Kilka uwag o zasadach pracy z dzieckiem dotkniętym niepełnosprawnością narządu słuchu

Transkrypt

1 Pedagog w kontakcie z dzieckiem niesłyszącym Kilka uwag o zasadach pracy z dzieckiem dotkniętym niepełnosprawnością narządu słuchu Jestem pedagogiem specjalnym, surdopedagogiem. Moimi podopiecznymi oprócz dzieci z różnymi rodzajami niepełnosprawności są dzieci niesłyszące. Przyznam, że praca z dzieckiem niepełnosprawnym jest trudna, wymagająca wiele cierpliwości, pogłębiania wiedzy, ale przede wszystkim skłaniająca do ciągłego uczenia się drugiej osoby jej potrzeb, możliwości. Mój kontakt z osobami niesłyszącymi rozpoczął się już podczas studiów pedagogicznych, gdzie część moich kolegów i koleżanek była osobami niesłyszącymi. Wtedy były to moje pierwsze doświadczenia w kontakcie z osobami uszkodzonym słuchem, chociaż przyznam, iż początkowo sprawiały mi one trudność, budziły lęk o to czy zostanę zrozumiana lub czy ja nie będę miała problemu ze zrozumieniem. Dzisiaj, kiedy codziennie doświadczam bycia z niesłyszącymi nie borykam się z żadnymi obawami. Jestem przekonana, że otwarcie się na drugiego, bycie autentycznym w swoim zachowaniu zaowocują dobrymi relacjami. Dziecko z uszkodzonym słuchem w swoim życiu musi pokonać wiele barier szczególnie tych związanych z komunikacją z osobami słyszącymi. Często obawa przed brakiem zrozumienia ze strony osoby słyszącej powoduje niechęć do nawiązywania kontaktów, wycofywanie się z życia społecznego. My nauczyciele jesteśmy odpowiedzialni za pomoc dzieciom niesłyszącym we wkraczanie w świat języka, harmonijny rozwój relacji z innymi, wsparcie w pokonywaniu wszelkich trudności. Nie są to zadania łatwe, niekiedy wymagające kilku lat żmudnej pracy, nie zawsze przynoszącej oczekiwane efekty. 1 / 5

2 Poruszając zagadnienie nauczyciel dziecko niesłyszące chciałabym przedstawić kilka istotnych zasad, które mogą posłużyć nauczycielom dzieci z uszkodzonym słuchem w ich codziennej pracy. 1. Nauczyciel, mówiąc do całej grupy dzieci, powinien stać w pobliży dziecka niesłyszącego zwrócony twarzą w jego stronę. 2. Należy umożliwić dziecku zwracanie się ku kolegom odpowiadających na zajęciach, co ułatwi lepsze zrozumienie ich wypowiedzi. 3. Należy mówić wyraźnie, używając normalnego głosu i intonacji, unikać gwałtownych ruchów głową czy nadmiernej gestykulacji. 4. Należy zadbać o spokój i ciszę w sali. 5. Nauczyciel powinien upewnić się czy polecenie podawane całej grupie dzieci jest właściwie zrozumiane przez dziecko niesłyszące. 6. Dziecko niesłyszące powinno siedzieć przy najbliższym nauczycielowi stoliku, najlepiej koło okna. 7. Dziecko niesłyszące może mieć wolniejsze niż pozostali tempo pracy. Wynikać to może min. z tego, iż ma trudności z wykonywaniem kilku poleceń jednocześnie. 8. W czasie zajęć wskazane jest używanie jak najczęściej pomocy wizualnych i tablicy. 9. Należy podawać proste polecenia. 2 / 5

3 10. Przy ocenie prac związanych z pisaniem nie należy oceniać błędów wynikających z niedosłuchu. Nie powinny one obniżać ogólnej oceny pracy. 11. Przy ocenie należy uwzględnić własną aktywność i wkład pracy ucznia a także jego stosunek do obowiązków. 12. Należy wydłużać czas na podjęcie decyzji, udzielenie odpowiedzi, wykonanie zadań. 13. Należy wypracować płaszczyzny porozumienia pozawerbalnego dostosowanego do potrzeb i możliwości dziecka. 14. Należy stosować metody wizualizacji, praktycznego działania, aktywizujące, wiązania teorii z praktyką. 15. Do zadań nauczyciela należy także przełamywanie stresu i napięcia emocjonalnego, jaki towarzyszy dziecku, zwłaszcza przy nawiązywaniu kontaktów a także przy odpowiedziach ustnych na forum grupy. Bardzo pomocne dla nauczyciela w relacjach z dzieckiem niesłyszącym mogą być opracowane przez profesor Kazimierę Krakowiak prośby dziecka z uszkodzonym słuchem. 1. Proszę Cię, patrz na mnie uważnie i słuchaj. Staraj się dobrze zrozumieć, to, co przekazuję Ci gestem i słowami. To, że nie zauważasz moich prób rozmowy z Tobą i że tak często nie rozumiesz co chcę Ci powiedzieć odbiera mi odwagę i chęć mówienia. 2. Proszę Cię, mów do mnie spokojnie i powoli. Nie spiesz się i nie trać cierpliwości. Nie oburzaj się, że znowu mało zrozumiałem, ale uwierz, że staram się rozumieć i rozumiem coraz więcej. 3 / 5

4 3. Proszę Cię, kiedy mówisz, zbliż się do mnie i zwróć w moim kierunku całe ciało. Chcę jak najlepiej słyszeć Twój głos, muszę też widzieć całą Twoją twarz i ręce. 4. Proszę Cię, nigdy nie zapominaj, że także słyszę i że lubię słuchać dźwięków. Pozwól mi słuchać i uczyć się słuchania. 5. Proszę Cię, pamiętaj, że nie mogę słyszeć doskonale, nawet z aparatami słuchowymi. Pomóż mi dokładnie widzieć i lepiej wyobrazić sobie słowa. Zawsze lepiej słyszę te słowa, które potrafię sobie wyobrazić. Dlatego pozwól mi długo i dokładnie poznawać słowa. Wymawiaj je kilkakrotnie, głośno i wyraźnie, pozwól mi dotykać Twojej Twarzy, gdy mówisz, pozwól mi odróżniać i rozpoznawać wymawiane dźwięki. 6. Proszę Cię, pomóż mi dobrze zrozumieć to, co do mnie mówisz. Każde słowo, każda jego forma w zdaniu, każdy związek słowa ze słowem wymagają dokładnego poznania. Dlatego wyjaśnij mi cierpliwie ich znaczenie i ich związek z ludźmi, przedmiotami, czynnościami, zjawiskami, ich przydatnością do wyrażania, nazywania, pytania, przekonywania. 7. Proszę Cię pozwól mi ćwiczyć mój głos. Nie gniewaj się, że hałasuję i wybacz mi, że mój głos nie jest piękny. Nie uciszaj mnie i nie zabraniaj mi wydawać dźwięków. 8. Proszę Cię, pozwól mi mówić tak jak potrafię. Nie wstydź się za mnie i nie poprawiaj mnie, co chwila. 9. Proszę Cię, pozwól mi poznawać świat. Tak bardzo lubię patrzeć, myśleć i samodzielnie rozwiązywać problemy. Często jednak nie mogę sobie sam poradzić z trudnościami w zrozumieniu otaczających mnie zjawisk i potrzebuję Twojego wyjaśnienia. 10. Proszę Cię, pamiętaj, że jestem osobą, rozwijającym się człowiekiem. Nie upokarzaj mnie robieniem ze mnie pokazowego okazu i nie udowadniaj natrętnie wszystkim, że doskonale nauczyłaś mnie rozumieć i mówić, że mimo wszystko Ty i ja odnosimy sukcesy. Pomóż mi 4 / 5

5 poznać i zrozumieć moje rzeczywiste umiejętności. Nauczyciel dziecka niesłyszącego jest dla niego przewodnikiem, który prowadzi go w skomplikowany świat słyszących, wyjaśnia niezrozumiałe sytuacje. Chociaż nie raz nam, nauczycielom, jest ciężko, a nasze wysiłki wydają się być bezowocne nie traćmy wiary w swoje możliwości. Czasem, gdy zawodzą wszystkie metody umiejmy oprzeć się na własnej intuicji i być może ona podpowie nam najlepsze rozwiązanie. mgr Katarzyna Wrońska Literatura 1. Krakowiak K., Sękowska J., Mówimy z fonogestami. Przewodnik dla rodziców i przyjaciół dzieci i młodzieży z uszkodzonym słuchem, Warszawa, 1996r. 2. Materiały szkoleniowe Doskonalenie kompetencji nauczycieli w pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych, Samorządowy Ośrodek Doradztwa Metodycznego i Doskonalenia Nauczycieli w Kielcach, Kielce 2009r. 5 / 5