Arcybp dr Władysław Ziółek. Wykład inauguracyjny Jego Ekscelencji Arcybiskupa Metropolity Łódzkiego
|
|
- Bożena Lipińska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Arcybp dr Władysław Ziółek Życie jako wartość Wykład inauguracyjny Jego Ekscelencji Arcybiskupa Metropolity Łódzkiego Magnificencjo, Panie Rektorze, Wysoki Senacie, Szanowni Państwo, Drodzy studenci. Z całą pewnością nie należy do tradycji, aby wykład inauguracyjny na początku nowego roku akademickiego wygłaszał biskup diecezji, na terenie której znajduje się wyższa uczelnia. Tym bardziej przeto dziękuję Panu Rektorowi Uniwersytetu Medycznego za zaproszenie mnie do zabrania głosu w środowisku, które ma wyjątkowe znaczenie dla badań nad życiem ludzkim, a szczególnie nad kwestią wielorakiej pomocy udzielanej człowiekowi, stającemu w perspektywie cierpienia, choroby czy wprost zagrożenia jego ziemskiego bytowania. Odczytuję to jako gest uznania dla wkładu Kościoła katolickiego w dzieło krzewienia szacunku dla ludzkiego życia, co było tak bardzo dostrzegalne, zwłaszcza w latach długiego pontyfikatu naszego niezapomnianego wielkiego rodaka papieża Jana Pawła II. Moim wystąpieniem nie zamierzam stanowić konkurencji na polu medycznym dla uznanych, a biorących udział w tej uroczystości wybitnych specjalistów z zakresu różnych dziedzin medycyny. Chciałbym jedynie podzielić się krótką z konieczności refleksją na temat wartości życia ludzkiego, problemu wspólnego dla całej cywilizowanej ludzkości. I chciałbym to uczynić głównie w oparciu o nauczanie Jana Pawła II. Wobec wielu wyzwań, jakie niosą nam czasy współczesne, z całą pewnością problemy dotyczące samego życia ludzkiego stanowią dla nas temat, któremu należy poświęcić uwagę szczególną, nie żałując żadnych środków, aby mógł zabrzmieć i pozostać w świadomości dzisiejszych społeczeństw, jako zadanie niebywałej wagi. O doniosłości tego zagadnienia niechaj świadczy także fakt, że zmarły przed rokiem Ojciec Święty Jan Paweł II, niejako zwieńczając swoje nauczanie w tym zakresie, opublikował duży dokument, w randze encykliki, zatytułowany Evangelium vitae. Nie ulega wątpliwości, że postęp medycyny w naszych czasach jest niezwykły. To dzięki niemu udało się opanować wiele chorób, dotąd nieuleczalnych. Ale medycyna to nie tylko wiedza, to również sztuka. 1 Swymi korzeniami związana jest z personalistyczną wizją człowieka, która zakłada wyjątkową i niepowtarzalną wartość każdego człowieka jako osoby. Dlatego każda ingerencja medyczna musi się liczyć z faktem, że jej przedmiotem jest osoba ludzka. Człowiek zaś nie jest wyłącznie bytem materialnym, wyczerpującym się w strukturze biologicznej i funkcjach fizjologicznych, ale jest jednością duchowo-cielesną, przejawiającą się w jedności psychofizycznej. Innymi słowy, istnieje głęboka jedność między ciałem i duchem, jedność do tego stopnia rzeczywista, że nawet najwyższa aktywność duchowa jest uwarunkowana przez kondycję cielesną, zaś ciało, ze swej strony, osiąga swój właściwy i ostateczny cel wtedy tylko, 92 KRONIKARZ
2 gdy kierowane jest duchem. 2 Oznacza to, że cała istota ludzka wyraża się nie tylko w sferze ducha, ale również ciała. Stąd jakość życia w wymiarze somatycznym ma znaczenie istotne dla jakości życia całej osoby. Zatem ciało nie jest tylko jakąś częścią, ale stanowi nieodłączny element natury ludzkiej do tego stopnia że, jak podkreśla Jan Paweł II, w ciele i poprzez ciało dociera się do samej osoby w jej konkretnej rzeczywistości. 3 Dlatego też ciału, będącemu konstytutywnym elementem osoby i uczestniczącemu w całej pełni w jej godności, przysługuje szacunek i nietykalność należna osobie. Stąd każde działanie wymierzone w strukturę biologiczną, traktujące ciało jako jedynie zespół tkanek i narządów, godzi zawsze w osobę ludzką, gdyż ciało jest częścią istotną osoby ludzkiej, która poprzez ciało objawia się i wyraża. Interwencja dokonywana na ciele ludzkim, nie dotyczy tylko tkanek, narządów i ich funkcji, lecz angażuje również, na różnych poziomach, całego człowieka. 4 Godność ciała ludzkiego łączy się więc ściśle z wartością życia biologicznego osoby. Dla chrześcijanina życie, podobnie jak osoba, ma charakter sakralny, gdyż życie człowieka pochodzi od Boga i jest Jego darem, Jego odbiciem, udziałem w Jego ożywczym tchnieniu. Dlatego Bóg jest jedynym Panem tego życia i człowiek nie może samowolnie nim rozporządzać. Człowiek jest jedynie włodarzem tego daru (Evangelium vitae, nr 39). Powyższa prawda o świętości życia pociąga za sobą liczne konsekwencje natury etyczno-moralnej. Wynika z niej najpierw zasada nienaruszalności, a nawet bezwarunkowej nietykalności życia ludzkiego. Godność osoby ludzkiej i jej duchowo-cielesna natura domaga się traktowania jej zawsze jako celu wszelkich działań, a nigdy jako środka, prowadzącego chociażby do najszczytniejszych celów. Zachowanie życia i jego nietykalność stanowi zatem pierwsze i fundamentalne prawo człowieka i źródło innych praw. Obrona życia i jego rozwój jest szczególnym zadaniem i powołaniem lekarzy i personelu medycznego. Oznacza to, że przedmiotem działania lekarskiego KRONIKARZ 93
3 jest osoba chorego, czyli człowiek, potrzebujący pomocy zarówno na płaszczyźnie cielesnej jak i duchowej. Służba człowiekowi choremu oznacza nie tylko profesjonalizm zawodowy w stosunku do organizmu, ale także relację interpersonalną. Chory oczekuje od lekarza nie tylko odpowiedzialnego leczenia, ale również wsparcia ze strony brata, który jest w stanie nie tylko znaleźć odpowiednie leki, ale także podzielić się wizją życia, okazać ciepło i szacunek, być kimś bliskim. 5 To właśnie z godności człowieka wypływają jego prawa, z których najważniejszym jest prawo do życia. Jeśli bowiem to prawo nie jest respektowane, to wszystkie inne prawa na nic się człowiekowi zdadzą. Dlatego Jan Paweł II wzywa wszystkich ludzi dobrej woli do poszanowania tego podstawowego prawa. Ten apel stanowi jeden z najważniejszych wątków papieskiego przesłania moralnego. Bóg stworzył wszystkie inne rzeczy na ziemi dla człowieka (KDK 52). Człowiek jest jedynym stworzeniem, którego Bóg chciał dla niego samego (KDK 52). Te dwa sformułowania Soboru Watykańskiego II wskazują, zdaniem papieża, na niczym nie kwestionowany prymat człowieka w świecie rzeczy doczesnych. Z tak głębokiej afirmacji człowieka i jego prymatu w świecie rzeczy doczesnych wypływa niczym nieograniczona afirmacja i najgłębszy szacunek dla życia ludzkiego. 6 W przesłaniu swym Jan Paweł II domaga się ochrony i ratowania każdego życia, i tego zagrożonego przez konflikty zbrojne i wojny, przez akty przemocy i terroryzmu, przez głód, nędzę i choroby i tego nienarodzonego jeszcze, któremu grozi unicestwienie w łonie matki przez tzw. przerywanie ciąży. W kontekście afirmacji życia należy widzieć także nawoływanie przez papieża do zachowania pokoju w społeczeństwach i między narodami, jego koncepcję zmian społecznych, zmierzającą do zbudowania systemu sprawiedliwości społecznej opierającego się na współdziałaniu i solidarności pomiędzy różnymi grupami w społeczeństwie i pomiędzy narodami. Papież, zajmując takie stanowisko, rozumie afirmację życia i obronę ludzkiego życia w sposób niezwykle szeroki. Obejmuje nią wszystkie sytuacje, gdy życie jest zagrożone i odnosi do każdego bez wyjątku człowieka. Każdy człowiek ma prawo do życia oraz jego ochrony. Ta zasada dla Jana Pawła II ma charakter niepodważalny, a prawo w tym zakresie ma charakter niezbywalny w tym sensie, że żadnego człowieka nie można tego prawa pozbawić. 7 Mówiąc o prawie do życia, Jan Paweł II akcentuje zupełnie nowy sposób rozumienia i obowiązywania piątego przykazania Dekalogu. Dotąd powszechnie uważano, iż piąte przykazanie zakazuje tylko zabójstwa, czyli świadomego i bezpośredniego pozbawienia życia niewinnej istoty ludzkiej. Tymczasem Ojciec Święty zwraca uwagę na pozytywny aspekt tego przykazania, mówiąc mianowicie, że wykroczeniem przeciw życiu jest także niestawanie w obronie życia ludzkiego, a więc grzech zaniedbania. W dzisiejszym świecie, gdy tak podkreśla się godność człowieka i występuje o jego prawa, należy w ten właśnie sposób patrzeć na prawo do życia. Konsekwencją takiego spojrzenia nie jest możliwe zaakceptowanie przez papieża kary śmierci ta bowiem, niezależnie od uzasadnienia i towarzyszącego jej majestatu prawa, jest pozbawieniem człowieka prawa do życia. Prawo do życia jest niezbywalne również w tym sensie, że nikt nie jest uprawniony, aby pozbawić się życia sam. Samobójstwo jest odebraniem sobie prawa do życia, podobnie jak eutanazja. I jedno, i drugie jest niedopuszczalne. Życie zawsze jest dobrem, a człowiek jest powołany, aby zrozumieć głęboką motywację tego intuicyjnego przeświadczenia. Życie ofiarowane przez Boga człowiekowi jest darem, dzięki któremu Bóg udziela coś z siebie stworzeniu. Człowiek traktuje życie jako dobro, gdy doznaje ludzkiego szacunku, dzięki któremu wzrasta jego poczucie wartości, własnej godności. Poczucie godności ludzkiej, wartość człowieka są niezależne od pochodzenia, stanowiska, sukcesów, jakie odnosi. Człowiek jest jedyną istotą 94 KRONIKARZ
4 zdolną wartościować moralnie, to znaczy dostrzegać dobro nie tylko w znaczeniu przedmiotu zaspokajającego potrzebę, ale jako wartość poza sobą, wartość nieprzyswajalną, czasem tak wielką, że człowiek może się jej oddać. Godność człowieka zdaje się być nieodłączna od dążeń, szukania, zdobywania dobra moralnego. Ostatecznie nie sposób pojąć godności ludzkiej poza myśleniem religijnym, w którym każdy człowiek został uznany przez Boga godnym przybrania za dziecko, godnym nadprzyrodzonego obdarzania, wykraczającego poza biologiczny wymiar ludzkiego ja i ludzkiego życia. Ostatecznym tytułem wartości i godności człowieka jest bowiem miłość Boga. Życie, którym Bóg obdarza człowieka, jest czymś więcej niż tylko istnieniem w czasie. Jest dążeniem ku pełni; jest zalążkiem istnienia, które przekracza granice czasu: Bo dla nieśmiertelności Bóg stworzył człowieka - uczynił go obrazem swej własnej wieczności (Mdr 2, 23). Błędem byłoby jednak twierdzić, że wartość życia jawi się jedynie w płaszczyźnie wiary. Jest sprawą oczywistą, że u poszczególnych ludzi w zależności od osobistych przekonań i uznawanego światopoglądu, funkcjonują różne koncepcje życia. Niemniej jednak życie zawsze zajmowało i zajmuje jeśli nie pierwsze, to jedno z centralnych miejsc w całokształcie dóbr człowieka, ponieważ powszechne ludzkie doświadczenie z siłą niezaprzeczalnej oczywistości pozwala odkryć jego niepowtarzalną wartość. Dokonuje się to na płaszczyźnie odkrywania prawdy o człowieku jako osobie. Jeśli bowiem powszechnym jest dziś przekonanie, że człowiek jako osoba jest najwyższą wartością stojącą ponad wszystkim, co go otacza, a życie jest integralnym elementem struktury osoby ludzkiej, to tym samym uczestniczy ono w jego godności. Jako nieodzowny element osoby, która jest wartością, samo w sobie jest wartością. W takim duchu Jan Paweł II mówił w swojej encyklice: Ewangelia życia nie jest przeznaczona jedynie dla wierzących: jest dla wszystkich. Sprawa życia oraz jego obrony i promocji nie jest wyłączną prerogatywą chrześcijan. Pomimo, że czerpie swe niezwykłe światło i moc z wiary, należy do każdego ludzkiego sumienia, które dąży do prawdy i któremu nie są obojętne losy ludzkości. Życie ma w sobie niewątpliwie coś świętego i religijnego, ale ten jego aspekt nie dotyczy tylko wierzących: chodzi bowiem o wartość, którą każda ludzka istota może pojąć także w świetle rozumu i dlatego bez wątpienia odnosi się ona do wszystkich (Evangelium vitae, nr 101). I jeśli czegoś chciałbym życzyć Państwu u progu nowego roku akademickiego, to właśnie tego, by dzięki Państwa pracy, prowadzonym badaniom i studiom, mogła się realizować szeroko pojęta Państwa odpowiedzialność za ludzkie życie oraz aby te wysiłki mogły także przynosić maksimum medycznej, ale i prawdziwie ludzkiej satysfakcji i wdzięczności tych, do których są skierowane. 1 Maurice A b i v e n : Une éthigue pour la mort. Paris 1995 s J a n P a w e ł I I : Eksperyment w biologii, Audiencja dla Uczestników Tygodnia Studiów. Zorganizowanego przez Papieską Akademię Nauk Osservatore Romano (Wyd. pol.) 1982 R. 3 nr 10 s J a n P a w e ł I I : Podstawy deontologii lekarskiej. Przemówienie do uczestników Zjazdu Światowego Towarzystwa Lekarskiego ( ) Osservatore Romano (Wyd. pol.) 1983 R.4 s Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania <<Donum vitae>>. Watykan 1987 nr 3. 5 Wacław G u b a ł a : Personalistyczna koncepcja etyki medycznej. Ethos 1994 nr 25/26 s J a n P a w e ł I I : Evangelium vitae, 39-41; Tenże: Człowiek obraz Boży jest istotą duchowo-cielesną. Audiencja generalna. Osservatore Romano (Wyd. pol.) 1986 R.7 nr 4 (87) s J a n P a w e ł I I : Evangelium vitae, KRONIKARZ 95
5 96 KRONIKARZ
ZESPÓŁ SZKÓŁ INTEGRACYJNYCH IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W INOWROCŁAWIU
ZESPÓŁ SZKÓŁ INTEGRACYJNYCH IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W INOWROCŁAWIU JAN PAWEŁ II ORĘDOWNIK RODZINY NASZA SPOŁECZNOŚĆ SZKOLNA ŁĄCZY SIĘ Z TYMI SŁOWAMI PAMIĘTAMY 27 kwietnia 2015 roku odbył się w naszej
Bardziej szczegółowoStudium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI
Polish FF Curriculum Translation in Polish Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI 1. Objawienie: Pismo Św. i Tradycja a. Pismo Święte: Części,
Bardziej szczegółowoRozwój ku pełni człowieczeństwa w nauczaniu Papieża Jana Pawła II
Rozwój ku pełni człowieczeństwa w nauczaniu Papieża Jana Pawła II Wojciech Kosek Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka, Bielsko-Biała, 10. kwietnia 2014 r. Konferencja Personalistyczna koncepcja wychowania
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z religii dla klasy VIII
Wymagania edukacyjne z religii dla klasy VIII ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. ODPOWIEDZIALNI ZA ŚWIAT 2. Aktywnie uczestniczy w lekcji i biegle posługuje
Bardziej szczegółowoKościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy
Bardziej szczegółowoPRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE. ks. Artur Aleksiejuk
PRAWA CZŁOWIEKA W BIOMEDYCYNIE ks. Artur Aleksiejuk Pojęcie praw człowieka Przez prawa człowieka rozumie się te prawa, które są bezpośrednio związane z naturą człowieka jako istoty rozumnej i wolnej (osoby)
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z religii dla klasy VIII szkoły podstawowej
Kryteria oceniania z religii dla klasy VIII szkoły podstawowej ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. ODPOWIEDZIALNI ZA ŚWIAT 2. Aktywnie uczestniczy w lekcji
Bardziej szczegółowoBioetyka teologiczna cz. 3
Bioetyka teologiczna cz. 3 Zdrowie choroba cierpienie Wykład dla studentów II roku Instytutu Nauk o Rodzinie KUL Integralna wizja osoby ludzkiej "Na medycynie spoczywa w sposób szczególny obowiązek poszanowania
Bardziej szczegółowoPRAWA DZIECKA. dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności prywatności;
PRAWA DZIECKA "Nie ma dzieci - są ludzie..." - Janusz Korczak Każdy człowiek ma swoje prawa, normy, które go chronią i pozwalają funkcjonować w społeczeństwie, państwie. Prawa mamy również my - dzieci,
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCEN Z RELIGII
KRYTERIA OCEN Z RELIGII Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: posiada religijne wykraczające poza program nauczania i potrafi je zaprezentować, jest bardzo aktywny na lekcji, chętnie włącza się w dyskusje
Bardziej szczegółowoSpiS treści. Osoba ludzka
SpiS treści Sło wo Bi sku pa Płoc kie go... 5 Sło wo Prze wod ni czą ce go Ze spo łu Re dak cyj ne go... 7 Od re dak cji... 9 Osoba ludzka Godność osoby ludzkiej... 13 Powołanie do szczęścia... 16 Wolność
Bardziej szczegółowoNAZWA MODUŁU KSZTAŁCENIA Teologia moralna szczegółowa I: Bioetyka teologiczna
NAZWA MODUŁU KSZTAŁCENIA Teologia moralna szczegółowa I: Bioetyka teologiczna NAZWA W JĘZYKU ANGIELSKIM: Detailed Moral Theology I KOD MODUŁU: 1-TS-1-TMTMSZ1, 1-TN-1-TMTMSZ1 KIERUNEK STUDIÓW: teologia
Bardziej szczegółowoKościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału
Bardziej szczegółowoPozycja w rankingu autorytetów: 1
Imię: Karol Józef Nazwisko: Wojtyła Imiona rodziców: Ojciec Karol, Matka Emilia. Rodzeństwo: brat Edmund Miejsce urodzenia: Wadowice Kraj: Polska Miejsce zamieszkania: Wadowice, Kraków, Watykan. Miejsce
Bardziej szczegółowoPięćdziesiątnica i Paruzja. 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja
Pięćdziesiątnica i Paruzja 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja Kontekst Odnowy DŚ został wylany w Odnowie na świat pełen poważnych podziałów, włącznie
Bardziej szczegółowoKryteria ocen z religii klasa IV
Kryteria ocen z religii klasa IV dopuszczający znajomość podstawowych modlitw chrześcijańskich: Ojcze nasz, Pozdrowienie Anielskie..., formuła spowiedzi świętej, warunki sakramentu pokuty, wyjaśnienie
Bardziej szczegółowoGRAŻYNA KOWALCZYK. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata
GRAŻYNA KOWALCZYK SĄ TYLKO DWA SPOSOBY NA ŻYCIE. JEDEN TO ŻYCIE TAK, JAKBY NIC NIE BYŁO CUDEM. DRUGI TO ŻYCIE TAK, JAKBY WSZYSTKO BYŁO CUDEM (Albert Einstein) Wykaz rzeczy niszczących i zagrażających życiu
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA Z RELIGII. 1. Świadkowie Chrystusa
WYMAGANIA Z RELIGII 1. Świadkowie Chrystusa często nie przynosi go na lekcje. definiuje, czym jest lęk; określa sposoby odnoszenia się do Boga na wzór Jezusa. potrafi podać z nauczyciela zasady życia wspólnoty
Bardziej szczegółowoCele nauczania w ramach przedmiotu - religia.
Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy
Bardziej szczegółowoDokumenty Kościoła o małżeństwie i rodzinie
Dokumenty Kościoła o małżeństwie i rodzinie Kościół rzymskokatolicki zawsze otaczał małżeństwo i rodzinę szczególną troską. Wskazywał na ich niezastąpioną rolę w rozwoju człowieka i społeczeństwa. Genezy
Bardziej szczegółowodr Jerzy M. NIEPSUJ Warszawa/Londyn UKSW/PUNO, r.
dr Jerzy M. NIEPSUJ Warszawa/Londyn UKSW/PUNO, 22.02.2009 r. Praca stworzyła człowieka! Ora et labora! Arbeit macht frei! Kto nie pracuje ten nie je! 2 PLAN WYKŁADU 1. Wprowadzenie wyjaśnienie i uzasadnienie
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z religii dla klasy VIII szkoły podstawowej
Kryteria oceniania z religii dla klasy VIII szkoły podstawowej ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. ODPOWIEDZIALNI ZA ŚWIAT 2. Aktywnie uczestniczy w lekcji
Bardziej szczegółowoPiazza Soncino, Cinisello Balsamo (Milano) Wydawnictwo WAM, 2013
Tytuł oryginału Perché credo? Teksty Benedykta XVI Libreria Editrice Vaticana EDIZIONI SAN PAOLO s.r.l., 2012 Piazza Soncino, 5-20092 Cinisello Balsamo (Milano) Wydawnictwo WAM, 2013 Konsultacja merytoryczna
Bardziej szczegółowoModlitwa zawierzenia rodziny św. Janowi Pawłowi II
3 Modlitwa zawierzenia rodziny św. Janowi Pawłowi II Tobie, Ojcze Święty, zawierzamy naszą rodzinę. Wypraszaj nam łaski, abyśmy byli silni mocą Chrystusa. Módl się, aby nasza rodzina, wierna swemu sakramentalnemu
Bardziej szczegółowoZgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne
Zgoda pacjenta na świadczenie zdrowotne dr nauk prawn. Małgorzata Serwach, Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Łódzki Zgoda pacjenta jako zasada generalna Zgodnie z postanowieniami ustawy z 5 grudnia 1996
Bardziej szczegółowoJan Paweł II - encyklika Fides et Ratio o relacjach między wiarą a rozumem
Jan Paweł II - encyklika Fides et Ratio o relacjach między wiarą a rozumem Adam Piłat AGH Akademia Górniczo Hutnicza Katedra Automatyki i Inżynierii Biomedycznej Al. A. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków Kraków,
Bardziej szczegółowożyjący Odkupiciel Odkupiciel stał się człowiekiem. godny naśladowania Odkupiciel ukrzyżowany Odkupiciel cierpiący Odkupiciel zwycięski Odkupiciel
Lekcja 12 na 17 grudnia 2016 Pod koniec historii Joba Bóg przedstawia się jako Wielki Stworzyciel i cierpienia Joba kończą się. Niemniej jednak konflikt między Bogiem a szatanem, który spowodował ten
Bardziej szczegółowoZasady życia społecznego. Katolicka Nauka Społeczna
Zasady życia społecznego Katolicka Nauka Społeczna 1. Wolność w sferze ekonomicznej Wolny rynek jest niezbędnym narzędziem w ekonomii jednak nie wszystkie dobra mogą podlegać jego regulacjom nie wszystkie
Bardziej szczegółowoListy z okazji inauguracji roku akademickiego
Listy z okazji inauguracji roku akademickiego MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ I SPORTU Krystyna ŁYBACKA Magnificencjo Rektorze, Wysoki Senacie, Szanowna Społeczności Akademicka! Każdego roku z początkiem października
Bardziej szczegółowoArtur Andrzejuk ISTOTA EDUKACJI KATOLICKIEJ
Artur Andrzejuk ISTOTA EDUKACJI KATOLICKIEJ Edukacja Kształcenie Wychowywanie SKUTEK SKUTEK Trafianie na prawdę i dobro Trwanie przy prawdzie i dobru Odnosi się do poznawania Odnosi się do postępowania
Bardziej szczegółowoWykład 4: Etyka w Akademii Krakowskiej Dr Magdalena Płotka
Wykład 4: Etyka w Akademii Krakowskiej Dr Magdalena Płotka E-mail: magdalenaplotka@gmail.com Dwa rodzaje etyki w Krakowie Burydanowska: Burydan podkreślał wagę ideału wychowawczego etyki Burydan oddzielał
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY
SZCZEGÓŁOWE WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE Z RELIGII DLA KLASY VIII SZKOŁY PODSTAWOWEJ I. Zasady oceniania i sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych 1. Ocenianie ma charakter systematyczny
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚ CI KSIĘGA PIERWSZA
SPIS TREŚ CI Wprowadzenie... 5 Przedmowa Rufina... 45 KSIĘGA PIERWSZA Przedmowa... 51 ROZDZIAŁ I. O Bogu... 58 (1 3. Bóg Istota niecielesna. 4 7. Bóg jest duchem. 8 9. Bóg jest niepodzielny.) Fragmenty
Bardziej szczegółowoJan Paweł II JEGO OBRAZ W MOIM SERCU
Jan Paweł II JEGO OBRAZ W MOIM SERCU Jan Paweł II Jan Paweł II właściwie Karol Józef Wojtyła, urodził się 18 maja 1920 w Wadowicach, zmarł 2 kwietnia 2005 w Watykanie polski biskup rzymskokatolicki, biskup
Bardziej szczegółowoTRANSPLANTACJA KKK 2296, 2300-2301
TRANSPLANTACJA KKK 2296, 2300-2301 CO TO TAKIEGO? (ang. organ transplantation) zabiegi medyczne polegające na przeniesieniu organu lub tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu
Bardziej szczegółowoBioetyka - wprowadzenie
Bioetyka - wprowadzenie Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka na co dzień Bioetyka
Bardziej szczegółowoKLASYCZNA KONCEPCJA RELIGII
KLASYCZNA KONCEPCJA RELIGII Różnice w koncepcjach religii człowiek Bóg człowiek doświadcza Boga człowiek doświadcza Boga i odnosi się do Niego nie za bardzo wiadomo, czy jakiś przedmiot istnieje można
Bardziej szczegółowoCarlo Maria MARTINI SŁOWA. dla życia. Przekład Zbigniew Kasprzyk
Carlo Maria MARTINI SŁOWA dla życia Przekład Zbigniew Kasprzyk Wydawnictwo WAM Księża Jezuici Kraków 2015 WPROWADZENIE Każdego dnia wypowiadamy, słyszymy i czytamy wiele słów. Czujemy jednak, że niektóre
Bardziej szczegółowoEwangelizacja O co w tym chodzi?
Ewangelizacja O co w tym chodzi? Droga małego ewangelizatora ;) Warsztaty ewangelizacyjne: 11 maja 2013 r. Ks. Tomek Moch, Diecezjalna Diakonia Ewangelizacji Ruchu Światło-Życie Archidiecezja Warszawska
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH II Gimnazjum W Gimnazjum nr 53
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH II Gimnazjum W Gimnazjum nr 53 Numer programu AZ-3-02/10 Tytuł programu: Jezus Chrystus Drogą, prawdą i życiem Numer podręcznika AZ -32-02/10-0 Tytuł podręcznika:
Bardziej szczegółowoEtyka Tożsamość i definicja. Ks. dr Artur Aleksiejuk
Etyka Tożsamość i definicja Ks. dr Artur Aleksiejuk 1. ETYKA A FILOZOFIA PYTANIA PROBLEMOWE: Czy etyka musi być dyscypliną filozoficzną? Czy etyka może być wolna od filozoficznych założeń? Czy i jak dalece
Bardziej szczegółowoPismo Święte podstawowym źródłem treści w programach. Kościoła Zielonoświątkowego w RP
Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach nauczania biblijnego Kościoła Zielonoświątkowego w RP Podstawa Programowa katechezy zielonoświątkowej Za podstawowe źródło treści oraz główną przesłankę
Bardziej szczegółowoPOCZUCIE TOŻSAMOŚCI W KONTEKŚCIE SPOŁECZNOŚCI NARODOWO - PAŃSTWOWEJ
POCZUCIE TOŻSAMOŚCI W KONTEKŚCIE SPOŁECZNOŚCI NARODOWO - PAŃSTWOWEJ Wstęp Żyjemy w świecie wielkich procesów integracji i globalizacji. Z samej swojej istoty są to procesy pozytywne pozwalające wspólnie
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne dla klasy VI B z przedmiotu religia na rok szkolny 2017/2018. Nauczyciel ks. Władysław Zapotoczny
I. Podstawowe: Wymagania edukacyjne dla klasy VI B z przedmiotu religia na rok szkolny 2017/2018 Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Nauczyciel ks. Władysław Zapotoczny Posiada
Bardziej szczegółowoOpieka paliatywna a opieka hospicyjna
Opieka paliatywna a opieka hospicyjna Jolanta Stokłosa TPCh Hospicjum im. św. Łazarza w Krakowie Opieka kierowana do chorych będących w ostatnim okresie życia powstała z potrzeby serca osób, które opiekowały
Bardziej szczegółowoKRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą.
KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA I Semestr I Ocena dopuszczająca -Umie wykonać znak krzyża, -Zna niektóre modlitwy i wymaga dużej pomocy
Bardziej szczegółowoUSPRAWIEDLIWIENIE WYŁĄCZNIE PRZEZ WIARĘ
USPRAWIEDLIWIENIE WYŁĄCZNIE PRZEZ WIARĘ Lekcja 4 na 22 lipca 2017 Z Chrystusem jestem ukrzyżowany; żyję więc już nie ja, ale żyje we mnie Chrystus; a obecne życie moje w ciele jest życiem w wierze w Syna
Bardziej szczegółowoTRANSPLANTACJA KKK 2296,
TRANSPLANTACJA KKK 2296, 2300-2301 CO TO TAKIEGO? (ang. organ transplantation) zabiegi medyczne polegające na przeniesieniu organu lub tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu
Bardziej szczegółowoPrawo do sprzeciwu sumienia farmaceuty
Prawo do sprzeciwu sumienia farmaceuty dr Marcin Olszówka Katedra Prawa Konstytucyjnego Uczelnia Łazarskiego Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris Warszawa, 1 września 2018 r. Konstytucja RP z 2
Bardziej szczegółowoW imię Ojca i Syna i Ducha Świętego
W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego Sens życia Gdy na początku dnia czynię z wiarą znak krzyża, wymawiając słowa "W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego", Bóg uświęca cały czas i przestrzeń, która otworzy
Bardziej szczegółowoWybór podstawowych myśli z nauczania Kościoła o ludzkiej płciowości..
Wybór podstawowych myśli z nauczania Kościoła o ludzkiej płciowości.. 1. Trudności dziś a) kiedyś kultura była przesiąknięta szacunkiem dla wartości, strzegła tych wartości, by je zachowywać, b) dziś dzieci
Bardziej szczegółowoZe Zmartwychwstałym w społeczeństwie. Podręcznik do religii dla I klasy szkoły zawodowej
Ze Zmartwychwstałym w społeczeństwie Podręcznik do religii dla I klasy szkoły zawodowej Człowiek sumienia 19 Każdy dzień życia człowieka wypełniony jest dużymi i małymi wyborami. To one nadają ludzkiemu
Bardziej szczegółowoBioetyka. dr G. Bejda. 2 ECTS F-2-P-B-04 Forma studiów /liczba godzin studia /liczba punktów ECTS:
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Moduły wprowadzające / wymagania wstępne: Nazwa modułu (przedmiot lub grupa przedmiotów): Koordynator, osoby
Bardziej szczegółowoProgram nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych. Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz
Program nauczania biblijnego uczniów klas gimnazjalnych Program powstaje pod kierunkiem Elżbiety Bednarz Klasa I Ja i Bóg na co dzień Redaktor: Michał Stępień Nauka o Jezusie Chrystusie Jezus Syn Boży
Bardziej szczegółowoSpis treści VII. Rozdział 1. Wprowadzenie do etyki. Rozdział 2. Zarys dziejów etyki lekarskiej. Rozdział 3. Prawa pacjenta
Spis treści Rozdział 1. Wprowadzenie do etyki 1.1. Podstawowe pojęcia etyki ogólnej, niezbędne do zrozumienia zasad etyki lekarskiej i bioetyki..................................... 1 1.2. Pojęcia dobra
Bardziej szczegółowoBioetyka - wprowadzenie
Bioetyka - wprowadzenie Bioetyka - etymologia gr. bios Życie rozumiane w wymiarze biologicznym, materialnym. Etyka Jedna z gałęzi filozofii, która ustala oceny i zasady postępowania w określonych sytuacjach.
Bardziej szczegółowoTytuł jednostki Treści Wymagania uczeń potrafi Nabywane postawy Uwagi
Rozkład materiału do podręcznika W rodzinie dla 3 klasy liceum oraz 4 technikum zgodnego z Programem nauczania religii nr AZ-4-01/10 (liceum) oraz AZ-6-01/10 (technikum) Grupa tematyczna Tytuł jednostki
Bardziej szczegółowoFilozoficzna interpretacja doświadczenia mistycznego w ujęciu Mieczysława Gogacza. Izabella Andrzejuk
Filozoficzna interpretacja doświadczenia mistycznego w ujęciu Mieczysława Gogacza. Izabella Andrzejuk Doświadczenie mistyczne w filozofii i teologii Wydaje się, iż ujęcie doświadczenia mistycznego zarazem
Bardziej szczegółowoOlga Strembska, Duchowość w Polsce 16 (2014), ISSN 2081-4674, s. 244-245.
Duchowość w Polsce 16 (2014) ISSN 2081-4674 s. 244-245 Olga STREMBSKA JAK ŻYĆ PO CHRZEŚCIJAŃSKU? JAN PAWEŁ II ODPOWIADA NA NAJWAŻNIEJSZE PYTANIA opr. ks. Marek Chmielewski, Wydawnictwo AA, Kraków 2014,
Bardziej szczegółowoWychowanie ku pełni człowieczeństwa wyzwaniem dla edukacji
Wychowanie ku pełni człowieczeństwa wyzwaniem dla edukacji Ks. dr Jacek Czaplicki KS-4 Wychowanie ku wartościom - szanse i zagrożenia" 1 G. C. Berkouwer konstatuje: "Dziś bardziej niż kiedykolwiek, pytanie
Bardziej szczegółowoPytania konkursowe. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo Wojtyłowie?
Pytania konkursowe 1. Podaj imię i nazwisko Jana Pawła II. 2. Podaj imię brata Karola Wojtyły. 3. Kim z zawodu był ojciec Karola Wojtyły i gdzie pracował? 4. Przy jakiej ulicy w Wadowicach mieszkali Państwo
Bardziej szczegółowoImmanuel Kant: Fragmenty dzieł Uzasadnienie metafizyki moralności
Immanuel Kant: Fragmenty dzieł Uzasadnienie metafizyki moralności Rozdział II Pojęcie każdej istoty rozumnej, która dzięki wszystkim maksymom swej woli musi się uważać za powszechnie prawodawczą, by z
Bardziej szczegółowoTrójca Święta wzór doskonałej wspólnoty
Trójca Święta wzór doskonałej wspólnoty Prawda o Bogu w Trójcy Jedynym należy do największych tajemnic chrześcijaństwa, której nie da się zgłębić do końca. Można jedynie się do niej zbliżyć, czemu mają
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA INTEGRALNA KIERUNKIEM ZMIAN ZAPOBIEGANIA UZALEŻNIENIOM
PROFILAKTYKA INTEGRALNA KIERUNKIEM ZMIAN ZAPOBIEGANIA UZALEŻNIENIOM dr Piotr Owczarek Prezes FSL Na podstawie : M. Dziewiecki, Nowoczesna profilaktyka uzależnień, Kielce 2005 r. MOŻE WRESZCIE SOBIE UZMYSŁOWISZ,
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów 9 Wstęp 11 Część I
Spis treści Wykaz skrótów 9 Wstęp 11 Część I PEDAGOGIKA jako nauka i JEJ podstawy Rozdział I Pedagogika geneza i rozwój 25 1. Pojęcie pedagogiki jako nauki 25 1.1. Pojęcia pedagogiki w świetle literatury
Bardziej szczegółowo2. Wiadomości zdobywane podczas katechezy będą sprawdzane w następującej formie:
Klasa 6 SP 1. Ocenie z religii podlegają: 1. Wiadomości w zakresie materiału przewidzianego programem klasy. 2. Umiejętności: aktywność (podczas katechez, w przygotowaniu szkolnych Mszy Św., nabożeństw
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne oraz sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych ucznia dla drugiej klasy liceum ogólnokształcącego wg Wydawnictwa św.
Wymagania edukacyjne oraz sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych ucznia dla drugiej klasy liceum ogólnokształcącego wg Wydawnictwa św. Stanisława BM w Krakowie I. Wierność prawdzie. Wiara i rozum są
Bardziej szczegółowoBóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana?
Bóg a prawda... ustanawiana czy odkrywana? W skali od 1 do 10 (gdzie 10 jest najwyższą wartością) określ, w jakim stopniu jesteś zaniepokojony faktem, że większość młodzieży należącej do Kościoła hołduje
Bardziej szczegółowoEtyka pomiędzy teorią a praktyką. Dr Mariusz Szynkiewicz Instytut Filozofii UAM, ZFTiRC
Etyka pomiędzy teorią a praktyką Dr Mariusz Szynkiewicz Instytut Filozofii UAM, ZFTiRC marszyn@amu.edu.pl Normy Moralne Obyczajowe Prawne Różnice: - Źródło - Sankcja - Zakres (za: M.Ś.) Etyka (ethos) Dział
Bardziej szczegółowoPokój i nadzieja dla Europy w nauczaniu Benedykta XVI i Franciszka.
NAZWISKO I IMIĘ SZKOŁA KLASA PUNKTY MIEJSCE Pokój i nadzieja dla Europy w nauczaniu Benedykta XVI i Franciszka. ETAP DZIECEZJALNY 7 marca 08 roku TEST DLA UCZESTNIKA Szczęść Boże! Przekazujemy do Twoich
Bardziej szczegółowoŚWIATOPOGLĄD NEW AGE
ŚWIATOPOGLĄD NEW AGE ŚWIATOPOGLĄD względnie stały zespół sądów (często wartościujących), przekonań i opinii na temat otaczającego świata czerpanych z rozmaitych dziedzin kultury, głównie z nauki, sztuki,
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne - Kryteria oceniania z religii dla klasy VIII szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne - Kryteria oceniania z religii dla klasy VIII szkoły podstawowej ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. ODPOWIEDZIALNI ZA ŚWIAT 2. Aktywnie
Bardziej szczegółowoRozkład materiału nauczania
Rozkład materiału nauczania Do przedmiotu: Religia Dla klasy: III gimnazjum Tygodniowa liczba godzin 2 Środki dydaktyczne: podręcznik dla ucznia: W miłości Boga. Podręcznik do nauki religii dla klasy trzeciej
Bardziej szczegółowoFilozofia człowieka. Fakt ludzki i jego filozoficzne interpretacje
Filozofia człowieka Fakt ludzki i jego filozoficzne interpretacje Spotkanie źródłem poznania i nauk POZNAWANIE 2 Jedność doświadczenia filozoficznego Filozofia nauką o zasadach ( principia) Do wiedzy o
Bardziej szczegółowoBunt nastolatka na sali operacyjnej czyli o sprzecznej woli rodziców i małoletnich pacjentów w zakresie leczenia
Bunt nastolatka na sali operacyjnej czyli o sprzecznej woli rodziców i małoletnich pacjentów w zakresie leczenia mgr Katarzyna Smyk Centrum Badań Problemów Prawnych i Ekonomicznych Komunikacji Elektronicznej
Bardziej szczegółowoADORACJA EUCHARYSTYCZNA
ADORACJA EUCHARYSTYCZNA Gdy w środowisku chrześcijańskim mówi się o adoracji, spontanicznie i słusznie myślimy o adoracji Najświętszego Sakramentu. Ona jest źródłem i uprzywilejowanym miejscem wszelkiej
Bardziej szczegółowos. Łucja Magdalena Sowińska zdch
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY Z RELIGII DLA KLAS 6 SZKOŁY PODSTAWOWEJ. Wymagania zaznaczone na zielono obowiązują przy wystawianiu ocen końcowo rocznych, czyli nie są brane pod uwagę w I okresie roku
Bardziej szczegółowoWymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV
Wymagania programowe i kryteria oceniania z religii dla klasy IV I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Posiada wiedzę i umiejętności, które są efektem samodzielnej
Bardziej szczegółowoPodstawy moralności. Prawo moralne
Podstawy moralności Prawo moralne Po co mi prawo? Prawo drogowe (kodeks drogowy) chroni użytkowników pojazdów i dróg przed wypadkami. Prawo karne zabezpiecza przed przestępczością, a przynajmniej przed
Bardziej szczegółowoZaproszenie do duchowej podróży ze św. Ignacym Loyolą
Wprowadzenie Zaproszenie do duchowej podróży ze św. Ignacym Loyolą Święty Ignacy Loyola jest znany powszechnie jako autor Rekolekcji ignacjańskich zwanych Ćwiczeniami duchownymi. Jednak niewiele osób wie,
Bardziej szczegółowoSłowo wstępne. Z PRACY swojej ma człowiek pożywać chleb: bo z pracy rąk twoich będziesz pożywał, będziesz szczęśliwy i dobrze ci będzie (Ps 128,2)
Słowo wstępne Z PRACY swojej ma człowiek pożywać chleb: bo z pracy rąk twoich będziesz pożywał, będziesz szczęśliwy i dobrze ci będzie (Ps 128,2) Człowiek od początku przez Boga powołany do pracy: uczyńmy
Bardziej szczegółowoKodeks Etyki Studenta Politechniki Wrocławskiej
Kodeks Etyki Studenta Politechniki Wrocławskiej Politechnika Wrocławska, 2016 r. Wstępując do wspólnoty akademickiej Politechniki Wrocławskiej, ślubuję uroczyście: - zdobywać wytrwale wiedzę i umiejętności,
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA Z RELIGII dla klasy szóstej szkoły podstawowej
WYMAGANIA Z RELIGII dla klasy szóstej szkoły podstawowej Ks. Tadeusz Szamara SDB katecheta I. PODSTAWOWE: Na ocenę celującą uczeń: Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Posiada wiedzę i umiejętności,
Bardziej szczegółowoSEMINARIUM ODNOWY W DUCHU ŚWIĘTYM
SEMINARIUM ODNOWY W DUCHU ŚWIĘTYM Tydzień wprowadzający Bóg nas "...wezwał świętym powołaniem nie na podstawie naszych czynów, lecz stosownie do własnego postanowienia i łaski, która nam dana została w
Bardziej szczegółowo1 Rozważania na każdy dzień. Cz. IX Marcin Adam Stradowski J.J. OPs
1 2 Spis treści Wszystkich Świętych (1 listopada)......6 Wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych (2 listopada)......7 Prawdziwie w Bogu (3 listopada)......8 Przełamać duchową pustkę (4 listopada)......9
Bardziej szczegółowoa przez to sprawimy dużo radości naszym rodzicom. Oprócz dobrych ocen, chcemy dbać o zdrowie: uprawiać ulubione dziedziny sportu,
IMIENINY ŚWIĘTEGO STANISŁAWA KOSTKI- -Patrona dzieci i młodzieży (8 września) Opracowała: Teresa Mazik Początek roku szkolnego wiąże się z różnymi myślami: wracamy z jednej strony do minionych wakacji
Bardziej szczegółowoProgram Misji Świętej w Gromadnie września 2015 r.
Program Misji Świętej w Gromadnie 06-13 września 2015 r. Niedziela Dzień Święty Porządek Mszy świętych, tak jak w niedziele z uroczystym wprowadzeniem misjonarzy Godz. 10.00 Godz. 18.00 Godz. 20.30 Poniedziałek
Bardziej szczegółowoustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.
Projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży. Art. 1 W ustawie z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu
Bardziej szczegółowoMĄDROŚCI NIEPRZEMIJAJĄCE
Krystyna Alagor MĄDROŚCI NIEPRZEMIJAJĄCE (wydanie drugie, poprawione i połączone) Copyright by Wydawnictwo Autorskie ALAGOR Krystyna Krawczyk 2007 Skład i łamanie: Rafał Celej Wydawnictwo: W.A. ALAGOR
Bardziej szczegółowoKlauzula sumienia w służbie zdrowia
MICHAŁ BALICKI Klauzula sumienia w służbie zdrowia Podstawowym zadaniem klauzuli sumienia jest zapewnienie lekarzom, pielęgniarkom oraz położnym możliwości wykonywania zawodu w zgodzie z własnym sumieniem.
Bardziej szczegółowoArchidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY. Komentarze do niedzielnej liturgii słowa
Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2008/2009 17 18 II Niedziela Wielkanocna 19 kwietnia 2009 Dz 4,32-35 Ps 118 1 J 5,1-6 J 20,19-31
Bardziej szczegółowoChcielibyśmy bardziej służyć. Chcielibyśmy bardziej służyć
Chcielibyśmy bardziej służyć Karol Białkowski: Witam serdecznie Piotra Nazaruka, dyrygenta, kompozytora i chyba można tak powiedzieć twórcę chóru Trzeciej Godziny Dnia? Piotr Nazaruk: Twórca to za dużo
Bardziej szczegółowoPRAWO W OCHRONIE ZDROWIA
Wyższa Szkoła Planowania Strategicznego ul. Kościelna 6 41-303 Dąbrowa Górnicza tel./fax 32 264 74 75; kancelaria@wsps.pl Studia podyplomowe PRAWO W OCHRONIE ZDROWIA Przedmiot BIOETYKA Temat EUTANAZJA
Bardziej szczegółowoPodobno lepiej jest rozmawiać z piękną kobietą i myśleć przy tym o Panu Bogu, niż modlić się do Boga i myśleć o pięknej kobiecie (K. Wójtowicz).
wstęp Podobno lepiej jest rozmawiać z piękną kobietą i myśleć przy tym o Panu Bogu, niż modlić się do Boga i myśleć o pięknej kobiecie (K. Wójtowicz). W pierwszym wypadku, widząc piękno kobiety, można
Bardziej szczegółowoZrozumieć prawa pacjenta
Zrozumieć prawa pacjenta Historia praw dziecka w pigułce 1819 r. - Wielka Brytania, Robert Owen proponuje prawem zagwarantowany zakaz zatrudnienia małych dzieci w kopalniach i fabrykach; 1908 r. zakaz
Bardziej szczegółowoCzym jest etyka zawodowa?
Pod pojęciem etyki definiuje się ogół norm i zasad postępowania, które obowiązują w danym środowisku. Jeśli mówimy o etyce zawodowej, rozumiemy ją jako ogół norm pożądanych podczas wykonywania zawodu wzorzec
Bardziej szczegółowoXVIII Światowy Dzień Życia Konsekrowanego. Okazja do głębszej refleksji całego Kościoła nad darem życia poświęconego Bogu
XVIII Światowy Dzień Życia Konsekrowanego Okazja do głębszej refleksji całego Kościoła nad darem życia poświęconego Bogu Jan Paweł II ustanowił Światowy Dzień Życia Konsekrowanego 2 lutego Kościół obchodzi
Bardziej szczegółowoList do Rzymian podręcznik do nauki religii w drugiej klasie szkoły ponadgimnazjalnej razem 22 jednostki lekcyjne
List do Rzymian podręcznik do nauki religii w drugiej klasie szkoły ponadgimnazjalnej razem 22 jednostki lekcyjne Zagadnienia programowe Lekcja organizacyjna Tematyka Cele i treści szczegółowe Liczba lekcji
Bardziej szczegółowoŚwiętość jest dla dzisiejszego świata tematem z jednej strony wstydliwym i wręcz niechcianym, a z drugiej, czasem co prawda nie wprost, ale niezwykle
JAN PAWEŁ II Świętość jest dla dzisiejszego świata tematem z jednej strony wstydliwym i wręcz niechcianym, a z drugiej, czasem co prawda nie wprost, ale niezwykle pożądanym. Niektórzy zdają się nie interesować
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII dla klasy szóstej szkoły podstawowej
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII dla klasy szóstej szkoły podstawowej Przedmiotowy system oceniania z religii został opracowany na podstawie Programu nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach
Bardziej szczegółowo