PIĘKNA NASZA MAŁOPOLSKA CAŁA - materiały dla klas 6. Atrakcje turystyczne Małopolski południowej Kalwaria Zebrzydowska zespół kalwaryjny

Transkrypt

1 PIĘKNA NASZA MAŁOPOLSKA CAŁA - materiały dla klas 6 Atrakcje turystyczne Małopolski południowej Kalwaria Zebrzydowska zespół kalwaryjny Kalwaria Zebrzydowska jest ośrodkiem ruchu pielgrzymkowego do sanktuarium pasyjnomaryjnego oo. bernardynów, które w 1999 r. zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako jedyna kalwaria (zespół kościołów lub kaplic symbolizujących stacje Męki Paoskiej, zakładany zazwyczaj na wzgórzach, tak by przypominał swym położeniem Jerozolimę) na świecie i Europie. Została założona z inicjatywy Mikołaja Zebrzydowskiego, wojewody krakowskiego, na początku XVII w. Jest to najstarsza kalwaria w Polsce. Zbudowano ją na wzgórzach. Wyznaczając miejsca pod kaplice, zachowano nawet odpowiednie odległości, proporcjonalnie większe w stosunku do jerozolimskich. Podczas odpustów i świąt Kalwarią wędrują procesje. Niezapomnianym duchowym przeżyciem jest uczestnictwo w obchodzonym podczas Wielkiego Tygodnia Misterium Męki Paoskiej. Rezerwat Przyrody Skamieniałe Miasto w Ciężkowicach To jedna z atrakcji i osobliwości Pogórza Karpackiego - rezerwat przyrody nieożywionej. Obejmuje on zalesiony teren około 15 ha, na którym znajdują się malownicze skałki zbudowane z piaskowca ciężkowickiego. Powstałe pod wpływem wietrzenia i erozji formy skalne, noszą ciekawe nazwy. Oprócz strzegącej wejścia Czarownicy z ogromnym haczykowatym nosem jest też Ratusz, Baszta, Maczuga, Piramida, Borsuk. Jedną ze skalnych grup nazwano Grunwaldem, na pamiątkę największej wiktorii w dziejach Polski. Na terenie rezerwatu znajduje się Wąwóz Czarownic z wodospadem. Istnieje kilka legend wyjaśniających pochodzenie skamieniałego miasta. Według jednej z nich zamianą w skały zostali ukarani mieszkaocy miasta za swoją chciwośd lub rozwiązłośd. Tak naprawdę jednak skały te narodziły się z osadów prehistorycznego dna morskiego. Skała "Czarownica"

2 Sławni Małopolanie - Małopolska południowa Adam Małysz Urodził się 3 grudnia1977 w Wiśle. Jest to polskiskoczek narciarski, najbardziej utytułowany zawodnik w historii indywidualnych konkursów mistrzostw świata w skokach narciarskich, czterokrotny medalista olimpijski, czterokrotny indywidualny mistrz świata, czterokrotny (w tym trzykrotny z rzędu) zdobywca Pucharu Świata, zwycięzca 39 konkursów Pucharu Świata, dwudziestojednokrotny zimowy mistrz Polski, najlepszy polski sportowiec pierwszej dekady XXI wieku. Został trzykrotnie odznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej za wybitne osiągnięcia sportowe Orderem Odrodzenia Polski. Pierwszy skok oddał w wieku sześciu lat. W 2007 r. otworzył w Wiśle Galerię trofeów. Znajdują się w niej wszystkie najważniejsze medale i puchary, które zdobył, w tym Kryształowe Kule za triumfy w Pucharze Świata. Po sezonie 2010/2011 zakooczył karierę skoczka narciarskiego a następnie rozpoczął starty w rajdach terenowych Przyroda Małopolski południowej Ciężkowicko-Rożnowski Park Krajobrazowy- powstał w kwietniu 1995 roku. Leży w południowo-wschodniej części województwa małopolskiego, na Pogórzu Rożnowskim i Pogórzu Ciężkowickim. Powierzchnia parku wynosi ha. Na uwagę zasługują liczne na tym terenie formy skalne, chronione dodatkowo jako rezerwaty przyrody lub pomniki przyrody np. Rezerwat przyrody Skamieniałe Miasto zgrupowanie form skalnych w Ciężkowicach, Rezerwat przyrody Diable Skały formy skalne w rejonie Bukowca. FloraParku liczy około900 gatunków roślin naczyniowych. Najcenniejszym składnikiem szaty roślinnej Parku są ekosystemy leśne o wysokim stopniu naturalności. Dominujące gatunki drzew to: buk, jodła, sosna zwyczajna oraz dąb szypułkowy. W runie leśnym najczęściej spotkad można jeżynę gruczołowatą, zawilca gajowego, konwalijkę dwulistną. O szczególnej wartości przyrodniczej Parku świadczy występowanie 40 gatunków roślin chronionych. Spotykane są tu między innymi: widłaki jałowcowaty, goździsty, wroniec widlasty; paprocie paprotka zwyczajna, podrzeo żebrowiec, pióropusznik strusi; ponadto kopytnik pospolity, marzanka wonna, kruszyna pospolita. Teren Parku odznacza się ogromnym zróżnicowaniem gatunkowym grzybów, wśród których można spotkad rzadkie wpisane na czerwoną listy gatunki, np.: soplówka jodłowa, szmaciak gałęzisty czy borowiec dęty. Fauna Parku wyróżnia się dużym bogactwem i zróżnicowaniem gatunkowym, przy znacznym udziale gatunków chronionych, rzadkich, a nawet ginących. Wśród nich należy wymienid między innymi ptaki: dzięcioł białogrzbiety, puszczyk uralski, bocian czarny, krogulec, dzięcioł czarny; gady: zaskroniec, żmija zygzakowata, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec; płazy: traszka grzebieniasta i traszka zwyczajna, salamandra plamista, kumak górski, ropuchy oraz liczne gatunki żab; ssaki: popielica, orzesznica, rzęsorek rzeczek, bóbr europejski, jeż oraz liczne gatunki nietoperzy. Można spotkad gatunki motyli takie jak: paź żeglarz, mieniak: tęczowiec, zmierzchnica trupia główka.

3 Zmierzchnica trupia główka ( Dzięcioł białogrzbiety(źródło: Widłak jałowcowaty (źródło: Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego park krajobrazowy położony w województwie śląskim. Obejmuje porośnięte lasem pasma górskie Beskidu Śląskiego: pasmo Czantorii oraz Baraniej Góry. Park został utworzony w 1998 roku, zajmuje powierzchnię ha. Park obejmuje szereg rezerwatów przyrody, utworzonych w celu ochrony zbiorowisk roślinnych (gł. leśnych) charakterystycznych dla Beskidu Śląskiego np. Jaworzyna, Czantoria, Barania Góra, Stok Szyndzielni, Kuźnie, Dolina Łaoskiego Potoku, Wisła. Rzadkie gatunki zwierząt występujących na terenie Parku Krajobrazowego to: ryś euroazjatycki, wilk szary, nietoperze-

4 nocek orzęsiony, nocek wąsatka, ryby-głowacz pręgopłetwy, głowacz białopłetwy, pstrąg potokowy, ptaki- dzięcioł trójpalczasty, drozd obrożny, świergotek górski, jarząbek. Występują tu liczne jelenie, sarny i dziki, spotkad można jaszczurkę żyworodną oraz żmiję zygzakowatą. Rosnące kiedyś na całym obszarze pierwotnie lasy zostały znacznie przekształcone przez człowieka. Obecnie dominują tu świerki, którymi zastąpiono przeważające wcześniej lasy mieszane z przewagą buczyn. Połacie lasów naturalnych zachowały się w wielu miejscach, jak np. na zboczach Czantorii lub w dolinie Wapienicy. Są one objęte rezerwatami oraz innymi formami ochrony przyrody. Najwyższe szczyty Beskidu Śląskiego pokrywa las świerkowy tworzący piętro roślinne określane jako regiel górny. W dużym stopniu zachował on charakter naturalny.obszar Parku Krajobrazowego Beskidu Śląskiego należy do zagospodarowanych pod względem turystycznym. Rozwinięta sied szlaków oraz liczne schroniska umożliwiają dokładne poznanie tego terenu. Główne miejscowości będące punktami wypadowymi na tutejsze szczyty to: Wisła, Ustroo i Szczyrk.Pośród przyrody nieożywionej uwagę zwracają charakterystyczne skałki piaskowcowe o intrygujących kształtach, z których częśd stanowi pomniki przyrody( Malinowska Skała, Skały Grzybowe) Występują na tym obszarze także jaskinie( jaskinia w Trzech Kopcach, Malinowska, Lodowa, Mokra).Na terenie parku znajdują się źródła Białej i Czarnej Wisełki dwóch potoków dających początek Wiśle. Nocek orzęsiony nietoperz (źródło: Barania Góra (źródło:

5 Malinowska Skała (źródło: Zabytki Małopolski południowej ZAMECZEK PREZYDENCKI W WIŚLE Zameczek powstał na Zadnim Groniu w Wiśle, jako myśliwska rezydencja Habsburgów w 1906r. Po I wojnie światowej i rozpadzie dynastii Habsburgów, zameczek niszczał grabiony przez okoliczną ludnośd. W 1927 roku Śląska Rada Województwa, podjęła decyzję o przekazaniu zameczku ówczesnemu prezydentowi Polski Ignacemu Mościckiemu. Tego samego roku zamek spłonął. Odbudowy został on w latach , jako już murowana rezydencja. Projekt nowego zamku sporządził prof. Szyszko Bohusz. W 1931 roku, ukooczony zamek, został przekazany prezydentowi I. Mościckiemu, który regularnie w nim bywał. Obecnie zamek również pełni funkcję rezydencji prezydenta RP. Zameczek został wpisany do rejestru zabytków, jako Narodowy Zespół Zabytków (uchwała z 1994 r).

6 KAPLICA NA ZADNIM GRONIU. Kaplica pod wezwaniem św. Jadwigi Śląskiej, znajduje się na terenie rezydencji prezydenta RP w Wiśle. Kaplica zbudowana została w 1909 roku z polecenia Fryderyka Habsburga. Pod względem architektonicznym, kaplica jest wzniesiona w stylu tyrolskim (alpejskim), według projektu architekta Albina Prokopa, pracującego dla Habsburgów. Znajdująca, się z prawej strony kaplicy, chrzcielnica została podarowana przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Figurka przedstawiająca św. Jadwigę Śląską z sakiewką w ręce, jest darem Jolanty Kwaśniewskiej. Natomiast mosiężne tabernakulum ze srebrnymi zdobieniami oraz krucyfiks nad chrzcielnicą są darami Marii Kaczyoskiej (żony prezydenta Lecha Kaczyoskiego). Kaplica stanowi element szlaku Architektury Drewnianej.