ROZDZIA. Doros oêç macierzyƒstwo i ojcostwo

Transkrypt

1 4 ROZDZIA Doros oêç macierzyƒstwo i ojcostwo W pierwszym rozdziale pisa em o dojrzewaniu. O tym, jak dziecko staje si doros ym. Ró nica mi dzy dzieckiem a doros ym jest jednak znacznie wi ksza, ni by to mog o wynikaç nawet z ró nic w budowie cia a. To wszystko przecie czemuê s u y: dojrzewanie to okres przygotowania do podj cia zasadniczej roli cz owieka w Êwiecie przyrody cz owieka jako jej czàstki. Tà rolà jest przed u enie gatunku homo sapiens, czyli wydanie na Êwiat i wychowanie potomstwa. Temu celowi s u à funkcje i budowa narzàdów p ciowych. Przecie wydanie potomstwa to w aênie nieêmiertelnoêç: w ciele dziecka jest cia o rodziców, i choç jest go w chwili pocz cia bardzo ma o, bo to tylko jedna komórka jajowa i jeden maleƒki plemnik, jednak w aênie od tej drobiny cia a rodziców zale y, kim b dzie dziecko z nich pocz te. Mowa tu o biochemicznym przekaêniku cech dziedzicznych zwanym DNA, po polsku kwasem dezoksyrybonukleinowym. Znacie ju pobie nie budow uk adu rozrodczego. Znacie ju niektóre funkcje seksualne i niektóre czynnoêci p ciowe. Teraz zajmiemy si losami nowej istoty, która b dzie kiedyê dojrza ym cz owiekiem, przedtem jednak dzieckiem, a jeszcze wczeêniej p odem, embrionem. Historia naturalna tego jednego cz owieka jest pasjonujàca! 69

2 Prawdziwy cud natury W rozdziale drugim zakoƒczyliêmy nasze rozwa ania w momencie, kiedy komórka jajowa, która dojrza a w jajniku, wypada z niego i dostaje si do tràbki jajowodu. Wyobra amy sobie, e wtedy w aênie odby si stosunek p ciowy i plemniki w czasie wytrysku zosta y z o one w pochwie. Majà one zdolnoêç poruszania si i zaczynajà podà aç w kierunku komórki jajowej. Tropizm RoÊlina zawsze roênie do Êwiat a, a jej korzeƒ kieruje si do wody. Plemnik zawsze podà a bezb dnie w kierunku komórki jajowej. Jest to przejaw tropizmu dotàd nie wyjaênionego, zawsze sta ego zachowania si roêlin i zwierzàt. Plemniki Szyjka macicy Macica Jajowód Pochwa Rys. 8. Schemat zap odnienia w drówka plemników po wytrysku. 70

3 Plemniki wnikajà do macicy przez jej szyjk, potem w drujà ju w jamie macicy i zmierzajà do jajowodu na spotkanie komórki jajowej. Plemników jest bardzo wiele, ale do jajeczka dotrze tylko jeden najszybszy. MówiliÊmy ju o tym, e ten jeden, ten pierwszy, jest na pewno najzdrowszy, najsilniejszy, najsprawniejszy. I w aênie ten plemnik, który pierwszy dopadnie komórki jajowej, wnika do jej wn trza. Wnika zresztà tylko jego g ówka i wstawka, a witka, jako narzàd ruchu, jest niepotrzebna i pozostaje na zewnàtrz. Plemnik Rys. 9. Zap odnienie komórki jajowej. Plemnik rozpuszcza si w komórce jajowej i àczy si z nià w sposób organiczny. Od tej chwili plemnik i jajo stanowià jednoêç i ca oêç. Zwà si zygotà. W b onie komórkowej nast puje teraz zmiana staje si ona nieprzenikliwa dla innych plemników. Wszystkie plemniki a sà ich setki tysi cy ju nie majà szans, muszà zginàç. Zap odnione jajeczko kontynuuje swà w drówk do jamy macicy. W tym czasie dokonujà si w nim podzia y. Nied ugo b dzie ju ca a grudka komórek nadal co prawda bardzo ma a która w du ym powi kszeniu wyglàda jak owoc morwy. Jest to ju zarodek embrion. 71

4 Po osiàgni ciu jamy macicy zarodek wrasta w jej b on Êluzowà, która jest silnie ukrwiona. Za jej poêrednictwem w aênie przez krew matki dokonuje si od ywianie zarodka. Wszystko to jest niezwyk e w swej celowoêci, fascynujàce, ale dopiero teraz nast puje prawdziwy cud przyrody. Komórki dzielà si nadal i jest ich coraz wi cej (rys. 10). Jajowód d c Jama macicy b e a f Zap odnienie B ona Êluzowa macicy Jajnik Rys. 10. Schemat w drówki komórki jajowej z jajnika przez jajowód do macicy. W jajowodzie nast puje zap odnienie, a nast pnie pierwsze podzia y zap odnionej komórki: a f kolejne fazy rozwoju zarodka. Zaczyna si ich ró nicowanie jedne z nich b dà przekszta caç si w komórki skóry, inne w komórki uk adu nerwowego, jeszcze inne w mi Ênie czy tkank àcznà. Potem te wyspecjalizowane komórki przemieszczajà si tak, e zaledwie po trzech miesiàcach z tej pozornie bez adnej grudki powstaje p ód cz owieka. P ód ten ma ju wykszta cone wszystkie narzàdy i jest miniaturà dziecka (rys. 11). 72

5 4 tygodnie 5 tygodni 6 tygodni 7 tygodni 9 tygodni 12 tygodni Rys. 11. Rozwój zarodka i p odu ludzkiego w macicy. Jak to si dzieje, e w tym dzia aniu nie nast pujà pomy ki? Jak to si dzieje, e wszystko odbywa si zgodnie z jakimê programem, nies ychanie wprost z o onym, skomplikowanym? Mówimy, e to wynik dzia ania specjalnych struktur biochemicznych, które wyst pujà w jàdrach komórek rozrodczych. Ale to przecie nie zmienia postaci rzeczy, e mamy tu do czynienia z czymê na pograniczu cudu, czego mechanizmu nie znamy. P ód, który jak powiedzia em ma ju ukszta towane wszystkie narzàdy i uk ady, rozwija si nadal. Przede wszystkim roênie, ale tak e doskonali swoje funkcje. Za kilka miesi cy, po porodzie, b dzie musia podjàç wszystkie czynnoêci yciowe samodzielnego ustroju. Co mo e zak óciç ten harmonijny rozwój? Czy jest coê takiego? Niestety, tak. 73