1. Cytaty Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła

Transkrypt

1 Pamiętajmy o Szymborskiej 1. Cytaty Czytanie książek to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła Wisława Szymborska Ktoś tutaj był i był, a potem nagle zniknął i uporczywie go nie ma Wisława Szymborska Kot w pustym mieszkaniu Trzy słowa najdziwniejsze Kiedy wymawiam słowo Przyszłość, pierwsza sylaba odchodzi już do przeszłości. Kiedy wymawiam słowo Cisza, niszczę ją. Kiedy wymawiam słowo Nic, stwarzam coś, co nie mieści się w żadnym niebycie Wisława Szymborska Umarłych wieczność dotąd trwa, dokąd pamięcią się im płaci Wisława Szymborska Spis treści: Żyjemy dłużej, ale mniej dokładnie i krótszymi zdaniami. Wisława Szymborska Nieczytanie" Nota biograficzna Materiały metodyczne do wykorzystania na lekcji....3 Scenariusze, konspekty lekcji....5 Opracowania teoretyczne Literatura podmiotu

2 2. Nota Biograficzna Wisława Szymborska urodziła się 2 lipca 1923 roku w Bninie (leżącym nieopodal Kórnika), posiadała wielkopolskie korzenie z czego my mieszkańcy wielkopolski jesteśmy dumni. Od ósmego roku życia mieszkała w Krakowie. W latach studiowała socjologię i polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, z powodów finansowych studiów nie ukończyła. Pierwsze próby literackie podjęła już w czasie wojny, ale wtedy pisała głównie opowiadania. Jako poetka Szymborska zadebiutowała w marcu roku 1945 wierszem Szukam słowa w dodatku do Dziennika Polskiego. Pierwszy opublikowany przez nią tomik nosił tytuł Dlatego żyjemy (1952). Krytycy oceniają, że dopiero wydany w roku 1957 roku tom Wołanie do Yeti stał się właściwym debiutem poetki; widoczne są już w nim charakterystyczne cechy jej poetyki aforystyczność i stosowanie paradoksu jako podstawowej figury retorycznej. Według Anny Legeżyńskiej w książce pt. Wisława Szymborska miała ona zdecydowany gust do prozy. Nawiązywała w tym zdaniu do jej pracy w redakcji Życia Literackiego. W stanie wojennym pracowała w miesięczniku Pismo. Wydała kilka tomów wierszy i zbiorów poezji: Sól (1962), Sto pociech (1967), Wszelki wypadek (1972), Wielka liczba (1976), Ludzie na moście (1986), Koniec i początek (1993), Chwila (2002), Dwukropek (2005) i Tutaj (2008). Ogółem napisała tylko 350 wierszy. W twórczości Wisławy Szymborskiej obok wydanych wierszy ważne miejsce zajmowały limeryki i żartobliwe gatunki literackie, jak lipieje, moskaliki, odwódki i altruiki. W maju 1995 roku otrzymała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej poezję przetłumaczono na 42 języki świata, do czego na pewno przyczyniła się literacka Nagroda Nobla, którą otrzymała w 1996 r. W uzasadnieniu werdyktu przyznającego Szymborskiej literacką Nagrodę członkowie Szwedzkiej Akademii napisali, że nagrodę przyznano za poezję, która z ironiczną precyzją odsłania prawa biologii i działania historii we fragmentach ludzkiej rzeczywistości. Sama o swojej Nagrodzie Nobla mówiła: tragedia sztokholmska. Po tym wydarzeniu poetka wydała następny tomik wierszy dopiero po sześciu latach. Została uhonorowana także innymi odznaczeniami, m. in.: Orderem Orła Białego, Krzyżem Kawalerskim Orderu, Złotym Medalem Zasłużonym Kulturze Gloria Artis. Odeszła 1 lutego 2012 i zgodnie z jej prośbą została pochowana w Krakowie. Nasza Biblioteka posiada tomiki poezji Szymborskiej oraz opracowania metodyczne i konspekty lekcji związane tematycznie z Wisławą Szymborską. 2

3 3. Materiały metodyczne do wykorzystania na lekcji: Falkowski, Stanisław: Lekcje literatury : antyk, średniowiecze, renesans i spadkobiercy. Kraków : "Znak", ISBN Sygnatura: W szkicach składających się na znajdziemy dzieła dawnych epok (Homer, Horacy, Marek Aureliusz, Pieśń o Rolandzie, Tristan i Izolda, Villon, Bogurodzica, Machiavelli, Ewangelia, Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią, Michał Anioł). Zaliczane są zazwyczaj do kanonu szkolnych wtajemniczeń w dziedzictwo naszej kultury lub blisko z nim związane. Przysłuchujemy się rozmowie o Bogu, o miłości, o czasie, o przemijaniu, śmierci i zmartwychwstaniu, o smutku i nadziei, o żywych i umarłych bliskich, o ojczyźnie i domu, o bohaterach i władcach, o sztuce prawdziwej i kłamliwej, rozmowie, którą toczą nieustannie artyści i myśliciele wieków (m.in.: J. Kochanowski, A. Mickiewicz, S. Wyspiański, M. Białoszewski, J. A. Morsztyn, E. Orzeszkowa, C. K. Norwid, K. K. Baczyński, Z. Herbert, W. Szymborska, M. Bułhakow). 1. Drobot, Jolanta: Droga przez wiersz: interpretacje czytelnicze w szkole. Warszawa : Instytut Badań Edukacyjnych, cop ISBN X. Książka wywodzi się z praktyki polonistycznej. Ukazuje różne możliwości odczytywania trudnych utworów poetyckich współczesnych poetów polskich. Stanowi propozycję twórczej zabawy z tekstem, Tworzy dwugłos: literaturoznawcy i nauczyciela - praktyka, swoisty "samouczek", czyli trening interdyscyplinarny. Autorki formułują "kroki" interpretacji wiersza i podają interpretacje (wraz z notatkami z lekcji) wierszy Leśmiana, Tuwima, Wierzyńskiego, Gajcego, Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Liberta, Miłosza, Ważyka, Szymborskiej, Herberta, Białoszewskiego, Karpowicza. Sygnatura: III-G-92 PNS , Inglot, Mieczysław: Między romantyzmem a współczesnością : (poezja w szkole od Adama Mickiewicza do Wisławy Szymborskiej). Kielce: Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, ISBN W części 1 umieszczono analizy i interpretacje utworów liryki polskiej XIX i XX w. Część 2 zawiera analizy porównawcze (wskazanie nawiązań), W części 3 znajdują się ujęcia syntetyczne wybranych zagadnień. We wszystkich częściach ukazano rolę twórczości Cypriana Norwida. Większość artykułów drukowano na łamach "Języka Polskiego w Szkole Średniej". Sygnatura: Lekcje poezji w szkole średniej. Cz. 3, (Poezja na maturze). Red. M. J. Kowalczyk, A. Krawczyk. Kielce : Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, ISBN

4 Treści merytoryczne o 10 współczesnych polskich poetach. (K.K. Baczyński, Z. Herbert, A. Kamieńska, Cz. Miłosz, T. Różewicz, W. Szymborska, L. Staff, J. Twardowski, J. Tuwim, K. Wierzyński) i ich utworach zaadaptowanych do 13 tematów. Sygnatura: , III-G-102 PNS Markowiak-Luty, Celina: Poetki polskie: scenariusze wystaw. Warszawa : Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, ISBN Prezentowane w książce scenariusze wystaw poświęcono wybranym poetkom polskim tworzącym w XX wieku: Julii Hartwig, Kazimierze Iłłakowiczównie, Urszuli Kozioł, Ewie Lipskiej, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Halinie Poświatowskiej, Wisławie Szymborskiej, Annie Świrszczyńskiej. W zakończeniu zamieszczono scenariusz zatytułowany "Poetką być", poruszający problemy występujące w poezji ww. pań oraz: Mieczysławy Buczkówny, Łucji Danielewskiej, Teresy Ferenc, Zuzanny Ginczanki, Małgorzaty Hillar, Anny Kamieńskiej, Alicji Patey-Grabowskiej, Joanny Salomon, Ireny Słomińskiej, Maryli Wolskiej. Sygnatura: KB 5. Mikoś, Elżbieta: Lekcje empatii : czytanie poezji dwudziestowiecznej w liceum : literatura, psychologia, dydaktyka. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, ISBN Pomoc dla polonisty w ramach warsztatu metodycznego. Autorka proponuje szereg projektów sytuacji dydaktycznych powstałych na podstawie badań przeprowadzonych w szkołach. Podaje eksplikacje słowne i encyklopedyczne terminu empatia. Dokonuje analizy triady uczeń-tekst-nauczyciel. Autorka opisuje spotkania z konkretnym tekstem poetyckim (utwory ks. J. Twardowskiego, A. Zagajewskiego, H. Poświatowskiej, W. Szymborskiej, T. Różewicza, A. Kamieńskiej, E. Lipskiej), które uzupełnia autorskimi projektami dydaktycznymi. Sygnatura: III-G PNS 6. O wierszach Wisławy Szymborskiej: szkice i interpretacje. Red. Jacek Brzozowski. Łódź : Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, ISBN Sygnatura: , Poezja współczesna w szkole: interpretacje. Red. Alina Kowalczykowa. Warszawa: "Stentor", cop ISBN X. Przeznaczone dla ucznia szkoły średniej interpretacje wybranych wierszy najwybitniejszych współczesnych poetów polskich K.K. Baczyńskiego, S. Barańczaka, M. Białoszewskiego, St. Grochowiaka, J. Hartwig, Z. Herberta, Cz. Miłosza, T. Różewicza, J.M. Rymkiewicza, W. Szymborskiej, M. Świetlickiego, J. Twardowskiego, A. Wata, R. Wojaczka, K.I. Gałczyńskiego. Szkice prezentują różne metody interpretowania liryki. 4

5 Sygnatura: , Wokół Szymborskiej. Red. Barbara Judkowiak, Elżbieta Nowicka, Barbara Sienkiewicz. Poznań: "WiS", ISBN Sygnatura: Wiatr, Aneta: Syzyf poezji w piekle współczesności: rzecz o Wisławie Szymborskiej. Warszawa : "Kram", ISBN Sygnatura: Wojda, Dorota: Milczenie słowa: o poezji Wisławy Szymborskiej. Kraków : Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas", cop , [1] s. ; 21 cm. ISBN Sygnatura: Scenariusze, konspekty lekcji: Szkoła Podstawowa Język polski 1. Dobrakowska, Bogna: Ślady przeszłości: cykl lekcji integrujący nauczanie języka polskiego, historii i społeczeństwa oraz sztuki : (propozycja metodyczna do klasy VI) / Bogna Dobrakowska. Język Polski w Szkole IV-VI R. 3, nr 3 (2001/2002), s Pięć konspektów lekcji. Interpretacja wiersza Wisławy Szymborskiej "Muzeum", wycieczka do muzeum. 2. Kuczyńska, Katarzyna: Kot i śmierć / Katarzyna Kuczyńska. Polonistyka 1997, nr 8, s Cykl lekcji o śmierci. Interpretacja wiersza Wisławy Szymborskiej pt.,,kot w pustym mieszkaniu. Sygnatura: C-16 5

6 3. Śliwiński, Władysław: O,,rybie'' w wierszu Wisławy Szymborskiej (analiza składniowa i poetycka) / Władysław Śliwiński. Język Polski 1997, z. 1, s. 6-9 Sygnatura: C Wiersze poetów XX wieku na lekcjach języka polskiego w szkole podstawowej : przygotowanie do dialogu z poezją w szkole : praca zbiorowa. Cz. 2, Interpretacje tekstów, scenariusze lekcji, pomysły ćwiczeń i zadań, teksty. Red. Barbary Myrdzik. Kielce : Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, ISBN Propozycje skierowane do nauczycieli starszych klas szkół podstawowych dot. utworów poetów polskich - w tej części m.in.: różnych utworów Wisławy Szymborskiej, Jana Twardowskiego (w tym poświęcona "Podziękowaniu" lekcja z wykorzystaniem dramy), Leopolda Staffa i Zbigniewa Herberta. Sygnatura: /2, III-G-103/ /2 PNS Gimnazjum Język polski 1. Banak, Matra: Nic prócz słów : interpretacja wiersza Rozmowa z kamieniem Wisławy Szymborskiej / Marta Banak. Język Polski w Gimnazjum R. 5, nr 4 (2003/2004), s Bukowiecka, Maria: Kochać czy nienawidzieć? : Nienawiść Wisławy Szymborskiej (propozycja metodyczna do klasy II) / Maria Bukowiecka. Język Polski w Gimnazjum R. 3, nr 4 (2001/2002) Scenariusz dotyczy między innymi uczuć i emocji: nienawiści, złości, gniewu. 3. Detka, Janusz: Poetycki esej o nienawiści (nienawiść Wisławy Szymborskiej) / Janusz Detka. Język Polski w Gimnazjum R. 3, nr 4 (2001/2000) 4. Faliszek, Barbara: Dziesięć tysięcy starych rzeczy w rękach Szymborskiej / Barbara Faliszek. Język Polski w Gimnazjum R. 12, nr 2 (2010/2011), s Propozycja omówienia na lekcji języka polskiego wiersza Wisławy Szymborskiej "Muzeum". 6

7 5. Łyczewska, Anna: Propozycja opracowania metodycznego utworu Wisławy Szymborskiej,,Schyłek wieku'' / Anna Łyczewska. Język Polski w Szkole Gimnazjum R. 2, nr 2 (2000/2001), s Mazurek, Dorota: Dziwny jest ten świat : o poezji Wisławy Szymborskiej w gimnazjum / Dorota Mazurek. Język Polski w Szkole Gimnazjum R. 2, nr 1 (2000/2001), s Interpretacja wiersza,,terorysta, on patrzy. Liceum Język polski 1. Albrzykowska, Ewa: Moje lekcje języka polskiego. Kraków : "Impuls", ISBN autorskich scenariuszy lekcji z języka polskiego dla nauczycieli liceów zawierających: hipotezy interpretacyjne wybranych wierszy (np. M. Reja, Z. Herberta, W. Szymborskiej), omówienia tekstów epickich (Dzieje Tristana i Izoldy), niestereotypową biografię prezentowaną na lekcji (Z. Herberta), zagadnienia z kręgu nauki o języku, pomysły na tematykę prac domowych, prezentację gotowych zadań napisanych przez licealistów. Sygnatura: III-I PNS 2. Bancerz, Małgorzata: O konieczności rozwijania świadomości aksjologicznej młodych ludzi wiersz Do Arki Wisławy Szymborskiej : (szkic analityczno-interpretacyjny) / Małgorzata Bancerz. Język Polski w Liceum. - R. 17, nr 3 (2002/2003), s Scenariusz lekcji mającej na celu ukazanie istnienia wartości w dziele literackim - interpretacja i analiza wiersza "Do arki". Sygnatura: C Biernacka, Anna: Wywiad z Atropos, czyli śmierć "bliżej" ucznia / Anna Biernacka. Język Polski w Liceum. - R. 12, nr 2 (2010/2011), s

8 Propozycja poruszenia na lekcji języka polskiego tematu śmierci - praca z wierszem Wisławy Szymborskiej "Wywiad z Atropos", ćwiczenia na podstawie wiersza, konstruowanie przez uczniów wywiadów ze śmiercią. 4. Bernacki, Marek: Motyw śmierci w późnej poezji Wisławy Szymborskiej / Marek Bernacki. Polonistyka 2006, nr 8, s Analiza kilku wierszy poświęconych "śmierci". Sygnatura: C Bortnowski, Stanisław: Nowe spory, nowe scenariusze. Warszawa: Wydawnictwo Piotra Marciszuka Stentor, ISBN Wizje i koncepcje wzorca nauczyciela polonisty, zreformowanego liceum, egzaminów do szkoły średniej, matury i zmian w ramach metod nauczania języka polskiego i literatury. Niekonwencjonalne pomysły pracy z lekturami: "Siłaczką", "Ludźmi bezdomnymi", "Kordianem", III częścią "Dziadów", dramatami Mrożka i wierszami Szymborskiej, Leśmiana i Herberta. Propozycje konspektów i sposobów wzbudzania zainteresowań literackich młodzieży. Sygnatura: III-B PNS 6. Gronek, Barbara: Dziewczynka w kodzie poetyckim Szymborskiej / Barbara Gronek. Język Polski w Liceum R. 12, nr 2 (2010/2011), s Inglot, Mieczysław: Rehabilitacja'' Wisławy Szymborskiej i,,święto zmarłych'' Stanisława Barańczaka. Interpretacja porównawcza / M. Inglot Język Polski w Szkole Średniej. - R.8: 1993/1994, z.4, s Jachimczak, Barbara Wanda. Dziwna planeta i dziwni na niej ci ludzie... : scenariusz poetycko-muzyczny poświęcony poezji Wisławy Szymborskiej / Barbara Wanda Jachimczak. Biblioteka w Szkole , [nr] 5, s Sygnatura: C-997 8

9 9. Krawczyk, Alicja: Poetyckie wyprawy Wisławy Szymborskiej w świat sztuki: o trzech wierszach : Ludzie na moście, Pejzaż, Mozaika bizantyjska. Cz. 1 / Alicja Krawczyk. Język Polski w Liceum R. 20, nr 3 (2005/2006), s Dzieła malarskie w wierszach W. Szymborskiej. 10. Krawczyk, Alicja: Poetyckie wyprawy Wisławy Szymborskiej w świat sztuki: o trzech wierszach: Dwie małpy Bruegla, Kobiety Rubensa, Miniatura średniowieczna / Alicja Krawczyk. Język Polski w Liceum R. 20, nr 4 (2005/2006), s Interpretacja obrazów w wierszach Wisławy Szymborskiej. 11. Kula, Edward: Propozycja interpretacji wierszy... / Edward Kula. Język Polski w Liceum R. 23, nr 1 (2008/2009), s Analiza i interpretacja wierszy "Jakżesz ja się uspokoję" Stanisława Wyspiańskiego oraz "Utopia" Wisławy Szymborskiej. 12. Jasieński, Michał: Obserwacje Wniebowziętej Sowy, czyli jak Wisława Szymborska tłumaczy przyrodę / Michał Jasieński. Biologia w Szkole 2006, nr 5, s Sygnatura: C Legeżyńska, Anna: Spotkanie: esej nie tylko o miłości / Anna Legeżyńska. Polonistyka , nr 5, s Motyw miłości w poezji Jana Twardowskiego i Wisławy Szymborskiej. Sygnatura: C Musiatewicz, Marta: Prospekt Wisławy Szymborskiej czyli diabeł oswojony / Marta Musiatewicz. Język Polski w Liceum R. 12, nr 1 (2010/2011), s Propozycja lekcji, poświęconej omówieniu wiersza Wisławy Szymborskiej "Prospekt. 15. Słodzińska, Anita: Scenariusze lekcji z języka polskiego dla liceum / Anita Słodzińska. Aura 2002, [nr] 9 9

10 Konspekty zajęć - Człowiek - panem natury. Poetycka realizacja motywu "Fin de siecle" w wierszu Wisławy Szymborskiej "Schyłek wieku". Sprzątamy świat. Cywilizacja czy natura. Pisanie ulotki, rozprawki, próba debaty. Sygnatura: C-942 Opracowania teoretyczne: Legeżyńska, Anna: Wisława Szymborska. Wyd. 2 popr. Poznań : Dom Wydawniczy "Rebis", ISBN Poezja Wisławy Szymborskiej należy do najświetniejszych zjawisk liryki współczesnej. Świadczą o tym prestiżowe nagrody, doktorat honoris causa (...), liczne przekłady na języki obce i niemal stała obecność jej nazwiska na tematach maturalnych. Jaka to poezja? Mądra, dowcipna i pełna językowej maestrii( ) Anna Legeżyńska ( ) opisuje nieprostą prostotę twórczości Szymborskiej: światopogląd, główne motywy, cechy stylu i wartości etyczne. (źródło: Dom Wydawniczy Rebis ) Sygnatura: , , Majda, Jan: Świat poetycki Wisławy Szymborskiej. Kraków : "Impuls", ISBN Sygnatura: Vislava Szymborska - doctor honoris causa Universitatis Studiorum Mickiewicziana Posnaniensis : 15 V Red. Maria Jankowska. Poznań : Wydawnictwo Naukowe UAM, ISBN Sygnatura: Literatura podmiotu: Kwartet żeński: Kazimiera Iłłakowiczówna, Maria Pawlikowska- Jasnorzewska, Wisława Szymborska, Ewa Lipska : wiersze / dwie wariacje w instrumentacji Karla Dedeciusa. Wybór K. Dedecius. Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, ISBN Książka zawiera wybrane przekłady wierszy czterech poetek polskich: Kazimiery Iłłakowiczówny, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Wiesławy Szymborskiej i Ewy Lipskiej. Tomik jest jednocześnie osiągnięciem translatorskim Karla Dedeciusa, znakomitego niemieckiego tłumacza, poety i znawcy literatury polskiej. Obok bowiem oryginałów polskich 10

11 Sygnatura: , pomieszczono wersję niemiecką, która pozwala zgłębić warsztat translatorski tego poety. (źródło: Wydawnictwo Poznańskie) 1. Szymborska, Wisława: Koniec i początek. Wyd. 1, dodr. Poznań : "a5", ISBN Sygnatura: Szymborska, Wisława: Lektury nadobowiązkowe. Kraków : Wydawnictwo Literackie, ISBN Sygnatura: Szymborska, Wisława: Lektury nadobowiązkowe. Cz. 2. Kraków : Wydawnictwo Literackie, ISBN Sygnatura: Szymborska, Wisława: Ludzie na moście. Warszawa : "Czytelnik", ISBN Sygnatura: Szymborska, Wisława: Może to wszystko = Može, ce vse. Olszanica : Wydawnictwo Bosz, ISBN Sygnatura: Szymborska, Wisława: Nothing twice : selected poems. Kraków : Wydawnictwo Literackie, ISBN Sygnatura: Szymborska, Wisława: Poczta literacka czyli Jak zostać (lub nie zostać) pisarzem. Kraków : Wydawnictwo Literackie, ISBN Sygnatura: Szymborska, Wisława: Poezje. Wyd. 2. Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy,

12 Sygnatura: Szymborska, Wisława: Poezje. Wyd. 3. Warszawa : "Alfa", ISBN X. Sygnatura: Szymborska, Wisława: Poezje. Kraków : Wydawnictwo Literackie, ISBN Sygnatura: Szymborska, Wisława: Poezje wybrane (II). Warszawa : LSW, ISBN Sygnatura: Szymborska, Wisława: Tutaj. Kraków : Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, ISBN Sygnatura: Szymborska, Wisława: Widok z ziarnkiem piasku : 102 wiersze. Poznań : "a5", ISBN X. Sygnatura: Szymborska, Wisława: Wielka liczba. Warszawa : "Czytelnik", Sygnatura: Szymborska, Wisława: Wielka liczba. Wyd. 2. Warszawa : "Czytelnik", Sygnatura: Szymborska, Wisława: Wiersze wybrane. Wyd. nowe uzup. Kraków : "a5", cop ISBN Sygnatura: Szymborska, Wisława: Wybór wierszy. Warszawa : Państwowy Instytut Wydawniczy,

13 Sygnatura: