Żywienie suk w okresie rozrodu

Transkrypt

1 Żywienie suk w okresie rozrodu lek.wet. Rafał Ciągarlak Ciąża, poród oraz laktacja stanowią dla wszystkich samic ssaków szczególne obciążenie organiczno-funkcjonalne. Niezbilansowane żywienie suk w czasie ciąży i laktacji może mieć niekorzystny wpływ na zdrowie matki, szczeniąt, ilość szczeniąt w miocie. Nierzadko wskutek błędów żywieniowych dochodzi do śmierci szczeniąt. W związku z tym występują straty płodów bezpośrednio przed porodem albo noworodków po porodzie. Celem każdego hodowcy psów jest osiągnięcie sukcesu hodowlanego, manifestującego się jak najlepszymi wskażnikami rozrodczymi. Wskażniki rozrodcze suk wymieniane najczęściej to plenność i śmiertelność szczeniąt po porodzie. Stwierdzono istotny wpływ odpowiedniego, wysokoenergetycznego i zbilansowanego żywienia nie tylko na plenność suk, ale również na śmiertelność szczeniąt, zwłaszcza okołoporodową. Żywienie w okresie prenatalnym ma wpływ na rozrodczość psów dorosłych, a przede wszystkim na spermatogenezę i spermiogenezę oraz na odpowiednią dojrzałość płciową. Tak więc błędy żywieniowe popełnione w okresie ciąży wpływają niekorzystnie na sukces hodowlany. Żywienie suk w okresie rozrodu można obrazowo podzielić na cztery etapy: żywienie podczas przygotowywania do rozrodu żywienie bezpośrednio przed kryciem żywienie w czasie ciąży żywienie podczas laktacji 1. Żywienie suk podczas przygotowywania do rozrodu przede wszystkim suki należy doprowadzić do odpowiedniej dla rasy kondycji / suki otyłe należy odchudzić, suki chude dokarmić /. w okresie tym suki żywimy dawką pokrywającą ich zapotrzebowanie bytowe Pamiętaj!!! Niedożywienie przed i podczas ciąży może być przyczyną śmiertelności 20-30% noworodków. 2. Żywienie bezpośrednio przed kryciem w okresie tym suki należy karmić na poziomie zapotrzebowania bytowego tuż przed i zaraz po kryciu można zastosować tzw. flushing. Flushing polega on na kilkudniowym znacznym wzbogaceniu dawki pokarmowej w energię i białko. Ma ono na celu zwiększenie plenności / owuluje większa ilość komórek jajowych/. Również po kryciu zaleca się podawanie przez kilka dni wysokobiałkowej diety, co korzystnie wpływa na zagnieżdżanie się zarodków w śluzówce macicy. Pamiętaj!!! Nie używaj w tym okresie karm mogących zawierać podroby zwierzęce, a w szczególności narządy płciowe, głowy, mózgi, nadnercza, tarczyce. Zawarte w tych narządach hormony mogą zaburzać przebieg ciąży.

2 3. Żywienie suk w czasie ciąży Zapotrzebowanie energetyczno-mineralne ciężarnych suk określone jest następującymi czynnikami: zapewnienie zapotrzebowania bytowego matki zapewnienie zapotrzebowania bytowego dla rozwijających się płodów w pierwszej połowie ciąży / do 5 tygodnia / suki żywione są na poziomie zapotrzebowania bytowego suka powinna dostawać podstawową wysokiej jakości karmę bytową odpowiednio zbilansowaną i o odpowiedniej zawartości witamin, mikro i makroelementów. Tabela 1. Zapotrzebowanie na witaminy, mikro i makroelementy w czasie ciąży. Wskażnik Zapotrzebowanie bytowe Ciąża Laktacja witamina A /j.m/ witamina D /j.m./ witamina E /j.m./ B 1 /mcg/ B 2 /mcg/ B 6 /mcg/ B 12 /mcg/ kw. pantotenowy /mcg/ kw. nikotynowy /mcg/ kw. foliowy /mcg/ biotyna /mcg/ cholina /mcg/ Ca /mg/ P /mg/ Mg /mg/ Na /mg/ K /mg/ Fe /mg/ Cu /mg/ w drugiej połowie ciąży konieczne jest stopniowe zwiększanie ilości karmy. W tym okresie zapotrzebowanie jest o x większe od zapotrzebowania bytowego, a suka zwiększa swoją masę o 15-25%. Pod koniec ciąży zapotrzebowanie na energię wzrasta o 25-50%. 4. Żywienie suk w okresie laktacji Zapotrzebowanie suki w tym okresie zależy od wielkości suki i ilości szczeniąt w miocie. Wymagana jest wysoka koncentracja białka i energii w karmie. Dawkę dzienną zleca się podzielić na cztery porcje. W okresie laktacji zapotrzebowanie energetyczne suki wyrażane jest jako wielokrotność zapotrzebowania bytowego tzw. intensywność lub poziom żywienia/i/.

3 i = 2.2 dla suk ras małych i = 3.0 dla suk ras średnich i = 3.5 dla suk ras dużych i = 4.0 dla suk ras olbrzymich Zapotrzebowanie energetyczne suk w tym okresie wyliczamy ze wzoru EM = EB x i gdzie EM zapotrzebowanie energetyczne karmiącej suki EB - zapotrzebowanie bytowe suki i intensywność żywienia Dermatozy tła metabolicznego spowodowane niedoborem białka lek.wet. Rafał Ciągarlak Ze względu na rozmiar i poziom aktywności metabolicznej skóry jej zapotrzebowanie na białko jest wysokie i nawet niewielkie zmiany odżywiania mogą silnie ujemnie oddziaływać na stan tego narządu. Sierść i skóra składają się głównie z białka zawierającego znaczne ilości aminokwasów siarkowych, szczególnie cystyny. Białko jest niezbędne do tworzenia nowych włosów, powstawania nowych komórek naskórka oraz do procesu pigmentacji. Białko wchozi również w skład potu oraz wydzieliny gruczołów łojowych. Dorosłe psy i koty zużywają 25-30% dziennego zapotrzebowania na białko do resyntezy białka skóry i jej wytworów. Zapotrzebowanie organizmu na białko rośnie w okresie wzrostu, u samic karmiących i ciężarnych. Trwale utrzymujące się niedobory białkowe prowadzą do wyniszczenia i rozwoju licznych schorzeń / zwłaszcza zwyrodnienia nerek /. Przyczyny niedoboru 1.Występowanie w diecie zbyt małej ilości białek lub białek złej jakości stosowanie najtańszych, ubogich w białko pokarmów przemysłowych. Zawierają one białko o niskiej jakości, otrzymywane zazwyczaj z odpadów rzeżnianych i mączek mięsno-kostnych. stosowanie diety domowej o niezbilansowanym składzie 2.Skarmianie nieodpowiednim dla danego gatunku pokarmem np. skarmianie zwierząt mięsożernych pokarmami o dużej zawartości produktów roślinnych / produkty zbożowe wymieniane są na pierwszym miejscu w podawanej przez producenta analizie składu /. Skarmianie kotów karmą przeznaczona dla psów. 3.Długotrwałe stosowanie diety ubogobiałkowej u zwierząt z niewydolnością nerek 4.Niedobory będące wynikiem zaburzeń wchłaniania i trawienia białka 5.Enteropatie białkogubne Objawy kliniczne W związku z tym, że 25-30% dziennej dawki białka zużywane jest przez organizm na powstawanie włosów oraz proces keratynizacji naskórka, jego brak zapoczątkowuje pojawianie się zmian skórnych. włos staje się cienki, suchy i matowy powolny rozwój włosa i wydłużony czas wymiany włosów ogniskowe, plackowate wyłysienia skóra staje się cienka i sucha

4 hiperkeratoza i hiperpigmentacja naskórka naskórek pokrywa się strupami, łuskami lokalizujacymi się na całym ciele zwierzęcia pojawiają się trudno gojące się wrzody obrzęk kończyn trwający kilka tygodni niedobór białka prowadzi do atrofii cebulek włosowych W piśmiennictwie weterynaryjnym istnieje schorzenie opisane jako generic dog foods dermatosis - jest to choroba wywołana skarmianiem psów przez wiele miesięcy pokarmem o bardzo złej jakości białka. Pojawiają się wówczas obustronne, symetryczne strupowato-wrzodziejące zmiany skórne usytuowane na głowie /koniec i grzbiet nosa, powieki/, połączeniach skórno-śluzówkowych oraz punktach wzmożonego ucisku/łokcie/. Różnice w metabolizmie białka u psów i kotów Koty potrzebują w diecie więcej białka niż psy. Koty wykazują większe zapotrzebowanie na aminokwasy endoi egzogenne. Wiąże się to z większą aktywnością u kotów AlAt i dehydrogenazy glutaminianowej tj. enzymów o charakterze katabolicznym. Koty mają niższą aktywność dehydratazy treoninowej i dehydratazy serotoninowej. Koty nie są w stanie syntetyzować wystarczającej ilości tauryny z powodu niskiej aktywności ioksygenazy cysteinowej i dekarboksylazy cysteinosulfinowej. Dodatkowo sprawę komplikuje większe zapotrzebowanie na taurynę u kotów, ponieważ większe są jej straty z żółcią/brak łączenia kwasów żółciowych z glicyną/. Koty wykazują większe zapotrzebowanie na aminokwasy siarkowe jak cysteina i metionina. Koty wykazują większe zapotrzebowanie na argininę, której niedobór manifestuje się hiperamonemią Zawartość białka i aminokwasów w karmach ANF dla psów Składnik Puppy 28 Puppy Adult Senior Performance Białko% Arginina% Histydyna% 0/ Izoleucyna% Leucyna% Metionina% Cysteina% Treonina% Tryptofan% Zawartość białka i aminokwasów w karmach ANF dla kotów Składnik Kitten Adult Senior Białko% Arginina% Histydyna% Izoleucyna% Leucyna% Lizyna% Metionina% Cysteina% Fenylalanina% Tyrozyna Treonina% Tryptofan% Walina% Tauryna mg/kg

5 Karmy ANF zawierają potrójne żródło białka: kurczak, jaja, rybę aby zapewnić optymalną równowagę aminokwasów. Potrójny skład białek zapewnia zwierzętom łatwostrawną, daleko lepszą niż pokarm oparty na zbożach dietę. Znaczenie mikroelementów w żywieniu psów Miedź jest składnikiem wielu układów enzymatycznych /np. oksydazy cytochromowej/ jest niezbędna w procesie enzymatycznego tworzenia pigmentu melaniny z tyrozyny bierze udział w absorbcji i transporcie żelaza i syntezie Hb wpływa na wytrzymałość kości /kolagen/ Metabolizm w organizmie wchłanianie miedzi odbywa się w żołądku i jelicie cienkim u zwierząt młodych wchłanianie jest w 60-70% lepsze wchłanianie i dostępność miedzi obniżają: fityniany, wapń, cynk, żelazo, siarka oraz wysokie dawki witamin szczególny problem stanowi metabolizm miedzi u niektórych ras psów bedlington terrier, west highland white terrier, doberman, pinczer miniatura. Rasy te, są genetycznie uwarunkowane do występowania zapalenia wątroby związanego z odkładaniem się w niej miedzi /cooper asociated chronic hepatitis/ Objawy niedoboru skutkiem niedoboru miedzi jest silna depigmentacja sierści, szczególnie części twarzowej głowy wadliwa jest keratynizacja skóry i cebulek włosowych, sierść staje się szorstka i matowa niedobór miedzi powoduje upośledzenie syntezy Hb i osłabienie wytrzymałości kości zarówno niedobór jak i nadmiar /współzawodnictwo z Fe/ prowadzi do anemii /niedokrwistość niedobarwliwa mikrocytarna/ Zapotrzebowanie : 0.7 mg/400 kcal EM Zawartość miedzi w karmach ANF miedż występuje w postaci siarczanu miedzi Cu /mg/kg/

6 Żelazo jest składnikiem mioglobiny i hemoglobiny stanowi niezbędny element enzymów szlaku oddechowego Metabolizm w organizmie wchłania się w jelicie cienkim wchłanianie żelaza hamują: salicylany, fosforany, szczawiany, fityniany, węglany wchłanianie żelaza ułatwiają: witamina C, cysteina, inozyna żelazo jest lepiej wchłaniane gdy występuje w postaci jonu żelazawego Fe 2+ nadmiar żelaza w diecie powoduje zahamowanie wchłaniania fosforu poprzez tworzenie nierozpuszczalnych fosforanów Objawy niedoboru niedobór żelaza prowadzi do anemii /niedokrwistość syderopeniczna mikrocytarna/ obserwuje się także łamliwość i wypadanie włosów, zaburzenia rogowacenia nabłonków Zapotrzebowanie : 8mg/400 kcal EM żródłem żelaza jest siarczan żelazawy / Fe 2+ / Fe/mg/kg/ Cynk kofaktor wielu enzymów np. dehydrogenazy mleczanowej, fosfatazy zasadowej, anhydrazy węglanowej niezbędny do prawidłowego funkcjonowania skóry, organów smaku i węchu odgrywa ważną rolę w syntezie białka i funkcjonowaniu układu immunologicznego Metabolizm w organizmie jest wchłaniany w jelicie cienkim niewłaściwe żywienie, a zwłaszcza skarmianie psów karmami bogatymi w produkty zbożowe powoduje zmniejszenie absorbcji cynku zaobserwowano również antagonizm we wchłanianiu cynku i wapnia w przewodzie pokarmowym szczególny problem stanowi metabolizm cynku u niektórych ras psów

7 - u alaskan malamutów i bullterrierów niedobór cynku uwarunkowany jest genetycznie zaburzeniami we wchłanianiu tego pierwiastka - u bullterrierów schorzenie pojawia się do 6 miesiąca życia / śmiertelne acrodermalne zapalenie skóry acrodermatitis lethalis / - względny niedobór cynku pojawia się u szczeniąt dużych i szybko rosnących ras psów skarmianych niewłaściwą dietą otrzymują zbyt dużo witamin i soli mineralnych a także węglowodanów Objawy niedoboru manifestują się głównie zmianami skórnymi pojawia się rumień, wyłysienia, hyperkeratoza, suchy piodermit często zmiany te lokalizują się wokół naturalnych otworów ciała i na opuszkach palców Zapotrzebowanie: 5mg/400 kcal EM występuje w postaci siarczanu cynku Zn mg/kg Jod jedyną dotychczas poznana rolą jest udział w syntezie hormonów tarczycy podstawową funkcja tych hormonów jest regulacja przemiany materii i tempa metabolizmu Objawy niedoboru wole zahamowanie wzrostu, spadek masy ciała, wyniszczenie Zapotrzebowanie: 0.15mg/400 kcal EM występuje w postaci jodku wapnia Jod mg/kg

8 Mangan bierze udział w metabolizmie białka i węglowodanów jest kofaktorem wielu enzymów biorących udział w produkcji energii, syntezie kwasów tłuszczowych i metabolizmie aminokwasów Metabolizm w organizmie wchłaniany w jelicie cienkim magazynowany jest w wątrobie, nerkach, trzustce i kościach wchłanianie manganu hamują wapń i fosfor Zapotrzebowanie: 0.5mg/400 kcal EM występuje w postaci siarczanu manganu Mn mg/kg Selen jest składnikiem peroksydazy glutationowej, enzymu który chroni błony komórkowe przed szkodliwym wpływem substancji utleniających wraz z wit. E pełni funkcje antyoksydacyjne u psów potwierdzono, że selen może być całkowicie zastąpiony przez witaminę E Zapotrzebowanie: 10 μg/400 kcal EM występuje w postaci selenianu sodu Se mg/kg

9 Ethoxyquina syntetyczny antyoksydant opracowany w latach 50-tych w Mosantano była wykorzystywana jako insektycyd, pestycyd i stabilizator w procesie produkcji kauczuku udokumentowano przypadki zachorowań ludzi na raka : skóry, śledziony i leukemii, którzy pracując przy produkcji kauczuku mieli kontakt z ethoxyquiną ponadto zaobserwowano u ludzi uszkodzenia nerek i wątroby oraz wady wrodzone u płodów ethoxyquina znalazła zastosowanie w produkcji karm dla zwierząt ponieważ jest silnym, tanim i łatwo dostępnym antyoksydantem u zwierząt udokumentowano przypadki ślepoty, nowotworów żołądka, wątroby stwierdzono jej mutagenne działanie ethoxyquina znajduje się na liście pestycydów opracowanej przez Department of Agriculture w Stanach Zjednoczonych ethoxyquina znajduje się na liście bardzo niebezpiecznych substancji chemicznych opracownej przez OSHA / Occupational, Safety and Health Administration / zlokalizowana jest na 3 pozycji w 6 stopniowej skali środków trujących i toxycznych Glikol propylenowy używany jako substancja anty-bakteryjna powoduje zaburzenia hematologiczne i uszkodzenie nerek