Współpraca biura podróży z zakładami usług transportowych 341[05].Z3.04

Transkrypt

1 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ Agnieszka Buczkowska Współpraca biura podróży z zakładami usług transportowych 341[05].Z3.04 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006

2 Recenzenci: mgr Barbara Górka mgr Małgorzata Małek Opracowanie redakcyjne: mgr Agnieszka Buczkowska Konsultacja: mgr inż. Piotr Ziembicki Korekta: Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[05].Z3.04 Współpraca biura podróży z zakładami usług transportowych, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik obsługi turystycznej. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom

3 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania Charakterystyka usług transportowych Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Transport autokarowy Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Transport kolejowy Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Transport lotniczy Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Transport morski Materiał nauczania Pytania sprawdzające Ćwiczenia Sprawdzian postępów Sprawdzian osiągnięć Literatura 76 2

4 1. WPROWADZENIE Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat współpracy biura podróży z zakładami usług transportowych, a w szczególności z charakterystyką usług transportowych, rodzajami przewozów autokarowych, kolejowych, lotniczych oraz morskich. Pomoże Tobie w opanowaniu obowiązujących aktów prawnych. Poradnik ten zawiera: 1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej. 2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej. 3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwi Ci samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. 4. Pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń. Możesz się z nimi zapoznać przed przystąpieniem do rozdziału Materiały nauczania, wówczas poznasz wymagania wynikające z potrzeb zawodu, a po przyswojeniu wskazanych treści, odpowiadając na te pytania sprawdzisz stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń. 5. Ćwiczenia, które zawierają: wykaz materiałów i środków dydaktycznych potrzebnych do ich realizacji. Ćwiczenia umożliwią Ci nabycie umiejętności praktycznych. 6. Sprawdzian postępów - wykonując sprawdzian powinieneś odpowiedzieć na pytanie tak lub nie. Odpowiedzi nie wskazują na luki w Twojej wiedzy, informują Cię również, jakich treści jeszcze dobrze nie poznałeś. Oznacza to także powrót do wiadomości, które nie są dostatecznie opanowane. 7. Sprawdzian osiągnięć wraz z przykładowym zestawem zadań. 8. Wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki. Podczas nauki z zakresu tej jednostki zwróć szczególną uwagę na: przepisy prawne, rodzaje i warunki przewozów turystycznych, sporządzanie dokumentów podróży oraz zasady zamawiania usług transportowych dla uczestników imprez turystycznych. Są to zagadnienia, z którymi będziesz się najczęściej stykał w swojej pracy. Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność. Po realizacji materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej. Jednostka modułowa: Współpraca biura podróży z zakładami usług transportowych, której treści teraz poznasz jest jedną z jednostek modułowych koniecznych do zapoznania się z treścią modułu usługi turystyczne schemat 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. 3

5 Moduł 341[05].Z3 Usługi turystyczne 341[05].Z3.01 Organizacja pracy biura podróży 341[05].Z3.02 Współpraca biura podróży z zakładami hotelarskimi 341[05].Z3.07 Komunikowanie się w języku obcym z firmami współpracującymi z biurem podróży 341[05].Z3.03 Współpraca biura podróży z zakładami gastronomicznymi 341[05].Z3.04 Współpraca biura podróży z zakładami usług transportowych 341[05].Z3.05 Współpraca biura podróży z przewodnikami turystycznymi i pilotami wycieczek 341[05].Z3.06 Ubezpieczanie klientów biura podróży Schemat układu jednostek modułowych 4

6 2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej Współpraca biura podróży z zakładami usług transportowych powinieneś umieć: rozróżniać podstawowe pojęcia z zakresu turystyki, stosować przepisy ustawy o usługach turystycznych, stosować przepisy wykonawcze do ustawy o usługach turystycznych, stosować inne obowiązujące przepisy, wdrażać turystyczny kodeks etyczny, prezentować atrakcje turystyczne Polski i wybranych krajów Europy i Świata, charakteryzować formy współpracy biura podróży z zakładami hotelarskimi, gastronomicznymi, sporządzać umowy współpracy biura podróży z zakładami hotelarskimi, gastronomicznymi, organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii, dobierać dokumenty niezbędne do sporządzenia oferty turystycznej, stosować różne metody i środki w porozumiewaniu się, stosować zasady prezentacji, korzystać z różnych źródeł informacji. 5

7 3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: scharakteryzować rodzaje transportu pasażerskiego, określić rodzaje przewozów autokarowych, określić rodzaje pociągów pasażerskich, scharakteryzować loty regularne i czarterowe, scharakteryzować dokumenty przewozowe osób i bagażu, określić wady i zalety środków transportu pasażerskiego, zamówić usługi transportowe dla uczestników imprezy turystycznej, sporządzić umowy dotyczące współpracy biura podróży z przewoźnikami turystycznymi, zastosować przepisy ustawy,,prawo przewozowe, podczas organizacji imprez turystycznych, skorzystać z różnych źródeł informacji, udzielać informacji klientom o rodzajach i warunkach przewozów turystycznych. 6

8 4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Charakterystyka usług transportowych Materiał nauczania Chcąc dokonać charakterystyki usług transportowych warto rozpocząć od wyjaśnienia pojęcia transport, które oznacza przemieszczanie osób oraz ładunków w czasie i przestrzeni. Transport stanowi dział produkcji materialnej o bardzo dużym znaczeniu dla gospodarki każdego państwa. Obsługuje wiele gałęzi gospodarki oraz zaspokaja określone potrzeby ludności. Stanowi niezbędny element produkcji na skalę masową oraz istnienia rynku towarowego i gospodarki rynkowej. Transport integruje poczynania gospodarcze, kulturalne i polityczne, zarówno w wymiarze regionalnym, jak i międzynarodowym. Transport jest także ważnym czynnikiem wzrostu ruchliwości komunikacyjnej ludności m.in. ruchu turystycznego. Usługi transportowe integrują rozmaite dziedziny życia społecznego i spajają gospodarkę danego kraju. Transport dzielimy na gałęzie transportowe działające w trzech różnych środowiskach: lądowym, wodnym i powietrznym. Wyróżniamy następujące gałęzie transportu: transport kolejowy, transport samochodowy, transport morski, transport wodny śródlądowy, transport lotniczy, transport przesyłowy. Oprócz gałęzi transportowych, wyróżniamy poszczególne rodzaje transportu, pojęciowo bardzo często mylone z podziałem gałęziowym. Rodzajami transportu są na przykład transport pasażerski i towarowy lub transport bliskiego, średniego lub dalekiego zasięgu. Warto zwrócić uwagę, że różne rodzaje transportu mogą występować w ramach określonych gałęzi transportowych. Działalność transportową realizuje się w określonym układzie. Z jednej strony występują przedsiębiorstwa transportowe /przewoźnik, spedytor/, które korzystają z tzw. technicznych elementów transportu, czyli środków transportu /pociągów, samochodów, autokarów, samolotów, barek rzecznych, statków/, infrastruktury liniowej /linii kolejowych, dróg kołowych, dróg wodnych, kanałów morskich, korytarzy powietrznych, itp./ oraz infrastruktury punktowej transportu /stacji kolejowych, przystanków autobusowych, portów morskich, lotnisk/. Z drugiej natomiast użytkownik transportu przekazuje przedsiębiorstwom ładunek, /czasami samemu stając się przedmiotem przewozu/, który często jest również obsługiwany przez zaplecze składowo magazynowe transportu. Jest to charakterystyczny układ dla każdej gałęzi transportu, a wszystkie gałęzie transportu na obszarze państwa tworzą system transportowy. System transportowy, mimo że jest wewnętrznie zintegrowany, jest bardzo zróżnicowany. Jego elementami są przede wszystkim nieporównywalne przewozy ładunków i osób. Zupełnie inny charakter mają pasażerskie przewozy w aglomeracjach miejskich, a inny dalekobieżne przewozy. Warto podkreślić, że transport kształtuje się pod wpływem różnych czynników. Jedną z grup stanowią czynniki historyczne. Poziom rozwoju transportu jest wprost proporcjonalny do 7

9 poziomu rozwoju gospodarczego danego regionu czy też państwa. Innym czynnikiem historycznym wpływającym na rozwój transportu są zmiany granic państwowych. Ze względu na to, że infrastruktura transportowa jest długowieczna i zarazem najczęściej tworzona systemowo w obrębie danego państwa, ewentualne zmiany granic zmuszają do uzupełnień lub przebudowy sieci transportowej. Kolejnym istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój transportu są czynniki przyrodnicze. Ukształtowanie powierzchni wywiera duży wpływ na możliwości rozwoju infrastruktury liniowej transportu i koszty inwestycji transportowych. Ważnym czynnikiem są również warunki klimatyczne, które mogą znacznie utrudnić działalność transportową. O stopniu rozwoju transportu może decydować również dogodny dostęp do morza oraz rozległość terytorium państwowego. Bardzo ważną grupą czynników kształtujących rozwój transportu są czynniki ekonomiczne a wśród nich można wymienić poziom uprzemysłowienia. Odrębną grupę czynników wpływających na rozwój transportu stanowią również czynniki demograficzne, czynniki związane z obronnością państw a w ostatnich latach polityka gospodarcza państw i ugrupowań ponadnarodowych. Wszystkie wymienione czynniki wpływają na rozwój usług transportowych. Aby zniwelować powstające bariery międzynarodowe, kraje unijne podjęły działania w celu ustalenia wspólnej polityki transportowej. Najważniejszymi celami polityki transportowej w Europie są: ujednolicenie ekonomicznych warunków działalności przedsiębiorstw transportowych /opłaty, podatki, itp./, ujednolicenie standardów i technicznych parametrów środków transportu, wyeliminowanie przeszkód na przejściach granicznych, stworzenie ogólnoeuropejskiej sieci spedycyjno-akwizytorskiej, pracującej na podstawie powszechnie akceptowanych zasad, transfer technologii w celu wyrównania różnic technicznych deformujących ogólnoeuropejski system transportowy, współfinansowanie przedsięwzięć z zakresu budowy międzynarodowej infrastruktury transportu /autostrady, nowoczesne linie kolejowe, porty morskie/, harmonizacja reguł i przepisów dotyczących dostępu do zawodu przewoźnika, warunków socjalnych oraz norm w dziedzinie ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa ruchu. Postępująca integracja europejska transportu, wspomagana konsekwentną polityką większości państw, umożliwia przyśpieszenie zmian jakościowych w sposobach funkcjonowania transportu w Europie. Znaczącą rolę usługi transportowe odgrywają również w turystyce. Można rzec, że bez transportu nie jest możliwy rozwój turystyki, przy czym popyt na świadczenia transportu turystycznego pobudza wzrost ich podaży, zwiększa liczbę i jakość środków transportu. Usługi transportowe należą do podstawowych usług turystycznych, warunkują bowiem turystom dostępność do walorów turystycznych. Występuje tu zasada sprzężenia zwrotnego: dostępność transportowa walorów turystycznych ożywia ruch turystyczny, który z kolei oddziaływuje na rozwój transportu w pożądanych kierunkach. Turysta dokonując wyboru środku transportu zwraca uwagę na następujące czynniki: szybkość - coraz większa szybkość podróżowania, przede wszystkim transportem lotniczym, pozwala na zwiedzenie wielu krajów, które dotychczas nie mogły być obiektem współczesnej turystyki. Dzięki wzrastającej szybkości środków transportu turystycznego następuje rozwój turystyki masowej. dostępność ważnym czynnikiem, szczególnie dla podróżujących służbowo. 8

10 koszt turyści poszukują najkorzystniejszych ofert, ale nie koniecznie najtańszego środka transportu. komfort bezpieczeństwo Jeżeli chodzi o inne cechy jakościowe środków transportu, takie jak punktualność, regularność czy częstotliwość, to w odniesieniu do transportu turystycznego nie mają one większego znaczenia. Zalety te są bardziej doceniane przez podróżujących w celach nieturystycznych. Spośród wymienionych gałęzi transportu w turystyce najczęściej mamy do czynienia z transportem autokarowym, kolejowym, lotniczym i morskim. Warto zaznaczyć, że usługi transportowe z turystycznego punktu widzenia nie stanowi komunikacja miejska lub podmiejska. Wytwórcy usług transportowych w regionie stanowią usługę uzupełniającą dla turystów. Ich zadaniem jest zarówno ułatwienie poruszania się po terenie, jak również zapewnienie dodatkowej atrakcji turystycznej. W dużych miastach takich jak Londyn, Barcelona, Warszawa spotykamy specjalne turystyczne linie autobusowe z przewodnikiem /cena biletu jest jednakowa, trasa objazdowa, wsiada się i wysiada w dowolnym punkcie/ a w Wenecji, Petersburgu, czy Amsterdamie statki po kanałach, z których zwiedza się miasto pod okiem przewodnika, kursujące regularnie. W szczególnie atrakcyjnych regionach kraju często organizuje się regularne turystyczne linie autobusowe, łączące atrakcyjne, lecz słabo zaludnione regiony kraju, np. w Norwegii /z Molde na wyspę Ona/ autobusem w połączeniu z komunikacją promową po fiordach. Innym przykładem może być wycieczka po Ziemi Świętej. W krajach dysponujących szerokim dostępem do morza organizowane są morskie rejsy wycieczkowe. Odbywają się one według określonych tras i połączone są ze zwiedzaniem różnych atrakcyjnych miejsc. Łączy się z tym bogate programy krajoznawcze, kulturalne i rozrywkowe. W centrach turystycznych regionalni wytwórcy usług transportowych zapewniają dojazd do wyciągów narciarskich. W szczególnych przypadkach wynajęty samochód /rent a car/ spełnia rolę transportu lokalnego. Dzieje się to w miejscowościach, w których trudno korzystać z usług komunikacji publicznej. Do nich należą wyspy śródziemnomorskie, gdzie wynajęcie samochodu zapewni niezależność i mobilność tym, którzy spędzają wakacje pobytowe a przybyli samolotem. Reasumując można stwierdzić, że: 1. usługi transportowe zapewniają turyście możliwość dotarcia do miejsca docelowego z miejsca pochodzenia i z powrotem. Takie wykorzystanie transportu ma miejsce na początku i na końcu podróży. 2. usługi transportowe zapewniają turystom możliwość poruszania się po miejscu docelowym. Takie wykorzystanie transportu ma miejsce w trakcie pobytu turysty w miejscu docelowym. 3. transport może być głównym elementem podróży turystycznej, kiedy sam środek transportu jest jednym z głównych powodów podjęcia podróży. Przykładem może być rejs wycieczkowy po Morzu Karaibskim na oceanicznym statku pasażerskim, podczas którego turysta ma zapewnione wszystkie usługi wchodzące w pakiet imprezy turystycznej /nocleg, wyżywienie, transport/ 9

11 My jednak skupimy się na następujących gałęziach pasażerskiego transportu turystycznego: transporcie autokarowym transporcie kolejowym transporcie lotniczym transporcie morskim /promowym/ Każda z nich ma bowiem duże znaczenie dla przemysłu turystycznego Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Wyjaśnij pojęcie transport? 2. Jakie miejsce w gospodarce zajmują usługi transportowe? 3. Na czym polega działalność transportowa? 4. Jakie gałęzie transportu występują w turystyce? 5. Jakie znasz czynniki kształtujące usługi transportowe? 6. Jakie znasz cele polityki transportowej państw europejskich? 7. Na czym polega zasada sprzężenia zwrotnego? 8. Na co zwraca uwagę turysta dokonując wyboru środka transportu? 9. Jakie usługi regionalnych wytwórców usług transportowych mają charakter uzupełniający? Ćwiczenia Ćwiczenie 1 Porównaj samodzielnie ceny przejazdu pociągiem i autobusem do dowolnego celu podróży w kraju. Jakie są wyniki tego porównania? Biorąc pod uwagę długość podróży, który środek transportu wybrałbyś i dlaczego? Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt , 2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 3) zebrać informacje na temat cen biletów i długości podróży z... do... wymienionymi środkami transportu, 4) dokonać analizy zebranych informacji, 5) zapisać wnioski, 6) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem, drukarka i dostęp do internetu, materiały piśmiennicze, literatura, rozkłady jazdy, cenniki. 10

12 Ćwiczenie 2 Porównaj samodzielnie ceny przejazdu autokarem i samolotem z Warszawy do Barcelony. Jakie są wyniki tego porównania? Biorąc pod uwagę długość podróży, który środek transportu wybrałbyś i dlaczego? Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt , 2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 3) zebrać informacje na temat cen biletów i długości podróży z. Warszawy do Barcelony wymienionymi środkami transportu, 4) dokonać analizy zebranych informacji, 5) zapisać wnioski, 6) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem, drukarka, dostęp do internetu, materiały piśmiennicze, literatura, rozkłady jazdy, cenniki. Ćwiczenie 3 Przyjrzyj się przedstawionym przykładom różnych zastosowań transportu. Przy każdym przykładzie zapisz, w której części lub częściach podróży korzysta się z następujących środków transportu? Prom pływający na trasie Świnoujście Kopenhaga... Metro warszawskie... Barka wynajęta na tydzień na Norfolk Broads... Parowóz po odrestaurowaniu kursujący jako prywatna linia dla entuzjastów kolejek... Statek pasażerski kursujący po Morzu Śródziemnym... Przelot z Krakowa do Pragi i z powrotem tydzień później... Przejazd taksówką po Moskwie... Przejazd wynajętym samochodem z domu w Krakowie do Zakopanego i z powrotem... Przejazd autobusem w Gdańsku... Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt oraz dostępną literaturą, 2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 3) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji, 4) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 11

13 Wyposażenie stanowiska pracy: materiały piśmiennicze, literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 4 Zaplanuj wyjazd samochodem z przyjaciółmi z Warszawy w Tatry Słowackie i do Bańskiej Bystrzycy. Opracuj trasę widokową, w miarę możliwości z dala od głównych dróg, przewidującą zatrzymanie się po drodze na nocleg przynajmniej raz oraz po raz drugi w drodze powrotnej inną trasą. Oszacuj przybliżoną odległość i czas, jaki będzie potrzebny, aby dotrzeć do celu podróży. Zasugeruj miejsca postoju w trakcie podróży w jedną i drugą stronę, aby połączyć jazdę ze zwiedzaniem. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania pkt , 2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 3) zebrać informacje dotyczące zwiedzanej okolicy, 4) dokonać analizy zebranych informacji, 5) zaproponować trasę podróży zgodną z wytycznymi, 6) zaprezentować wykonane ćwiczenie, 7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. Wyposażenie stanowiska pracy: komputer wraz z niezbędnym oprogramowaniem, drukarka, dostęp do Internetu, materiały piśmiennicze, literatura, mapa, foldery, przewodniki Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wyjaśnić pojęcie transport? 2) wskazać, jakie miejsce w gospodarce zajmują usługi transportowe? 3) wskazać gałęzie transportu występujące w turystyce? 4) wymienić czynniki kształtujące usługi transportowe? 5) wymienić cele polityki transportowej państw europejskich? 6) wskazać, na co zwraca uwagę turysta dokonując wyboru środka transportu? 7) wymienić usługi regionalnych wytwórców usług transportowych mające charakter uzupełniający? 8) dobrać najkorzystniejszy środek transportu do danej podróży? 9) wskazać środki transportu wykorzystywane w różnych etapach podróży? 10) wykorzystać zamieszczone informacje w praktyce? 12

14 4.2. Transport autokarowy Materiał nauczania Transport autokarowy stanowi powszechną formę masowego transportu. Spotykamy się z nim jako z popularnym środkiem komunikacji miejskiej, międzymiastowej i międzynarodowej. W krajach, gdzie rzeźba terenu utrudnia budowę linii kolejowych, stanowi podstawowy środek transportu. Rys. 1 Sieć istniejących dróg oraz planowana sieć autostrad w Polsce. [24] W roku 2004 sieć dróg w Polsce miała łączną długość kilometrów. Szacuje się, że średnia gęstość dróg w Polsce wynosi 80 kilometrów na każde 100 kilometrów kwadratowych powierzchni kraju. Do połowy 2004 roku w Polsce istniało 483,5 kilometrów autostrad oraz 216 kilometrów dróg ekspresowych, po których mogą się poruszać autokary firm transportowych świadczących usługi również turystyczne. Planowane jest stworzenie czterech nowych arterii komunikacyjnych poprzez rozbudowę istniejącej sieci autostrad. Autokarem, jako ważnym środkiem transportu również dla biur podróży, nazywamy pojazd samochodowy przeznaczony do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą. 13

15 Jego rola w obsłudze ruchu turystycznego polega na: realizacji regularnych, długodystansowych, bezpośrednich połączeń z docelowym miejscem podróży, obsłudze pakietów podróży zorganizowanych /zorganizowane podróże autokarowe/, organizacji kilkugodzinnych imprez krajoznawczych, usługach transferowych. Wiele kontrowersji budzi określenie standardu autokaru. Aktualnie nie ma opracowanych kryteriów, które umożliwiłyby jednoznaczne porównanie poszczególnych autokarów. W powszechnym użyciu jest klasyfikacja: autokar turystyczny, komfortowy lub wysokiej klasy autokar. Autokar turystyczny, w potocznym rozumieniu, posiada wygodne siedzenia z możliwością regulacji, układ nawiewowy. Inne udogodnienia nie są wymagane. Autokar najwyższej klasy, oprócz systemów zwiększających bezpieczeństwo jazdy, jak np. ABS, posiada wiele udogodnień dla samego pasażera, są to: wideo, minibar, lodówka, toaleta, klimatyzacja, siedzenia typu lotniczego, z możliwością regulacji w pionie i poziomie. Producenci autokarów, wychodząc naprzeciw zwiększającemu się zapotrzebowaniu na turystykę w rejony o niezbyt rozwiniętej sieci hoteli, wypuścili na rynek autobusy przystosowane do spania tzw. rotele. Polskie biura podróży zaczynają również proponować takie imprezy z katalogów zachodnich turoperatorów. Charakterystykę różnych autobusów turystycznych oraz ich możliwości świadczenia usług przedstawia rysunek 2. BOVA MAGIQ Autokar wyposażony jest w: WC, klimatyzacja, cafe-bar, video - 2 monitory ABS, ASR, retarder, nawigacja satelitarna Ilość miejsc:

16 N-516 STARLINER SHDHL Autokar wyposażony jest w: ABS, ASR, ESP, TELMA, klimatyzacja, WC, video, CD, DVD, system nawigacji GPS, kamera, duża kuchnia, kuchenka mikrofalowa, dwie lodówki, stolik pokładowy, szerokie fotele z podnóżkami i tackami, rozsuwane na boki i odchylane, ciemne podwójne szyby, kabina sypialna, centralny system blokady bagażników, auto alarm, telefon, plecak na narty Ilość miejsc: AYATS BRAVO I Autokar dwupoziomowy wyposażony jest w: WC, klimatyzacja, cafe-bar, video - 5 monitorów nawigacja satelitarna dodatkowy bagażnik Ilość miejsc: N L Rys. 2 Przykładowe rodzaje autokarów występujących na polskim rynku turystycznym. [materiały własne] Autokar dwupoziomowy wyposażony jest w: ABS, ASR, ESP, TELMA, klimatyzacja, WC, video - 9 monitorów, CD, DVD, system nawigacji GPS, kamera, kuchnia, fotele z podnóżkami i tackami, rozsuwane na boki i odchylane, ciemne podwójne szyby, kabina sypialna, centralny system blokady bagażników, autoalarm, telefon, plecak na narty Ilość miejsc:

17 Podstawy prawne prowadzenia działalności transportowej Zasady podejmowania i wykonywania krajowego transportu drogowego oraz międzynarodowego transportu drogowego określa ustawa z dnia 6 września 2001 r. O transporcie drogowym" (Dz.U. nr 125, poz. 1371). Dodatkowym dokumentem regulującym czas pracy kierowców określa ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. O czasie pracy kierowców" (Dz.U. nr 123, poz. 1354). Ustawa O transporcie drogowym" określa zasady podejmowania i wykonywania zarobkowego transportu drogowego, w której: 1. Podjęcie i zarobkowe wykonywanie transportu drogowego wymaga uzyskania odpowiedniej licencji na wykonywanie transportu drogowego, zwanej dalej licencją". 2. Licencja jest to decyzja administracyjna uprawniająca do podejmowania i wykonywania zarobkowego transportu drogowego, wydana przez: krajowy transport drogowy - starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorstwa, międzynarodowy transport drogowy - właściwy minister ds. transportu. 3. Licencji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niż 2 lata i nie dłuższy niż 50 lat, uwzględniając wniosek przedsiębiorcy. 4. Wniosek o licencję powinien zawierać: oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres, numer w rejestrze przedsiębiorców, określenie rodzaju, zakresu i obszaru wykonywania transportu drogowego, rodzaj i liczbę pojazdów samochodowych, którymi dysponuje przedsiębiorca, czas, na jaki licencja ma być udzielona. Ustawa rozróżnia trzy rodzaje przewozów międzynarodowych: Przewozy regularne Przewozy wahadłowe Przewozy okazjonalne Każdy z tych przewozów wymaga odpowiednich zezwoleń. Ustawa definiuje również takie pojęcia jak: 1) krajowy transport drogowy - podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi w kraju, przy czym jazda pojazdu, miejsce rozpoczęcia lub zakończenia podróży i przejazdu oraz droga znajdują się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 2) międzynarodowy transport drogowy - podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób lub rzeczy pojazdami samochodowymi, przy czym jazda pojazdu między miejscem początkowym i docelowym odbywa się z przekroczeniem granicy Rzeczypospolitej Polskiej, 3) transport drogowy - krajowy transport drogowy i międzynarodowy transport drogowy, 4) przewóz regularny - publiczny przewóz osób i ich bagażu wykonywany według rozkładu jazdy podanego przez przewoźnika do publicznej wiadomości co najmniej poprzez ogłoszenia wywieszone na przystankach i dworcach autobusowych, w którym należność za przejazd pobierana jest zgodnie z taryfą opłat podaną do publicznej wiadomości oraz z warunkami przewozu określonymi w zezwoleniu, 5) linia osobowa regularna - połączenie komunikacyjne na określonej drodze, po której odbywają się regularne przewozy osób oraz na której znajdują się wyznaczone przystanki, 6) przewóz regularny specjalny - niepubliczny przewóz regularny określonej grupy osób, z wyłączeniem innych osób, 7) przewóz wahadłowy - wielokrotny przewóz zorganizowanych grup osób tam i z powrotem, między tym samym miejscem początkowym a tym samym miejscem docelowym, przy spełnieniu łącznie następujących warunków: 16

18 każda grupa osób przewiezionych do miejsca docelowego wraca do miejsca początkowego, miejsce początkowe i miejsce docelowe oznaczają odpowiednio miejsce rozpoczęcia usługi przewozowej oraz miejsce zakończenia usługi przewozowej, z uwzględnieniem w każdym przypadku okolicznych miejscowości leżących w promieniu 50 km, 8) przewóz okazjonalny - przewóz osób, który nie stanowi przewozu regularnego, przewozu regularnego specjalnego albo przewozu wahadłowego, 9) przewóz kabotażowy - przewóz wykonywany pojazdem samochodowym zarejestrowanym za granicą lub przez przedsiębiorcę zagranicznego między miejscami położonymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 10) przewoźnik drogowy - przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego, 11) zagraniczny przewoźnik drogowy - zagraniczny przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego na podstawie przepisów obowiązujących w państwie, w którym znajduje się jego siedziba, 12) licencja - decyzja administracyjna wydana przez ministra właściwego do spraw transportu lub określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniająca do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego, 13) zezwolenie - decyzja administracyjna wydana przez ministra właściwego do spraw transportu lub określony w ustawie organ samorządu terytorialnego, uprawniająca przewoźnika drogowego do wykonywania określonego rodzaju transportu drogowego, 14) zezwolenie zagraniczne - dokument otrzymany na podstawie umowy międzynarodowej od właściwego organu innego państwa lub organizacji międzynarodowej, przez właściwy organ Rzeczypospolitej Polskiej przekazywany przewoźnikowi drogowemu i upoważniający go do wykonywania międzynarodowego transportu drogowego, jednokrotnie lub wielokrotnie, do lub z terytorium państwa określonego w zezwoleniu lub tranzytem przez jego terytorium, 15) certyfikat kompetencji zawodowych - dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji i wiedzy niezbędnych do podjęcia i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego. Zgodnie z ustawą wykonywanie przewozów regularnych, zarówno w ruchu krajowym jak i zagranicznym, czyli uruchomienie linii osobowej, wymaga zezwolenia. Ustawa określa, kto w zależności od zasięgu linii udziela takiego zezwolenia oraz warunki, które należy spełnić, aby zezwolenie uzyskać. Również wykonywanie przewozów wahadłowych i okazjonalnych w międzynarodowym transporcie drogowym wymaga zezwolenia. Nie wymaga natomiast zezwolenia wykonywanie przewozu okazjonalnego, jeżeli: 1) tym samym pojazdem samochodowym na całej trasie przejazdu przewozi się tę samą grupę osób i dowozi się ją do miejsca początkowego albo: 2) polega on na przewozie osób do miejsca docelowego, natomiast jazda powrotna jest jazdą bez osób, albo 3) polega on na jeździe bez osób do miejsca docelowego i odebraniu oraz przewiezieniu do miejsca początkowego grupy osób, która przez tego samego przewoźnika drogowego została przewieziona na zasadzie określonej w pkt. 2. Z załączników, które należy dołączyć do wniosku o wydanie zezwolenia na uruchomienie międzynarodowej linii osobowej wynika, że do uruchomienia takiej linii należy 17

19 mieć partnera, zagranicznego przewoźnika, z którym wspólnie będzie prowadzona linia regularna. Natomiast do wniosku o wydanie zezwolenia na wykonywanie przewozów wahadłowych i okazjonalnych w międzynarodowym transporcie drogowym dołącza się: przebieg trasy przewozu uwzględniający miejsce początkowe i docelowe przewozu, długość tej trasy podaną w kilometrach oraz przejścia graniczne, wykaz terminów przewozów, mapę z zaznaczoną trasą przewozu, kopię umowy między organizatorem przewozu a przewoźnikiem drogowym, harmonogram czasu pracy i odpoczynku kierowców. Warto zaznaczyć, że licencje i zezwolenia są odpłatne. Wysokość opłat określa właściwy minister do spraw transportu w porozumieniu z ministrem finansów. Warto jednak pamiętać, że w uzasadnionych przypadkach wynikających z ustawy licencja może zostać cofnięta a ponowne jej udzielenie możliwe jest nie wcześniej niż po upływie 3 lat. Przy wykonywaniu przewozów wahadłowych i okazjonalnych w międzynarodowym transporcie drogowym wymagany jest formularz jazdy zawierający w szczególności dane dotyczące oznaczenia przedsiębiorcy, numeru rejestracyjnego pojazdu, rodzaju usługi, miejsca początkowego i miejsca docelowego przewozu drogowego oraz listę imienną przewożonych osób. Dokument ten nazywany jest EUROLISTĄ. Przy przewozach wahadłowych kierowca powinien posiadać eurolistę aktualnie przewożonych pasażerów, jak i eurolistę pasażerów, których będzie zabierał w drogę powrotną. Natomiast przy imprezach autokarowych wymagany jest formularz jazd w formie Książki pracy pojazdu" zarejestrowanej we właściwym ministerstwie ds. transportu dla konkretnego autokaru posiadającego licencję. Dokument ten jest obowiązkowy przy przekraczaniu autokarem granicy państwa. Przewóz osób i bagażu w komunikacji wewnętrznej reguluje ustawa Prawo przewozowe", która zgodnie z art. 14 zobowiązuje przewoźnika do zapewnienia podróżnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz wygody i należytej obsługi. Przewoźnik powinien również podejmować działania ułatwiające korzystanie ze środków transportowych, punktów odprawy, przystanków i peronów osobom niepełnosprawnym, w tym również poruszającym się na wózkach inwalidzkich. Ustawa określa zasady zawarcia umowy przewozu poprzez nabycie biletu na przejazd lub spełnienie innych określonych przez przewoźnika warunków dostępu do środka transportowego, a w razie ich nie ustalenia - przez samo zajęcie miejsca w środku transportowym. W bilecie na przejazd określa się wysokość należności za przejazd oraz dane potrzebne do ustalenia zakresu uprawnień podróżnego. Podróżny może zmienić umowę przewozu lub odstąpić od niej przed rozpoczęciem podróży albo w miejscu zatrzymania środka transportowego na drodze przewozu. Zmiana umowy przewozu może dotyczyć terminu odjazdu, miejscowości przeznaczenia, czy klasy środka transportowego. Warto zaznaczyć, że umowę grupowego przewozu osób zawiera z przewoźnikiem organizator takiego przewozu. W grupowym przewozie osób do obowiązków organizatora należy, nadzór nad przestrzeganiem przez uczestników przewozu grupowego przepisów porządkowych. Organizator i uczestnik ponoszą odpowiedzialność solidarną za wyrządzone szkody w mieniu przewoźnika chyba, że strony umówią się inaczej. Zgodnie z art. 23 ustawy podróżny może zabrać ze sobą do środka transportowego rzeczy, jak również oddać je do przewozu jako przesyłkę bagażową, przy czym należy pamiętać, że z przewozu są wyłączone: 1. rzeczy, których przewóz jest zabroniony na podstawie odrębnych przepisów, 2. rzeczy niebezpieczne lub mogące wyrządzić szkodę osobom lub mieniu, 3. zwłoki i szczątki zwłok ludzkich. 18

20 W razie uzasadnionego podejrzenia, przewoźnik może sprawdzić, czy zawartość przesyłki bagażowej nie narusza przepisów w obecności uczestnika w obecności osób zaproszonych do tej czynności przez przewoźnika. W razie ujawnienia naruszenia przepisu koszty związane ze sprawdzeniem przesyłki ponosi podróżny. Przewoźnik przyjmuje przesyłki bagażowe w punktach odprawy podanych do wiadomości publicznej lub bezpośrednio w środku transportowym, którym przesyłka ma być przewieziona. Ustala masę i liczbę sztuk przesyłki oraz przypadające do zapłaty należności przewozowe i w dowód przyjęcia przesyłki do przewozu oraz opłacenia należności wydaje podróżnemu kwit bagażowy. Kwit bagażowy powinien zawierać dane niezbędne do ustalenia tożsamości przesyłki oraz wysokość należności przewozowej. Umowę przewozu przesyłki bagażowej uważa się za zawartą, z chwilą przekazania przesyłki przewoźnikowi i przyjęcia przez podróżnego kwitu bagażowego. Warto wiedzieć, ze przy nadaniu przesyłki bagażowej bezpośrednio do środka transportowego masa przesyłki może być dla celów taryfowych określona szacunkowo. Przewoźnik może odmówić przyjęcia jako przesyłki bagażowej rzeczy, które ze względu na ich stan lub właściwości mogą ulec w czasie przewozu uszkodzeniu lub zniszczeniu, jeżeli ich opakowanie jest niewystarczające, albo przy których brak wymaganego opakowania. W razie przyjęcia takich rzeczy do przewozu przewoźnik zamieszcza o tym odpowiednią wzmiankę w kwicie bagażowym. Przewoźnik jest obowiązany ogłosić w rozkładach jazdy lub w inny odpowiedni sposób ograniczenia możliwości przewozu przesyłek bagażowych w poszczególnych kursach środków transportowych przeznaczonych do przewozu osób. Podróżny może wskazać kurs lub kursy środków transportowych, którymi przesyłka bagażowa ma być przewieziona; w przeciwnym razie przewozu dokonuje się w pierwszym możliwym kursie. Przewoźnik może odmówić przyjęcia przesyłki bagażowej na wskazany przez podróżnego kurs środka transportowego, jeżeli załadowanie jej mogłoby opóźnić odjazd tego środka. Termin przewozu przesyłki bagażowej określa się według rozkładu jazdy środka transportowego, którym przesyłka ma być przewieziona, a dla przesyłek wydawanych w punktach odprawy - z doliczeniem czasu niezbędnego na przygotowanie przesyłki do wydania, nie więcej jednak niż 1 godziny. Przewoźnik wydaje przesyłkę bagażową posiadaczowi kwitu bagażowego za jego zwrotem i nie jest obowiązany do sprawdzenia, czy osoba zgłaszająca się z kwitem bagażowym jest uprawniona do odbioru przesyłki. Może też wydać przesyłkę bagażową osobie, która nie może okazać kwitu bagażowego, lecz udowodni swoje uprawnienia do odbioru; w razie wątpliwości przewoźnik może żądać odpowiedniego zabezpieczenia. W razie opóźnienia w przewozie przesyłki bagażowej przewoźnik jest obowiązany, na żądanie posiadacza kwitu bagażowego, odnotować w tym dokumencie datę i godzinę wydania przesyłki, a następnie zawiadomić go o nadejściu przesyłki. Do przesyłek bagażowych nadawanych przez organizatora przewozu grupowego stosuje się odpowiednio takie same przepisy. Zgodnie z art. 33. ustawy przesyłkę bagażową, która nie nadeszła do miejsca przeznaczenia w ciągu 14 dni po upływie terminu przewozu, uważa się za utraconą. 19