U W A G I. Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. do projektu Rozporządzenia Ministra Zdrowia

Transkrypt

1 U W A G I Polskiego Towarzystwa Psychologicznego do projektu Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego. I. Do 2: Po punkcie 6 należy dodać punkty: 6A Psycholog - psycholog specjalista, który posiada tytuł specjalisty w dziedzinie psychologii klinicznej lub posiada specjalizację I stopnia w dziedzinie psychologia kliniczna 6B Psycholog w trakcie specjalizacji, który ukończył co najmniej drugi rok specjalizacji oraz uzyska od kierownika specjalizacji potwierdzenie posiadanej wiedzy i umiejętności umożliwiających samodzielną pracę lub psycholog, który posiada specjalizację I stopnia w dziedzinie psychologia kliniczna i jest w trakcie uzupełniania kwalifikacji do uzyskania tytułu specjalisty. Punkty 10 i 11 powinny być umieszczone po pkt. 6., w celu zgrupowania określeń dotyczących osób udzielających świadczeń gwarantowanych. Uzasadnienie: Zgodnie z treścią 3 ust. 3 świadczenia gwarantowane są udzielane zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej z wykorzystaniem metod diagnostyczno-terapeutycznych innych niż stosowanych w medycynie niekonwencjonalnej, ludowej lub orientalnej stwierdzamy, że udział psychologa lub psychologa ze specjalizacją w dziedzinie psychologia kliniczna w zespołach leczniczo-terapeutycznych w ramach świadczeń gwarantowanych jest uzasadniony. Szczegółowe badania kliniczne prowadzone w ramach psychologii klinicznej człowieka chorego, promocji 1

2 zdrowia i rehabilitacji potwierdziły wpływ stanu psychicznego pacjenta, poziomu stresu, kryzysu, wsparcia psychospołecznego na rozwój choroby, jej przebieg i skuteczność zastosowanych metod terapeutycznych, a potem rekonwalescencję, rehabilitację i powrót do zdrowia lub możliwości samodzielnego funkcjonowania. Udział psychologa w procesie diagnostyczno-terapeutycznym w leczeniu szpitalnym został potwierdzony też doświadczeniem klinicznym zespołów terapeutycznych, w skład których wchodzi psycholog lub psycholog ze specjalizacją w dziedzinie psychologia kliniczna. Dzięki diagnozie psychologicznej pacjentów w kryzysie spowodowanym chorobą i leczeniem szpitalnym oraz podjętym działaniom o charakterze psychoterapeutycznym, psychoedukacyjnym, interwencji w kryzysie, możliwe stało się motywowanie pacjenta w procesie leczniczym i aktywny jego udział w leczeniu. W rzeczywistości skutkuje to wydłużeniem okresów remisji lub/i powrotem do zdrowia i aktywnego lub/i samodzielnego funkcjonowania. W wyniku diagnozy psychologicznej możliwe stało się też minimalizowanie czynników wikłających przebieg choroby i leczenia, a wypływających z psychiki pacjenta, zawartych w rozpoznaniach F00-F99. Potrzeba obecności psychologa w zespołach terapeutycznych została wyrażona w rekomendacjach wielu towarzystw i gremiów naukowych zarówno polskich i zagranicznych. Dlatego uważamy, że dla spełnienia kryteriów nowoczesnego leczenia, z intencją utrzymania długotrwałych, korzystnych skutków terapii, w proponowanym projekcie Rozporządzenia, należy rozszerzyć wykaz personelu do realizacji świadczeń gwarantowanych leczenia szpitalnego o osobę psychologa, psychologa ze specjalizacją w dziedzinie psychologia kliniczna lub będącego w trakcie specjalizacji. II. W 5 ust. 1 powinien otrzymać brzmienie: 1. Świadczeniodawca udzielający świadczeń w trybie hospitalizacji i hospitalizacji planowanej zapewnia całodobowo opiekę lekarską, pielęgniarską lub położnych oraz zapewnia dostęp do 2

3 konsultantów w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia we wszystkie dni tygodnia. Uzasadnienie: Całodobowa opieka nad chorym gwarantuje ciągłość leczenia, bez względu na porę dnia oraz dzień tygodnia. Dlatego gwarantowanie dostępu do innych specjalistów z różnych dziedzin medycyny i specjalistów z dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia (w tym psychologa ze specjalizacją kliniczną), mogłoby usprawnić leczenie, poprzez dostosowane go do aktualnych potrzeb pacjenta, a także wykorzystanie czasu pobytu w trakcie hospitalizacji. III. Do Załącznika nr 1: Wykaz świadczeń gwarantowanych w cz I. Świadczenia scharakteryzowane procedurami medycznymi określającym warunki realizacji świadczeń, w części Zabiegi diagnostyczne i terapeutyczne różne, kodowane symbolem 94. zabiegi związane z psychiką uwzględniono jedynie kategorię testy/ocena psychologiczna inna, należy uzupełnić dodatkowymi procedurami: badanie testem inteligencji, badanie testem psychologicznym, badanie testem osobowości, psychologiczna ocena stanu psychicznego inna niż wymienione, psychoanaliza, terapia behawioralna, interwencja kryzysowa, psychoterapia w formie zabaw, psychoterapia integrująca, psychoterapia podtrzymująca, psychoterapia indywidualna, inne poradnictwo Uzasadnienie Według naszej wiedzy dla spełnienia warunków nowoczesnego leczenia, które nakazuje 3

4 traktować człowieka całościowo soma i psyche, świadczenia gwarantowane scharakteryzowane procedurami medycznymi należy rozszerzyć o ważne dla podniesienia efektywności zastosowanej terapii dodatkowe procedury, dotyczące stanu psychicznego człowieka chorego. Leczenie podejmowane wobec człowieka w ciężkim kryzysie (traumie), w lęku, z zaburzeniami nastroju, w depresji, obciążonego chorobami lub/i zaburzeniami psychicznymi mającymi początek we wcześniejszych okresach życia, z zespołami otępiennymi, upośledzonymi umysłowo bez włączenia oddziaływań związanych z psychiką, będzie mało skuteczne lub doraźne. W efekcie pacjenci ci nadal będą potrzebowali leczenia w innych placówkach służby zdrowia (POZ, komercyjnych) lub ponownie będą kierowani do leczenia szpitalnego. Dotyczy to dużej grupy pacjentów, którzy nie współpracują z lekarzem, nie stosują się do zaleceń lekarskich z powodu: zaprzeczania chorobie, braku motywacji do przestrzegania zaleceń lekarskich, przejściowego ograniczenia funkcji poznawczych lub z powodu zespołów otępiennych, silnego stresu, zaburzeń - nerwicowych, nastroju, osobowości, zachowania, a także innych zaburzeń w obrębie psychiki. IV. W Załączniku nr 1: Wykaz świadczeń gwarantowanych w cz II. Świadczenia scharakteryzowane rozpoznaniami wg kodu ICD-10, w sposób wybiórczy potraktowano rozpoznania z kategorii F. Według nas, w wykazie świadczeń gwarantowanych powinna zostać uwzględniona cała kategoria Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania obejmująca rozpoznania F00- F99 Uzasadnienie: Czynnikami wikłającymi wiele chorób są zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania, które nie zostały uwzględnione w projekcie: F00-F09 zmiany organiczne mózgu w całej kategorii 4

5 F16 używanie halucynogenów, F17 palenie tytoniu, F20-F29 schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe cała kategoria F30.0-F30.8 epizod maniakalny scharakteryzowany rozpoznaniem w obrębie całej kategorii, F31.00-F31.9 zaburzenia afektywne dwubiegunowe, obejmujące całą kategorię, F43.0-F43.9 zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną, obejmujące całą kategorię - reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne, F45.0-F45.9 zaburzenia występujące pod postacią somatyczną, F48.0- F48.8 inne zaburzenia nerwicowe, F53.0, F53.8, F53.9 zaburzenia psychiczne związane z porodem, F60-69 zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych w całości, F70-F79 upośledzenie umysłowe w całości, F80-F89 zaburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego) w całości. W przedstawionym projekcie w części świadczenia scharakteryzowane rozpoznaniami wg kodu ICD-10, kategoria F obejmująca zaburzenia psychiczne i zachowania przedstawiona została wybiórczo i w taki sposób, który odbiega od praktyki dnia codziennego. Badania epidemiologiczne pokazują wzrost liczby osób chorych, u których rozpoznaje się schorzenia w zakresie całej kategorii F. W związku z tym, w przypadku hospitalizacji lub hospitalizacji planowanej leczenia szpitalnego, z powodu rozpoznania chorób somatycznych, w stosunku do osób u których wcześniej zdiagnozowano zaburzenia psychiczne i zachowania lub u których w czasie leczenia szpitalnego wystąpią zaburzenia w zakresie F00-F99, rozpoznania podstawowe powinny zostać rozszerzone o rozpoznania współistniejące, odzwierciedlające rzeczywisty stan zdrowia pacjenta. W dużej grupie pacjentów, z tych właśnie powodów, mają zastosowanie specjalistyczne procedury wg kodu ICD-9 (zabiegi związane z psychiką), świadczone przez psychologów lub psychologów ze specjalizacją w 5

6 dziedzinie psychologia kliniczna, w celu uzyskania najlepszych korzyści terapeutycznych. Uwzględnienie leczenia szpitalnego pacjenta, u którego diagnozuje się zaburzenia w ramach rozpoznań z kategorii F, jest zgodne z założeniami realizowanego Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 28 grudnia 2010), którego jednym z celów jest promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym, między innymi poprzez organizację systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu oraz możliwość leczenia chorych w innych jednostkach, udzielających gwarantowanych świadczeń zdrowotnych - poza szpitalami psychiatrycznymi. V. Zmiany należy dokonać w: załączniku nr 3 Warunki szczegółowe realizacji świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego w części I Warunki szczegółowe, jakie powinni spełnić świadczeniodawcy przy udzielaniu świadczeń gwarantowanych w trybie hospitalizacji i hospitalizacji planowej i w załączniku nr 4 Wykaz świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego, które są udzielane po spełnieniu dodatkowych warunków realizacji oraz dodatkowych warunków realizacji tych świadczeń, W Załączniku nr 3 należy wprowadzić zmiany w kolumnie 2. tabeli: Warunki realizacji świadczeń: Lekarze, Pielęgniarki, Pozostały personel, Organizacja udzielania świadczenia, Wyposażenie w sprzęt i aparaturę medyczną, Pozostałe wymagania poprzez dodanie: psycholog lub psycholog ze specjalizacją w dziedzinie psychologia kliniczna lub psycholog w trakcie specjalizacji albo zapewnienie konsultacji psychologicznych przez następujących świadczeniodawców wg profilu lub rodzaju komórki organizacyjnej (kolumna 1.) w wierszu: 6

7 10. Chirurgia onkologiczna/chirurgia onkologiczna dzieci 12. Chirurgia twarzowo-szczękowa 14. Choroby wewnętrzne 16. Dermatologia 24/25/26/27 Kardiologia 29. Nefrologia dziecięca 34. Neurologia 38. Otorynolaryngologia/ i dzieci, Audiologia i foniatria/ i dzieci 40. Pediatria 41/41/43 Położnictwo i Ginekologia 44. Położnictwo i Ginekologia i Ginekologia Onkologiczna (dotyczy świadczeniodawców realizujących wyłącznie świadczenia rodzaju ginekologia 45. Reumatologia/ i dzieci 49. Transplantologia kliniczna/ i dzieci w części A: Przeszczepianie narządów; w części B: Przeszczepianie komórek 50. Urologia 54. Chemioterapia W załączniku 4: w części dodatkowe warunki w wykazie personel, należy wpisać psycholog lub psycholog ze specjalizacją w dziedzinie psychologia kliniczna lub psycholog w trakcie specjalizacji w dziedzinie psychologia kliniczna w następujących świadczeniach opisanych w punktach: 18. Teleradioterapia standardowa i paliatywna oraz radykalna 2D, 3D 19. Teleradioterapia niekoplanarna, bramkowa z modulacją intensywności dawki 20. Teleradioterapia stereotaktyczna promieniami gamma z wielu mikroźródeł (OMSCMR 21. Brachyterapia z planowaniem standardowym 22. Brachyterapia z planowaniem 3D 7

8 23. Brachyterapia guza wewnątrzgałkowego 24. Wszczepienie pompy baklofenowej w leczeniu spastyczności opornej na leczenie farmakologiczne 28. Terapia protonowa nowotworów oka29. Leczenie niewydolności oddychania u dorosłych przy zastosowaniu nieinwazyjnej wentylacji mechanicznej (NWM) w zaostrzeniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POCHP) 31. Leczenie hemofilii i pokrewnych skaz krwotocznych na każdym poziomie referencyjności. Uzasadnienie Utrata zdrowia o charakterze przewlekłym lub w ginekologii i położnictwie utrata również ciąży/płodu/dziecka lub zdrowia dziecka w przypadku rozpoznania wad rozwojowych, jest dla człowieka (pacjenta) źródłem silnego stresu. Krytyczne wydarzenia życiowe związane z utratą zdrowia, koniecznością poddania się inwazyjnemu leczeniu, trwałe kalectwo będące skutkiem nagłych zdarzeń lub zastosowanych procedur medycznych, wywołują stany napięcia, niepokoju, przygnębienia, rozstroju, lęku, szoku, bezradności, buntu, agresji (w tym autoagresji myśli i zamiary samobójcze). Reakcje pacjentów często są bardzo gwałtowne i wikłają wdrożony proces diagnostyczno-terapeutyczny, a potem efektywną rehabilitację i rekonwalescencję. Zgodnie z ustawą o opiece społecznej (Dz.U. Z 2013 poz. 182) w art. 47 pkt. 1. ustawodawca wskazuje, że każdy człowiek będący w stanie kryzysu ma prawo do uzyskania pomocy (interwencji kryzysowej), która stanowi zespół interdyscyplinarnych działań podejmowanych na rzecz osób i rodzin będących w stanie kryzysu. Celem interwencji kryzysowej jest przywrócenie równowagi psychicznej i umiejętności samodzielnego radzenia sobie, a dzięki temu zapobieganie przejściu reakcji kryzysowej w stan chronicznej niewydolności psychospołecznej. Dodatkowo, w pkt. 3. wymienionego artykułu, ustawodawca dookreśla, że w ramach interwencji kryzysowej udziela się między innymi natychmiastowej specjalistycznej pomocy psychologicznej. W zaleceniach wielu gremiów i towarzystw naukowych (m.in. Polskiego Towarzystwa Psychoonkologicznego, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego i in.) oraz w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 23 września 2010 r. (Dz.U z dnia 7 października 2010 r.) w sprawie standardów postępowania oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem), podkreśla się znaczenie stanu psychicznego pacjenta i motywacji do podjętej terapii 8

9 oraz potrzebę modyfikacji jego zachowań zdrowotnych w ramach profilaktyki pierwotnej i wtórnej, a także zwiększenie jego gotowości do podjęcia przewidzianej rehabilitacji, poprzez wzmocnienie posiadanych osobistych zasobów. Udzielanie natychmiastowej interwencji w kryzysie wywołanym chorobą lub/i leczeniem jest też wymogiem regulowanym normami etycznymi, które nakazują podjąć adekwatną do potrzeb i skuteczną opiekę nad człowiekiem cierpiącym. Wymienione powyżej sytuacje, w których uczestniczy psycholog pokazują, że we współczesnej medycynie, w lecznictwie szpitalnym, w miejscach realizacji gwarantowanych świadczeń, jest on nieodłącznym członkiem zespołu terapeutycznego. Podsumowanie Z definicji wynika, że świadczenie zdrowotne jest działaniem, które służy zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia. W związku z tym zgłaszane przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne zmiany do projektu Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia szpitalnego wpisują się w powyższą definicję. Zawód psychologa znajduje się w wykazie zawodów mających zastosowanie w ochronie zdrowia i na podstawie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dn. 30 września 2002 r. w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia.(dz. U. z 2002 r. Nr 173, poz. 1419) po zrealizowaniu 4-letniego szkolenia specjalizacyjnego i złożeniu egzaminu, może uzyskać tytuł specjalisty w dziedzinie psychologii klinicznej. Tym samym, posiada kwalifikacje do pracy w zespole terapeutycznym w ramach leczenia szpitalnego. Rozszerzenie procedur gwarantowanych w katalogu 94. (Zabiegi związane z psychiką), podyktowane jest istnieniem dodatkowych wskazań z obszaru zaburzeń psychicznych i zachowania, które wikłają leczenie. Zgodnie z aktualną wiedzą uważamy, że oddziaływanie na stan psychiczny pacjenta w związku z prowadzonym leczeniem szpitalnym, spełnia kryterium istotności dla zdrowia społeczeństwa, istotności medycznej, efektywności klinicznej, a pośrednio efektywności kosztowej i wpływu na budżet, poprzez ograniczenie nie związanych z podstawową jednostką chorobową czynników utrudniających proces diagnostyczno-terapeutyczny i poprawienie efektywności profilaktyki wtórnej, w tym skuteczności rehabilitacji lub/i wydłużenia czasu remisji. Warto podkreślić, że procedury wykonywane przez psychologa nie wymagają dużych nakładów finansowych takich jak aparatura, dodatkowe badania kliniczne, kosztowne wyposażenie miejsca, które musi zostać zagwarantowane do udzielania świadczeń. 9

10 Nie udzielanie pacjentom w trakcie leczenia szpitalnego adekwatnej do ich potrzeb pomocy psychologicznej, może skutkować istotnym zagrożeniem dla życia, dla jakości życia, cierpienia, trwałej niezdolności do pracy lub/i samodzielnej egzystencji, a w przypadku problemów związanych z rozrodem - do niewłaściwego budowania relacji z dzieckiem i późniejszych negatywnych skutków na zdrowie potomka i budowania relacji społecznych. Zespół ekspertów rekomendowany przez Polskie Towarzystwo Psychologiczne może w późniejszym czasie (obecnie okres urlopowy i stosunkowo krótki czas konsultacji społecznych od 10 lipca do 10 sierpnia) skierować do wskazanej komisji dowody na wpływ stanu psychicznego pacjenta, na skuteczność leczenia, które poparte zostały badaniami klinicznymi w obszarze psychologii klinicznej człowieka chorego somatycznie (a dotyczące określonych grup pacjentów), psychoneurologii, psychologii klinicznej dzieci i młodzieży, psychologii klinicznej zaburzeń psychicznych i zachowania oraz psychologii i promocji zdrowia. 10