1. Wykładnia prawa. Wykładnia prawa to zespół operacji logiczno-językowych polegających na
|
|
- Michalina Janik
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 1. Wykładnia prawa Wykładnia prawa jest niezbędnym przedsięwzięciem poznawczym w procedurze stosowania prawa. Dla potrzeb niniejszego opracowania przyjmujemy następujące rozumienie tego pojęcia. Wykładnia prawa to zespół operacji logiczno-językowych polegających na odczytaniu znaczenia przepisu prawnego oraz rekostrukcji normy prawnej (norm prawnych), zawartej w treści normatywnej przepisu prawa. Ustalanie znaczenia przepisu prawnego może być dokonywane jedynie dla potrzeb rozstrzygnięcia danej konkretnej sprawy (wykładnia operatywna). Czasem jednak dokonuje się ustalenia znaczenia danego przepisu prawnego oderwaniu od konkretnej sprawy (wykładnia doktrynalna). Punktem odniesienia przy ustalaniu rzeczywistego znaczenia przepisu prawnego: - język, w którym został sformułowany dany przepis prawa; - system prawa, do którego ten przepis należy; - funkcjonalny kontekst danego przepisu prawnego tzn. warunki ekonomiczne, polityczne i kulturowe. W związku z tym wyróżnia się trzy rodzaje wykładni prawa: językową, systemową i funkcjonalną. Organ stosujący prawo może jednak uznać dany przepis za zrozumiały. Zgodnie z paremią clara non sunt interpretanda - to, co jest jasne nie wymaga, wobec tego, interpretacji. Jeżeli bezpośrednie rozumienie zwrotu prawnego nie budzi wątpliwości, to wykładnia prawa nie jest potrzebna. Jednakże każdy zwrot prawny lub termin prawny wymaga przypisania mu znaczenia w sytuacji, gdy traktujemy go jako pewną wypowiedź normodawcy, a nie tylko zespół znaków graficznych. W pierwszej kolejności dokonuje się zawsze wykładni językowej, tzn. ustala się znaczenie zwrotów zawartych w przepisie prawnym ze względu na język, w jakim zostały one zapisane. Pierwszeństwo wykładni językowej w procesie ustalania znaczenia normy prawnej akcentuje również praktyka prawnicza. Wykładnia systemowa i funkcjonalna powinny być traktowane jako pomocnicze, jednakże w pewnych przypadkach nie mniej ważne. Jeżeli mimo prób ustalenia sensu znaczeniowego w drodze wykładni językowej istnieją nadal wątpliwości, co do znaczenia interpretowanego przepisu prawnego należy dokonać, 1
2 w drugiej kolejności, wykładni systemowej. Jeżeli uzyskane w ten sposób znaczenie przepisu prawnego będzie nadal budziło wątpliwości należy odwołać się uzupełniająco do wykładni funkcjonalnej. Dokonując wykładni interpretator kieruje się dyrektywami interpretacyjnymi, które są regułami wskazującymi sposób, w jaki należy ustalać właściwe znaczenie przepisów prawnych. Wykładnia językowa polega na ustaleniu znaczenia interpretowanych przepisów prawnych (zwrotów prawnych) ze względu na dyrektywy języka, w którym zostały one sformułowane. Interpretator posługuje się więc na tym etapie dokonywania wykładni dyrektywami wykładni językowej. Są to, co do swej istoty, powszechnie uznane dyrektywy, chociaż ich nazwy i typologia mogą się niekiedy różnić. Za podstawowe dyrektywy interpretacyjne wykładni językowej można uznać: - dyrektywę domniemania języka potocznego w stosunku do uniwersalnego języka prawnego; - dyrektywę domniemania uniwersalnego języka prawnego w stosunku do języka prawnego danego aktu prawnego; - dyrektywę tożsamości znaczeniowej; - dyrektywę kompletności. DYREKTYWY SZCZEGÓLNE -domniemanie różnoznaczności różnokształtnych wyrażeń tekstu prawnego (zakaz wykładni synonimicznej)- wyrok NSA z 9 XI 1998 r. (I SA/Gd 89/97), Lex nr terminy określa i ustala jako pojęcia języka prawnego nie powinny być zamiennie stosowane, skoro oba te terminy w świetle art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych zostały wypełnione różną treścią pojęciową, formułując dwa różne momenty powstania zobowiązania podatkowego, niosące ze sobą różne skutki dla podatnika -zasada expressio unius jeżeli ustawodawca wymienia w przepisie i włącza w zasięg normy prawnej jeden lub więcej elementów należących do określonego, zamkniętego zbioru, to wyłącza tym samym z zakresu normy pozostałe niewymienione elementy. 2
3 - zasada eiusdem generis jeśli ustawodawca dla sprecyzowania zakresu określonego wyrażenia będącego nazwą kategorii ogólnej wymienia przykładowo obiekty należące do tej kategorii, to przy ocenie i kwalifikacji innych obiektów należy pomijać te, które nie wykazują istotnego podobieństwa do obiektów wymienionych. SN uchwała z 4 I 2001 r. (III ZP 26/00) nie ma podstaw do objęcia podatkiem dochodowym od osób fizycznych nabycia wartości materialnych w drodze zachowku. Zachowek nie stanowi bowiem przychodu z innych źródeł w rozumieniu art. 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z 1991 r., który zawiera przykładowe wyliczenie takich innych źródeł. Dyrektywa domniemania języka potocznego w stosunku do uniwersalnego języka prawnego nakazuje interpretowanym zwrotom prawnym przypisywać takie znaczenie, jakie posiadają one w języku potocznym chyba, że obowiązuje już ustalone specjalne znaczenie na gruncie języka prawnego danego systemu prawa (uniwersalnego języka prawnego). Znaczenie odrębne od tego, które obowiązuje na gruncie języka potocznego może być rezultatem rozumowań prawniczych przeprowadzonych na gruncie przepisów prawa, gdy z przepisów tych nie wynika bezpośrednio sens znaczeniowy. Punktem wyjścia do sformułowania przytoczonej wyżej dyrektywy interpretacyjnej są relacje występujące między językiem prawnym systemu prawa (uniwersalnym językiem prawnym) i językiem potocznym. Język prawny (język aktów prawnych) różni się od języka potocznego pod względem znaczenia (semantyka) i funkcji (pragmatyka), brak jest różnic składniowych (syntaktycznych). (Patrz rozdział II pkt 3). Prawodawca używając języka prawnego stara się precyzyjnie określać powinne zachowanie adresatów norm prawnych. Czasem jednak dopuszcza, aby określone sformułowania zwrotów tego języka pozostawiały możliwość ich uściślenia przez organy stosujące prawo. Dyrektywa domniemania uniwersalnego języka prawnego w stosunku do języka prawnego danego aktu prawnego nakazuje interpretowanemu zwrotowi prawnemu przypisywać, po ewentualnym odrzuceniu znaczenia wynikającego z języka potocznego, takie znaczenie, jakie ma on w uniwersalnym języku prawnym chyba, że w danym akcie prawnym zostało ustalone znaczenie szczególne tego 3
4 zwrotu (definicja legalna). Wtedy należy się nim posługiwać niezależnie od tego, jakie znaczenie ma równokształtny zwrot w uniwersalnym języku prawnym. W praktyce więc, jeśli jakiś termin lub zwrot prawny jest definiowany w danym akcie prawnym, to nie należy mu nadawać znaczenia, jakie posiada on w języku potocznym, ale także znaczenia, które wynika z innych równorzędnych aktów prawnych. Przedstawione wyżej dyrektywy interpretacyjne opierają się na domniemaniach (założeniach). Wyrazem tego jest użycie słów chyba, że. W dyrektywie domniemania języka potocznego w stosunku do uniwersalnego języka prawnego zakładamy, iż interpretowane zwroty mają takie znaczenia, jakie wynika z języka potocznego. W dyrektywie domniemania uniwersalnego języka prawnego w stosunku do języka prawnego danego aktu prawnego zakładamy, że interpretowane zwroty mają znaczenie takie, jak w uniwersalnym języku prawnym. Obalenie tych domniemań polega na przyjęciu znaczenia zwrotów prawnych odmiennego od tego, jakie mają równokształtne zwroty w języku potocznym lub też na przyjęciu znaczenia zwrotów prawnych w języku prawnym danego aktu prawnego odmiennego od znaczenia, jakie mają równokształtne zwroty w uniwersalnym języku prawnym. Obalenie dyrektywy domniemania uniwersalnego języka prawnego w stosunku do języka prawnego danego aktu prawnego związane jest jak już wspomnieliśmy - z umieszczeniem w tekście aktu prawnego definicji legalnej. Definicje legalne mogą znajdować się zarówno w tekstach ustaw, jak i tekstach aktów wykonawczych czy regulaminów. Ustalone przez prawodawcę znaczenie wiąże organ stosujący prawo tzn. nie może on przyjąć innego znaczenia danego zwrotu (terminu) niż określony w definicji legalnej. Przykładem tego typu definicji są przepisy rozdziału XIV kodeksu karnego, w których ustawowo nadaje się sens znaczeniowy takim terminom jak: czyn zabroniony ; mienie społeczne ; funkcjonariusz publiczny. Definicje legalne: 1/ intrajęzykowe (materialne). Budowa: definiendum łącznik ( jest albo to jest ) definiens. Art. 6 Ordynacji Podatkowej: podatek jest to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. 4
5 2/ metajęzykowe (formalne) opisują sposób użycia przez prawodawcę definiowanego wyrażenia. Ilekroć w ustawie jest mowa o: (...) 3. podatkach rozumie się przez to również: a/ zaliczki na podatki, b/ raty podatków, jeżeli przepisy prawa podatkowego przewidują płatność podatku w ratach, c/ opłaty oraz niepodatkowe należności budżetowe. 3/ jeden przepis prawa zawiera jednocześnie definicję intrajęzykową i metajęzykową: art. 5 Ordynacji Podatkowej Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie do uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy świadczenia pieniężnego, zwanego dalej podatkiem. 4/ zasięg działania definicji legalnej: a/ definicja zawarta w akcie prawnym obowiązuje co do zasady jedynie przy interpretacji przepisów tej ustawy; b/ odesłanie w przepisach danej ustawy do definicji legalnej z innej ustawy; c/ możliwość korzystania z definicji z innych dziedzin prawa, gdy prawo podatkowe określone wyrażenie stosuje, ale samo go nie definiuje ani nie odsyła do innych ustaw obce definicje nie wiążą w procesie stosowania prawa podatkowego w ogóle, gdy wyraźnie odbiegają treścią od znaczenia potocznego. Dyrektywa tożsamości znaczeniowej nakazuje jednakowo interpretować zwroty o identycznym brzmieniu, występujące w tym samym akcie prawnym. Danemu zwrotowi występującemu kilkakrotnie w danym akcie prawnym można jednak przypisać inne znaczenie, jeżeli jest to wyraźnie wskazane w danym przepisie prawa tego aktu prawnego. Sytuację taką należy jednak ocenić negatywnie, bo prowadzi do niejasności przepisów prawnych. Podczas dokonywania wykładni interpretator zakłada istnienie racjonalnego prawodawcy. Przyjmuje mianowicie, iż prawodawca tworzy przepisy prawa zgodnie z zasadami techniki prawodawczej i posługuje się w sposób poprawny językiem, w którym napisane są przepisy prawa. W oparciu o to założenie formułowana jest kolejna dyrektywa wykładni językowej, a mianowicie dyrektywa kompletności. Określa ona, że należy w taki sposób ustalać znaczenie przepisu prawa, aby żaden z jego elementów (nawet kropka czy przecinek) nie okazał się zbędny. Każdy bowiem z tych elementów coś 5
6 znaczy. Skoro zakładamy, że normodawca działał w sposób racjonalny, nie można uważać, że jakiś element tekstu prawnego jest zbędny. W przypadku, gdy wykładnia językowa okazuje się niewystarczająca (np. ustalone znaczenie przepisu prawnego nadal budzi wątpliwości) należy przejść do wykładni systemowej. Wykładnia systemowa dokonywana jest na gruncie przepisów prawnych systemu prawa oraz norm prawnych, które na gruncie tych przepisów można skonstruować. Wyróżniamy następujące dyrektywy wykładni systemowej: - dyrektywa niesprzeczności; - dyrektywa priorytetu zasady prawa; - dyrektywa normatywności zasady prawa; -dyrektywa koherencji systemu prawa; -dyrektywa systematyki wewnętrznej aktu prawnego. Interpretator przyjmuje założenie o koniecznej niesprzeczności systemu prawa. Wiąże się z tym przyjęcie dyrektywy niesprzeczności systemu prawa. Wskazuje ona, że należy w taki sposób ustalać znaczenie interpretowanej normy prawnej, aby przy rozstrzyganiu danej sprawy nie wystąpiła sprzeczność treści między normą skonstruowaną na gruncie przepisów prawa a inną normą prawną należącą do danego systemu prawa. Dyrektywa niesprzeczności nakazuje wykorzystywanie reguł kolizyjnych, w celu uniknięcia sprzeczności. Dyrektywa priorytetu zasady prawa nakazuje przyjąć takie znaczenie interpretowanej normy prawnej zwykłej, które nie jest sprzeczne treściowo z normą będącą zasadą systemu prawa, do którego należy interpretowana norma prawna. Zasadom prawa przypada szczególna rola z punktu widzenia hierarchii norm prawnych danego systemu prawa (patrz rozdział II, pkt 2). Dyrektywa normatywności zasady prawa wskazuje, że powoływana w procesie wykładni prawa zasada prawa całego systemu prawa lub jego części powinna być określona przez wskazanie konkretnego przepisu lub grupy przepisów, w których dana zasada jest zawarta (jako norma bezpośrednia) lub też normy lub grupy norm, z których jest ona wyprowadzana przy pomocy przyjętych reguł inferencyjnych (jako norma pośrednia). Przykładem zasad prawnych w postaci norm 6
7 pośrednich wyprowadzonych z norm bezpośrednich zawartych w przepisach prawa były zasady wyprowadzane z zasady państwa prawnego przez Trybunał Konstytucyjny. Dyrektywa koherencji systemu prawa nakazuje nadawać interpretowanej normie prawnej takie znaczenie, aby była ona jak najbardziej zgodna treściowo z zasadą prawa danego systemu prawa. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego taka praktyka interpretacyjna została nazwana wykładnią ustawy w zgodzie z Konstytucją. Należy ją rozumieć jako nakaz wyboru spośród kilku możliwych znaczeń normy ustawowej takiego znaczenia, przy którym dana norma prawna jest treściowo zgodna z zasadami konstytucyjnymi. Dyrektywa systematyki wewnętrznej aktu prawnego nakazuje uwzględnianie przy ustalaniu znaczenia normy prawnej miejsca umieszczenia normy prawnej w tekście aktu prawnego. Zgodnie bowiem z zasadą domniemania racjonalności normodawcy należy przyjąć, iż miejsce to nie jest przypadkowe. Zasady techniki prawodawczej nakazują grupowanie przepisów prawa w części, tytuły, działy, rozdziały, artykuły, paragrafy (systematyka wewnętrzna aktu). W ramach systematyki wewnętrznej możemy też mówić o podziale na przepisy główne oraz przepisy przejściowe i końcowe (systematyka zewnętrzna) patrz rozdział II, pkt 1. Interpretator może wyjątkowo nie uwzględnić systematyki wewnętrznej aktu prawnego, jeżeli ustalone znaczenie interpretowanej normy prawnej, przy pomocy zastosowanych wcześniej dyrektyw interpretacyjnych, wskazuje, że interpretowana norma prawna powinna znajdować się w innym miejscu w akcie prawnym niż ma to miejsce w rzeczywistości. Sytuacja taka może być spowodowana błędem ustawodawcy. W przypadku niewystarczalności wykładni językowej i systemowej można odwołać się do wykładni funkcjonalnej. Może ona być stosowana w sytuacji, gdy wobec niemożności precyzyjnego skonstruowania normy prawnej przy pomocy wykładni językowej i systemowej, odwołujemy się pomocniczo do pozaprawnych przesłanek (dyrektyw), które nie mogą jednak eliminować ustaleń dokonanych wcześniej przy pomocy wykładni językowej i systemowej. 7
8 Wykładnia funkcjonalna pełni rolę pomocniczą i należy jej dokonywać z dużą ostrożnością, skoro dotyczy ona uwzględniania przesłanek wychodzących poza obowiązujący system prawa. Jeżeli mamy kilka językowo możliwych znaczeń interpretowanej normy prawnej i wiemy, jakim systemem wartości kierował się prawodawca przy ustanawianiu aktu prawnego, w którym ta norma jest zawarta to powinniśmy wybrać takie znaczenie interpretowanej normy prawnej, które nie powoduje skutków społecznych naruszających ten system wartości i przy którym miałby on lepsze uzasadnienie aksjologiczne. Wyróżnia się dwa rodzaje wykładni funkcjonalnej: statyczną i dynamiczną. Wykładnia statyczna (historyczna) postuluje uzupełniająco (w przypadku niewystarczających ustaleń wykładni językowej i systemowej) uwzględniać wolę prawodawcy traktowaną jako pewien fakt historyczny. Znaczenie litery prawa obowiązującego ustalane jest tutaj poprzez zbadanie woli prawodawcy, która mimo dokonujących się przemian społecznych jest niezmienna. W tym celu wykorzystuje się np. stenogramy posiedzeń izb parlamentu lub komisji parlamentarnych, które opracowywały projekt ustawy, uzasadnienia do projektu ustawy itd. Podstawowy założeniem wykładni dynamicznej jest natomiast zapewnienie adekwatności prawa do zmieniających się stosunków społecznych. Osiąga się to poprzez uzwględnianie przy konstruowaniu norm prawnych na gruncie przepisów prawa istotnych przemian społecznych, jakie dokonały się od czasu wejścia w życie interpretowanych przepisów; uwzględnianie dynamiki procesów społecznych. Oczywiście także w sposób dalece ostrożny, niesprzeczny z ustaleniami wykładni językowej i systemowej. Podstawą wyodrębnienia dyrektyw wykładni funkcjonalnej są często cele, na które powołuje się interpretator w procesie wykładni prawa. Zwolennicy teorii wykładni statycznej mówią o celach historycznego normodawcy, zwolennicy teorii wykładni dynamicznej odwołują się natomiast do celów samej normy lub celów normodawcy, rozważanych w aktualnych warunkach społecznych. Niezależnie od ujęcia formułowana jest następująca dyrektywa interpretacyjna: interpretowanej normie prawnej należy przypisywać takie znaczenie, aby nie była ona sprzeczna z celami instytucji prawa do której należy. Można również przyjąć dyrektywę interpretacyjną zgodnie z którą: interpretowanej normie prawnej należy nadawać takie znaczenie, aby była ona jak najbardziej zgodna z celami instytucji 8
9 prawa, której jest częścią. Przykładem jest art. 5 k.c.: Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Ponadto w literaturze prawniczej przytacza się inne dyrektywy interpretacyjne. Jedna z nich nakazuje interpretowanej normie prawnej nadawanie takiego znaczenia, aby nie była ona sprzeczna z powszechnie akceptowanymi ocenami i normami społecznymi. Uwzględniając w procesie wykładni oceny i normy społeczne należy je powoływać jednolicie, co najmniej w odniesieniu do wszystkich norm instytucji prawa, do której należy interpretowana norma prawna. Należy ponownie podkreślić, iż podstawowym rodzajem wykładni jest wykładnia językowa. Jeżeli po dokonaniu wykładni językowej znaczenie przepisów prawnych da się wystarczająco precyzyjnie skonstruować normę prawną, nie należy dokonywać już wykładni systemowej lub funkcjonalnej, które pełnią rolę pomocniczą, uzupełniającą. Szczególnie ostrożnie należy stosować wykładnię funkcjonalną. Pierwszeństwo dokonywania wykładni językowej wyraźnie akcentuje nie tylko doktryna prawnicza. Podkreślił to również Trybunał Konstytucyjny. W wyroku z dnia 28 czerwca 2000 r. (K.25/99) TK uznał, iż W państwie prawnym interpretator musi zawsze w pierwszym rzędzie brać pod uwagę językowe znaczenie tekstu prawnego. Jeżeli językowe znaczenie tekstu prawnego jest jasne, wówczas zgodnie z zasadą clara non sunt interpretanda nie ma potrzeby sięgania po inne, pozajęzykowe metody wykładni. W takim wypadku wykładnia pozajęzykowa może jedynie dodatkowo potwierdzać, a więc wzmacniać, wyniki wykładni językowej wykładnią systemową lub funkcjonalną. (...) Nie oznacza to jednakże, że granica wykładni, jaką stanowić może językowe znaczenie tekstu, jest granicą bezwzględną. Oznacza to jedynie, że do przekroczenia tej granicy niezbędne jest silne uzasadnienie aksjologiczne, odwołujące się przede wszystkim do wartości konstytucyjnych. Jeżeli spośród kilku możliwych znaczeń stosowanych do konstruowania normy prawnej interpretator wybierze to, które uzyskał po przeprowadzeniu wykładni językowej wówczas będziemy mieli do czynienia z wykładnią literalną (dosłowną, gramatyczną). Jeżeli spośród zakresów znaczeniowych przepisu prawnego 9
10 powstałych po zastosowaniu różnych dyrektyw interpretacyjnych wybieramy to, które wynika z zastosowania wykładni systemowej lub funkcjonalnej i jest ono szersze od znaczenia językowego to mamy do czynienia z wykładnią rozszerzającą. Wykładnia zawężająca polega z kolei na tym, że spośród otrzymanych znaczeń interpretowanego przepisu prawnego wybieramy to znaczenie, które wynikło z wykładni systemowej lub funkcjonalnej, a które jest zarazem węższe od znaczenia otrzymanego przy pomocy wykładni językowej. Poza wskazanymi wyżej rodzajami wykładni, w doktrynie prawniczej spotyka się także podział wykładni ze względu na podmiot jej dokonujący. Ze względu na to kryterium wyróżniamy: wykładnię autentyczną, wykładnię legalną i wykładnię doktrynalną. Wykładnia autentyczna to ustalone znaczenie interpretowanych przepisów przez organ, który te przepisy wydał. Uzasadnieniem znaczenia takiej wykładni jest wnioskowanie a maiori ad minus: kto jest upoważniony do tworzenia prawa, ten tym bardziej jest upoważniony do jego interpretacji ( cuius est condere eius est interpretari ). Wykładnia legalna to wykładnia dokonywana przez organ upoważniony do tego przez przepisy prawa. Wszyscy adresaci interpretowanego przepisu są związani znaczeniem ustalonym przez interpretatora. Jeżeli organ uzyskuje kompetencję do wiążącego interpretowania przepisów danego rodzaju to mówimy o wykładni legalnej delegowanej. Ponadto w pewnych przypadkach organ może, na mocy przyznanej mu w przepisach konstytucyjnych kompetencji, dokonywać powszechnie obowiązującej wykładni wszelkich ustaw. Jest to wykładnia legalna ogólna. W powojennej historii Polski upoważnienie do dokonywania takiej wykładni miała (od 1976 r.) Rada Państwa, potem Trybunał Konstytucyjny (w latach ). Wraz z wejściem w życie Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. Trybunał Konstytucyjny utracił taką kompetencję. Wykładni wiążącej w danej sprawie dokonują natomiast sądy stosujące prawo w pierwszej instancji, organ odwoławczy i Sąd Najwyższy. W pierwszym przypadku jest to wykładnia dokonywana tylko na użytek wydawanego rozstrzygnięcia. Jeżeli orzeczenie się uprawomocni, przyjęte przez dany sąd znaczenie zastosowanego przepisu staje się wiążące dla stron postępowania, ale tylko odnośnie do danej sprawy. Wykładnią dokonywaną przez sąd odwoławczy związany jest sąd I instancji, któremu zwrócono sprawę celem ponownego rozpoznania. Natomiast 10
11 wszystkie sądy rozstrzygające w danej sprawie są związane wykładnią Sądu Najwyższego. Wszystkie składy orzekające w Sądzie Najwyższym związane są zasadami prawnymi. Moc zasad prawnych uzyskują uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego, składu połączonych izb i składy całej Izby z chwilą ich podjęcia. Również skład siedmiu sędziów może postanowić o nadaniu jego uchwale mocy zasady prawnej. Uchwały te są podejmowane na wniosek I Prezesa Sądu Najwyższego, Ministra Sprawiedliwości, Prokuratora Generalnego, a ponadto w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych na wniosek Ministra Pracy, w sprawach z zakresu prawa administracyjnego na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wykładnia doktrynalna nie ma natomiast mocy wiążącej. Dokonywana jest przez prawników. W literaturze wskazuje się, że wykładnia dokonywana przez kompetentnie argumentujących prawników jest często faktycznie uwzględniana przez organy stosujące prawo, chociaż wykładnia taka nie ma formalnie mocy wiążącej. 11
Wstęp do prawoznawstwa. Metody wykładni
Wstęp do prawoznawstwa Metody wykładni 1 Wykładnia prawa W polskiej nauce prawa przyjęło się określać normę prawną mianem wyrażenia językowego; Wysłowienie NP następuje w AN za pomocą języka, który ze
Bardziej szczegółowoWPROWADZENIE DO INTERPRETACJI PRAWNICZEJ. wykład III WYKŁADNIA OPERATYWNA
WPROWADZENIE DO INTERPRETACJI PRAWNICZEJ wykład III WYKŁADNIA OPERATYWNA 1 I. Katalog reguł/dyrektyw interpretacyjnych: 1/językowe: - semantyczne (odnoszą się do znaczeń terminów i zwrotów prawnych) -
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Wykaz skrótów... XI Wykaz podstawowej literatury... XV Przedmowa... XVII
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz podstawowej literatury... XV Przedmowa... XVII CZĘŚĆ I. Prawo jako przedmiot nauk prawnych Rozdział I. Podstawowe koncepcje prawa... 3 1. Koncepcje prawnonaturalne...
Bardziej szczegółowoWstęp do prawoznawstwa. Wykładnia (1) oraz metody wykładni (2)
Wstęp do prawoznawstwa Wykładnia (1) oraz metody wykładni (2) 1 Zagadnienia organizacyjne Sprawdzian - wyniki Poprawa Kolejny sprawdzian 2 Czym jest wykładnia Czym jest wykładnia? Czym są metody wykładni?
Bardziej szczegółowoStosowanie prawa. PPwG
Stosowanie prawa PPwG 1 Problemy stosowania prawa Wykładnia prawa podmioty, środki, wynik wykładni wnioskowania prawnicze Obowiązywanie prawa w przestrzeni w stosunku do osób (zakres podmiotowy) w czasie
Bardziej szczegółowoStosowanie prawa cywilnego
Stosowanie prawa cywilnego Literatura: red. E. Gniewek, P. Machnikowski, Zarys prawa cywilnego, Warszawa 2014 red. E Gniewek, Kodeks Cywilny. Komentarz, Wydanie 4, Warszawa 2010 Z. Radwański, Prawo cywilne
Bardziej szczegółowoSTOSOWANIE PRAWA. USTALENIA WALIDACYJNE 1. Prawo krajowe a inne systemy źródeł prawa a/ tylko prawo krajowe
STOSOWANIE PRAWA I. ETAPY STOSOWANIA PRAWA 1. Ustalenie stanu prawnego 2. Ustalenie stanu faktycznego 3. Subsumpcja 4. Uzasadnienie decyzji stosowania prawa 1. Ustalenie stanu prawnego: a/ intuicja interpretacyjna
Bardziej szczegółowoCzy do znamion przestępstwa znieważenia funkcjonariusza publicznego (art k.k.) należy publiczność działania sprawcy?
PIERWSZY PREZES SĄDU NAJWYŻSZEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 19 kwietnia 2012 r. BSA II - 4410-3/12 Sąd Najwyższy Izba Karna Na podstawie art. 60 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
Bardziej szczegółowoDz.U Nr 81 poz. 364 UCHWAŁA. TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 21 sierpnia 1991 r. (W. 7/91)
Kancelaria Sejmu s. 1/5 Dz.U. 1991 Nr 81 poz. 364 UCHWAŁA TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 21 sierpnia 1991 r. (W. 7/91) w sprawie wykładni art. 8 ustawy z dnia 28 czerwca 1991 r. - Ordynacja wyborcza
Bardziej szczegółowoOpinia prawna sporządzona dla Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu w Warszawie
Warszawa dn. 8 stycznia 2016 r. Dr hab. prof. nadzw. Mirosław Karpiuk Opinia prawna sporządzona dla Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu w Warszawie Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP przez Trybunał
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE Z DNIA 7 CZERWCA 2002 R. I KZP 17/02
POSTANOWIENIE Z DNIA 7 CZERWCA 2002 R. I KZP 17/02 Kwestia konstytucyjności ustawy nie może być przedmiotem zagadnienia prawnego przekazanego przez sąd odwoławczy do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu
Bardziej szczegółowoWniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz ze
Naczelny Sąd Administracyjny Izba Ogólnoadministracyjna Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich Na podstawie art. 264 2 w związku z art. 15 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu
Bardziej szczegółowoOpinia prawna z dnia 6.02.2012 r.
Opinia prawna z dnia 6.02.2012 r. dla Okręgowej Izby Lekarskiej w Płocku w sprawie : czy w obecnym stanie prawnym tj. wobec wejścia w życie z dniem 01 lipca 2011 r. nowelizacji art. 53 ustawy z dnia 05
Bardziej szczegółowoWydatki w drodze na giełdę. Wpisany przez Monika Klukowska
Czy wykładnia, zgodnie z którą koszty związane z podwyższeniem kapitału i wprowadzeniem akcji do publicznego obrotu stanowią koszt uzyskania przychodów, będzie powszechnie stosowana przez organy podatkowe?
Bardziej szczegółowoSzczecin, dnia 01 grudnia 2011 r.
Szczecin, dnia 01 grudnia 2011 r. Szanowna Pani dr n. med. Agnieszka Ruchała-Tyszler Wiceprezes Okręgowej Rady Lekarskiej Okręgowa Izba Lekarska w Szczecinie w miejscu OPINIA PRAWNA wydana na zlecenie
Bardziej szczegółowoWniosek. Rzecznika Praw Obywatelskich. Na podstawie art w związku z art pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia
RZECZPOSPOLITA POLSKA Rzecznik Praw Obywatelskich Irena LIPOWICZ RPO-664875-V-ll/ST 00-090 Warszawa Tel. centr. 22 551 77 00 Al. Solidarności 77 Fax 22 827 64 53 Naczelny Sąd Administracyjny Izba Ogólnoadministracyjna
Bardziej szczegółowoWarszawa, 12 stycznia 2015 roku NRA Trybunał Konstytucyjny w Warszawie. dot. Sygn. akt: SK 25/14
Warszawa, 12 stycznia 2015 roku NRA.52-2.2.2014 Trybunał Konstytucyjny w Warszawie dot. Sygn. akt: SK 25/14 W imieniu Naczelnej Rady Adwokackiej, na podstawie 29 ust. 2 Regulaminu Trybunału Konstytucyjnego,
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE z dnia 27 września 2000 r. Sygn. U. 5/00. Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska przewodnicząca Jerzy Ciemniewski sprawozdawca Lech Garlicki
194 POSTANOWIENIE z dnia 27 września 2000 r. Sygn. U. 5/00 Trybunał Konstytucyjny w składzie: Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska przewodnicząca Jerzy Ciemniewski sprawozdawca Lech Garlicki po rozpoznaniu
Bardziej szczegółowoTezy: Teza 1 Przykład 1 USTAWA z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz. U. z 2013 r. poz. 1393)
Dobre praktyki legislacyjne 147 PODMIOT WŁAŚCIWY DO PODPISANIA OBWIESZCZENIA W SPRAWIE OGŁOSZENIA TEKSTU JEDNOLITEGO AKTU WYKONAWCZEGO DO USTAWY, W PRZYPADKU WSPÓŁUCZESTNICZENIA DWÓCH LUB WIĘCEJ PODMIOTÓW
Bardziej szczegółowoR E G U L U S. Zrzeszenie Związków Zawodowych Energetyków. zapytanie Zleceniodawcy INFORMACJA PRAWNA
Warszawa, dnia 14 lipca 2009 r. Przedmiot informacji: Zleceniodawca opinii: Podstawy faktyczne informacji: Uprawnienia organizacji związkowej do skierowania sprawy interpretacji przepisów do Sądu Najwyższego
Bardziej szczegółowoSzymon Karpierz Specyfika argumentacji celowościowej i funkcjonalnej w decyzjach polskiego Trybunału Konstytucyjnego
Szymon Karpierz Specyfika argumentacji celowościowej i funkcjonalnej w decyzjach polskiego Trybunału Konstytucyjnego Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 98-102 2006 Szymon Karpierz Specyfika argumentacji
Bardziej szczegółowoOPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające
OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym i
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 27 września 2002 r. II UKN 581/01
Wyrok z dnia 27 września 2002 r. II UKN 581/01 Teza wyroku jest taka sama jak publikowanego pod poprzednią pozycją wyroku z dnia 12 czerwca 2002 r., II UKN 419/01. Przewodniczący SSN Beata Gudowska, SSN
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 10 grudnia 2009 r., III CZP 110/09
Uchwała z dnia 10 grudnia 2009 r., III CZP 110/09 Sędzia SN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Mirosław Bączyk Sędzia SN Krzysztof Pietrzykowski Sąd Najwyższy w sprawie z odwołania
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 8 lipca 2010 r. Sygn. akt SK 8/09. Trybunał Konstytucyjny
Warszawa, dnia 8 lipca 2010 r. Sygn. akt SK 8/09 Trybunał Konstytucyjny W odpowiedzi na pismo Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2010 r., na podstawie art. 34 ust. 1 w związku z art. 27 pkt 2
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Z DNIA 23 KWIETNIA 2002 R. I KZP 12/2002
UCHWAŁA Z DNIA 23 KWIETNIA 2002 R. I KZP 12/2002 Względna przyczyna odwoławcza w postaci zarzutu rażącej niewspółmierności kary przewidziana w art. 438 pkt 4 zd. 1 k.p.k. może stanowić podstawę wniesienia
Bardziej szczegółowoAnita Sałek Specyfika argumentowania interpretacyjnego w argumentacjach kolizyjnych w ramach decyzji polskiego Trybunału Konstytucyjnego
Anita Sałek Specyfika argumentowania interpretacyjnego w argumentacjach kolizyjnych w ramach decyzji polskiego Trybunału Konstytucyjnego Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 62-65 2006 Anita Salek Specyfika
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE Z DNIA 15 GRUDNIA 2005 R. I KZP 46/05. Wpis do wykazu, o którym mowa w art. 49a 2 zd. 2 k.k., ma charakter konstytutywny.
POSTANOWIENIE Z DNIA 15 GRUDNIA 2005 R. I KZP 46/05 Wpis do wykazu, o którym mowa w art. 49a 2 zd. 2 k.k., ma charakter konstytutywny. Przewodniczący: Prezes SN L. Paprzycki. Sędziowie SN: K. Cesarz (sprawozdawca),
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Jacek Sobczak (przewodniczący) SSN Tomasz Grzegorczyk SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca)
Sygn. akt III KK 137/12 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 5 grudnia 2012 r. SSN Jacek Sobczak (przewodniczący) SSN Tomasz Grzegorczyk SSN Włodzimierz Wróbel (sprawozdawca)
Bardziej szczegółowoPojęcie wykładni prawa
Wykładnia prawa Pojęcie wykładni prawa Wykładnia prawa (inaczej interpretacja) to proces ustalania właściwego znaczenia przepisów prawnych. Innymi słowy, jest to proces odczytywania norm prawnych z przepisów.
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów... XIII
Wykaz skrótów... XIII Rozdział 1. Zarys modelu wykładni i stosowania prawa w procesie... 1 1. Znaczenie wykładni i stosowania prawa w procesie opartym na Konstytucji... 4 2. Konstrukcja i metoda opracowania...
Bardziej szczegółowoRzeszów, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz UCHWAŁA NR XLI RADY GMINY W WIELOPOLU SKRZYŃSKIM. z dnia 15 maja 2018 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO Rzeszów, dnia 29 czerwca 2018 r. Poz. 2987 UCHWAŁA NR XLI.280.2018 RADY GMINY W WIELOPOLU SKRZYŃSKIM z dnia 15 maja 2018 r. w sprawie uchwalenia regulaminu
Bardziej szczegółowoUstawa o komornikach sądowych i egzekucji
Mariusz Bieżuński Paweł Bieżuński Ustawa o komornikach sądowych i egzekucji Komentarz 2. wydanie Warszawa 2011 Spis treści SPIS TREŚCI Wykaz skrótów...9 Wstęp...11 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach
Bardziej szczegółowoS E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J. z dnia 1 października 2015 r.
U C H WA Ł A S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J z dnia 1 października 2015 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 14 czerwca 2016 r. Sąd Najwyższy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Warszawa, dnia 14 czerwca 2016 r. PIERWSZY PREZES SĄDU NAJWYŻSZEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ BSA III 4110 3/16 Sąd Najwyższy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych Na podstawie art. 60
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Sygn. akt II UK 33/11. Dnia 5 października 2011 r. Sąd Najwyższy w składzie :
Sygn. akt II UK 33/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 5 października 2011 r. SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Halina Kiryło SSA Jolanta Frańczak w sprawie
Bardziej szczegółowoOPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do wykładni prawa administracyjnego na kierunku Administracja
Katedra Teorii i Filozofii Prawa Poznań, dnia 27 września 2018 r. OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do wykładni prawa administracyjnego na kierunku Administracja I. Informacje ogólne
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CZP 51/06
Uchwała z dnia 4 sierpnia 2006 r., III CZP 51/06 Sędzia SN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący) Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca) Sędzia SN Zbigniew Strus Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi
Bardziej szczegółowoKatarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe. Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87
Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności prawa a derywacyjne argumenty systemowe Studenckie Zeszyty Naukowe 9/13, 84-87 2006 Katarzyna Wojewoda-Buraczyńska Koncepcja multicentryczności
Bardziej szczegółowoDziałając na podstawie art ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
SĄD NAJWYŻSZY Rzeczypospolitej Polskiej Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego Warszawa, dnia 16 stycznia 2017 r. Prof. dr hab. Małgorzata Gersdorf BSA III 4110 7/16 Sąd Najwyższy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych
Bardziej szczegółowoDo Rzecznika Praw Obywatelskich Aleja Solidarności 77 00-090 Warszawa
Poznań, dn. 23 października 2008 r. Międzyzakładowy Związek Zawodowy Pracowników Grupy Kapitałowej ENEA S.A. 60-967 Poznań ul. Nowowiejskiego 11 Do Rzecznika Praw Obywatelskich Aleja Solidarności 77 00-090
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 1 kwietnia 1998 r. III ZP 2/98. Przewodniczący SSN: Barbara Wagner, Sędziowie SN: Stefania Szymańska, Maria Tyszel (sprawozdawca).
Uchwała z dnia 1 kwietnia 1998 r. III ZP 2/98 Przewodniczący SSN: Barbara Wagner, Sędziowie SN: Stefania Szymańska, Maria Tyszel (sprawozdawca). Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej
Bardziej szczegółowoZestaw zagadnień na egzamin dyplomowy dla kierunku Administracja studia pierwszego stopnia
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Zielonogórski Zestaw zagadnień na egzamin dyplomowy dla kierunku Administracja studia pierwszego stopnia STUDIA STACJONARNE I NIESTACJONARNE Pytania ogóle: 1.
Bardziej szczegółowoW prawie podatkowym brakuje norm, które w generalny sposób regulowałyby zakres stosowania analogii.
W prawie podatkowym brakuje norm, które w generalny sposób regulowałyby zakres stosowania analogii. Wnioskowanie per analogiam i jego granice należą do kontrowersyjnych zagadnień prawa podatkowego. Analogia
Bardziej szczegółowoKatedra Teorii i Filozofii Prawa Poznań, dnia 4 marca 2013 r. OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
Katedra Teorii i Filozofii Prawa Poznań, dnia 4 marca 2013 r. Wykładowca: dr Marzena Kordela OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu Wstęp do wykładni prawa administracyjnego na kierunku Administracja
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 17 listopada 2000 r. III RN 52/00
Wyrok z dnia 17 listopada 2000 r. III RN 52/00 Organem wyższego stopnia w rozumieniu Kodeksu postępowania administracyjnego w sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości jednostek
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 7 maja 2002 r. III RN 62/01
Wyrok z dnia 7 maja 2002 r. III RN 62/01 Wstrzymanie wykonania decyzji w sprawie wysokości zobowiązania podatkowego powoduje definitywne zwolnienie podatnika z obowiązku zapłaty odsetek za zwłokę za okres
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Krzysztof Staryk
Sygn. akt III SK 15/12 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 19 października 2012 r. SSN Krzysztof Staryk w sprawie z powództwa E. O. prowadzącej działalność gospodarczą w formie Przedsiębiorstwa
Bardziej szczegółowoWykaz skrótów... XI. Wykaz podstawowej literatury... XV. Przedmowa... XVII. ROZDZIAŁ I. Podstawowe koncepcje prawa... 3
Przedmowa Dziesiąte wydanie podręcznika ze wstępu do prawoznawstwa nie zostało pomyślane jako wydanie jubileuszowe. Autorzy starali się, z jednej strony, usunąć niejasności i uproszczenia, które znalazły
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 8 stycznia 2003 r. III RN 238/01
Wyrok z dnia 8 stycznia 2003 r. III RN 238/01 Uprawnienie podmiotu prowadzącego zakład pracy chronionej do zwrotu wpłat podatku od towarów i usług na zasadach określonych w art. 14a ust. 1 ustawy z dnia
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE Z DNIA 11 GRUDNIA 2002 R. V KK 135/02
POSTANOWIENIE Z DNIA 11 GRUDNIA 2002 R. V KK 135/02 Sędzia, który wydał postanowienie kończące postępowanie w sprawie, a następnie, w wyniku uwzględnienia w trybie art. 463 1 k.p.k. zażalenia wniesionego
Bardziej szczegółowoPostanowienie z dnia 3 lutego 2000 r. III RN 195/99
Postanowienie z dnia 3 lutego 2000 r. III RN 195/99 1. Przepisy określające zasady liczenia terminów ustawowych, których zachowanie warunkuje skuteczne dokonanie przez stronę czynności procesowych, powinny
Bardziej szczegółowoSENTENCJE ORZECZEŃ SĄDOWYCH W SPRAWACH O EMERYTURY DZIENNIKARSKIE
SENTENCJE ORZECZEŃ SĄDOWYCH W SPRAWACH O EMERYTURY DZIENNIKARSKIE Tym Koleżankom i Kolegom, którym przyjdzie samotnie walczyć z wszechpotężnymi siłami administracyjnymi podpowiadamy: przeczytajcie postanowienia
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 13 stycznia 2006 r. I UK 155/05
Wyrok z dnia 13 stycznia 2006 r. I UK 155/05 Studia podyplomowe nie są ostatnim rokiem studiów w szkole wyższej w rozumieniu art. 68 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 3 lutego 2011 r. III PO 10/10
Wyrok z dnia 3 lutego 2011 r. III PO 10/10 Prokurator, który zrzekł się stanowiska z powodu powołania do pełnienia funkcji w organach państwowych, ma prawo powrotu na poprzednio zajmowane stanowisko, choćby
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 13 stycznia 2006 r. I UK 145/05
Wyrok z dnia 13 stycznia 2006 r. I UK 145/05 Prawo do emerytury na podstawie art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U.
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 10 grudnia 1996 r. III RN 48/96
Wyrok z dnia 10 grudnia 1996 r. III RN 48/96 Przepis art. 30 ust. 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (jednolity tekst : Dz. U. z 1993 r., Nr 90, poz. 416) w brzmieniu
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA * Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 czerwca 1994 r. Sygn. akt W. 8/94
25 UCHWAŁA * Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 czerwca 1994 r. Sygn. akt W. 8/94 w sprawie wykładni art. 34 ust. 2 i 3 oraz art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 25 marca 1994 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 13 października 2004 r., III CZP 54/04
Uchwała z dnia 13 października 2004 r., III CZP 54/04 Sędzia SN Irena Gromska-Szuster (przewodniczący) Sędzia SN Mirosław Bączyk (sprawozdawca) Sędzia SN Bronisław Czech Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoJak rozwiązywać kazusy?
Jak rozwiązywać kazusy? Krótki przewodnik dla studentów SNP(Z) Prawo konstytucyjne Opracowano na podstawie: Polskie prawo konstytucyjne. Materiały, kazusy i orzecznictwo, pod red. M. Dąbrowskiego, J. Juchniewicz,
Bardziej szczegółowoHard Cases. Walidacyjna i derogacyjna funkcja moralności.
Hard Cases. Walidacyjna i derogacyjna funkcja moralności. HARD CASE tzw. trudny przypadek stosowania prawa > brak jednoznacznej normy, która została wytworzona przez określony autorytet >przypadki trudności
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 19 lipca 2012 r.
UCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją: 1) art. 20 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 16 stycznia 2009 r. I PK 115/08
Wyrok z dnia 16 stycznia 2009 r. I PK 115/08 Przepis art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006 (Dz.U. Nr 210, poz. 2037 ze zm.) nie
Bardziej szczegółowoJaki był w tej kwestii wyrok NSA? Wyrok NSA z r. (II FSK 1682/09)
Jaki był w tej kwestii wyrok NSA? Wyrok NSA z 3.02.2011 r. (II FSK 1682/09) Użyte w art. 15a ust. 4 ustawy z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych 1 (dalej: u.p.d.o.p.) określenie faktycznie
Bardziej szczegółowoNormy techniczne, normy prawne, przepisy techniczne wzajemne relacje z punktu widzenia prawa administracyjnego
Normy techniczne, normy prawne, przepisy techniczne wzajemne relacje z punktu widzenia prawa administracyjnego dr Bogdan Fischer Uniwersytet Jagielloński Zjawisko globalizacji i wyzwania przed administracjami
Bardziej szczegółowoTRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY
Konstytucja wk 10 TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY Został ustanowiony nowelą konstytucyjną 26 marca 1982r Ustawa o TK została uchwalona 29 kwietnia 1985r TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY jest organem władzy sądowniczej, choć
Bardziej szczegółowoPodstawy do wniesienia skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym
Podstawy do wniesienia skargi kasacyjnej 105 JAKUB MICHALSKI Podstawy do wniesienia skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1.
Bardziej szczegółowoPostanowienie z dnia 8 lipca 2008 r. II PZ 12/08
Postanowienie z dnia 8 lipca 2008 r. II PZ 12/08 Na postanowienie sądu apelacyjnego-sądu pracy i ubezpieczeń społecznych odrzucające odwołanie od orzeczenia Wyższej Komisji Dyscyplinarnej Służby Cywilnej
Bardziej szczegółowoWarszawa, 25 lipca 2001 r.
Warszawa, 25 lipca 2001 r. Opinia na temat wniosku Stowarzyszenia Związek Polskich Artystów Plastyków do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności art. 34 ust. 1 pkt 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami
Bardziej szczegółowoPRZEPISY INTERTEMPORALNE
PRZEPISY INTERTEMPORALNE 30. 1. W przepisach przejściowych reguluje się wpływ nowej ustawy na stosunki powstałe pod działaniem ustawy albo ustaw dotychczasowych. 2. W przepisach przejściowych rozstrzyga
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Anna Owczarek SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)
Sygn. akt IV CZ 51/16 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 16 września 2016 r. SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący) SSN Anna Owczarek SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca) w sprawie z powództwa
Bardziej szczegółowoSTANOWISKO KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 10 marca 2017 r.
STANOWISKO KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 10 marca 2017 r. w przedmiocie zarzutów grupy posłów na Sejm RP sformułowanych we wniosku do Trybunału Konstytucyjnego dotyczącym wyboru kandydatów na stanowisko
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 4 października 1996 r. III ZP 3/96
Uchwała z dnia 4 października 1996 r. III ZP 3/96 Przewodniczący SSN: Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz, Andrzej Wróbel (sprawozdawca). Sąd Najwyższy, przy udziale Prokuratora Prokuratury
Bardziej szczegółowoTEKST PRAWNY ROZUMIENIE INTERPRETACJA/WYKŁADNIA ARGUMENTACJA/UZASADNIENIE PRAWO ZASTOSOWANIE UZASADNIENIE
TEKST PRAWNY ROZUMIENIE INTERPRETACJA/WYKŁADNIA ARGUMENTACJA/UZASADNIENIE PRAWO ZASTOSOWANIE UZASADNIENIE 1 USTAWA z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. (tekst jednolity) Rozdział 1 Przepisy ogólne
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE z dnia 28 lipca 2004 r. Sygn. akt Ts 107/03. Teresa Dębowska-Romanowska przewodnicząca Mirosław Wyrzykowski sprawozdawca Marek Safjan,
180 POSTANOWIENIE z dnia 28 lipca 2004 r. Sygn. akt Ts 107/03 Trybunał Konstytucyjny w składzie: Teresa Dębowska-Romanowska przewodnicząca Mirosław Wyrzykowski sprawozdawca Marek Safjan, po rozpoznaniu
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 7 września 2005 r. II UK 20/05
Wyrok z dnia 7 września 2005 r. II UK 20/05 Podstawą wymiaru zasiłku chorobowego jest wynagrodzenie faktycznie wypłacone przez pracodawcę (art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach
Bardziej szczegółowoLex in Tenebris sp. z o.o. sp. k. ul. Wojska Polskiego Sosnowiec
Sosnowiec, 25 luty 2019 r. Opinia prawna w sprawie podmiotów uprawnionych do prowadzenia form doskonalenia zawodowego nauczycieli dofinansowywanych ze środków wyodrębnionych na ten cel w budżetach organów
Bardziej szczegółowoUchwała z dnia 6 listopada 2002 r., III CZP 67/02
Uchwała z dnia 6 listopada 2002 r., III CZP 67/02 Sędzia SN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Jan Górowski Sędzia SN Tadeusz Żyznowski Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Przedsiębiorstwa
Bardziej szczegółowoPostanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2014 r. III CZP 128/13
Id: 20382 [S]posób doręczenia określony w art. 1160 k.p.c., należy stosować także do wyroków sądów polubownych. ( ) [B]rak dostatecznych podstaw, aby przez pisemne zawiadomienie, o którym mowa w art. 1160
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Z DNIA 26 WRZEŚNIA 2002 R. I KZP 20/02
UCHWAŁA Z DNIA 26 WRZEŚNIA 2002 R. I KZP 20/02 Dopuszczalne jest orzeczenie na podstawie art. 42 1 k.k. zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju, kierowanie którymi nie wymaga posiadania uprawnień
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Piotr Prusinowski
Sygn. akt I UK 42/18 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 21 lutego 2019 r. SSN Piotr Prusinowski w sprawie z odwołania A. S.-H. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B. o zasiłek
Bardziej szczegółowoArt. 88. - konkretyzacja: - ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych
OBOWIĄZYWANIE PRAWA I. Zasady konstytucyjne: 1. Zasada państwa prawa i jej konsekwencje w procesie stanowienia prawa: niezwykle ważna dyrektywa w zakresie stanowienia i stosowania prawa wyrok 9 V 2005
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr /16 KOLEGIUM REGIONALNEJ IZBY OBRACHUNKOWEJ w Olsztynie z dnia 24 lutego 2016 roku
UCHWAŁA Nr 0102-135/16 KOLEGIUM REGIONALNEJ IZBY OBRACHUNKOWEJ w Olsztynie z dnia 24 lutego 2016 roku w sprawie badania zgodności z prawem uchwały Nr XIX/247/16 Rady Miasta Olsztyna z dnia 27 stycznia
Bardziej szczegółowoPostanowienie z dnia 1 czerwca 2000 r. III RN 179/99
Postanowienie z dnia 1 czerwca 2000 r. III RN 179/99 Możliwy jest spór o właściwość między samorządowym kolegium odwoławczym jako organem jednostki samorządu terytorialnego a wojewodą jako terenowym organem
Bardziej szczegółowoKtóre straty mogą być rozliczone
Które straty mogą być rozliczone W wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa dochodzi jedynie do zmiany organizacyjno-prawnej, a nowy podmiot kontynuuje byt
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 10 lipca 2002 r. III RN 135/01
Wyrok z dnia 10 lipca 2002 r. III RN 135/01 Urząd skarbowy nie może umorzyć, a także odroczyć, płatności podatku przypadającego samorządowi terytorialnemu bez wniosku lub zgody przewodniczącego zarządu
Bardziej szczegółowoPostanowienie z dnia 7 grudnia 2000 r. III ZP 27/00
Postanowienie z dnia 7 grudnia 2000 r. III ZP 27/00 1. Akt normatywny uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą nie powinien być stosowany
Bardziej szczegółowoJak uwłaszczyć nieruchomość, gdy jej zarząd wynika z ustawy. Cz. II
Jak uwłaszczyć nieruchomość, gdy jej zarząd wynika z ustawy. Cz. II Marcin Włodarski Dr nauk prawnych w Leśnodorski Ślusarek i Wspólnicy W pierwszej części artykułu, który ukazał się w czerwcowym newsletterze,
Bardziej szczegółowoO P I N I A P R A W N A
Warszawa 17-02-2015 Związek Pracodawców Służby Zdrowia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Szanowny Pan Przemysław Daroszewski O P I N I A P R A W N A na temat: problematyki rozliczania świadczeń specjalistycznych
Bardziej szczegółowoORZECZENIE z dnia 28 października 1996 r. Sygn. akt P. 1/96
ORZECZENIE z dnia 28 października 1996 r. Sygn. akt P. 1/96 Trybunał Konstytucyjny w składzie: Andrzej Zoll przewodniczący Lech Garlicki Wojciech Łączkowski sprawozdawca Joanna Szymczak protokolant po
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 14 stycznia 2010 r. III ZS 4/09
Wyrok z dnia 14 stycznia 2010 r. III ZS 4/09 Regionalna izba notarialna nie ma kompetencji do podejmowania uchwał w przedmiocie zasad etyki zawodowej notariuszy. Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski,
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący) SSN Beata Gudowska (sprawozdawca) SSN Krzysztof Staryk
Sygn. akt II UK 345/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 września 2016 r. SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący) SSN Beata Gudowska (sprawozdawca) SSN Krzysztof
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. SSN Jerzy Kwaśniewski
Sygn. akt III SK 12/09 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 19 maja 2009 r. SSN Jerzy Kwaśniewski w sprawie z powództwa Zakładu Elektroenergetycznego H. Cz. E. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. U z a s a d n i e n i e
Sygn. akt II PZ 8/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 24 maja 2011 r. SSN Romualda Spyt (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Zbigniew Korzeniowski SSN Jolanta Strusińska-Żukowska w sprawie z
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Sąd Najwyższy w składzie : SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
Sygn. akt III CZP 9/11 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : SSN Marian Kocon (przewodniczący) SSN Mirosław Bączyk SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca) Dnia 12 maja 2011 r. w sprawie z powództwa Aleksandry
Bardziej szczegółowoOpinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy Ordynacja podatkowa (druk nr 1288)
Warszawa, dnia 25 lipca 2011 r. Opinia do ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy Ordynacja podatkowa (druk nr 1288) I. Cel i przedmiot ustawy Opiniowana ustawa wprowadza
Bardziej szczegółowoDecyzja Nr 12/ 07 /I/2013 w sprawie interpretacji indywidualnej
Dyrektor znak: Śląskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w w Katowicach Dyrektor Śląskiego znak: WSS Oddziału - 12/ 07 Wojewódzkiego /I/2013 Narodowego Funduszu Zdrowia w Katowicach
Bardziej szczegółowoWYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Sygn. akt II UK 62/15 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 września 2016 r. SSN Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Beata Gudowska SSN Krzysztof
Bardziej szczegółowoWyrok z dnia 5 stycznia 2001 r. III RN 48/00
Wyrok z dnia 5 stycznia 2001 r. III RN 48/00 Do podatników, którzy dokonali czynności podlegającej opodatkowaniu przed zgłoszeniem rejestracyjnym, o którym mowa w art. 9 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r.
Bardziej szczegółowoPOSTANOWIENIE. Sygn. akt II UZ 18/12. Dnia 1 czerwca 2012 r. Sąd Najwyższy w składzie :
Sygn. akt II UZ 18/12 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 1 czerwca 2012 r. SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Roman Kuczyński SSN Maciej Pacuda w sprawie z wniosku M. R.
Bardziej szczegółowo