METODOLOGIA BADAŃ RUCHU TURYSTYCZNEGO W BYDGOSZCZY (projekt długofalowego programu badawczego)

Transkrypt

1 METODOLOGIA BADAŃ RUCHU TURYSTYCZNEGO W BYDGOSZCZY (projekt długofalowego programu badawczego) Bydgoszcz, Marzec 2012 Koncepcja badań Robert Brudnicki WSG Karol Słowiński BYLOT Opracowanie metodologii badań kier. zespołu dr Robert Brudnicki IGTIG WSG Karol Słowiński BYLOT mgr Mariusz Barczak IGTIG WSG mgr Paulina Markiewicz PASiR WSG Konsultacje metodologiczne prof. dr hab. Andrzej Matczak UŁ, WSG prof. dr hab. Wiesław Maik WSG

2 Wprowadzenie Prezentowany projekt metodologii badań umożliwiający przygotowanie i realizację długofalowego programu badawczego pod nazwą,,monitoring Ruchu Turystycznego w Bydgoszczy składa się z trzech, zasadniczych części. Pierwsza przybliżająca znaczenie monitoringu zjawisk społeczno-gospodarczych w procesie zarządzania strategicznego oraz zagadnienia teoretyczne i praktyczne opisujące wypracowany w naszym kraju model badań ruchu turystycznego jest wynikiem dokonanego przez autorów przeglądu literatury przedmiotu 1 oraz co wydaje się być ważniejsze zestawienia, syntezy i oceny stosowanych praktyk i podejść w badaniach ruchu turystycznego w dużych miastach i regionach recepcyjnych (tzw.,,case study 2 ). Materiał zebrany w części pierwszej oraz wnioski z niego płynące można uznać za pierwszą fazę konceptualizacji metodologii badań monitoringu ruchu turystycznego w Bydgoszczy. Część druga opracowania zawiera syntetyczny opis postępowania badawczego (tj. wstępnej propozycji zespołu ekspertów), w którym wydzielono następujące elementy: etapy badań i cele badań, kategorie badanego ruchu turystycznego, źródła informacji, proponowane metody, wraz z zarysem schemat doboru i struktury próby, zakres czasowy i przestrzenny badań. Warto w tym miejscu podkreślić, że ostateczny kształt postępowania badawczego (in. przyjęta metodologia) będzie po części zależał od wyników konsultacji środowiskowych, które z założenia stanowią integralną część procesu projektowania metodologii oraz tzw. wartość dodaną projektu (integracja środowiska naukowego oraz branżowego wokół problemu stałego monitorowania rozwoju gospodarki turystycznej w Bydgoszczy). W ostatniej części niniejszego dokumentu przedstawiono kosztorys badań uwzględniający realne możliwości finansowania badań (poziom zaangażowanych funduszy) przez jednostki koordynujące i realizujące projekt zakładające jego realizację w 2012 r. W kosztorysie przedstawiono specyfikację najważniejszych zadań częściowych (wraz z uwzględnieniem przybliżonych kosztów rozłożonych na poszczególne zadania).

3 ROZDZIAŁ I Monitoring zjawisk społeczno-gospodarczych narzędzie zarządzania Monitoring W nowym podejściu do zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym coraz większy nacisk kładzie się nie tylko na poprawność diagnozy problemów oraz sposób formułowania celów strategicznych i operacyjnych, ale również skupia się na systematycznym monitoringu sytuacji i zjawisk w danej dziedzinie życia społecznogospodarczego (przykład: obserwatoria społeczno-gospodarcze). Stosowanie powyższego podejścia w obecnych warunkach stało się koniecznością z wielu powodów, jednak przede wszystkim wynika z faktu, że zmiany zjawisk społeczno-gospodarczych zachodzą coraz szybciej i jednocześnie są coraz bardziej rozległe. Monitoring ma duże znaczenie w budowaniu scenariuszy dla przyszłości umożliwiających określenie właściwej ścieżki rozwoju. Ważna jest również funkcja monitoringu w podejmowaniu działań umożliwiających szybką reakcję na zmienne warunki makroekonomiczne. Innymi słowy wyżej opisane postępowanie zdecydowanie zwiększa efektywność podejmowanych działań. Monitoring jest to systematyczne określanie dynamiki zmian danego zjawiska. Na gruncie zarządzania strategicznego monitoring rozumiany jest jako proces systematycznego zbierania i analizowania danych (informacji) ilościowych oraz jakościowych, dotyczących konkretnego zjawiska, procesu, działania itp. Istotą monitoringu jest stały i powtarzalny w identycznych sekwencjach czasowych pomiar zjawisk występujących w badanej przestrzeni, której obraz chcemy uzyskać. Na podstawie wielokrotnie powtarzanych obserwacji badanego obszaru można próbować postawić diagnozę rozwoju badanych zjawisk w perspektywie czasowej (krótkoterminowej, długoterminowej) jak i w perspektywie przestrzennej (obiekt, miejscowość, gmina, województwo, region, państwo) (Źródło: ABC strategii rozwiązywania problemów społecznych monitoring, ewaluacja i aktualizacja. Profesjonalne kadry lepsze jutro projekt współfinansowany ze środków UE w ramach EFS, Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego)

4 Etap I Etapy i cele badań Projektując metodologię monitoringu ruchu turystycznego w Bydgoszczy przyjęto założenie, że w pewnych aspektach i na pewnych etapach działań zależeć będzie ona od informacji, uwag i sugestii wniesionych przez grupę interesariuszy (konsultacje środowiskowe z lokalną branżą turystyczną), co będzie stanowiło w tym względzie pewną innowację w relacji do podejść badawczych stosowanych w innych miastach. Omawiany pierwszy etap badań powiązany jest bezpośrednio z jednym z priorytetowych celów projektu, tj. z koniecznością uwzględnienia w procesie badawczym aspektu partycypacyjnego. Celem uzyskania społecznej akceptacji realizacji badań oraz dla promocji przedsięwzięcia planuje się przygotować dwa mechanizmy włączenia w projekt organizacji i podmiotów działających w zakresie usług turystycznych na terenie miasta Bydgoszczy: 1) zogniskowany wywiad grupowy - specyfika badania opiera się w tym przypadku na grupowej dyskusji prowadzonej przez moderatora bądź moderatorów, na podstawie wcześniej sporządzonego scenariusza, zogniskowanego na danym zagadnieniu. W badaniu uczestniczy od 7 do 15 osób. W tym przypadku metoda ta zostanie wykorzystana dla: włączenia w proces konstrukcji narzędzia badawczego reprezentantów środowiska i umożliwienia wpływu na jego kształt, artykulacji potrzeb i oczekiwań w stosunku do projektu badawczego oraz zapewnienia szerokiej akceptacji dla całego procesu badawczego. Podczas spotkania powinny zostać wypracowane: wskazówki do pozyskania próby badawczej, zalecenia odnośnie uwzględnienia w badaniach specyfiki miasta i charakterystycznych oraz istotnych dla Bydgoszczy (z punktu widzenia rozwoju turystyki) miejsc, obiektów i wydarzeń koncentrujących ruch turystyczny (tzw. atrakcje turystyczne), oczekiwania co do ostatecznego kształtu narzędzia (ankiety) i pytań w niej zawartych, dyrektywy do instrukcji ankieterskich, kierunki analizy zebranego materiału, wskazania ewentualnych obszarów ryzyka realizacji badań.

5 Etapy i cele badań cd 2) metoda sędziów kompetentnych - metoda skierowana do ekspertów z zakresu nauk turystycznych oraz metodologii badań społecznych: powołany zostanie zespół osób, które oceniają indywidualnie i niezależnie przedłożony im narzędzie badawcze oraz poszczególne pytania. Oceny i wskazówki sędziów zostaną uwzględnione przy powstaniu ostatecznej wersji narzędzia badawczego. Działania powyższe poprzedzają pilotaż narzędzia (zakłada się przeprowadzenie badań pilotażowych na próbie 100 osób). Termin realizacji Etapu 1 przełom marca i kwietnia 2012 r. Etap 2. W drugim etapie wdrażania projektu zgodnie z zamierzeniem zespołu badawczego nastąpi ostateczna konceptualizacja i przyjęcie metodologii (dobór metod, konstrukcja narzędzia badawczego, przygotowanie operatu losowania, identyfikacja miejsc poboru informacji (in. miejsc badań zgodnie z ustaleniami etapu 1), testowanie narzędzia badawczego (kwestionariusza ankiety na próbie 30 respondentów) oraz realizacja zamierzeń badawczych (badanie ruchu turystycznego). Przyjmuje się, że projektowane długofalowe badanie przyjazdowego ruchu turystycznego w Bydgoszczy w efekcie (w dłużej perspektywie czasowej) pozwoli odpowiedzieć na kilka ważnych, od dawna nurtujących pytań badawczych: 1) jaki jest profil turysty przybywającego do Bydgoszczy? - próba segmentacji turystów ze wskazaniem grup specyficznych, 2) czy Bydgoszcz stanowi docelowe miejsce pobytu? (jakie miejsce, jaką rolę w przestrzeni turystycznej kraju pełni miasto?; 3) jaka jest uśredniona ocena poszczególnych aspektów pobytów turystów w Bydgoszczy (gastronomia, komunikacja, it, obiekty noclegowe itp.?), 4) jakie są główne kanały przepływu informacji o mieście i jego ofercie turystycznej i jaka jest ich ocena?, 5) czy stosowane formy promocji miasta są przez turystów dostrzegalne?, 6) w jakich kategoriach postrzegana jest Bydgoszcz, jakie budzi skojarzenia, do jakich miast jest porównywana?, 7) jakie są oczekiwania w odniesieniu do infrastruktury turystycznej i w przypadku powtórnego pobytu jak oceniane są zmiany?

6 Etapy i cele badań cd Ponadto na co warto zwrócić szczególną uwagę - dzięki rozwiązaniom zastosowanym podczas gromadzenia danych możliwe będzie stałe śledzenie postępu prac oraz na podstawie zebranych informacji (dla danego czasookresu) wykonywanie analiz cząstkowych (np. kwartalnych raportów, raportów okresowych miesięcznych itp.) Termin realizacji Etapu 2 dla zadania: ostateczne ustalenie postępowania badawczego (pierwsza dekada kwietnia), dla zadania: testowanie narzędzia (do połowy kwietnia 2012 r.); dla zadania: monitoring ruchu turystycznego z uwzględnieniem badań kwestionariuszowych (rozpoczęcie koniec kwietnia początek maja zakończenie październik listopad) i monitoring ruchu turystycznego badania ilościowe baza noclegowa (uzyskanie informacji za cały rok 2012) Etap 3. Proponowana metodologia monitoringu ruchu turystycznego (opisana szczegółowo w dalszej części dokumentu) zakłada -według przyjętego algorytmu - możliwość ponawiania badań w kolejnych latach tj. tworzenia spójnego zbioru informacji i danych niezbędnych do prowadzania porównań i analiz co w efekcie pozwoli na śledzenie zmian na lokalnym rynku turystycznym (budowę scenariuszy przebiegu zjawisk i możliwych konsekwencji). Można założyć, że przeprowadzenie badań w podobnej konwencji metodycznej (co stanowi obecnie pewien standard postępowania) przyniesie wieloaspektowe, pozytywne korzyści dla odpowiednich jednostek organizacyjnych miasta Bydgoszczy i branży turystycznej funkcjonującej na jego terenie. W szczególności zaś: pozwoli na stworzenie profesjonalnego systemu pomiaru zjawisk turystycznych, umożliwiającego pozyskiwanie informacji o własnych produktach turystycznych miasta (w szczególności o jakości oferty i jej rynkowym oddziaływaniu) oraz ich rozpowszechnianie wśród interesariuszy, wpłynie na dopasowanie cech produktów turystycznych do potrzeb odwiedzających (zarówno krajowych jak i zagranicznych), w tym szczególnie stworzenie możliwości zaoferowania produktu w odpowiednim miejscu, czasie, ilości, jakości i zakupu (cena) na odpowiednich warunkach,

7 Etapy i cele badań cd zintensyfikuje działania zmierzające do integracji podmiotów i instytucji działających w branży turystycznej poprzez wdrożenie rozwiązań mających na celu poszerzanie kanałów wymiany informacji w branży turystycznej, wpłynie na identyfikację kierunków i narzędzi promocji miasta Bydgoszczy jako produktu turystycznego. Przeprowadzone prace badawcze będą każdorazowo zakończone przygotowaniem stosownego raportu z badań zawierającego analizę, opracowanie zebranych danych oraz rekomendacje (zakres analizy do uzgodnienia w grupie partnerów-interesariuszy) oraz kończyć się będą odpowiednią promocją wyników badań (np. publikacją raportu w formie książkowej). Przedstawione powyżej działania odzwierciedlają zakres prac przewidzianych do realizacji w etapie 3. Zespół ekspercki zakłada, że przeprowadzenie badań ruchu turystycznego w mieście Bydgoszczy uwzględniających proponowaną koncepcję powinno (w odniesieniu do wiedzy nt. parametrów przyjazdowego ruchu turystycznego do Bydgoszczy) umożliwić realizację następujących, założonych celów: 1) określenie szacunkowej liczby turystów krajowych i zagranicznych (do dyskusji pozostaje sprawa pozyskiwania informacji o zachowaniach turystycznych i preferencjach grupy odwiedzających jednodniowych problem ten zostanie poruszony w dalszej części koncepcji). Do szacowania zostaną wykorzystane zarówno dane wtórne (dostępne statystyki ruchu turystycznego GUS oraz różnych instytucji, obiektów itp.), jak i pierwotne (pochodzące z badań kwestionariuszowych), 2) otrzymanie szczegółowej charakterystyki turysty krajowego i zagranicznego (uwzględniającej następujące parametry: miejsce zamieszkania, wiek, płeć, wykształcenie, status zawodowy, status materialny oraz obywatelstwo), 3) otrzymanie charakterystyki wizyt (cech specyficznych) ze względu na ich: cele, długość pobytu, osoby towarzyszące w trakcie podróży, używane środki transportu, charakterystykę produktu turystycznego m.in. poziom wykorzystania usług turystycznych (np. preferencje wyboru bazy noclegowej),

8 Etapy i cele badań cd /Kategorie badanego ruchu turystycznego 4) analizę preferencji i zachowań odwiedzających, tj.: sposobu spędzania czasu, stopnia satysfakcji, oceny jakości oferty turystycznej, bezpieczeństwa, czystości itp., jak również odniesienia jakości świadczonych usług do obowiązujących cen, 5) analizę motywacji przyjazdów, 6) ocenę atrakcji turystycznych w Bydgoszczy (ranking najczęściej odwiedzanych miejsc, atrakcji oraz produktów turystycznych) oraz poziom deklaracji chęci powrotu (ponownego odwiedzenia miasta), 7) określenie przeciętnego poziomu wydatków poniesionych w trakcie pobytu. Termin realizacji Etapu 3 dla zadania: przygotowanie raportu końcowego (rocznego) do uzgodnienia Kategorie badanego ruchu turystycznego Wstępna propozycja postępowania badawczego zakłada uwzględnienie w badaniu ruchu turystycznego w Bydgoszczy dwóch podstawowych kategorii odwiedzających. tj.: 1) turystów odwiedzających (zarówno krajowych, jak i zagranicznych) włączając mieszkańców regionu, spędzających przynajmniej jedną noc w publicznych lub prywatnych obiektach noclegowych zlokalizowanych na terenie Bydgoszczy (w grupie tej powinny znaleźć się także osoby nocujące u krewnych lub znajomych), przybywających w celach w celach: wypoczynkowych, leczniczych, krajoznawczych, religijnych, sportowych, służbowych, rodzinnych, społecznych, politycznych i innych (za wyjątkiem motywów zarobkowych), 2) odwiedzających jednodniowych (nazywanych czasem wycieczkowiczami) - są to odwiedzający, którzy nie nocują ani w publicznych, ani w prywatnych obiektach noclegowych w odwiedzanym regionie/miejscowości a odwiedzają go w celach: wypoczynkowych, leczniczych, krajoznawczych, religijnych, sportowych, służbowych, rodzinnych, społecznych, politycznych i innych (z wyjątkiem motywów zarobkowych). W obu przypadkach mogą to być osoby pochodzę z kraju, z zagranicy oraz z regionu (województwa kujawsko-pomorskiego). W badaniach zostaną pominięte przyjazdy, które będą wiązały się ze stałą pracą lub nauką w Bydgoszczy.

9 Kategorie badanego ruchu turystycznego cd Metody, schemat doboru próby, zakres czasowy i przestrzenny badań Mając na uwadze powyższe założenia należy w szczególności rozważyć potrzebę umiejętnego zbierania informacji o przyjazdach odwiedzających z regionu. Ma to szczególne znaczenie dla poprawności uzyskanych wyników (oczekiwana nadreprezentacja) i ma swoje podłoże w relacjach społeczno-gospodarczych, jakie zachodzą pomiędzy Bydgoszczą ośrodkiem centralnym regionu a jego bliższym i dalszym zapleczem. Jest to sprawa dyskusyjna i najprawdopodobniej w tym przypadku konieczna będzie pewna ingerencja w sposób doboru próby (np. przyjęcie założenia o badaniu konkretnego odsetka odwiedzających jednodniowych z regionu w relacji do liczby ogółem założonych w badaniu respondentów). Uwzględniając cechy samego zjawiska jakim jest ruch turystyczny (ze względu na swoją specyfikę np. mobilność przestrzenną turystów, strukturę oraz ich liczebność populacji zjawisko jest trudno mierzalne) wiadomym jest, że w badaniach nie jest możliwe uzyskanie próby reprezentatywnej. Podejmowane -liczne w ostatnich latach- próby monitorowania ruchu turystycznego w dużych ośrodkach miejskich (np. Warszawa, Poznań, Kraków, Wrocław, Toruń, Gdańsk) i w regionach (np. małopolska, wielkopolska, region kujawskopomorski, region łódzki) stanowią jednak cenne źródło wiedzy (gromadzące czasem już kilkuletnie doświadczenia zespołów prowadzących monitoring) stanowiąc tym samym doskonały punkt odniesienia w projektowaniu badań bydgoskich. Obiektywna ocena rozwiązań stosowanych w praktyce monitorowania ruchu turystycznego dokonana na przykładzie wybranych dużych ośrodków miejskich (tzw. krajowych centrów turystyczno-krajoznawczych) oraz zestawienie wypracowanej opinii z wiedzą własną (teoretyczną i praktyczną) zespołu eksperckiego przygotowującego niniejszą koncepcję, pozwala na zaimplementowanie wybranych procedur i rozwiązań w projektowanych badaniach ruchu turystycznego w Bydgoszczy. Takie podejście oznacza przyjęcie obiektywnie przyjętego i uznanego schematu działania, ale także jego odpowiednie dostosowanie do uwarunkowań endogenicznych miasta Bydgoszczy. Niewątpliwym atutem -wynikającym z przyjęcia powyższego założenia - będzie możliwość uzyskania porównywalnych materiałów i odniesienie uzyskanych wyników do innych ośrodków (co jest zgodne z przyjętą w środowisku naukowo-badawczym drogą postępowania).

10 Metody, schemat doboru próby, zakres czasowy i przestrzenny badań cd Biorąc pod uwagę specyfikę badanego obszaru recepcyjnego (dotychczasową wiedzę o poziomie ruchu turystycznego, jego sezonowości, formach, celach przyjazdów, atrakcjach turystycznych, a w szczególności o jego rozkładzie przestrzennym w mieście strefa penetracji turystycznej PT i strefy intensywnej penetracji turystycznej IPT, także o zagospodarowaniu turystycznym, w tym głównie o infrastrukturze noclegowej) proponuje się zastosowanie podejścia eksperckiego, polegającego na zestawieniu procedur tworzenia i dopływu informacji poprze zastosowanie kilku wzajemnie uzupełniających się i weryfikujących metod badawczych oraz źródeł danych. Z punktu widzenia przedmiotu badań ruchu turystycznego - i jego podmiotu (turysty, odwiedzającego jednodniowego) w celu przeprowadzenia monitoringu wskazane jest zastosowanie 1) badań typu desk research, oraz 2) wywiadów bezpośrednich. Analiza w badaniach typu desk research (krótko omówiona w rodziale I) opiera się na wykorzystywaniu powszechnie dostępnych danych wtórnych, pochodzących w szczególności z baz danych GUS. W tym przypadku zespół ekspercki będzie się opierać na: danych o liczbie udzielonych noclegów z GUS w Bydgoszczy (sprawozdania KT), danych z Banku Danych Regionalnych oraz komunikatów, biuletynów, publikacji elektronicznych dotyczących wielkości ruchu turystycznego w ujęciu krajowym i międzynarodowym (w tym wyniki badań Instytutu Turystyki w Warszawie) oraz pochodzących z wybranych obiektów/instytucji koncentrujących ruch turystyczny Bydgoszczy (np. muzea, placówki kulturalne, obiekty sportowe itp.). W drugiej grupie narzędzi zakłada się zastosowanie wywiadów bezpośrednich w formie ankiety (bezpośrednia rozmowa z respondentem przeprowadzona przez przeszkolonego ankietera, przy użyciu formularza). Badanie realizowane będzie za pośrednictwem wywiadu kwestionariuszowego i co szczególnie warto podkreślić - przy pomocy ankiety elektronicznej (wypełnianej on-line przy zastosowaniu domeny Web-ankieter i tabletów jako technicznego narzędzia gromadzenia i danych). Zastosowanie ankiety elektronicznej pozwoli na wyeliminowania procesu kodowania oraz stały, elektroniczny podgląd (dla uprawnionych osób) pierwszych wyników - ilości wykonanych ankiet oraz frekwencji odpowiedzi w poszczególnych pytaniach.

11 Metody, schemat doboru próby, zakres czasowy i przestrzenny badań cd Dominującą formą diagnozowania będą pytania zamknięte z przygotowaną na podstawie panelu ekspertów i po uzgodnieniu ze zleceniodawcą kafeterią odpowiedzi. W kwestionariuszu przewiduje się maksymalnie cztery pytania otwarte, umożliwiające respondentowi swobodną wypowiedź w zakresie danego zagadnienia badawczego. Narzędzie przygotowane będzie w czterech językach: angielski, francuskim, niemieckim i rosyjskim (względnie dwóch do ustalenia). Badania podstawowe przeprowadzone zostaną za pośrednictwem grupy wyszkolonych ankieterów (znających język angielski). W przypadku badań ruchu turystycznego w miejscach jego recepcji, przyjętym (tzn. uważanym za poprawne przez środowisko naukowe i praktyków) postępowaniem badawczym jest prowadzenie badań na próbie badawczej o liczebności około ankiet. Wynika to z obiektywnych trudności - w przypadku ruchu turystycznego pobierana próba nie ma charakteru losowego. W takich przypadkach stosuje się tzw. okolicznościowy schemat doboru próby, co w efekcie daje próbę, która nie jest w pełni reprezentatywna, natomiast aby podnieść jej reprezentatywność uwzględnia się wtedy możliwie jak najwięcej znanych cech badanej populacji. W przypadku ruchu turystycznego często stosowanym, dodatkowym rozwiązaniem jest wyznaczanie wielkości i struktury próby poprzez odniesienie się do: 1) liczby korzystających z noclegów w poszczególnych rodzajach obiektów noclegowych oraz 2) wytypowanych przez ekspertów miejsc zlokalizowanych w granicach dwóch, wydzielanych w obrębie miejskiej przestrzeni turystycznej stref penetracji turystycznej (tj. PT i IPT) koncertujących ruch turystyczny (identyfikacja miejsc najbardziej popularnych, najchętniej odwiedzanych tzw. atrakcje turystyczne). Należy dodać, że w obu przypadkach stosuje się rozkład proporcjonalny liczby pobieranych ankiet tzw. warstwowanie). Odnosząc się do powyższych uwag w postępowaniu badawczym przyjęto, że minimalna liczebność próby oraz operat losowania zostaną ustalone w oparciu o dane GUS z roku poprzedniego (charakteryzujące wykorzystanie obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania) oraz z uwzględnieniem stanowiska otrzymanego w konsultacjach środowiskowych nt. atrakcyjności turystycznej miejsc i obiektów z terenu miasta Bydgoszczy (ranga atrakcyjności miejsc i obiektów turystycznych). W postępowaniu zostanie przyjęty schemat losowania warstwowego, w którym warstwę będzie stanowił rodzaj obiektu noclegowego (proporcjonalnie do liczby osób korzystających z noclegów z podziałem na,,z kraju i z zagranicy ) oraz zrangowane (stopień atrakcyjności) obiekty i miejsca uznane w toku konsultacji za atrakcje turystyczne.

12 Metody, schemat doboru próby, zakres czasowy i przestrzenny badań cd Ponadto proponuje się aby przyjąć założenie, że połowa ankiet (wywiadów) zostanie przeprowadzona w samych obiektach noclegowych, a druga połowa w zidentyfikowanych atrakcjach (lub w ich pobliżu). W efekcie dyskusji przeprowadzonej z interesariuszami postanowiono zwiększyć liczbę ankiet do poziomu , co w założeniu ma przynieść uzyskanie większej wiarygodności uzyskanych wyników. Istotnym rozwiązaniem podnoszącym reprezentatywność i wpływającym na pomniejszenie wpływu zjawiska sezonowości ruchu turystycznego jest losowe i/lub proporcjonalne rozłożenie poboru zakładanej liczby wywiadów kwestionariuszowych w czasie. Zgodnie z założeniami okres realizacji badań ruchu turystycznego w Bydgoszczy będzie obejmował cały rok, z tym zastrzeżeniem, że w przypadku badań ilościowych będą to wszystkie miesiące roku kalendarzowego oraz w przypadku badań ilościowo-jakościowych (II i III kwartał roku) trwał on będzie od końca kwietnia do października bądź listopada. Praktyka wskazuje, że w przypadku badań kwestionariuszowych istotne jest wprowadzenie założenia o podziale zakładanego okresu realizacji badań na podokresy (podział taki wprowadza się wskazując np.: krótsze okresy w miesiącu np. od 10 do 22 każdego miesiąca, bądź losując dni powszednie i weekendy w których będą pobierane wywiady lub opierając się na kalendarzu ważniejszych imprez koncentrujących intensywny ruch turystyczny to ostanie założenie wydaje się być szczególnie dyskusyjne). W większości zaobserwowanych procedur wywiady były dodatkowo pobierane z zastosowaniem proporcji i warstwowania. Wobec stosowania różnych rozwiązań zespół ekspercki sugeruje wprowadzenie podziału na podokresy z zastrzeżeniem wcześniejszej konsultacji i omówienia tego problemu podczas konsultacji środowiskowych metodologii projektu badawczego (w I etapie badań).

13