doświadczalnie oddziaływanie oddziaływania ciał naelektryzowanych między ciałami naelektryzowanymi przez opisuje jakościowo jak wartość siły tarcie i formułuje wnioski oddziaływania między ładunkami zależy od wartości ładunków lub od odległości między ładunkami, opisuje zmiany siły wzajemnego oddziaływania ciał naelektryzowanych gdy zmienia się odległość między ładunkami, przedstawia na rysunku zmiany siły wzajemnego oddziaływania ciał naelektryzowanych gdy zmienia się odległość między ładunkami, podaje treść prawa Coulomba, opisuje zmiany siły wzajemnego oddziaływania ciał naelektryzowanych gdy zmienia się odległość między ładunkami i wartość ładunku oblicza ile elektronów zawiera ładunek o wartości 1C przedstawia na rysunku zmiany siły wzajemnego oddziaływania ciał naelektryzowanych gdy zmienia się odległość między ładunkami i wartość ładunku podaje wartość ładunku elektronu Przewodniki i izolatory podaje po 3 przykłady przewodników i izolatorów, nazywa cząstki elementarne, które w metalach mają swobodę ruchu, opisuje co trzeba zrobić by naelektryzować przewodnik i izolator opisuje różnice w istnieniu elektronów swobodnych w przewodnikach i izolatorach. przedstawia na rysunku budowę wewnętrzną przewodników i izolatorów uzasadnia podział ciał na przewodniki i izolatory, na podstawie ich wewnętrznej budowy, opisuje, jak rozmieszcza się ładunek elektryczny w przewodniku, a jak w izolatorze podczas elektryzowania. opisuje budowę krystaliczną soli kuchennej nazywa nośniki ładunków w elektrolitach i zjonizowanych gazach objaśnia, dlaczego nie można naelektryzować przewodników trzymanych bezpośrednio w dłoni

11 Elektryzowanie przez indukcję oraz przez dotknięcie ciałem naelektryzowa nym Pole elektrostatyczne i ruch ciała w polu. Napięcie elektryczne poprawnie korzysta z elektroskopu przy badaniu czy ciało jest naelektryzowane, elektryzuje ciało przez dotyk lub opisuje jak to zrobić, elektryzuje ciało przez indukcję lub opisuje jak to zrobić, opisuje zasadę działania piorunochronu, opisuje jak należy zachować się w czasie burzy, opisuje co należy zrobić by zobojętnić naelektryzowany przewodnik lub izolator czyli uziemić ciało określa, co to jest pole elektryczne, podaje, co jest źródłem pola elektrostatycznego, podaje, że ciało o większym ładunku wytwarza silniejsze, opisuje dlaczego ciało umieszczone w polu porusza się opisuje budowę i zasadę działania elektroskopu, wyjaśnia elektryzowanie ciał przez dotyk na podstawie elektrycznej budowy materii, podaje i stosuje treść zasady zachowania ładunku, określa jakim ładunkiem elektryzują się ciała przez dotyk, opisuje, na czym polega zjawisko indukcji elektrostatycznej opisuje jak zobojętnić przewodnik a jak izolator analizuje przepływ ładunków podczas elektryzowania przez tarcie i dotyk, stosując zasadę zachowania ładunku opisuje co dzieje się wewnątrz ciała podczas elektryzowania przewodników przez indukcję, wyjaśnia mechanizm przyciągania drobnych ciał (nitek, skrawków papieru, kurzu) przez ciało naelektryzowane. opisuje jak określić znak ładunku ciała naelektryzowanego, opisuje co się dzieje podczas zobojętniania ciał naelektryzowanych (metali i izolatorów), wykazuje doświadczalnie istnienie pola wytwarza doświadczalnie pole centralne i elektrycznego, jednorodne, nazywa siłę działającą w polu porównuje pole centralne z jednorodnym, elektrostatycznym na ładunek, rysuje wektory sił działających na cząstkę podaje od czego zależy wartość siły naładowaną umieszczoną w polu elektrycznej, elektrycznym jednorodnym rysuje linie pola centralnego i opisuje ruch cząstki naładowanej w polu jednorodnego, elektrostatycznym za pomocą wielkości zaznacza zwrot linii pola, kinematycznych na podstawie rysunku rozpoznaje rodzaj pola lub znak ładunku/-ów go wytwarzających rysuje wektory sił działających na cząstkę naładowaną umieszczoną w polu elektrycznym centralnym opisuje tor i rodzaj ruchu naładowanej cząstki poruszającej się w polu jednorodnym i centralnym podaje jednostkę napięcia definiuje napięcie elektryczne do obliczania napięcia między punktami A i WA B B korzysta ze wzoru U AB, q oblicza wartości pracy lub ładunku korzystając ze wzoru na obliczanie napięcia. posługuje się ze zrozumieniem pojęciami polaryzacja ciała i polaryzacja atomu wyjaśnia mechanizm wyładowań atmosferycznych, projektuje doświadczenia pozwalające naelektryzować ciało dowolnym ładunkiem. przedstawia graficznie pole dwóch ładunków punktowych, podaje różnice między polem centralnym a jednorodnym, przewiduje, jakim ruchem będzie poruszać się naładowana cząstka w polu jednorodnym i centralnym, objaśnia dlaczego siła wypadkowa działająca cząstkę w polu jednorodnym jest stała, stosuje prawa dynamiki do ruchu naładowanej cząstki w polu elektrycznym opisuje, jak napięcie między dwoma punktami pola zależy od odległości między tymi punktami i od tego jak silne jest pole.

12 10. Prąd elektryczny Wymagania konieczne Zagadnienia Wiadomości opisuje, na czym polega przepływ prądu wstępne o elektrycznego w metalach, przepływie podaje dwa warunki przepływu prądu w prądu obwodzie, podaje definicje słownie oraz wzorem: a) natężenia prądu, b) napięcia, podaje nazwę jednostki napięcia i natężenia, wymienia 2 skutki przepływu prądu, podaje 3 przykłady źródeł napięcia, opisuje przebieg postępowania z osobą porażoną prądem Wymagania podstawowe podaje definicje: ampera, wolta podaje definicje słownie oraz wzorem: a) natężenia prądu, b) napięcia, stosuje ww. definicje do rozwiązywania zadań określa rzeczywisty zwrot płynącego prądu i podaje jego uzasadnienie, wymienia 4 skutki przepływu prądu i podaje przykłady lub na podstawie przykładów nazywa skutek przepływu prądu opisuje na czym polega analogia obwodu elektrycznego i przepływu wody w domu Wymagania rozszerzone objaśnia, dlaczego prąd elektryczny nie płynie w izolatorach, określa umowny zwrot płynącego prądu i podaje jego uzasadnienie, uzasadnia, dlaczego prąd płynący przez odbiornik (grzałkę, silnik) wykonuje w nim pracę, oblicza każdą z wielkości występujących we wzorach I=q/t oraz U=W/q Wymagania dopełniające opisuje, na czym polega przepływ prądu w cieczach i gazach, objaśnia, dlaczego po przyłożeniu napięcia do przewodnika ruch elektronów jest uporządkowany, opisuje budowę i zasadę działania ogniwa Volty lub ogniwa Leclanche'go lub akumulatora, planuje i wykonuje doświadczenia ilustrujące poszczególne skutki przepływu prądu, objaśnia proporcjonalność q ~ t Budowanie obwodów elektrycznych Prawo Ohma wymienia i stosuje zasady bhp obowiązujące podczas budowania obwodów, rysuje symbole urządzeń elektrycznych wymienionych w tab.3.2 podręcznika rysuje schemat obwodu elektrycznego: a) prostego, b) w którym odbiorniki połączone są szeregowo, c) w którym odbiorniki połączone są równolegle, buduje ww. obwody wg schematu, podaje treść prawa Ohma, odczytuje dane z wykresu, przewiduje jak zmieni się natężenie prądu jeśli napięcie będzie rosnąć lub maleć, objaśnia, co to znaczy, że każde urządzenie ma opór elektryczny, potrafi zmierzyć opór i podać jego wartość z jednostką, podaje kryterium podziału substancji na przewodniki i izolatorów, podaje po 3 przykłady przewodników i izolatorów rysuje schemat obwodu elektrycznego: a) do pomiaru natężenia, b)do pomiaru napięcia buduje ww. obwody wg schematu prowadzi obserwacje i wyciąga wnioski, poprawnie posługuje się miernikami, zapisuje dane z pomiaru napięcia i natężenia wraz z niepewnością pomiaru stosuje prawo Ohma do rozwiązywania prostych zadań rachunkowych, stosuje wiedzę, że opór nie zależy od napięcia, rysuje wykres I(U) na podstawie danych, podaje, od czego zależy opór przewodnika, opisuje i stosuje zależność oporu od długości przewodnika a jak od jego pola przekroju rysuje symbole: źródła napięcia zmiennego, omomierza, opornika o regulowanej wartości, dzwonka, mikrofonu, głośnika, rysuje schematy obwodów a) w których odbiorniki połączone są w sposób mieszany, b) do pomiaru napięcia i natężenia jednocześnie buduje obwody wg ww.schematu, na podstawie obwodu lub rysunku obwodu rysuje jego schemat oblicza każdą z wielkości występujących w definicji oporu, planuje i przeprowadza doświadczenie mające na celu wykazanie słuszności prawa Ohma oraz analizuje wyniki doświadczeń, analizuje wykresy zależności I(U), podaje i objaśnia słownie wzór R= l/s rozwiązuje zadania wykorzystując wzór R= l/s przewiduje wyniki doświadczeń, analizuje i interpretuje wyniki doświadczeń, szacuje wartości natężenia prądu płynącego przez różne urządzenia planuje i przeprowadza doświadczenie mające na celu znalezienie związku między oporem a długością, polem przekroju i rodzajem materiału, analizuje wyniki doświadczeń, podaje cechy i przykłady zastosowania nadprzewodników i półprzewodników, rozwiązuje zadania rachunkowe i problemowe wykorzystując dotychczas poznane zależności,

13 Łączenie oblicza opór zastępczy oporników odbiorników w połączonych szeregowo, obwodach uzasadnia dlaczego w oświetleniu elektrycznych choinkowym stosuje się połączenie szeregowe podaje kiedy korzystnie jest łączyć odbiorniki szeregowo a kiedy równolegle podaje i stosuje treść I prawa Kirchhoffa oblicza opór zastępczy oporników połączonych równolegle charakteryzuje pod względem napięcia, natężenia i oporu połączenie szeregowe i równoległe odbiorników zapisuje I prawo Kirchhoffa dla dowolnego węzła sieci, stosując I prawo Kirchhoffa potrafi określić zwrot płynącego prądu, oblicza opór zastępczy dla połączenia mieszanego, powołując się na zasadę zachowania ładunku objaśnia I prawo Kirchhoffa oblicza opór zastępczy dla dowolnego połączenia mieszanego, rozwiązuje zadania stosując poznane do tej pory na lekcjach fizyki zależności Praca i moc prądu elektrycznego podaje wzory pozwalające obliczyć pracę i moc prądu tj. W=Pt, P=UI opisuje znaczenie użytych symboli w ww wzorach, oblicza pracę prądu w kwh i koszty użytkowania energii elektrycznej mając dane P, t opisuje rolę bezpiecznika w instalacji elektrycznej opisuje przemiany energii we wskazanych odbiornikach energii elektrycznej: grzałka, silnik odkurzacza, żarówka, określa jakie wielkości mają wpływ na wartość pracy wykonanej przez prąd podaje i objaśnia wzory pozwalające obliczyć pracę i moc prądu tj.w=uit, P=W/t, korzystając ze wzorów oblicza pracę prądu podając wynik w J lub moc podając wynik w W lub kw udowadnia, że [W]= J=VAs lub [P]=W=VA zna i stosuje wzory P=U 2 /R, P=RI 2 do rozwiązywania zadań uzasadnia, wykonując odpowiednie rachunki, jakie urządzenie elektryczne warto kupić z punktu widzenia kosztów jego eksploatacji, opisuje przemiany energii elektrycznej w grzałce, silniku odkurzacza, żarówce wyprowadza wzory: W=UIt, P=UI, P=U 2 /R, P=RI 2 planuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające obliczyć pracę prądu elektrycznego, szacuje moc różnych urządzeń elektrycznych, oblicza każdą z wielkości występujących we wzorach, rozwiązuje złożone zadania wykorzystując istniejące związki między wielkościami Wyznaczanie wykonuje doświadczenie na podstawie oporu i mocy instrukcji mające na celu wyznaczenie żarówki mocy i oporu żarówki, dane pomiarowe zapisuje w tabeli, podstawia dane do wzoru i oblicza moc oraz opór żarówki zapisuje dane wraz z niepewnością pomiaru, wskazuje przyczyny niepewności pomiaru, zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do trzech cyfr znaczących uwzględnia niepewność pomiaru w obliczeniach, samodzielnie planuje i wykonuje doświadczenie mające na celu wyznaczanie oporu elektrycznego żarówki oraz jej mocy

14 11. O zjawiskach magnetycznych Zagadnienia Wymagania konieczne Pole magnetyczne Ziemi i magnesów trwałych wymienia 3 źródła pola magnetycznego podaje, że są dwa rodzaje biegunów magnetycznych N i S i występują one parami, opisuje i rysuje jak oddziałują ze sobą bieguny magnetyczne, wymienia 5 substancji z którymi magnes nie oddziałuje, określa, że każda część podzielonego magnesu staje się magnesem, podaje, że namagnesowanie materiału może służyć do zapisu danych (twarde dyski, dyskietki, kasety, urządzenia z paskiem magnetycznym) Wymagania podstawowe podaje, jak należy przechowywać magnesy sztabkowe i podkowiaste, umie wykorzystać igłę magnetyczną do zbadania pola magnetycznego np. magnesu sztabkowego, opisuje sposób posługiwania się kompasem Wymagania rozszerzające określa, że oddziaływanie magnesów odbywa się za pośrednictwem pól magnetycznych, uzasadnia dlaczego każda z części podzielonego magnesu jest magnesem, wyjaśnia zasadę działania kompasu, Wymagania dopełniające wyjaśnia dlaczego żelazo w polu magnetycznym zachowuje się jak magnes, korzystając z różnych źródeł informacji wyszukuje i prezentuje wiadomości o magnetyzmie ziemskim, Pole magnetyczne przewodnika z prądem - posługuje się pojęciem pola magnetycznego przedstawia graficznie pole przewodnika prostoliniowego stosuje regułę prawej dłoni wyznacza doświadczalnie kształt linii pola magnetycznego magnesu podkowiastego i sztabkowego przedstawia graficznie pole magnetyczne magnesu sztabkowego i podkowiastego, podaje jaki jest zwrot linii pola magnetycznego, opisuje budowę elektromagnesu, buduje elektromagnes, podaje 2 zastosowania elektromagnesów, określa bieguny magnetyczne zwojnicy z prądem, opisuje i rysuje jak dwa przewodniki w których płynie prąd będą oddziaływać ze sobą wykorzystuje regułę prawej dłoni do określenia biegunów wokół przewodnika kołowego, wyjaśnia dlaczego rdzeń elektromagnesu wykonany jest ze stali miękkiej, podaje, że każdy poruszający się ładunek podaje, że pole magnetyczne wewnątrz jest źródłem pola magnetycznego, zwojnicy jest jednorodne, rysuje linie pola magnetycznego wokół i przewiduje rodzaj oddziaływania między wewnątrz zwojnicy zaznaczając bieguny zwojnicami, powstałego pola oraz zwrot linii, opisuje, od czego zależy to, czy pole przewiduje zachowanie magnesu w pobliżu wytworzone przez elektromagnes jest słabe, zwojnicy w której płynie prąd, czy silne, podaje definicję ampera, wyszukuje i ciekawie prezentuje informacje o zastosowaniach elektromagnesów, Siła elektrodynami czna i jej wykorzystanie objaśnia dlaczego na przewodnik z prądem umieszczony w polu magnetycznym działa siła, wymienia podstawowe elementy z których jest zbudowany silnik na prąd stały, podaje 3 przykłady urządzeń z silnikiem elektrycznym, podaje, że w silniku elektrycznym energia elektryczna zamienia się w energię mechaniczną, opisuje od czego zależy zwrot i wartość siły elektrodynamicznej, opisuje (rysuje schemat) budowę silników elektrycznych i mierników, ogólnie opisuje zasadę działania silników elektrycznych i mierników, posługuje się regułą lewej dłoni, określa od czego zależy wartość siły elektrodynamicznej, omawia szczegółowo zasadę działania silnika elektrycznego, buduje model silnika na prąd stały oraz demonstruje i objaśnia jego działanie omawia szczegółowo zasadę działania mierników elektrycznych,

15 Zjawisko indukcji elektromagnetycznej podaje warunek wzbudzenia prądu indukcyjnego, buduje prosty obwód i wzbudza w nim prąd indukcyjny za pomocą magnesu sztabkowego, podaje, że domowa instalacja elektryczna zasilana jest prądem przemiennym, podaje, że prąd przemienny to taki, którego natężenie i kierunek zmienia się okresowo, opisuje, jakie przemiany energii zachodzą w prądnicy, opisuje co oznacza napis 50 Hz na tabliczce znamionowej urządzenia, podaje związek między okresem i częstotliwością prądu przemiennego, podaje 2 różne sposoby wzbudzania prądu indukcyjnego, omawia budowę prądnicy i umie wyjaśnić zasadę jej działania, określa zwrot indukowanego prądu, korzysta z zasady zachowania energii do wyjaśnienia zjawiska indukcji elektromagnetycznej Transformator opisuje, jak jest zbudowany transformator i do czego on służy, podaje, kiedy transformator obniża a kiedy podwyższa napięcie, przedstawia na schemacie budowę i zasadę działania transformatora, podaje, o czym informuje nas przekładnia transformatora, podaje wzór UpIp=UwIw i korzysta niego do rozwiązania prostych zadań podaje, że moce w obydwu uzwojeniach transformatora (idealnego) są równe i potrafi to uzasadnić korzystając z zasady zachowania energii, rozwiązuje zadania z wykorzystaniem zależności: Up/Uw=np/nw rozwiązuje złożone zadania z wykorzystaniem m.in. związków: Up/Uw=Iw/Ip, Up/Uw=np/nw Fale elektromagnetyczne i ich wykorzystanie podaje, że zmiennemu polu magnetycznemu towarzyszy zmienne pole elektryczne, podaje, że fale elektromagnetyczne rozchodzą się także w próżni, nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, promieniowanie podczerwone, światło widzialne, promieniowanie nadfioletowe, rentgenowskie) podaje po 2 przykłady zastosowania ww. fal elektromagnetycznych podaje szybkość fali elektromagnetycznej w próżni podaje 5 przykładów wykorzystania fal o różnych długościach. rozumie pojęcie widma fal elektromagnetycznych, wymienia cechy wspólne i różnice w rozchodzeniu się fal mechanicznych i elektromagnetycznych opisuje fale elektromagnetyczne jako przenikanie się wzajemne pola magnetycznego i elektrycznego opisuje własności fal elektromagnetycznych, wskazuje przykłady 3 urządzeń wykorzystujących różne rodzaje fal elektromagnetycznych, wie, jaką rolę pełni warstwa ozonowa w atmosferze i rozumie potrzebę jej ochrony rozróżnia na czym polega przekazywanie informacji (np. głosu lub obrazu) metodą analogową i cyfrową, wykorzystuje do obliczeń związek l = wyjaśnia transport energii przez fale elektromagnetyczne c f opracowała i stosuje Beata Krywult-Szczudło