SCANX Sp. z o. o Katowice ul. PCK 10. tel fax Informacja telefoniczna:

Transkrypt

1

2

3

4 SCANX Sp. z o. o Katowice ul. PCK 10 tel fax Informacja telefoniczna: Praca przygotowana w oparciu o materiał własny firmy SCANX. Opracowanie redakcyjne: dr n. med. Marcin Basiak dr n. med. Marek Konopka Marzanna Zakielasz Opracowanie graficzne: Marek Kantor NAUTILUS

5 3 Szanowni Państwo, Koleżanki i Koledzy Z przyjemnością oddajemy do Waszej dyspozycji Przewodnik po badaniach TK, MR oraz USG. Diagnostyka obrazowa staje się podstawowym narzędziem niezbędnym zarówno w profilaktyce, jak i w leczeniu wielu chorób i dolegliwości. Najistotniejszymi badaniami z zakresu diagnostyki obrazowej są dzisiaj badania tomografii komputerowej (TK), rezonansu magnetycznego (MR) oraz ultrasonografii (USG). Te nowoczesne techniki budzą jednak wiele wątpliwości wśród pacjentów i prowokują do wielu pytań. Tworząc dla Państwa ten Przewodnik, skupiliśmy się na zebraniu podstawowych informacji o badaniach. Wybraliśmy te badania, które wykonujemy najczęściej. Mamy zatem nadzieję, że zebrane informacje usprawnią Państwu wybór optymalnych metod obrazowych w celu diagnostyki i przeprowadzenia procesu leczenia oraz ułatwią kontakt z pacjentem. Jednocześnie zachęcam Państwa do korzystania z naszych usług z zakresu tomografii komputerowej (TK), rezonansu magnetycznego (MR), ultrasonografii (USG), rentgenodiagnostyki (RTG) oraz mammografii. Nasz wysoko wykwalifikowany personel oraz najnowocześniejsza aparatura diagnostyczna pozwalają na wykonywanie usług najwyższej jakości. Chcemy, aby wykonywane przez nas badania diagnostyczne przełożyły się na właściwe rozpoznanie i wybór optymalnej metody terapii pacjenta. Serdecznie zapraszam! dr n. med. Marek Konopka Prezes Zarządu

6 4

7 5 Spis treści MR przysadki mózgowej 31 Informacje o firmie 6 Wykaz pracowni 7 Tomografia Komputerowa 8 Zalety tomografii komputerowej 9 TK mózgowia 10 Perfuzja TK 11 TK przysadki mózgowej 12 TK oczodołów 13 TK zatok przynosowych 14 TK twarzoczaszki 15 TK piramid kości skroniowych 16 TK szyi 17 TK klatki piersiowej i śródpiersia 18 TK kręgosłupa 19 TK jamy brzusznej i miednicy 20 TK kończyn kości i stawów 21 TK serca 22 Wskazania do TK serca 23 Angiografia TK 24 Kolonografia TK ( wirtualna kolonoskopia) 25 Dental TK 26 Rezonans Magnetyczny 28 Zalety, przeciwwskazania do Rezonansu Magnetycznego 29 MR mózgowia 30 MR oczodołów 32 Spektroskopia MR 33 Funkcjonalny MR 34 MR zatok przynosowych 35 MR twarzoczaszki 36 MR piramid kości skroniowych 37 MR szyi 38 MR jamy brzusznej 39 Cholonografia MR 40 MR miednicy 41 MR kręgosłupa 42 MR kończyn (kosci i stawów) 43 Artrografia MR 44 Angiografia MR 45 MR serca 46 Ultrasonografia (USG) 48 USG jamy brzusznej 49 USG tarczycy 50 Ultrasonografia 51 (badanie dopplerowskie tętnic szyjnych i kręgowych) Badanie dopplerowskie żył i tętnic kończyn dolnych 52 Echkardiografia( ECHO Serca, USG serca) 53 Informacje o Dziale Naukowym 55

8 6 SCANX Sp. z o.o. powstała w dniu 28 czerwca 2010 r. Podstawową działalnością firmy jest świadczenie usług medycznych z zakresu diagnostyki obrazowej: tomografii komputerowej (TK) i rezonansu magnetycznego (MR). Działalność ta prowadzona jest w ramach Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej SCANX Centrum Diagnostyki Obrazowej w Katowicach pod kierownictwem dr n. med. Marka Konopki. SCANX Centrum Diagnostyki Obrazowej świadczy również usługi w następujących obszarach: ultrasonograf ii (USG) rentgenodiagnostyki (RTG) mammograf ii Naszą Misją jest: Diagnostyka dla życia. Wypływa z niej wielkie zobowiązanie względem każdego pacjenta. Dążymy zatem do ciągłego podnoszenia jakości wykonywanych świadczeń. Zapewniamy swoim pacjentom również wsparcie merytoryczne polegające na konsultacjach medycznych wykonanych badań. Na każdym etapie naszych działań podkreślamy, że diagnostyka obrazowa jest jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin współczesnej medycyny. Mając świadomość, jak wielką wagę w całym procesie diagnostyczno-leczniczym odgrywa jakość świadczonych przez nas usług, wdrożyliśmy oraz utrzymujemy i doskonalimy System Zarządzania zgodny z normą PN-EN ISO 9001:2009. Pozdrawiamy!

9 Nasze pracownie 7 Pracownia Tomograf ii Komputerowej w Bielsku-Białej ul. Wyspiańskiego 21, Bielsko-Biała, tel (w Beskidzkim Centrum Onkologii Szpitalu Miejskim im. Jana Pawła II) wyposażona w sprzęt: Tomograf Komputerowy GE LightSpeed16. Pracownia Tomograf ii Komputerowej w Mysłowicach ul. Bytomska 41, Mysłowice, tel (w Szpitalu nr. 2 im. Tadeusza Boczonia) wyposażona w sprzęt: Tomograf Komputerowy GE BrightSpee Pracownia Rezonansu Magnetycznego w Cieszynie ul. Bielska 4, Cieszyn, tel (w Szpitalu Śląskim) wyposażona w sprzęt: Rezonans Magnetyczny GE Signa HDxt 1,5 T Optima Edition R3053 Pracownie: Tomograf ii Komputerowej, Rezonansu Magnetycznego USG, RTG, Mammograf ii w Sosnowcu Pl. Medyków 1, Sosnowiec, tel (w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym nr. 5 im. Św. Barbary) wyposażone w sprzęt: Tomograf Komputerowy Siemens Somatom Emotion 16; RTG Siemens Vertix U Siemens Multix Compact K Axiom Iconos R 100 Siemens Siremobil Compact L RTG ramię C; Ortopantomograf Panoramic Dental Digital X-Ray System Ajat Art Plus; USG Prosound ALOKA 6 Siemens Sonoline G 60S; Tomograf Komputerowy GE Optima CT 660 GT 2000V; Mammograf Sensographe DS Essential; Rezonans Magnetyczny Signa HDXt 1.5 T Twin.

10 8 Tomograf ia komputerowa (TK) TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA Tomografia komputerowa (TK) jest techniką wykorzystującą promieniowanie rentgenowskie (promienie X, rtg) do obrazowania ciała. Promieniowanie rentgenowskie ma zdolność przenikania przez organizm, umożliwiając zobrazowanie jego wnętrza. Podczas skanowania tomograf komputerowy wysyła promieniowanie rtg, które po przejściu przez ciało pacjenta jest zbierane przez specjalne detektory i tworzy obrazy, będące odwzorowaniem poszczególnych warstw ciała. Obrazy te następnie mogą być przeglądane przez lekarza na monitorze lub kliszach. W niektórych przypadkach obrazy mogą być również poddane rekonstrukcjom komputerowym, w trakcie których możliwe jest tworzenie obrazów modeli 3D narządów (np. serca) lub obrazowanie wybiórcze niektórych tkanek (np. wyłącznie kości). Tomografia komputerowa, dzięki wykorzystaniu techniki obrazowania narządów i tkanek za pomocą promieni rentgenowskich, jest niezastąpioną metodą diagnozowania praktycznie większości okolic anatomicznych człowieka. Badanie tomografii komputerowej dostarcza cennych informacji na temat stanu zdrowia osoby badanej i odgrywa ważną rolę w procesie diagnozowania chorób, umożliwiając ocenę narządów i ewentualnych nieprawidłowości w całym ciele. Ze względu na bardzo krótki czas badania i brak bezwzględnych przeciwwskazań, tomografia komputerowa jest badaniem z wyboru u pacjentów po urazach, w ciężkim stanie ogólnym oraz u pacjentów niewspółpracujących.

11 9 Zalety wielorzędowej spiralnej tomografii komputerowej: nieinwazyjność krótki czas trwania badania możliwość równoczesnego uzyskania obrazów kości, tkanek miękkich i naczyń krwionośnych możliwość badania większego obszaru ciała na jednym wstrzymaniu oddechu zmniejszenie ilości podawanego kontrastu, co jest równoznaczne ze zmniejszeniem ryzyka powikłań zwiększenie komfortu pacjenta w trakcie badania dostarcza bardzo szczegółowych obrazów różnego rodzaju tkanek w odróżnieniu od klasycznych badań radiologicznych; daje możliwość otrzymania obrazów o wysokiej rozdzielczości przestrzennej w większości przypadków trwa znacznie krócej niż badanie metodą rezonansu magnetycznego (MR); w obydwu metodach bardzo istotne jest, aby pacjent nie poruszał się, ponieważ każdy ruch może stać się przyczyną błędów na uzyskanych obrazach (w przypadku znacznie krócej trwającego badania w TK istnieje potencjalnie mniejsze ryzyko poruszenia się pacjenta) można ją wykonywać także u pacjentów z wszczepionymi urządzeniami medycznymi, takimi jak rozrusznik serca lub neurostymulator (w odróżnieniu od MR) jest bezbolesna wykonuje się ją szybko w sytuacjach nagłych pozwala natychmiast uwidocznić obrażenia wewnętrzne i krwawienia, co może uratować życie pacjenta umożliwia obrazowanie w czasie rzeczywistym, dzięki czemu jest to odpowiednie narzędzie do przeprowadzenia zabiegów inwazyjnych, takich jak biopsja igłowa różnych narządów, w szczególności płuc, narządów jamy brzusznej, miednicy i kości rozpoznanie postawione na podstawie badania TK może w niektórych przypadkach wyeliminować konieczność operacji lub biopsji chirurgicznej. Nie ma przeciwwskazań bezwzględnych do wykonywania badania TK. Przeciwwskazania względne: brak zgody pacjenta na badanie, ciąża, uczulenie na środki kontrastowe (przeciwwskazania przy podaniu środka kontrastowego). Badania tomografii komputerowej z użyciem jakichkolwiek jodowych środków kontrastowych nie wykonuje się w przypadku: uczulenia na jod, wola toksycznego tarczycy, nadczynności tarczycy, planowania leczenia raka tarczycy promieniotwórczym jodem. Stosowanie jonowych środków kontrastowych jest niewskazane u: dzieci do 2 roku życia, osób po 60 roku życia, pacjentów z: powikłaniami po poprzednim podaniu środka kontrastowego, ostrą i przewlekłą niewydolnością krążenia i układu oddechowego, niewydolnością wątroby i nerek (również chorzy dializowani), jaskrą. astmą i rozedmą płuc, alergią, cukrzycą typu 1, ciężkim nadciśnieniem tętniczym, drgawkami o etiologii mózgowej. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

12 10 TK mózgowia Badanie TK mózgowia jest podstawową metodą diagnostyki schorzeń ośrodkowego układu nerwowego. Metoda ta umożliwia zobrazowanie istoty białej i szarej mózgowia, układu komorowego i wewnątrzczaszkowych przestrzeni płynowych, naczyń wewnątrzczaszkowych oraz nerwów czaszkowych (w ograniczonym zakresie). TK mózgowia jest badaniem szybkim i nieinwazyjnym, wymagającym minimalnej współpracy pacjenta, tj. leżenia w bezruchu przez kilka sekund. Najczęściej badanie wymaga dożylnego podania środka cieniującego dla lepszego uwidocznienia zmian. W niektórych przypadkach wskazane jest poszerzenie diagnostyki o badanie Perfuzji TK mózgowia lub Angio TK naczyń wewnątrzczaszkowych. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA stan po urazie głowy podejrzenie krwotoku wewnątrzczaszkowego zmiany naczyniopochodne ośrodkowego układu nerwowego (poniedokrwienne i pokrwotoczne) guzy mózgowia (pierwotne i przerzutowe) zmiany zapalne mózgowia, opon mózgowo- rdzeniowych, kości czaszki wady rozwojowe mózgowia i czaszki zmiany degeneracyjne i demielinizacyjne mózgowia

13 11 Perfuzja TK Badanie perfuzji TK jest stosowane do zaawansowanej diagnostyki zmian mózgowia. Polega ono na dożylnym podaniu środka cieniującego, a następnie wykonaniu skanów podczas jego przenikania przez tkanki mózgowia. Kolejnym etapem jest obróbka komputerowa mająca na celu dokonanie obliczeń i ukazanie w formie map mózgowia parametrów perfuzji (CBF Cerebral Blood Flow, CBV Cerebral Blood Volume, MTT Mean Transit Time i PS Permeability Surface). Badanie to znajduje najważniejsze zastosowanie we wczesnej diagnostyce udaru niedokrwiennego mózgu, zwłaszcza jako kwalifikacja do leczenia trombolitycznego. Ponadto badanie jest wykorzystywane w różnicowaniu guzów mózgu, ponieważ wzór perfuzji guza może świadczyć o jego stopniu złośliwości, a w niektórych przypadkach o jego typie histopatologicznym. udar niedokrwienny (w fazie nadostrej, zwłaszcza jako kwalifikacja do trombolizy celowanej) zespoły przemijającego niedokrwienia mózgu (TIA) guzy mózgu różnicowanie i ocena stopnia złośliwości monitorowanie efektów leczenia guzów mózgu (wykrywanie wznowy). TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

14 12 TK przysadki mózgowej Badanie to wykonywane jest w przypadku podejrzenia zmian wewnątrz- lub okołosiodłowych, zazwyczaj gdy niemożliwe lub niewskazane jest wykonanie badania MR. Zakres badania obejmuje przysadkę mózgową wraz z pozostałymi strukturami siodła tureckiego, które są obrazowane przy pomocy warstw (zazwyczaj <1,25 mm), poddawanych następnie rekonstrukcjom komputerowym. W przypadku zmian ogniskowych dożylnie podawany jest środek cieniujący dla lepszego ich zobrazowania. Badanie to uwidacznia zmiany w okolicy siodła tureckiego oraz ich stosunek do przebiegających w bezpośrednim sąsiedztwie struktur naczyniowych. Dzięki TK przysadki mózgowej, oprócz oceny struktur miękkotkankowych, możliwe jest przede wszystkim zobrazowanie części kostnych siodła tureckiego, zwłaszcza w przypadkach podejrzenia nacieku nowotworowego lub modelowania kości przez guzy tej okolicy. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA guzy okolicy siodła tureckiego (zwłaszcza przy podejrzeniu destrukcji kości) podejrzenie zmian w przysadce mózgowej u pacjentów z przeciwwskazaniami do wykonania MR przysadki mózgowej.

15 13 TK oczodołów TK oczodołów jest badaniem z wyboru u pacjentów po urazie oczodołu, zwłaszcza gdy zachodzi podejrzenie obecności ciała obcego w oczodole. Metoda ta umożliwia dokładną ocenę zmian pourazowych gałki ocznej i pozostałych struktur oczodołu, a także wykrycie złamań ścian kostnych oczodołu. Ponadto badanie to jest przeprowadzane w przypadku podejrzenia innych zmian wewnątrz- i okołogałkowych (np. nowotworów lub zmian zapalnych), gdy istnieją przeciwwskazania do badania MR oczodołów wtedy zazwyczaj dla dokładniejszej oceny podawany jest dożylnie środek cieniujący. stan po urazie oczodołu podejrzenie obecności ciał obcych w oczodole guzy gałki ocznej pozostałych struktur wewnątrzoczodołowych (pierwotne i przerzutowe) zmiany zapalne struktur oczodołu oftalmopatia tarczycowa wytrzeszcz gałek ocznych (gdy niemożliwe jest wykonanie badania MR). TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

16 14 TK zatok przynosowych Badanie TK zatok przynosowych wykonywane jest przy zastosowaniu cienkich warstw (1,25 mm lub mniej), które następnie są poddawane rekonstrukcjom komputerowym. Dzięki temu możliwa jest dokładna ocena zatok obocznych nosa, kompleksów ujściowo-przewodowych oraz jamy nosowej. Badanie umożliwia wykrycie zmian zapalnych w postaci pogrubiałej błony śluzowej oraz nieprawidłowych zbiorników płynowych (torbiele, ropnie), zmian rozrostowych, wad budowy zatok przynosowych i jamy nosowej, a także ocenę przed i po operacjach zatok przynosowych. Metoda ta szczególnie dobrze obrazuje destrukcję ścian kostnych zatok przynosowych, która może być spowodowana rozrostem nowotworowym lub obecnością przewlekłych zmian zapalnych. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA stany po urazie zmiany zapalne zatok przynosowych zmiany nowotworowe (pierwotnie wywodzące się z zatok obocznych nosa i jamy nosowej, a także naciekające zatoki przez ciągłość z sąsiednich struktur twarzoczaszki) wady rozwojowe zatok przynosowych.

17 15 TK twarzoczaszki Badanie to wykonywane jest przy zastosowaniu cienkich warstw, które następnie są rekonstruowane komputerowo. Jest to badanie z wyboru u pacjentów po urazie twarzy (np. podczas wypadków komunikacyjnych), ponieważ umożliwia ono dokładną ocenę ewentualnych złamań kości twarzoczaszki oraz urazów tkanek miękkich. Ponadto TK twarzoczaszki jest wykonywane u pacjentów z podejrzeniem lub stwierdzoną obecnością zmian nowotworowych, zapalnych lub rozwojowych w obrębie części miękkotkankowych twarzy oraz jej struktur kostnych. Zazwyczaj badanie to przeprowadzane jest przed i po dożylnym podaniu środka cieniującego, co ma szczególne znaczenie dla dokładnej oceny zmian ogniskowych tej okolicy. stan po urazie twarzoczaszki nowotwory twarzoczaszki zmiany zapalne wady rozwojowe twarzoczaszki ocena przed operacjami rekonstrukcji struktur twarzoczaszki (zmiany pourazowe, wady rozwojowe) wady i inne schorzenia szczęki i żuchwy, wymagające leczenia operacyjnego lub ortodontycznego. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

18 16 TK piramid kości skroniowych Badanie TK piramid kości skroniowych jest metodą z wyboru dla oceny struktur kostnych piramidy kości skroniowej, wykonywane jest przy zastosowaniu cienkich warstw, które następnie są rekonstruowane komputerowo. Technika ta umożliwia ocenę osobno strony lewej i prawej oraz ocenę porównawczą obu kości skroniowych. Oprócz diagnostyki części kostnych możliwe jest również uwidocznienie zmian miękkotkankowych tej okolicy (np. guzów lub ziarniny zapalnej). Ponadto badanie wykonywane jest przed operacją wszczepienia implantu ślimakowego. guzy złośliwe i łagodne stany zapalne urazy wady wrodzone diagnostyka przyczyn niedosłuchu i/ lub zaburzeń równowagi ocena przed wszczepieniem implantu ślimakowego. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

19 17 TK szyi Badanie umożliwia zobrazowanie obszaru od poziomu podniebienia do wysokości górnego otworu klatki piersiowej. Obejmuje takie narządy jak: gardło, krtań, ślinianki, tarczycę oraz węzły chłonne szyi. Badanie to wykonywane jest zazwyczaj przed i po dożylnym podaniu środka cieniującego, wymaga ono współpracy pacjenta polegającej na powstrzymaniu odruchu połykania śliny i kaszlu na czas skanowania (kilka sekund). Metoda umożliwia wykrycie zmian nowotworowych i zapalnych oraz powiększonych węzłów chłonnych w badanym zakresie. Dodatkowo możliwa jest dokładna ocena stosunku zmian chorobowych do przebiegających w tej okolicy struktur naczyniowych i nerwowych oraz sąsiednich narządów, co jest kluczowe przed planowaną operacją lub radioterapią. W niektórych przypadkach konieczne jest poszerzenie diagnostyki obszaru szyi o badanie Angio TK tętnic szyjnych i kręgowych. zmiany nowotworowe guzy łagodne wady rozwojowe zmiany zapalne diagnostyka powiększonych węzłów chłonnych ocena przedoperacyjna i przed planowaną radioterapią stan po urazie podejrzenie obecności ciała obcego. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

20 18 TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA TK klatki piersiowej i śródpiersia Badanie to ma szerokie zastosowanie w diagnostyce chorób toczących się w obrębie klatki piersiowej, ponieważ umożliwia zobrazowanie upowietrznionej tkanki płucnej, tkanek miękkich śródpiersia oraz kości tworzących ścianę klatki piersiowej. Wymaga ono wstrzymania oddechu przez pacjenta na czas skanowania. Dla lepszej oceny zmian najczęściej jest ono wykonywane przed i po dożylnym podaniu środka cieniującego. Badanie TK klatki piersiowej często stanowi pogłębienie diagnostyki zmian ogniskowych wykrytych w badaniu RTG, umożliwia dokładną oceną węzłów chłonnych śródpiersia i wnęk płucnych. Jest też optymalną metodą monitorowania leczenia zmian przewlekłych płuc, a także niektórych zmian zapalnych. Tomografia komputerowa jest badaniem z wyboru w diagnostyce zatorowości płucnej i jej powikłań (Angio TK tętnic płucnych) oraz po urazach klatki piersiowej. W podejrzeniu zwężeń drzewa oskrzelowego (spowodowanych naciekiem nowotworowym, uciskiem z zewnątrz, obecnością ciał obcych lub zmianami pozabiegowymi i po radioterapii) możliwe jest również wykonanie wirtualnej bronchoskopii TK, która uwidacznia obraz wnętrza oskrzela. W niektórych przypadkach wskazane jest wykonanie badania TK klatki piersiowej w technice HRCT (High Resolution Computed Tomography), czyli wybiórczych cienkowarstwowych przekrojów umożliwiających dokładniejszą ocenę miąższu płucnego, jednak bez objęcia badaniem całej objętości płuc oraz bez możliwości oceny śródpiersia. Dokładna diagnostyka odcinka piersiowego aorty wykonywana jest podczas badania Angio TK aorty, np. w podejrzeniu tętniaków lub innych zmian naczyniowych. Natomiast do obrazowania naczyń wieńcowych służy Angio TK serca. zmiany nowotworowe płuc, opłucnej, przełyku, serca, osierdzia oraz rzadziej pozostałych struktur śródpiersia lub ścian klatki piersiowej (pierwotne i przerzutowe) stany zapalne w obrębie klatki piersiowej przewlekłe choroby płuc diagnostyka powiększonych węzłów chłonnych zatorowość płucna stan po urazie klatki piersiowej ocena zmian po radioterapii.

21 19 TK kręgosłupa Badanie TK kręgosłupa jest najlepszą metodą obrazowania elementów kostnych i obejmuje jeden z odcinków kręgosłupa: szyjny, piersiowy lub lędźwiowo-krzyżowy. Umożliwia ono ocenę kręgów, stawów międzykręgowych i kręgowo-żebrowych oraz krążków międzykręgowych. TK kręgosłupa jest najlepszym narzędziem do wykrywania i oceny złamań oraz zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych, pozwala również stwierdzić zmiany nowotworowe i zapalne badanego odcinka kręgosłupa. Dla lepszego uwidocznienia zmian obrazy poddawane są rekonstrukcjom komputerowym. W uzasadnionych klinicznie przypadkach wykonuje się badanie TK kręgosłupa i kanału kręgowego przed i po dożylnym podaniu środka cieniującego. stan po urazie kręgosłupa podejrzenie złamania patologicznego bez urazu (np. w przebiegu osteoporozy lub choroby nowotworowej) choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa podejrzenie zmian degeneracyjnych krążków międzykręgowych (dyskopatia) zmiany nowotworowe zmiany zapalne wady kręgosłupa. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

22 20 TK jamy brzusznej i miednicy Badanie to umożliwia zobrazowanie narządów jamy brzusznej i miednicy od poziomu przepony do krocza. Badanie wymaga doustnego wypełnienia jelit wodą lub wodnym roztworem środka cieniującego. W niektórych przypadkach wskazane jest również zastosowanie wlewu doodbytniczego wody lub roztworu kontrastu. Ponadto środek cieniujący podawany jest dożylnie w trakcie badania. W zależności od wskazań wykonywane jest badanie wielofazowe (skanowanie docelowego narządu w fazie tętniczej, żylnej, wydzielniczej). Oprócz oceny narządów jamy brzusznej i miednicy badanie pozwala zobrazować również naczynia, węzły chłonne oraz powłoki i kości znajdujące się w zakresie badania. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA zmiany nowotworowe guzy łagodne choroby zapalne kamica pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych kamica nerek i dróg moczowych niedrożność przewodu pokarmowego diagnostyka dolegliwości bólowych brzucha stan po urazie ocena przedoperacyjna oraz diagnostyka powikłań po operacjach w zakresie jamy brzusznej.

23 21 TK kończyn kości i stawów Tomografia komputerowa jest doskonałą metodą obrazowania struktur kostnych kończyn, która jednocześnie umożliwia ocenę przyległych tkanek miękkich. Częstym powodem wykonywania TK kości lub stawów jest niejednoznaczny wynik badania RTG, konieczność poszerzenia diagnostyki lub wątpliwy obraz kliniczny schorzenia. Badanie zwykle przeprowadzane jest bez wzmocnienia kontrastowego, jednak w niektórych przypadkach (np. szerzenia się nacieku nowotworowego z kości na tkanki miękkie) konieczne jest dożylne podanie środka cieniującego. Dla wyraźniejszego zobrazowania zmian wykonywane są komputerowe rekonstrukcje 3D. Dla celów pomiaru długości kości możliwe jest wykonanie jedynie Toposkanu, który charakteryzuje się znacznie mniejszą dawką promieniowania rtg w porównaniu z pełnym badaniem TK kości. guzy złośliwe kości (pierwotne i przerzutowe) guzy łagodne oraz malformacje naczyniowe kości stany zapalne kości, stawów i okolicznych tkanek miękkich choroba zwyrodnieniowa stawów przewlekłe choroby kości stan po urazie wady układu kostnego ocena przed- i pooperacyjna. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

24 22 TK serca Badanie to jest nieinwazyjną metodą obrazową, wykorzystującą pro- mieniowanie rentgenowskie. Obecnie najczęściej wykonuje się tomografię wielorzędową, która pozwala uzyskać do 320 równoległych przekrojów badanego narządu podczas jednego obrotu lampy. W jednych z najnowocześniejszych urządzeń czas badania może być skrócony nawet do czasu pojedynczego zatrzymania oddechu. Badanie TK serca wykonuje się w pozycji leżącej, na wznak po uprzednim wprowadzeniu cewnika do żyły (najczęściej odłokciowej), przez który podaje się około ml środka cieniującego. Chory przed badaniem powinien być odpowiednio przygotowany, gdyż od tego zależy możliwość wykonania badania. W dniu badania chory pozostaje na czczo, lecz zażywa poranną dawkę leków zgodnie z zaleceniami. Akwizycję przeprowadza się zazwyczaj w trzech etapach: skanowanie natywne, ocena wskaźnika uwapnienia naczyń wieńcowych, angiografia naczyń wieńcowych. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

25 23 1. Ocena wskaźnika uwapnienia tętnic wieńcowych w diagnostyce choroby wieńcowej i określaniu ryzyka sercowo-naczyniowego u osób z umiarkowanym lub małym ryzykiem choroby wiencowej. 2. Wykluczenie/potwierdzenie choroby wieńcowej u pacjentów: z niejednoznacznym lub niediagnostycznym wynikiem testów obciążeniowych (EKG, SPECT, ECHO), z grupy średniego ryzyka wystąpienia choroby wieńcowej, u których nie można wykonać diagnostycznej próby wysiłkowej EKG. 3. Wykluczenie / potwierdzenie choroby wieńcowej we wstępnej ocenie, u pacjentów z ostrym bólem w klatce piersiowej i o średnim ryzyku wystąpienia choroby wieńcowej, przy prawidłowym stężeniu markerów martwicy mięśnia sercowego i prawidłowym zapisie EKG. 4. Ocena anomalii naczyń wieńcowych i innych naczyń klatki piersiowej. 5. Ocena morfologii i funkcji serca u osób z wrodzonymi wadami serca z podejrzeniem anomalii naczyń wieńcowych, wielkich naczyń oraz jam serca i zastawek. 6. Ocena morfologii i funkcji serca u osób z niedawno stwierdzoną niewydolnością serca w celu określenia jej etiologii. 7. Ocena morfologii struktur wewnątrz- i zewnątrzsercowych: diagnostyka nowotworów i skrzeplin zewnątrzsercowych, zwłaszcza u pacjentów z niejednoznacznym obrazem w TTE lub CMR, ocena przestrzeni okołosercowej pod kątem zmian naciekowych, zapalenia osierdzia, powikłań po zabiegach kardiochirurgicznych. 8. Pacjenci, u których wykonanie badania MR, TTE, TEE jest technicznie trudne lub niewykonalne, a u których należy: ocenić anatomię żył płucnych przed zabiegami ablacji RF migotania przedsionków, zobrazować żyły serca przed implantacją dwukomorowych rozruszników, obrazować tętnice wieńcowe i klatkę piersiową (m.in. tętnice piersiowe wewnętrzne), jako planowanie rewaskularyzacyjnych zabiegów kardiochirurgicznych. 9. Obrazowanie aorty i naczyń płucnych, jako element: diagnostyki tętniaków i rozwarstwień ściany aorty piersiowej, diagnostyki zatorowości płucnej, stan po urazie, podejrzenie obecności ciała obcego. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

26 24 Angiografia TK Badanie Angio TK służy obrazowaniu naczyń w obszarze zainteresowania. Możliwe jest wykonanie badania Angio TK tętnic wewnątrzczaszkowych, tętnic szyjnych i kręgowych, aorty piersiowej, brzusznej wraz z odgałęzieniami oraz tętnic kończyn dolnych. Badanie wykonywane jest po dożylnym podaniu środka cieniującego, a przeprowadzone rekonstrukcje komputerowe pozwalają dokładniej zobrazować przebieg naczyń i ich patologię, a w przypadku diagnostyki tętniaków ich dokładną lokalizację i pomiar. Angio TK tętnic płucnych jest badaniem z wyboru w podejrzeniu zatorowości płucnej, natomiast Angio TK tętnic wieńcowych może być alternatywą dla inwazyjnej koronarografii. Angiografia TK to badanie szybkie i nieinwazyjne, związane jednak z wysoką dawką promieniowania RTG i dużą ilością dożylnego kontrastu. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA tętniaki podejrzenie krwotoku wewnątrzczaszkowego malformacje naczyniowe podejrzenie zwężenia lub niedrożności tętnic (w tym zatorowość płucna) ocena przed i po protezowaniu naczyń zmiany miażdżycowe tętnic stan po urazie.

27 25 Kolonograf ia TK (wirtualna kolonoskopia) Badanie to służy do zobrazowania światła i ścian jelita grubego na podstawie rekonstrukcji trójwymiarowej obrazów uzyskanych podczas skanowania. Wymaga ono przygotowania pacjenta jak do klasycznej kolonoskopii (oczyszczenia jelita grubego z resztek pokarmowych), wypełnienia jelita powietrzem, a następnie uzyskaniu obrazów pacjenta leżącego na wznak na plecach i na brzuchu. Kolonografia TK umożliwia wykrycie i lokalizację zwężeń, polipów lub guzów, a także innych zmian dotyczących jelita, przy jednoczesnej możliwości oceny pozostałych narządów jamy brzusznej. Badanie to jest szczególnie przydatne u pacjentów z odcinkowym zwężeniem okrężnicy, które uniemożliwia przejście endoskopu lub grozi perforacją. Metoda ta może być również stosowana jako badanie przesiewowe u osób obciążonych rodzinnie zespołami polipowatości jelit. guzy jelita grubego badanie przesiewowe w podejrzeniu raka jelita grubego oraz polipowatości jelita grubego zwężenia okrężnicy uniemożliwiające przejście kolonoskopu (naciek nowotworowy, zwężenie pooperacyjne) podwyższone ryzyko perforacji okrężnicy (po radioterapii) ostra faza wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, choroby Leśniowskiego Crohna, zapalenia uchyłków. TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA

28 26 TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA Dental TK Badanie to daje nam możliwość doskonałego zobrazowania struktur szczęki i żuchwy w sposób odpowiedni dla celów implantologii, ale również endodoncji, chirurgii szczękowej, ortodoncji oraz periodontologii. Obrazy uzyskane dzięki zastosowaniu tomografii komputerowej pozwalają na wykonanie rzeczywistych, precyzyjnych pomiarów struktur anatomicznych twarzoczaszki. Lekarz może dokładnie dokonać pomiaru wysokości i grubości struktur kostnych w zakresie wyrostków zębodołowych szczęk i żuchwy, a także ocenić stan ich skostnienia i uwapnienia. Otrzymane w wyniku badania zdjęcia pokazują interesujące stomatologa fragmenty w skali 1:1, a zaletą jest to że obraz nie jest zniekształcony jak w przypadku panoramicznych zdjęć rtg. Na indywidualne życzenie, w dowolnym czasie po zakończeniu badania Dental TK możliwe jest wykonanie przestrzennej komputerowej rekonstrukcji 3D struktur twarzoczaszki oraz wykonanie anatomicznych przekrojów w każdej dowolnie wybranej płaszczyźnie. Badanie z opcją Dental TK jest szybkie (trwa zwykle 15 minut) i bezpieczne dla osoby badanej (w trakcie badania komputer dobiera minimalna konieczna dawkę promieniowania jonizującego). implantologia, endodoncja, chirurgia szczękowa, ortodoncja, periodontologia.

29 27

30 28 REZONANS MAGNETYCZNY Rezonans magnetyczny (MR) Badanie Rezonansu Magnetycznego (MR), stanowi metodę obrazowania ciała umożliwiająca uzyskanie bardzo szczegółowych obrazów narządów i tkanek w organizmie, bez narażenia na promieniowanie rentgenowskie. Zasada uzyskiwania obrazów MR oparta jest na oddziaływaniu falami radiowymi o różnej częstotliwości na organizm umieszczony w silnym polu magnetycznym (w aparacie MR). W wyniku tego zewnętrznego pola tkanki ciała wytwarzają przez bardzo krótki czas sygnał, który zbierany jest przez detektory, które po przetworzeniu komputerowym pozwala odwzorować poszczególne przekroje ciała jako obrazy tkanek i narządów. Badanie MR jest bezbolesne i nieszkodliwe dla organizmu. Dla zachowania pełnych zasad bezpieczeństwa konieczne jest zgłoszenie przez pacjenta przed badaniem ewentualnej obecności wszczepionych urządzeń medycznych, endoprotez lub innych metalicznych ciał obcych, które umieszczone w silnym polu magnetycznym mogłyby nadmiernie się nagrzewać lub ich działanie mogłoby zostać zaburzone w tym celu przed badaniem pacjent wypełnia szczegółową ankietę. Celem wykonania badania MR pacjent kładziony jest na ruchomej leżance, umieszczanej następnie w aparacie MR, który ma kształt tunelu otwartego na obu końcach. Podczas badania skaner MR, zależnie od wykonywanej aktualnie sekwencji wydaje różnego rodzaju dźwięki, które mogą tworzyć pewien dyskomfort dla osoby badanej, jednak są zjawiskiem całkowicie prawidłowym. Dla podwyższenia komfortu pacjenta możliwe jest podczas niektórych badań (nie wymagających współpracy pacjenta) użycie zatyczek do uszu lub słuchawek. Pacjent, przy użyciu systemu interkomu lub w inny dostępny w pracowni sposób, może przez cały czas trwania badania komunikować się z technikiem lub radiologiem wykonującym badanie. Sekwencje MR są podatne na artefakty ruchowe, dla tego podczas badania pacjent musi leżeć nieruchomo. W niektórych badaniach np. MR jamy brzusznej,dla eliminacji artefaktów ruchowych związanych z oddychaniem, konieczna jest współpraca pacjenta tj. nabieranie powietrza zgodnie z poleceniami technika. Dla podwyższenia komfortu pacjenta i eliminacji artefaktów oddechowych, niektóre sekwencje mogą być bramkowane oddechem. Większość badań MR wymaga dożylnego podania środków kontrastowych, których skład oparty jest na Gadolinie (pierwiastku ziem rzadkich). Kontrasty te są znacznie bezpieczniejsze i mniej toksyczne niż jodowe środki cieniujące stosowane podczas badań tomografii komputerowej, dzięki czemu mogą być stosowane u dzieci, osób w podeszłym wieku i obciążonych chorobami.

31 29 Zalety badania MR: jest bezbolesną i nieinwazyjną techniką obrazowania, która nie jest związana z ekspozycją na promieniowanie X; może być powtarzane wielokrotnie; może być wykonywane u osób chorób w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych; nie powoduje żadnych reakcji alergicznych; w przypadku zastosowania środka kontrastowego ryzyko wystąpienia ostrej reakcji jest w przeważającej mierze mniejsze niż w przypadku jodowych środków kontrastowych stosowanych podczas badań TK; szczegółowe obrazy naczyń krwionośnych i przepływu krwi uzyskuje się bez konieczności wprowadzania do nich cewnika, w związku z czym nie występuje ryzyko uszkodzenia tętnicy; obrazy MR struktur organizmu złożonych z tkanek miękkich takich jak serce, wątroba i wiele innych narządów w niektórych przypadkach zwiększają prawdopodobieństwo wykrycia i scharakteryzowania nieprawidłowości i zmian ogniskowych; taka dokładność sprawia, że badanie to stanowi nieocenione narzędzie we wczesnym rozpoznawaniu i ocenie wielu chorób; przydatność w diagnozowaniu wielu różnych schorzeń, w tym nowotworów, chorób serca i naczyń krwionośnych, tkanki mięśniowej oraz kości; umożliwia nieinwazyjną ocenę dróg żółciowych bez konieczności podania środka kontrastowego; stanowi szybką, nieinwazyjną metodę w diagnozowaniu schorzeń serca i naczyń krwionośnych; pomaga ocenić zarówno strukturę narządu, jak i jego funkcjonowanie. Przeciwwskazania: Bezwzględnym przeciwwskazaniem do wykonywania badania rezonansu magnetycznego są wszczepione u pacjenta urządzenia elektryczne i elektroniczne, takie jak: rozrusznik serca (niekompatybilny z polem magnetycznym) pompa insulinowa wszczepiony aparat słuchowy neurostymulatory klipsy metalowe wewnątrzczaszkowe ciało metaliczne w oku Większość obecnie stosowanych materiałów medycznych jest dopuszczona do pracy w polu elektromagnetycznym (np. aparaty ortodontyczne i materiały używane w stomatologii, klipsy stosowane przy laparoskopii, szwy w mostku po by-passach) i nie stanowią przeciwwskazania do wykonania badania MR. W czasie badania MR pacjent przebywa w stałym polu magnetycznym. Do pomieszczeń, w których wykonuje się badanie MR nie można wnosić kluczy, zegarków, kart magnetycznych, telefonów, spinek do włosów, kolczyków, klipsów i innych metalowych przedmiotów. Przedmioty te należy pozostawić w kabinie pacjenta. Niezastosowanie się do powyższego zakazu może narazić pacjenta lub obsługę urządzenia na niebezpieczeństwo oraz może spowodować uszkodzenie aparatu i wniesionych przedmiotów. Nie zaleca się wykonywania badań MR w I trymestrze ciąży. REZONANS MAGNETYCZNY

32 30 REZONANS MAGNETYCZNY MR mózgowia MR mózgowia jest obecnie najdokładniejszą metodą obrazowania mózgowia, ze szczególnym uwzględnieniem móżdżku, mostu i rdzenia przedłużonego, ponieważ w odróżnieniu od TK nie jest obarczone artefaktami pochodzenia kostnego. Na podstawie badania MR można zróżnicować istotę białą i szarą, prześledzić przebieg wewnątrzczaszkowych odcinków nerwów czaszkowych, ocenić układ komorowy oraz przymózgowe przestrzenie płynowe. Ponadto zastosowanie różnorakich sekwencji (w tym DWI) oraz podanie dożylne środka kontrastowego umożliwia różnicowanie zmian mózgowia, co znajduje zastosowanie w pogłębianiu diagnostyki u pacjentów z niejednoznacznym obrazem TK mózgowia. Badanie to w przeciwieństwie do TK nie jest związane z promieniowaniem RTG, dlatego może być stosowane u dzieci, a także pacjentów wymagających częstych badań kontrolnych. W niektórych przypadkach niejednoznaczny obraz w badaniu MR mózgowia może wymagać poszerzenia diagnostyki o wysokospecjalistyczne badanie MR. Dla obrazowania naczyń możliwe jest wykonanie badania Angio MR bez lub z dożylnym podaniem środka kontrastowego, natomiast mapowanie ośrodków korowych może być przeprowadzone przy zastosowaniu zaawansowanej techniki MR, jaką jest Funkcjonalny MR. Inną nowoczesną metodą jest Spektroskopia MR, która w przypadku wątpliwości radiologicznych lub klinicznych pozwala na różnicowanie zmian ogniskowych mózgowia. guzy mózgowia (zwłaszcza w tylnej jamie czaszki), opon i nerwów czaszkowych zmiany zapalne wady rozwojowe zmiany pourazowe i pooperacyjne choroby metaboliczne, degeneracyjne i demielinizacyjne zmiany naczyniopochodne (udar niedokrwienny i krwotoczny) podejrzenie konfliktu nerwowo-naczyniowego choroby przebiegające z podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym wątpliwości diagnostyczne na podstawie badania TK mózgowia.

33 31 MR przysadki mózgowej Badanie to, dzięki możliwości zastosowania cienkich przekrojów oraz obrazowania dynamicznego przejścia środka kontrastowego, jest metodą z wyboru w diagnostyce patologii przesadki mózgowej oraz struktur położonych wewnątrz i w okolicy siodła tureckiego. Główne zastosowanie tej techniki dotyczy zmian ogniskowych przysadki mózgowej, przede wszystkim gruczolaków (w tym mikrogruczolaków niewidocznych w innych badaniach obrazowych). Badanie przeprowadzane jest przed i po dożylnym podaniu środka kontrastowego. Dokładne obrazowanie zmian, a także okolicznych struktur pozwala na optymalną ocenę przed planowaną operacją, a określenie dynamiki wzmocnienia kontrastowego umożliwia różnicowanie zmian ogniskowych. gruczolaki przysadki mózgowej guzy wewnątrz- i okołosiodłowe ocena przed- i pooperacyjna struktur siodła tureckiego diagnostyka zaburzeń hormonalnych. REZONANS MAGNETYCZNY

34 32 MR oczodołów Badanie to jest podstawową metodą obrazowania schorzeń narządu wzroku, której przyczyny położone są zagałkowo i wewnątrzczaszkowo. Dzięki badaniu MR możliwe jest dokładne uwidocznienie wszystkich struktur miękkotkankowych położonych w oczodole, prześledzenie przebiegu nerwów i naczyń oraz zobrazowanie położonych wewnątrzczaszkowo odcinków nerwów wzrokowych. Dla lepszej oceny rodzaju i rozległości zmian podawany jest dożylnie środek kontrastowy. Badanie MR oczodołów często służy pogłębieniu diagnostyki po wykonaniu badania USG i/lub TK oczodołów i powinno być poprzedzone badaniem okulistycznym. Obecność metalicznych ciał obcych (np. metalowych opiłków) jest przeciwwskazaniem do badania MR. REZONANS MAGNETYCZNY nowotwory struktur oczodołu guzy okolicy skrzyżowania wzrokowego nowotwory szerzące się przez ciągłość z tkanek sąsiadujących z oczodołem zmiany zapalne, obrzękowe, naciekowe oraz wytrzesz (np. w chorobach endokrynologicznych) zmiany demielinizacyjne nerwów wzrokowych ocena przed- i pooperacyjna oraz okresowa kontrola efektów leczenia nagłe i/lub postępujące pogorszenie widzenia przy niejednoznacznym obrazie klinicznym pogłębienie diagnostyki przy niejednoznacznym wyniku badań USG i TK.

35 33 Spektroskopia MR Badanie Spektroskopii MR jest zaawansowaną, bardzo nowoczesną metoda diagnostyki oparta na ocenie widma metabolitów w tkankach określonego obszaru. Badanie wykonywane jest jako wysokospecjalistyczna technika oceny zmian ogniskowych i rozlanych mózgowia, których charakteru nie da się określić na podstawie obrazu klinicznego i innych badań obrazowych. Dzieki ocenie ilości i stosunków metabolitów takich jak: kreatyna, cholina, kwas N-acetyloasparaginowy, lipidy, mleczany i inne możliwe jest różnicowanie zmian o niejednoznacznym charakterze (guzów, ropni, chorób metabolicznych i innych) w obrębie mózgowia. Ogromną zaletą badanie Spektroskopii MR jest jego nieinwazyjność, zwłaszcza, że w niektórych przypadkach jego wynik pozwala odstąpić od zabiegów bardzo inwazyjnych, takich jak biopsja mózgowia lub operacyjne pobranie wycinków do badania histopatologicznego. zmiany ogniskowe i rozlane mózgu, których charakteru nie można określić na podstawie stanu klinicznego i innych badań obrazowych. REZONANS MAGNETYCZNY

36 34 Funkcjonalny MR Badanie to należy do diagnostyki czynności mózgu. Polega ono na obrazowaniu minimalnych różnic ukrwienia kory mózgowej zachodzących podczas specjalnie dobranych zadań (procesów myślowych). Te różnice są rejestrowane podczas skanowania mózgu w rezonansie magnetycznym, przetwarzane komputerowo i przedstawiane jako mapy lub modele trójwymiarowe mózgowia z naniesionymi obszarami korowymi, które uległy aktywacji. Badanie to ma główne zastosowanie w ocenie przedoperacyjnej guzów mózgu, ponieważ umożliwia ocenę ryzyka i optymalne zaplanowanie dostępu neurochirurgicznego z ominięciem ważnych ośrodków korowych (np. ośrodków mowy lub ruchu). Funkcjonalny MR może być również stosowany w ocenie zmian degeneracyjnych i demielinizacyjnych mózgu z obecnością objawów otępiennych. Dużą zaletą jest nieinwazyjność badania, wymagana jest tylko ścisła współpraca pacjenta. REZONANS MAGNETYCZNY ocena lokalizacji ośrodków korowych mózgu przez planowaną operacją neurochirurgiczną ocena po operacjach neurochirurgicznych, urazach lub udarach dla celów rehabilitacji schorzenie otępienne zastosowanie w psychiatrii i psychologii.

37 35 MR zatok przynosowych Badanie to umożliwia zobrazowanie z dużą dokładnością struktur miękkotkankowych położonych w obrębie jamy nosowej i zatok przynosowych, dzięki czemu służy pogłębieniu diagnostyki zmian naciekowych (głównie nowotworowych) w tym zakresie. Dożylne podanie środka kontrastowego poprawia możliwość dokładnej oceny rozległości zmian i ich różnicowania. Badanie to jest zwykle uzupełnieniem badania TK zatok przynosowych, które lepiej obrazuje elementy kostne (i ich ewentualną destrukcję) i powinno być poprzedzone badaniem laryngologicznym. nowotwory zatok przynosowych i jamy nosowej ocena rozległości zmian szerzących się przez ciągłość ze struktur sąsiadujących niejednoznaczny obraz oraz powikłania stanów zapalnych zatok przynosowych wady rozwojowe łagodne zmiany guzowate i polipowate. REZONANS MAGNETYCZNY

38 36 MR twarzoczaszki Badanie MR twarzoczaszki służy obrazowaniu tkanek miękkich tej okolicy i jest zwykle uzupełnieniem badania TK twarzoczaszki, skierowanego przede wszystkim na ocenę elementów kostnych. Badanie to wykonywane jest przed i po dożylnym podaniu środka kontrastowego, dzięki czemu możliwa jest dokładniejsza ocena rozległości zmian i ich różnicowanie. Ze względu na skomplikowaną topografię twarzoczaszki badanie MR jest ważnym narzędziem oceny przedoperacyjnej nowotworów pierwotnych tej okolicy, ze szczególnym uwzględnieniem nacieku przez ciągłość struktur sąsiadujących. nowotwory twarzoczaszki ocena szerzenia się przez ciągłość zmian naciekowych zmiany zapalne w obrębie twarzoczaszki o niejednoznacznym obrazie oraz ich powikłania ocena przed- i pooperacyjna oraz okresowa kontrola wyników leczenia wady rozwojowe guzy łagodne i malformacje naczyniowe twarzoczaszki. REZONANS MAGNETYCZNY

39 37 MR piramid kości skroniowych MR piramid kości skroniowych jest badaniem dedykowanym obrazowaniu struktur miękko tkankowych oraz przestrzeni płynowych położonych w obrębie kości skroniowej. Badanie to może być uzupełnieniem badania TK piramid kości skroniowych, będącego lepszym narzędziem do oceny struktur kostnych. Przy pomocy badania MR możliwe jest wykrycie guzów struktur piramidy kości skroniowej oraz kątów mostowo-móżdżkowych, wywodzących się z nerwów czaszkowych, a także zmian zapalnych, malformacji naczyniowych i wad rozwojowych oraz konfliktu naczyniowo-nerwowego. zmiany nowotworowe (głównie guzy nerwów czaszkowych) zmiany zapalne przewlekłe choroby o różnej etiologii wady rozwojowe i warianty anatomiczne malformacje naczyniowe konflikt naczyniowo-nerwowy pogłębienie diagnostyki TK oraz niejednoznaczny obraz kliniczny. REZONANS MAGNETYCZNY

40 38 MR szyi Badanie to wykonywane jest ze wskazań podobnych do TK szyi, jednak w niektórych przypadkach wykazuje swoją przewagę ze względu na wyższą rozdzielczość przestrzenną i kontrastową w obrazowaniu tkanek miękkich. Zastosowanie różnych sekwencji MR oraz dożylne podanie środka kontrastowego poprawiają możliwość różnicowania zmian i ocenę ich rozległości. Wadą badania MR w porównaniu z badaniem TK jest dłuższy czas jego wykonywania i związane z tym artefakty ruchowe (spowodowane połykaniem śliny i głębokim oddychaniem), jednakże zaletą badania jest brak promieniowania RTG. nowotwory struktur szyi guzy łagodne wady i warianty rozwojowe zmiany zapalne i pourazowe oraz ich powikłania malformacje naczyniowe. REZONANS MAGNETYCZNY

41 39 MR jamy brzusznej Badanie MR jamy brzusznej służy przede wszystkim ocenie narządów miąższowych, takich jak: wątroba, śledziona, trzustka i nerki. Umożliwia również oceną węzłów chłonnych i naczyń badanego zakresu. Wysoka rozdzielczość obrazów pozwala na wykrywanie i różnicowanie drobnych zmian w nadnerczach. Badanie wymaga współpracy pacjenta w zakresie oddychania, dla redukcji artefaktów ruchowych. W tym celu stosuje się również bramkowanie oddechem wykonywanych sekwencji MR. Badanie zwykle przeprowadzane jest przed i po dożylnym podaniu środka kontrastowego, w uzasadnionych przypadkach wielofazowo. Dla różnicowania zmian ogniskowych możliwe jest zastosowanie sekwencji DWI. Chociaż badanie MR jamy brzusznej wymaga więcej czasu i znacznej współpracy pacjenta, to w odróżnieniu od badania TK jego istotną zaletą jest brak promieniowania RTG, co jest szczególnie ważne u pacjentów wymagających wielokrotnych badań kontrolnych oraz u dzieci. Obrazowanie dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego, oparte na wykrywaniu struktur płynowych, wykonywane jest w badaniu Cholangiografii MR i nie wymaga dożylnego podania kontrastu. Zmiany zapalne w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna oraz ich powikłania mogą być zobrazowane w badaniu Enterografii MR, wykonywanej po doustnym podaniu roztworu środka kontrastującego. nowotwory narządów jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej zmiany zapalne guzy łagodne przewlekłe zmiany o różnej etiologii malformacje naczyniowe kamica dróg żółciowych kamica dróg moczowych (zwłaszcza z obecnością nieuwapnionych złogów niewidocznych w TK) kontrola po przeszczepie nerki. REZONANS MAGNETYCZNY

42 40 Cholangiografia MR Jest to nieinwazyjna metoda badania pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych, wykorzystująca specyficzny sygnał w rezonansie magnetycznym pochodzący od elementów płynowych (żółci). Badanie nie wymaga dożylnego podania środka kontrastowego, a jedynie współpracy pacjenta w zakresie oddychania zgodnie z poleceniami technika. Otrzymane obrazy poddawane są rekonstrukcjom komputerowym, umożliwiającym lepsze zobrazowanie tzw. ubytków wypełnienia spowodowanych obecnością złogów żółciowych lub zwężeń dróg żółciowych (spowodowanych np. naciekiem nowotworowym). Wadą cholangiografii MR jest brak możliwości oceny ściany i sąsiadujących tkanek, natomiast zaletą brak narażenia na promieniowanie RTG, szczególnie istotny u pacjentów pediatrycznych. kamica żółciowa (zwłaszcza z obecności nieuwapnionych złogów) żółtaczka o nieznanej etiologii przewlekłe choroby dróg żółciowych stan po urazie lub operacji dróg żólciowych. REZONANS MAGNETYCZNY

43 41 MR miednicy Metoda ta umożliwia z dużą dokładnością obrazowanie narządu rodnego bez konieczności narażenia na promieniowanie rtg, co jest szczególnie istotne u kobiet w wieku rozrodczym i dzieci. MR miednicy jest optymalną metodą oceny nowotworów szyjki i trzonu macicy oraz zmian ogniskowych w obrębie jajników. U mężczyzn MR miednicy znajduje zastosowanie przede wszystkim w diagnostyce raka gruczołu krokowego, ale także zmian w obrębie narządów płciowych. Ponadto badanie MR miednicy służy wykrywaniu i ocenie rozległości zmian nowotworowych końcowego odcinka przewodu pokarmowego. nowotwory złośliwe (narządów rodnych, prostaty, przewodu pokarmowego) guzy łagodne narządów miednicy stany zapalne i ich powikłania wady rozwojowe ocena przed- i pooperacyjna oraz kontrola efektów leczenia. REZONANS MAGNETYCZNY

44 42 MR kręgosłupa Badanie to umożliwia dokładne zobrazowanie wszystkich elementów kręgosłupa, łącznie z krążkami międzykręgowymi, aparatem więzadłowym, a także zawartością kanału kręgowego. Jest to szczególnie istotne w przypadku dyskopatii, ponieważ umożliwia ocenę stopnia ucisku na struktury nerwowe (rdzeń kręgowy oraz nerwy rdzeniowe), co jest podstawą kwalifikacji do leczenia operacyjnego. Rezonans magnetyczny jest także najlepszym narzędziem oceny guzów kanału kręgowego wymagane jest wtedy podanie dożylne środka kontrastowego. Badanie to pozwala diagnozować zmiany zapalne i demielinizacyjne rdzenia kręgowego oraz malformacje naczyniowe. MR kręgosłupa i kanału kręgowego jest także podstawową metodą oceny pooperacyjnej. Zakres badania obejmuje wybrany odcinek kręgosłupa: szyjny, piersiowy lub lędźwiowo-krzyżowy. REZONANS MAGNETYCZNY nowotwory kanału kręgowego oraz zmiany przerzutowe w kręgosłupie zmiany zwyrodnieniowe elementów kostnych i krążków międzykręgowych zmiany zapalne i demielinizacyjne wady rozwojowe malformacje naczyniowe ocena przed- i pooperacyjna stan po urazie rdzenia kręgowego.

45 43 MR kończyn (kości i stawów) Badanie to jest optymalną metodą obrazowania stawów, ponieważ doskonale uwidacznia kości, chrząstki stawowe, więzadła, ścięgna, łąkotki i błony maziowe. Ponadto metoda ta jako jedyna pozwala wykryć nawet niewielkie obszary stłuczenia kości, zmiany zwyrodnieniowe i martwicze kości i chrząstki, a także zobrazować nawet niewielką ilość płynu w jamie stawowej. Z tego powodu rezonans magnetyczny jest najczęściej wykonywanym badaniem w pogłębionej diagnostyce urazów stawów (zwłaszcza barku i kolana). W szczególnych sytuacjach obrazowanie stawów w MR wymaga podania środka kontrastowego do jamy stawu takie badanie nosi nazwę Artrografii MR. MR kości i stawów znajduje także szerokie zastosowanie w ocenie zmian rozrostowych, zwłaszcza gdy obejmują one przyległe tkanki miękkie wtedy dla dokładnej oceny zmian konieczne jest dożylne podanie środka kontrastowego. nowotwory kości i stawów oraz przyległych tkanek miękkich stan po urazie stany zapalne kości i stawów przewlekłe choroby kości i stawów o różnej etiologii zmiany zwyrodnieniowe wady rozwojowe ocena przed- i pooperacyjna pogłębienie diagnostyki przy niejednoznacznym wyniku innych badań obrazowych lub niejasnym obrazie klinicznym. REZONANS MAGNETYCZNY

46 44 Artrografia MR Metoda ta umożliwia szczegółową ocenę stawów w badaniu MR po podaniu roztworu środka kontrastowego lub soli fizjologicznej do jamy stawowej. Dzięki temu możliwe jest wykrycie rozerwania torebki stawowej, a drobne elementy wewnątrz stawu są lepiej widoczne na tle podanego płynu, który usuwany jest po badaniu. Całość badania jest dobrze tolerowana przez pacjentów. Artrografia MR jest najczęściej wykonywana w diagnostyce stawu ramiennego, łokciowego i nadgarstka. stan po urazie zmiany zapalne przewlekłe zmiany stawowe o różnej etiologii obecność ciał wewnątrzstawowych schorzenia błony maziowej stawów. REZONANS MAGNETYCZNY