Wskazania do pracy z dzieckiem niedosłyszącym

Transkrypt

1 Wskazania do pracy z dzieckiem niedosłyszącym Uczeń z dysfunkcją słuchu wymaga odmiennego traktowania w procesie dydaktycznowychowawczym. Ma to związek zarówno pod względem doboru odpowiednich środków zaradczych, jak i dostosowania wymagań oraz sposobu oceniania do intelektualnych możliwości ucznia i jego ograniczeń percepcyjnych. W procesie nauczania należy uwzględniać ograniczenia wynikające z dysfunkcji słuchu (wyraźne obniżenie funkcji opartych na tzw. inteligencji słownej) i traktować ucznia niedosłyszącego w sposób zindywidualizowany. Nauczyciel ( przede wszystkim wychowawca) powinien dowiedzieć się od rodziców, w jakim stopniu uszkodzony jest słuch ucznia, z jakiej odległości rozumie on mowę za pomocą aparatu słuchowego (lub bez). Należy ciągle pamiętać o tym, że aparat słuchowy nie czyni z ucznia osoby normalnie słyszącej. Jak słyszą dzieci w aparatach słuchowych? Dobrodziejstwem naszych czasów jest fakt, że dzieci z wadami słuchu mają możliwość korzystania z aparatów słuchowych wysokiej jakości. Aparaty te otrzymują ma wniosek lekarza laryngologa. Jednym z największych osiągnięć elektroniki w zakresie wzmacniania słuchu są implanty ślimakowe. Implanty ślimakowe pełnią taką samą rolę jak tradycyjne aparaty słuchowe, zatem problemy związane z korzystaniem z aparatów słuchowych dotyczą również dzieci z implantami słuchowymi. Jeżeli dziecko z wadą słuchu siedzi w pierwszej lub drugiej ławce, nauczyciel może być pewny, że dziecko ma możliwość usłyszenia i przynajmniej częściowego zrozumienia jego wypowiedzi. Jeżeli więc dziecko wyraźnie nie reaguje na polecenia nauczyciela, należy sprawdzić, czy aparat jest włączony bądź poszukać innej przyczyny braku uwagi słuchowej. Współczesne aparaty słuchowe i implanty ślimakowe są doskonałymi urządzeniami. Wciąż jednak są to tylko protezy, które nigdy nie zastąpią normalnego słyszenia. Maksymalne wzmocnienie dźwięku w aparacie słuchowym nie przekracza 60 db. Jeżeli więc ubytek słuchu naszego ucznia wynosi 100 i więcej db, to nawet, gdy korzysta on z najmocniejszych aparatów słuchowych, wciąż nie będzie słyszał wielu dźwięków.

2 Rodzaje niedosłuchu Niedosłuch przewodzeniowy Występuje, gdy ucho zewnętrzne i środkowe nie mogą przekazywać dźwięków do ucha wewnętrznego. Do najczęstszych przyczyn niedosłuchu przewodzeniowego należy zatkanie kanału ucha zewnętrznego, zwykle spowodowane odkładaniem się woskowiny lub infekcją. W większości przypadków jest to stan przejściowy i można go zlikwidować stosując odpowiednie leczenie. Niedosłuch odbiorczy Ten rodzaj niedosłuchu, często z powodzeniem leczony za pomocą aparatów słuchowych, może być skutkiem przebywania w hałasie, głośnego słuchania muzyki, obciążeń genetycznych, różnych chorób( np. przebytej różyczki przez matkę podczas ciąż) lub leczenia farmakologicznego środkami o silnym działaniu toksycznym(np.chinina antybiotyki: streptomycyna i gentamicyna) Niedosłuch mieszany Połączenie elementów niedosłuchu przewodzeniowego i odbiorczego. Ten rodzaj niedosłuchu, można z powodzeniem leczyć stosując odpowiednią terapię i aparat słuchowy. Konkretne wskazówki do pracy z uczniem niedosłyszącym należy zapewnić dobre oświetlenie klasy oraz miejsce w pierwszej ławce w rzędzie od okna. Uczeń będąc blisko nauczyciela (od 0,5 1.5 m.) którego twarz jest dobrze oświetlona, może słuchać jego wypowiedzi i jednocześnie odczytywać mowę z ust. Należy też, umożliwić uczniowi odwracanie się w kierunku innych kolegów odpowiadających na lekcji co ułatwi lepsze zrozumienie ich wypowiedzi, nauczyciel mówiąc do całej klasy, powinien stać w pobliżu ucznia, zwrócony twarzą w jego stronę - nie powinien chodzić po klasie, czy być odwrócony twarzą do tablicy to utrudnia odczytywanie mowy z ust nauczyciela, podobnie też strój i wygląd nauczyciela m.in. broda czy wąsy zasłaniające usta, ciemne okulary, długie kolczyki w uszach pani rozpraszają uwagę, należy mówić do ucznia wyraźnie używając normalnego głosu i intonacji, unikać gwałtownych ruchów głową czy nadmiernej gestykulacji,

3 trzeba zadbać o spokój i ciszę w klasie eliminować zbędny hałas m.in. zamykać okna przy ruchliwej ulicy, unikać szeleszczenia kartkami papieru, szurania krzesłami to utrudnia rozumienie poleceń nauczyciela nauczyciel powinien mieć świadomość czy polecenia kierowane do całej klasy są właściwie rozumiane przez ucznia niedosłyszącego. W przypadku trudności zapewnić mu dodatkowe wyjaśnienia, sformułować inaczej polecenie, używając prostego, znanego uczniowi słownictwa, należy pozostawiać uczniowi większą ilość czasu na sformułowanie odpowiedzi, uczeń z wadą słuchu ma trudności z równoczesnym wykonywaniem kilku czynności w tym samym czasie, nie jest w stanie słuchać nauczyciela co wymaga obserwacji jego twarzy jednocześnie otworzyć książkę na odpowiedniej stronie i odnaleźć wskazane ćwiczenie. Dlatego często nie nadąża za tempem pracy pozostałych uczniów w klasie, zaleca się aby uczeń niedosłyszący siedział w ławce ze zdolnym uczniem, który chętnie dodatkowo będzie pomagał np. szybciej otworzy książkę, wskaże ćwiczenie, pozwoli przepisać notatkę z zeszytu itp. w czasie lekcji wskazane jest używanie jak najczęściej pomocy wizualnych i tablicy (m.in. zapisanie nowego tematu, nowych i ważniejszych słów związanych z tematem, dat na lekcji historii), aby uczniowi ułatwić zrozumienie nowego tematu, należy umożliwić uczniowi przemieszczanie się w klasie tam, gdzie dzieją się ważne doświadczenia. Poprzez bliższą obserwację zapewnić poznanie wielozmysłowe (wzrok, dotyk i słuch), do zadań rodziców i nauczyciela należy przełamywanie dużego stresu i napięcia emocjonalnego, jaki towarzyszy uczniowi przy nawiązywaniu kontaktów z osobami dorosłymi i rówieśnikami konieczne jest aktywizowanie ucznia do rozmowy poprzez zadawanie prostych pytań, podtrzymywanie jego odpowiedzi przez dopowiadanie pojedynczych słów, umowne gesty, mimiką twarzy, należy unikać pytań czy rozumiesz? bo najczęściej kiwnie głową potakująco. Podobnie też pytania w formie intonacji np. pada śnieg? czy odrobiłeś zadanie domowe? uczeń odbiera jak twierdzenie nie odczytując formy pytającej. Dlatego też, ucznia należy zapytać: czy pada śnieg? albo czy odrobiłeś zadanie domowe? chcąc bardziej doskonalić umiejętności językowe ucznia, należy najpierw skoncentrować się na wzbogaceniu zasobu słownictwa biernego i czynnego

4 samo rozumienie zwykle wyprzedza mówienie, oznacza to, że uczeń znacznie więcej rozumie posiada więcej wiadomości, niż potrafi przekazać w sposób werbalny, nauczyciel znając poziom rozwoju mowy ucznia i specyficzne problemy językowe powinien indywidualizować zadania na lekcji i dostosować wymagania edukacyjne do jego możliwości. Pracując z uczniem niedosłyszącym należy pamiętać, że nadrzędnym celem jest rozwijanie funkcji komunikacyjnej potrzebnej aby prawidłowo porozumiewać się np. w sklepie, u fryzjera, u lekarza, w autobusie itp. uczeń powinien uczestniczyć aktywnie w różnych formach zajęć szkolnych doskonalących koncentrację uwagi, pamięć, spostrzegawczość wzrokową a także umiejętności kojarzenia sytuacyjnego i zapamiętywania pewnych wiadomości. omawiamy z uczniem istotne pojęcia wyjaśniamy nowe słownictwo wykorzystując dotychczasowy zasób słownictwa i doświadczeń życiowych, odwołujemy się do wyobrażeń, uczeń niedosłyszący jest w stanie opanować konieczne i podstawowe wiadomości zawarte w programie nauczania ale wymaga na to znacznie więcej czasu i wkładu pracy, w porównaniu z uczniem słyszącym. Przy ocenie osiągnięć ucznia z wadą słuchu należy bardziej docenić własną aktywność i wkład pracy, a także jego stosunek do obowiązków szkolnych (systematyczność, obowiązkowość, dokładność), przy ocenie samodzielnych prac pisemnych ucznia niedosłyszącego należy uwzględnić zasób słownictwa, poziom wiadomości, samodzielny wysiłek i wkład pracy z pominięciem błędów artykulacyjnych i spowodowanych niedosłuchem. W przypadku dużej ilości błędów różnego typu, stosować ocenę opisową. Udzielić wskazówek jak uczeń może je poprawić w domu ( z pomocą rodziców), w ocenach ucznia niepełnosprawnego powinny przeważać oceny pozytywne, pochwały, nagrody, gdyż one spełniają funkcję rewalidacyjną. Ocena negatywna bardziej onieśmiela dziecko niesłyszące, pogłębia jego bierność i brak wiary we własne możliwości. Nasila się kompleks niepełnosprawności. ocena w przypadku ucznia niedosłyszącego ma przede wszystkim spełnić funkcję wychowawczą i rewalidacyjną a w mniejszym zakresie dydaktyczną.

5 Ważne jest aby: Oceniając ucznia z wadą słuchu należy brać pod uwagę przede wszystkim aktywność ucznia, wkład pracy, zainteresowanie przedmiotem, systematyczność, pilność (czyli jego stosunek do nauki) oraz uwzględniać obiektywne ograniczenia wynikające niedosłuchu. Zadaniem nauczyciela jest więc ocenić ogrom wysiłku, jaki uczeń musiał włożyć, by panować to, co było przewidziane programem nauczania. Na bieżąco przekazywać rodzicom informacje o postępach dziecka oraz występujących trudnościach w nauce, wskazywać, które partie materiału wymagają utrwalenia w domu. Dokonywać selekcji materiału nauczania, wybrać podstawowe zagadnienia, które dziecko powinno opanować. Czuwać, aby dziecko przebywało pod stałą kontrola specjalistów, współpracować z nimi w organizowaniu systematycznej pomocy. Włączyć dziecko do zespołu klasowego w miarę możliwości najmniej licznego. Ilona Draczyńska-Kubera