Zmiany w ustawie o VAT 2017 krok po kroku

Transkrypt

1 Zmiany w ustawie o VAT 2017 krok po kroku

2 Kierownik Grupy Wydawniczej: Ewa Marmurska-Karpińska Wydawca: Marta Grabowska-Peda Redaktor: Rafał Kuciński ISBN: Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2016 Skład i łamanie: Raster Studio Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. ul. Łotewska 9a, Warszawa tel , faks Niniejszy e-book chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Zaproponowane w niniejszym poradniku wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w poradniku wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

3 ZMIANY W USTAWIE O VAT 2017 KROK PO KROKU Zmiany w ustawie o VAT, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 2017 r. zostały wprowadzone przez przepisy trzech ustaw, a mianowicie: 1) art. 3 ustawy z 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2016 r. poz. 846), 2) art. 20 ustawy z 6 lipca 2016 r. o aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 1206), 3) art. 1 ustawy z 1 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw dalej nazywana ustawą nowelizującą z 1 grudnia. Najważniejsze ze zmian (wprowadziła je ustawa nowelizująca z 1 grudnia, która jest najważniejszą z ustaw nowelizujących) polegają na: `` przedłużeniu stosowania podwyższonych stawek podatku VAT do końca 2018 r., `` podwyższenie limitu zwolnienia podmiotowego do zł, `` dodaniu przepisów o dodatkowym zobowiązaniu podatkowym, `` objęciu odwrotnym obciążeniem znacznej części robót budowlanych, jeżeli są wykonywane przez podwykonawców, `` rozszerzeniu katalogu towarów objętych mechanizmem odwrotnym obciążeniem, `` zmianach w przepisach o deklaracjach VAT, w tym likwidacji możliwości składania kwartalnych deklaracji VAT przez podatników innych niż mali podatnicy VAT oraz przez podatników rozpoczynających wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu. Przedłużenie stosowania podwyższonych stawek VAT do końca 2018 r. Trzeba pamiętać, że stosowanie stawek 23% (zamiast 22%) i 8% (zamiast 7%) oraz stawki należnego rolnikom ryczałtowym zryczałtowanego zwrotu podatku w wysokości 7% (zamiast 6,5%) oraz stawki ryczałtu dla taksówkarzy w wysokości 4% (zamiast 3%) ma charakter tymczasowy. Z obowiązującego do końca 2016 roku brzmienia art. 146a ustawy o VAT wynikało, że stawki te mają mieć zastosowanie tylko do 31 grudnia 2016 r., a więc od 1 stycznia 2017 r. powrócą do swojej standardowej wysokości. Z dniem 1 stycznia 2017 r. art. 146a ustawy o VAT został jednak znowelizowany. Obecnie wynika z niego, że podwyższone stawki podatku VAT będą stosowane do końca 2018 r. Oznacza to, że na powrót standardowych stawek podatku VAT trzeba poczekać przynajmniej do 1 stycznia 2019 r. 3

4 Podwyższenie limitu zwolnienia podmiotowego do zł Przepisy art. 113 ustawy o VAT określają tzw. zwolnienie podmiotowe. Do końca 2016 r. limit tego zwolnienia wynosi zł (lub część tej kwoty w przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu). Z dniem 1 stycznia 2017 r. limit zwolnienia podmiotowego został podwyższony do zł. A zatem obecnie ze zwolnienia tego mogą korzystać podatnicy, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty zł (zob. art. 113 ust. 1 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.), jak również sprzedaż dokonywaną przez podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekracza, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, zł (zob. art. 113 ust. 9 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.). Z podwyższonego limitu mogą także skorzystać podatnicy: 1) u których łączna wartość sprzedaży w 2016 roku była wyższa niż zł i nie przekroczyła zł (zob. art. 18 ust. 1 ustawy nowelizującej z dnia 1 grudnia), 2) podatnicy rozpoczynający w 2016 roku wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu, u których łączna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, przekroczyła zł i nie przekroczyła zł (zob. art. 18 ust. 2 ustawy nowelizującej z dnia 1 grudnia). W październiku 2016 roku wartość sprzedaży u podatnika korzystającego dotychczas ze zwolnienia podmiotowego, przekroczyła zł. W związku z czym utracił on prawo do zwolnienia podmiotowego. Do końca 2016 roku wartość sprzedaży u tego podatnika wyniosła zł. Podatnik ten mógł wybrać korzystanie ze zwolnienia podmiotowego od 1 stycznia 2017 r., jak również może to uczynić w trakcie 2017 roku (np. od 1 lutego 2017 r.). Dodanie przepisów o dodatkowym zobowiązaniu podatkowym Do końca 2016 r. ustawa o VAT przewidywała tylko jeden przypadek ustalania przez organy podatkowe dodatkowego zobowiązania. Miało to miejsce w przypadku stwierdzenia, że podatnik naruszył obowiązek korekty podatku odliczonego z faktury, która nie została uregulowana (zob. art. 89b ust. 6 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do końca 2016 roku). 4

5 Z początkiem 2017 roku to się zmieniło, gdyż dodane zostały przepisy art. 112b i 112c ustawy o VAT, które zawierają przepisy o dodatkowym zobowiązaniu podatkowym (czemu towarzyszyło uchylenie art. 89b ust. 6 ustawy o VAT). Zobowiązanie to są ustalane przez organy podatkowe w pięciu przypadkach (zob. tabelę poniżej), chyba że wystąpią okoliczności wyłączające stosowanie przepisów o dodatkowym zobowiązaniu podatkowym (np. jeżeli przed dniem wszczęcia kontroli podatkowej przez naczelnika urzędu skarbowego lub postępowania kontrolnego przez organ kontroli skarbowej podatnik dokonał odpowiedniej zmiany deklaracji podatkowej oraz wpłacił do urzędu skarbowego kwotę wynikającą ze zmiany deklaracji podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę). Przypadki, gdy ustalane jest dodatkowe zobowiązanie podatkowe Dodatkowe zobowiązanie podatkowe jest ustalane w razie stwierdzenia, że podatnik: 1) w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej, 2) w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego wyższą od kwoty należnej, 3) w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy wyższą od kwoty należnej, 4) w złożonej deklaracji podatkowej wykazał kwotę zwrotu różnicy podatku, kwotę zwrotu podatku naliczonego lub kwotę różnicy podatku do obniżenia kwoty podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe, zamiast wykazania kwoty zobowiązania podatkowego podlegającej wpłacie do urzędu skarbowego, 5) nie złożył deklaracji podatkowej oraz nie wpłacił kwoty zobowiązania podatkowego. Wysokość dodatkowego zobowiązania co do zasady wynosi 30% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego lub 30% kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy. W niektórych jednak przypadkach dodatkowe zobowiązanie podatkowe może być ustalane w wysokości 20% (jeżeli po zakończeniu kontroli podatkowej podatnik złożył korektę deklaracji uwzględniającą wszystkie stwierdzone nieprawidłowości i wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego lub zwrócił nienależną kwotę zwrotu albo złożył deklarację podatkową i wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego) oraz 100% (np. jeżeli nieprawidłowości wynikają z uwzględnienia faktur wystawionych przez podmiot nieistniejący). W trakcie kontroli podatkowej organ podatkowy stwierdzi, że w deklaracji VAT-7 za styczeń 2017 roku podatnik wykazał kwotę zobowiązania podatkowego niższą od kwoty należnej o zł. W tej sytuacji kwota ewentualnego dodatkowego zobowiązania podatkowego wyniesie zasadniczo 578 zł (1.927 zł x 30% = 578,10 zł, czyli po zaokrągleniu 578 zł). 5

6 Dodać należy, że z art. 11 ustawy nowelizującej z 1 grudnia 2016 r. wynika, że przepisy art. 112b i 112c ustawy o VAT nie są stosowane do okresów rozliczeniowych przypadających przed 1 stycznia 2017 r. Oznacza to, że podatnicy, u których wystąpią nieprawidłowości w VAT za rok 2016 lub lata wcześniejsze, nie muszą się obawiać ustalenia przez organy podatkowe dodatkowych zobowiązań podatkowych z tego tytułu. Objęcie odwrotnym obciążeniem znacznej części robót budowlanych Do końca 2016 r. mechanizmem odwrotnego obciążenia w transakcjach krajowych objęte były przede wszystkim towary (zob. art. 17 ust. 1 pkt 7 w zw. z załącznikiem nr 11 do ustawy o VAT). Spośród usług, mechanizmem tym objęte były tylko usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych (zob. art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT). Z dniem 1 stycznia 2017 r. art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT otrzymał nowe brzmienie, z którego wynika, że nabywcy usług są podatnikami z tytułu ich świadczenia, jeżeli: 1) świadczone są usługi wymienione w dodanym załączniku nr 14 do ustawy o VAT; w załączniku tym poza usługami w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych wymienionych jest 47 rodzajów usług stanowiących roboty budowlane (klasyfikowane na gruncie stosowanego do celów podatkowych PKWiU z 2008 r. w grupowaniach 41-43), 2) usługodawcą jest podatnik, który nie korzysta ze zwolnienia podmiotowego (analogiczny warunek stosowania art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT obowiązywał do końca 2016 roku), 3) usługobiorcą jest podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny (do końca 2016 roku nie było konieczne, aby będący podatnikiem usługobiorca był zarejestrowany jako podatnik VAT czynny). A zatem z dniem 1 stycznia 2017 r. mechanizm odwrotnego obciążenia rozszerzony został na większość usług stanowiących roboty budowlane. Nie dotyczy to jednak wszystkich przypadków świadczenia tych usług, ale wyłącznie tych, które usługodawca świadczy jako podwykonawca (zob. dodany z dniem 1 stycznia 2017 r. art. 17 ust. 1h ustawy o VAT). W przypadkach, gdy nie świadczy usług stanowiących roboty budowlane w charakterze podwykonawcy mechanizm odwrotnego obciążenia nie ma zastosowania. Podatnik A (zarejestrowany jako czynny podatnik VAT) wykonał w styczniu 2017 r. ogrzewanie podłogowe w domu jednorodzinnym. Wykonanie ogrzewania podłogowego zlecił mu podatnik B (również zarejestrowany jako podatnik VAT czynny). Scenariusz A: Podatnik B jest deweloperem, który buduje dom na sprzedaż. W takim przypadku podatnik X nie świadczył usługi wykonania ogrzewania podłogowego jako 6

7 podwykonawca (efekt tej usługi nie stanowi bowiem części ani całości robót budowlanych świadczonych przez podatnika B), a w konsekwencji mechanizm odwrotnego obciążenia nie ma zastosowania (podatnikiem z tytułu świadczenia tej usługi jest podatnik A). Scenariusz B: Podatnik B jest głównym wykonawcą robót budowlanych przy budowie domu przez podatnika C (dewelopera). W takim przypadku usługę wykonania ogrzewania podłogowego podatnik A świadczył jako podwykonawca, a w konsekwencji mechanizm odwrotnego obciążenia znalazł zastosowanie. Podatnikiem z tytułu świadczenia tej usługi jest podatnik B. Rozszerzenie katalogu towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia Z początkiem 2017 roku katalog towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT rozszerzony został o siedem grup towarów (zob. tabelę poniżej). W większości nowe grupy towarów obejmowane są odwrotnym obciążeniem na standardowych warunkach. Wyjątek stanowią procesory, w których przypadku odwrotne obciążenie ma zastosowanie wyłącznie do dostaw dokonywanych po przekroczeniu limitu w wysokości zł netto (zob. art. 17 ust. 2a w zw. z poz. 28 załącznika nr 11 do ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.). Towary objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia z dniem 1 stycznia 2017 r. 1) srebro nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku (co wynika z nowego brzmienia poz. 22a załącznika nr 11 do ustawy o VAT), 2) złoto nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku, o próbie mniejszej niż 325 tysięcznych (co wynika z dodanej poz. 22aa załącznika nr 11 do ustawy o VAT), 3) platyna nieobrobiona plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku (co wynika z dodanej poz. 22ab załącznika nr 11 do ustawy o VAT), 4) srebro, platerowane złotem, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu (co wynika z nowego brzmienia poz. 22c załącznika nr 11 do ustawy o VAT), 5) złoto o próbie mniejszej niż 325 tysięcznych oraz srebro, platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu (zob. co wynika z dodanej poz. 22ca załącznika nr 11 do ustawy o VAT), 6) procesory (co wynika z nowego brzmienia poz. 28 załącznika nr 11 do ustawy o VAT), 7) biżuteria i jej części oraz pozostałe wyroby jubilerskie i ich części, ze złota o próbie mniejszej niż 325 tysięcznych, srebra oraz platyny (co wynika z nowego brzmienia poz. 28d załącznika nr 11 do ustawy o VAT). 7 Przedsiębiorca A zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, dokonał dostawy platyny nieobrobionej plastycznie (PKWiU ). Nabywcą jest firma B zarejestrowana, jako podatnik VAT czynny. Na gruncie przepisów obowiązujących do końca 2016 roku

8 podatnikiem z tytułu tej dostawy byłby podatnik A. Jednakże w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2017 r. podatnikiem z tytułu tej dostawy jest firma B (nabywca). Zmiany zasad składania deklaracji VAT Z początkiem 2017 roku dokonanych zostało wiele zmian w przepisach o składaniu deklaracji VAT. Zmiany dotyczą przede wszystkim możliwości składania deklaracji za okresy kwartalne. Po pierwsze, zlikwidowana została możliwość składania deklaracji kwartalnych przez podatników innych niż mali podatnicy (zob. art. 99 ust. 3 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.), a więc deklaracji VAT-7D. Towarzyszyło temu uchylenie jako zbędnych przepisów art. 103 ust. 2a-2g ustawy o VAT, które określały zasady wpłacania zaliczek na podatek VAT przez składających deklaracje kwartalne podatników innych niż mali. Po drugie, wyłączona została możliwość składania deklaracji kwartalnych przez podatników, którzy są rejestrowani jako podatnicy VAT czynni (dotyczy to zarówno małych podatników, którzy wybierają rozliczanie podatku VAT metodą kasową, jak i pozostałych małych podatników). Podatnicy tacy mogą składać deklaracje VAT dopiero po upływie dwunastu miesięcy począwszy od miesiąca, w którym dokonali rejestracji jako podatnicy VAT czynni (zob. art. 99 ust. 3a pkt 1 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.), a więc zważywszy na fakt, że podatnicy mają możliwość wyboru składania deklaracji kwartalnych tylko za kwartały kalendarzowe począwszy od piątego kwartału licząc od kwartału rejestracji jako czynny podatnik VAT. PRZYKŁAD W dniu 28 kwietnia 2017 r. podatnik rozpoczynający działalność gospodarczą, zostanie zarejestrowany jako czynny podatnik VAT. Przedsiębiorca ten będzie mógł wybrać składanie deklaracji kwartalnych najwcześniej z początkiem III kwartału 2018 roku. Po trzecie, rozszerzony został zakres stosowania wyłączenia możliwości składania deklaracji kwartalnych przez podatników dokonujących dostaw tzw. towarów wrażliwych (tj. towarów wymienionych w załączniku nr 13 do ustawy o VAT). Od 1 stycznia 2017 r. deklaracje kwartalne mogą składać tylko ci podatnicy, u których łączna wartość dostaw towarów wrażliwych nie przekroczyła w żadnym miesiącu (danego kwartału oraz poprzedzających go czterech kwartałów) kwoty zł (zob. art. 96 ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.). Inaczej niż do końca 2016 roku nie ma obecnie znaczenia, czy wartość dostaw towarów wrażliwych przekroczyła u podatnika 1% wartości sprzedaży. 8

9 Trzeba również mieć na uwadze, iż z początkiem 2017 r. określone również zostały nowe zasady rozpoczynania składania deklaracji miesięcznych przez podatników tracących prawo do stosowania metody kasowej oraz w związku z likwidacją możliwości składania deklaracji kwartalnych przez podatników innych niż mali innych podatników, u których w trakcie roku następuje przekroczenie limitu sprzedaży przewidzianego dla małych podatników. Z nowego brzmienia art. 99 ust. 5 ustawy o VAT wynika, że moment rozpoczynania składania deklaracji miesięcznych przez takich podatników zależy od miesiąca, w którym nastąpiło przekroczenie wskazanego limitu, tj. jeżeli nastąpiło to: 1) w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału deklaracje miesięczne są składane począwszy od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału, w którym limit został przekroczony, przy czym jeżeli przekroczenie nastąpiło w drugim miesiącu kwartału deklaracja za pierwszy miesiąc kwartału składana jest do 25. dnia trzeciego miesiąca kwartału, 2) w trzecim miesiącu kwartału deklaracje miesięczne są składane począwszy od rozliczenia za pierwszy miesiąc następujący po kwartale, w którym limit został przekroczony. W III kwartale 2017 roku wartość sprzedaży u małego podatnika przekroczy limit przewidziany dla małych podatników. Jeżeli nastąpi to: 1) w lipcu podatnik obowiązany będzie do rozpoczęcia składania deklaracji miesięcznych w III kwartale 2017 roku, przy czym obowiązywać go będą standardowe terminy, tj. obowiązany będzie do złożenia deklaracji VAT-7 za lipiec 2017 roku (w terminie 25 sierpnia 2017 r.), sierpień (w terminie 25 września 2017 roku) i wrzesień 2017 roku (w terminie 25 października 2017 roku), 2) w sierpniu 2017 podatnik obowiązany będzie do rozpoczęcia składania deklaracji miesięcznych w III kwartale 2017 roku, przy czym obowiązywać deklarację VAT-7 za lipiec oraz sierpień obowiązany będzie złożyć w terminie 25 września 2017 roku, zaś deklarację VAT-7 za wrzesień w terminie 25 października 2017 roku, 3) we wrześniu podatnik obowiązany będzie do rozpoczęcia składania deklaracji miesięcznych w IV kwartale 2017 roku tj. począwszy od deklaracji VAT-7 za październik 2017 roku. Przepis ten ma odpowiednie zastosowanie do podatników rezygnujących ze stosowania metody kasowej (zob. art. 99 ust. 6 ustawy o VAT). A zatem moment rozpoczęcia składania deklaracji miesięcznych przez takich podatników zależy obecnie od miesiąca rezygnacji ze stosowania metody kasowej. 9

10 Ostatnią zmianą w przepisach o deklaracjach VAT jest wprowadzenie obowiązku składania większości deklaracji VAT (w tym deklaracji VAT-7 oraz VAT-7K) w formie elektronicznej (zob. dodany z dniem 1 stycznia 2017 r. art. 99 ust. 11b ustawy o VAT). W 2017 r. obowiązek ten dotyczy jednak tylko niektórych podatników, tj. jak wynika z art. 16 ustawy nowelizującej podatników, którzy są: 1) obowiązani do zarejestrowania się jako podatnik VAT UE; 2) dostawcami towarów lub świadczącymi usługi, dla których podatnikiem jest nabywca zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy o VAT, lub nabywcami tych towarów lub usług; 3) obowiązani, zgodnie z art. 45ba ustawy o PIT lub art. 27 ust. 1c ustawy o CIT, do składania deklaracji, zeznań, informacji oraz rocznego obliczenia podatku za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Inni niż wymienieni podatnicy będą obowiązani składać deklaracje VAT za pomocą środków elektronicznych dopiero od 1 stycznia 2018 r. Zmiany w przepisach o informacjach podsumowujących Zmiany wprowadzone z początkiem 2017 roku nastąpiły również w przepisach o składaniu informacji podsumowujących VAT-UE (informacji podsumowujących o dokonanych transakcjach wewnątrzwspólnotowych) oraz informacji podsumowujących VAT-27 (informacji podsumowujących w obrocie krajowym). Po pierwsze, zlikwidowana została możliwość składania tych informacji w formie papierowej. Od 1 stycznia 2017 roku zarówno informacje podsumowujące VAT-UE, jak i informacje podsumowujące VAT-27 muszą być składane w formie elektronicznej (zob. art. 100 ust. 2 oraz art. 101a ust. 2 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.). Dotyczy to również korekt tych informacji (zob. art. 101 oraz art. 101a ust. 4 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.). Po drugie, zlikwidowana została możliwość składania informacji podsumowujących VAT-UE za okresy kwartalne (nastąpiło to poprzez uchylenie przepisów art. 100 ust. 4-7 ustawy o VAT). Obecnie informacje te mogą być składane tylko za okresy miesięczne. Po trzecie, zlikwidowane zostały kwartalne informacje podsumowujące VAT-27 (składane do końca 2016 roku przez podatników składających deklaracje VAT za okresy kwartalne). Od 1 stycznia 2017 r. również te informacje składane są wyłącznie za okresy miesięczne. 10

11 Mały podatnik rozlicza VAT metodą kasową. W związku z tym składa kwartalne deklaracje VAT-7K. Do końca 2016 roku towarzyszyło temu składanie kwartalnych informacji podsumowujących VAT-27. Obecnie podatnik ten obowiązany jest składać informacje podsumowujące VAT-27 za okresy miesięczne (począwszy od informacji podsumowującej VAT-27 za styczeń 2017 r.). Wskazanym zmianom towarzyszyło ujednolicenie terminów składania informacji podsumowujących. Obecnie informacje te zarówno informacje podsumowujące VAT-UE, jak i informacje podsumowujące VAT-27 składane są zawsze w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczą (zob. art. 100 ust. 2 oraz art. 101a ust. 2 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.). Zmiany w przepisach o zwrocie bezpośrednim Z dniem 1 stycznia 2017 r. dokonanych zostało szereg zmian w przepisach o zwrocie bezpośrednim. Najważniejszą z tych zmian jest nadanie nowego brzmienia art. 87 ust. 6 ustawy o VAT, który określa możliwość wnioskowania przez podatników o skrócenie terminu zwrotu różnicy podatku naliczonego nad należnym do 25 dni (zamiast standardowych 60 dni). W porównaniu z przepisami obowiązującymi do końca 2016 roku możliwość wnioskowania o skrócenie terminu zwrotu została z dniem 1 stycznia 2017 r. ograniczona do przypadków, gdy: 1) należności, co do zasady, wynikają z faktur dokumentujących nabyte towary i usługi, które zostały w całości zapłacone za pośrednictwem rachunku bankowego podatnika albo rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, który został wskazany w zgłoszeniu identyfikacyjnym; łączna kwota należności niespełniająca tego warunku nie może przekroczyć zł, 2) kwota podatku naliczonego lub różnicy podatku nierozliczona w poprzednich okresach rozliczeniowych i wykazana w deklaracji nie przekracza zł, 3) podatnik złożył w urzędzie skarbowym dokumenty potwierdzające zapłatę podatku za pośrednictwem rachunku bankowego podatnika albo rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, 4) podatnik przez kolejne 12 miesięcy poprzedzające okres, w rozliczeniu za który występuje o zwrot w przyspieszonym terminie, był zarejestrowany jako podatnik VAT czynny oraz terminowo składał deklaracje VAT. 11

12 W deklaracji VAT-7 za kwiecień 2017 roku podatnik wykaże kwotę nadwyżki z poprzedniej deklaracji VAT-7 (czyli z deklaracji VAT-7 za marzec 2017 roku) w wysokości zł. Będzie to okoliczność wyłączająca możliwość wnioskowania o skrócenie zwrotu do 25 dni. Pozostałe dokonane z początkiem 2017 r roku zmiany polegają na: 1) doprecyzowaniu, że zwrot przekazywany jako zabezpieczenie udzielanego podatnikowi kredytu powinien być dokonany na wskazany przez podatnika rachunek bankowy w banku mającym siedzibę na terytorium kraju (zob. art. 87 ust. 2 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.), 2) określeniu zakresu weryfikacji zasadności zwrotu różnicy podatku (zob. dodany z dniem 1 stycznia 2017 r. art. 87 ust. 2b ustawy o VAT), 3) wprowadzeniu możliwości przedłożenia terminu zwrotu różnicy podatku na okres nie dłuższy 3 miesięcy w przypadku zgłoszenia uzasadnionego żądania przez Komendanta Głównego Policji, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Prokuratora Generalnego w związku z prowadzonym postępowaniem (zob. dodany z dniem 1 stycznia 2017 r. art. 87 ust. 2c ustawy o VAT). Odmowa rejestracji podmiotu jako podatnika VAT Do końca 2016 roku nie było przepisów przewidujących możliwość odmawiania naczelnikowi urzędu skarbowego rejestracji podmiotu jako podatnika VAT (chociaż sądy administracyjne możliwość taką dopuszczały zob. wyrok WSA w Gliwicach z 24 lutego 2015 r., sygn. akt III SA/Gl 1527/14). Z początkiem 2017 roku to się zmieniło. Nastąpiło to poprzez: 1) umożliwienie naczelnikowi urzędu skarbowego weryfikacji danych podanych w zgłoszeniu rejestracyjnym (zob. art. 96 ust. 4 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.), oraz 2) przyznanie naczelnikowi urzędu skarbowego uprawnienia do odmowy rejestracji podmiotu jako podatnika VAT, jeżeli: a) dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym są niezgodne z prawdą lub b) podmiot ten nie istnieje, lub c) mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z tym podmiotem albo jego pełnomocnikiem, lub d) podmiot albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania naczelnika urzędu skarbowego. 12

13 13 Osoba fizyczna w styczniu 2017 roku pocztą przesłała zgłoszenie VAT-R. W związku z tym naczelnik urzędu skarbowego kilkukrotnie bezskutecznie wzywał tę osobę do stawienia się celem złożenia wyjaśnień. W tej sytuacji naczelnik urzędu skarbowego odmówi rejestracji VAT tej osoby jako podatnika. Solidarna odpowiedzialności pełnomocnika rejestrującego podatnika Z dniem 1 stycznia 2017 roku dodany został art. 96 ust. 4b ustawy o VAT. Przepis ten wprowadził solidarną odpowiedzialność pełnomocników składających zgłoszenia rejestracyjne w imieniu podatników za zaległości tych podatników. Odpowiedzialność ta nie ma jednak charakteru bezwzględnego, gdyż: 1) dotyczy wyłącznie zaległości podatkowych (uznać należy, że chodzi wyłącznie o zaległości podatkowe w podatku VAT) powstałe z tytułu czynności wykonanych w ciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego, 2) istnieje do kwoty zł, 3) nie istnieje, jeżeli powstanie zaległości podatkowych nie wiązało się z uczestnictwem podatnika w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej (zob. art. 96 ust. 4c ustawy o VAT). W lutym 2017 roku pełnomocnik X złożył w imieniu podatnika Y zgłoszenie rejestracyjne. Pod koniec 2017 roku okaże się jednak, że podatnik Y posiada zaległości w VAT. W tej sytuacji pełnomocnik X będzie solidarnie odpowiedzialny za te zaległości (z tytułu czynności wykonanych w ciągu 6 miesięcy od dnia zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego, do zł), chyba że ich powstanie nie wiązało się z uczestnictwem podatnika w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej. Nowe przesłanki wykreślania podatników z rejestru podatników VAT Do końca 2016 roku wykreślanie z urzędu podatników z rejestru podatników VAT było możliwe tylko w przypadku gdy zaprzestanie wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu nie zostało zgłoszone zgodnie z art. 96 ust. 6 i 7 ustawy o VAT (zob. art. 96 ust. 8 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do końca 2016 roku) oraz jeżeli w wyniku podjętych czynności sprawdzających okaże się, że podatnik nie istnieje lub mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem (zob. art. 96 ust. 9 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do końca 2016 roku). Od 1 stycznia 2017 r. przypadków, gdy naczelnik urzędu skarbowego wykreśla podatnika z rejestru podatników VAT jest znacznie więcej.

14 Po pierwsze, z nowego brzmienia art. 96 ust. 9 ustawy o VAT wynika, że obecnie wykreślenie z rejestru podatników VAT jest możliwe bez podjęcia czynności sprawdzających oraz dodatkowo dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym okażą się niezgodne z prawdą lub podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej. Po drugie, z Nowym Rokiem dodany został art. 96 ust. 9a ustawy o VAT, który określa sześć nowych przypadków, gdy podatnicy z urzędu są wykreślani z rejestru podatników VAT (zob. tabelę). Jego przepisy są stosowane z przepisów art. 96 ust. 9b-9f ustawy o VAT, które określają wyjątki od tych przypadków. Nowa przypadki, gdy podatnicy z urzędu są wykreślani z rejestru podatników VAT Podatnicy, którzy mają być wykreślani L.p. Wyjątki od tej zasady z rejestru podatników VAT 1. podatnicy, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy 2. podatnicy obowiązani do składania miesięcznych lub kwartalnych deklaracji VAT, którzy nie złożyli takich deklaracji za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały 3. podatnicy, którzy składali przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały miesięczne lub kwartalne deklaracje VAT, w których nie wykazywali sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia 4. podatnicy, którzy wystawiali faktury lub faktury korygujące, dokumentujące czynności, które nie zostały dokonane (tzw. puste faktury) 5. podatnicy, którzy prowadząc działalność gospodarczą wiedzieli lub mieli uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy biorący udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej podatnicy, którzy zgłoszą wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu w okresie zawieszenia (zob. art. 96 ust. 9b i 9c ustawy o VAT) jeżeli w wyniku wezwania przez właściwego dla podatnika naczelnika urzędu skarbowego podatnik udowodni, że prowadzi opodatkowaną działalność gospodarczą oraz złoży niezwłocznie brakujące deklaracje (art. 96 ust. 9d ustawy o VAT) jeżeli niewykazanie sprzedaży lub nabycia towarów lub usług wynikało, zgodnie z wyjaśnieniami podatnika, ze specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej (art. 96 ust. 9e ustawy o VAT) w przypadku, gdy wystawienie pustej faktury lub faktury korygującej było wynikiem pomyłki lub nastąpiło bez wiedzy podatnika (art. 96 ust. 9f ustawy o VAT) - 14

15 Podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny zawiesi z dniem 1 marca 2017 r. wykonywanie działalności gospodarczej na 12 miesięcy. W związku z tym tego dnia naczelnik urzędu skarbowego wykreśli go z rejestru podatników VAT. Po wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej przez podatnika (np. 1 marca 2018 r.) naczelnik urzędu skarbowego ponownie bez konieczności składania przez podatnika zgłoszenie rejestracyjnego zarejestruje podatnika jako podatnika VAT czynnego. Nowe przypadki usuwania podatników z rejestru czynnych podatników VAT Do końca 2016 roku art. 96 ust. 10 ustawy stanowił, że podatnicy zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, u których następnie sprzedaż została zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT lub którzy następnie zgłosili, że będą wykonywać wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43, pozostają w rejestrze jako podatnicy VAT zwolnieni. Był jedyny przepis przewidujący zmianę statusu podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny na podatnika VAT zwolnionego. Z początkiem 2017 roku to się zmieniło, gdyż dodany art. 96 ust. 10a ustawy o VAT przewiduje usuwanie z rejestru podatników VAT czynnych podatników, którzy wykonują wyłącznie czynności zwolnione, z jednoczesnym pozostawieniem ich w rejestrze ze statusem podatników VAT zwolnionych, w sytuacji, gdy podatnicy ci wykazują w składanych deklaracjach podatkowych przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały wyłącznie sprzedaż zwolnioną od podatku, ale nie złożyli stosownego zgłoszenia aktualizacyjnego do urzędu skarbowego. Powyższe dotyczy sytuacji, gdy ze złożonych przez podatnika wyjaśnień wynika, że brak wykazanej w deklaracjach sprzedaży innej niż zwolniona od podatku związany jest ze specyfiką prowadzonej działalności gospodarczej, a nie zaprzestaniem wykonywania sprzedaży innej niż zwolniona (zob. dodany z dniem 1 stycznia 2017 r. art. 96 ust. 10b ustawy o VAT). W przypadku takim możliwe jest również przywrócenie zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego, bez konieczności składania zgłoszenia (zob. dodany z dniem 1 stycznia 2017 r. art. 96 ust. 10c ustawy o VAT). Podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT czynny w deklaracjach VAT-7 złożonych za miesiące od marca do sierpnia 2017 roku. wykazywać będzie jedynie sprzedaż zwolnioną od VAT. W tej sytuacji podatnik ten zostanie, co do zasady, wykreślony przez naczelnika 15

16 urzędu skarbowego z rejestru podatników VAT czynnych i zarejestrowany zostanie jako podatnik VAT zwolniony. Podatnik, o którym mowa, nie zostanie jednak wykreślony z rejestru czynnych podatników (względnie jego rejestracja jako podatnika VAT czynnego zostanie przywrócona bez konieczności składania zgłoszenia VAT-R), jeżeli wyjaśni naczelnikowi urzędu skarbowego jest konsekwencją tego, iż zimą prowadzi sezonową działalność opodatkowaną (wypożyczalnia nart). Zmiany w przepisach o wykreślaniu podatników z rejestru podatników VAT UE Do końca 2016 roku wykreślanie podatników z rejestru podatników VAT UE miało miejsce, jeżeli podatnik (względnie osoba prawna niebędąca podatnikiem) nie złoży za 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracji podatkowej (zob. art. 97 ust. 15 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do końca 2016 roku). Taki stan prawny uległ zmianie z dniem 1 stycznia 2017 r. Obecnie podatnicy (względnie osoby prawne niebędące podatnikami) są wykreślane z rejestru podatników VAT UE w dwóch przypadkach, tj. jeżeli: 1) za 3 kolejne miesiące lub za jeden kwartał złożą deklaracje, w których nie wykazali sprzedaży lub nabycia towarów lub usług z kwotami podatku do odliczenia (zob. art. 97 ust. 15 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.), 2) przez okres 3 kolejnych miesięcy nie złożyli informacji podsumowujących, o której mowa w art. 100 ustawy o VAT, pomimo istnienia takiego obowiązku (zob. dodany z dniem 1 stycznia 2017 r. art. 97 ust. 15a ustawy o VAT). Do wykreślania podatników z rejestru podatników VAT UE dochodzi również w przypadku ich wykreślenia z rejestru podatników VAT na podstawie art. 96 ust. 9a ustawy o VAT (zob. podrozdział dotyczący nowych przesłanek wykreślania podatników z rejestru podatników VAT). W związku z jednorazowym świadczeniem usługi, o której mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, czynny podatnik VAT zarejestruje się lutym 2017 roku, jako podatnik VAT UE i złoży informację podsumowującą VAT-UE za luty 2017 roku. Informacji podsumowujących VAT-UE za kolejne miesiące podatnik nie będzie składał. Jeżeli informacji tych podatnik nie złoży za kolejne trzy miesiące, na podstawie art. 97 ust. 15a ustawy o VAT zostanie wykreślony z rejestru podatników VAT UE. 16

17 Zmiana sposobu odliczania kwot VAT należnego nieuwzględnionych we właściwej deklaracji Na podstawie art. 86 ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT kwotę podatku naliczonego stanowi, między innymi, kwota podatku należnego z tytułu: a) świadczenia usług, dla którego zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 lub 8 ustawy o VAT podatnikiem jest ich usługobiorca, b) dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 lub 7 ustawy o VAT podatnikiem jest ich nabywca, c) wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, o którym mowa w art. 9 ustawy o VAT, d) wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, o którym mowa w art. 11 ustawy o VAT Powstanie prawa do odliczenia w stosunku do tych kwot uzależnione jest od uwzględnienia kwoty podatku należnego we właściwej deklaracji podatkowej (zob. art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. b oraz art. 86 ust. 10b pkt 3 ustawy o VAT). Do końca 2016 r. jeżeli następowało to z opóźnieniem, prawo do odliczania kwot, o których mowa, powstawało zawsze wstecznie. Z dniem 1 stycznia 2017 r. regulacje te uległy zmianie. Jak wynika z nowego brzmienia art. 86 ust. 10 pkt 2 lit. b i art. 86 ust. 10b pkt 3 ustawy o VAT oraz dodanego art. 86 ust. 10i ustawy o VAT, prawo do odliczania jako kwot podatku naliczonego kwot podatku należnego, które nie zostały uwzględnione we właściwej deklaracji VAT, powstaje wstecznie tylko, jeżeli kwota podatku należnego zostanie uwzględniona we właściwej deklaracji VAT w ciągu trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy. W przypadku późniejszego uwzględnienia kwot podatku należnego, o których mowa, we właściwej deklaracji VAT prawo do odliczania podatku naliczonego w stosunku do tych kwot powstaje na bieżąco (tj. w rozliczeniu za okres, w odniesieniu do którego nie upłynął jeszcze termin do złożenia deklaracji podatkowej zob. art. 86 ust. 10i ustawy o VAT). Zmiana ta spowoduje, że u podatników rozpoznających wstecznie czynności, o których mowa, powstawać będą zaległości podatkowe. W styczniu 2017 roku u podatnika powstanie obowiązek podatkowy z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru, który wykorzystywany jest wyłącznie do wykonywania czynności opodatkowanych. Pomyłkowo tego wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów podatnik nie uwzględni jednak w deklaracji VAT-7 za styczeń 2017 roku. Uczyni to dopiero na początku września 2017 roku. W takim przypadku: 1) kwotę podatku należnego podatnik będzie obowiązany wykazać w drodze korekty deklaracji VAT-7 za styczeń 2017 roku, 17

18 2) kwotę podatku naliczonego podatnik będzie uprawniony odliczyć w ramach deklaracji VAT-7 za wrzesień 2017 roku. Spowoduje to powstanie u podatnika zaległości podatkowej za styczeń 2017 roku. Zmiany w katalogu towarów wrażliwych Załącznik nr 13 do ustawy o VAT określa katalog tzw. towarów wrażliwych. Jego treść jest istotna z punktu widzenia wyłączenia możliwości składania deklaracji kwartalnych przez niektórych podatników dokonujących dostaw towarów wrażliwych (od 1 stycznia 2017 r. wyłączenie to wynika z art. 99 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT) oraz instytucji solidarnej odpowiedzialności nabywców towarów wrażliwych za zaległości podatkowe ich dostawców (zob. art. 105a-105c ustawy o VAT). Z dniem 1 stycznia 2017 r. w treści załącznika nr 13 do ustawy o VAT określonych zostały szereg zmian (zob. tabelę poniżej). Polegały one na dodaniu czterech nowych grup towarów oraz usunięciu sześciu grup towarów (ze względu na dodanie do katalogu towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia zob. podrozdział dotyczący rozszerzenia katalogu towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia). Podatnik nabywa folię typu stretch. Od 1 stycznia 2017 r. może to oznaczać, że podatnik ten jest solidarnie z dostawcą odpowiedzialny za jego zaległości podatkowe w VAT (na podstawie art. 105a ust. 1 ustawy o VAT). Zmiany w załączniku nr 13 do ustawy o VAT (katalogu towarów wrażliwych) Towary dodane do katalogu Towary usunięte z katalogu 1) olej z rzepaku (zob. nowe brzmienie poz. 12); 2) folia typu stretch (zob. dodaną poz. 13a); 3) dyski twarde (HDD) (zob. dodaną poz. 18a); 4) dyski SSD (zob. dodane pozycje 18b i 22-24). 1) srebro nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku (uchylona poz. 14); 2) złoto próbie mniejszej niż 325 tysięcznych, nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku (uchylona poz. 15); 3) platyna nieobrobiona plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku (uchylona poz. 16); 4) srebro platerowane złotem, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu (uchylona poz. 17); 5) złoto o próbie mniejszej niż 325 tysięcznych i srebro, platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu (uchylona poz. 18); 6) części biżuterii i części pozostałych wyrobów jubilerskich ze złota o próbie mniejszej niż 325 tysięcznych, ze srebra i z platyny, tj. niewykończone lub niekompletne wyroby jubilerskie i wyraźne części biżuterii, w tym pokrywane lub platerowane metalem szlachetnym (zob. uchylona poz. 21). 18

19 Nowe warunki wyłączenia odpowiedzialności solidarnej Na podstawie art. 105a ust. 1 ustawy o VAT nabywcy tzw. towarów wrażliwych mogą być solidarnie odpowiedzialni za zaległości podatkowe dostawców tych towarów. Istnieją jednak wyłączenia tej odpowiedzialności. Najważniejsze z nich miało do końca 2016 roku zastosowanie, jeżeli na dzień dokonania dostawy podmiot dokonujący dostawy tych towarów był wymieniony w wykazie podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną, a wysokość złożonej kaucji gwarancyjnej odpowiadała co najmniej 1/5 kwoty podatku należnego przypadającej na dostawy towarów dokonane w danym miesiącu na rzecz danego podatnika lub kaucja ta wynosiła co najmniej zł (w przypadku dostawy towarów wymienionych w poz. 1-9 i załącznika nr 13 do ustawy o VAT) albo zł w przypadku dostawy towarów wymienionych w poz. 10 i 11 załącznika nr 13 do ustawy o VAT. Od 1 stycznia 2017 r. obowiązują dodatkowe warunki stosowania tych wyłączeń. Ze znowelizowanych przepisów art. 105a ustawy o VAT wynika, że warunkiem wyłączenia solidarnej odpowiedzialności nabywcy ze względu na złożenie kaucji gwarancyjnej jest dodatkowo: 1) aby podatnik, na rzecz którego dokonano dostawy towarów, dokonał w całości zapłaty towary na wskazany przez podatnika w zgłoszeniu identyfikacyjnym rachunek w banku mającym siedzibę na terytorium kraju albo w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytową, której jest członkiem (zob. art. 105a ust. 3 pkt 3 lit. c oraz art. 105a ust. 3 pkt 4 lit. d ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.), oraz 2) w przypadku podatników dostarczających towary wymienione w poz. 10 i 11 załącznika nr 13 do ustawy o VAT (tj. paliwa, oleje opałowe oraz oleje smarowe) aby podatnik posiadał na dzień poprzedzający dzień dokonania dostawy koncesje wymagane w wykonywaniu działalności gospodarczej w przypadku dostaw tych towarów (zob. art. 105a ust. 3 pkt 4 lit. c ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.). Ograniczenie możliwości złożenia kaucji gwarancyjnej przez niektóre podmioty Na podstawie art. 105b ust.1 ustawy o VAT podmioty dokonujące dostaw towarów, o których mowa w załączniku nr 13 do ustawy o VAT (tzw. towarów wrażliwych) mogą złożyć w urzędzie skarbowym kaucję gwarancyjną stanowiącą zabezpieczenie zapłaty podatku wraz z odsetkami za zwłokę w związku z dokonywaniem dostaw tych towarów oraz powstałych po wniesieniu kaucji gwarancyjnej zaległości podatkowych w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa. Złożenie takiej gwarancji w odpowiedniej wysokości stanowi jeden z warunków wyłączenia odpowiedzialności solidarnej nabywców towarów wrażliwych za zaległości podatkowe podmiotu, który ją złożył (zob. art. 105a ust. 3 pkt 3 lit. b ustawy o VAT). 19

20 Do końca 2016 roku istniał tylko jeden warunek możliwości złożenia kaucji gwarancyjnej, tj. brak zaległości podatkowych w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa. Natomiast od 1 stycznia 2017 r. konieczne jest dodatkowo, aby podmiot zamierzający złożyć kaucję gwarancyjną: 1) nie był w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. z 2015 r. poz. 978 ze zm.), postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji (przy czym jak stanowi art. 105b ust. 1h ustawy o VAT w przypadku gdy po złożeniu kaucji gwarancyjnej podmiot będzie w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, podmiot ten niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 3 dni roboczych od dnia otwarcia tych postępowań albo likwidacji, zawiadamia o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego), oraz 2) w przypadku dostaw paliw (tj. towarów wymienionych w poz. 10 i 11 załącznika nr 13 do ustawy o VAT) posiadał koncesje wymagane w wykonywaniu działalności gospodarczej, 3) upoważnił bank mający siedzibę na terytorium kraju albo spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, której jest członkiem, prowadzące rachunek, wskazany w zgłoszeniu identyfikacyjnym, na który dokonywana jest zapłata z tytułu dostawy towarów wrażliwych, do przekazywania organom podatkowym lub organom kontroli skarbowej informacji o wszystkich transakcjach dokonywanych na tym rachunku (do warunku tego nawiązują również dodane z dniem 1 stycznia 2017 r. przepisy art. 105b ust. 1b-1g i 11a-11c ustawy o VAT; określają one, między innymi, sposób sporządzania tego upoważnienia oraz obowiązek przekazywania przez banki oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe informacji, o których mowa, organom podatkowym oraz do końca lutego 2017 roku organom kontroli skarbowej). Podatnik rozpoczynający dokonywanie dostaw towarów wrażliwych zamierza złożyć kaucję gwarancyjną. W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2017 r. podatnik ten do wniosku w sprawie przyjęcia kaucji gwarancyjnej dołączyć musi upoważnienie banku lub SKOK-u prowadzącego rachunek wskazany w zgłoszeniu identyfikacyjnym podatnika do przekazywania organom podatkowym lub organom kontroli skarbowej informacji o wszystkich transakcjach dokonywanych na tym rachunku. Pozostałe zmiany wchodzące w życie 1 stycznia 2017 r. Oprócz wskazanych i omówionych powyżej zmian z dniem 1 stycznia 2017 r. dokonanych zostało również szereg innych zmian. Polegają one na: 20

21 1) wyłączeniu obowiązku uzyskiwania potwierdzeń otrzymania faktur korygujących w przypadku usług dystrybucji (zob. art. 29a ust. 15 pkt 3 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.), 2) rozszerzeniu zakresu przypadków, gdy na fakturach umieszcza się wyrazy metoda kasowa, na przypadki, gdy na podstawie przepisów wykonawczych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty (zob. art. 106e ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2017 r.); w praktyce zmiana ta dotyczy faktur wystawianych przez komorników (przy czym nie chodzi o faktury wystawiane przez komorników w imieniu dłużników, lecz o faktury dokumentujące świadczone przez komorników usługi), 3) rozszerzony został zakres stosowania stawki 0% do jednostek pływających poprzez: a) zmianę charakteru katalogu jednostek pływających określonego w art. 83 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy o VAT (obecnie jest to katalog przykładowy), b) rozszerzenie tego katalogu; obecnie wymienione są w nim również holowniki pełnomorskie oraz pełnomorskie lodołamacze, c) odejście od warunku dokonywania dostawy jednostek pływających na rzecz armatorów morskich, 4) nowe brzmienie otrzymał przepis określający wymaganą treść pełnej ewidencji VAT; nowością jest wymóg wskazywania w ewidencji VAT innych danych służących identyfikacji poszczególnych transakcji, w tym numer, za pomocą którego kontrahent jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej. Zmiany wchodzące w życie 1 marca 2017 r. Z kolej 1 marca 2017 r. wejdzie w życie ustawa z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1947). Zasady na jakich wchodzi ta ustawa w życie, określa ustawa również z 16 listopada 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1948). Ustawa ta wprowadzi, między innymi, szereg zmian dostosowujących w ustawie o VAT. Zmiany polegać będą przede wszystkim na: 1) dostosowaniu treści przepisów ustawy o VAT do nowego katalogu organów podatkowych (i tak obecne kompetencje naczelników urzędów celnych przejmą z dniem 1 marca 2017 r. naczelnicy urzędów skarbowych lub naczelnicy urzędów celno-skarbowych, zaś obecne kompetencje dyrektorów izb celnych dyrektorzy izb administracji skarbowej), 2) usunięciu fragmentów przepisów nawiązujących do organów kontroli skarbowej (z dniem 1 marca 2017 r. uchylona zostanie ustawa o kontroli skarbowej, a w konsekwencji organy kontroli skarbowej przestaną istnieć), 3) zastąpieniu odwołań do urzędów celnych odwołaniami do właściwych urzędów celnych. 21

22 Tabelaryczny wykaz najważniejszych zmiany w VAT 2017 roku Zmiana regulacji 1. Rozszerzenie mechanizmu odwrotnego obciążenia. 2. Objęcie mechanizmem odwrotnego obciążenia niektórych transakcji mających za przedmiot świadczenie usług budowlanych. 3. Likwidacja zwolnienia z VAT dla usług stanowiących element zwolnionej od podatku usługi ubezpieczeniowej. 4. Uzależnienie terminu odliczenia VAT naliczonego w przypadku importu usług, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz krajowego odwrotnego obciążenia od uwzględnienia przez podatnika kwoty podatku należnego w deklaracji VAT. Szczegóły zmiany Mechanizm odwrotnego obciążenia zostanie rozszerzony na niektóre towary (m.in. procesory oraz srebro nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu lub w postaci proszku). Jednocześnie w przypadku transakcji dotyczących procesorów przewiduje się ustanowienie limitu kwotowego w wysokości zł po przekroczeniu, którego transakcje te objęte będą zakresem mechanizmu odwróconego obciążenia. Jest to rozwiązanie analogiczne do już funkcjonującego w odniesieniu do niektórych transakcji dotyczących towarów z kategorii elektroniki, objętych taką metodą rozliczania podatku VAT (komputery przenośne, telefony komórkowe, konsole do gier). W przypadku wspomnianych usług mechanizm odwróconego obciążenia dotyczyłby jednak tylko przypadku, gdy usługodawca będzie świadczył te usługi jako podwykonawca. Powodem, dla którego rozwiązanie takie jest wprowadzane do przepisów ustawy o VAT, są nieprawidłowości zaobserwowane na tym rynku, w szczególności problem oszustw w zakresie podatku VAT (w tym również przy użyciu faktur, które nie odzwierciedlają rzeczywistych transakcji). W szczególności ze zwolnienia z VAT nie będą korzystały usługi likwidacji szkód oraz usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego. Trzeba pamiętać, że usługa likwidacji szkód obejmuje m.in. usługi call center obsługi likwidacji szkód, ustalanie przyczyn i okoliczności powstania szkód, szacowanie wysokości szkód (dokonanie wyceny, przygotowanie dokumentacji fotograficznej), przygotowanie kompletnej dokumentacji niezbędnej do rozpatrzenia zgłoszonego roszczenia, podejmowanie decyzji merytorycznych w sprawach szkodowych, zorganizowanie pomocy w miejscu zdarzenia, naprawa uszkodzonych rzeczy, wynajem samochodu zastępczego, holowanie uszkodzonego pojazdu, rezerwacja miejsca w hotelu, lustracja miejsca zdarzenia, udzielanie poszkodowanym informacji o warunkach ubezpieczenia i wszelkie inne czynności natury technicznej. Zgodnie z nowymi przepisami, podatnik powinien uwzględnić VAT naliczony wynikający z tych czynności w okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy. Nie może to nastąpić nie później niż w terminie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy. Jeżeli nastąpi to w późniejszym terminie podatnik będzie mógł uwzględnić VAT naliczony w związku z tą transakcją w deklaracji składanej na bieżąco. 22