Szczepienia w okresie przedszkolnym przewodnik szczepień w wieku trzech lat i czterech miesięcy

Transkrypt

1 [cover] Szczepienia w okresie przedszkolnym przewodnik szczepień w wieku trzech lat i czterech miesięcy Szczepienie najlepszy sposób na zabezpieczenie dziecka

2 [page 2] Dwie akcje zdrowotne, które miały największy wpływ na zdrowie ludzi na świecie, to czysta woda i szczepionki. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

3 [page 3] W tym przewodniku znajdują się informacje na temat wszystkich rutynowych szczepień dzieci w wieku trzech lat i czterech miesięcy. Spis treści Wprowadzenie Podsumowanie Często zadawane pytania dotyczące szczepień Szczepionka dtap/ipv lub DTaP/IPV Szczepionka MMR Symptomy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy (sepsy) Porady podróżne dla dzieci Słowniczek Program odszkodowania w przypadku niepożądanych odczynów poszczepiennych (VDPS - Vaccine Damage Payment Scheme ) Gdzie można uzyskać więcej informacji? Program rutynowych szczepień dziecka Szczepienia dodatkowe dla dzieci w grupie podwyższonego ryzyka

4 [page 4] Wprowadzenie Przewodnik jest przeznaczony dla rodziców lub opiekunów, których dzieci mają od 3 do 5 lat. Zawiera on informacje dotyczące rutynowych szczepień podawanych dzieciom w wieku przedszkolnym w celu ich ochrony przed groźnymi chorobami wieku dziecięcego. Można w nim znaleźć opis chorób oraz wyjaśnienie, dlaczego należy zabezpieczyć przed nimi małe dzieci. Przewodnik zawiera również odpowiedzi na niektóre z najczęściej zadawanych pytań. Podsumowanie Te szczepienia zazwyczaj należy wykonać około trzy lata po podaniu dziecku szczepionek w wieku dwóch, trzech i czterech miesięcy. Szczepionki zostaną podane podczas umówionej wizyty. W poniższej tabeli można znaleźć szczepienia, które stosowane są u dzieci w wieku przedszkolnym. Dzięki tym szczepieniom dziecko będzie najlepiej zabezpieczone przed groźnymi chorobami wieku dziecięcego w przyszłości. Choroby, przed którymi szczepionka zabezpiecza błonica, tężec, krztusiec i polio dtap/ipv lub DTaP/IPV) zwana również dawką przypominającą 4 w 1. odra, świnka i różyczka (MMR). Sposób podania Jeden zastrzyk, zazwyczaj wykonywany w górnej części ramienia (w mięsień naramienny). Jeden zastrzyk, zazwyczaj wykonywany w górnej części ramienia (w mięsień naramienny). Komentarze Jest to dawka przypominająca szczepionki podawanej dziecku w wieku niemowlęcym bez części na Hib (Haemophilus influenzae typu B). Jest to druga, rutynowa dawka szczepionki. (Jeśli dziecko nie otrzymało jeszcze pierwszej dawki, należy mu ją podać teraz, zaś drugą dawkę w ciągu trzech miesięcy). 3

5 [page 5] Często zadawane pytania dotyczące szczepień Czym jest szczepienie? Szczepienie jest sposobem ochrony przeciwko groźnym chorobom. Po otrzymaniu szczepienia organizm jest lepiej przygotowany do zwalczania chorób, z którymi się styka. W jaki sposób działają szczepionki? Niektóre choroby są śmiertelne, inne mogą spowodować trwały uszczerbek na zdrowiu. Szczepionki zawierają niewielką część bakterii lub wirusa, który wywołuje chorobę, lub niewielkie ilości substancji chemicznych produkowanych przez bakterię. Szczepionki skłaniają układ odpornościowy do wytwarzania przeciwciał (substancji zwalczających infekcje i choroby). W przypadku kontaktu z chorobą, wytworzone przeciwciała ją rozpoznają i są gotowe do ochrony organizmu. Skąd wiadomo, że szczepionki są bezpieczne? Przed dopuszczeniem do użytku, wszystkie leki (w tym szczepionki) są poddawane dokładnym testom w celu stwierdzenia ich skuteczności i bezpieczeństwa dla organizmu. Po dopuszczeniu do użytku szczepionki są nadal kontrolowane. Wszystkie leki mogą powodować skutki uboczne, ale szczepionki należą do najbezpieczniejszych z nich. Z nieustannych badań na całym świecie oraz wieloletniego doświadczenia związanego ze szczepieniami wynika, iż szczepionki są najbezpieczniejszym sposobem ochrony zdrowia dzieci.

6 [page 6] Dlaczego należy zaszczepić dziecko w tym wieku? Odporność na błonicę, tężec, krztusiec i polio zmniejsza się z upływem czasu. Poza tym odporność na odrę, świnkę i różyczkę może nie rozwinąć się po otrzymaniu pierwszej dawki szczepionki MMR. Szczepienia te, wykonane w wieku około trzech lat i czterech miesięcy, zwane często przedszkolnymi dawkami przypominającymi, zwiększają w organizmie liczbę przeciwciał (substancji zwalczających infekcję i choroby) oraz zabezpieczają dziecko. W przypadku niewytworzenia odporności, druga dawka zapewnia kolejną szansę na zabezpieczenie. Podanie dziecku dawek przypominających to doskonała okazja na sprawdzenie, czy zostały podane wszystkie pozostałe szczepienia. Podanie kolejnej dawki przypominającej przeciw błonicy, tężcowi i polio jest konieczne w celu zapewnienia optymalnej ochrony. Szczepienia te wykonuje się u nastolatków w całej Wielkiej Brytanii w szkole ponadpodstawowej zazwyczaj w wieku co najmniej 13 lat. Skoro niektóre choroby nie występują już w tym kraju, to dlaczego należy wciąż się na nie szczepić? W Wielkiej Brytanii choroby te zostały wyeliminowane dzięki dużej liczbie szczepień. Na całym świecie ponad dwa miliony ludzi rocznie umiera na choroby zakaźne, w tym 1,4 miliona dzieci poniżej piątego roku życia. Większości tych zgonów można by było uniknąć dzięki szczepieniom. Coraz więcej ludzi wyjeżdża za granicę i coraz więcej osób przyjeżdża do naszego kraju. Stąd ryzyko, że choroby te powrócą do Wielkiej Brytanii. Choroby te mogą zaatakować osoby, które nie zostały zaszczepione, dlatego niezaszczepione dzieci znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka. Szczepienie zabezpiecza nie tylko samo dziecko pozwala również chronić rodzinę i całą społeczność, a w szczególności te osoby, które z powodów medycznych nie mogą się zaszczepić.

7 [page 7] Nigdy nie jest za późno, aby zaszczepić dziecko. Nawet jeśli dziecko nie otrzymało jakichś szczepionek lub jest starsze, należy porozmawiać z pielęgniarką, środowiskowym pracownikiem służby zdrowia lub lekarzem rodzinnym (GP) i ustalić wizytę w celu podania szczepionki. Podejrzewam u mojego dziecka alergię. Czy nadal może ono zostać zaszczepione? Tak. Astma, egzema, katar sienny, nadwrażliwość pokarmowa i alergia pokarmowa nie są przeciwwskazaniem do podania dziecku jakiejkolwiek szczepionki w ramach programu rutynowych szczepień w okresie dziecięcym. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy porozmawiać z pielęgniarką, środowiskowym pracownikiem służby zdrowia lub lekarzem rodzinnym (GP). Czy niektóre dzieci są uczulone na szczepionki? Bardzo rzadko zdarza się, że u zaszczepionej osoby występuje reakcja alergiczna zaraz po podaniu szczepionki. Może być to wysypka lub swędzenie całego ciała lub jego części. Osoby podające szczepionkę będą wiedziały, jakie czynności należy wykonać w takim przypadku. To nie oznacza, że należy przestać szczepić dziecko. W jeszcze rzadszych przypadkach może wystąpić ostra reakcja w ciągu kilku minut od podania szczepionki powodująca trudności w oddychaniu, która może doprowadzić do utraty przytomności. Taka reakcja zwana jest reakcją anafilaktyczną. Niedawne badanie wykazało, że jedna reakcja anafilaktyczna występuje na około milion szczepień. Osoby podające szczepionkę są szkolone w zakresie postępowania w przypadku reakcji anafilaktycznych. Po odpowiednim leczeniu dotknięte nią dzieci całkowicie wracają do zdrowia. Reakcja anafilaktyczna to ostra i nagła reakcja alergiczna wymagająca natychmiastowej pomocy medycznej.

8 [Page 8] W jakich sytuacjach dziecko nie powinno zostać zaszczepione? Istnieje jedynie kilka sytuacji, w których nie należy dziecku podawać szczepionki. Nie należy podawać szczepionki dzieciom, u których: potwierdzono wystąpienie reakcji anafilaktycznej na poprzednią dawkę szczepionki lub potwierdzono wystąpienie reakcji anafilaktycznej na neomycynę, streptomycynę lub polimyksynę B (są to antybiotyki, które mogły zostać dodane do szczepionek w niewielkich ilościach). A co w przypadku szczepionki MMR? W jakich innych sytuacjach dziecku nie należy podawać tej szczepionki? MMR to żywa szczepionka atenuowana (co oznacza, że zawiera żywe wirusy, które zostały osłabione). Dzieciom z niedoborem odporności nie należy zasadniczo podawać żywych szczepionek. Dzieci z niedoborem odporności to te: których układ odpornościowy nie działa prawidłowo, ponieważ są one w trakcie leczenia poważnych schorzeń takich, jak przeszczep lub nowotwór; lub ze schorzeniami wpływającymi na układ odpornościowy, np. ostry wrodzony niedobór odporności (bardzo rzadka choroba). Dzieci te łatwiej ulegają zarażeniom. Jeśli dotyczy to dziecka, należy przed szczepieniem powiadomić o tym osobę podającą szczepionkę. Konieczne będzie skonsultowanie się ze specjalistą przed podaniem szczepionek żywych, np. MMR (oraz BCG w przypadku osób, które jej potrzebują). Szczepionki MMR nie należy podawać dzieciom, u których wystąpiła potwierdzona reakcja anafilaktyczna na żelatynę.

9 [page 9] Jeśli dziecko: cierpi na koagulopatię (np. hemofilię, w przypadku której krew nie krzepnie prawidłowo) lub miało napady drgawek niezwiązane z gorączką (patrz część Czym jest gorączka? na stronie 12), należy skonsultować się z osobą podającą szczepionkę przed wykonaniem szczepienia. Choroba dziecka w dniu szczepienia W przypadku łagodnej choroby bez gorączki, np. przeziębienia, szczepionki należy przyjąć zgodnie z planem. Jeśli dziecko ma gorączkę, należy poczekać ze szczepieniem, aż dziecko wyzdrowieje. Jest to wskazane w celu uniknięcia skojarzenia gorączki ze szczepieniem lub aby zapobiec wzrostowi gorączki po wykonaniu szczepienia.

10 [page 10] Dawka przypominająca szczepionki dtap/ipv lub DTaP/IPV podawana w wieku 3 lat i 4 miesięcy lub nieco później Te szczepionki wzmacniają działanie szczepionek podanych dziecku w wieku dwóch, trzech i czterech miesięcy. Zabezpieczają one przed błonicą, tężcem, krztuścem i polio Jaka jest różnica między szczepionkami dtap/ipv i DTaP/ IPV i czy ma ona znaczenie? Szczepionki na błonicę są produkowane w dwóch wersjach o różnej sile i różnią się ilością zawartej anatoksyny błonicy (toksyny produkowanej przez inaktywowane bakterie błonicy). Te dwa typy są oznaczane literą D w przypadku dużej siły i d w przypadku małej siły. Dwie szczepionki przeciw błonicy są używane jako dawki przypominające w okresie przedszkolnym jedna o dużej sile (DTaP/IPV) i druga, o mniejszej sile (dtap/ipv). Obie szczepionki są skuteczne, więc nie ma znaczenia, która zostanie podana dziecku w postaci dawki przypominającej w okresie przedszkolnym. Czym jest błonica? Błonica to groźna choroba, która zaczyna się zazwyczaj od bólu gardła i może szybko spowodować problemy z oddychaniem. Może uszkodzić serce i układ nerwowy, a w ciężkich przypadkach może nawet spowodować śmierć. Przed wprowadzeniem szczepionki w Wielkiej Brytanii notowano do przypadków tej choroby rocznie powodujących do 5000 zgonów. Czym jest tężec? Tężec atakuje układ nerwowy, wywołując skurcze mięśni i problemy z oddychaniem. Może spowodować śmierć. Wywołują go zarazki obecne w glebie i nawozie, które przedostają się do organizmu poprzez otwarte rany i oparzenia. Tężcem nie można się zarazić od innej osoby.

11 [page 11] Czym jest krztusiec? Krztusiec jest chorobą powodującą długie ataki dławiącego kaszlu, utrudniającego oddychanie. Może on trwać do 10 tygodni. Szczególnie narażone na tę chorobę są dzieci do pierwszego roku życia. Choroba ta zazwyczaj nie jest już tak groźna u starszych dzieci. Przed wprowadzeniem szczepionki średnia liczba zgłoszonych zachorowań rocznie w Wielkiej Brytanii wynosiła W roku poprzedzającym wprowadzenie szczepionki zmarło na tę chorobę 92 dzieci. Czym jest polio? Polio to wirus, który atakuje układ nerwowy i może spowodować stały paraliż mięśni. Może zaatakować mięśnie klatki piersiowej lub mózg. Może doprowadzić do śmierci. Przed wprowadzeniem szczepionki w Wielkiej Brytanii notowano nawet 8000 przypadków tej choroby rocznie w okresie epidemicznym. Dzięki skuteczności szczepień przez ostatnie 20 lat nie zanotowano ani jednego przypadku naturalnego zarażenia polio w Wielkiej Brytanii (ostatni przypadek miał miejsce w roku 1984). Jak jest skuteczność szczepionek podawanych w okresie przedszkolnym? Badania wykazały, iż szczepionki te są bardzo skuteczne. Dawka przypominająca nie tylko zabezpiecza dziecko przed chorobami aż do podania kolejnej dawki przypominającej w wieku około 13 lat, ale również chroni przed zarażaniem niemowląt, którym z uwagi na wiek nie podano jeszcze wszystkich szczepień.

12 [page 12] Czy po szczepionkach wystąpią jakiekolwiek skutki uboczne? U niektórych dzieci mogą wystąpić niegroźne skutki uboczne, m.in.: zaczerwienienie, obrzmienie i wrażliwość miejsca wykonania zastrzyku (znikną same z upływem czasu); rozdrażnienie i złe samopoczucie; podwyższona temperatura (gorączka). Czym jest gorączka? Gorączką jest temperatura wyższa niż 37,5 C. Gorączka często występuje u małych dzieci, ale jej przebieg jest łagodny. Jeśli buzia dziecka jest gorąca i zaczerwieniona, może to oznaczać, że dziecko ma gorączkę. Aby to sprawdzić, należy zmierzyć temperaturę termometrem. Jeśli u dziecka wystąpi podwyższona temperatura i złe samopoczucie, należy: podać dziecku paracetamol lub ibuprofen w płynie (zgodnie z instrukcjami na opakowaniu); zapewnić dziecku dużo płynów; upewnić się, że dziecko nie jest zbyt ciepło ubrane lub zawinięte w zbyt wiele warstw; upewnić się, że temperatura w pokoju nie jest zbyt wysoka, w przedziale około 18-21ºC; W przypadku utrzymywania się gorączki lub obaw związanych ze stanem dziecka należy skontaktować się z pielęgniarką, środowiskowym pracownikiem służby zdrowia lub lekarzem rodzinnym (GP). Paracetamol lub ibuprofen w płynie należy podać dziecku tylko w przypadku podwyższonej temperatury i złego samopoczucia po szczepieniu. Nie należy ich przyjmować przed lub po otrzymaniu szczepionki tak na wszelki wypadek, gdyż mogą one osłabić działanie szczepionki.

13 [page 13] Nigdy nie należy podawać leków zawierających aspirynę dzieciom poniżej 16. roku życia. W razie obaw związanych ze stanem zdrowia dziecka, należy kierować się przeczuciem. Należy porozmawiać z lekarzem rodzinnym (GP) lub zadzwonić pod numer NHS Direct Wales Należy natychmiast zadzwonić do przychodni, o każdej porze, gdy dziecko: ma temperaturę 39ºC lub wyższą lub ma atak drgawkowy. Czym są ataki drgawkowe? Ataki drgawkowe, zwane również konwulsjami lub spazmami, to stany, w których dziecko zaczyna się trząść lub nagle sztywnieje i może stracić przytomność. Niektóre ataki drgawkowe mogą mieć związek z gorączką, ale nie wszystkie. Drgawki mające związek z gorączką (zwane również drgawkami gorączkowymi) występują rzadko w pierwszych sześciu miesiącach życia. Zazwyczaj występują w drugim roku życia. Później zdarzają się rzadziej, a po ukończeniu piątego roku życia występują niezwykle rzadko. Przyczyną drgawek gorączkowych są najczęściej infekcje wirusowe, ale takie infekcje mogą również spowodować wystąpienie drgawek. Większość dzieci, u których występowały drgawki gorączkowe, całkowicie wraca do zdrowia. W przypadku wystąpienia ataku drgawek u dziecka na krótko po podaniu szczepionki jego przyczyną może nie być szczepionka czy gorączka. Powód może być inny, np. przewlekłe schorzenie. W przypadku wystąpienia drgawek u dziecka po podaniu szczepionki należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym (GP). Lekarz może skierować pacjenta do specjalisty w celu uzyskania porad związanych z dalszymi badaniami i przyszłymi szczepieniami. Jeśli przychodnia jest nieczynna lub nie można skontaktować się w żaden sposób z lekarzem, należy udać się prosto do ambulatorium w najbliższym szpitalu.

14 [page 14] Szczepionka MMR - druga dawka podawana w okresie przedszkolnym MMR to szczepionka chroniąca dziecko przed odrą, świnką i różyczką. Dziecko powinno otrzymać pierwszą dawkę szczepionki MMR między 12. a 13. miesiącem życia. Kolejna dawka podawana jest dziecku w wieku 3 lat i 4 miesięcy. Szczepionka MMR zawiera osłabione szczepy żywych wirusów odry, świnki i różyczki. Ponieważ wirusy te są osłabione, osoby poddane niedawno szczepieniu nie mogą zarazić innych osób. Dlaczego potrzebne są dwie dawki szczepionki MMR? Dziecku należy podać drugą dawkę szczepionki MMR, ponieważ nie zawsze działa ona prawidłowo po przyjęciu pierwszej dawki. Niektóre dzieci, którym podano tylko jedną dawkę, mogą nie być zabezpieczone przed jedną lub kilkoma chorobami. Dzieci, którym nie podano wcześniej szczepionki MMR, powinny przyjąć pierwszą dawkę teraz, a drugą po trzech miesiącach. Dwie dawki szczepionki MMR są podawane rutynowo w całej Europie, jak również w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii oraz Nowej Zelandii. Podanie dziecku drugiej dawki szczepionki zapewnia najlepszą możliwą ochronę. Jaka jest skuteczność szczepionki MMR? Szczepionka MMR bardzo dobrze chroni przed różyczką i odrą oraz jest niewiele mniej skuteczna w przypadku świnki. Przed wprowadzeniem szczepionki MMR świnka była najczęstszym powodem zachorowań na wirusowe zapalenie opon mózgowordzeniowych u dzieci poniżej 15. roku życia. Co roku z powodu tej choroby do szpitala trafiało około 1200 pacjentów. W przypadku niepodania dziecku szczepionki MMR może ono zarazić się świnką. Od momentu wprowadzenia szczepionki MMR w Wielkiej Brytanii w 1988 roku niemal wyeliminowano te trzy choroby u małych dzieci.

15 [page 15] Czym jest odra? Odra jest jedną z najbardziej zakaźnych chorób. Wywołuje ją wirus. Niemal u każdej zarażonej osoby pojawia się wysoka gorączka, wysypka i złe samopoczucie. Dziecko chore na odrę musi spędzić przeciętnie około pięciu dni w łóżku i może być nieobecne w szkole przez około dziesięć dni. Dorośli przeważnie chorują dłużej. Nie można przewidzieć, u kogo objawy odry będą poważniejsze. U dzieci chorujących na odrę powszechne są komplikacje. Najpowszechniejszymi komplikacjami są problemy ze słuchem, infekcje klatki piersiowej, biegunka i drgawki. Do rzadszych komplikacji należą: zapalenie mózgu (obrzęk mózgu) oraz uszkodzenie mózgu. Odra może doprowadzić do śmierci. W 1987 roku (na rok przed wprowadzeniem w Wielkiej Brytanii szczepionki MMR) zachorowało na odrę dzieci, z których 16 zmarło. Jak się rozprzestrzenia? Odra rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Kaszel lub kichanie mogą rozprzestrzenić wirusa na dużym obszarze. Ponieważ jest to choroba bardzo zaraźliwa, ryzyko zarażenia dziecka w przypadku braku szczepienia i kontaktu z wirusem jest bardzo wysokie. Czym jest świnka? Świnka wywoływana jest przez wirusa, który może powodować gorączkę, ból głowy oraz bolesność i spuchnięcie węzłów chłonnych na twarzy, szyi i szczęce. W rzadkich wypadkach może spowodować stałą utratę słuchu, wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (zapalenie tkanek otaczających mózg) i ostry stan zapalny mózgu. Zwykle wywołuje bolesne obrzmienie jąder u chłopców i mężczyzn oraz może zaatakować jajniki u dziewczynek. Świnka trwa od 7 do 10 dni. Przed wprowadzeniem szczepionki MMR hospitalizowano z powodu świnki rocznie około 1200 osób. Jak się rozprzestrzenia? Świnka rozprzestrzenia się taką samą drogą jak odra. Jest prawie tak samo zaraźliwa jak grypa.

16 [page 16] Czym jest różyczka? Różyczka również jest chorobą wirusową. U dzieci ma ona zwykle łagodny przebieg i może przejść niepostrzeżenie. Powoduje krótko trwającą wysypkę, obrzmienie węzłów chłonnych i ból gardła. Różyczka jest poważnym zagrożeniem dla dzieci w łonie matki. Może bardzo poważnie uszkodzić ich wzrok, słuch, serce i mózg. Może również wywołać stan zwany syndromem wrodzonej różyczki (CRS). W ciągu pięciu lat przed wprowadzeniem szczepionki MMR w Wielkiej Brytanii około 43 dzieci rocznie rodziło się z syndromem wrodzonej różyczki. Największe zagrożenie różyczka stwarza dla dzieci w łonie matki przez pierwsze trzy miesiące ciąży. Jeśli kobieta zarazi się różyczką w tym czasie, w 9 na 10 przypadków dziecko urodzi się głuche lub niewidome, z uszkodzonym sercem lub upośledzeniem umysłowym. U kobiet zarażonych różyczką często występują również poronienia. W wielu przypadkach kobiety ciężarne zarażają się różyczką od własnych dzieci lub dzieci ich przyjaciół. Jak się rozprzestrzenia? Różyczka rozprzestrzenia się w taki sam sposób jak odra i świnka. Jest prawie tak samo zaraźliwa jak grypa. Po podaniu drugiej (przedszkolnej) dawki szczepionki MMR Wystąpienie skutków ubocznych jest rzadsze po przyjęciu drugiej dawki szczepionki niż po pierwszej. Poza tym ewentualne skutki uboczne mają zazwyczaj łagodniejszy przebieg. Trzy różne wirusy zawarte w szczepionce działają w różnym czasie i mogą wywołać następujące skutki uboczne: w 6 do 11 dni po podaniu szczepionki zaczyna działać część szczepionki na odrę. W tym czasie często występuje gorączka; u niektórych dzieci występuje wysypka podobna do tej występującej u osób chorych na odrę, a u innych utrata apetytu (informacje na temat leczenia gorączki można znaleźć na stronie 12);

17 [page 17] u mniej więcej jednego dziecka na 1000 po szczepieniu mogą wystąpić drgawki spowodowane gorączką. Określa się je mianem drgawek gorączkowych (patrz strona 13). Niemniej jednak, jeśli niezaszczepione dziecko zarazi się odrą, prawdopodobieństwo wystąpienia drgawek wzrasta pięciokrotnie; w rzadkich przypadkach, około trzech tygodni po szczepieniu, u dziecka mogą wystąpić objawy świnki (spuchnięte ślinianki), ponieważ zaczyna działać część szczepionki na świnkę; w bardzo rzadkich przypadkach, sześć tygodni po szczepieniu, u dzieci może pojawić się plamista wysypka podobna do sińców. Jest ona zwykle spowodowana częścią szczepionki zabezpieczającą przed odrą i różyczką. W przypadku wystąpienia u dziecka takich plamek należy zabrać je do lekarza rodzinnego (GP). Lekarz zbada dziecko i poradzi, jak wyleczyć wysypkę. rzadziej niż u jednego dziecka na milion po szczepieniu może wystąpić zapalenie mózgu, ale praktycznie nie istnieją dowody wskazujące na to, że powoduje je szczepionka. Jednakże u niezaszczepionego dziecka, które zachorowało na odrę, ryzyko wystąpienia zapalenia mózgu wynosi 1 na 1000 przypadków. Więcej informacji na ten temat może udzielić lekarz rodzinny (GP). Alergia na jaja Szczepionkę MMR można bezpiecznie stosować u dzieci z występującymi ostrymi reakcjami alergicznymi (reakcjami anafilaktycznymi) na jaja. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy porozmawiać z pielęgniarką, środowiskowym pracownikiem ochrony zdrowia lub lekarzem rodzinnym (GP). Szczepionka MMR a autyzm W latach dziewięćdziesiątych pojawiało się w mediach wiele informacji na temat domniemanego związku szczepionki MMR z autyzmem. Niektórzy rodzice opóźniali zaszczepienie dziecka szczepionką MMR lub nie godzili się na szczepienie. W rezultacie wybuchały epidemie odry. Niezależni międzynarodowi eksperci nie znaleźli żadnego naukowego dowodu na istnienie takiego związku. Wyniki pierwotnego badania, które wywołało panikę, uznano za błędne i wycofano je.

18 [page 18] Czy nie lepsze byłoby podanie dziecku oddzielnych szczepionek na odrę, świnkę i różyczkę? Nie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie zaleca podawania oddzielnych szczepionek, gdyż takie działanie naraża dzieci na dłuższe ryzyko braku ochrony. Poza tym nie ma dowodów na to, że oddzielne szczepienia są bezpieczniejsze niż szczepionka MMR. W rzeczywistości dzieci, którym podaje się oddzielne szczepionki, są bardziej narażone na ryzyko zachorowania, gdyż proces zabezpieczenia jest dłuższy. Szczepienia przedszkolne zapewniają dziecku najlepszą ochronę przed pójściem do szkoły. Jeśli dziecku nie podano wszystkich szczepionek, może zostać zaszczepione teraz. Więcej informacji można uzyskać w przychodni rodzinnej (GP). Będą to ostatnie szczepienia rutynowe przed podaniem ostatnich dawek szczepionek w szkole ponadpodstawowej oraz szczepionki HPV dziewczętom w wieku lat. 18

19 [page 19] Symptomy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy (sepsy) Zarówno zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jak i posocznica (zakażenie krwi) to bardzo poważne choroby. Ważne jest, aby rodzice lub opiekunowie potrafili rozpoznać objawy choroby i wiedzieli, jakie działania należy podjąć w przypadku ich wystąpienia. Wczesne symptomy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy mogą być podobne do objawów grypy (gorączka, wymioty, drażliwość i niepokój). Jednakże osoby chore na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub posocznicę mogą poważnie się rozchorować w ciągu kilku godzin. Ważne jest, aby umieć rozpoznać objawy i symptomy obu tych chorób i wiedzieć, jakie działania należy podjąć w przypadku ich wystąpienia. Pomimo tego, że dziecko zostało zaszczepione w wieku niemowlęcym przeciw haemophilus influenzae (Hib), zapaleniu opon mózgowordzeniowych C oraz niektórym formom bakterii pneumokokowych, (powodującym zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicę) te szczepionki nie zabezpieczą dziecka przeciw innym typom zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy. Czym jest zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych? Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to infekcja tkanek otaczających mózg. Może je wywołać kilka typów bakterii lub wirusów. Zakażenie bakteriami meningokokowymi może również wywołać takie choroby jak posocznica, zapalenie osierdzia (zapalenie tkanek otaczających serce) oraz zapalenie stawów (obrzęk stawów). Czym jest posocznica? Posocznica (sepsa) to bardzo poważna choroba, w której dochodzi do zakażenia krwi. Jej objawami są: zimne dłonie i stopy, bladość, wymioty, senność lub trudności w przebudzeniu. Objawy mogą wystąpić szybko. W przypadku podejrzenia posocznicy u siebie, dziecka lub innej osoby należy niezwłocznie uzyskać pomoc.

20 [page 20] U niemowląt i małych dzieci występują następujące symptomy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych: nienaturalny płacz, zawodzenie; drażliwość, niechęć przy dotykaniu; napięte, wypukłe ciemiączko u niemowląt (patrz słowniczek, strona 24); senność, zwiotczałość i brak reakcji; brak apetytu i wymioty; gorączka, zimne dłonie i stopy; sztywność karku, światłowstręt; drgawki (patrz strona 13). Głównymi objawami posocznicy są również: duszność, przyspieszony lub nietypowy oddech, pochrząkiwanie; blada, sina lub pokryta plamami skóra; czerwone lub fioletowe plamy, które nie bledną pod naciskiem (należy przeprowadzić test szklankowy objaśniony na stronie 21). Należy pamiętać, że nie u wszystkich osób chorych na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub posocznicę mogą wystąpić wszystkie opisane wyżej symptomy. W przypadku wystąpienia niektórych z wyżej opisanych symptomów, szczególnie czerwonych lub fioletowych plam, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Jeśli nie można skontaktować się z lekarzem lub w przypadku dalszych wątpliwości po uzyskaniu porady medycznej, należy zaufać przeczuciu i udać się z dzieckiem do ambulatorium w najbliższym szpitalu.

21 [page 21] Test szklankowy Należy mocno przycisnąć ściankę do skóry z wysypką, aby sprawdzić, czy plamy znikają lub tracą kolor pod naciskiem. Jeśli plamy nie tracą koloru, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Gdzie można uzyskać dodatkowe informacje na temat zapalenia opon mózgowordzeniowych? Fundacja Badań nad Zapaleniem Opon Mózgowo-Rdzeniowych (Meningitis Research Foundation) oraz Fundusz Zapalenia Opon Mózgowo-Rdzeniowych (Meningitis Trust) udzielają informacji na temat tej choroby. Informacje można uzyskać pod bezpłatnym całodobowym numerem infolinii Fundacji Badań nad Zapaleniem Opon Mózgowo-Rdzeniowych: lub na stronie internetowej: Informacje można uzyskać pod bezpłatnym całodobowym numerem infolinii Funduszu Zapalenia Opon Mózgowo-Rdzeniowych: lub na stronie internetowej: Można również uzyskać poradę od pielęgniarki, środowiskowego pracownika służby zdrowia lub lekarza rodzinnego albo zadzwonić pod numer NHS Direct Wales * ilustracja zapewniona przez Fundusz Zapalenia Opon Mózgowo-Rdzeniowych.

22 [page 22] Porady podróżne dla dzieci Jeśli dziecko wyjeżdża za granicę, należy upewnić się, że wykonano wszystkie szczepienia zgodnie z programem. Dziecko może również potrzebować dodatkowych szczepień. Należy skontaktować się z lekarzem rodzinnym lub udać się do kliniki podróżnej (Travel Clinic) odpowiednio wcześnie, aby dowiedzieć się, jak zabezpieczyć dziecko przed podróżą. 22

23 [page 23] Słowniczek - zawiera wyjaśnienie niektórych terminów związanych ze szczepieniami dziecka. Bezkomórkowa szczepionka Szczepionka przeciw krztuścowi przeciw krztuścowi zawierająca tylko te części komórek bakterii krztuśca, które mogą wytworzyć odporność u zaszczepionej osoby. Reakcja anafilaktyczna Nagła i ostra reakcja alergiczna wymagająca natychmiastowej pomocy medycznej. Bakteria Pojedynczy zarazek. Wiele zarazków nazywamy bakteriami. Drgawki Zwane również atakiem drgawkowym. To stan, w którym mięśnie gwałtownie kurczą się i rozluźniają, powodując niekontrolowane drgawki i zazwyczaj utratę przytomności. Szczepionka dtap/ipv oraz szczepionka DTaP/IPV Szczepionka DTap/IPV/Hib Szczepionki podawane w wieku przedszkolnym zabezpieczające przed czterema chorobami: błonicą, tężcem, krztuścem i polio. Zawierają one bezkomórkową szczepionkę przeciw krztuścowi oraz inaktywowaną szczepionkę przeciw polio. Szczepionka podawana niemowlętom w wieku dwóch, trzech i czterech miesięcy, zabezpieczająca przed pięcioma chorobami: błonicą, tężcem, krztuścem, polio i Haemophilus influenzae typu B (Hib). Zawiera ona bezkomórkową szczepionkę przeciw krztuścowi oraz inaktywowaną szczepionkę przeciw polio.

24 [page 24] Zapalenie mózgu Atak drgawkowy Ciemiączko Inaktywowana szczepionka przeciw polio (IPV) Neomycyna, polimyksyna i streptomycyna Td/IPV Anatoksyna Obrzęk mózgu. Zwany również drgawkami (patrz wyżej). Przestrzeń między kośćmi w górnej części czaszki dziecka. Zwykle zamyka się w wieku dwóch lat. Szczepionka przeciw polio składająca się z zabitych wirusów. Antybiotyki wchodzące w skład szczepionek, zapobiegające zanieczyszczeniu bakteriami Szczepionka skojarzona zabezpieczająca przed trzema chorobami tężcem, błonicą i polio. Zawiera szczepionki na tężec, niską dawkę szczepionki na błonicę oraz inaktywowaną szczepionkę przeciw polio. Podawana jest nastolatkom w wieku lat w celu wzmocnienia ich odporności. Inaktywowana toksyna bakteryjna zawarta w szczepionce, która wywołuje reakcję immunologiczną.

25 [page 25] Program odszkodowania w przypadku niepożądanych odczynów poszczepiennych (VDPS - Vaccine Damage Payment Scheme ) Większość szczepionek podawana jest bez żadnych problemów, jednakże w bardzo rzadkich przypadkach mogą pojawić się trudności. Celem programu odszkodowania w przypadku niepożądanych odczynów poszczepiennych jest pomoc finansowa osobom i rodzinom osób, u których po podaniu szczepionki wystąpiły skutki niepożądane. Program zabezpiecza przed niepożądanymi skutkami wszystkich szczepionek opisanych w niniejszej broszurze oprócz szczepionki przeciw zapaleniu wątroby typu B opisanej w tabeli na stronie 28. Uzyskanie odszkodowania uzależnione jest od spełnienia kilku warunków. Aby uzyskać więcej informacji, należy skontaktować się z: Vaccine Damage Payments Unit Department for Work and Pensions Palatine House Lancaster Road Preston PR1 1 HB Telefon: CAU-VDPU@dwp.gsi.gov.uk Gdzie można uzyskać więcej informacji? Można porozmawiać z pielęgniarką, środowiskowym pracownikiem służby zdrowia lub lekarzem rodzinnym (GP) albo zadzwonić pod numer NHS Direct Wales Strona internetowa: Niniejsza broszura jest również dostępna na stronie Welsh Government poświęconej szczepieniom:

26 [page 26] Dodatkowe egzemplarze można zamówić z Welsh Government Publications Centre: pocztą assembly-publications@wales.gsi.gov.uk lub telefonicznie: (od poniedziałku do piątku w godzinach: 8:00 17:00). Wszelkie pytania dotyczące broszury można kierować na adres: Health Protection Division Welsh Government Cathays Park Cardiff CF10 3NQ Tel.: lub Program rutynowych szczepień dziecka Każda szczepionka podawana jest w formie jednego zastrzyku domięśniowego w udo lub górną część ramienia. Wiek szczepienia Choroby, przed którymi Dwa miesiące szczepionka błonica, tężec, zabezpiecza krztusiec, polio i Haemophilus influenzae typu B (Hib) Podawane szczepionki DTaP/IPV/Hib oraz Trzy miesiące zakażenie pneumokokami błonica, tężec, krztusiec, polio i Haemophilus influenzae typu B (Hib) zapalenie opon mózgowordzeniowych C (grupa meningokokowa C) PCV DTaP/IPV/Hib oraz MenC

27 [page 27] Cztery miesiące błonica, tężec, krztusiec, polio i Haemophilus influenzae typu B (Hib) zapalenie opon mózgowordzeniowych C zakażenie pneumokokami DTaP/IPV/Hib oraz MenC i PCV Między 12. a 13. miesiącem życia (w ciągu miesiąca od pierwszych urodzin) Trzy lata i cztery miesiące Haemophilus influenzae typu B (Hib) oraz zapalenie opon mózgowordzeniowych C zakażenie pneumokokami odra, świnka i różyczka błonica, tężec, krztusiec i polio Hib/MenC oraz PCV i MMR DTaP/IPV lub dtap/ipv oraz Dziewczęta w wieku lat odra, świnka i różyczka rak szyjki macicy wywołany przez wirusa brodawczaka ludzkiego MMR HPV Od 13. roku życia tężec, błonica i polio Td/IPV

28 [page 28] Szczepienia dodatkowe dla dzieci w grupie podwyższonego ryzyka Wiek szczepienia Po urodzeniu (dzieciom, u których istnieje większe ryzyko kontaktu z gruźlicą). Choroby, przed którymi szczepionka zabezpiecza gruźlica Podawane szczepionki BCG Po urodzeniu, w wieku 1 zapalenie wątroby miesiąca, 2 miesięcy oraz 12 typu B miesięcy (w przypadku niemowląt, których matki są zarażone zapaleniem wątroby typu B). Co rok między wrześniem a grypa listopadem (dzieciom z chorobami przewlekłymi, u których ryzyko zachorowania na grypę jest większe). WZW typu B Grypa Od 2. roku życia (dzieciom z chorobami przewlekłymi, u których występuje większe ryzyko wystąpienia choroby pneumokokowej). choroba pneumokokowa PPV (rodzeństwu dzieci podatnych na ostrą postać ospy wietrznej). ospa wietrzna Varicella (ospa wietrzna)