O czym należy pamiętać przy żywieniu loch?

Transkrypt

1 .pl O czym należy pamiętać przy żywieniu loch? Autor: prof. dr hab. inż. Damian Knecht Data: 26 lutego 2016 Zapotrzebowanie pokarmowe loch związane jest z potrzebami bytowymi i produkcyjnymi zwierząt wynikającymi ze zużycia energii i białka na przyrost własnej masy ciała, prawidłowy przebieg ciąży, a następnie na produkcję mleka konieczną do wykarmienia miotu. Dawka pokarmowa dla loch powinna być dostosowana do stanu fizjologicznego oraz być związana z potrzebami produkcyjnymi zwierząt. O czym jeszcze należy pamiętać? Niedobór białka w żywieniu, poza wpływem na ogólny wzrost i rozwój, upośledza syntezę hormonów gonadotropowych, a tym samym może powodować zaburzenia w cyklu rujowym, rozwoju narządów rozrodczych i prawidłowym przebiegu ciąży. W konsekwencji doprowadzić to może do poronień lub rodzenia się prosiąt małych i mało żywotnych. Niewłaściwy poziom białka w dawce pokarmowej jest również przyczyną obniżonej mleczności. Brak kwasów tłuszczowych może powodować zmiany związane z degeneracją jajników. 1 / 7

2 .pl Niedobór składników energetycznych upośledza przemianę materii, w tym możliwość przyswajania pobranego z paszą białka. Brak kwasów tłuszczowych może powodować zmiany związane z degeneracją jajników. Żywienie loszek i loch przed rozpoczęciem i w okresie użytkowania rozpłodowego ma na celu: osiągnięcie dojrzałości płciowej w przewidywanym czasie, utrzymanie lochy w poprawnej kondycji hodowlanej, zapewnienie wysokiej wydajności mlecznej, ograniczenie spadku masy w czasie laktacji, zapewnienie długiego użytkowania rozpłodowego, zapewnienie dużej wydajności życiowej loch. Występujący w praktyce problem obniżonej wielkości drugiego miotu u loch jest spowodowany niedostateczną podażą aminokwasów (w tym głównie lizyny) w okresie laktacji. (Foto: AgroFoto.pl, gość) Należy także podkreślić, że istnieje związek między grubością słoniny u młodych loszek a długością ich późniejszego użytkowania rozpłodowego. Mimo zwiększenia się z wiekiem masy ciała loch, grubość słoniny zmniejsza się po każdym cyklu rozpłodowym. W okresie laktacji locha traci więcej tłuszczu niż jest w stanie ponownie odłożyć w kolejnej ciąży. Loszki przy dopuszczeniu do krycia powinny mieć ponad 210 dni (7 miesięcy) i słoninę grubości ok. 18 mm. W czasie ciąży loch dawki pokarmowe należy dostosować do stanu fizjologicznego uwzględniającego okres ciąży (poniżej 90 dnia, dnia i powyżej 105 dnia) oraz kolejność miotu. 2 / 7

3 .pl Żywienie loch w okresie ciąży Zwiększenie intensywności żywienia od 91 do 105 dnia ciąży (14 dni) w zależności od kolejności miotu sięga od 1 do 2,4 MJ EM i od 10 do 25 g białka strawnego, co odpowiada 2,8 3,2 kg mieszanki pełnoporcjowej. Ponowne obniżenie dawki następuje dopiero w okresie okołoporodowym, tj. od 105 dnia ciąży, do 2,7 2,9 kg mieszanki pełnoporcjowej (33,8 36,3 MJ EM na dzień), w zależności od kolejności miotu, w celu zapobiegania powikłaniom okołoporodowym (zaparcia, trudne porody, zapalenie wymienia). Oszczędne żywienie loch w okresie od 1 do 90 dnia ciąży zapewnia dziennie 32,5 36,0 MJ EM, co odpowiada ok. 2,7 3,0 kg mieszanki pełnoporcjowej, w zależności od kolejności oproszenia. Zapotrzebowanie na energię i składniki pokarmowe musi być dostosowane do fazy cyklu rozpłodowego i kolejności miotu (patrz tab.1.). Zbyt intensywne żywienie podczas ciąży wydłuża ujemny bilans energetyczny w okresie odchowu. (Foto: AgroFoto.pl, gość) Obok zapewnienia lochom wystarczającej ilości energii i włókna w paszy trzeba pamiętać o dostarczeniu odpowiedniej ilości białka w dawce. Niedobór tego składnika podczas ciąży powoduje, że nie tworzą się w organizmie rezerwy, co ma swoje widoczne skutki w okresie laktacji. Niższa jest również liczebność miotów i mniejsza masa ciała rodzonych prosiąt. Locha podczas ciąży powinna zwiększyć swoją masę ciało o mniej więcej kg, z czego ponad 60% to masa płodów wraz z łożyskiem i wodami płodowymi, a pozostała część to stworzone rezerwy. 3 / 7

4 .pl Zbyt intensywne żywienie podczas ciąży wydłuża ujemny bilans energetyczny w okresie odchowu. Locha przez dłuższy czas nie jest w stanie przyswoić wysokiej ilości energii z paszy, jaką zużywa na potrzeby bytowe i na laktację. Zbyt skąpe żywienie loch w okresie ciąży skutkuje natomiast mniejszymi przyrostami masy ciała loch i zwiększa się okres ujemnego bilansu energetycznego. Duża różnica w masie ciała zwierząt w okresie ciąży i laktacji ostatecznie negatywnie oddziałuje na skuteczność pokrycia i kondycję lochy. Trzeba pamiętać, że gromadzenie pewnych rezerw tłuszczu jest niezbędne. Można to monitorować, sprawdzając grubość słoniny na grzbiecie, która to nie powinna przekroczyć 20 mm. W dniu oproszenia trzeba lochę przegłodzić, dając jej tylko wodę. Po urodzeniu prosiąt dobrze jest podać pójło, które może składać się z mielonego suszu i otrąb pszennych zalanych ciepłą wodą z dodatkiem soli glauberskiej (hydrat siarczanu sodu). Zabieg ten ma za zadanie wyregulować perystaltykę jelit, pobudzić wydzielanie siary i zapobiec częstym po porodzie zaparciom. Należy jednak pamiętać, że sól glauberska jest środkiem przeczyszczającym i lochom nie powinno się podać jej więcej niż ok. 100 g. Tab. 1. Zapotrzebowanie na energię i składniki pokarmowe loch prośnych (Normy Żywienia Świń, 2014) Dzienne pobranie Okres 105 dnia ciąży Miot pasza (kg) 2,7 2,9 2,9 3,0 2,8 3,0 3,0 3,2 energia metaboliczna (MJ) 32,5 35,0 35,0 36,0 33,6 36,0 36,0 38,4 białko ogólne (g) białko standaryzowane strawne (g) Żywienie loch karmiących W okresie laktacji dochodzi do spadku masy ciała, co jest dodatnio skorelowane z masą 3 4-tygodniowego miotu. Ubytek masy ciała lochy karmiącej może być wykładnikiem jej mleczności. Lochy karmiące muszą być zatem żywione paszą o zwiększonej koncentracji energii i białka bardzo obficie, w zasadzie do woli, z wyjątkiem okresów okołoporodowych i zasuszenia. 4 / 7

5 .pl Żywienie po porodzie rozpoczyna się od podawania takiej samej dawki paszy, jaka była stosowana w końcowym okresie ciąży. (Foto: AgroFoto.pl, lukas15) Żywienie po porodzie rozpoczyna się od podawania takiej samej dawki paszy, jaka była stosowana w końcowym okresie ciąży. Następnie stopniowo zwiększa się lochom dawkę paszy, o mniej więcej 0,5 kg, tak aby po pierwszym tygodniu karmienia nie racjonować już paszy wtedy mieszanki powinno się podawać od 6 do 7,5 kg. Żywienie musi odpowiednio być dostosowane do liczby prosiąt w miocie. Oprócz zapewnienia potrzeb bytowych, w dawce dla lochy muszą się znaleźć składniki pokarmowe, które wykorzystane zostaną do syntezy mleka. W czasie laktacji locha produkuje ok l mleka i wraz z nim do 18 kg białka. Okres odchowu prosiąt w dużej mierze zależy od kondycji lochy. Zbyt wczesne odsadzenie prosiąt może spowodować większą śmiertelność zarodków w kolejnej ciąży. Wiąże się to przede wszystkim ze stanem macicy po porodzie, której inwolucja trwa ok. 21 dni. Pod koniec laktacji można stosować wiele zabiegów mających pozytywny wpływ na rozród w kolejnym cyklu. Niektóre źródła podają, że można przykładowo przez 5 dni przed odsadzeniem i do 14 dnia po pokryciu dodawać do dawki dla lochy karmiącej ok. 400 mg syntetycznego beta-karotenu, co ma wpłynąć na lepsze zagnieżdżanie komórek jajowych w błonie śluzowej macicy. Do 3 dnia przed odsadzeniem maciora powinna zjadać jak najwięcej paszy. Następnie od tego momentu zmniejsza się dawkę o mniej więcej połowę, aż do całkowitej głodówki po odsadzeniu. Od drugiego dnia po zabraniu prosiąt locha otrzymuje taką samą dawkę paszy, jak w pierwszym okresie ciąży z uwzględnieniem kolejności miotu. Zbyt wczesne odsadzenie prosiąt może spowodować większą śmiertelność zarodków 5 / 7

6 .pl w kolejnej ciąży. Podczas karmienia należy obserwować, jak zmienia się kondycja lochy, ponieważ nadmierna eksploatacja w tym okresie powoduje problemy w kolejnym cyklu rozrodczym. Przyczyną gorszej kondycji mogą być zbyt liczne mioty, zbyt wczesne krycie loszek, a także zbyt długi okres karmienia prosiąt, tj. powyżej 28 dni. Powszechnym błędem jest złe zbilansowanie mieszanki pełnoporcjowej pod względem jakości białka. Wiąże się to z zawartością w paszy aminokwasów limitujących (głównie: lizyny, metioniny, treoniny i tryptofanu). Chcąc poprawić jakość białka w mieszance, można dodawać syntetyczne aminokwasy lub stosować gotowe mieszanki uzupełniające. Warto dodać, że mleko loch charakteryzuje się wysoką zawartością składników pokarmowych, dzięki czemu średnio z 4,1 kg mleka osiągamy 1 kg przyrostu masy ciała prosiąt. W okresie laktacji ubytek masy ciała loch wynoszący 10 kg jest normalnym procesem mobilizacji własnych rezerw energetyczno-białkowych na potrzeby wynikające z intensywnej produkcji mleka. Jednak straty masy ciała przekraczające 10% mogą być przyczyną wydłużenia okresu odsadzenie pokrycie, co w praktyce obserwowane jest u loch pierwiastek. Poniżej pewnego stanu kondycyjnego lochy nie są w stanie wykazać swojego potencjału w zakresie wielkości miotu. Występujący w praktyce problem obniżonej wielkości drugiego miotu u loch jest spowodowany niedostateczną podażą aminokwasów (w tym głównie lizyny) w okresie laktacji. Poniżej pewnego stanu kondycyjnego lochy nie są w stanie wykazać swojego potencjału w zakresie wielkości miotu. Ilość pobieranej paszy oraz stan procesów metabolicznych u loch wpływają na produkcję hormonu stymulującego wzrost pęcherzyków jajnikowych (FSH) oraz 6 / 7

7 Powered by TCPDF ( hormonu luteinizującego (LH), które są odpowiedzialne za przebieg cyklu rujowego u świń. Efektem niedostatecznego pobierania paszy, a tym samym składników pokarmowych w okresie laktacji jest: obniżenie produkcji mleka, spadek masy ciała odsadzanych prosiąt, istotne zmniejszenie masy ciała loch, wyraźna utrata rezerw białkowo-tłuszczowych, zaburzenia w gospodarce mineralnej, osłabienie kośca, wydłużenie okresu od odsadzenia do skutecznego pokrycia, zmniejszenie wydajności rozrodczej w kolejnych miotach. Żywienie loch luźnych (od odłączenia prosiąt do ponownego zajścia w ciążę) Duża różnica w masie ciała zwierząt w okresie ciąży i laktacji ostatecznie negatywnie oddziałuje na skuteczność pokrycia i kondycję lochy. Na wstępie należy przypomnieć, że okres jałowienia powinien trwać od kilku do kilkunastu dni. Karmienie w tym okresie powinno być podobne do żywienia w pierwszych dniach ciąży z wyjątkiem loch o niskiej kondycji po okresie laktacji. Na 2 3 dni przed planowanym kryciem zwiększamy dawkę pasz zbożowych (energetycznych). Jest to tzw. metoda flushing podkarmianie, która powoduje zwiększenie liczby owulowanych oocytów. Zaraz po pokryciu trzeba wrócić do poprzedniego poziomu energii. Stosowanie flushingu w wypadku wieloródek nie zawsze ma jednak sens. W praktyce często moment odsadzania przypada w 4 tygodniu życia prosiąt. Ruja występuje wtedy po 5 7 dniach. Ten czas jest zbyt krótki na podwyższanie energii w paszy dla lochy, aby przyniosło to pożądany efekt. Istnieje również niebezpieczeństwo, że flushing, zamiast stymulować owulację, przyczyni się do większego zamierania zarodków. 7 / 7