POSIADANIE RODZINY PRZEZ POLITYKA A ZACHOWANIA WYBORCZE FAMILY STATUS OF POLITICS AND VOTING 1
|
|
- Arkadiusz Turek
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 1 Żemojtel-Piotrowska, M. (2010). Posiadanie rodziny przez polityka a zachowania wyborcze. Studia Psychologiczne, 2010, 4, POSIADANIE RODZINY PRZEZ POLITYKA A ZACHOWANIA WYBORCZE FAMILY STATUS OF POLITICS AND VOTING 1 1 Autorka pragnie podziękować swoim studentom: Adriannie Bradtke, Romie Ciesielskiej, Natalii Gorzkowskiej i Bartoszowi Janowiczowi za pomoc w realizacji badania.
2 2 Adres do korespondencji: Magdalena Żemojtel-Piotrowska, Instytut Psychologii UG, ul. Bażyńskiego 4, Gdańsk,
3 3 POSIADANIE RODZINY PRZEZ KANDYDATA A ZACHOWANIA WYBORCZE DONIESIENIE Z BADAŃ W prezentowanym badaniu (N =124) uwzględniono wpływ posiadania rodziny na chęć głosowania na polityka, ocenę jego szans wyborczych, stopień reprezentowania interesów wyborcy przez kandydata i ocenę jego sprawności, moralności, atrakcyjności oraz sympatyczności w zależności od płci kandydata i płci wyborcy. Uczestnikami badania były osoby po 50-tym roku życia. Posiadanie rodziny zwiększało chęć oddania głosu na kandydata mężczyznę, w przypadku kobiety-polityka zmniejszało chęć głosowania (u badanych mężczyzn). Posiadanie rodziny podnosiło oceny moralności i sympatyczności polityka, w przypadku kobiety-polityk obniżało oceny moralności i sympatyczności. Słowa kluczowe: marketing polityczny, rodzina, zachowania wyborcze
4 4 POSIADANIE RODZINY PRZEZ KANDYDATA A ZACHOWANIA WYBORCZE DONIESIENIE Z BADAŃ W marketingu politycznym od dawna wykorzystywana jest rodzina kandydata. Jej prezentowanie jest powszechnie stosowanym zabiegiem służącym wzbudzaniu sympatii i ocieplania wizerunku polityka. Sytuacja rodzinna kandydata jest jednym z wyznaczników sympatii wobec niego (Shabad i Andersen, 1979) i elementem wymiarów oceny (Wattenberg, 1991). Wizerunek polityka to tworzenie wyobrażenia wpływającego na jego emocjonalny odbiór poprzez wywoływanie określonych skojarzeń (Cwalina i Falkowski, 2006). Stąd wywołanie pozytywnego wrażenia poprzez eksponowanie tak powszechnie akceptowanej wartości jak rodzina wydaje się stosunkowo prostym i skutecznym zabiegiem. Emocje żywione wobec kandydata lub partii są silnym wyznacznikiem zachowań wyborczych (Cwalina i Falkowski, 2006), dlatego wzbudzanie sympatii poprzez ekspozycję cenionych przez wyborców wartości jest po prostu opłacalne. Teorie spostrzegania ludzi wskazują na znaczenie kategoryzacji w formułowaniu sądów o drugim człowieku (por. Lewicka i Wojciszke 2000, Wojciszke, 2002). Niestety dla polityków, są oni spostrzegani na ogół negatywnie (Skarżyńska, 1999). Wywołanie rekategoryzacji poprzez eksponowanie rodziny może częściowo ten efekt zniwelować. Opieranie sądów jedynie na kategoryzacji zachodzi między innymi przy braku motywacji do głębszego przetwarzania danych. W przypadku polityków mało wyrazistych, przy braku szczegółowych informacji na temat ich poglądów znaczenie kategoryzacji również rośnie. Zwłaszcza, że większość wyborców nie głosuje zgodnie z modelem racjonalnego wyborcy, a ich wiedza na temat poglądów polityka jest nikła. W podejmowaniu decyzji politycznych dominuje myślenie oparte na heurystykach a nie myślenie analityczne (por. Cwalina i
5 5 Falkowski, 2006, Lau, 2008, Skarżyńska, 2005). Ponadto ocena polityka często dotyczy jego cech osobowych (Shabad i Andersen, 1979, Wattenberg, 1991). Dlatego właśnie eksponowanie rodziny może być skutecznym zabiegiem marketingowym. Co więcej, w społeczeństwie dość konserwatywnym brak rodziny może dyskredytować kandydata na posła czy prezydenta. Na stosunkowo wysoki poziom konserwatyzmu polskiego społeczeństwa wskazuje szereg danych socjologicznych. Dla przykładu, w badaniach World Value Survey nad wartościami cenionymi w poszczególnych społeczeństwach (w ostatnim badaniu uwzględniono aż 177 krajów), jeden z dwóch podstawowych wymiarów stanowi opozycja wartości przetrwania - autoekspresji. Wartości przetrwania obejmują między innymi tradycyjne rozumienie ról płciowych i społecznych oraz szacunek dla osób starszych. Polska znajduje się bliżej bieguna wartości przetrwania ze wskaźnikiem - 0,5 na skali od -2 do 2 (Boski, 2009, Inglehart, Basanez, Diez-Madrano, Halman i Luijkx, 2004, Zdziech, 2010). Innym wskaźnikiem konserwatyzmu jest absolutyzm moralny przekonanie, że zawsze można odróżnić dobro od zła. Pomiaru absolutyzmu moralnego różnych społeczeństw dokonano w ramach badań EVS, w badaniach tych uwzględniano też poziom rygoryzmu moralnego w trzech sferach moralności osobistej, społecznej i obywatelskiej. Zwłaszcza dwa pierwsze rodzaje rygoryzmu są przejawem konserwatyzmu. Dane te wskazują na występowanie rygoryzmu moralnego w społeczeństwie polskim, choć nie jest on skrajny (Jasińska-Kania, 2002, Jasińska-Kania i Skarżyńska, 2009). Rygoryzm moralny wiąże się między innymi z autorytaryzmem, poglądami raczej prawicowymi, starszym wiekiem (Jasińska-Kania i Skarżyńska, 2009). Przekonanie o korzystnym wpływie posiadania rodziny jest rozpowszechnione (co widać chociażby w obecnej kampanii prezydenckiej). Tym bardziej interesujący jest brak badań empirycznych na polskim gruncie dotyczący tego, czy rzeczywiście obecność rodziny
6 6 zwiększa szanse kandydata na sukces wyborczy? I czy posiadanie rodziny jest tak samo ważne dla odbioru polityków mężczyzn i kobiet? W polityce występuje silne niedoreprezentowanie kobiet (Skarżyńska, 2005). Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele (por. np. Cwalina i Falkowski, 2006, Pratto, 2002, Siemieńska, 2000, Skarżyńska, 2005). Renzetti i Curran (2008) wskazują na następujące czynniki odpowiadające za nierówną reprezentację kobiet i mężczyzn w polityce: (1) socjalizację do ról płciowych, (2) trudności w realizacji zadań politycznych u kobiet wynikające z zaangażowanie w organizację życia rodzinnego, (3) niższe kwalifikacje kobiet; (4) dyskryminacja i uprzedzenia ze strony wyborców i ze strony samego systemu politycznego (wymogów urzędu). Analizując jednak szereg danych empirycznych uznają czynniki socjalizacyjne i niższe kwalifikacje kobiet za nie udowodnione. Randall (1987) również wskazuje na czynniki socjalizacyjne, związane z zasobami oraz na czynniki sytuacyjne, głównie związane z sytuacją rodzinną. Bardzo ważnym czynnikiem negatywnie wpływającym na ich udział w polityce jest też niedoszacowywanie szans wyborczych kobiet (Skarżyńska, 2005). Jak wskazują dane Eurobarometru (2005) badani Europejczycy w przytłaczającej większości (71% mężczyzn i 77% kobiet) uważają scenę polityczną za zdominowaną przez mężczyzn. Takie przekonanie może prowadzić do rezygnacji w ubieganiu się o stanowiska przez kobiety i niechęć do popierania kobiet-polityków przez wyborców jako osób nieprzystosowanych do męskich reguł gry. Renzetti i Curran (2008) wskazują ponadto na efekt sprawującego urząd jako istotny czynnik podtrzymujący nierównowagę w obejmowaniu stanowisk publicznych przez kobiety i niższe fundusze na kampanie polityczne kobiet. Dane OBOP z 2000 roku (Raport OBOP, Warszawa 2000) wskazują na to, że Polki w porównaniu do Polaków mniej interesują się polityką, jednak procenty kobiet i mężczyzn deklarujących gotowość wzięcia udziału w wyborach parlamentarnych i prezydenckich były
7 7 zbliżone, z nieznaczną przewagą mężczyzn (5 punktów procentowych w przypadku wyborów parlamentarnych na korzyść mężczyzn). Ten brak zainteresowania polityką przy jednoczesnym deklarowaniu chęci brania udziału w wyborach wskazuje na istotne znaczenie wizerunku kandydata przy podejmowaniu decyzji wyborczych. Wizerunek ten bywa siłą rzeczy uproszczony i oparty na stereotypach, w tym i tych dotyczących płci kandydatów. W przypadku ocen polityków obojga płci wyborcy kierują się rozmaitymi stereotypami. Dotyczą one między innymi ocen przydatności do pełnienia ról politycznych, oceny podstawowych atrybutów kandydata jako polityka, wpływu sytuacji rodzinnej na funkcjonowanie kandydata. Większość badań wykazuje preferencje przy głosowaniu dla kandydata mężczyzny. Jednym z nielicznych wyjątków są badania Sanbonmatsu (2002), w których wystąpił efekt faworyzacji własnej płci. Jednak nawet tu preferencje dla kandydata mężczyzny i kandydata kobiety wynikały z odmiennych uwarunkowań. Preferencja dla mężczyzn (u wyborców obu płci) wiązała się m.in. z przekonaniem, że mężczyźni bardziej nadają się do prowadzenia polityki zagranicznej i walki z przestępczością, potencjalni wyborcy zwracali też uwagę na poglądy kandydata na wydatki rządowe. Natomiast kobiety uważano za bardziej kompetentne w dziedzinach bezpieczeństwa socjalnego i w kwestiach aborcji. W badaniach Rosenwasser i współpracowników (Rosenwasser, Rogers, Fling, Silvers-Pickens i Butemeyer, 1987, Rosenwasser i Seale, 1988) polityk mężczyzna był oceniany lepiej pod względem tzw. kompetencji męskich, a niżej kobiecych, takich jak edukacja, opieka społeczna, dbanie o mniejszości etniczne. Badani łagodniej oceniali wpływ problemów osobistych na szanse wyborcze mężczyzny, natomiast problemy rodzinne nie różnicowały ocen szans wyborczych kandydatów kobiet i mężczyzn (Ogletree, Coffee i May, 1992). Ponadto sama sytuacja rodzinna (problemy rodzinne) wpływała na ocenę kompetencji kobiecych, ale nie męskich
8 8 (Ogletree i in., 1992). Pośrednio może to wskazywać na względną niepodatność ocen kompetencji męskich na fakt posiadania rodziny przez polityka. Jednym ze stereotypów dotyczących ról zawodowych kobiet jest przekonanie, że kobieta jest stworzona do życia rodzinnego, a zaangażowanie polityczne odbywa się kosztem rodziny (Siemieńska, 2000). Z tego powodu posiadanie przez kobietę rodziny może zaniżać jej szanse wyborcze. Wyborcy mogą obawiać się, że kobieta polityk nie będzie potrafiła skutecznie pogodzić życia rodzinnego i polityki, a więc będzie mniej skuteczna. Z kolei zbyt duża koncentracja na karierze może zaktywizować negatywny stereotyp wyrodnej matki. Posiadanie rodziny przez kandydata mężczyznę powinno natomiast zawyżać szanse wyborcze, gdyż w przypadku mężczyzn oczekiwania co do ról społecznych są odmienne. Rodzina jest w tym wypadku traktowana jako źródło wsparcia i dowód sukcesu życiowego polityka-mężczyzny. Posiadanie rodziny w tym wypadku nie koliduje z pełnieniem ról politycznych i obiektywnie i w odbiorze wyborców (por. np. Renzetti i Curran, 2008). Johns i Shepard (2007) wykazali, że wyborcy przy ocenie polityka mężczyzny stosują wymiar ciepła a przy ocenie polityka kobiety siły. Również z tego powodu eksponowanie rodziny może być bardziej opłacalne dla polityka mężczyzny. Badania Borawskiej (2002 za: Cwalina i Falkowski, 2006) potwierdzają, że w ocenie polityków kobiet i mężczyzn stosowane są odmienne wymiary ocen w przypadku mężczyzn częściej stosowano wymiar niewiarygodnego amatora niż uczciwego aktywisty. Wyniki wskazywały na większą sympatię wobec kandydatki niż kandydata o wysokiej kompetencji i moralności oraz silniejszy spadek ocen polityka niekompetentnego i niemoralnego wtedy, gdy był on mężczyzną. Tomczak (2004, za Cwalina i Falkowski, 2006) analizowała znaczenie wieku i płci polityka dla budzonej przez niego sympatii. Młoda kobieta-polityk budziła większą sympatię niż pozostałe kategorie polityków, jednak ocena szansy bycia dobrym politykiem ujawniła, że wyższe oceny uzyskiwał polityk-mężczyzna. Ponadto badani mężczyźni
9 9 przejawiali silniejszą sympatię do polityków niż kobiety. Wyniki obu zrealizowanych w polskich warunkach badań generalnie wskazują, że oceny kobiet-polityków nie są negatywne, a poparcie polityka zależy bezpośrednio od ocen moralności i kompetencji. Badania te jednak nie rozstrzygają o tym, co decyduje o ocenie moralności i kompetencji. Takim czynnikiem, zwłaszcza w odniesieniu do moralności może okazać się posiadanie rodziny. Kolejnym ich ograniczeniem jest badanie młodych grup wyborców, stosunkowo niepodatnych na oddziaływanie stereotypów płciowych. Posiadanie rodziny w przypadku kandydata mężczyzny powinno wywierać korzystny wpływ na jego ocenę i zwiększać chęć oddania głosu na niego. Wynika to z różnych powodów: (1) braku aktywizacji stereotypu wyrodnej matki ; (2) mniejszych wątpliwości wyborców co do możliwości pogodzenia roli ojca z rolą polityka; (3) stosowania wymiaru ciepła w ocenie polityka-mężczyzny a nie polityka-kobiety; (4) wyższej oceny stopnia reprezentowania interesów wyborców przez polityka z rodziną, przy założeniu, że większość wyborców ma rodziny i uważa rodzinę za istotną wartość. Natomiast przewidywania co do wpływu posiadania rodziny na ocenę kobiety polityka jest mniej jednoznaczny. Z jednej strony, posiadanie rodziny może budzić obawę wyborców co do możliwości skutecznego pogodzenia roli matki/małżonki z rolą polityka, z drugiej jednak może podnosić ocenę kompetencji w dziedzinach przypisywanych stereotypowo kobietom politykom, jak praca socjalna czy służba zdrowia, gdyż kobieta posiadająca rodzinę może się wydawać bardziej kobieca niż kobieta samotna. Badanie przeprowadzono na próbie osób dorosłych po 50-tym roku życia. Dobór próby był podyktowany faktem, że są to osoby o dużym doświadczeniu życiowym, ta grupa wiekowa wykazuje stosunkowo wysoki udział w wyborach parlamentarnych i prezydenckich (OBOP 2000). Również zainteresowanie polityką jest wyższe w starszych grupach wiekowych (Skarżyńska, 2005). Z drugiej strony, w tej grupie wiekowej stereotypy płciowe
10 10 mogą być szczególnie wyraziste, gdyż poziom konserwatyzmu i autorytaryzmu koreluje z wiekiem, a te postawy sprzyjają powstawaniu uprzedzeń (Korzeniowski, 1999). Hipotezy 1. Wyższa skłonność do głosowania na kandydata z rodziną, jednak jedynie w odniesieniu do polityka mężczyzny. 2. Posiadanie rodziny obniża ocenę szans wyborczych kobiety polityk. 3. Posiadanie rodziny podwyższa ocenę szans wyborczych mężczyzny polityka. 4. Politycy z rodziną są oceniani jako lepiej reprezentujący interesy wyborców niż politycy samotni. 5. Posiadanie rodziny podwyższa ocenę moralności i atrakcyjności mężczyzny polityka. 6. Występują silniejsze preferencje dla polityka mężczyzny (w głosowaniu, ocenie szans wyborczych, ocenie kompetencji politycznych i sprawności). OSOBY BADANE METODA W badaniu udział wzięły 124 osoby po 50-tym roku życia (62 kobiety i 62 mężczyzn), w wieku M = 57,04, SD = 6,12, mieszkańców Trójmiasta. Dobór badanych był incydentalny, badanie odbywało się w warunkach terenowych. Taki dobór próby miał na celu zwiększenie jej różnorodności i dotarcie do osób z różnych środowisk społecznych. PROCEDURA I MATERIAŁY Eksperyment przeprowadzono na planie grup niezależnych 2 (płeć kandydata) x 2 (płeć wyborcy) x 2 (posiadanie rodziny przez kandydata). Dodatkowo uwzględniono poziom zainteresowania polityką (na skali od 1 zdecydowanie nie do 5 zdecydowanie tak) i poglądy osób badanych (lewicowe-prawicowe, na skali od 1 zdecydowanie lewicowe do 7 zdecydowanie prawicowe). Średnie
11 11 zainteresowanie polityką wśród badanych wyniosło M = 3,56, SD = 1,15, poziom lewicowości-prawicowości M = 4,28, SD = 1,74. O udział w badaniu proszono osoby spacerujące ulicami Trójmiasta. Badani otrzymywali opis fikcyjnego kandydata do Sejmu z zamieszczonym zdjęciem stylizowanym na ulotkę wyborczą. Zależnie od warunku zdjęcie przedstawiało tę samą osobę samotną lub z rodziną (z małżonkiem i dzieckiem-dziewczynką w wieku szkolnym w przypadku kandydatów obu płci). W tekście dodatkowo pojawiała się informacja o posiadaniu lub nie rodziny. Zdjęcie w przypadku kandydata i małżonka kandydata płci przeciwnej przedstawiało tę samą osobę (czyli np. kandydat był w innym warunku mężem kandydatki-kobiety). Zdjęcie zostało wysędziowane pod kątem atrakcyjności fizycznej osoby prezentowanej na zdjęciu, tak by zdjęcia kandydatów prezentowały podobny poziom atrakcyjności (M = 4,30 dla mężczyzny, M = 4,25 w przypadku kobiety, t(19) = 0,24, p = 0,815 na skali od 1 do 6). Badani byli pytani o ocenę szans wyborczych kandydata, chęć osobistego głosowania na niego, reprezentowanie interesów badanego przez kandydata oraz ocenę kompetencji do pracy w poszczególnych ministerstwach. Lista ministerstw zawierała nazwy wszystkich 16 ministerstw obecnych aktualnie w polskim rządzie. Skala odpowiedzi zawierała się od 1(nie) do 4 (tak). Analiza czynnikowa wykazała, że oceny kompetencji do pracy w poszczególnych ministerstwach tworzą jeden czynnik o wartości własnej 5,28 wyjaśniający 32,99 % wariancji, rzetelność utworzonej w ten sposób skali wyniosła α Cronbacha = 0,86, nie udało się więc wyodrębnić empirycznie ministerstw związanych z kompetencjami męskimi i kobiecymi jak miało to miejsce w badaniach Ogletree i in. (1992). Na koniec badani oceniali kandydata pod względem posiadania pozytywnych cech moralnych, sprawnościowych i dotyczących atrakcyjności interpersonalnej i fizycznej na skali 7-stopniowej. Listę cech zaczerpnięto z Kwestionariusza Samoopisu Wojciszke (inf. osobista). Kwestionariusz zawiera 20 wysędziowanych przymiotników dotyczących
12 12 moralności (7 cech), sprawności (7 cech) i atrakcyjności (6 cech). Do list cech dodano ocenę sympatyczności, ocenianej również na skali 7-stopniowej. W obecnym badaniu skala do oceny moralności wykazała rzetelność 0,93, do oceny sprawności 0,88, do oceny atrakcyjności fizycznej 0,89 (α Cronbacha). Wszystkie skale były ze sobą skorelowane dodatnio, jednak siła korelacji wskazuje na odrębność poszczególnych czynników (od r(123) = 0,46 do r(123) = 0,49). WYNIKI Uzyskane dane poddano analizie wariancji ANOVA. Do analizy wprowadzono poziom zainteresowania polityką jako współzmienną. Chęć głosowania na polityka Zgodnie z hipotezą, badani chcieli bardziej głosować na polityka z rodziną (M = 2,60, SD = 0,94) niż bez rodziny (M = 2,28, SD = 0,92), F(1,123)= 5,90, p < 0,05, η² = 0,05. Badani chcieli także bardziej głosować na mężczyznę (M = 2,59, SD = 0,94) niż na kobietę (M = 2,27, SD = 0,91), F(1,123) = 7,24, p < 0,05, η² = 0,06. Wystąpiła interakcja wszystkich warunków eksperymentalnych, F(1,123) = 4,03, p < 0,05, η ² = 0,03. Badane kobiety deklarowały wyższą chęć głosowania na polityka mężczyznę z rodziną (M = 2,80, SD = 0,56) niż polityka kobietę z rodziną (M = 2,13, SD = 0,83), t(28) = 2,57, p < 0,05, natomiast w przypadku chęci głosowania na polityka bez rodziny jego płeć nie miała znaczenia (polityk mężczyzna M = 2,41, SD = 1,12, kobieta polityk M = 2,40, SD = 0,82, t(30)= 0,03, p = 0,487). Natomiast badani mężczyźni w przypadku polityka z rodziną również chcieli bardziej głosować na polityka mężczyznę (M = 3,33, SD = 0,72) niż polityka kobietę (M = 2,13, SD = 1,06), t(28)= 3,62, p < 0,001. Jednak w przypadku samotnego polityka bardziej chciano głosować na samotną kobietę (M = 2,40, SD = 0,91) niż samotnego mężczyznę (M = 1,94, SD = 0,75) t(30)= -1,57, p < 0,01. Wyniki te częściowo potwierdzają bardziej korzystny wpływ posiadania rodziny na chęć
13 13 głosowania na polityka-mężczyznę z rodziną, ale nie na kobietę z rodziną. W przypadku badanych mężczyzn uzyskano wynik zgodny z hipotezą o negatywnym wpływie posiadania rodziny przez kobietę-polityka na chęć oddania na nią głosu. Ocena szans wyborczych i stopnia reprezentowania interesów wyborcy Zgodnie z hipotezą 3 badani wyżej oceniali szanse wyborcze kandydatów z rodziną (M = 3,00, SD = 0,69) niż bez rodziny (M = 2,81, SD = 0,71),, F(1,123)= 4,26, p < 0,05, η² = 0,04. Wyniki potwierdzają hipotezę, że jedynie w przypadku mężczyzny posiadanie rodziny zwiększa ocenę szans wyborczych. Wystąpiła interakcja posiadania rodziny i płci polityka, F(1,123) = 5,23, p < 0,05, η² = 0,04. Kandydat mężczyzna posiadający rodzinę ma w ocenie badanych większe szanse wyborcze (M = 3,23, SD = 0,63) niż kandydat mężczyzna samotny (M = 2,82, SD = 0,71), t(61)= 2,34, p < 0,01. W przypadku kobiet- polityków oceny szans kobiety samotnej (M = 2,80, SD = 0,66) i z rodziną (M = 2,78, SD = 0,69) nie różnią się istotnie, t(61) = 0,19, p = 0,848. Wystąpiła interakcja posiadania rodziny i płci kandydata, F(1,123) = 4,92, p < 0,05, η² = 0,04. W przypadku kandydata mężczyzny posiadanie rodziny wpływało na ocenę stopnia reprezentowania interesów wyborcy. Mężczyzna polityk posiadający rodzinę był oceniany jako silniej reprezentujący interesy wyborcy (M = 2,87, SD = 0,82) niż mężczyzna polityk samotny (M = 2,32, SD = 1,07), t(60,92) = 2,30, p < 0,05. W przypadku polityka kobiety posiadanie rodziny nie wpływało na ocenę stopnia reprezentowania interesów wyborcy (M = 2,30, SD = 0,95) w porównaniu do kobiety bez rodziny (M = 2,47, SD = 0,94), t(58) = -0,68, p = 0,497. Wynik ten potwierdza hipotezę, że posiadanie rodziny powoduje wyższą ocenę stopnia reprezentowania interesów wyborcy przez polityka z rodziną, jednak jedynie w odniesieniu do polityków mężczyzn.
14 14 Dla oceny stopnia reprezentowania interesów wyborcy przez polityka wystąpiła interakcja posiadania rodziny i płci badanego, F(1,123) = 4,22, p < 0,05, η² = 0,04. Kobiety podobnie oceniają polityka samotnego (M = 2,56, SD = 1,01) i z rodziną(m = 2,40, SD = 0,86), t(59) = 0,68, p = 0,499. Natomiast mężczyźni wyżej oceniają polityków z rodziną (M = 2,77, SD = 0,97) niż polityków samotnych (M =2,22, SD = 0,98), t(59) = 2,22, p < 0,05. Ocena moralności, sprawności, atrakcyjności i sympatyczności polityka Wyniki potwierdziły częściowo hipotezę o korzystnym wpływie posiadania rodziny na wizerunek polityka mężczyzny i niekorzystny polityka kobiety. Dla ocen moralności wystąpiła interakcja posiadania rodziny i płci kandydata F(1,123)= 11,96, p < 0,01, η² = 0,10. Samotne kobiety politycy były oceniane wyżej pod względem moralności (M = 4,21, SD = 1,47) niż samotni mężczyźni politycy (M = 3,47, SD = 0,56), t(52,09) = 2,29, p < 0,05. Polityk mężczyzna posiadający rodzinę był oceniany wyżej (M = 4,12, SD = 0,98) niż polityk kobieta posiadająca rodzinę (M = 3,55, SD = 1,31), t(53,65) = 1,92, p < 0,05. Dla ocen atrakcyjności wystąpiła interakcja wszystkich warunków eksperymentalnych, F(1,123) = 3,86, p < 0,05, η² = 0,03. Kobiety za bardziej atrakcyjnego uważają samotnego mężczyznę polityka (M = 5,83, SD = 0,85) niż samotną kobietę polityka (M = 5,03, SD = 1,56), t(21,03) = 1,83, p < 0,05, natomiast posiadanie rodziny nie wiąże się z różnicą ocen polityka kobiety (M = 4,72, SD = 1,55) i mężczyzny (M = 4,90, SD = 0,84), t(21,52) = 0,39, p = 0,700. Mężczyźni wyżej oceniają atrakcyjność samotnego polityka kobiety (M = 4,96, SD = 1,30) niż mężczyzny (M = 3,85 SD = 1,17), t(30)= -2,52, p < 0,05, natomiast oceny polityków z rodziną nie różnią się istotnie (M = 4,38, SD = 1,20 w przypadku kobiety i M = 4,01, SD = 0,83 - mężczyzny), t(28) = 0,98, p = 0,337. Jest to wynik sprzeczny z hipotezą o podnoszeniu ocen atrakcyjności w przypadku posiadania rodziny w przypadku mężczyzn.
15 15 Dla oceny sympatyczności wystąpiła interakcja posiadania rodziny i płci kandydata, F(1,123) = 7,48, p < 0,05, η² = 0,06. W przypadku kandydatów nieposiadających rodziny ocena sympatyczności nie zależy od płci polityka (mężczyzna samotny M = 4,44, SD = 1,26, kobieta samotna M = 4,87, SD = 1,50), t(62)= -1,23, p = 0,111. Polityk mężczyzna posiadający rodzinę jest natomiast oceniany jako bardziej sympatyczny (M = 4,77, SD = 1,19) niż kobieta posiadająca rodzinę (M = 4,17, SD = 1,18), t(58)= 1,96, p < 0,05. Na oceny sprawności posiadanie rodziny nie wywierało wpływu, F(1, 123) = 0,08, p = 0,773. Ocena kompetencji do pełnienia ról politycznych Posiadanie rodziny nie wpływało na oceny kompetencji polityków, F(1,123) = 0,97, p = 0,328. Wystąpił efekt główny płci polityka, F(1,123) = 6,53, p < 0,05, η² = 0,05 oraz interakcja płci badanego i polityka, F(1,123) = 4,91, p < 0,05, η² = 0,04. Kobiety oceniały kompetencje polityków kobiet (M = 2,39, SD = 0,43) podobnie jak polityków mężczyzn (M = 2,47, SD = 0,38), t(61) = -0,81, p = 0,421, natomiast mężczyźni oceniali wyżej kompetencje polityków mężczyzn (M = 2,35, SD = 0,66) niż polityków kobiet (M = 2,03, SD = 0,50), t(58) = 2,14, p < 0,05. DYSKUSJA Przedstawione badanie pozwoliło potwierdzić korzystny wpływ posiadania rodziny jedynie dla polityka-mężczyzny. Badani bardziej chcieli głosować na takiego kandydata, oceniali też wyżej jego szanse wyborcze. W przypadku kobiet-polityków fakt posiadania przez nie rodziny nie wywierał żadnego wpływu na ocenę szans wyborczych i chęci głosowania z wyjątkiem badanych mężczyzn, u których wystąpiła wyższa chęć głosowania na kobietę samotną. Posiadanie rodziny wpływało na ocenę stopnia reprezentowania interesów jedynie w przypadku wyborców mężczyzn i tylko na ocenę stopnia reprezentowania interesów wyborcy przez mężczyznę-polityka. Zgodnie z modelem racjonalnego wyborcy,
16 16 ocena reprezentowania interesów wyborcy to jeden z ważniejszych predyktorów oddania głosu na danego polityka (por. np. Sanbonmatsu, 2002). Także w obecnym badaniu ocena stopnia reprezentowania interesów przez polityka była silnie skorelowana z chęcią oddania głosu na niego (r(123) = 0,72, p < 0,001). Wyniki dla chęci oddania głosu wskazują natomiast, że to badani mężczyźni są bardziej wrażliwi na fakt posiadania rodziny przy ocenie stopnia reprezentowania interesów przez polityka niż badane kobiety. Posiadanie rodziny miało także znaczenie dla ocen moralności, atrakcyjności i sympatyczności. Wpływało ono na podwyższenie ocen moralności w przypadku mężczyzny i na obniżenie tej oceny w przypadku polityka kobiety. Wynik ten w sposób najbardziej wyrazisty wskazuje na znaczenie stereotypów płciowych w przypadku oceny polityka zależnie od posiadania przez niego rodziny. Mężczyzna-polityk posiadający rodzinę zyskuje na tym fakcie wizerunkowo, jednak w przypadku kobiety-polityka chęć godzenia roli tradycyjnej (matki i żony) z aktywnością polityczną powoduje obniżenie ocen potencjalnych wyborców. Co więcej, kobieta-polityk posiadająca rodzinę budzi mniejszą sympatię niż mężczyzna-polityk z rodziną. Wyniki te potwierdzają hipotezy o negatywnym wpływie wizerunkowym posiadania rodziny w przypadku kobiet-polityków. Fakt posiadania rodziny przez polityka nie wywierał wpływu na oceny sprawności i kompetencji politycznych. Dla wyborcy racjonalnego ocena kompetencji polityków jest istotna przy podejmowaniu decyzji o głosowaniu na danego kandydata. Posiadanie rodziny obiektywnie nie powinno wywierać wpływu na ocenę kompetencji politycznych, gdyż sfery działania publicznego i prywatnego podlegają odmiennym regułom. Ponadto osobami badanymi były osoby o sporym doświadczeniu życiowym, o stosunkowo wysokim zainteresowaniu polityką, które zresztą jest wyższe u wyborców starszych wiekiem. Stąd też przy ocenie kompetencji kierowały się zapewne innymi aspektami niż fakt posiadania rodziny przez kandydata.
17 17 Moralność i sprawność odgrywają kluczowe znaczenie przy formułowaniu oceny globalnej o drugim człowieku (Wojciszke i Baryła, 2006). Cechy te są ważne także przy ocenie polityków (Johns i Shepard, 2007). Znak tej oceny decyduje o sympatii, jaką wzbudza dany kandydat. Emocje żywione do kandydata wpływają natomiast silnie na chęć oddania na niego głosu (Cwalina i Falkowski, 2006). Posiadanie rodziny podwyższało oceny moralności i sympatyczności kandydata-mężczyzny niezależnie od płci wyborcy. Ten ostatni wynik potwierdza, że kobiety nie są bardziej zorientowane na cechy osobowe kandydata niż mężczyźni (por. Shabad i Andersen, 1979). Osobami badanymi były osoby po 50-tym roku życia. Z jednej strony, osoby te bardziej niż młodsze grupy wiekowe interesują się polityką. Z drugiej, wykazują się wyższym poziomem konserwatyzmu i co za tym idzie, większym przywiązaniem do tradycyjnego podziału ról płciowych. Także w badanej próbie badani wykazywali się poglądami raczej prawicowymi. Wyniki ukazały, że w ocenie polityków to badani mężczyźni bardziej kierowali się stereotypami płciowymi niż kobiety. Wyniki potwierdziły, że mimo iż posiadanie rodziny nie podnosi ocen kompetencji polityka, to jednak ma istotne znaczenie wizerunkowe i wpływa bezpośrednio na chęć oddania głosu na polityka-mężczyznę. Posiadanie rodziny nie jest natomiast korzystne dla kobiety polityka. Atrakcyjność i moralność samotnej kobiety polityk jest oceniana jako wyższa niż kobiety z rodziną. Jednak mając do wyboru mężczyznę polityka z rodziną i samotną kobietę polityk starsi wyborcy (niezależnie od płci) wykazują chęć głosowania na tego pierwszego, a także wyżej oceniają jego przydatność do pełnienia ról politycznych. W obecnym badaniu nie uzyskano skądinąd potwierdzenia badań Sanbonmatsu (2002) - badani nie różnicowali dziedzin męskich i kobiecych przy ocenie kompetencji politycznych. W przypadku wyborców mężczyzn wystąpił efekt faworyzacji grupy własnej.
18 18 Prezentowane wyniki nie pozwalają rozstrzygnąć, jaki jest mechanizm powyższych prawidłowości. Nie wiadomo na przykład, czy zaobserwowane różnice wynikają z pozytywnego stereotypu osoby z rodziną czy też negatywnego osoby samotnej. Ponadto warto by zbadać, czy istnieje różnica między percepcją polityków samotnych a rozwiedzionych. W ten sposób można by rozstrzygnąć, czy dobroczynny efekt posiadania rodziny wynika z niechęci do osób samotnych, czy też znaczenie ma ustabilizowane życie rodzinne. Warto pamiętać też o specyfice badanej próby w przypadku młodszych grup wiekowych podatność na tradycyjny stereotyp kobiety może być niższy.
19 19 LITERATURA CYTOWANA Boski, P. (2009). Kulturowe ramy zachowań społecznych. Podręcznik psychologii kulturowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, Academica Wydawnictwo SWPS. Cwalina, W. i Falkowski, A. (2006). Marketing polityczny. Perspektywa psychologiczna. Gdańsk: GWP. Inglehart, R., Basanez, M. Diez-Madrano, J., Halman, L. i Luijkx, R. (2004). Human beliefs and values. A cross cultural source book based on the values surveys. Mexico City: Siglio XXI Editores. Jasińska-Kania, A. (2002). Przekształcenia moralności w Polsce i w Europie [w:] M. Marody (red.), Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku (s ). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Jasińska-Kania, A., Skarżyńska, K. (2009). Rygoryzm vs. permisywność moralna a przekonania o świecie, ludziach i systemach politycznych. [W:] K. Skarżyńska, J. Cisłak i K. Henne (red.), Przekonania w życiu jednostek, grup, społeczności (s ). Warszawa: SWPS Academica. Johns, R. i Shepard, M. (2007). Gender, candidate image and electoral preference. BJPIR, 7, Kobiety i mężczyźni o różnych sprawach. Raport z badań. (2000). Warszawa: TNS OBOP. Korzeniowski, K. (1999a). Autorytaryzm i jego psychopolityczne konsekwencje. [w:] K. Skarżyńska (red.), Psychologia polityczna (s ). Poznań: Zysk i S-ka.. Lau, R. (2008). Modele podejmowania decyzji. [w:] D. Sears, L. Huddy, R. Jervis (red.), Psychologia polityczna (17-55). Kraków: Wydawnictwo UJ. Lewicka, M. i Wojciszke, B. (2000). Wiedza jednostki i sądy o świecie społecznym. [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 3 (s ). Gdańsk: GWP.
20 20 Ogletree, S., Coffee, M. i May, S. (1992). Perception of female/male candidates: Familial and personal situations. Psychology of Woman Quarterly, 16, Pratto, F. (2002). Polityka płci: różnice między kobieta a mężczyzna w sypialni, kuchni i gabinecie. [w:] B. Wojciszke (red.), Kobiety i mężczyźni: odmienne spojrzenia na różnice (s ). Gdańsk: GWP. Randall, V. (1987). Women and politics. Chicago: University of Chicago Press. Renzetti, C.M. i Curran, D. J. (2008). Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo. Warszawa: PWN. Rosenwasser, S., Rogers, R., Fling, S., Silvers-Pickens, K. i Butemeyer, J. (1987). Attitudes toward woman and man in politics: Perceived male and female candidate competencies and participant personality characteristic. Political Psychology, 8,2, Rosenwasser, S. i Seale, J. (1988). Attitudes toward hypothetical male or female presidential candidate: A research note. Political Psychology,9,4, Sanbonmatsu, K. (2002). Gender stereotypes and vote choice. American Journal of Political Science, 46, 1, Shabad, G. i Andersen, K. (1979). Candidate evaluations by man and women. Public Opinion Quarterly. Columbia University: Elsevier North-Holland, Inc. Siemieńska, R. (2000). Nie mogą, nie chcą, czy nie potrafią? O postawach i uczestnictwie politycznym kobiet w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar. Skarżyńska, K. (1999). Sprzeciw, poparcie czy dawanie świadectwa wartościom co motywuje Polaków do aktywności politycznej? [w:] B. Wojciszke i M. Jarymowicz (red.), Psychologia rozumienia zjawisk społecznych (s ). Warszawa, Łódź: PWN. Skarżyńska, K. (2005). Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej. Warszawa: Scholar. Wattenberg, M. (1991). The rise of candidate-centered politics: Presidential elections of the 1980s. Cambridge: Harvard University Press.
21 21 Wojciszke, B. (2002). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Scholar. Women and European Parliamentary Elections. Analytical Report. Eurobarometer: February www. ec.europa.eu/public_opinion/flash/fl_266_en.pdf stan z dnia Zdziech, P. (2010). Ronalda Ingleharta teoria rozwoju ludzkiego. Kraków: Wydawnictwo NOMOS.
22 22 Magdalena Żemojtel-Piotrowska Institute of Psychology University of Gdansk Gdansk FAMILY STATUS OF POLITICS AND VOTING BEHAVIOR RESEARCH REPORT In the presented study (N=124) the impact of family status on male/female candidates perception, assessment of chance of being elected, voting, perception of representing voters interests, and estimation of candidate s attractiveness, competence, and morality was concerned. Gender of candidates and voters was also taken into account. Owning family results in higher voting declaration in case of male politician, for women politician it causes lower willingness to vote (among men voters). Owning family resulted in higher estimates of candidate s morality and liking for male politician and decreased for women candidates. Key words: political marketing, family, voting behavior
Kobiety w polityce uwarunkowania partycypacji politycznej
Kobiety w polityce uwarunkowania partycypacji politycznej Dr Magdalena Żemojtel-Piotrowska, Instytut Psychologii, Uniwersytet Gdański Kobiety w strukturze władz lokalnych, Gdańsk 20.10.2010 Partycypacja
Bardziej szczegółowoSYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychologia społeczna 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Social Psychology 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych
Bardziej szczegółowoJak Polacy postrzegają szkoły publiczne i niepubliczne: preferencje dotyczące szkolnictwa w Polsce. Marta Piekarczyk
Jak Polacy postrzegają szkoły publiczne i niepubliczne: preferencje dotyczące szkolnictwa w Polsce Marta Piekarczyk Warszawa, 2014 Obecny raport oparty jest na wynikach ogólnopolskiego sondażu uprzedzań
Bardziej szczegółowoPOLSKI HOMO POLITICUS 2002 (1) Zainteresowanie polityką
POLSKI HOMO POLITICUS 2002 (1) Zainteresowanie polityką Warszawa, styczeń 2003 roku Większość Polaków nie interesuje się polityką: 19% zupełnie stroni od tej problematyki, a 39% zwraca uwagę na niektóre
Bardziej szczegółowoJAKI RZĄD PO WYBORACH? PREFERENCJE POLAKÓW. Warszawa, październik 2001 roku. Z badania telefonicznego przeprowadzonego tydzień po wyborach wynika, że:
SONDAŻ TELEFONICZNY JAKI RZĄD PO WYBORACH? PREFERENCJE POLAKÓW Warszawa, październik 2001 roku Z badania telefonicznego przeprowadzonego tydzień po wyborach wynika, że: Jedna trzecia pełnoletnich Polaków
Bardziej szczegółowoProwadząca: Dr Ewa Lisowska, SGH
Nazwa przedmiotu: Prowadząca: Opis: Rynek i płeć Dr Ewa Lisowska, SGH Zapoznanie z aktualną sytuacją kobiet i mężczyzn na rynku, jej uwarunkowaniami i sposobami przeciwdziałania nierównemu traktowaniu
Bardziej szczegółowoWizerunki polityków. Wizerunki liderów Zmiana partii politycznych. 1-5 października 2014 roku
Wizerunki polityków. Wizerunki liderów Zmiana partii politycznych postrzegania premier Kopacz po listopad expose 2014-1-5 października 2014 roku Podstawowe wnioski 1. Ewa Kopacz liderem Premier Ewa Kopacz
Bardziej szczegółowoStosunek frekwencji młodych i starszych wyborców 1,36 1,34 1,21 1,16 1,39 1,16
Marta Żerkowska-Balas (Uniwersytet SWPS) Mateusz Zaremba (Uniwersytet SWPS) Partycypacja nowych wyborców W poniższym tekście przedstawiony jest problem partycypacji młodych obywateli, którzy dopiero uzyskali
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629 - - 69, 628-3 - 04 693-46 - 92, 625-6 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629 - - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoKarta przedmiotu STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE. Przedmiot: Psychologia społeczna Przedmiot w języku angielskim: Social Psychology
Karta przedmiotu STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE Studia pierwszego stopnia/ ogólnoakademicki Przedmiot: Psychologia społeczna Przedmiot w języku angielskim: Social Psychology Kod przedmiotu: Typ przedmiotu/modułu:
Bardziej szczegółowoSYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Psychologia społeczna 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Social psychology 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych
Bardziej szczegółowoBadania opinii publicznej na temat politycznej reprezentacji kobiet 1.
Małgorzata Fuszara Badania opinii publicznej na temat politycznej reprezentacji kobiet 1. Poparcie dla projektu Przede wszystkim interesowało nas, jaki jest stosunek badanych do samego projektu ustawy,
Bardziej szczegółowoPreferencje partyjne Polaków Sierpień 2017 K.036/17
Preferencje partyjne Polaków Sierpień 2017 K.036/17 Informacje o badaniu Na początku sierpnia 2017 roku Kantar Public (dawniej Zespół Badań Społecznych TNS Polska), w swoim cyklicznym, comiesięcznym badaniu
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATzBADAŃ. Między kościołem a lokalem wyborczym NR 152/2015 ISSN
KOMUNIKATzBADAŃ NR 152/2015 ISSN 2353-5822 Między kościołem a lokalem wyborczym Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie fragmentów oraz danych
Bardziej szczegółowoWarszawa, kwiecień 2011 BS/38/2011 STOSUNEK POLAKÓW DO PRACY I PRACOWITOŚCI
Warszawa, kwiecień 2011 BS/38/2011 STOSUNEK POLAKÓW DO PRACY I PRACOWITOŚCI Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia 2011 roku Fundacja Centrum Badania Opinii
Bardziej szczegółowo629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 KANDYDOWANIE W WYBORACH PREZYDENCKICH WYSOKICH URZĘDNIKÓW PAŃSTWOWYCH WARSZAWA, GRUDZIEŃ 95
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Bardziej szczegółowoReligijność a kapitał społeczny i aktywność społeczno-polityczna Polaków
Religijność a kapitał społeczny i aktywność społeczno-polityczna Polaków Rafał Boguszewski CBOS/SGGW Beata Roguska CBOS XVI Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny, Gdańsk 14 17 września 2016 1 1. Religijność
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATzBADAŃ. Poczucie wpływu na sprawy publiczne NR 95/2017 ISSN
KOMUNKATzBADAŃ NR 95/2017 SSN 2353-5822 Poczucie wpływu na sprawy publiczne Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie fragmentów oraz danych
Bardziej szczegółowoOcena działalności rządu, premiera i prezydenta Maj 2017 K.023/17
Maj 2017 K.023/17 Informacje o badaniu W maju 2017 roku Kantar Public (dawniej Zespół Badań Społecznych TNS Polska) przeprowadził sondaż, w którym respondenci oceniali pracę rządu, premier Beaty Szydło
Bardziej szczegółoworaport z badania przeprowadzonego na zlecenie firmy Danone i Forum Odpowiedzialnego Biznesu
Odpowiedzialny biznes to przede wszystkim uczciwe postępowanie raport z badania przeprowadzonego na zlecenie firmy Danone i Forum Odpowiedzialnego Biznesu Współcześnie coraz więcej mówi się na świecie
Bardziej szczegółowoWarszawa, wrzesień 2009 BS/127/2009 OPINIA PUBLICZNA WOBEC MISJI NATO W AFGANISTANIE
Warszawa, wrzesień BS/127/ OPINIA PUBLICZNA WOBEC MISJI NATO W AFGANISTANIE Polacy nadal krytycznie oceniają zaangażowanie naszego kraju w afgańską operację NATO. We wrześniowym badaniu 1 trzy czwarte
Bardziej szczegółowoKryteria wyboru operatorów usług telefonicznych przez abonentów w Polsce
Roman Nierebiński Opisano czynniki, wpływające na wybór operatora usług telefonii stacjonarnej i komórkowej. Wskazano najczęściej wybieranych operatorów telefonicznych oraz podano motywy wyboru. telekomunikacja,
Bardziej szczegółowoZAWODOWA ODNOWA! AKTYWIZACJA OSÓB 50+ nr RPWP /16
ZAWODOWA ODNOWA! AKTYWIZACJA OSÓB 50+ nr RPWP.08.02-00-02-0028/16 termin realizacji 01.03.2017 r. 31.01.2018 r. Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego 2014-2020. Oś priorytetowa 8: Rynek
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoWszyscy równi? Wiara w merytokrację w społeczeństwe polskim
Wszyscy równi? Wiara w merytokrację w społeczeństwe polskim Marta Piekarczyk Warszawa, 2014 Polski Sondaż Uprzedzeń 2013 został sfinansowany ze środków grantu Focus Fundacji Nauki Polskiej przyznanych
Bardziej szczegółowoPOLITYCZNY WYMIAR WYKLUCZENIA CYFROWEGO
POLITYCZNY WYMIAR WYKLUCZENIA CYFROWEGO Michał Wenzel, Michał Feliksiak W celu uzyskania odpowiedniej do analiz liczebności, połączyliśmy wyniki badań z trzech sondaży zrealizowanych przez CBOS w okresie
Bardziej szczegółowoRówność płci i aktywność kobiet w społecznościach lokalnych. Marta Rawłuszko
Równość płci i aktywność kobiet w społecznościach lokalnych Marta Rawłuszko Jakie znaczenie ma nasza płeć w karierze zawodowej? dla rozwoju społeczności lokalnych? w projektach społecznych np. rozwoju
Bardziej szczegółowo, , STOSUNEK DO RZĄDU W CZASIE KRYZYSU POLITYCZNEGO WARSZAWA, STYCZEŃ 96
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia społeczna. 2. KIERUNEK: Pedagogika. 3. POZIOM STUDIÓW: studia pierwszego stopnia
Załącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia społeczna 2. KIERUNEK: Pedagogika 3. POZIOM STUDIÓW: studia pierwszego stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: rok II, semestr 3. LICZBA PUNKTÓW
Bardziej szczegółowoLEWICA PRAWICA. Warszawa, marzec 2004 roku
LEWICA PRAWICA Warszawa, marzec 2004 roku Niemal połowa Polaków pytanych o poglądy polityczne nie utożsamiła się z żadną z opcji. Wśród pozostałych, 12 proc. wskazało na przekonania lewicowe, 9 proc. na
Bardziej szczegółowoCzy warto studiować? Czy warto studiować? TNS Październik 2013 K.067/13
Podsumowanie Warto czy nie warto studiować? Jakie kierunki warto studiować? Co skłania młodych ludzi do podjęcia studiów? Warto! Medycyna! Zdobycie kwalifikacji, by łatwiej znaleźć pracę! Trzy czwarte
Bardziej szczegółowoSkala Wiary w Grę o Sumie Zerowej autorstwa Wojciszke, Baryły, Różyckiej
Skala Wiary w Grę o Sumie Zerowej autorstwa Wojciszke, Baryły, Różyckiej Natalia Skrzypczak Gra o sumie zerowej dla każdego możliwego zestawu strategii gry: przykłady: - Kamień Papier Nożyczki - Orzeł
Bardziej szczegółowoWarszawa, marzec 2013 BS/34/2013 KOBIETY W ŻYCIU PUBLICZNYM
Warszawa, marzec 2013 BS/34/2013 KOBIETY W ŻYCIU PUBLICZNYM Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2013 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul.
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATzBADAŃ. Polacy wobec obietnic wyborczych PiS NR 139/2016 ISSN
KOMUNIKATzBADAŃ NR 139/2016 ISSN 2353-5822 Polacy wobec obietnic wyborczych PiS Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie fragmentów oraz danych
Bardziej szczegółowoPreferencje partyjne Polaków w styczniu 2006 r.
K.002/06 Preferencje partyjne Polaków w styczniu 2006 r. Warszawa, styczeń 2006 roku Wskaźnikiem przy szacowaniu spodziewanej frekwencji jest odsetek osób zdecydowanie potwierdzających udział w wyborach
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATzBADAŃ. Opinie o Donaldzie Tusku jako przewodniczącym Rady Europejskiej NR 23/2017 ISSN
KOMUNIKATzBADAŃ NR 23/2017 ISSN 2353-5822 Opinie o Donaldzie Tusku jako przewodniczącym Rady Europejskiej Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie
Bardziej szczegółowoWarszawa, wrzesień 2011 BS/106/2011 FREKWENCJA WYBORCZA: DEKLARACJE A RZECZYWISTOŚĆ
Warszawa, wrzesień 2011 BS/106/2011 FREKWENCJA WYBORCZA: DEKLARACJE A RZECZYWISTOŚĆ Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia 2011 roku Fundacja Centrum Badania
Bardziej szczegółowoWarszawa, wrzesień 2011 BS/104/2011 PREFERENCJE PARTYJNE WE WRZEŚNIU
Warszawa, wrzesień BS/104/ PREFERENCJE PARTYJNE WE WRZEŚNIU Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul. Żurawia
Bardziej szczegółowoProjektodawca: WYG Consulting Sp. z o. o.
91 NOWYCH FIRM projekt dotacyjny dla mieszkańców powiatów południowozachodniej części województwa dolnośląskiego pozostających bez pracy, w szczególnej sytuacji na rynku pracy Projekt współfinansowany
Bardziej szczegółowoMedia równych szans. Kobiety w publicystycznych audycjach telewizyjnych o tematyce wyborczej 2014 2015 r.
Media równych szans Kobiety w publicystycznych audycjach telewizyjnych o tematyce wyborczej 2014 2015 r. Ramy prawne, ustawa o radiofonii i telewizji Art. 18. 1. Audycje lub inne przekazy nie mogą propagować
Bardziej szczegółowoPreferencje partyjne Polaków w sierpniu 2011 r.
K.041/11 Preferencje partyjne Polaków w sierpniu 2011 r. Warszawa, sierpień 2011 roku Zamiar wzięcia udziału w wyborach do Sejmu w sposób zdecydowany zadeklarowało 34% badanych, a umiarkowany 28%. Gdyby
Bardziej szczegółowoCBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ OPINIE O WIEKU EMERYTALNYM KOBIET I MĘŻCZYZN BS/50/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2002
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoOpinie o działaniach organów państwa i instytucji publicznych wobec Grupy Amber Gold oraz o komisji śledczej do zbadania ich prawidłowości
KOMUNIKAT Z BADAŃ ISSN 2353-5822 Nr 34/2018 Opinie o działaniach organów państwa i instytucji publicznych wobec Grupy Amber Gold oraz o komisji śledczej do zbadania ich prawidłowości Marzec 2018 Przedruk
Bardziej szczegółowoPreferencje partyjne Polaków w pierwszy weekend stycznia 2007 r.
K.003/07 Preferencje partyjne Polaków w pierwszy weekend stycznia 2007 r. Warszawa, styczeń 2007 roku W sondaŝu zrealizowanym w pierwszy weekend stycznia 2007 r., udział w wyborach zdecydowanie potwierdziło
Bardziej szczegółowoPolacy o roli kobiet i mężczyzn w rodzinie w 1994 i 2014 roku
Informacja o badaniu W lipcu 1994 roku Ośrodek Badań Opinii Publicznej (OBOP) i w styczniu 2014 roku TNS Polska zapytali Polaków o to, z którymi stwierdzeniami na temat roli kobiet i mężczyzn w rodzinie
Bardziej szczegółowoWarszawa, czerwiec 2014 ISSN NR 92/2014 POLACY O WOJCIECHU JARUZELSKIM
Warszawa, czerwiec 2014 ISSN 2353-5822 NR 92/2014 POLACY O WOJCIECHU JARUZELSKIM Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 14 stycznia 2014 roku Fundacja Centrum Badania Opinii
Bardziej szczegółowoOPINIE LUDNOŚCI Z KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWEJ O IMIGRANTACH I UCHODŹCACH
BS/60/2005 OPINIE LUDNOŚCI Z KRAJÓW EUROPY ŚRODKOWEJ O IMIGRANTACH I UCHODŹCACH KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, MARZEC 2005 PRZEDRUK MATERIAŁÓW CBOS W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoChłopiec czy dziewczynka? Polacy o dzieciach.
Chłopiec czy dziewczynka? Polacy o dzieciach. Warszawa, luty 2001 roku Ponad trzy piąte Polaków (62%) uważa, że idealna liczba dzieci w rodzinie to dwoje. Zdecydowanie mniej osób (niewiele ponad jedna
Bardziej szczegółowoPreferencje energetyczne Polaków. w świetle aktualnych wyników badań sondażowych
Paweł Ruszkowski Collegium Civitas Preferencje energetyczne Polaków w świetle aktualnych wyników badań sondażowych Ogólnie można powiedzieć, że badania dotyczące stanu świadomości energetycznej społeczeństwa
Bardziej szczegółowoWarszawa, październik 2014 ISSN NR 140/2014 PREFERENCJE PARTYJNE W PAŹDZIERNIKU
Warszawa, październik 2014 ISSN 2353-5822 NR 140/2014 PREFERENCJE PARTYJNE W PAŹDZIERNIKU Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 14 stycznia 2014 roku Fundacja Centrum
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoZasada równości szans w projektach PO KL
Zasada równości szans w projektach PO KL Warszawa, 11 kwietnia 2011 r. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Słownik GENDER Projekt współfinansowany
Bardziej szczegółowo, , PREFERENCJE W II TURZE WYBORÓW PRZED DEBATAMI TELEWIZYJNYMI WARSZAWA, LISTOPAD 1995
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoCBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SPOŁECZNE POPARCIE DLA INTEGRACJI POLSKI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ BS/157/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoWYBORY EUROPEJSKIE W 2009 R. Eurobarometr Standard (EB 69.2) Parlament Europejski - Wiosna 2008 Podsumowanie analityczne
Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji Dyrekcja C Relacje z obywatelami SEKCJA MONITOROWANIA OPINII PUBLICZNEJ 15/09/2008 WYBORY EUROPEJSKIE W 2009 R. Eurobarometr Standard (EB 69.2) Parlament Europejski -
Bardziej szczegółowoPsychometria. Psychologia potoczna. Psychometria (z gr. psyche dusza, metria miara) Plan wykładów. Plan wykładów. Wprowadzenie w problematykę zajęć
Psychometria Wprowadzenie w problematykę zajęć W 1 Psychologia potoczna potoczne przekonanie dotyczące natury ludzkiego zachowania wyrażające się w zdroworozsądkowych, intuicyjnych twierdzeniach. dr Łukasz
Bardziej szczegółowoPRZYJĘCIE WSPÓLNEJ WALUTY EURO W OPINII POLAKÓW W LISTOPADZIE 2012 R.
K.071/12 PRZYJĘCIE WSPÓLNEJ WALUTY EURO W OPINII POLAKÓW W LISTOPADZIE 2012 R. Warszawa, listopad 2012 roku Większość Polaków (58%) jest zdania, że przyjęcie w Polsce wspólnej waluty europejskiej będzie
Bardziej szczegółowoPreferencje partyjne Polaków Styczeń 2019
Preferencje partyjne Polaków Styczeń 2019 Informacje o badaniu W pierwszej połowie stycznia 2019 roku Kantar Public (dawniej Zespół Badań Społecznych TNS Polska), w swoim cyklicznym, comiesięcznym badaniu
Bardziej szczegółowoWyższa frekwencja w drugiej turze?
Warszawa, 22.05.2015 Wyższa frekwencja w drugiej turze? Frekwencja podczas I tury wyborów była najniższa spośród wszystkich wyborów prezydenckich po 1990 roku - do urn poszło zaledwie 48,8% wyborców. Jest
Bardziej szczegółowoWarszawa, marzec 2011 BS/34/2011 OPINIE O PREZYDENCIE BRONISŁAWIE KOMOROWSKIM
Warszawa, marzec 2011 BS/34/2011 OPINIE O PREZYDENCIE BRONISŁAWIE KOMOROWSKIM Znak jakości przyznany przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia 2011 roku Fundacja Centrum Badania Opinii
Bardziej szczegółowoKto widział męża Angeli Merkel? O kobiecym i męskim marketingu politycznym
Żemojtel-Piotrowska, M. (2012). Kto widział męża Angeli Merkel? O kobiecym i męskim marketingu politycznym. W: A. Chybicka, N. Kosakowska-Berezecka, P. Pawlicka (red.), Podróże między męskością a kobiecością.
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowo, , STOSUNEK DO INTERWENCJI NATO W JUGOSŁAWII PO TRZECH TYGODNIACH OD JEJ ROZPOCZĘCIA
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET: http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoRaport z badań preferencji licealistów
Raport z badań preferencji licealistów Uniwersytet Jagielloński 2011 Raport 2011 1 Szanowni Państwo, definiując misję naszej uczelni napisaliśmy, że Zadaniem Uniwersytetu było i jest wytyczanie nowych
Bardziej szczegółowoOpinie o działalności Sejmu, Senatu i prezydenta
KOMUNIKAT Z BADAŃ ISSN 2353-5822 Nr 10/2018 Opinie o działalności Sejmu, Senatu i prezydenta Styczeń 2018 Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATzBADAŃ. Stosunek Polaków do przyjmowania uchodźców NR 24/2016 ISSN
KOMUNIKATzBADAŃ NR 24/2016 ISSN 2353-5822 Stosunek Polaków do przyjmowania uchodźców Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie fragmentów oraz
Bardziej szczegółowoWarszawa, grudzień 2012 BS/160/2012 OPINIE O PRAWIE ABORCYJNYM
Warszawa, grudzień 2012 BS/160/2012 OPINIE O PRAWIE ABORCYJNYM Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2012 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Bardziej szczegółowoFIAT i inne firmy zagraniczne w Polsce
K.076/12 FIAT i inne firmy zagraniczne w Polsce Warszawa, grudzień 2012 r. Sondaż TNS Polska przeprowadzony w dniach 6-10.12.2012 r. pokazuje aktualny stan opinii publicznej w sprawie firm zagranicznych
Bardziej szczegółowoJakość życia w perspektywie pedagogicznej
Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Jadwiga Daszykowska Jakość życia w perspektywie pedagogicznej Oficyna Wydawnicza Impuls Kraków 2007 Copyright by Jadwiga Daszykowska Copyright by Oficyna Wydawnicza
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATzBADAŃ. Czy młodzi Polacy są prawicowi? NR 102/2017 ISSN
KOMUNKATzBADAŃ NR 102/2017 SSN 2353-5822 Czy młodzi Polacy są prawicowi? Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą. Wykorzystanie fragmentów oraz danych empirycznych
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 15
SPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 15 1. POJĘCIA PODSTAWOWE... 19 1.1. Kreacjonizm... 19 1.2. Ewolucjonizm... 19 1.3. Człowiek... 20 1.4. Różnice indywidualne... 26 1.5. Cechy człowieka... 26 2. ISTOTA I KATEGORIE
Bardziej szczegółowoWarszawa, październik 2011 BS/124/2011 PREFERENCJE PARTYJNE PRZED WYBORAMI
Warszawa, październik BS/124/ PREFERENCJE PARTYJNE PRZED WYBORAMI Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 13 stycznia roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej ul.
Bardziej szczegółowoWiarygodne informacje czy są dziś. w cenie? Wiarygodne informacje - czy są dziś. w cenie? TNS Maj 2016 K.023/16
Wiarygodne informacje czy są dziś Informacja o badaniu Współczesne media aż kipią od informacji. W zalewie wiadomości z najróżniejszych źródeł coraz trudniej odróżnić te wiarygodne od tych nierzetelnych.
Bardziej szczegółowoPREFERENCJE POLAKÓW W WYBORACH SAMORZĄDOWYCH 2002 R.
PREFERENCJE POLAKÓW W WYBORACH SAMORZĄDOWYCH 2002 R. Warszawa, październik 2002 roku Zamiar wzięcia udziału w wyborach samorządowych zdecydowanie zadeklarowało 41% badanych, a raczej - 25%. Raczej nie
Bardziej szczegółowoWarszawa, styczeń 2014 BS/5/2014 PREFERENCJE PARTYJNE W STYCZNIU
Warszawa, styczeń 2014 BS/5/2014 PREFERENCJE PARTYJNE W STYCZNIU Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2013 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Bardziej szczegółowoWarszawa, listopad 2010 BS/149/2010 PREFERENCJE PARTYJNE W LISTOPADZIE
Warszawa, listopad 2010 BS/149/2010 PREFERENCJE PARTYJNE W LISTOPADZIE Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 4 lutego 2010 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoStosunek młodych Polaków do projektu podwyższenia wieku emerytalnego. Raport badawczy
Stosunek młodych Polaków do projektu podwyższenia wieku emerytalnego Raport badawczy Warszawa, 19 kwietnia 2012 Nota metodologiczna Głównym celem badania było poznanie wiedzy i opinii młodych Polaków na
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATzBADAŃ. Stosunek do rządu w lipcu NR 102/2015 ISSN
KOMUNIKATzBADAŃ NR 102/2015 ISSN 2353-5822 Stosunek do rządu w lipcu Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie fragmentów oraz danych empirycznych
Bardziej szczegółowoWarszawa, marzec 2015 ISSN NR 33/2015 PREFERENCJE PARTYJNE W MARCU
Warszawa, marzec 2015 ISSN 2353-5822 NR 33/2015 PREFERENCJE PARTYJNE W MARCU Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 9 stycznia 2015 roku Fundacja Centrum Badania Opinii
Bardziej szczegółowoPolacy o samorządzie, władzach lokalnych oraz zaangażowaniu w funkcjonowanie społeczności lokalnej. Prezentacja wyników badań
Polacy o samorządzie, władzach lokalnych oraz zaangażowaniu w funkcjonowanie społeczności lokalnej Prezentacja wyników badań Informacja o wynikach badań Prezentowane wyniki pochodzą z badań ogólnopolskich
Bardziej szczegółowoWarszawa, maj 2014 ISSN NR 62/2014
Warszawa, maj 2014 ISSN 2353-5822 NR 62/2014 OCENY ZMIAN W RÓŻNYCH WYMIARACH ŻYCIA SPOŁECZNEGO I POLITYCZNEGO W POLSCE PO ROKU 1989 Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku
Bardziej szczegółowoSUBIEKTYWNEJ JAKOŚCI ŻYCIA TOM II SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADAŃ WEDŁUG DZIEDZIN
RAPORT Z BADAŃ SUBIEKTYWNEJ JAKOŚCI ŻYCIA TOM II SZCZEGÓŁOWE WYNIKI BADAŃ WEDŁUG DZIEDZIN Lider projektu: Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Partner projektu: Uniwersytet Techniczny w Dreźnie Projekt:
Bardziej szczegółowoPojêcie wizerunku uznawane jest we wspó³czesnym marketingu politycznym za jedno
Piotr PAWE CZYK, Barbara JANKOWIAK Poznañ Cechy wizerunku politycznego a emocje w g³osowaniu na Bronis³awa i Jaros³awa w wyborach prezydenckich w 2010 roku. Raport z badañ postaw politycznych studentów
Bardziej szczegółowoWarszawa, listopad 2014 ISSN NR 156/2014 STOSUNEK DO RZĄDU W LISTOPADZIE
Warszawa, listopad 2014 ISSN 2353-5822 NR 156/2014 STOSUNEK DO RZĄDU W LISTOPADZIE Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 14 stycznia 2014 roku Fundacja Centrum Badania
Bardziej szczegółowoCBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ PREFERENCJE PARTYJNE W STYCZNIU BS/7/2004 KOMUNIKAT Z BADAŃ WARSZAWA, STYCZEŃ 2004
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoKto zasiądzie w parlamencie?
Mateusz Zaremba, Uniwersytet SWPS Kto zasiądzie w parlamencie? Wybory do parlamentu dostarczają politologom interesujących danych. Pozwalają dokonać wstępnego rozpoznania zmian, jakie zaszły wśród głosujących
Bardziej szczegółowoSYLABUS. MK_10 Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów Politologia studia II stopnia stacjonarne Rodzaj przedmiotu
Rzeszów, 1 październik 014 r. SYLABUS Nazwa przedmiotu Psychologia polityki Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Socjologiczno-Historyczny Katedra Politologii Kod przedmiotu MK_10 Studia Kierunek
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoPreferencje partyjne Polaków w czerwcu 2010 r.
K.038/10 Preferencje partyjne Polaków w czerwcu 2010 r. Warszawa, czerwiec 2010 roku W badaniu zrealizowanym między 10 a 15 czerwca, czyli mniej więcej tydzień przed I turą wyborów prezydenckich: Gotowość
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl
Bardziej szczegółowoNieznana reforma emerytalna
K.016/12 Nieznana reforma emerytalna Warszawa, marzec 2012 r. W sondażu z dnia 1-4 marca TNS OBOP zbadał zrozumienie przez społeczeństwo podstawowych zasad zapowiedzianej przez rząd reformy emerytalnej.
Bardziej szczegółowo, , INTERNET:
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 621-07 - 57, 628-90 - 17 INTERNET: http://www.korpo.pol.pl/cbos
Bardziej szczegółowoPROPONOWANA PROBLEMATYKA SEMINARIUM DYPLOMOWEGO (LICENCJACKIEGO) NA KIERUNKU NAUKI O RODZINIE W ROKU AKADEMICKIM 2015/2016
PROPONOWANA PROBLEMATYKA SEMINARIUM DYPLOMOWEGO (LICENCJACKIEGO) NA KIERUNKU NAUKI O RODZINIE W ROKU AKADEMICKIM 2015/2016 Imię i nazwisko: dr hab. prof. nadzw. Grzegorz Grzybek Zakład/Katedra: Zakład
Bardziej szczegółowo, , WYBORY PREZYDENCKIE - PREFERENCJE POD KONIEC CZERWCA 95 WARSZAWA, LIPIEC 95
CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT ZESPÓŁ REALIZACJI BADAŃ 629-35 - 69, 628-37 - 04 621-07 - 57, 628-90 - 17 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET:
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorcy o podatkach
Przedsiębiorcy o podatkach Raport z badania ilościowego przeprowadzonego na zlecenie Związku Przedsiębiorców i Pracodawców Warszawa, 17.05.2017 Spis treści 2 OPIS BADANIA 3 PODSUMOWANIE 6 WYNIKI ANEKS
Bardziej szczegółowo