Sumienie złodzieja. kogoś, kto korzysta z sytuacji, jaką stwarza brak działającego, międzynarodowego

Transkrypt

1 jak pomyślał, tak zrobił Model Pershinga w skali 1/16 na stoisku Tamiyi na Spielwarenmesse 2007 (targach zabawek) w Norymberdze. Na półce poniżej Tygrys już skopiowany przez Chińczyków i Tygrys Królewski jeszcze czemuś nie skopiowany. Sumienie złodzieja TEKST ATWY 74 O Alvar Hansen to kolejny pean pochwalny na temat Tamiyi, firmy krytykowanej do tej pory na naszych łamach gruntownie. No, może jednak nie tak gruntownie, a poza tym ton pochwały może wynikać z czegoś na kształt wyrzutów sumienia dręczących... złodzieja. Choć jeszcze nie takiego w masce i z pękiem wytrychów, ale jednak...tamiya zadbała już o dostarczenie firmie Heng Long i jej podobnym poprawnego wzoru. Ta Pantera G to zapowiedź nowości Tamiyi w 1/16, również z targów norymberskich z tego roku. kogoś, kto korzysta z sytuacji, jaką stwarza brak działającego, międzynarodowego prawa autorskiego. Ilustracją do tego naszego JPTZ jest bowiem chińska kopia mam słabą nadzieję, że legalna modelu czołgu w skali 1/16. Produkowana od mniej więcej połowy lat siedemdziesiątych seria modeli Tamiyi była dla mnie ultymatywnym przykładem cytowanych już przy okazji materiału o Königstigerze winogron rosnących za wysoko. Po przeliczeniu ceny modelu według czarnorynkowego, czytaj jedynego realnego wówczas kursu waluty, można było za tę sumę kupić używany samochód w dobrym stanie. Poza Shermanem z haubicą 105mm i Tygrysem Królewskim w ofercie figurował jeszcze Leopard 1 A4 i przeciwlotniczy Gepard na tym samym podwoziu. Modele te zniknęły na długo, ale pojawienie się Trumpetera i innych, czyli groźnej konkurencji z zachodu, czyli zza Morza Japońskiego, czyli z Chin, obudziło Tamiyę na tyle, że kilka lat temu zaanonsowała powrót skali 1/16. Na targach norymberskich pojawił się nowiutki model Pzkpfw VI Tiger, który jeździł po specjalnym dużym wybiegu, burczał odgłosem silnika Maybach HL 230, nagranym podobno z oryginału, bo z działającego Königstigera w Saumur, kręcił wieżą i strzelał do przezroczystego modelu T-34/85. Ten ostatni podrygiwał przy każdym trafieniu, a w środku błyskała jeszcze pomarańczowa żarówka, imitując wybuch i pożar. W kolejnych latach do Tygrysa dołączył M 26 Pershing, Kübelwagen w kilku wersjach, w tym jako normalna redukcja z makietą silnika, później jeszcze do katalogu wrócił po małym liftingu Königstiger, a rok temu najnowszy Leopard 2 A6 i archaiczny już nieco, jeśli chodzi o standard wykonania pierwszy w ogóle model 1/16, czyli wspominany powyżej Sherman. Kopia tamiyowskiego modelu Pershinga nie jest dokładnym powtórzeniem japońskiego pro-

2 To już inna Pantera, a ściślej rzecz biorąc jej rdzewiejący szybko wrak sfotografowany przed katedrą w Kolonii, prawdopodobnie w zimie 1945/46. Dla Amerykanów dramatyczne zestawienie zniszczonego czołgu i wielkiego kościoła stało się ulubionym motywem zdjęciowym. Początek słynnego starcia na ulicach Kolonii czołowy Sherman z amerykańskiej kolumny został trafiony pociskiem samotnej, pozornie porzuconej Pantery. Obecnie uważa się, że niemiecki czołg miał jakieś problemy z napędem i nie mógł się wycofać, więc jego załoga postanowiła walczyć do końca. Z palącego się Shermana ucieka po pokrywie silnikowej jeden z czołgistów, a załoga czołgu zatrzymanego po drugiej stronie ulicy biegnie mu na pomoc. Na pomoc Shermanom wyruszył przydzielony do kolumny pancernej Pershing w tle wieże katedry. Dowódca czołgu, sierżant Early, wyruszył najpierw na pieszy rekonesans i zabrał ze sobą wojskowego filmowca dokumentalistę, sierżanta Jima Batesa. Ten ostatni znalazł sobie dogodne miejsce na piętrze budynku nieopodal niemieckiego czołgu i w chwilę potem nakręcił słynny minutowy film. duktu, bo modele czołgów Tamiyi w skali 1/16 sprzedawane są w postaci zestawów do montażu bez aparatury RC, a podpisująca się pod Pershingiem chińska firma Heng Long dostarcza kompletny model, czyli posługując się nowomową JPTZ, gotowca i to razem z radiem. Model różni się i tym od japońskiego, że strzela softballowymi kulkami kal. 6 mm oraz co za zaskoczenie kosztuje ułamek ceny oryginału. POD KATEDRĄ Wypalony wrak Pantery stojący na placu przed ogromną katedrą w Kolonii jest zapewne jednym z najbardziej znanych zdjęć II wojny światowej. Szturmująca miasto armia amerykańska była już wtedy bardzo nasycona mediami i sam pojedynek pancerny w mieście został odpowiednio udokumentowany. Jest to świadectwo jednego z niewielu zwycięstw nowego M 26 Pershinga w Europie, bo czołgi te spóźniły się na wojnę i były dość nieliczne. Ich udział w zmaganiach był tym bardziej cenny, że jako jedyne mogły przeciwstawić się Panterom i Tygrysom nie tylko siłą swoich armat, ale i pancerza. Od czasu lądowania w Normandii Alianci mogli zwalczać nowe generacje niemieckich czołgów za pomocą lotnictwa, z zasadzek przeciwpancernych lub w przynoszących duże straty atakach z przewagą liczebną prowadzących do oskrzydlenia i ostrzału z bliskiej odległości, z boku lub tyłu. Jedynymi pojazdami, które mogły ugryźć Niemców, były nieliczne angielskie Shermany Firefly z armatą 17-funtową i amerykańskie z długolufową armatą 76 mm oraz niszczyciele czołgów, przy czym te ostatnie, z racji swojego cieniutkiego pancerza i otwartych od góry wież, były narażone Pershing wyjechał na spotkanie Pantery w odległości niecałych stu metrów. Niemiecki celowniczy zwlekał ze strzałem, bo najprawdopodobniej czekał, aż amerykański czołg się zatrzyma. Ten jednak wystrzelił w biegu i trafił niemiecki czołg w środek burty pod wieżą. Z Pantery zaczął wydobywać się dym, uciekało z niej trzech członków załogi. W tym czasie trafiły w nią jeszcze dwa pociski z Pershinga, po czym jej wnętrze ogarnął gwałtowny pożar. 75

3 jak pomyślał, tak zrobił na zniszczenie już nawet nie przez niemieckie czołgi, działa pancerne czy strzelającą z Panzerfaustów i Panzerschrecków piechotę, ale przez Zdjęcie M 26 z instrukcji obsługi, czyli czołg w stanie teoretycznie i fabrycznie czystym i praktycznie bojowym. Nie wymyślono jeszcze tak obszernego wozu bojowego, by mogły się w nim zmieścić wszystkie bambetle załogi. ostrzał moździerzowy lub nawet broni maszynowej. Program rozwoju czołgów ciężkich w Stanach Zjednoczonych rozpoczęty został na jesieni 1942 roku pracami studyjnymi nad klasycznymi czołgami wsparcia piechoty, Amerykański Acht-acht, czyli armata M 1 w swojej podstawowej roli ciężkiej armaty przeciwlotniczej. Zestawiano je, tak jak i niemieckie Flak 36/37 w baterie po cztery działa, ale Niemcy mogli sobie tylko pomarzyć o amerykańskim poziomie technologicznym, gdy chodziło o elektronikę. Od 1944 roku armaty strzelały już amunicją z zapalnikami zbliżeniowymi (!), a baterie M 1 zostały wyposażone w całkowicie zautomatyzowany system naprowadzania, kierowany radarem o falach centymetrowych, mogący już śledzić trajektorie własnych (i obcych) pocisków. ale pomyślanymi jako nieco bardziej uniwersalne niż brytyjskie Matildy i najnowsze Churchille. W ciągu dwóch lat zbudowano szereg prototypów oznaczonych jako T 20, T 22, T23, T 25 i T 26, ale armia amerykańska doszła w międzyczasie do wniosku, że produkowany masowo M 4 Sherman jest konstrukcją na tyle uniwersalną, by wypełniać obie, tradycyjnie rozumiane role czołgu szybkiego i wsparcia piechoty. Zbyt wolny jak na czołg szybki i źle opancerzony jak na czołg wsparcia Sherman otrzymał jeszcze na nieszczęście krótkolufową armatę 75 mm, bo w pocisku burzącym do tego kalibru mieściło się więcej materiału wybuchowego niż w tym do długolufowej 76 mm. Doświadczenia afrykańskie i włoskie, w tym spotkania z nową generacją czołgów niemieckich na Sycylii i Półwyspie Apenińskim, nie przyniosły żadnej zasadniczej zmiany w sposobie myślenia. Po wylądowaniu w Normandii okazało się, że trzeba walczyć z dywizjami pancernymi wyposażonym już etatowo w Pantery lub Pzkw IV H i J oraz z samodzielnymi batalionami Tigerów i Königstigerów. Program rozwoju T 26 został gwałtownie przyspieszony i na przełomie roku rozpoczęto wreszcie produkcje nowego czołgu ciężkiego z armatą 90 mm pod oznaczeniem T 26 E3. Trzeba przy tej okazji wspomnieć, że w czasie opracowywania czołgu powtórzono niemal całą historię rozwoju jego niemieckich przeciwników obie walczące strony miały podobne problemy z podwoziami i napędem dla czegoś tak masywnego. Po nieudanych próbach z T 25, którego podwozie oparte było na wózkach HVSS, tak jak w późniejszych Shermanach w podwoziu T26 użyto drążków skrętnych jak w Tygrysach i Panterach. Wobec braku odpowiedniej jednostki napędowej próbowano zastosować metodę 76 Zawartość chińskiego pudełka warto porównać z pierwszym zdjęciem w tym JPTZ. Hełmy, pudła, detale, a nawet nieobecna akurat na modelu Tamiyi figurka czołgisty. Gotowa do ładowania akumulatorów i amunicji BB zabawka została brutalnie popsuta. Rozebrałem wszystko, co się da, by ułatwić sobie zalepianie szczelin i malowanie.

4 Po wytrwałych poszukiwaniach w moich pudełkach i w sklepach na mieście znalazłem piękny, żywiczno- -blaszany model wukaemu firmy Verlinden (pamiętałem, że gdzieś miałem) i odpowiednią figurkę amerykańskiego żołnierza (jedyna w jednym tylko sklepie i to podobno ze zwrotów). Figurka okazała się być miękka, bo winylowa, z pięknym Garandem i łódką amunicyjną odlanymi z mniej, lecz też miękkiego metalu. Polistyrenowy czołg, a do tego żywica, blacha fototrawiona, winylowe tworzywo, odlewy metalowe nie pierwsze to chyba w JPTZ spotkanie wszystkich możliwych materiałów modelarskich. Figurka żołnierza okazała się dość prosta w montażu i bardzo kłopotliwa w malowaniu farby Humbrola schły tygodniami. Początkowy zamiar pomalowania Pershinga na tygrysa z Korei spełzł na niczym. Poszerzenie polistyrenowej skrzynki amunicyjnej drobiazg, klejenie pojedynczych pocisków 0,5 cala w taśmę wymaga trochę cierpliwości, ale wyginanie tych wszystkich blaszek... Całość warta była jednak zachodu, zwłaszcza że to wieńczący (dosłownie) cały model element. Wukaem jest piękny, choć i cały czołg wygląda nie najgorzej. Porsche tj. napęd spalinowo-elektryczny i, identycznie jak w przypadku Niemców, zrezygnowano z niego, bo był zbyt skomplikowany, a na jego miejsce wstawiono w pośpiechu silnik od M4 Shermana. Konsekwencje były również podobne, ponieważ nowy M 26 Pershing był o tyleż cięższy od M4, o ile nowy Königstiger od starego Tigera czyli około 10 ton (60/70 ton). M 26 ważył zaledwie 42 tony, ale zmuszony do pracy na wysokich obrotach silnik o mocy marnych 500 KM przegrzewał się i dawał podobnie marną prędkość i zasięg (40 km/h i 170 km), co mocniejszy silnik (600/700 KM) w niemieckim czołgu. Dla zachowania jako takich warunków pracy jednostki napędowej Pershingi jeździły dużo wolniej i regularnie pozostawały w tyle za Shermanami, więc ciężar walki spoczywał i tak na tych ostatnich, a nowe superczołgi mogły ewentualnie wspierać je w sytuacjach kryzysowych. Do mocnych stron nowego amerykańskiego czołgu należał 77

5 jak pomyślał, tak zrobił gruby pancerz, w części czołowej kadłuba pochylony pod dość znacznym kątem i dochodzący do 100 mm, a na jarzmie działa nawet do 115 mm. To już było coś, choć przy okazji projektowania wieży nie uniknięto tego samego błędu, jaki popełnili konstruktorzy niemieckiej Pantery. Pociski przeciwnika trafiające w dolną połowę okrągłego jarzma mogły rykoszetować i przebić się przez pancerz góry kadłuba, a zwłaszcza przez cienkie włazy. Głównym uzbrojeniem Pershinga była armata M3 kaliber 90 mm o lufie długości 50 kalibrów, czyli zmodyfikowana ciężka armata przeciwlotnicza M1 i tutaj historia amerykańskiego czołgu kroczy ponownie niemieckim śladem, czyli powtarza dzieje uzbrojenia Pzkw VI Tiger w czołgową wersję armaty przeciwlotniczej Flak 36/37. Wyścig w coraz szybszym budowaniu coraz to potężniejszych czołgów zmuszał konstruktorów do szukania rozwiązań w podobnych miejscach, czyli właśnie np. adaptowania jedynych dostępnych, odpowiednio silnych armat. Potężna M3 miotała 10-kilogramowy pocisk z prędkością 800 m/s i... wszystko to było mało, bo nowe niemieckie armaty przeciwpancerne miały już lufy o długości 70 kalibrów i prędkość początkową pocisku rzędu 1100 m/s. Tygrysy i Pantery miały więc nadal znaczną przewagę w odległości skutecznego strzału, ale na szczęście dla Amerykanów widoczność w linii prostej w zabudowanej i zalesionej Europie Zachod- 78 Miałem nieco problemów z ponownym napięciem i zmontowaniem gąsienic, ale wspominany już demontaż wszystkiego, co dało się urwać się opłacił. Strzelająca zabawka R/C miała również świecić reflektorami, światłami pozycyjnymi z tyłu i ogniem broni maszynowej, zmuszony więc byłem do zamaskowania wyłupiastych diod wystających ze wspomnianych miejsc. Wszystkie światła i kaemy otrzymały osłony, czyli krótkie rurki ze słomki do napojów, a wszystko to znalazło jakieś potwierdzenie w zdjęciach oryginału. Malowanie było bardzo proste części w skali 1/16 są spore. Udało mi się znaleźć duże białe gwiazdy i numery, czołg został wybrudzony czarną (kadłub i wieża) i jasnobrązową (koła i okolice) pastelą i polakierowany na matowo.

6 niej i w Niemczech rzadko kiedy przekracza metrów i w większości przypadków czołgi strzelały do siebie z odległości nieprzekraczających kilkuset metrów. Pierwszych 10 niezbyt ruchliwych, ale nieźle uzbrojonych i silnie opancerzonych Pershingów trafiło do 3. Dywizji Pancernej na front zachodni w lutym 1945 roku. Do końca wojny jednostki amerykańskie otrzymały około 200 nowych czołgów, z czego około dwudziestu wzięło udział w walkach. 26 lutego Amerykanie stracili w walce pierwszego Pershinga, zniszczonego trzema pociskami przez Tygrysa. Następnego dnia oddział Shermanów dostał się pod ogień i wezwany interwencyjnie M 26 zniszczył ostrzeliwującego je Skromny, bo pojedynczy kosz wieżowy został zapełniony znalezionymi pakunkami i oryginalnymi kanistrami, a te ostatnie przykryłem od góry hełmami korki wlewowe i uchwyty były naprawdę okropne. brytyjskich Centurionów, najlepiej opancerzonymi czołgami tego konfliktu i dlatego często stosowaną taktyką obronną było wzajemne ostrzeliwanie się z broni maszynowej w celu zgonienia obłażącej je koreańskiej piechoty. W dalszej, ustabilizowanej fazie wojny Pershingi wykorzystywano głównie jako ruchomych lub wręcz okopanych stanowisk artylerii. Tygrysa, a w chwilę potem jeszcze dwa Pzkw IV. M 26 zostały użyte na nieco większą skalę w czasie wojny w Korei, gdzie odegrały znaczącą rolę w początkowej, manewrowej fazie konfliktu. Były to jedyne amerykańskie czołgi zdolne pokonać rosyjskie T34/85 używane przez Koreę Północną i przypisuje się im połowę czołgów koreańskich zniszczonych w czasie wojny. Stosowano je jednak, tak jak i cały aliancki sprzęt pancerny, głównie jako ruchome stanowiska ogniowe do zwalczania dużych mas piechoty nieprzyjaciela. Były one, obok 79