MINISTERSTWO TRANSPORTU URZĄD KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ. Projekt

Transkrypt

1 MINISTERSTWO TRANSPORTU URZĄD KOMUNIKACJI ELEKTRONICZNEJ Projekt Implementacja numeru alarmowego 112 w Polsce, w tym w szczególności dostęp dla służb ustawowo powołanych do niesienia pomocy do informacji o lokalizacji osób dokonujących połączeń na numery alarmowe 1. Obowiązujące przepisy UE odnoszące się do wspólnego europejskiego numeru alarmowego 112 Na podstawie art. 26 dyrektywy 2002/22/WE w sprawie usługi powszechnej (USD) Państwa Członkowskie zostały zobowiązane do zapewnienia: - wszystkim użytkownikom końcowym publicznie dostępnych usług telefonicznych możliwości bezpłatnego kontaktu ze służbami ratunkowymi przy wykorzystaniu jednego europejskiego numeru alarmowego 112, w uzupełnieniu wszelkich innych krajowych numerów alarmowych określonych przez krajowe organy regulacyjne, - właściwej obsługi połączeń na numer 112, umożliwiającej służbom ratunkowym niezwłoczne podjęcie interwencji, - uzyskania przez służby od przedsiębiorstw eksploatujących publiczne sieci telefoniczne informacji o lokalizacji osoby wykonującej połączenie na numer alarmowy odpowiedniej informacji dla obywateli o istnieniu i możliwości użycia wspólnego europejskiego numeru alarmowego 112. W polskim prawie sprawy połączeń z numerami alarmowymi są regulowane poprzez zapisy ustawy Prawo telekomunikacyjne z dnia 16 lipca 2004 r. (Dz. U. Nr 171, poz i Nr 273, poz.2703, z 2005 r. Nr 163, poz i Nr 267, poz. 2258, z 2006 r. Nr 12, poz. 66): - art. 77 zobowiązuje dostawców publicznie dostępnych usług telefonicznych do zapewnienia bezpłatnych połączeń z numerami alarmowymi oraz do właściwego terytorialnie kierowania tych połączeń. - art. 78 zobowiązuje operatorów publicznych sieci telefonicznych do udostępnienia na żądanie służb, informacji o lokalizacji zakończenia sieci z którego wykonano połączenie z numerem alarmowym. - art. 129 ustala numer 112 jako wspólny numer alarmowy dla wszystkich służb ustawowo powołanych do niesienia pomocy. 2. Sytuacja w Polsce w odniesieniu do połączeń z numerami alarmowymi przed wdrożeniem numeru alarmowego 112 Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie planu numeracji krajowej PNK w Polsce funkcjonują następujące numery dla służb ustawowo powołanych do niesienia pomocy: 1) 984 pogotowie rzeczne 2) 985 ratownictwo morskie i górskie 3) 986 straż miejska 4) 991 pogotowie energetyczne 5) 992 pogotowie gazowe

2 6) 993 pogotowie ciepłownicze 7) 994 pogotowie wodno-kanalizacyjne 8) 997 Policja 9) 998 straż pożarna 10) 999 pogotowie ratunkowe Z chwilą wprowadzenia europejskiego numeru alarmowego 112 w Polsce nie nastąpiły żadne zmiany w użyciu dotychczas stosowanych numerów alarmowych i aktualnie funkcjonują one równolegle z numerem 112. Wprowadzenie wspólnego numeru 112 dla służb ratunkowych spowodowało konieczność stworzenia specjalnych stanowisk przyjmujących wywołania na numer 112. Stanowiska te powinny zapewnić skoordynowaną obsługę wywołań alarmowych, kontakt z właściwą służbą ratunkową i w konsekwencji niezwłoczne podjęcie interwencji. W UE funkcjonuje pojęcie PSAP (Public Safety Answering Point), zdefiniowane, jako rodzaj centrum, których zadaniem jest obsługa wywołań na numer 112. W 2000 r. w Polsce zaczęto tworzyć Centra Powiadamiania Ratunkowego (CPR), będące zintegrowanymi stanowiskami dyspozytorskimi służb ratowniczych, przyjmującymi między innymi wywołania na numer 112. Zgodnie z ustawą o działach administracji rządowej, organizacja, finansowanie oraz działanie Centrów Powiadamiania Ratunkowego znajdują się w kompetencjach resortu spraw wewnętrznych oraz samorządów terenowych. Do chwili obecnej powstało około 80 CPR i budowa ich jest kontynuowana. 3. Zarzut niedopełnienia obowiązków wynikających z art. 26 dyrektywy 2002/22/WE W marcu 2005 r. Komisja Europejska uruchomiła procedurę ws. naruszenia przepisów unijnych w zakresie braku funkcjonowania telefonu alarmowego 112 w sieciach stacjonarnych w Polsce. Na mocy postanowienia Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2005 r. podjęto pilne przedsięwzięcia mające na celu udostępnienie w Polsce, w sieciach stacjonarnych, możliwości połączenia ze służbami ratunkowymi za pomocą wspólnego europejskiego numeru alarmowego 112. W pracach koordynowanych przez Ministerstwo Infrastruktury uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Ministerstwa Zdrowia, Telekomunikacji Polskiej S.A., Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej, Komendy Głównej Policji, Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty. W wyniku działań tego zespołu w dniu 1 września 2005 r. usługa korzystania z numeru alarmowego 112 została uruchomiona w stacjonarnej telefonicznej sieci publicznej dostępna na terenie całego kraju. 4. Obecny status implementacji numeru alarmowego 112 w Polsce 1) stan prawny - ustawa Prawo telekomunikacyjne wyznacza numer 112 jako wspólny numer alarmowy dla wszystkich służb ustawowo powołanych do niesienia pomocy oraz obliguje operatorów publicznych sieci telefonicznych do udostępnienia na żądanie służb, w miarę możliwości technicznych, w czasie rzeczywistym informacji o lokalizacji zakończenia sieci, z którego wykonane zostało połączenie do numeru 112 lub do innych numerów alarmowych. w projekcie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym zdefiniowane zostało pojęcie Centrum Powiadamiania Ratunkowego (CPR), w których przyjmowane będą zgłoszenia z numeru 112. Określony został sposób finansowania CPR z budżetu państwa, z części której dysponentem jest wojewoda. Natomiast szczegółowa organizacja centrów, ich liczba oraz rozmieszczenie zostanie określone w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w porozumieniu z Ministrem Zdrowia. Stworzone również zostaną centra koordynacji ratownictwa medycznego w każdym województwie, mające za

3 zadanie między innymi sprawowanie nadzoru nad pracą CPR. Organizacja centrów koordynacji będzie określona przez regulamin urzędów wojewódzkich. 2) stan organizacyjny - usługi pod numerem 112 są dostępne na obszarze całego kraju we wszystkich publicznych sieciach telefonicznych. Wywołania z sieci stacjonarnych kierowane są głównie do stanowisk dyspozytorskich straży pożarnej, natomiast z sieci ruchomych do stanowisk Policji. - dla sieci stacjonarnej utworzono 339 jednostek odbierających wywołania alarmowe, w 335 przypadkach centra te dołączone są do sieci Telekomunikacji Polskiej. - dla sieci ruchomych sposób kierowania wywołań alarmowych tworzony był w początkowym etapie funkcjonowania sieci ruchomych, bez udziału administracji państwowej, na zasadzie umów międzyoperatorskich z Telekomunikacją Polską. 3) aktualne rozwiązania techniczne - ze względu na konieczność dotrzymania terminu przy uruchomieniu numeru 112 przyjęto w niektórych sprawach rozwiązania doraźne, nie spełniające zaleceń Komisji Europejskiej, wynikające z aktualnych możliwości krajowego systemu ratownictwa i sieci telekomunikacyjnych. - dla celów kierowania połączeń na numer 112 ustalono wspólny format dla tzw. Numeru Kierowania Alarmowego (NKA), zapewniający prawidłowe kierowanie wywołań alarmowych do właściwych jednostek przyjmujących te wywołania. - w oparciu o nową ustawę o Państwowym Ratownictwie Medycznym wprowadzone zostaną docelowe rozwiązania, wypełniające wymagania unijne, dla organizacji systemu powiadamiania ratunkowego za pomocą numeru alarmowego istnieje problem z identyfikacją numeru abonenta dzwoniącego, wynikający z trudności w przesyłaniu CLI (Calling Line Identifier) poprzez połączone sieci operatorów. 4) informacja o lokalizacji dzwoniącego na numer alarmowy a) sieci stacjonarne - w celu pozyskania przez służby informacji o lokalizacji osób dokonujących połączenia na numery alarmowe został stworzony system, polegający na udostępnieniu przez operatorów specjalnych numerów telefonicznych, pod którymi dzwoniąc z uprawnionych numerów przedstawiciele służb mogą uzyskać informacje o lokalizacji. - informacja przekazywana jest słownie przez obsługę operatora na żądanie służb. - powyższe rozwiązanie funkcjonuje jedynie dla sieci stacjonarnych i posiada szereg niedogodności. Najistotniejszy problemem wynika z faktu, że największy operator Telekomunikacja Polska nie posiada (i prawo tego nie wymaga) kompletnej bazy obejmującej wszystkich działających w kraju operatorów i nie jest w stanie zapewnić pełnej informacji, obejmującej wszystkie działające w kraju publiczne sieci telefoniczne. W związku z tym dyspozytorzy służb muszą posługiwać się listą, złożoną z wielu pozycji, pod którymi mogą uzyskać informacje od poszczególnych operatorów. Ponadto istnieje konieczność rozpoznawania zakresów numeracji należących do indywidualnych operatorów, aby wybrać właściwe źródło informacji.

4 - powyższy skomplikowany sposób pozyskiwania informacji lokalizacyjnych, jest nie do przyjęcia dla służb i można go traktować za rozwiązanie przejściowe do momentu implementacji bardziej efektywnego rozwiązania. b) sieci ruchome - w przypadku sieci ruchomych nie istnieje żaden zorganizowany system dostępu do informacji o lokalizacji. - jeden z operatorów sieci ruchomych, Polkomtel S.A. oficjalnie zgłosił gotowość do testu systemu udostępniania informacji o lokalizacji zakończenia sieci, z którego nastąpiło połączenie na numer alarmowy. - istnieje niebezpieczeństwo postawienia przez Komisję Europejską zarzutu niedopełnienia obowiązku zapewnienia informacji o lokalizacji w sieciach ruchomych. c) sieci IP - nie ma żadnego systemu przekazującego informacje o lokalizacji dla sieci IP. - organizacje UE prowadzą badania i analizy mające na celu rozwiązanie problemu lokalizacji w sieciach wykorzystujących technologię IP. - nie ma ustaleń co do traktowania usługi VoIP jako publicznie dostępnych usług telefonicznych i obowiązku zapewnienia możliwości połączeń na numery alarmowe przez VoIP. 5) wsparcie językowe systemu powiadamiania o nagłych zdarzeniach - KE, dążąc do zapewnienia podróżującym obywatelom UE bezpieczeństwa i możliwości uzyskania efektywnej pomocy na obszarze całej UE, wymaga poszerzonej obsługi językowej wywołań alarmowych na 112. Odnosi się do tego art. 26 ust. 2 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie usługi powszechnej i praw użytkowników dotyczących sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa o usłudze powszechnej), mówiący o potrzebie odpowiedniej odpowiedzi na wywołanie alarmowe i właściwej obsłudze tego wywołania. Nie ma szczegółowych zaleceń w tej kwestii i przyjęcie indywidualnych rozwiązań zostaje pozostawione poszczególnym państwom członkowskim. - polski system nie stosuje wielojęzycznej obsługi wywołań. 6) kampania informacyjna - KE wymaga właściwego poinformowania obywateli o istnieniu i możliwości użycia wspólnego europejskiego numeru alarmowego, również poza granicami kraju. - w Polsce nie została przeprowadzona jeszcze szeroka kampania propagująca numer alarmowy ) system E112 - KE dąży do wprowadzenia w całej UE rozszerzonego systemu informowania o lokalizacji dzwoniącego E112 (Enhanced 112) wykorzystującego możliwości nowoczesnych technologii komunikacji elektronicznej.

5 - w Polsce E112 znajduje się na etapie organizacji i testów dostępu do baz danych operatorów z informacjami o lokalizacji za pomocą Internetu. 8) system ecall - KE planuje stworzyć system automatycznego powiadamiania o wypadkach drogowych ecall i zintegrować go z systemem E w Polsce nie funkcjonuje jak dotąd system E112 - Polska nie podpisała jeszcze Memorandum of Understanding (MoU) w sprawie ecall, podpisanie którego jest deklaracją wyrażającą poparcie i zaangażowanie się dla projektu ecall. Prawdopodobnie nastąpi to w najbliższym czasie. 5. Zadania do realizacji dla pełnego wdrożenia systemu numeru alarmowego 112 Do pilnych zadań, które należy podjąć niezwłocznie, aby ustrzec się ewentualnych zarzutów KE należy: - uruchomić system pozyskiwania na żądanie służb informacji o lokalizacji dla sieci stacjonarnych z bazy Telekomunikacji Polskiej poprzez Internet, stworzyć podobne rozwiązania dla innych operatorów i zintegrować je w jeden system, systematycznie aktualizowany. - zorganizować system pozyskiwania na żądanie służb informacji o lokalizacji dla sieci ruchomych, w tym opracować oprogramowanie do określenia lokalizacji na podstawie otrzymywanej z sieci ruchomej informacji o współrzędnych geograficznych dzwoniącego. - stworzyć system oprogramowania umożliwiającego automatyczny wybór źródła informacji o lokalizacji na podstawie numeru dzwoniącego, bez konieczności rozpoznawania przez dyspozytora zakresów numeracji należących do poszczególnych operatorów. - zagwarantować identyfikację numerów abonentów wykonujących połączenia na numery alarmowe poprzez przesyłanie CLI na całej drodze połączeniowej i zapewnienie pojawienia się numeru na wyświetlaczu dyspozytora. - zunifikować obszary obsługi wywołań na numer alarmowy 112 i centra przyjmowania tych wywołań dla sieci stacjonarnych i ruchomych. Przy tych pracach należy wziąć pod uwagę fakt, że sieci ruchome generują około 80 % wywołań na numer 112 i przeprowadzić niezbędną analizę odnośnie potrzeb co do odpowiedniej liczby łączy i dyspozytorów dla centrów powiadamiania ratunkowego. - ustalić zasady ciągłego nadzoru nad bazą danych zawierającą zestawienie obszarów obsługi i przypisanych do tych obszarów centrów powiadamiania ratunkowego oraz sposób przekazywania zmian do operatorów. W dłuższej perspektywie, gdy znane będą końcowe wymagania KE dla europejskiego systemu powiadamiania za pomocą numeru 112 w przypadku nagłych zdarzeń, należy tworzyć centra powiadamiania ratunkowego zgodne ze stosownymi standardami ETSI. Do realizacji będą następujące zadania: - zapewnienie systemu informacji o lokalizacji E 112 spełniającego wymagania UE, polegającego na stosowaniu znormalizowanego interfejsu (standard opracowany w ramach UE) pomiędzy centrami przyjmującymi wywołania a siecią publiczną dla

6 wspólnego europejskiego systemu powiadamiania ratunkowego za pomocą numeru 112, umożliwiającego również zapewnienie informacji o lokalizacji abonentów łączących się z numerami alarmowymi. - zapewnienie dostarczenia informacji o lokalizacji w czasie rzeczywistym, to znaczy z chwilą pojawienia się wywołania na numer 112 system automatycznie w ciągu maksymalnie kilkudziesięciu sekund pozyskuje informacje o lokalizacji od operatora i dyspozytor w trakcie połączenia uzyskuje je na ekranie monitora w postaci mapy z zaznaczonym punktem lokalizacji (konieczne w wywołaniach z sieci ruchomych). Możliwa jest wtedy weryfikacja informacji pozyskanych od abonenta z informacjami dostarczonymi przez system. System ponadto powinien zawierać informacje o numerach przeniesionych (w sieciach stacjonarnych istnieje możliwość zachowania numeru przy zmianie miejsca zamieszkania w ramach strefy numeracyjnej). - stworzenie systemu GIS (Geographic Information System), zgodnego ze standardami określonymi przez KE, służącego do wyświetlania mapy cyfrowej na stanowiskach dyspozytorów, na której zaznaczona będzie lokalizacja dzwoniących na numer alarmowy. - stworzenie wspólnej krajowej bazy z danymi lokalizacyjnymi, zarządzanej przez administrację państwową lub podmiot wyłoniony w drodze przetargu. Baza ta mogłaby być połączona z innymi bazami, niezbędnymi w świetle prawa dla zapewnienia usług abonenckich, np. centralną bazą numerów przeniesionych. Alternatywnym rozwiązaniem mogłoby być stworzenie systemu odpytującego w miarę potrzeb bazy z danymi lokalizacyjnymi poszczególnych operatorów. Potrzebny jest wybór racjonalnego systemu, najdogodniejszego dla operatorów, z uwzględnieniem jak najniższych kosztów i efektywności funkcjonowania. - przygotowanie stosownych przepisów prawnych, zapewniających szybkie pozyskiwanie informacji o lokalizacji, uaktualnianie danych co 24 godziny i ochronę danych. - podjęcie działań mających na celu zwiększenie możliwości językowych służb ratunkowych, poprzez szkolenie językowe dla dyspozytorów oraz wdrożenie wielojęzycznych procedur ułatwiających komunikowanie się z obcokrajowcami korzystającymi z numeru alarmowego 112. Odnośne przepisy powinny znaleźć się w rozporządzeniu o organizacji CPR, wynikającym z ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym. Rozporządzenie powinno zostawić miejsce dla decyzji wojewody, która uwzględniałaby lokalną specyfikę, np. potrzeba użycia języka rosyjskiego w województwach wschodnich, a niemieckiego w zachodnich. - przeprowadzenie szerokiej kampanii propagującej numer 112 w momencie uzyskania przez system powiadamiania za pomocą 112 niezbędnej funkcjonalności, w tym również o możliwości korzystania z numeru 112 w trakcie podróży poza granicami Polski. - integracja systemu ecall z funkcjonującym systemem E112.