Transkrypt

1 PKO BANK POLSKI SPÓŁKA AKCYJNA SPRAWOZDANIE ZARZĄDU BANKU Z DZIAŁALNOŚCI POWSZECHNEJ KASY OSZCZĘDNOŚCI BANKU POLSKIEGO SPÓŁKI AKCYJNEJ ZA 2004 ROK WARSZAWA, MARZEC 2005

2 SPIS TREŚCI: 1 UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE MAJĄCE WPŁYW NA DZIAŁALNOŚĆ BANKU 3 11 CZYNNIKI MAKROEKONOMICZNE 3 12 POLITYKA PIENIĘŻNA NBP 3 13 RYNEK FINANSOWY 3 14 OTOCZENIE REGULACYJNE 4 15 OTOCZENIE KONKURENCYJNE 5 2 STRATEGIA ROZWOJU BANKU6 3 NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA MAJĄCE WPŁYW NA DZIAŁALNOŚĆ BANKU W 2004 ROKU 6 31 PRYWATYZACJA BANKU 6 32 WDRAŻANIE ZINTEGROWANEGO SYSTEMU INFORMATYCZNEGO (ZSI) 7 33 REORGANIZACJA STRUKTUR BANKU 7 34 AKTYWIZACJA SPRZEDAŻY 8 35 WEJŚCIE NA NOWE RYNKI 8 4 WYNIKI FINANSOWE BANKU 9 41 ZMIANY ZASAD RACHUNKOWOŚCI WPROWADZONE W 2004 ROKU 9 42 STRUKTURA BILANSU 9 43 RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT PODSTAWOWE WSKAŹNIKI FINANSOWE KAPITAŁY WŁASNE I WSPÓŁCZYNNIK WYPŁACALNOŚCI 18 5 PODSTAWOWE SFERY DZIAŁALNOŚCI BANKU19 51 BANKOWOŚĆ DETALICZNA BANKOWOŚĆ KORPORACYJNA FINANSOWANIE NIERUCHOMOŚCI DZIAŁALNOŚĆ NA RYNKU PIENIĘŻNYM DZIAŁALNOŚĆ MAKLERSKA WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA 25 6 POWIĄZANIA ORGANIZACYJNE I KAPITAŁOWE DZIAŁALNOŚĆ O CHARAKTERZE INWESTYCYJNYM TRANSAKCJE Z PODMIOTAMI POWIĄZANYMI 27 7 ZASADY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM W BANKU RYZYKO KREDYTOWE RYZYKO FINANSOWE RYZYKO OPERACYJNE 29 8 SIEĆ SPRZEDAŻY BANKU29 9 KADRY BANKU PROMOCJA USŁUG I BUDOWA WIZERUNKU DZIAŁALNOŚĆ PROMOCYJNA NAGRODY I WYRÓŻNIENIA ZNACZĄCE UMOWY ORAZ ISOTONE UMOWY Z BANKIEM CENTRALNYM LUB ORGANAMI NADZORU33 12 ZACIĄGNIĘTE KREDYTY I UMOWY POŻYCZEK, GWARANCJI I PORĘCZEŃ NIEDOTYCZĄCE DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ BANKU WYSTAWIONE TYTUŁY EGZEKUCYJNE WŁADZE BANKU W OKRESIE SPRAWOZDAWCZYM ZNACZĄCE ZDARZENIA PO DACIE BILANSU35 Strona 2 z 35

3 1 UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE MAJĄCE WPŁYW NA DZIAŁALNOŚĆ BANKU 11 Czynniki makroekonomiczne W 2004 roku nastąpiło silne przyspieszenie tempa wzrostu gospodarczego w Polsce Według wstępnych szacunków GUS w całym 2004 roku wzrost PKB wyniósł 5,3% wobec 3,8% odnotowanego w 2003 roku Jednym z czynników stymulujących przyspieszenie tempa wzrostu PKB był popyt wewnętrzny Silne ożywienie popytu krajowego, szczególnie w I połowie 2004 roku było wynikiem wzrostu zapasów przedsiębiorstw, popytu konsumpcyjnego (w następstwie czynników związanych z akcesją Polski do Unii Europejskiej) oraz stopniowego ożywienia inwestycji przedsiębiorstw Jednocześnie do utrzymującej się wysokiej dynamiki eksportu, przyczynił się słaby kurs złotego wobec euro (w I połowie roku), poprawa koniunktury w gospodarce światowej, a także dotychczasowa restrukturyzacja przedsiębiorstw (obniżenie kosztów działalności, zwiększenie wydajności pracy, poprawa oferty produktowej przedsiębiorstw) Dzięki dynamicznemu wzrostowi eksportu kontynuowane było ożywienie dynamiki produkcji przemysłowej W II półroczu tempo wzrostu gospodarczego osłabło (głównie za sprawą wygaszenia czynników nadzwyczajnych, związanych z akcesją do UE), choć jednocześnie odnotowano dalszą poprawę w zakresie aktywności inwestycyjnej przedsiębiorstw Pomimo ożywienia gospodarczego i polepszenia kondycji finansowej przedsiębiorstw w ciągu 2004 roku nastąpiła tylko niewielka poprawa sytuacji na rynku pracy W grudniu 2004 roku stopa bezrobocia rejestrowanego obniżyła się o 0,9 pp do 19,1%, bez pracy pozostawało 3 mln osób, o 176 tys mniej niż w grudniu 2003 roku W 2004 roku wyhamowana została tendencja spadkowa depozytów gospodarstw domowych Przyczynił się do tego między innymi wzrost dochodowości lokat, wynikający z podwyżek stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej W rezultacie wartość depozytów gospodarstw domowych na koniec grudnia 2004 roku wzrosła o 0,1% w porównaniu do stanu z końca 2003 roku Poprawa sytuacji finansowej przedsiębiorstw przyczyniła się do znaczącego wzrostu depozytów przedsiębiorstw W rezultacie wartość depozytów firm była w grudniu 2004 roku o ponad 24% (o 16,9 mld zł) wyższa niż w analogicznym okresie 2003 roku W 2004 roku utrzymała się silna tendencja wzrostowa kredytów dla gospodarstw domowych W okresie od grudnia 2003 roku do grudnia 2004 roku wartość kredytów dla gospodarstw domowych zwiększyła się o 13,3%, tj o 13,5 mld zł Utrzymał się wysoki popyt na kredyty mieszkaniowe Odnotowano również niewielkie ożywienie w kredytach konsumpcyjnych Według wstępnych danych NBP w 2004 roku zmniejszyła się wartość kredytów dla przedsiębiorstw w stosunku do grudnia 2003 roku o 3,9% W pierwszej połowie 2004 roku odnotowano znaczny wzrost wskaźnika inflacji, do czego przyczyniły się podwyżki cen paliw oraz wzrost popytu zewnętrznego na polskie towary żywnościowe po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej Presja inflacyjna została ograniczona w drugiej połowie roku dzięki wzmocnieniu kursu złotego oraz wyhamowaniu dynamiki cen paliw W rezultacie na zakończenie 2004 roku wskaźnik inflacji osiągnął poziom 4,4%, utrzymując się powyżej górnej granicy (3,5%) przedziału dopuszczalnych wahań wokół celu inflacyjnego RPP 12 Polityka pieniężna NBP Zgodnie ze Strategią polityki pieniężnej po 2003 roku celem polityki monetarnej w 2004 roku było utrzymywanie inflacji na poziomie 2,5% z dopuszczalnym przedziałem wahań +/-1 punkt procentowy Szybki wzrost inflacji powyżej górnej granicy celu inflacyjnego spowodował, że Rada Polityki Pieniężnej zmieniła w kwietniu 2004 roku nastawienie w polityce monetarnej z neutralnego na restrykcyjne, a następnie w okresie czerwiec-sierpień podniosła stopy procentowe łącznie o 1,25 pp W rezultacie stopa referencyjna NBP na koniec roku wyniosła 6,5%, stopa lombardowa 8,0%, a stopa depozytowa 5,0% 13 Rynek finansowy W ciągu 2004 roku wystąpiły znaczące wahania rentowności i odwrócenie krzywej dochodowości z rosnącej na opadającą Na koniec 2004 roku rentowność polskich skarbowych papierów wartościowych na krótkim końcu krzywej była o 50 pb powyżej notowań z końca 2003 roku, a na długim końcu krzywej o ponad 50 pb poniżej Stopniowy wzrost rentowności przez pierwsze Strona 3 z 35

4 siedem miesięcy ubiegłego roku był wynikiem min wzrostu oczekiwań inwestorów na zaostrzenie polityki monetarnej, potwierdzonych zmianą nastawienia RPP w polityce monetarnej na restrykcyjne, a następnie trzema podwyżkami stóp procentowych Trend spadkowy rentowności, trwający od sierpnia do końca ubiegłego roku był wynikiem: wygaszania oczekiwań na dalsze podwyżki stóp procentowych NBP, poprawy perspektyw fiskalnych pod wpływem lepszej od oczekiwanej bieżącej realizacji budżetu i przyjętego przez rząd projektu budżetu na 2005 rok, ograniczenia potrzeb pożyczkowych i emisji skarbowych papierów wartościowych pod koniec 2004 roku W 2004 roku złoty umocnił się o 20% wobec dolara oraz o 13,5% względem euro Pierwsza połowa roku przyniosła osłabienie złotego do rekordowo niskich poziomów (4,89 PLN/EUR) Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w maju 2004 roku, lepsze perspektywy fiskalne oraz polityczne, jak również bardzo dobre fundamenty polskiej gospodarki, przełożyły się na silny aprecjacyjny trend złotego w drugiej połowie roku Splot tych korzystnych czynników przyczynił się do umocnienia polskiej waluty na koniec 2004 roku (kurs PLN/EUR wyniósł 4,08, a kurs PLN/USD 2,99) 14 Otoczenie regulacyjne Najważniejsze zmiany w otoczeniu regulacyjnym systemu bankowego w 2004 roku były podporządkowane: implementacji prawa unijnego do prawa polskiego w związku z przystąpieniem Polski do UE, realizacji Porozumień przedstawicieli rządu, KNB i ZBP zawartych w dniu 30 października 2003 roku dotyczących rezerw obowiązkowych, rezerw celowych i ich opodatkowania, zasad rachunkowości oraz udziału banków w tworzeniu Funduszu Poręczeń Unijnych, uregulowaniom wynikającym z porządkowania krajowego systemu prawnego, w tym wpływającym na otoczenie konkurencyjne banków Najistotniejsze dla Banku zmiany były związane z: obszerną nowelizacją ustawy Prawo bankowe (weszła w życie 1 maja 2004 roku), która nałożyła na banki nowe obowiązki, tworząc równocześnie warunki do podejmowania inicjatyw umożliwiających racjonalizację kosztów (np poprzez outsourcing czynności wykonywanych przez bank, sekurytyzację wierzytelności) oraz oferowanie nowych produktów, w tym cash poolingu, obniżką stawki podatku dochodowego od osób prawnych z 27% do 19%, co miało korzystny wpływ na wynik finansowy netto Banku, ustawą o podatku VAT, umożliwiającą prowadzenie scentralizowanych rozliczeń, nowelizacją przepisów o rachunkowości umożliwiającą Bankowi zaliczanie do przychodów odsetek od należności pod obserwacją, nowymi rozwiązaniami dotyczącymi rezerw celowych (min modyfikacja zasad klasyfikacji ekspozycji kredytowych, tworzenia rezerw na ekspozycje detaliczne, uwzględnianie zabezpieczeń w podstawie tworzenia rezerw, nowe wymogi wobec wewnętrznych modeli ryzyka kredytowego), oprocentowaniem rezerwy obowiązkowej (w 2004 roku 20% odsetek stanowiło przychody Banku, 80% zasiliło Fundusz Poręczeń Unijnych) oraz wprowadzeniem zerowej stopy rezerwy obowiązkowej od środków ze sprzedaży papierów wartościowych z udzielonym przyrzeczeniem odkupu, regulacjami BFG obniżającymi wskaźnik obowiązkowej opłaty rocznej wnoszonej przez banki oraz wskaźnik określający wysokość funduszu ochrony środków gwarantowanych, zmianą zasad wyznaczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka, ustawą o elektronicznych instrumentach płatniczych zobowiązującą banki do podpisania umów o użytkowanie kart bankowych ze wszystkimi klientami, którym wydano karty przed wejściem w życie ustawy (wpłynęło to na wzrost kosztów Banku, w tym kosztów korespondencji z klientami), rozwiązaniami ustawowymi tworzącymi warunki dla zaangażowania się Banku w absorpcję funduszy strukturalnych, nowym Prawem upadłościowym i naprawczym regulującym zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników, a także zasady postępowania naprawczego przedsiębiorców zagrożonych niewypłacalnością (mimo, że ustawa ta weszła w życie w końcu 2003 roku, to jej skutki widoczne były dopiero w 2004 roku) Strona 4 z 35

5 Większość przedstawionych wyżej zmian skutkowało koniecznością poniesienia przez Bank dodatkowych nakładów finansowych i organizacyjnych, znalazło wyraz w strukturze aktywów i wynikach finansowych Banku, wpłynęło na współczynnik wypłacalności Banku, a także umożliwiało Bankowi realizację nowych inicjatyw biznesowych Na działalność Banku, poprzez stworzenie nowych instrumentów dla alokacji oszczędności, miały wpływ: ustawa o Indywidualnych Kontach Emerytalnych, która także umożliwiła Bankowi rozbudowę oferty produktowej, ustawa o funduszach inwestycyjnych Ponadto na wyniki działalności Banku w 2004 roku wpływ miały przygotowania do wprowadzenia w kolejnych latach rozwiązań regulacyjnych, dotyczących w szczególności: międzynarodowych standardów rachunkowości (MSR/MSSF), rozwiązań Komisji Nadzoru Bankowego dotyczących obliczania funduszy własnych, koncentracji zaangażowań i adekwatności kapitałowej W 2004 roku Bank rozpoczął prace związane z wprowadzeniem od 2007 roku rozwiązań przewidzianych w wytycznych Nowej Umowy Kapitałowej i projekcie unijnej dyrektywy CAD3, mając na względzie konieczność stopniowego wdrażania bardziej zaawansowanych metod kalkulacji wymogów kapitałowych 15 Otoczenie konkurencyjne W 2004 roku nastąpiła zdecydowana poprawa sytuacji ekonomiczno-finansowej sektora bankowego, na którą wpływ miały przede wszystkim: poprawa kondycji finansowej klientów banków będąca efektem lepszej koniunktury gospodarczej, poprawa jakości portfeli kredytowych banków, zmniejszenie efektywnego obciążenia podatkiem dochodowym w związku z obniżeniem jego stawki, zwiększający się popyt gospodarstw domowych na kredyty W efekcie, większość banków odnotowała wzrost przychodów z działalności bankowej i znaczącą poprawę efektywności działania Wpływ na rozwój sektora bankowego miały również zachodzące procesy rynkowe Do najważniejszych należały: rosnąca konkurencja na rynku detalicznych usług bankowych, której towarzyszył wzrost oczekiwań i wymagań ze strony klientów, przejawiająca się m in: rozwojem usług finansowych oferowanych przez instytucje pozabankowe, w szczególności fundusze inwestycyjne, firmy pośrednictwa kredytowego, SKOK-i Były one istotnym konkurentem dla oszczędności bankowych i produktów kredytowych, takich jak karty kredytowe i pożyczki hipoteczne, rozszerzaniem i unowocześnianiem oferty bankowej oraz poszukiwaniem dodatkowych źródeł dochodów Banki intensywnie rozwijały ofertę kredytów na cele mieszkaniowe, z zakresu bancassurance i rynku kapitałowego oraz produkty umożliwiające skorzystanie ze środków pomocowych Unii Europejskiej Różnicowały ceny usług, promując pakiety i programy lojalnościowe, rozwojem bankowości elektronicznej, ograniczanie kosztów działania, polegające na kontynuowaniu procesów restrukturyzacyjnych i modernizacyjnych, których efektem była redukcja zatrudnienia i racjonalizacja sieci placówek bankowych, wejście na polski rynek bankowy nowych zagranicznych konkurentów, zainteresowanych świadczeniem usług finansowych polskim klientom w formie transgranicznej Około 60 zagranicznych banków, głównie z krajów Unii Europejskiej, wyraziło zamiar oferowania swoich produktów i usług w obszarze finansowania nieruchomości, udzielania kredytów hipotecznych, zarządzania aktywami oraz obsługi najzamożniejszych klientów Strona 5 z 35

6 2 STRATEGIA ROZWOJU BANKU Misja Banku zawarta w przyjętej przez Zarząd i Radę Nadzorczą Strategii Powszechnej Kasy Oszczędności Banku Polskiego na lata brzmi: Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski jest i pozostanie krajowym bankiem uniwersalnym o polskim charakterze, dla którego największą wartością jest klient Zachowując wiodącą pozycję w bankowości detalicznej, Bank pełni również wiodącą rolę w obsłudze samorządów terytorialnych, małych i średnich przedsiębiorstw, kredytów mieszkaniowych oraz obsłudze funduszy unijnych Bank zapewnia swoim akcjonariuszom efektywne zarządzanie powierzonymi kapitałami oraz stwarza warunki do pełnego rozwoju zawodowego pracowników PKO BP SA realizuje obecnie Strategię Modernizacji Banku, która zakłada osiągnięcie następujących celów: wzrost efektywności funkcjonowania, utrzymanie pozycji lidera na rynku bankowości detalicznej oraz rynku finansowania nieruchomości, zdobycie pozycji lidera w obsłudze funduszy unijnych, umocnienie pozycji w obsłudze małych i średnich przedsiębiorstw, wypracowanie nowego wizerunku Banku w zakresie obsługi dużych przedsiębiorstw oraz ugruntowanie pozycji w zakresie obsługi sektora publicznego, w tym jednostek samorządu terytorialnego Bank dąży do realizacji powyższych celów poprzez: modernizację Banku, rozszerzanie działalności na nowe obszary biznesowe, zwiększanie aktywności i innowacyjności biznesowej Bank zamierza utrzymać pozycję lidera na rynku bankowości detalicznej oraz na rynku finansowania nieruchomości przy równoczesnym wzmacnianiu pozycji w pozostałych segmentach rynku W ramach celów finansowych Bank planuje utrzymać udział kredytów zagrożonych w kredytach ogółem Banku poniżej poziomu 10% oraz podwyższyć stosunek kredytów do aktywów powyżej 50% Ponadto Bank stawia sobie za cel utrzymywanie średniej rentowności kapitałów własnych na poziomie powyżej 20% 3 NAJWAŻNIEJSZE WYDARZENIA MAJĄCE WPŁYW NA DZIAŁALNOŚĆ BANKU W 2004 ROKU Rok 2004 był drugim rokiem realizacji Strategii Modernizacji Banku Aktywność Banku koncentrowała się w tym czasie na realizacji określonych w Strategii priorytetów, tj: prywatyzacji, wdrażaniu Zintegrowanego Systemu Informatycznego (ZSI), reorganizacji struktur organizacyjnych Banku, aktywizacji sprzedaży, wejściu na nowe rynki 31 Prywatyzacja Banku Prywatyzacja PKO BP zakończyła się sukcesem i w znaczący sposób poprawiła wizerunek Banku Także przyjęty model prywatyzacji (łącznie z lokatą prywatyzacyjną) został pozytywnie przyjęty przez rynek W procesie prywatyzacji Bank współpracował z doradcą ministra skarbu państwa w zakresie przygotowania analizy przedprywatyzacyjnej oraz prospektu emisyjnego, który został złożony w KPWiG w lipcu 2004 roku KPWiG dopuściła akcje Banku do publicznego obrotu w dniu 31 sierpnia 2004 roku Po raz pierwszy akcje PKO BP SA były notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie w dniu 10 listopada 2004 roku osiągając cenę 24,50 zł za sztukę (wobec ceny emisyjnej ustalonej na kwotę 20,50 zł za akcję) W ofercie publicznej Minister Skarbu Państwa zbył 37,7% akcji Banku, w wyniku czego struktura akcjonariatu ukształtowała się następująco: Skarb Państwa 62,3% (z czego 0,8% stanowią akcje premiowe, a 10,5% jest przeznaczone dla pracowników Banku), inwestorzy krajowi (instytucjonalni i indywidualni) 29,2%, inwestorzy zagraniczni 8,5% Strona 6 z 35

7 32 Wdrażanie Zintegrowanego Systemu Informatycznego (ZSI) W 2004 roku PKO BP kontynuował przygotowania do wdrożenia Zintegrowanego Systemu Informatycznego Rozpoczęto realizację konkretnych zadań w ramach podpisanego w dniu 18 sierpnia 2003 roku kontraktu z Konsorcjum Accenture Sp z o o, Alnova Technologies Corporation SL i Softbank SA Dokonano m in rozszerzenia funkcjonalności Zintegrowanego Systemu Informatycznego Stało się to konieczne w następstwie nowelizacji przepisów a w szczególności przepisów ustawy o rachunkowości, która zobowiązała emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu oraz banki do sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości (MSR) Ustawa ta zezwoliła na sporządzanie również jednostkowych sprawozdań finansowych zgodnie z MSR Postawiło to Bank przed koniecznością podjęcia decyzji o sporządzaniu jednostkowego sprawozdania finansowego również zgodnie z MSR w celu ujednolicenia sposobu prezentacji sprawozdania finansowego Banku ze sprawozdaniem Grupy Kapitałowej Spowodowało to potrzebę dostosowania do nowych zasad rachunkowości systemów informatycznych, a także jak wspomniano wyżej rozszerzenia funkcjonalności nowego Zintegrowanego Systemu Informatycznego Za rozszerzeniem funkcjonalności ZSI przemawiały również rosnące potrzeby biznesowe Banku (wprowadzenie nowych produktów np IKE) i plany w zakresie unowocześnienia obsługi klientów W konsekwencji tych uwarunkowań (nieznanych Bankowi w dacie podpisywania kontraktu) nastąpiło (w dniu 17 grudnia 2004 roku) podpisanie z Konsorcjum Aneksu nr 1 do kontraktu z 2003 roku Rozszerzenie funkcjonalności systemu pozwoli Bankowi osiągnąć poziom rozwiązań informatycznych tożsamy ze standardem właściwym dla czołowych banków europejskich o profilu odpowiadającym PKO BP SA, a także przyniesie korzyści wynikające ze standaryzacji procesów operacyjnych, uproszczenia zarządzania produktami i infrastrukturą, a także zwiększenia bezpieczeństwa operacyjnego 33 Reorganizacja struktur Banku W 2004 roku pomyślnie przeprowadzono reorganizację struktur Banku Dokonano podziału sieci PKO BP na oddziały detaliczne i korporacyjne Utworzono także odrębne regionalne oddziały detaliczne i regionalne oddziały korporacyjne, a w wyniku przekształceń oddziałów operacyjnych (m in dawnych oddziałów centrów), powstało 537 oddziałów samodzielnych i 634 oddziały podporządkowane Uwolniono oddziały operacyjne od realizowania funkcji wspomagających, które skoncentrowano w specjalistycznych jednostkach organizacyjnych oraz departamentach centralizujących te funkcje Podejmowane działania miały na celu skoncentrowanie całej sieci Banku przede wszystkim na sprzedaży produktów i usług W wyniku reorganizacji rozpoczęło działalność sześć specjalistycznych jednostek realizujących scentralizowane funkcje wspomagające dla całego Banku (w zakresie: obsługi kadrowo-płacowej, restrukturyzacji i windykacji, administracji, rozliczeń, informatyki oraz zarządzania gotówką) oraz trzy departamenty (w zakresie: obsługi prawnej, bezpieczeństwa oraz oceny ryzyka kredytowego) W 2004 roku zakończone zostały projekty służące podniesieniu jakości i usprawnieniu obsługi klientów Banku, które umożliwiły udostępnienie przez PKO BP SA klientom Banku nowych usług bankowości elektronicznej tj call center i dostępu internetowego do rachunków Superkonto i rachunków typu Partner, wdrożono system MultiCash oraz doprowadzono do odmiejscowienia rachunków Strona 7 z 35

8 W wyniku tych zmian struktura Banku kształtuje się następująco: Schemat struktury organizacyjnej Banku WALNE ZGORMADZENIE RADA NADZORCZA ZARZĄD CENTRALA SPECJALISTYCZNE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE REGIONALNE ODDZIAŁY KORPORACYJNE REGIONALNE ODDZIAŁY DETALICZNE BANKOWY DOM MAKLERSKI ODDZIAŁY CENTRUM BANKOWOŚCI ELEKTRONICZNEJ INTELIGO CENTRUM OPERACJI KARTOWYCH CENTRUM RESTRUKTURYZACJI I WINDYKACJI CENTRUM ADMINISTRACJI CENTRUM INFORMATYKI CENTRUM OBSŁUGI KADROWEJ I PŁACOWEJ CENTRUM ROZLICZENIOWE BANKU CENTRUM ZARZĄDZANIA GOTÓWKĄ OŚRODKI SZKOLENIOWO-WYPOCZYNKOWE 34 Aktywizacja sprzedaży Prowadzona przez Bank aktywizacja sprzedaży produktów i usług w poszczególnych obszarach funkcjonowania pozwoliła na utrzymanie lub wzmocnienie pozycji rynkowej w wybranych segmentach w 2004 roku Do aktywizacji sprzedaży przyczyniło się lepsze rozpoznanie preferencji klientów w oparciu o informacje pozyskane dzięki zakończeniu prac nad segmentacją klientów Banku W ich wyniku w systemie informatycznym Banku przypisano klientów do poszczególnych segmentów Obszaru Rynku Detalicznego i Obszaru Rynku Korporacyjnego, co umożliwiło i usprawniło przeprowadzanie odpowiednich analiz w tym zakresie Działania aktywizujące sprzedaż zostały przedstawione w dalszej części sprawozdania 35 Wejście na nowe rynki W ramach wchodzenia przez Bank w nowe obszary aktywności w 2004 roku: zawarto umowę z PZU SA, dotyczącą dystrybucji ubezpieczeń ubezpieczeń OC i mieszkań dla posiadaczy rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych (ROR) zawarto umowę z PZU Życie SA grupowego ubezpieczenia na życie SUPEROPIEKA dla posiadaczy ROR, podjęto działania w zakresie obsługi funduszy Unii Europejskiej, zakupiono udziały w Kredyt Bank (Ukraina) SA, zakupiono udziały w Banku Pocztowym SA Strona 8 z 35

9 4 WYNIKI FINANSOWE BANKU 41 Zmiany zasad rachunkowości wprowadzone w 2004 roku Od stycznia 2004 roku weszły w życie zmiany do ustawy (z dnia 29 września 1994 roku) o rachunkowości oraz do rozporządzenia Ministra Finansów (z dnia 10 grudnia 2001 roku) w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków, z których najważniejsze to: umożliwienie zaliczenia do wyniku finansowego nieotrzymanych w okresie sprawozdawczym przychodów z tytułu należnych odsetek od należności zakwalifikowanych do kategorii pod obserwacją, przesunięcie na dzień 1 stycznia 2005 roku terminu obowiązkowego stosowania przez banki metody zamortyzowanego kosztu z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej do wyceny aktywów finansowych utrzymywanych do terminu zapadalności, udzielonych kredytów i pożyczek oraz innych należności własnych banku, a także zobowiązań finansowych nieprzeznaczonych do obrotu i niebędących instrumentami pochodnymi, umożliwienie spisywania należności kredytowej w ciężar utworzonej na nią rezerwy celowej, bez konieczności umorzenia długu wobec kredytobiorcy Ponadto, od 1 stycznia 2004 roku weszła w życie uchwała Komisji Nadzoru Bankowego (z dnia 4 czerwca 2003 roku) zmieniająca wcześniejsze regulacje dotyczące wyznaczania wymogów kapitałowych oraz obliczania współczynnika wypłacalności banku W dniu 8 marca 2004 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Finansów (z dnia 23 lutego 2004 roku) zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych, które wprowadziły min zmiany dotyczące rozpoznawania i wyceny instrumentów wbudowanych W niniejszym sprawozdaniu dane za 2003 rok zostały zaprezentowane w sposób zapewniający ich porównywalność, przez zastosowanie jednakowych zasad rachunkowości zgodnych z zasadami stosowanymi przez Bank przy sporządzeniu sprawozdania finansowego za 2004 rok Szczegółowe objaśnienie różnic między wcześniej publikowanymi danymi za 2003 rok a niniejszym sprawozdaniem zostało zawarte w dodatkowych notach objaśniających do Sprawozdania Finansowego PKO BP SA za 2004 rok 42 Struktura bilansu Aktywa Według stanu na 31 grudnia 2004 roku suma bilansowa netto Banku wyniosła 87931,8 mln zł 1 i w porównaniu do stanu na koniec 2003 roku zwiększyła się o 3503,5 mln zł (+4,1%) Największy udział w sumie bilansowej netto Banku posiadały należności 62,5% i dłużne papiery wartościowe, akcje i udziały oraz pozostałe papiery wartościowe i inne aktywa finansowe 30,3% W aktywach nastąpiła istotna zmiana należności, które wzrosły o 7869,7 mln zł (+16,7%), przy równoczesnym zmniejszeniu stanu dłużnych papierów wartościowych, akcji i udziałów oraz pozostałych papierów wartościowych i innych aktywów finansowych o 3953,7 mln zł (-12,9%) W pozostałych pozycjach nie nastąpiły istotne zmiany Nieznacznemu zmniejszeniu uległy pozycje kasa, operacje z bankiem centralnym oraz rzeczowe aktywa trwałe, przy niewielkim wzroście poziomu pozostałych aktywów Tabela 1 Podstawowe pozycje aktywów (tys zł) Stan na Stan na Aktywa tys zł struktura tys zł struktura Dynamika Kasa, operacje z bankiem centralnym ,0% ,5% 91,7% 2 Należności - należności od sektorów finansowego, niefinansowego i budżetowego ,5% ,8% 55,5% 116,7% 117,4% 62,5% Ewentualne różnice w sumach, udziałach i dynamikach wynikają z zaokrągleń kwot do milionów złotych oraz zaokrągleń udziałów procentowych w strukturach do jednego miejsca dziesiętnego Strona 9 z 35

10 3 Dłużne papiery wartościowe, akcje i udziały oraz pozostałe papiery wartościowe i inne aktywa finansowe ,3% ,2% 87,1% 4 Rzeczowe aktywa trwałe ,2% ,4% 94,0% 5 Pozostałe aktywa ,0% ,0% 103,3% Należności ogółem Aktywa razem ,0% ,0% 104,1% Na 31 grudnia 2004 roku łączna kwota należności netto Banku wyniosła 54986,7 mln zł i w całości stanowiła należności od sektorów finansowego, niefinansowego i budżetowego Na koniec 2003 roku ogólna kwota należności wyniosła 47117,0 mln zł, z czego 99,4% stanowiły należności od sektorów, a 0,6% należności z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu Tabela 2 Struktura należności netto według sektorów Należności Stan na Stan na Zmiana w Dynamika pp wartości Należności od sektora finansowego 25,1% 18,3% 6,8 161,0% 2 Należności od sektora niefinansowego 62,5% 66,2% -3,7 110,7% 3 Należności od sektora budżetowego 12,5% 15,5% -3,0 94,6% Razem należności 100,0% 100,0% 117,4% Na koniec 2004 roku stan należności brutto od sektorów wyniósł 57433,3 mln zł Największe pozycje należności brutto to: udzielone kredyty i pożyczki (71,4%) oraz rachunki bieżące i lokaty w innych bankach (22,6%) W porównaniu do stanu na koniec 2003 roku o 6,7 pp zmniejszył się udział kredytów i pożyczek w aktywach na rzecz rachunków bieżących i lokat w innych bankach Tabela 3 Należności od sektorów wg rodzajów (tys zł) Stan na Stan na Wyszczególnienie tys zł struktura tys zł struktura Dynamika Rachunki bieżące oraz lokaty w innych bankach i w innych podmiotach finansowych ,6% ,0% 165,0% 2 Kredyty i pożyczki ,4% ,1% 106,3% 3 Pozostałe należności ,3% ,3% 96,4% 4 Odsetki ,7% ,6% 117,8% Należności (brutto) razem ,0% ,0% 116,2% Rezerwa utworzona na należności ( ) -4,3% ( ) -5,2% 94,9% Należności (netto) razem ,7% ,8% 117,4% Struktura należności brutto od sektorów na koniec 2004 roku przedstawiała się następująco: 82,6% stanowiły należności terminowe, 11,7% należności w rachunku bieżącym, a 5,7% odsetki i w porównaniu do stanu na koniec 2003 roku struktura ta nie uległa istotnej zmianie Zmiany nastąpiły w strukturze należności terminowych i polegały na ich przesunięciu do przedziałów o krótszych terminach zapadalności, w tym: o terminie do 1 miesiąca (wzrost udziału z 7,3% do 9,7%) oraz powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy (wzrost udziału z 6,4% do 8,5%) z terminów: powyżej 1 roku do 5 lat (spadek udziału z 25,2% do 23,5%) oraz należności, dla których termin zapadalności upłynął (spadek udziału z 7,2% do 4,3%) Strona 10 z 35

11 Tabela 4 Sprawozdanie Zarządu Banku z działalności PKO BP SA za 2004 rok Struktura należności brutto od sektorów według terminów zapadalności Stan na: Zmiana Dynamika Należności w pp wartości a) w rachunku bieżącym 11,7% 11,6% 0,1 117,3% b) należności terminowe o okresie spłaty: 82,6% 82,8% -0,2 116,0% - do 1 miesiąca 9,7% 7,3% 2,4 154,1% - powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy 8,5% 6,4% 2,1 154,8% - powyżej 3 miesięcy do 1 roku 15,4% 15,0% 0,4 119,4% - powyżej 1 roku do 5 lat 23,5% 25,2% -1,8 108,1% - powyżej 5 lat 21,3% 21,7% -0,4 114,0% - dla których termin zapadalności upłynął 4,3% 7,2% -2,9 69,5% c) odsetki 5,7% 5,6% 0,1 117,8% - niezapadłe 5,5% 5,3% 0,1 119,4% - zapadłe 0,2% 0,3% -0,1 83,7% Należności brutto od sektorów razem 100,0% 100,0% 116,2% Należności od klientów W okresie od 31 grudnia 2003 roku do 31 grudnia 2004 roku należności brutto od klientów Banku, tj od sektorów niefinansowego i budżetowego, zwiększyły się o 2804,0 mln zł (tj o 6,9%) do poziomu 43588,0 mln zł na koniec 2004 roku, z czego 5089,6 mln zł stanowiły należności z tytułu odsetek (łącznie ze skapitalizowanymi) Tabela 5 Należności brutto od sektorów niefinansowego i budżetowego (tys zł) Wyszczególnienie Stan na Stan na tys zł struktura tys zł struktura Dynamika Kredyty mieszkaniowe wspomagane przez budżet państwa ( stary portfel ) ,7% ,3% 86,7% 2 Kredyty mieszkaniowe nowego portfela ,5% ,4% 115,3% 3 Kredyty dla ludności ,7% ,3% 124,0% 4 Kredyty na działalność gospodarczą ,9% ,4% 94,0% 5 Należności od budżetu ,6% ,7% 94,2% Razem poz ,3% ,1% 107,2% 6 Odsetki ,7% ,9% 104,6% 7 Pozostałe należności 118 0,0% 25 0,0% 472,0% Razem należności brutto ,0% ,0% 106,9% Na koniec 2004 roku stan należności od klientów (bez odsetek) wynosił 38498,3 mln zł i w porównaniu do stanu sprzed roku zwiększył się o 7,2% (tj o 2580,9 mln zł) Największy wzrost zaangażowania dotyczył kredytów dla ludności (+2085,1 mln zł) oraz kredytów mieszkaniowych nowego portfela (+1592,0 mln zł) Równocześnie zanotowano spadek stanu kredytów sektora budżetowego (o 416,6 mln zł), kredytów na działalność gospodarczą (o 501,8 mln zł), oraz naturalnie wygasających kredytów mieszkaniowych starego portfela (o 177,8 mln zł) W 2004 roku poprawiła się jakość portfela należności od klientów Na koniec 2004 roku należności zagrożone stanowiły 8,9% ogólnej kwoty należności brutto od sektorów niefinansowego i budżetowego (bez odsetek zapadłych i niezapadłych) W porównaniu do stanu sprzed roku wskaźnik ten obniżył się o 3,3 pp Spadek wskaźnika kredytów zagrożonych był z jednej strony efektem poprawy jakości portfela kredytowego Banku, a z drugiej wprowadzenia nowych zasad klasyfikacji ekspozycji kredytowych i tworzenia rezerw celowych (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z dnia 10 grudnia 2003 roku), z których najważniejsze polegały na: Strona 11 z 35

12 Sprawozdanie Zarządu Banku z działalności PKO BP SA za 2004 rok wydłużeniu okresów opóźnienia w spłacie niewymagających klasyfikowania ekspozycji kredytowych do kategorii o wyższym poziomie ryzyka, rezygnacji z kryterium oceny sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika przy klasyfikacji ekspozycji wobec osób fizycznych z tytułu kredytów mieszkaniowych, a w odniesieniu do kredytów detalicznych likwidacji kategorii poniżej standardu i wątpliwe, wprowadzeniu możliwości uwzględnienia najlepszych zabezpieczeń na etapie klasyfikacji ekspozycji Wprowadzenie powyższych przepisów wpłynęło na obniżenie wskaźnika kredytów zagrożonych o około 0,7 pp Tabela 6 Struktura należności brutto od sektorów niefinansowego i budżetowego według sytuacji (bez odsetek zapadłych i niezapadłych) Kategorie należności Stan na Stan na Zmiana w Dynamika pp wartości Normalne 84,5% 84,4% 0,1 106,4% 2 Pod obserwacją 6,6% 3,4% 3,2 204,8% 3 Zagrożone, w tym: 8,9% 12,2% -3,3 77,8% - poniżej standardu 1,2% 2,1% -0,9 62,2% - wątpliwe 0,9% 1,8% -0,9 53,6% - stracone 6,8% 8,3% -1,5 87,1% Należności kredytowe brutto ogółem 100,0% 100,0% 106,3% Dłużne papiery wartościowe, akcje i udziały Według stanu na koniec 2004 roku zaangażowanie Banku w dłużne papiery wartościowe, akcje i udziały wyniosło 26627,6 mln zł i w porównaniu do stanu sprzed roku było niższe o 3953,7 mln zł (-12,9%) Wiązało się to z przesunięciem środków do lokat międzybankowych, ponieważ w tym samym okresie należności netto od sektora finansowego zwiększyły się o 5220,8 mln zł Tabela 7 Dłużne papiery wartościowe, akcje i udziały (tys zł) Wyszczególnienie Stan na Stan na tys zł struktura tys zł struktura Dynamika Dłużne papiery wartościowe, w tym: ,7% ,8% 81,6% - emitowane przez bank centralny ,2% ,2% 133,3% - emitowane przez Budżet Państwa i budżety terenowe ,2% ,7% 76,2% - emitowane przez inne podmioty ,3% ,8% 73,7% 2 Udziały i akcje w jednostkach zależnych, współzależnych i stowarzyszonych ,5% ,1% 190,4% 3 Udziały i akcje w innych jednostkach ,7% ,3% 120,1% 4 Pozostałe papiery wartościowe i inne aktywa finansowe ,1% ,9% 522,3% Razem ,0% ,0% 87,1% Pasywa Według stanu na koniec 2004 roku dominującą pozycją pasywów Banku były zobowiązania, które stanowiły 84,4%, a następnie kapitały własne z udziałem 9,2% W porównaniu do stanu na koniec 2003 roku zobowiązania zwiększyły się o 1292,7 mln zł, co przy wyższej dynamice innych pozycji spowodowało, że ich udział w pasywach ogółem zmniejszył się o 1,9 pp Udział kapitałów własnych zwiększył się o 1,6 pp Strona 12 z 35

13 Tabela 8 Sprawozdanie Zarządu Banku z działalności PKO BP SA za 2004 rok Podstawowe pozycje pasywów (tys zł) Wyszczególnienie Stan na Stan na Dynamika tys zł struktura tys zł struktura Zobowiazania - od sektorów: finansowego, niefinansowego, budżetowego ,4% 83,4% ,3% 86,1% 101,8% 101,0% 2 Fundusze specjalne i inne zobowiązania ,2% ,0% 115,1% 3 Koszty i przychody rozliczane w czasie oraz zastrzeżone ,7% ,5% 110,3% 4 Rezerwy ,6% ,5% 107,6% 5 Kapitały własne (z zyskiem) ,2% ,6% 126,1% Zobowiązania Razem ,0% ,0% 104,1% Na dzień 31 grudnia 2004 roku kwota zobowiązań ogółem Banku wyniosła 74170,6 mln zł Łączne zobowiązania wobec sektorów finansowego, niefinansowego i budżetowego wyniosły 73376,7 mln zł, a pozostałe 793,9 mln zł to zobowiązania z tytułu instrumentów finansowych oraz wobec banku centralnego W stosunku do stanu sprzed roku zobowiązania Banku wzrosły o 1,8% Zestawienia prezentowane poniżej dotyczą wyłącznie zobowiązań Banku wobec sektorów Tabela 9 Struktura zobowiązań wobec sektorów Wyszczególnienie Stan na Stan na Zmiana w Dynamika pp wartości Zobowiązania wobec sektora finansowego 1,2% 1,5% -0,3 82,9% 2 Zobowiązania wobec sektora niefinansowego 91,4% 94,1% -2,7 98,1% 3 Zobowiązania wobec sektora budżetowego 7,3% 4,4% 2,9 168,9% Razem 100,0% 100,0% 101,0% Na koniec 2004 roku dominującą pozycję zobowiązań (95,9%) stanowiły środki na rachunkach i depozyty klientów, wynoszące 70358,9 mln zł, które w porównaniu do stanu na koniec 2003 roku zwiększyły się o 1,5% Tabela 10 Zobowiązania wobec sektorów wg rodzajów (tys zł) Wyszczególnienie Stan na Stan na tys zł struktura tys zł struktura Dynamika Środki na rachunkach i depozyty klientów ,9% ,4% 101,5% 2 Depozyty banków i innych podmiotów finans ,0% ,4% 73,2% 3 Kredyty i pożyczki otrzymane ,2% ,1% 220,8% 4 Inne zobowiązania ,4% ,4% 90,1% 5 Odsetki ,5% ,7% 96,8% Zobowiązania razem ,0% ,0% 101,0% W porównaniu do stanu sprzed roku nastąpiły zmiany w strukturze terminowej zobowiązań, polegające na zwiększeniu udziału (z 32,7% do 34,2%) zobowiązań bieżących kosztem terminowych W strukturze terminowej nastąpiło przesunięcie środków do przedziału o terminie wymagalności powyżej 3 miesięcy do 1 roku (wzrost udziału w zobowiązaniach z 24,8% do 25,9%) z terminów do 1 miesiąca (spadek udziału z 21,9% do 20,3%) i z terminem powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy (spadek udziału z 18,1% do 17,0%) Pozycje pozabilansowe Na koniec 2004 roku suma pozycji pozabilansowych Banku wyniosła ,8 mln zł i w porównaniu do stanu na koniec 2003 roku zwiększyła się o 110,8% Główną pozycję w tej kwocie (87,3%) stanowiły zobowiązania związane z realizacją operacji kupna/sprzedaży, dotyczące głównie terminowych operacji wymiany oraz operacji instrumentami finansowymi, zawieranymi w celu regulacji płynności Banku, spekulacji oraz arbitrażu pomiędzy rynkami finansowymi W porównaniu do stanu Strona 13 z 35

14 sprzed roku zobowiązania te zwiększyły się ponad dwukrotnie, co wynikało głównie ze zwiększenia sald transakcji związanych z instrumentami pochodnymi Zobowiązania warunkowe udzielone i otrzymane na koniec 2004 roku wyniosły 12292,3 mln zł i w porównaniu do stanu na koniec 2003 roku obniżyły się o 36%, głównie na skutek obniżenia o 64,8% (z 13038,4 mln zł do 4585,2 mln zł) kwoty udzielonych zobowiązań z tytułu linii kredytowych Tabela 11 Pozycje pozabilansowe (tys zł) Wyszczególnienie Stan na Stan na tys zł struktura tys zł struktura Dynamika I Zobowiązania warunkowe ,3% ,8% 64,0% 1 Zobowiązania udzielone: ,7% ,5% 49,9% a) finansowe ,2% ,1% 45,2% b) gwarancyjne ,4% ,4% 219,2% 2 Zobowiązania otrzymane: ,6% ,3% 105,2% a) finansowe ,4% ,1% 842,0% b) gwarancyjne ,3% ,2% 92,2% II Zobowiązania związane z realizacją operacji kupna/sprzedaży ,3% ,9% 242,6% III Pozostałe ,4% ,3% 401,9% - zobowiązania nieodwołalne ,9% ,1% 9762,8% - otrzymane zabezpieczenia ,5% ,2% 96,1% Pozycje pozabilansowe razem ,0% ,0% 210,8% 43 Rachunek zysków i strat W 2004 roku PKO BP SA osiągnął zysk brutto w wysokości 1802,9 mln zł, o 143,0 mln zł tj 8,6% wyższy niż w 2003 roku Obowiązkowe obciążenia Banku z tytułu podatku dochodowego wyniosły 350,3 mln zł, a udział w zyskach netto jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności wyniósł 58,4 mln zł Po uwzględnieniu tych pozycji zysk netto zamknął się kwotą 1511,1 mln zł, czyli był wyższy o 318,4 mln zł (26,7%) niż uzyskany w 2003 roku Tabela 12 Podstawowe pozycje rachunku zysków i strat (tys zł) Wyszczególnienie zmiana Dynamika Wynik działalności bankowej, w tym: ,4% 11 Wynik z tytułu odsetek ,6% 12 Wynik z tytułu prowizji ,0% 13 Przychody z udziałów lub akcji ,2% 14 Wynik z operacji finansowych x 15 Wynik z pozycji wymiany ,7% 2 Saldo pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych ,5% 3 Koszty działania banku ,4% 4 Amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ,6% 5 Różnica wartości rezerw i aktualizacji wartości aktywów finansowych ,5% 6 Wynik działalności operacyjnej ,6% 7 Wynik operacji nadzwyczajnych ,1% 8 Zysk (strata) brutto ,6% 9 Podatek dochodowy ,2% 10 Udział w zyskach (stratach) netto jednostek podporządkowanych wycenianych metodą praw własności x 11 Zysk (strata) netto ,7% Strona 14 z 35

15 Wynik działalności bankowej w 2004 roku wyniósł 5424,3 mln zł i był o 0,4% wyższy od wyniku osiągniętego przed rokiem Wynik z tytułu odsetek W 2004 roku Bank uzyskał wynik z tytułu odsetek w wysokości 3590,3 mln zł (o 4,6% wyższy od uzyskanego w 2003 roku), na który złożyły się przychody odsetkowe w wysokości 5245,0 mln zł pomniejszone o koszty odsetkowe wynoszące 1654,7 mln zł W stosunku do 2003 roku przychody wzrosły o 2,9%, natomiast koszty uległy zmniejszeniu o 0,8% Największy udział w generowaniu przychodów odsetkowych Banku w 2004 roku miały przychody od klientów (sektory niefinansowy i budżetowy) stanowiące 56,8% przychodów, a następnie przychody odsetkowe z obligacji i bonów skarbowych, tj papierów wartościowych o stałej kwocie dochodu (33,4%) W strukturze kosztów odsetkowych dominującą pozycję w 2004 roku miały koszty z tytułu depozytów sektora niefinansowego (87,1%) i budżetowego (9,6%) W porównaniu do 2003 roku o 3,6 pp zwiększył się udział odsetek wypłaconych sektorowi budżetowemu, co wynikało z istotnego zwiększenia stanu środków zdeponowanych w Banku przez podmioty budżetowe Tabela 13 Struktura i dynamika przychodów i kosztów odsetkowych Struktura Struktura Zmiana w Dynamika Wyszczególnienie pp wartości Przychody z tytułu odsetek razem, w tym: 100,0% 100,0% 102,9% a) od sektora finansowego 9,8% 9,7% 0,1 104,1% b) od sektora niefinansowego 43,7% 39,3% 4,4 114,4% c) od sektora budżetowego 13,1% 12,0% 1,1 112,2% d) od papierów wartościowych o stałej kwocie dochodu 33,4% 39,0% -5,6 88,1% Koszty odsetek razem, w tym: 100,0% 100,0% 99,2% a) dla sektora finansowego 3,4% 3,1% 0,2 107,2% b) dla sektora niefinansowego 87,1% 90,9% -3,9 95,0% c) dla sektora budżetowego 9,6% 5,9% 3,6 159,6% Średnie oprocentowanie aktywów odsetkowych ogółem w 2004 roku wyniosło 6,8% i było niższe niż rok wcześniej o 0,1 pp, a średnie oprocentowanie pasywów ogółem wyniosło 2,5% i pozostało na niezmienionym poziomie w stosunku do 2003 roku Rozpiętość odsetkowa w 2004 roku wyniosła 4,3% i w porównaniu do 2003 roku zmniejszyła się o 0,1 pp Wynik z tytułu prowizji i opłat Uzyskany w 2004 roku wynik z tytułu prowizji i opłat w wysokości 1581,1 mln zł był wyższy niż rok wcześniej o 15% Na uzyskany wynik złożyły się przychody z opłat i prowizji w wysokości 1865,2 mln zł i koszty z tego tytułu wynoszące 284,2 mln zł Ich dynamika wyniosła odpowiednio 116,1% oraz 122,9% Zdecydowana większość (71,4%) przychodów prowizyjnych uzyskanych przez Bank w 2004 roku pochodziła z prowizji pozakredytowych, w tym głównie od wpłat gotówkowych, z tytułu obsługi kart bankowych oraz opłat za prowadzenie rachunku Pozostałe 26,4% przychodów prowizyjnych było związane z działalnością kredytową Banku, a 2,2% z działalnością maklerską Uzyskane w 2004 roku przychody z prowizji i opłat były wyższe niż w poprzednim roku o 258,9 mln zł, tj o 16,1%, głównie dzięki: wprowadzeniu do oferty Banku nowych produktów i usług, zwiększeniu liczby rachunków bankowych oraz wyemitowanych kart bankowych, podjęciu działań aktywizujących sprzedaż kredytów (kredyty konsumpcyjne sezonowe i kredyty mieszkaniowe), zmianie Taryfy prowizji i opłat bankowych, obowiązującej od 1 stycznia 2004 roku Strona 15 z 35

16 Tabela 14 Sprawozdanie Zarządu Banku z działalności PKO BP SA za 2004 rok Struktura i dynamika przychodów z prowizji i opłat Wyszczególnienie Struktura Struktura Zmiana Dynamika w pp wartości a) prowizje z tytułu działalności bankowej 97,8% 98,8% -1,0 114,9% - prowizje kredytowe 26,4% 23,7% 2,7 129,3% - prowizje pozakredytowe 71,4% 75,1% -3,7 110,4% b) prowizje z tytułu działalności maklerskiej 2,2% 1,2% 1,0 216,2% Przychody z tytułu prowizji razem 100,0% 100,0% 116,1% Największe pozycje kosztów prowizyjnych Banku, stanowiące łącznie ponad 80% kosztów poniesionych w 2004 roku, stanowiły opłaty z tytułu obsługi kart bankowych oraz prowizje zapłacone agentom W porównaniu do 2003 roku udział tych pozycji w kosztach prowizyjnych zmniejszył się o 2,3 pp Wynik z operacji finansowych, wynik z pozycji wymiany oraz przychody z udziałów lub akcji Operacje finansowe, operacje wymiany oraz przychody z udziałów lub akcji w 2004 roku przyniosły Bankowi dodatni wynik w wysokości 253,0 mln zł, na co złożyły się: dodatni wynik z pozycji wymiany w wysokości 434,9 mln zł, przychody z udziałów lub akcji na poziomie 3,4 mln zł oraz ujemny wynik na operacjach finansowych w wysokości 185,4 mln zł Na poziom dodatniego wyniku z pozycji wymiany wpływ miały wyniki uzyskane z operacji swap walutowy forward walutowy oraz kontrakty CIRS (Currency Interest Rate Swap), a także wynik z wyceny aktywów i pasywów bilansowych wyrażonych w walucie Poziom wyniku z operacji finansowych był skutkiem ujemnego wyniku na operacjach papierami wartościowymi oraz instrumentami pochodnymi Do wyniku na operacjach instrumentami pochodnymi zaliczany jest wynik zrealizowany na kontraktach IRS (Interest Rate Swap) i FRA (Forward Rate Agreement) zabezpieczających bilansowo wynik osiągnięty na aktywach finansowych klasyfikowanych jako dostępne do sprzedaży (portfel DDS) W okresie objętym sprawozdaniem Bank nie stosował rachunkowości zabezpieczeń W strategii zarządzania ryzykiem stopy procentowej Banku stosowane było zabezpieczenie bilansowe aktywów finansowych klasyfikowanych do portfela DDS transakcjami pochodnymi IRS i FRA, klasyfikowanymi do kategorii przeznaczone do obrotu (portfel PDO) Zarówno instrumenty finansowe znajdujące się w portfelu PDO, jak i w portfelu DDS są wyceniane według wartości godziwej, jednak efekty zmian ich wartości godziwej są ujmowane: w przypadku instrumentów zabezpieczających zaliczanych do portfela PDO - na rachunek zysków i strat, a w przypadku papierów wartościowych z portfela DDS na kapitał z aktualizacji wyceny, czyli na konto bilansowe Ze względu na ujmowanie instrumentów zabezpieczanych oraz zabezpieczających instrumentów pochodnych w różnych portfelach rachunkowych w momencie podwyższonej zmienności stóp procentowych zabezpieczanie bilansowe skutkuje z jednej strony zmiennością kapitału z aktualizacji wyceny w efekcie zmian wartości papierów wartościowych w portfelu DDS, a z drugiej fluktuacją wyniku na operacjach finansowych w kierunku przeciwnym do zmian w kapitale z aktualizacji wyceny,w efekcie zmian wartości instrumentów pochodnych Ujemny wynik w kwocie (-)70,1 mln zł, uzyskany na transakcjach IRS i FRA w 2004 roku nie jest stratą ekonomiczną Banku, gdyż został on skompensowany wzrostem o 212,4 mln zł wyceny papierów wartościowych zaliczanych do portfela DDS, odnoszonego na kapitał z aktualizacji wyceny Zgodnie z obowiązującymi przepisami rachunkowości klasyfikacja papierów dłużnych do portfela DDS powoduje, że skumulowana zmiana wartości godziwej instrumentów tego portfela, odłożona na kapitale z aktualizacji wyceny może zostać zaliczona do wyniku z operacji finansowych dopiero w momencie sprzedaży papierów lub ich zapadalności Koszty funkcjonowania Banku Koszty funkcjonowania Banku, obejmujące łącznie koszty działania i amortyzację, w 2004 roku ukształtowały się na poziomie 3645,2 mln zł, co oznacza ich wzrost w stosunku do poprzedniego roku o 78,3 mln zł, tj o 2,2%, w tym koszty działania Banku zwiększyły się o 75,4mln zł (+2,4%), a koszty amortyzacji o 2,9 mln zł (+0,6%) Strona 16 z 35

17 Tabela 15 Sprawozdanie Zarządu Banku z działalności PKO BP SA za 2004 rok Koszty działania Banku według podstawowych kategorii rodzajowych (tys zł) Wyszczególnienie Dynamika tys zł struktura tys zł struktura I Koszty działania Banku, w tym: ,1% ,9% 102,4% a) wynagrodzenia ,0% ,0% 102,2% b) ubezpieczenia i inne świadczenia ,7% ,6% 103,7% c) koszty rzeczowe ,9% ,8% 102,7% d) podatki i opłaty ,3% ,4% 97,9% e) składka i wpłaty na BFG ,3% ,4% 80,7% f) pozostałe ,7% ,6% 103,1% II Amortyzacja ,9% ,1% 100,6% Koszty funkcjonowania Banku razem ,0% ,0% 102,2% Koszty wynagrodzeń poniesione przez Bank w 2004 roku były o 33,4 mln zł, tj o 2,2% wyższe niż w 2003 roku Wzrost ten wynikał przede wszystkim ze zmiany poziomu wynagrodzeń w Banku Stan zatrudnienia w Banku na 31 grudnia 2004 roku wyniósł etatów i zmniejszył się w stosunku do 31 grudnia 2003 roku o 1161 etatów Średnie wynagrodzenie ogółem za 2004 rok wzrosło w stosunku do 2003 roku o 5,7% Wzrost kosztów wynagrodzeń był efektem realizowanej strategii Banku zakładającej stopniowe dostosowanie wysokości wynagrodzeń pracowników Banku do średniego wynagrodzenia w sektorze bankowym w Polsce Koszty ubezpieczeń i innych świadczeń w 2004 roku wyniosły 317,6 mln zł i wzrosły o 3,7% w porównaniu do 2003 roku Głównym elementem tej pozycji kosztowej są narzuty na wynagrodzenia Koszty rzeczowe w 2004 roku wyniosły 653,5 mln zł i w porównaniu do 2003 roku wzrosły o 17,2 mln zł, tj o 2,7% Głównymi składnikami kosztów rzeczowych były: zużycie materiałów i energii, koszty usług materialnych, w tym przede wszystkim telekomunikacyjnych, pocztowych, transportowych, a także koszty remontów i konserwacji oraz serwisowe Koszty z tytułu podatków i opłat w 2004 roku wyniosły 49,1 mln zł i w porównaniu do 2003 roku były niższe o 2,1% Składka Banku na rzecz BFG, obliczana jako określony (ustalany odrębnie na każdy rok) procent aktywów ważonych ryzykiem w 2004 roku wyniosła 11,8 mln zł i w porównaniu do 2003 roku zmniejszyła się o 2,8 mln zł, tj o 19,3% Pozostałe koszty działania Banku, obejmujące koszty najmu, koszty zabezpieczeń i ochrony mienia, koszty informatyczne, usługi porządkowe, opłaty licencyjne oraz inne płatności z tytułu użytkowania oprogramowania, składki na ubezpieczenie majątkowe i osobowe, koszty medyczne oraz inne, w 2004 roku wyniosły 573,5 mln zł i w porównaniu do 2003 roku wzrosły o 17,2 mln zł, tj o 3,1% Wzrost pozostałych kosztów Banku był głównie wynikiem zwiększenia kosztów informatycznych związanych z usługami firm zewnętrznych, promocją, oraz zabezpieczeniem i ochroną mienia W kosztach działania Banku ujęte są wydatki poniesione w związku z prywatyzacją Banku, które wyniosły 44,7 mln zł Koszty amortyzacji rzeczowych aktywów trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w 2004 roku wyniosły 471,4 mln zł i w porównaniu do 2003 roku zwiększyły się o 2,9 mln zł, tj o 0,6% Wynik z rezerw celowych i aktualizacji wartości aktywów finansowych W 2004 roku saldo rezerw celowych i aktualizacji wartości wpłynęło na zmniejszenie zysku brutto Banku o 74,2 mln zł W porównaniu z 2003 rokiem osiągnięty wynik z rezerw celowych i aktualizacji wartości aktywów finansowych był wyższy o 205,6 mln zł Poprawa wyniku z rezerw była z jednej strony efektem poprawy jakości portfela kredytowego Banku, a z drugiej wprowadzenia nowych zasad klasyfikacji ekspozycji kredytowych i tworzenia rezerw celowych (omówionych w punkcie 42 niniejszego sprawozdania) Strona 17 z 35

18 Tabela 16 Sprawozdanie Zarządu Banku z działalności PKO BP SA za 2004 rok Wynik z rezerw celowych i aktualizacji wartości (tys zł) Wyszczególnienie Zmiana Dynamika Odpisy na rezerwy i aktualizacja wartości, w tym: ( ) ( ) ,6% - odpisy na rezerwy celowe i na ogólne ryzyko bankowe ( ) ( ) ,7% - aktualizacja wartości aktywów finansowych (1 010) (2 456) ,1% 2 Rozwiązanie rezerw i aktualizacja wartości, w tym: ( ) 86,9% - rozwiązanie rezerw celowych i na ogólne ryzyko bankowe ( ) 87,2% - aktualizacja wartości aktywów finansowych (3 100) 17,3% Różnica wartości rezerw i aktualizacji (74 180) ( ) ,5% 44 Podstawowe wskaźniki finansowe Wyniki finansowe PKO BP SA osiągnięte w 2004 roku (w odniesieniu do stanu na koniec 2003 roku) przełożyły się na następujące zmiany podstawowych wskaźników ilustrujących efektywność działania: nastąpiło zwiększenie o 0,32 pp wskaźnika zwrotu z aktywów (ROA), wskaźnik zwrotu z kapitałów własnych (ROE) zwiększył się o 0,81 pp, wskaźnik kosztów funkcjonowania Banku do wyniku z działalności bankowej (C/I) zwiększył się o 1,19 pp, a po skorygowaniu kosztów 2004 roku o poniesione jednorazowo koszty prywatyzacji wzrost wskaźnika wyniósł 0,37 pp o 5,44 pp poprawił się poziom pokrycia kosztów działania dochodami z prowizji Tabela 17 Podstawowe wskaźniki efektywności działania Wskaźniki Wynik finansowy netto/średni stan aktywów (ROA netto )* 1,75% 1,43% 2 Wynik finansowy netto/średni stan kapitałów własnych (ROE netto )** 20,89% 20,08% 3 Wskaźnik kosztów działania i amortyzacji do wyniku z działalności bankowej (C/I) 67,20% 66,01% 4 Wskaźnik kosztów działania i amortyzacji do wyniku z działalności bankowej (C/I) (bez kosztów prywatyzacji poniesionych jednorazowo w 2004 roku) 66,38% 66,01% 5 Wskaźnik pokrycia kosztów działania dochodami z prowizji 49,82% 44,38% *) wskaźnik ROA netto liczony jako relacja wyniku finansowego netto do średniej arytmetycznej stanów aktywów na początek i koniec okresu sprawozdawczego **) Wskaźnik ROE netto liczony jako relacja wyniku netto do średniej arytmetycznej stanów kapitałów własnych (z zyskiem z lat ubiegłych i bieżącego okresu) na początek i koniec okresu sprawozdawczego 45 Kapitały własne i współczynnik wypłacalności Według stanu na dzień 31 grudnia 2004 roku kapitał zakładowy PKO BP SA wynosił Akcji zwykłych imiennych o wartości nominalnej 1 zł każda, w tym: Akcji Serii A, Akcji Serii B oraz Akcji Serii C W dniu 31 sierpnia 2004 roku Komisja Papierów Wartościowych i Giełd dopuściła akcje PKO BP SA do obrotu publicznego Według stanu na 31 grudnia 2004 roku kapitały razem wyniosły 8070,5 mln zł,w tym 6553 mln zł tj 81,2% stanowiły kapitały własne Banku, a 1517,5 mln zł tj 18,8%, stanowił zysk z lat ubiegłych oraz zysk netto okresu bieżącego W porównaniu do stanu na koniec 2003 roku kapitały własne Banku zwiększyły się o 1671,4 mln zł, tj o 26,1%, głównie w efekcie podziału zysku netto Banku za 2003 rok Tabela 18 Kapitały własne (tys zł) Wyszczególnienie Stan na Stan na tys zł struktura tys zł struktura Dynamika Kapitał (fundusz) podstawowy ,4% ,6% 100,0% 2 Kapitał (fundusz) zapasowy ,8% ,9% 157,2% 3 Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny ,7% ,4% 171,4% 4 Kapitały (fundusze) rezerwowe ,4% ,8% 109,7% Strona 18 z 35

19 Kapitały (fundusze) własne ,2% ,7% 126,9% 5 Zysk/strata z lat ubiegłych ,1% ,7% 15,4% 6 Zysk netto bieżącego okresu ,7% ,6% 126,7% Razem ,0% ,0% 126,1% Współczynnik wypłacalności Banku na dzień 31 grudnia 2004 roku wyniósł 16,77% i w warunkach porównywalnych był wyższy o 0,26 pp od uzyskanego na koniec 2003 roku (16,51%) 5 PODSTAWOWE SFERY DZIAŁALNOŚCI BANKU 51 Bankowość detaliczna Działania Banku w obszarze bankowości detalicznej miały na celu utrzymanie przez PKO BP dominującej pozycji rynkowej Bank koncentrował się w 2004 roku na podniesieniu atrakcyjności oferowanych produktów, wzroście jakości obsługi klientów oraz poprawie efektywności sprzedaży poprzez realizację następujących zadań: 1) odmiejscowienie rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych w zakresie podstawowej obsługi, 2) wdrożenie ogólnobankowego call center oraz internetowego kanału dostępu do rachunków Superkonto, 3) wprowadzanie do oferty Banku nowych, niestandardowych produktów depozytowych takich jak: 2 letnia lokata o charakterze strukturalnym - WYSPA SKARBÓW, łącząca gwarantowane stałe oprocentowanie z możliwością uzyskania dodatkowego zysku wynikającego z wysokości kursu USD/PLN, lokata SAN REMO, LOKATA FRANCUSKA oraz LOKATA SZWEDZKA o stałym oprocentowaniu, oferowane w ramach subskrypcji, rachunek lokacyjny IKE (Indywidualne Konto Emerytalne), charakteryzujący się atrakcyjnym oprocentowaniem oraz brakiem opłat za otwarcie i prowadzenie rachunku, lokata 12-miesięczna oferowana w dwóch subskrypcjach, o wyższym od standardowego oprocentowaniu, 4) uatrakcyjnianie oferty kredytów konsumpcyjnych poprzez wprowadzenie promocyjnej sprzedaży kredytów oraz wprowadzenie specjalnych produktów kredytowych dla klientów bankowości prywatnej, 5) uruchomienie akcji promocyjnej wydawnictwa kart kredytowych, 6) modyfikacje produktów takie jak: modyfikacja obsługi lokat terminowych w walutach wymienialnych zapewniająca ujednolicenie obsługi tych produktów z obsługą standardowych lokat terminowych w walucie polskiej, modyfikacja funkcjonalności kredytu na zakup papierów wartościowych na rynku wtórnym, modyfikacja kredytów dla studentów na warunkach preferencyjnych poprzez rozszerzenie grupy potencjalnych kredytobiorców o doktorantów oraz wydłużenie karencji w spłacie kredytów do dwóch lat od daty ukończenia studiów, 7) wprowadzenie z dniem 1 stycznia 2004 roku zmodyfikowanej Taryfy prowizji i opłat bankowych, 8) prowadzenie kompleksowego systemu zarządzania sprzedażą, w tym systematycznego prognozowania i monitorowania sprzedaży produktów oferowanych klientom indywidualnym, 9) szkolenia dla pracowników służb sprzedażowych, w celu zwiększenia ich efektywności Dodatkowo w trakcie procesu prywatyzacji Bank przygotował lokatę prywatyzacyjną, która uprawniała do nabycia akcji PKO BP SA bez redukcji zleceń (maksymalna wartość lokaty była ograniczona do 20 tys zł) Na koniec 2004 roku Bank obsługiwał 5148 tys rachunków oszczędnościowo rozliczeniowych (ROR) oraz 364 tys bieżących rachunków internetowych ROR Inteligo W porównaniu do stanu z końca 2003 roku liczba rachunków wzrosła łącznie o 396 tys, w tym: liczba ROR klientów indywidualnych o 252 tys tj o 5,1%, a rachunków Inteligo dla klientów indywidualnych o 144 tys tj o 65,5% Liczba ZŁOTYCH i PLATYNOWYCH KONT w tym okresie wzrosła o 29,5 tys, tj o 44,4% Strona 19 z 35

20 Na koniec 2004 roku wolumen depozytów klientów detalicznych wynosił 53,4 mld zł W 2004 roku zaobserwowano zmianę preferencji klientów polegającą na przechodzeniu do alternatywnych form oszczędzania, np lokowania środków w obligacje Skarbu Państwa, bądź w jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych Świadczy o tym między innymi wartość sprzedanych za pośrednictwem Banku obligacji skarbowych w 2004 roku, która wyniosła 6,9 mld zł i była wyższa w porównaniu do 2003 roku o 3,5 mld zł Bank zachował pozycję lidera na rynku detalicznym mimo silnej konkurencji, a jego udział w rynku depozytów osób fizycznych wynosił 29,1% Stan kredytów konsumpcyjnych na koniec 2004 roku wyniósł 9,5 mld zł (bez pożyczki hipotecznej ujętej w kredytach mieszkaniowych nowego portfela) i w porównaniu do grudnia 2003 zwiększył się o 1,7 mld zł, tj o 21,2% Zapewniło to Bankowi 19,7% udziału w rynku kredytów W ciągu roku udział w rynku kredytów wzrósł o 1,3% Małe i średnie przedsiębiorstwa Podstawowym rachunkiem oferowanym przez Bank małym i średnim przedsiębiorcom jest rachunek bieżący typu PARTNER wraz z pakietem usług skierowanym do wybranych grup klientów: BIZNES PARTNER, AGRO PARTNER oraz MEDYK PARTNER Działania prowadzone przez Bank w tym obszarze polegały na wzbogaceniu oferty dla posiadaczy rachunków bieżących typu PARTNER o: kartę kredytową PKO Euro Biznes będącą pierwszą kartą kredytową na rynku polskim oferowaną klientom z segmentu małych i średnich przedsiębiorstw, możliwość dostępu do rachunków oraz przeprowadzania operacji za pośrednictwem usług bankowości elektronicznej PKO Inteligo (serwis internetowy, serwis telefoniczny), możliwość udzielania na atrakcyjnych warunkach kredytów inwestycyjnych przeznaczonych na finansowanie przedsięwzięć związanych z nieruchomościami, dla prowadzących działalność gospodarczą, zestaw Wspólny Cel przeznaczony dla organizacji niekomercyjnych, W 2004 Bank nadal udzielał kredytów preferencyjnych z dopłatami do odsetek bankowych, w ramach współpracy z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Na koniec 2004 roku Bank prowadził 267,8 tys rachunków bieżących typu PARTNER, tj o 3,7% więcej niż 2003 roku Pozostałe produkty i usługi 1) Karty PKO BP SA w obszarze bankowości detalicznej W 2004 roku Bank rozszerzył swoją ofertę wydając karty kredytowe dla: studentów PKO Visa Electron STUDENT o oprocentowaniu analogicznym jak przy karcie kredytowej dla posiadaczy ROR, z promocyjnym wprowadzeniem braku opłaty wydawniczej obowiązującym od daty wprowadzenia produktu do końca roku, małych i średnich przedsiębiorstw - pierwsze w kraju karty kredytowe PKO Euro Biznes Wydane zostały również karty PKO Ekspres z nową wizualizacją - Aurum i Platinium dla klientów Bankowości Prywatnej PKO Bank Polski na koniec grudnia 2004 roku oferował w segmencie klienta detalicznego 22 produkty kartowe Liczba kart przekroczyła 5,39 mln sztuk, w tym było 356 tys kart Inteligo oraz 136 tys kart debetowych i 13 tys kredytowych wydanych dla segmentu bankowości małych i średnich przedsiębiorstw W stosunku do 2003 roku liczba kart ogółem wzrosła o 13% W 2004 roku Bank utrzymał swoją pozycję lidera na rynku kart bankowych dla klientów detalicznych, osiągając udział rynkowy na poziomie około 34% (taki sam jak w 2003 roku) Strona 20 z 35