Sytuacja szkolna uczniów niepełnosprawnych

Transkrypt

1 P o r a d n i a P s y c h o l o g i c z n o - P e d a g o g i c z n a ul. Żwirki i Wigury 1, Środa Wlkp. tel./fax (061) pppsroda@wp.pl Sytuacja szkolna uczniów niepełnosprawnych Raport z badań ankietowych przeprowadzonych w roku szkolnym 2006/2007 w placówkach oświatowych powiatu średzkiego Opracowanie: Danuta Hulewicz 1

2 Październik

3 W roku szkolnym 2006/2007 Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Środzie Wlkp. przeprowadziła badania ankietowe w celu zdiagnozowania sytuacji szkolnej uczniów niepełnosprawnych. Przygotowano dwa kwestionariusze, jeden przeznaczony dla placówek przedszkolnych, drugi dla szkół i zespołów szkolno przedszkolnych. Badaniem objęto placówki oświatowe powiatu średzkiego. 1. Liczba badanych szkół W badaniach ankietowych wzięło udział 33 spośród 38 placówek, w tym: 7 samodzielnych placówek przedszkolnych, 26 szkół i zespołów szkolno przedszkolnych. Brak wypełnionych ankiet z placówek: (informacje dotyczące liczby osób niepełnosprawnych uzyskano telefonicznie) - Liceum Ogólnokształcące w Środzie Wlkp. - Zespół Szkół Zawodowych w Środzie Wlkp. - Gimnazjum Nr 2 w Środzie Wlkp. - Zespół Szkół w Słupi Wielkiej - Zespół Szkół w Sulęcinku Tabela 1. Liczba badanych placówek ogółem Gmina przedszkolnych Liczba placówek szkolno - przedszkolnych Liczba uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego Dominowo Krzykosy Nowe Miasto Środa Wlkp Zaniemyśl ogółem Dane szczegółowe prezentuje Tabela 2. Tabela 2. Gmina Dominowo Gmina Krzykosy Szkoła Podstawowa w Dominowie Szkoła Podstawowa w Murzynowie Kościelnym Gimnazjum w Gieczu (1 os. npł.) (3 os. npł.) (1 os. npł.) Zespół Szkół w Krzykosach (4 os. npł.) Zespół Szkolno Przedszkolny w Sulęcinie (3 os. npł.) Zespół Szkół w Pieczkowie (1 os. npł.) Zespół Szkolno Przedszkolny w Murzynowie Leśnym (-) Zespół Szkolny w Sulęcinku (2 os. npł.) 3

4 Gmina Nowe Miasto (100% placówek) Gmina Środa Wlkp. (73% placówek) Gmina Zaniemyśl (100% placówek) Publiczne Przedszkole w Nowym Mieście Publiczne Przedszkole w Klęce Szkoła Podstawowa w Klęce Zespół Szkół w Chociczy Szkoła Podstawowa w Boguszynie Szkoła Podstawowa w Kolniczkach Gimnazjum w Nowym Mieście ZSZ w Środzie Wlkp., oddziały w Nowym Mieście (9 os. npł.) (9 os. npł.) (6 os. npł.) (2 os. npł.) (8 os. npł.) (11 os. npł.) Przedszkole Nr 1 w Środzie Wlkp. (10 os npł.) Przedszkole Nr 2 w Środzie Wlkp. Przedszkole Nr 3 w Środzie Wlkp. Przedszkole Nr 4 w Środzie Wlkp. Szkoła Podstawowa Nr 2 w Środzie Wlkp. (12 os. npł.) Szkoła Podstawowa Nr 2 Filia w Tadeuszewie (-) Szkoła Podstawowa Nr 3 w Środzie Wlkp. (46 os. npł.) Szkoła Podstawowa w Pławcach Szkoła Podstawowa w Jarosławcu (3 os. npł.) Szkoła Podstawowa w Starkówcu Piątkowskim (4 os. npł.) Zespół Szkół w Słupii Wielkiej (4 os, npł.) Gimnazjum Nr 1 w Środzie Wlkp. (4 os. npł.) Gimnazjum Nr 2 w Środzie Wlkp. Zespół Szkół Rolniczych, Gimnazjum Nr 3 w Środzie Wlkp. (56 os. npł.) Zespół Szkół Zawodowych w Środzie Wlkp. (24 os. npł.) Liceum Ogólnokształcące Przedszkole Samorządowe w Zaniemyślu Zespół Szkół w Zaniemyślu (10 os. npł.) Szkoła Podstawowa w Czarnotkach (-) Zespół Szkół w Pigłowicach (6 os. npł.) Szkoła Podstawowa w Śnieciskach (1 os. npł.) Zespół Szkół Ekonomicznych w Łęknie (-) W Y N I K I B A D A Ń A N K I E T O W Y C H I. Szkoły i zespoły szkolno przedszkolne (N=25) 1. W 25 szkołach powiatu średzkiego (tj. 66% liczby wszystkich szkół) są uczniowie niepełnosprawni. Uczniowie ci posiadają aktualne orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. 3. Formy realizacji kształcenia specjalnego (N=25) Forma kształcenia Oddział ogólnodostępny Oddział integracyjny Oddział specjalny Liczba szkół (%) 18 (72%) 2 (8%) 5 (20%) Liczba oddziałów Liczba uczniów niepełnosprawnych

5 liczba uczniów niepełnosprawnych oddział ogólnodostępny oddział integracyjny oddział specjalny Z przedstawionych danych wynika, że duża grupa uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego realizuje obowiązek szkolny w oddziałach ogólnodostępnych (41%), a tylko 4% w 3 oddziałach integracyjnych. Oddziały integracyjne Szkoła Liczba oddziałów (klasy) Liczba uczniów Szkoła Podstawowa Nr 2 w Środzie Wlkp. 2 (I, IV) 7 Gimnazjum Nr 1 w Środzie Wlkp. 1 (I) 3 OGÓŁEM 3 10 Oddziały specjalne Szkoła Liczba oddziałów Liczba uczniów Szkoła Podstawowa Nr 3 w Środzie Wlkp Gimnazjum Nr 3 w Środzie Wlkp Zespół Szkół Zawodowych w Środzie Wlkp Zespół Szkół w Chociczy 1 3 Zespół Szkół w Zaniemyślu 1 10 OGÓŁEM

6 Liczba uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, uczących się w poszczególnych typach szkół. Lp. Uczniowie wg rodzaju niepełnosprawności (zgodnie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego) PODSTAWOWA GIMNAZJUM PONADGIMNAZJALNA OGÓŁEM 1. niesłyszący, słabo słyszący niewidomi, słabo widzący z zaburzeniami psychicznymi niepełnosprawni ruchowo upośledzeni umysłowo w stopniu lekkim upośledzeni umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym z autyzmem z niepełnosprawnościami sprzężonymi niedostosowani społecznie, zagrożeni niedostosowaniem społ., zagrożeni uzależnieniem z chorobą przewlekłą OGÓŁEM uczniowie z lekkim upośledzeniem umysłowym uczniowie z umiarkowanym lub znacznym upośledzeniem umysłowym 20 uczniowie z niepełnosprawnościami sprzężonymi 10 0 PODSTAWOWA GIMNAZJUM PONADGIMNAZJALNA 6

7 Liczba uczniów niepełnosprawnych w poszczególnych klasach, z uwzględnieniem rodzaju niepełnosprawności. Lp. Uczniowie wg rodzaju niepełnosprawności (zgodnie z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego) PODSTAWOWA GIMNAZJUM PONADGIMNAZJALNA Kl. I Kl. II Kl. III Kl. IV Kl. V Kl. VI Kl. I Kl. II Kl. III Kl. I Kl. II Kl. III KL. IV 1. niesłyszący, słabo słyszący niewidomi, słabo widzący z zaburzeniami psychicznymi 1 4. niepełnosprawni ruchowo (ind) upośledzeni umysłowo w stopniu lekkim 4 6 (1 ind) (1 ind) upośledzeni umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym 7. z autyzmem z niepełnosprawnościami sprzężonymi niedostosowani społecznie, zagrożeni niedostosowaniem społecznym, zagrożeni uzależnieniem Szkoła Życia - 13 Szkoła Życia (3 ind) z chorobą przewlekłą OGÓŁEM Szkoła Życia % wszystkich uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego realizuje obowiązek szkolny w formie indywidualnego nauczania. 7

8 Uczniowie z lekkim upośledzeniem umysłowym GIMNAZJUM Gmina: PODSTAWOWA PONADGIMNAZJALNA OGÓŁEM Zaniemyśl Dominowo 3 1 Zaniemyśl 4 Krzykosy Nowe Miasto Środa Wlkp Zaniemyśl OGÓŁEM Dominowo Krzykosy Dominowo Nowe Krzykosy Miasto Środa Nowe Miasto Wlkp. Środa Wlkp PODSTAWOWA GIMNAZJUM PONADGIMNAZJALNA PODSTAWOWA GIMNAZJUM PONADGIMNAZJALNA Dominowo 20 Krzykosy 15 Nowe Miasto 10 Środa Wlkp. 5 Zaniemyśl 0 PODSTAWOWA GIMNAZJUM PONADGIMNAZJALNA Uczniowie z umiarkowanym lub znacznym sprzężoną upośledzeniem umysłowym, niepełnosprawnością PODSTAWOWA GIMNAZJUM Uczn. z umiark. lub znacznym upośledz. Uczn. z niepełn. sprzężoną Uczn. z umiark. lub znacznym upośledz Uczn. z niepełn. sprzężoną PONADGIMNAZJALNA Uczn. z umiark. Uczn. z lub znacznym niepełn. upośledz. sprzężoną OGÓŁEM Gmina: Dominowo Krzykosy Nowe Miasto Środa Wlkp Zaniemyśl OGÓŁEM

9 Dominowo 6 4 Krzykosy Nowe Miasto Środa Wlkp. 2 Zaniemyśl 0 Uczn. z umiark. lub znacznym upośledz. Uczn. z niepełn. sprzężoną Uczn. z umiark. lub znacznym upośledz Uczn. z niepełn. sprzężoną PODSTAWOWA GIMNAZJUM WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM OCENIANIA Wewnątrzszkolny system oceniania określa zasady oceniania uczniów. W przypadku, gdy w szkole uczą się dzieci i młodzież posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego WSO powinien uwzględniać zasady ich oceniania. Czy sposób oceniania uczniów niepełnosprawnych został uwzględniony w WSO? [N=25] Skala Ilość odpowiedzi % odpowiedzi TAK 18 72% NIE 3 12% BRAK ODPOWIEDZI 4 16% Uwaga. Na pytanie nie udzieliły odpowiedzi szkoły, w których nie uczą się osoby niepełnosprawne, nie ma więc potrzeby uwzględniania odpowiedniego sposobu ich oceniania w WSO. Z uzyskanych informacji wynika, że większość szkół, w których uczą się dzieci i młodzież z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego uwzględniła w WSO sposób oceniania osiągnięć edukacyjnych i zachowania uczniów niepełnosprawnych. 9

10 Edukacja uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym opiera się na indywidualnych programach edukacyjnych, opracowanych przez nauczycieli i specjalistów pracujących z uczniami. Czy dla uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym opracowano indywidualne programy edukacyjno - terapeutyczne? [N=20] Skala Ilość odpowiedzi % odpowiedzi TAK 9 45% NIE - - BRAK ODPOWIEDZI 11 55% Uwaga. Na pytanie nie udzieliły odpowiedzi szkoły, w których nie uczą się osoby z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębszym, to pytanie ich nie dotyczy. We wszystkich szkołach opracowane zostały indywidualne programy edukacyjno terapeutyczne dla uczniów z umiarkowanym lub znacznym upośledzeniem umysłowym. ZAJĘCIA REWALIDACYJNE Proces kształcenia osób niepełnosprawnych powinien być ściśle powiązany z procesem rewalidacji, wspomagającym rozwój dzieci i młodzieży posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. W szkole specjalnej na zajęcia rewalidacyjne przeznaczone jest 10 godzin tygodniowo, rozdzielonych na poszczególne zajęcia wg potrzeb szkoły. 2 ust.10 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych: Dyrektor szkoły, z wyjątkiem szkoły specjalnej, w uzgodnieniu z organem prowadzącym, przydziela dodatkowe godziny na prowadzenie indywidualnych zajęć rewalidacyjnych z uczniami niepełnosprawnym Istnieje obowiązek organizowania zajęć rewalidacyjnych dla wszystkich uczniów niepełnosprawnych (tj. posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wydane przez publiczną poradnię psychologiczno - pedagogiczną). Przepisy nie określają tygodniowej liczby godzin zajęć rewalidacyjnych dla ucznia niepełnosprawnego. Uczniowie niepełnosprawni uczestniczą we wszystkich zajęciach edukacyjnych z klasą a ponadto mają zorganizowane zajęcia rewalidacyjne. Sugerowana liczba godzin: 2 3 tygodniowo. Czy w szkolnym planie nauczania uwzględniono dodatkowo dla uczniów niepełnosprawnych zajęcia rewalidacyjne? [N=20] Skala Ilość odpowiedzi % odpowiedzi TAK 10 50% NIE 8 40% BRAK ODPOWIEDZI 2 10% 10

11 Z deklaracji zawartych w ankietach wynika, że w 50% szkół kształcących dzieci niepełnosprawne dyrektorzy przydzielają uczniom godziny na dodatkową pomoc psychologiczno pedagogiczną, zajęcia rewalidacyjne. Zdecydowanie korzystniej w tym zakresie wypadają oddziały specjalne i integracyjne (w SP), które realizują to zadanie w 100%. Brak odpowiedniej pomocy psychologiczno pedagogicznej dla uczniów z orzeczeniem uzasadniano w następujący sposób: brak środków finansowych 3 odp. organ prowadzący nie przyznał dodatkowych godzin 1 odp. brak specjalisty 1 odp. w 2 przypadkach wskazano na udział uczniów niepełnosprawnych w zajęciach dydaktyczno wyrównawczych, w 1 przypadku zwrócono uwagę, iż nie ma potrzeby organizowania zajęć rewalidacyjnych ponieważ ze względu na małą ilość uczniów w klasie (10) praca ma często charakter indywidualny, istnieje również możliwość pracy indywidualnej poza godzinami 3 ust.2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych: W szkolnym planie nauczania należy dodatkowo uwzględnić dla uczniów niepełnosprawnych, w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności uczniów, z zastrzeżeniem ust. 3, następujące zajęcia rewalidacyjne: 1) korekcyjne wad postawy, 2) korygujące wady mowy, 3) orientacji przestrzennej i poruszania się, 4) nauki języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji, 5) inne, wynikające z programów rewalidacji Które z niżej podanych zajęć rewalidacyjnych są prowadzone w szkole: Rodzaj zajęć Liczba wyborów Korygujące wady postawy 6 Korygujące wady mowy 7 Orientacji przestrzennej i poruszania się 4 Nauki języka migowego Brak Alternatywne metody komunikacji 1 Inne wynikające z programów rewalidacji 7 Inne, tj.: zajęcia dydaktyczno wyrównawcze (4 wybory), usprawnianie funkcji percepcyjno motorycznych (2 wybory), ćwiczenia usprawniające motorykę ciała zalecone przez rehabilitantów (1 wybór), zajęcia interpersonalne, kształtowanie orientacji w obrębie własnego ciała, ćwiczenia zmysłów (1 wybór), doskonalenie technik szkolnych (1 wybór). 11

12 Czy nauczyciele prowadzący powyższe zajęcia mają przygotowanie specjalistyczne? Odpowiedzi twierdzącej udzielono w 8 placówkach. W 8 placówkach zwrócono uwagę na brak specjalistów, w tym z oligofrenopedagogiki. Wskazano rodzaj przygotowania specjalistycznego: studia magisterskie z pedagogiki specjalnej - 4 wybory oligofrenopedagogika, w tym 1 kurs kwalifikacyjny - 5 wyborów studia podyplomowe z oligofrenopedagogiki - 3 wybory pedagogika rewalidacyjna 1 wybór gimnastyka korekcyjna 3 wybory fizjoterapeuta 1 wybór logopedyczne (kursy, studia podyplomowe) 6 wyborów surdopedagogika 1 wybór (nie jest wykorzystywana obecnie) tyflopedagogika 1 wybór (nie jest wykorzystywana obecnie) pedagogika szkolna 1 wybór terapia pedagogiczna 2 wybory Poziom zatrudniania nauczycieli prowadzących zajęcia specjalistyczne z uczniami niepełnosprawnymi jest niewystarczający. ZAJĘCIA REWALIDACYJNO WYCHOWAWCZE Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim daje daje prawo osobom od trzeciego do dwudziestego piątego roku życia udziału w indywidualnych i grupowych zajęciach rewalidacyjnowychowawczych. Celem zajęć rewalidacyjno-wychowawczych jest wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży, rozwijanie zainteresowania otoczeniem oraz uzyskiwanie niezależności od innych osób w funkcjonowaniu w codziennym życiu. Czy w obwodzie szkoły mieszkają dzieci i młodzież z głębokim upośledzeniem umysłowym? [N=21] Skala Ilość odpowiedzi % odpowiedzi TAK 7 33% NIE 14 67% Wskazana w ankiecie forma spełniania obowiązku szkolnego to indywidualne zajęcia rewalidacyjno wychowawcze (100% wyborów). W jednym przypadku wskazano również na zespołowe zajęcia rewalidacyjno wychowawcze. Liczba uczniów objętych zajęciami rewalidacyjno wychowawczymi: 8 Zajęcia rewalidacyjno wychowawcze prowadzone są przez osoby wykwalifikowane. ukończone studia magisterskie w zakresie pedagogiki specjalnej 4 osoby (oligofrenopedagogika 3 osoby, rewalidacja upośledzonych umysłowo 1 osoba) 12

13 studia podyplomowe z zakresu oligofrenopedagogiki 1 osoba pedagogika specjalna w zakresie edukacja i rehabilitacja osób niepełnosprawnych intelektualnie 1 osoba. kurs kwalifikacyjny z oligofrenopedagogiki 1 osoba II. Samodzielne placówki przedszkolne (N=7) 1. W dwóch placówkach przebywają dzieci niepełnosprawne z orzeczeniami o potrzebie kształcenia specjalnego (Przedszkole Nr 1 w Środzie Wlkp., Przedszkole w Nowym Mieście). 2. W jednej placówce przebywa dwoje dzieci niepełnosprawnych bez orzeczeń (P-le w Zaniemyślu). Tabela. Liczba dzieci niepełnosprawnych ze wskazaniem na rodzaj niepełnosprawności w poszczególnych placówkach. Dzieci wg rodzaju niepełnosprawności (zgodnie z orzeczeniem) niesłyszący, słabo słyszący 1 (7lat) 1 niewidomi, słabo widzący Przedszkole z Oddziałami Integracyjnymi Nr 1 w Środzie Wlkp. (10 dzieci niepełnosprawnych) Przedszkole w Nowym Mieście 10 7 lat 6-latki Dzieci młodsze 10 7 lat 6-latki Dzieci młodsze niepełnosprawni ruchowo z umiarkowanym lub znacznym upośledzeniem umysłowym z autyzmem 3 (9lat-2, 7 lat) 1 (5lat) 1 (5lat) 1 (9lat) z niepełnosprawnościami sprzężonymi 1 (npł. ruch. + up. um) 2(5lat) (autyzm, up. um.) (niedosłuch, up.um.) 3. W jednej placówce są oddziały integracyjne Przedszkole Nr 1 3 oddziały 4. W jednej z placówek przebywa dziecko z opinią o wczesnym wspomaganiu (P-le Nr 1). 5. Dla dzieci niepełnosprawnych opracowano indywidualne programy edukacyjno terapeutyczne. Programy te opracowane zostały przez: - oligofrenopedagoga (Nowe Miasto), - zespół specjalistów, tj. psycholog, logopeda, nauczyciel prowadzący, oligofrenopedagog (Środa) 6. W planie pracy przedszkola uwzględniono zajęcia rewalidacyjne: w wymiarze 1 godziny tygodniowo (Nowe Miasto), zależnie od potrzeb (Środa Wlkp.) - prowadzone są zajęcia logopedyczne i z zakresu surdopedagogiki 6. Nauczyciele prowadzący zajęcia rewalidacyjne oraz inne zajęcia z dziećmi niepełnosprawnymi mają przygotowanie specjalistyczne, odpowiednio: Nowe Miasto oligofrenopedagog Środa Wlkp. oligofrenopedagodzy 5 osób, - logopeda 1 osoba - surdopedagog 1 osoba 13

14 III. Podsumowanie 1. Liczba uczniów objętych kształceniem specjalnym w placówkach oświatowych na terenie powiatu średzkiego 240 uczniów (liczba według wydanych orzeczeń); 2. Forma realizacji kształcenia specjalnego: w oddziałach ogólnodostępnych - 95 uczniów w oddziałach integracyjnych - 10 uczniów w oddziałach specjalnych uczniów zajęcia rewalidacyjno wychowawcze 7 uczniów 3. Liczba uczniów według rodzaju niepełnosprawności: uczniowie z lekkim upośledzeniem umysłowym 162 uczniowie z umiarkowanym lub znacznym upośledzeniem umysłowym 34 uczniowie z głębokim upośledzeniem umysłowym 7 uczniowie z niepełnosprawnością ruchową 9 uczniowie z niepełnosprawnością sprzężoną 14 inni Uczniowie niepełnosprawni realizują obowiązek szkolny również w placówkach oświatowych poza miejscem zamieszkania (na mocy skierowania z Wydziału Edukacji - lata ), m.in. w: Zespole Szkół Specjalnych w Jarocinie 17 uczniów, Specjalnym Ośrodku Szkolno Wychowawczym w Gnieźnie, Specjalnym Ośrodku Szkolno Wychowawczym w Borzęcicach Specjalnym Ośrodku Opiekuńczo Wychowawczym w Gnieźnie, Liceum Ogólnokształcącym dla Dzieci Niesłyszących w Poznaniu, ZSZ w Ośrodku Szkolno Wychowawczym dla Dzieci Niesłyszących w Poznaniu, Młodzieżowym Ośrodku Socjoterapii w Piasecznie. 5. Większość szkół deklaruje, że uwzględniła w WSO sposób oceniania osiągnięć edukacyjnych i zachowania uczniów niepełnosprawnych. 6. We wszystkich szkołach opracowane zostały indywidualne programy edukacyjno terapeutyczne dla uczniów z umiarkowanym lub znacznym upośledzeniem umysłowym. 7. W 50% szkół kształcących dzieci niepełnosprawne dyrektorzy przydzielają uczniom godziny na dodatkową pomoc psychologiczno pedagogiczną, zajęcia rewalidacyjne. Zdecydowanie korzystniej w tym zakresie wypadają oddziały specjalne i integracyjne (w SP), które realizują to zadanie w 100%. 8. W niektórych szkołach niewystarczający jest poziom zatrudnienia nauczycieli prowadzących specjalistyczne zajęcia z uczniami niepełnosprawnymi. 9. Zajęcia rewalidacyjno wychowawcze realizowane są w formie zajęć indywidualnych, prowadzone są przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje. Opracowanie: Danuta Hulewicz 14