Podstawy systemu podatkowego oraz podatki pośrednie

Transkrypt

1 Podstawy systemu podatkowego oraz podatki pośrednie dr Grzegorz Bucior Katedra Rachunkowości Uniwersytet Gdański Podstawy systemu podatkowego oraz podatki pośrednie Treści programowe: 1) Podatek jako zjawisko ekonomiczne i instytucja prawna a) Pojęcie podatku, opłaty, dopłaty i cła b) Podatek a składka ubezpieczeniowa c) Elementy konstrukcji podatku. Cechy stałe i zmienne podatku d) Funkcje podatków i opodatkowania 2) Prawo podatkowe w polskim systemie prawa a) Cechy prawa podatkowego jako samodzielnej gałęzi prawa b) Źródła prawa podatkowego w Polsce c) Materialne i formalne prawo podatkowe d) Podział i charakterystyka podatków w Polsce Podstawy systemu podatkowego oraz podatki pośrednie Treści programowe: 3) Zobowiązania podatkowe a) Obowiązek podatkowy a zobowiązanie podatkowe b) Deklaracje, informacje i zeznania podatkowe, decyzje podatkowe b) Sposoby wygasania zobowiązań podatkowych c) Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych d) Nadpłata podatku 4) Procedury podatkowe a) Strony postępowania b) Etapy postępowania c) Środki zaskarżenia w postępowaniu podatkowym d) Interpretacje podatkowe Podstawy systemu podatkowego oraz podatki pośrednie Treści programowe: 5) Odpowiedzialność podatkowa a) Podejście etyczne do opodatkowania b) Unikanie opodatkowania a uchylanie się od opodatkowania b) Kary za naruszenie przepisów podatkowych c) Wykroczenie a przestępstwo podatkowe 1

2 Podstawy systemu podatkowego oraz podatki pośrednie Treści programowe: 6) Istota podatku VAT a) Geneza podatku VAT b) Zasady podatku VAT c) Regulacje wspólnotowe i krajowe 7) Struktura podatku VAT a) Zakres podmiotowy podatku VAT b) Zakres przedmiotowy podatku VAT c) Moment podatkowy, obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe d) Stawki podatkowe e) Podstawa opodatkowania Podstawy systemu podatkowego oraz podatki pośrednie Treści programowe: 8)Zasady rejestracji dla celów VAT a) Obowiązek rejestracji jako podatnik VAT b) Procedura rejestracji podatnika VAT c) Zasady wyrejestrowania podatnika VAT 9) Ustalanie VAT naliczonego i należnego oraz rozrachunków z Urzędem Skarbowym z tytułu VAT a) Stosowanie prawa do odliczenia VAT b) Wycena VAT należnego c) Korekta VAT o nieuregulowane w terminie płatności d) Ustalanie kwoty do zapłaty/zwrotu/przeniesienia Podstawy systemu podatkowego oraz podatki pośrednie Treści programowe: 10) Ewidencja i sprawozdawczość podatkowa i księgowa VAT a) Szczególna ewidencja podatkowa b) Ewidencja księgowa transakcji opodatkowanych c) Deklaracje i informacje podatkowe 11) Dokumentacja podatkowa w zakresie podatku VAT a) Faktura i inne dokumenty źródłowe b) Dokumentacja dostaw transgranicznych Podstawy systemu podatkowego oraz podatki pośrednie Treści programowe: 12) Podatek akcyzowy a) Zakres podmiotowy b) Zakres przedmiotowy c) Skład podatkowy i inne szczególne rozliczenia związane z podatkiem akcyzowym. d) Obowiązki ewidencyjne i sprawozdawcze w zakresie podatku akcyzowego 13) Cło a) Zakres podmiotowy b) Zakres przedmiotowy c) Procedury celne oraz zasady dokumentacyjne i ewidencyjne związane z obciążeniami celnymi 2

3 Literatura pomocnicza: Struktura systemu podatkowego 1. Hanna Litwinczuk i in., Prawo podatkowe przedsiębiorców, LEX a Wolter Kluwer, Warszawa Janusz Zubrzycki, Leksykon VAT, Unimex, Wrocław Ewa Sokołowska-Strug, Leksykon VAT, C.H. Beck, Warszawa Marzenna Kałka i in., Podatek akcyzowy: leksykon, Unimex, Wrocław Jerzy Chuderski, Krzysztof Chuderski, Postępowanie celne: Prawo celne krajowe i wspólnotowe z komentarzem, Wolters Kluwer, Warszawa 2010 PRAWO PODATNICY ORGANY SKARBOWE WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI FUNDUSZE PUBLICZNE PRZEDMIOTEM PRAWA PODATKOWEGO SĄ PROCESY GOSPODARCZE ZWIĄZANE Z POBOREM PODATKÓW, OPŁAT I INNYCH DANIN PUBLICZNYCH. DANINY PUBLICZNE TO WSZELKIE FORMY ŚWIADCZEŃ WYKONYWANYCH PRZEZ OSOBY DO TEGO POWOŁANE NA RZECZ PAŃSTWA: 1.OSOBISTE 2.RZECZOWE 3.PIENIĘŻNE PODATKI OPŁATY DOPŁATY SKŁADKI PODATEK TO ŚWIADCZENIE O CHARAKTERZE PIENIĘŻNYM: *PUBLICZNOPRAWNYM USTALANY PRZEZ ORGAN PUBLICZNOPRAWNY (PAŃSTWO, JEDNOSTKA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO) W OPARCIU O PUBLICZNOPRAWNE REGULACJE, *WYNIKAJĄCYM Z USTAWY USTALANYM W RAMACH REGULACJI USTAWOWEJ, *NIEODPŁATNYM NIE WIĄŻE SIĘ Z NIM ŻADNE BEZPOŚREDNIE ŚWIADCZENIE WZAJEMNE, *PRZYMUSOWYM OBOWIĄZEK ZAPŁATY OBJĘTY JEST PRZYMUSEM PAŃSTWA, *BEZZWROTNYM WŁAŚCIWIE WPŁACONY NIE PODLEGA ZWROTOWI, *JEDNOSTRONNONIE USTALANYM -WYSOKOŚĆ PODATKU WYNIKA Z OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISÓW PRAWA I NIE PODLEGA NEGOCJACJI. 3

4 OPŁATA JEST DANINĄ PUBLICZNĄ CHARAKTERYZUJĄCĄ SIĘ TYMI SAMYMI CECHAMI CO PODATEK POZA JEDNĄ NIEODPŁATNOŚCIĄ. W ZAMIAN ZA OPŁATĘ, PŁATNIK MOŻE OCZEKIWAĆ OD ODBIORCY TEJ OPŁATY OKREŚLONYCH ŚWIADCZEŃ (NP. URZĘDOWE CZYNNOŚCI, USŁUGI ADMINISTRACYJNE). PRZYKŁADOWE OPŁATY: * OPŁATA ADMINISTRACYJNA, * OPŁATA SKARBOWA, * OPŁATA MIEJSCOWA, * OPŁATA TARGOWA, * OPŁATA PARKINGOWA * OPŁATA KONCESYJNA DOPŁATA JEST DANINĄ PUBLICZNĄ ZWIĄZANĄ Z POKRYWANIEM KOSZTÓW INWESTYCJI PUBLICZNYCH W SYTUACJI GDY OSOBA UZYSKUJE KORZYŚĆ W WYNIKU DZIAŁANIA PODMIOTU PUBLICZNEGO. DOPŁATA JEST FORMĄ PARTYCYPACJI W KOSZTACH PONIESIONYCH PRZEZ PODMIOT PUBLICZNY I MA CHARAKTER PRZYMUSOWY. NA GRUNCIE NORMATYWNYM DOPŁATY NAZYWANE SĄ OPŁATAMI, PRZYKŁADOWO OPŁATA ADIECENCKA LUB MELIORACYJNA. CŁO TO PODATEK POBIERANY PRZEZ PAŃSTWO W ZWIĄZKU Z PRZEMIESZCZANIEM TOWARÓW PRZEZ GRANICĘ CELNĄ. DOTYCZY GŁÓWNIE IMPORTU BĄDŹ (WYJĄTKOWO) EKSPORTU I TRANZYTU. CŁO POZA FUNKCJĄ FISKALNĄ MOŻE MIEĆ ZA ZADANIE: *OCHRONĘ RYNKU WEWNĘTRZNEGO, *WYWIERANIE NACISKU NA PARTNERA HANDLOWEGO. SKŁADKI NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE I ZDROWOTNE WYKAZUJĄ WSZYSTKIE CECHY PODATKU POZA NIEODPŁATNOŚCIĄ I W TYM SĄ PODOBNE DO OPŁAT. JEDNAK W PRZECIWIEŃSTWIE DO OPŁATY, PŁATNIK SKŁADKI NIE ZNA ZAKRESU ODPŁATNOŚCI GDYŻ TO ZALEŻY OD BIEŻĄCEGO FUNKCJONOWANIA SYSTEMU ZABEZPIECZEŃ JAK I OD INDYWIDUALNYCH POTRZEB PŁATNIKA. 4

5 ELEMENTY KONSTRUKCYJNE PODATKU: 1.PODMIOT PODMIOT ZOBOWIĄZANY DO ZAPŁATY PODATKU (PODATNIK, PŁATNIK, INKASENT), 2.PRZEDMIOT ZDARZENIE BĄDŹ OKREŚLONY STAN POWODUJĄCY POWSTANIE OBOWIĄZKU PODATKOWEGO (DOCHÓD/PRZYCHÓD, OBRÓT, MAJĄTEK), 3.PODSTAWA OPODATKOWANIA SKONKRETYZOWANY ILOŚCIOWO LUB WARTOŚCIOWO PRZEDMIOT OPODATKOWANIA, 4.STAWKA PODATKOWA PARAMETR SŁUŻĄCY DO OBLICZENIA KWOTY PODATKU W OPARCIU O PODSTAWĘ OPODATKOWANIA (KWOTOWA LUB PROCENTOWA, STAŁA LUB ZMIENNA), 5.ULGI I ZWOLNIENIA PODATKOWE OBNIŻENIA PODATKU I WYŁĄCZENIA SPOD PODATKU OPARTE NA KRYTERIUM PRZEDMIOTOWYM, PODMIOTOWYM LUB MIESZANYM, 6.PROCEDURA PODATKOWA ZASADY USTALANIA I ROZLICZANIA PODATKU. PODSTAWOWĄ FUNKCJĄ PODATKÓW JEST FUNKCJA FISKALNA (DOCHODOWA, SKARBOWA), KTÓRA SPROWADZA SIĘ DO ZAPEWNIENIA PAŃSTWU ŚRODKÓW NA REALIZACJĘ JEGO ZADAŃ. POZOSTAŁE FUNKCJE: 1. REGULACYJNA (REDYSTRYBUCYJNA, ALOKACYJNA) WPŁYW NA POZIOM DOCHODU I MAJĄTKU PODATNIKÓW, 2. STYMULACYJNA WPŁYW NA DZIAŁANIE PODATNIKÓW, 3. INFORMACYJNA (KONTROLNA) SYSTEM PODATKOWY DOSTARCZA SZYBKIEJ INFORMACJI O PRZEBIEGU PROCESÓW GOSPODARCZYCH. PRAWO PODATKOWE TO ZBIÓR NORM PRAWNYCH REGULUJĄCYCH OBCIĄŻENIA PODATKOWE. ATRYBUTAMI PRAWA PODATKOWEGO JAKO ODRĘBNEJ GAŁĘZI PRAWA SĄ: 1. PRZEDMIOT - STOSUNKI POMIĘDZY PAŃSTWEM A JEDNOSTKĄ, KTÓRYCH TREŚCIĄ JEST OBOWIĄZEK PODATKOWY 2. PODMIOT DŁUŻNIK I WIERZYCIEL PODATKOWY 3. METODA REGULACJI WŁADZTWO I PODPORZADKOWANIE PODATNIKA WZGLĘDEM ORGANU PODATKOWEGO (NIERÓWNORZĘDNOŚĆ PODMIOTÓW) 4. FUNKCJA REGULACJI REDYSTRYBUCJA PODATKOWA CZYLI PRZEPŁYW ŚWIADCZEŃ W FORMIE PODATKÓW OD JEDNOSTEK DO PAŃSTWA PRAWO PODATKOWE OBEJMUJE OGÓŁ NORM PRAWNYCH REGULUJĄCYCH: 1. KONSTRUKCJE POSZCZEGÓLNYCH PODSTAW OPODATKOWANIA, 2. ZASADY POWSTAWANIA I WYGASANIA ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH, 3. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZOBOWIĄZANIA PODATKOWE, 4. TRYB WYMIARU, POBORU I KONTROLI PODATKÓW, 5. FUNKCJONOWANIE ORGANÓW PODATKOWYCH I INNYCH PODMIOTÓW UPRAWNIONYCH DO WYMIARU, POBORU I EGZEKUCJI PODATKÓW, 6. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZWIĄZANĄ Z UNIKANIEM I UCHYLANIEM SIĘ OD OPODATKOWANIA. 5

6 SZCZEGÓLNE ZASADY PRAWA PODATKOWEGO: *ZASADA WYŁĄCZNOŚCI USTAWY W REGULACJI PODATKÓW NAKŁADANIE PODATKÓW POWINNO BYĆ UREGULOWANE USTAWĄ, *ZASADA PEWNOŚCI PRAWA STANOWIENIE PRAWA W SPOSÓB UMOŻLIWIAJĄCY PODATNIKOM PRZYGOTOWANIE SIĘ DO ZMIAN, *ZASADA ZAKAZU STANOWIENIA PRAWA RETROAKTYWNEGO ZAKAZ NADAWANIA PRZEPISOM PODATKOWYM MOCY WSTECZNEJ, JEŻELI PROWADZI TO DO POGORSZENIA SYTUACJI PODATNIKA, *ZASADY SPRAWIEDLIWOŚCI PODATKOWEJ (POWSZECHNOŚCI I RÓWNOŚCI) NASTĘPSTWA PODATKOWE ANALOGICZNYCH SYTUACJI EKONOMICZNYCH NIE POWINNY SIĘ RÓŻNIĆ, SZCZEGÓLNE ZASADY PRAWA PODATKOWEGO: *ZASADA ROZSTRZYGANIA WĄTPLIWOŚCI NA KORZYŚĆ PODATNIKA (ŁAC. IN DUBIO PRO TRIBUTARIO) - ROZSTRZYGANIE WĄTPLIWOŚCI INTERPRETACYJNYCH NA KORZYŚĆ PODATNIKA, *ZASADA OGRANICZONEGO STOSOWANIA ANALOGII I WYKŁADNI ROZSZERZAJĄCEJ W INTERPRETACJI PRAWA PODATKOWEGO ZAKAZ POSŁUGIWANIA SIĘ WNIOSKOWANIEM PER ANALOGIAM I WYKŁADNIAMI ROZSZERZAJĄCYMI POWODUJĄCYMI ZWIĘKSZENIE OBCIĄŻEŃ PODATKOWYCH, *ZASADA RESPEKTOWANIA TERMINOLOGII PRZEJĘTEJ Z INNYCH GAŁĘZI PRAWA TERMINY MAJĄCE USTALONE ZNACZENIE W INNYCH GAŁĘZIACH PRAWA ZACHOWUJĄ TO ZNACZENIE W PRAWIE PODATKOWYM, CHYBA ŻE Z DANEJ USTAWY PODATKOWEJ WYNIKA CO INNEGO. PRAWO PODATKOWE MA SWOJĄ FORMALNĄ I MATERIALNĄ ODRĘBNOŚĆ ALE ŚCIŚLE SIĘ WIĄŻE Z INNYMI GAŁĘZIAMI PRAWA, W SZCZEGÓLNOŚCI: 1.PRAWEM FINANSÓW PUBLICZNYCH, 2.PRAWEM ADMINISTRACYJNYM, 3. PRAWEM CYWILNYM, 4. PRAWEM GOSPODARCZYM. ŹRÓDŁA PRAWA PODATKOWEGO W POLSCE: 1. KONSTYTUCJA RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ, 2. USTAWY - AKTY PRAWNE O CHARAKTERZE OGÓLNYM, POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCYM, UCHWALANE PRZEZ PARLAMENT, 3. RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE, 4. ROZPORZĄDZENIA - PRZEPISY WYKONAWCZE WYDAWANE Z UPOWAŻNIENIA USTAW W CELU ICH WYKONANIA, 5. AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO (SAMORZĄDOWEGO) - OBOWIĄZUJĄ NA TERENIE OBSZARU, W KTÓRYM JE UCHWALONO. 6

7 ŹRÓDŁAMI PRAWA PODATKOWEGO NIE SĄ: 1. INTERPRETACJE PRAWA PODATKOWEGO, 2.ORZECZNICTWO SĄDOWE, 3.PISMA, OKÓLNIKI I WYJAŚNIENIA MINISTRA FINANSÓW BĄDŹ INNYCH ORGANÓW. STRUKTURA POZIOMA PRAWA PODATKOWEGO DETERMINOWANA JEST FUNKCJAMI PRZEPISÓW: 1. MATERIALNE PRAWO PODATKOWE PRZEPISY ZAWIERAJĄCE NORMY PRAWNE, KTÓRE REGULUJĄ PRAWA I OBOWIĄZKI PODMIOTÓW, 2. PROCEDURALNE PRAWO PODATKOWE PRZEPISY REGULUJĄCE ZASADY POSTĘPOWANIA ORGANÓW PODATKOWYCH, 3. USTROJOWE PRAWO PODATKOWE PRZEPISY DOTYCZĄCE ZASADY ORGANIZACJI I FUNKCJONOWANIA ORGANÓW PODATKOWYCH, 4. PRAWO KARNE PODATKOWE PRZEPISY SANKCYJNE ZA NARUSZENIA MATERIALNEGO PRAWA PODATKOWEGO. PODSTAWOWY PODZIAŁ PODATKÓW ODNOSI SIĘ DO PODMIOTU PONOSZĄCEGO CIĘŻAR EKONOMICZNY PODATKU: 1.PODATKI BEZPOŚREDNIE OBCIĄŻAJĄ PODATNIKÓW I SĄ PRZEZ NICH PŁACONE, ISTNIEJE WIĘC TOŻSAMOŚĆ MIEDZY PODATNIKIEM W KATEGORIACH PRAWNYCH I PODMIOTEM PONOSZĄCYM CIĘŻAR OPODATKOWANIA W KATEGORIACH EKONOMICZNYCH, 2.PODATKI POŚREDNIE OBCIĄŻAJĄ EKONOMICZNIE INNY PODMIOT NIŻ PODATNIKA ZOBOWIĄZANEGO DO ZAPŁATY TAKIEGO PODATKU. INNE KRYTERIA KLASYFIKACJI PODATKÓW: *PRZEDMIOT OPODATKOWANIA: PRZYCHODOWE, DOCHODOWE, MAJĄTKOWE, KONSUMPCYJNE *STAWKA PODATKOWA: KWOTOWE, PROCENTOWE *ZASILANY BUDŻET: PAŃSTWOWE, SAMORZĄDOWE, WSPÓLNE RODZAJOWA STRUKTURA PODATKÓW: 1. PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB PRAWNYCH 2. PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH 3. ZRYCZAŁTOWANE FORMY OPODATKOWANIA PRZYCHODU 4. PODATEK OD CZYNNOŚCI CYWILNOPRAWNYCH 5. PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN 6. PODATEK OD NIERUCHOMOŚCI 7. PODATEK OD ŚRODKÓW TRANSPORTU 8. PODATEK ROLNY 9. PODATEK LEŚNY 10.PODATEK TONAŻOWY 11.PODATEK OD WYDOBYCIA NIEKTÓRYCH KOPALIN 12.PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG 13.PODATEK AKCYZOWY 14.PODATEK OD GIER PODATKI BEZPOŚREDNIE PODATKI POŚREDNIE 7

8 OBOWIĄZEK PODATKOWY - POWINNOŚĆ PONIESIENIA PRZYMUSOWEGO ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNEGO W ZWIĄZKU Z ZAISTNIENIEM ZDARZENIA OKREŚLONEGO W USTAWIE. ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE - WYNIKAJĄCE Z OBOWIĄZKU PODATKOWEGO ZOBOWIĄZANIE PODATNIKA DO ZAPŁACENIA NA RZECZ SKARBU PAŃSTWA, WOJEWÓDZTWA, POWIATU ALBO GMINY PODATKU W WYSOKOŚCI, TERMINIE ORAZ W MIEJSCU OKREŚLONYM W PRZEPISACH PRAWA PODATKOWEGO. Obowiązek podatkowy a zobowiązanie podatkowe OBOWIĄZEK PODATKOWY ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE PODATEK SPOSOBY POWSTAWANIA ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO: 1.Z MOCY PRAWA (SAMOOPODATKOWANIE, SAMOOBLICZENIE PODATKU) OBOWIĄZEK UJAWNIENIA, WYCENY I UREGULOWANIA PODATKU SPOCZYWA NA SAMYM PODATNIKU. PODATNIK MUSI BEZ WEZWANIA ORGANU PODATKOWEGO WIEDZIEĆ, KIEDY, ILE I GDZIE MUSI ZAPŁACIĆ. PRZEPISY USTAW PODATKOWYCH OKREŚLAJĄ ZDARZENIA POWODUJĄCE POWSTANIE ZOBOWIĄZANIA I PODATNIK POWINIEN TE PRZEPISY ZNAĆ. 2.W DRODZE DORĘCZENIA DECYZJI ORGANU PODATKOWEGO METODĘ STOSUJE GDY: 1. SAMOOBLICZENIE PODATKU PRZEZ PODATNIKA BYŁOBY ZBYT TRUDNE DLA PODATNIKA, PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN PODATKI OD NIERUCHOMOŚCI, ROLNY I LEŚNY GDY PODATNIKIEM JEST OSOBA FIZYCZNA PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH W ZAKRESIE OPODATKOWANIA DOCHODU Z NIEUJAWNIONYCH ŹRÓDEŁ ORAZ OPODATKOWANIA KARTĄ PODATKOWĄ 2. W EFEKCIE PRZEPROWADZANEJ PRZEZ ORGANY SKARBOWE WERYFIKACJI STOSOWANIA ZASADY SAMOOPODATKOWANIA. POWSTANIE ZOBOWIĄZANIA NA MOCY DECYZJI JEST WYJĄTKIEM OD OGÓLNEJ REGUŁY SAMOOPODATKOWANIA. 8

9 RODZAJE DECYZJI PODATKOWYCH: 1. OKREŚLAJĄCE ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE (DEKLARATORYJNE), WYDANIE DECYZJI DEKLARATORYJNEJ NASTĘPUJE W PRZYPADKU STWIERDZENIA PRZEZ ORGAN PODATKOWY, ŻE PODATNIK: NIE ZAPŁACIŁ W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI PODATKU, NIE ZŁOŻYŁ DEKLARACJI WYSOKOŚĆ ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO JEST INNA NIŻ WYKAZANA W DEKLARACJI. 2. USTALAJĄCE ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE (KONSTYTUTYWNE). TAKA DECYZJA TWORZY ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE, OKREŚLAJĄC WIERZYCIELA, DŁUŻNIKA, PRZEDMIOT ORAZ TREŚĆ TEGO STOSUNKU PRAWNEGO. ORGAN WYDAJĄCY TAKĄ DECYZJĘ DOKONUJE WYMIARU PODATKU OBOWIĄZEK PODATKOWY ZOSTAJE PRZEKSZTAŁCONY W ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE USTALONE W TEJ DECYZJI. ZOBOWIĄZANIE TO POWSTAJE Z DNIEM DORĘCZENIA DECYZJI ORGANU PODATKOWEGO. KLUCZOWYM ELEMENTEM W METODZIE SAMOOPODATKOWANIA SIĘ JEST DEKLARACJA PODATKOWA CZYLI OKREŚLONA PRAWEM ODPOWIEDNIA FORMA OBOWIĄZKOWEGO PRZEKAZYWANIA INFORMACJI DLA CELÓW PODATKOWYCH (W TYM RÓWNIEŻ: ZEZNANIA, WYKAZY ORAZ INFORMACJE). DANE ZAWARTE W DEKLARACJI PODATKOWEJ STANOWIĄ PODSTAWĘ WYDANIA DECYZJI OKREŚLAJĄCEJ WYSOKOŚĆ ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO. JEDNAKŻE ORGAN PODATKOWY NIE JEST ZWIĄZANY DANYMI ZAWARTYMI W DEKLARACJI, GDY W TOKU POSTĘPOWANIA PODATKOWEGO STWIERDZI, ŻE SĄ NIEZGODNE ZE STANEM FAKTYCZNYM. PODSTAWOWYM SPOSOBEM REALIZACJI ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO JEST ZASPOKOJENIE WIERZYCIELA PODATKOWEGO. STOSUNEK PRAWNY ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO WYGASA GŁÓWNIE PRZEZ SPEŁNIENIE ŚWIADCZENIA. SPEŁNIENIE ŚWIADCZENIA PRZEZ DŁUŻNIKA POWODUJE, ŻE CEL STOSUNKU ZOBOWIĄZANIOWEGO ZOSTAJE ZREALIZOWANY, A TO PROWADZI DO ZANIKU WIĘZI PRAWNEJ ŁĄCZĄCEJ WIERZYCIELA I DŁUŻNIKA. ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE WYGASA W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI WSKUTEK: 1.ZAPŁATY, 2.POBRANIA PODATKU PRZEZ PŁATNIKA LUB INKASENTA, 3.POTRĄCENIA, 4.ZALICZENIA NADPŁATY LUB ZALICZENIA ZWROTU PODATKU, 5.PRZENIESIENIA WŁASNOŚCI RZECZY LUB PRAW MAJĄTKOWYCH, 6.PRZEJĘCIA WŁASNOŚCI NIERUCHOMOŚCI LUB PRAWA MAJĄTKOWEGO W POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM, 7.ZANIECHANIA POBORU, 8.ZWOLNIENIA Z OBOWIĄZKU ZAPŁATY, 9.UMORZENIA ZALEGŁOŚCI, 10.PRZEDAWNIENIA. EFEKTYWNE NIEEFEKTYWNE 9

10 FORMY ZAPŁATY: 1. ZAPŁATA W FORMIE GOTÓWKOWEJ- PRZEZ WPŁACENIE KWOTY PODATKU, 2. ZAPŁATA W FORMIE BEZGOTÓWKOWEJ- POPRZEZ PRZELEW BANKOWY. 3. ZNAKAMI SKARBOWYMI AKCYZY. BEZGOTÓWKOWA FORMA ZAPŁATY PODATKU ODNOSI SIĘ DO PODATNIKÓW PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ I OBOWIĄZANYCH DO PROWADZENIA EWIDENCJI PODATKOWEJ. TERMINEM ZAPŁATY JEST DZIEŃ OBCIĄŻENIA RACHUNKU BANKOWEGO PODATNIKA LUB PŁATNIKA W SPÓŁDZIELCZEJ KASIE OSZCZĘDNOŚCIOWO- KREDYTOWEJ NA PODSTAWIE POLECENIA PRZELEWU. FORMA GOTÓWKOWA ZAPŁATY PODATKU ODNOSI SIĘ DO WSZYSTKICH SYTUACJI, W KTÓRYCH NIE ZASTRZEŻONO FORMY BEZGOTÓWKOWEJ. TERMINEM ZAPŁATY PODATKU PRZY ZAPŁACIE GOTÓWKĄ JEST DZIEŃ WPŁATY PODATKU W KASIE ORGANU PODATKOWEGO LUB NA RACHUNEK ORGANU W BANKU, W PLACÓWCE POCZTOWEJ, W SPÓŁDZIELCZEJ KASIE OSZCZĘDNOŚCIOWO- KREDYTOWEJ ALBO DZIEŃ POBRANIA PODATKU PRZEZ PŁATNIKA LUB INKASENTA. TERMIN ZAPŁATY ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO TO: *ZOBOWIĄZANIE POWSTAJĄCE Z MOCY DECYZJI: 14 DNI OD DNIA DORĘCZENIA DECYZJI USTALAJĄCEJ WYSOKOŚĆ ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO, *ZOBOWIĄZANIA POWSTAJĄCE Z MOCY PRAWA: OSTATNI DZIEŃ, W KTÓRYM ZGODNIE Z PRAWEM WPŁATA POWINNA NASTĄPIĆ. PODATEK NIE ZAPŁACONY W TERMINIE STAJE SIĘ ZALEGŁOŚCIĄ PODATKOWĄ. POWSTANIE ZALEGŁOŚCI PODATKOWEJ RODZI OBOWIĄZEK UISZCZENIA DODATKOWO ODSETEK ZA ZWŁOKĘ. PŁATNIK PODATKU TO PODMIOT ZOBOWIĄZANY DO OBLICZENIA, POBRANIA I UISZCZENIA W WYZNACZONYM TERMINIE NALEŻNEGO PODATKU NA RACHUNEK BANKOWY WŁAŚCIWEGO ORGANU PODATKOWEGO. SĄ TO MIĘDZY INNYMI: *PRACODAWCY W ZAKRESIE PODATKU DOCHODOWEGO PRACOWNIKÓW, *NOTARIUSZE W ZAKRESIE PODATKU OD CZYNNOŚCI CYWILNO-PRAWNYCH DOKONYWANYCH W FORMIE AKTÓW NOTARIALNYCH, *PRZEDSIĘBIORCY W ZAKRESIE POBORU PODATKU U ŹRÓDŁA (NP. ODSETKI OD POŻYCZKI). 10

11 INKASENT TO PODMIOT OBOWIĄZANY DO POBRANIA OD PODATNIKA PODATKU I WPŁACENIA GO WE WŁAŚCIWYM TERMINIE ORGANOWI PODATKOWEMU. ORGAN PODATKOWY NIE MOŻE ŻĄDAĆ OD INKASENTA ZAPŁATY PODATKU, JEŚLI PODATNIK WCZEŚNIEJ GO NIE UIŚCIŁ INKASENTOWI. ZA POŚREDNICTWEM INKASENTÓW MOŻE BYĆ ZARZĄDZONY POBÓR PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI, PODATKU OD POSIADANIA PSÓW, OPŁAT LOKALNYCH: TARGOWEJ, MIEJSCOWEJ I ADMINISTRACYJNEJ, A TAKŻE PODATKU ROLNEGO ORAZ LEŚNEGO OD OSÓB FIZYCZNYCH W DRODZE INKASA. PŁATNIK ODPOWIADA ZA PODATEK: 1. NIEPOBRANY PRZEZ PŁATNIKA, 2. PODATEK POBRANY W WYSOKOŚCI NIŻSZEJ NIŻ NALEŻNEJ, 3. PODATEK POBRANY ALE NIEWPŁACONY W TERMINIE. INKASENT ODPOWIADA ZA POBRANE A NIEWPŁACONE W TERMINIE PODATKI DLA WYGAŚNIĘCIA ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO PODATNIKA NIE MA ZNACZENIA TO CZY PŁATNIK LUB INKASENT POBRANĄ KWOTĘ PODATKU PRZEKAZAŁ NA RACHUNEK ORGANU PODATKOWEGO. POTRĄCENIE MOŻE MIEĆ MIEJSCE NA WNIOSEK PODATNIKA LUB Z URZĘDU GDY WIERZYTELNOŚĆ PODATNIKA WOBEC SKARBU PAŃSTWA JEST WZAJEMNA, BEZSPORNA, WYMAGALNA I POWSTAŁA Z OKREŚLONYCH PRAWEM TYTUŁÓW TAKICH JAK MIĘDZY INNYMI: *NABYCIA PRZEZ SKARB PAŃSTWA NIERUCHOMOŚCI NA CELE UZASADNIAJĄCE JEJ WYWŁASZCZENIE LUB WYWŁASZCZENIA NIERUCHOMOŚCI NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O GOSPODARCE NIERUCHOMOŚCIAMI; *ODSZKODOWANIA ZA NIESŁUSZNE SKAZANIE, TYMCZASOWE ARESZTOWANIE LUB ZATRZYMANIE, UZYSKANEGO NA PODSTAWIE PRZEPISÓW KODEKSU POSTĘPOWANIA KARNEGO; *ODSZKODOWANIA ORZECZONEGO W DECYZJI ORGANU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ. ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE MOŻNA UREGULOWAĆ POPRZEZ ZALICZENIE NA JEGO POCZET: 1. ZWROTU PODATKU, ZWROTY PODATKU WIĄŻĄ SIĘ ZE SPOSOBEM ROZLICZENIA PODATKU I DOTYCZĄ PRZEDE WSZYSTKIM PODATKU VAT ORAZ PODATKU DOCHODOWEGO. 2. NADPŁATY PODATKU. NADPŁATA PODATKU ZWIĄZANA JEST Z SZCZEGÓLNĄ SYTUACJĄ GDY ODATNIK ZAPŁACI WYŻSZY PODATEK NIŻ WYNIKA TO Z PRZEPISÓW. 11

12 NADPŁATĄ JEST: 1. KWOTA NADPŁACONEGO LUB NIENALEŻNIE ZAPŁACONEGO PODATKU, 2. KWOTA PODATKU POBRANA PRZEZ PŁATNIKA NIENALEŻNIE LUB W WYSOKOŚCI WIĘKSZEJ OD NALEŻNEJ, 3. KWOTA ZOBOWIĄZANIA ZAPŁACONEGO PRZEZ PŁATNIKA LUB INKASENTA, JEŻELI W DECYZJI O ODPOWIEDZIALNOŚCI PODATKOWEJ PŁATNIKA LUB INKASENTA OKREŚLONO JE NIENALEŻNIE LUB W WYSOKOŚCI WIĘKSZEJ OD NALEŻNEJ, 4. KWOTA ZOBOWIĄZANIA ZAPŁACONEGO PRZEZ OSOBĘ TRZECIĄ, JEŻELI W DECYZJI O JEGO ODPOWIEDZIALNOŚCI PODATKOWEJ OKREŚLONO JE NIENALEŻNIE LUB W WYSOKOŚCI WIĘKSZEJ OD NALEŻNEJ, 5. KWOTA ZOBOWIĄZANIA ZAPŁACONEGO PRZEZ SPADKOBIERCĘ, JEŻELI W DECYZJI USTALAJĄCEJ WYSOKOŚĆ ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO OKREŚLONO JE NIENALEŻNIE LUB W WYSOKOŚCI WIĘKSZEJ OD NALEŻNEJ. SZCZEGÓLNYM PRZYPADKIEM WYGAŚNIĘCIA ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO JEST PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI RZECZY LUB PRAW MAJĄTKOWYCH NA RZECZ: 1.SKARBU PAŃSTWA W ZAMIAN ZA ZALEGŁOŚCI PODATKOWE Z TYTUŁU PODATKÓW STANOWIĄCYCH DOCHODY BUDŻETU PAŃSTWA; 2.JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W ZAMIAN ZA ZALEGŁOŚCI PODATKOWE Z TYTUŁU PODATKÓW STANOWIĄCYCH DOCHODY JEGO BUDŻETU. PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI NASTĘPUJE NA WNIOSEK PODATNIKA NA PODSTAWIE UMOWY ZAWARTEJ MIEDZY PODATNIKIEM A PRZEDSTAWICIELEM SKARBU PAŃSTWA (STAROSTA POWIATU) LUB JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO. ZAWARCIE TAKIEJ UMOWY WYMAGA ZGODY WŁAŚCIWEGO NACZELNIKA URZĘDU SKARBOWEGO LUB NACZELNIKA URZĘDU CELNEGO. PRZENIESIENIE WŁASNOŚCI RZECZY LUB PRAW MAJĄTKOWYCH NA RZECZ SKARBU PAŃSTWA LUB JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W ZAMIAN ZA ZALEGŁOŚĆ PODATKOWĄ MOŻE RÓWNIEŻ NASTĄPIĆ PRZYMUSOWO W RAMACH POSTEPOWANIA EGZEKUCYJNEGO. ZANIECHANIE POBORU PODATKU OZNACZA ZWOLNIENIE PODATNIKA Z OBOWIĄZKU ZAPŁATY OKREŚLONEGO ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO. WSKAZANIE PODMIOTOWEGO I PRZEDMIOTOWEGO ZAKRESU ZANIECHANIA POBORU PODATKU NALEŻY DO KOMPETENCJI MINISTRA FINANSÓW, KTÓRY DOKONUJE TEGO W DRODZE ROZPORZĄDZENIA W PRZYPADKACH UZASADNIONYCH INTERESEM PUBLICZNYM LUB WAŻNYM INTERESEM PODATNIKÓW. MINISTER FINANSÓW MOŻE ZANIECHAĆ W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI POBORU PODATKÓW, OKREŚLAJĄC RODZAJ PODATKU, OKRES, W KTÓRYM NASTĘPUJE ZANIECHANIE, I GRUPY PODATNIKÓW, KTÓRYCH DOTYCZY ZANIECHANIE. MINISTER MOŻE TEŻ ZWOLNIĆ NIEKTÓRE GRUPY PŁATNIKÓW Z OBOWIĄZKU POBIERANIA PODATKÓW LUB ZALICZEK NA PODATKI. 12

13 ZWOLNIENIE Z OBOWIĄZKU ZAPŁATY PODATKU DOTYCZY SYTUACJI GDY PODATNIK BYŁ OBJĘTY OCHRONĄ INDYWIDUALNEJ INTERPRETACJI PODATKOWEJ, KTÓRA NASTĘPNIE ZOSTAŁA ZMIENIONA LUB NIE ZOSTAŁA UWZGLĘDNIONA W ROZSTRZYGNIĘCIU SPRAWY PODATKOWEJ. UTRATA WALORÓW OCHRONNYCH PRZEZ INTERPRETACJI PODATKOWEJ MOŻE WYNIKAĆ Z: 1.ZMIANY SAMEJ INTERPRETACJI PRZEZ ORGAN, 2.WYDANIA INTERPRETACJI OGÓLNEJ, KTÓRA PRZECZY INTERPRETACJI INDYWIDUALNEJ, 3.PRAWOMOCNEGO ORZECZENIA SĄDU ADMINISTRACYJNEGO UCHYLAJĄCEGO INTERPRETACJĘ INDYWIDUALNĄ. ZWOLNIENIE Z ZAPŁATY PODATKU OBEJMUJE: 1.W PRZYPADKU ROCZNEGO ROZLICZENIA PODATKÓW OKRES DO KOŃCA ROKU PODATKOWEGO, W KTÓRYM WYGASŁA OCHRONA INTERPRETACJI INDYWIDUALNEJ, 2.W PRZYPADKU KWARTALNEGO ROZLICZENIA PODATKÓW OKRES DO KOŃCA KWARTAŁU, W KTÓRYM WYGASŁA OCHRONA INTERPRETACJI INDYWIDUALNEJ ORAZ KWARTAŁ NASTĘPNY, 3.W PRZYPADKU MIESIĘCZNEGO ROZLICZENIA PODATKÓW OKRES DO KOŃCA MIESIĄCA, W KTÓRYM WYGASŁA OCHRONA INTERPRETACJI INDYWIDUALNEJ ORAZ MIESIĄC NASTĘPNY. ORGAN PODATKOWY, NA WNIOSEK PODATNIKA W PRZYPADKACH UZASADNIONYCH WAŻNYM INTERESEM PODATNIKA LUB INTERESEM PUBLICZNYM, MOŻE: 1. ODROCZYĆ TERMIN PŁATNOŚCI PODATKU LUB ROZŁOŻYĆ ZAPŁATĘ PODATKU NA RATY, 2. ODROCZYĆ LUB ROZŁOŻYĆ NA RATY ZAPŁATĘ ZALEGŁOŚCI PODATKOWEJ WRAZ Z ODSETKAMI ZA ZWŁOKĘ LUB ODSETKI OKREŚLONE W DECYZJI, 3. UMORZYĆ W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ZALEGŁOŚCI PODATKOWE, ODSETKI ZA ZWŁOKĘ LUB OPŁATĘ PROLONGACYJNĄ. UMORZENIE ZALEGŁOŚCI PODATKOWEJ POWODUJE RÓWNIEŻ UMORZENIE ODSETEK ZA ZWŁOKĘ W CAŁOŚCI LUB W TAKIEJ CZĘŚCI, W JAKIEJ ZOSTAŁA UMORZONA ZALEGŁOŚĆ PODATKOWA. PRZEDAWNIENIE ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO TO SYTUACJA, W KTÓREJ ORGAN PODATKOWY, NA SKUTEK UPŁYWU CZASU, NIE MOŻE DOCHODZIĆ ZAPŁATY PODATKU. ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE POWSTAJĄCE Z MOCY PRAWA PRZEDAWNIA SIĘ Z UPŁYWEM 5 LAT, LICZĄC OD KOŃCA ROKU KALENDARZOWEGO, W KTÓRYM UPŁYNĄŁ TERMIN PŁATNOŚCI PODATKU. PRZYKŁADOWO: *ZOBOWIĄZANIE Z TYTUŁU PODATKU VAT ZA MIESIĄC PAŹDZIERNIK 2015 PRZEDAWNI SIĘ W DNIU R., *ZOBOWIĄZANIE Z TYTUŁU PODATKU DOCHODOWEGO ZA 2015 ROK PRZEDAWNI SIĘ W DNIU R. 13

14 W PRZYPADKU ZOBOWIĄZAŃ PODATKOWYCH POWSTAJĄCYCH NA MOCY DECYZJI, ZOBOWIĄZANIE W OGÓLE NIE POWSTANIE, JEŻELI DECYZJA ZOSTAŁA DORĘCZONA PO UPŁYWIE 3 LAT, LICZĄC OD KOŃCA ROKU KALENDARZOWEGO, W KTÓRYM POWSTAŁ OBOWIĄZEK PODATKOWY. JEDNAK, JEŻELI PODATNIK NIE ZŁOŻYŁ DEKLARACJI W TERMINIE PRZEWIDZIANYM W PRZEPISACH BĄDŹ W ZŁOŻONEJ DEKLARACJI NIE UJAWNIŁ WSZYSTKICH DANYCH NIEZBĘDNYCH DO USTALENIA WYSOKOŚCI ZOBOWIĄZANIA PODATKOWEGO, ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE NIE POWSTAJE, POD WARUNKIEM ŻE DECYZJA USTALAJĄCA WYSOKOŚĆ TEGO ZOBOWIĄZANIA ZOSTAŁA DORĘCZONA PO UPŁYWIE 5 LAT, LICZĄC OD KOŃCA ROKU KALENDARZOWEGO, W KTÓRYM POWSTAŁ OBOWIĄZEK PODATKOWY. NIE ULEGAJĄ PRZEDAWNIENIU ZOBOWIĄZANIA PODATKOWE ZABEZPIECZONE HIPOTEKĄ LUB ZASTAWEM SKARBOWYM, JEDNAKŻE PO UPŁYWIE TERMINU PRZEDAWNIENIA ZOBOWIĄZANIA TE MOGĄ BYĆ EGZEKWOWANE TYLKO Z PRZEDMIOTU HIPOTEKI LUB ZASTAWU. BIEG TERMINU PRZEDAWNIENIA MOŻE BYĆ ZAWIESZANY I ODWIESZANY WIELOKROTNIE (MAKSYMALNIE NA ŁĄCZNY OKRES 3 LAT) MIĘDZY INNYMI Z POWODU: *WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA W SPRAWIE O PRZESTĘPSTWO SKARBOWE LUB WYKROCZENIE SKARBOWE, O KTÓRYM PODATNIK ZOSTAŁ ZAWIADOMIONY, JEŻELI PODEJRZENIE POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA LUB WYKROCZENIA WIĄŻE SIĘ Z NIEWYKONANIEM TEGO ZOBOWIĄZANIA, *WNIESIENIA SKARGI DO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO NA DECYZJĘ DOTYCZĄCĄ TEGO ZOBOWIĄZANIA, *WYDANIA DECYZJI, O UDZIELENIU ULGI W SPŁACIE ZOBOWIĄZANIA, DO DNIA TERMINU PŁATNOŚCI ODROCZONEGO PODATKU LUB ZALEGŁOŚCI PODATKOWEJ, OSTATNIEJ RATY PODATKU LUB OSTATNIEJ RATY ZALEGŁOŚCI PODATKOWEJ. BIEG TERMINU PRZEDAWNIENIA BIEGNIE DALEJ OD (MIĘDZY INNYMI): *PRAWOMOCNEGO ZAKOŃCZENIA POSTĘPOWANIA W SPRAWIE O PRZESTĘPSTWO SKARBOWE LUB WYKROCZENIE SKARBOWE, *DORĘCZENIA ORGANOWI PODATKOWEMU ODPISU ORZECZENIA SĄDU ADMINISTRACYJNEGO, ZE STWIERDZENIEM JEGO PRAWOMOCNOŚCI W SPRAWIE ODWOŁAWCZEJ PODATNIKA, *ZAKOŃCZENIA POSTĘPOWANIA ZABEZPIECZAJĄCEGO W TRYBIE PRZEPISÓW O POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM W ADMINISTRACJI. BIEG TERMINU PRZEDAWNIENIA PRZERYWA: *OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI PODATNIKA, *ZASTOSOWANIE ŚRODKA EGZEKUCYJNEGO, O KTÓRYM PODATNIK ZOSTAŁ ZAWIADOMIONY. PO PRZERWANIU, BIEG TERMINU PRZEDAWNIENIA BIEGNIE NA NOWO. 14